P R Z E G L Ą D Z A C H O D N I O P O M O R S K I TOM XXIV

P R Z E G L Ą D Z A C H O D N I O P O M O R S K I TOM XXIV (LIII) ROK 2009 ZESZYT 2

R O Z P R A W Y I S T U D I A

EDWARD RYMAR Pyrzyce

NAZWY WODNE DORZECZA DOLNEJ ODRY

UZUPEŁNIENIA (1)

W latach 1987–1988 na łamach „Przeglądu Zachodniopomorskiego” (PZP) opublikowano przegląd nazw obiektów wodnych zlewni małych dopływów dolnej Odry (Myśli, Słubi, Kurzycy, Rurzycy) w obszarze obecnych powiatów: myśliborskiego, gryfińskiego, po części pyrzyckiego i gorzowskiego. Podstawą stały się źródła pisane, od najstarszych poczynając, literatura, mapy, atlasy, przewodniki geograficzno-przyrodnicze1. W minionych dwudziestu latach uka-zały się nowe słowniki nazw fizjograficznych, mapy, katalogi i atlasy nazw wodnych. Tymczasem poszerzano teŜ kwerendę piśmiennictwa regionalnego, niemieckiego i polskiego. Wszystko to umoŜliwia lepsze poznanie krajobrazu dawnego i współczesnego, co skłania do wprowadzenia licznych uzupełnień tamtego przeglądu, adresowanych do jego uŜytkowników.

Hasłem uzupełnień są numerowane hasła w części I (zlewnia Myśli), II (zlewnia Rurzycy), III (dopływy Odry między ujściem Myśli i Rurzycy). Po myślniku następują uzupełnienia, w tym sprostowania. W cudzysłów ujęto nazwy pochodzące od autora, zastosowane w tekście wyjściowym (pierwot-nym), a więc niezobowiązujące, niestosowane w praktyce. W niektórych wy-padkach naleŜy je skreślić, skoro okazało się, Ŝe w praktyce stosowane są inne,

1 E. Rymar, Nazwy wodne dorzecza dolnej Odry (dokumentacja, identyfikacja, lokalizacja).

Cz. I: Zlewnia rzeki Myśli. PZP 1987, z. 4, s. 243–282; cz. II: Zlewnia rzeki Rurzycy. TamŜe, 1988, z. 1/2, s. 481–503; cz. III: Nazwy wodne obszaru między ujściem Myśli i Rurzycy. TamŜe, s. 504–524.

Edward Rymar 92

niekoniecznie nawiązujące do nazw historycznych. Lokalizację części nowych obiektów ułatwią mapki zamieszczone w materiale wyjściowym.

Skróty bibliograficzne wykorzystanej literatury

AJP – Atlas jezior Polski. T. I: Jeziora Pojezierza Wielkopolskiego i Pomorskiego

w granicach dorzecza Odry. Red. J. Jańczak. Poznań 1996.

AWG – Atlas wód woj. gorzowskiego. Oprac. N. Płochacki, W. Gradkowski. Go-

rzów 1992.

AWRSP – Wykaz jezior Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa, 1997 (powiela-

ny).

B – A. Belchnerowska, Nazwy wód stojących w dorzeczu Bałtyku miedzy dolną

Odrą a dolną Wisłą. Szczecin 1993

BA – L.W. Brüggemann, Ausführliche Beschreibung des gegenwärtigen Zustandes

des Kgl. Preußischen Herzogtum Vor- und Hinterpommern. Bd. II/1. Stettin

1784.

BAS – O. Bein, Aus der Stadtfeldmark Mohrin. „Königsberger Kreiskalender”

1968, s. 45–53.

BM – Barlinek i okolice. Mapa turystyczna. Barlinek 2005.

BS – T. Białecki, Słownik nazw fizjograficznych Pomorza Zachodniego. Szczecin

2001.

CDB – Codex diplomaticus Brandenburgensis. Hrsg. v. A.F. Riedel. Berlin 1838–

1869. I. Hauptteil, Bd. I– XXV.

CKJP – A. Choiński, Katalog jezior polskich. Cz. 1: Pojezierze Pomorskie. Poznań

1991.

GS – R. Gottschalk, Soldin. Ein Heimatbuch. Soldin 1935.

GZ – C. Gahlbeck, Zisterzienser und Zisterzienserinnen in der Neumark. Berlin

2002.

H – „Die Heimat” (czasopismo, dodatek do gorzowskiego „General-Anzeiger”

1922, 1930, 1933, 1936, 1940).

HF – Helmchens, Die Flurnamen von Bernickow. „Königsberger Kreiskalender”

1998, s. 55–58.

J – A. Jędras, PołoŜenie i regiony fizyczno-geograficzne. W: Karty z dziejów

Dębna. Dębno 2005.

KD – Karty z dziejów Dębna. Dębno 2005, s. 100–102.

KF – H. Krüger, Flurnamen und Ortsteilbezeichungen. W: R.L. Busch, Bärwalde

i. d. Neumark. Hrsg. v. Arbeitkreis Bärwalde. Henlingen 1996.

KK – „Königsberger Kreiskalender”.

Lub. – Mapa Pomorza E. Lubinusa, 1618.

Nazwy wodne... Uzupełnienia (1) 93

M – Messtischblätter (mapy w skali 1 : 25 000 z końca XIX i z lat 30. XX w.).

PMWW – Przeglądowa mapa wód wędkarskich ogólnie dostępnych w woj. szczeciń-

skim. Oprac. S. Dura, S. Pielich. Szczecin 1989.

RS – W. Reinhold, Chronik der Stadt Soldin von der ältesten bis auf die neueste

Zeit... Soldin 1846.

SCP – L. Sarosiek, Cedyński Park Krajobrazowy. „Jantarowe Szlaki” 1992, nr 3,

s. 13–20.

SG – J. Zysnarski, Słownik gorzowski. Gorzów Wlkp. 1999.

SGKP – Słownik geograficzno-krajoznawczy Polski. Wyd. 2. Warszawa 1992.

SNG – S. Rospond, Słownik nazw geograficznych Polski zachodniej i północnej.

Wrocław 1951.

SV – Die stehenden Gewässer der Provinz Pommern. Verzeichnis der Seen

in den Regierungs-Bezirken Stettin und Köslin. Berlin 1937.

U – Uhrmesstischblätter. Topographische Karten 1 : 25 000 (z lat 30. XIX w.).

Inne skróty zastosowane w tekście

b.n. – bez nazwy pol. – polski

dp. – dopływ pom. – pomorski

E – wschód pow. – powierzchnia

germ. – germański rz. – rzeka

jez. – jezioro S – południe

k. – koło słow. – słowiański

N – północ W – zachód

niem. – niemiecki wsch. – wschodni

płd. – południowy zach. – zachodni

płn. – północny

CZĘŚĆ I: ZLEWNIA RZEKI MYŚLI (PZP 1987, z. 4, s. 243–282)

1. Myśla (i wstęp) – wypływa z bezimiennego jeziora N od Rychnowa, o dłu-gości 95 km, z dorzeczem 1334 km2, 1992 (SGKP 432).

I . Z a c h o d n i e d o p ł y w y J e z i o r a M y ś l i b o r s k i e g o

2. Myśliborskie, jez. – Myśliborskie 595 ha 1991 (CKJP 78, nr 57), 630,39 ha 1992 (AWG 190), 618 ha, z zatoką Ptasią od E ograniczoną półwyspami Ptasim i Czajczym, 1992 (SGKP 433); 617,7 ha 1996 (AJP nr 946).

Edward Rymar 94

3. Jezierzyca, jez. – Jezierzyce 50 ha 1991 (CKJP 78, nr 62), 59,88 ha 1992 (AWG 188), Jezierzyca 61 ha 1992 (SGKP 433); 61,3 ha 1996 (AJP nr 957), Jezierzyce 2004 (w uŜyciu).

4. Okolica, jez. – Leśne (Okolica) 13,5 ha 1991 (CKJP 78, nr 60), Leśne (Oko-lica, Uklejowe) 16,41 ha 1992 (AWG 185).

5. Tchórzyno, jez. – Tarnowskie 25 ha 1991 (CKJP 78, nr 59), Tarnowskie (Tchórzyno) 29,5 ha 1992 (AWG 184), Tchórzyno 28 ha 1992 (SGKP 638), 27,2 ha 1996 (AJP nr 955).

6. Sitno Wielkie, jez. – Zithen See i obok bagna Zietzen Bruch 1833 (U nr 1488), Sitno 155 ha 1991 (CKJP 78, nr 55), Sitno (Sitno Wielkie) 185,44 ha 1992 (AWG 180), Sitno 188 ha z odpływem do jez. Świdno (zob. zlewnia Płoni) i Tchórzyno, 1992 (SGKP 638), Sitno Wielkie 186 ha 1996 (AJP nr 954).

11. Dobropolskie-Golenickie, jez. – Schildberger See 1831 (RS 201), Dobro-polskie (Golenickie) 112,5 ha 1991 (CKJP 78, nr 51), Dobropolskie-Golenickie 68 ha 1992 (AWG 195), 110 ha 1992 (SGKP 131), 109,34 ha 1996 (AJP nr 958).

13. (Golenickie) Małe, jez. – Małe 10 ha 1991 (CKJP 78, nr 54), Małe (Gole-nickie Małe) 11,53 ha 1992 (AWG 187), Pacynowo 10 ha 1996 (AJP nr 960).

15. Czernikowskie, jez. – 72,5 ha 1991 (CKJP 78, nr 52), 71,34 ha 1992 (AWG nr 136), 67 ha 1992 (SGKP 117), 67,2 ha 1996 (AJP nr 959).

I I . Z l e w n i a g ó r n e j M y ś l i

18. Lapenthal See, jez. – b.n. 2,4 ha 1991 (CKJP 78, nr 66), Linowe, Linowo 3,08 ha 1992 (AWG 183), 1999 (SG 81).

19. Derczewskie, jez. – 15 ha 1991 (CKJP 78, nr 69), Derczewskie-Park 15,95 ha 1992 (AWG 182), Derczewskie 15,5 ha 1996 (AJP nr 948), Derczewskie Jasne 2004 (w uŜyciu), Derczewskie 2005 w Derczewie i Jasne – zob. NE od wsi (BM).

20. Chłop, jez. – 306,5 ha 1991 (CKJP 78, nr 68), Chłop, Bliźniak 326 ha 1992 (AWG); Chłop 326,7 ha 1996 (AJP nr 950). Na NE kiedyś zatoka Wuthenower Lanke (SG 101). Na W od drogi z Czółnowa do Lipian, 1,5 km NE od Czółno-wa, kiedyś teŜ nazwa terenowa Klopfschlag (GZ 1022).


21. Grochacz II, jez. – Growsche See w gwarze lub Klein Klopp 1930 (H 1930, nr 10), b.n. 5,2 ha 1991 (CKJP 79, nr 2), Grochacz 46,6 ha 1996 (AJP nr 949).

22. Grochacz I, jez. – Grodzkie (Grochacz) 43,5 ha 1991 (CKJP 78, nr 72), Grodzkie ok. 35 ha 1992 (SGKP 91), Grochacz 2005 (BM).

23. Celno, jez. – Celno 13,5 ha 1991 (CKJP 778, nr 70), Celno (Mały Chłop), 17,98 ha 1992 (AWG 189), Celno 13,2 ha 1996 (AJP nr 951), Celno 2004 (w uŜyciu).

24. Czerników, jez. – Zarnickow przed 1945 r. (GZ 1060), Czernikowskie 67 ha 1992 (SGKP 117).

25. Czólnów, Czółnowskie, jez. – Czółnow (Czółnowskie) 24 ha 1991 (CKJP 78, nr 71), Czólnów (Czólnowskie + ParyŜ) 21,43 ha 1992 (AWG 191), Czół-nowskie 28 ha 1992 (SGKP 28, 433), 28,1 ha 1996 (AJP nr 952), Czółnów 2004 (w uŜyciu).

26. Skrzynka Wielkie, DuŜa, jez. – Dąbiec 40 ha 1991 (CKJP 79, nr 9), Skrzynka 22 ha 1992 (SGKP 798), Skrzynka Wielkie 9,7 ha 1996 (AJP nr 1030), Dębiec/Skrzynka DuŜa 2004 (w uŜyciu).

27. Skrzynka Mała, jez. – b.n. 2,5 ha 1991 (CKJP 79, nr 7).

28. Lipiańskie, jez. – Lipiańskie Płn. (Wądół) 141 ha 1991 (CKJP 79, nr 12), 154,5 ha 1996 (AJP nr 934), Płd. (Kościelne) 28,5 ha 1991 (CKJP 79, nr 12), 28,6 ha 1996 (AJP nr 935), Wądół, Lipiańskie + Kościelne 183 ha 1992 (SGKP 798), Wądół, Kościelne zwane Lipiańskim 1992 (SGKP 347), 2004 (w uŜyciu), Lipiańskie Płn. i Płd. 2005 (BM).

31. „Leśne”, jez. – Leśne 3,9 ha 1991 (CKJP 79, nr 15).

32. Czarne, jez. – Schwarzer See rodu Borsigów z Przelewic, o pow. 1,46 ha, w ówczesnym powiecie pyrzyckim i 6 ha w myśliborskim, 1937 (SV nr 1289).

35. Będzin, jez. – Będzin 135 ha 1991 (CKJP 79, nr 3), 148 ha, z dwoma wyspami, połączone kanałem z jez. Chłop i Lipiańskim, 1992 (SGKP 31), 139,6 ha 1996 (AJP nr 936).

38. „Młynnik” – Kanał Głazowski, łączy jeziora lipiańskie z dorzeczem Myśli, 1992 (SGKP 432).

Edward Rymar 96

44. Łubie, jez. – Łubie (Łubno) 143,5 ha 1991 (CKJP 79, nr 1), Łubie (Łuba, Głazów) 160,7 ha 1992 (AWG 192), Łubie (Łubno) 182,2 ha 1996 (AJP nr 944), Łubie, Łuba, Głazów (SG 82), Łubie 2004 (w uŜyciu).

47. Renickie, jez. – Klütsse, kąpielisko k. zabudowań o nazwie St. Gertraudshof w Myśliborzu (nawiązujących do dawnego szpitala św. Gertrudy), 1833 (RS 204); Renickie 47,5 ha 1991 (CKJP 79, nr 4), Renickie (Renice, Ławy) 50,74 ha 1992 (AWG 206), Renickie 51 ha 1992 (SGKP 385), Renickie 2004 (w uŜyciu).

– 47a. Teich Graben, rów k. Renic (SG 97).

53. Jezierzyska, jez. – Paweł 5,7 ha 1991 (CKJP 79, nr 14), 6,59 ha 1992 (AWG 211), Paweł 2004 (w uŜyciu) 2005 (BM). Nazwa Paweł jest przykładem zaśmiecania terenu nazwami będącymi skutkiem pomyłkowych identyfikacji. Nazwę Powal wprowadzono urzędowo dla jez. k. Recza (zlewnia Iny).

54. Sulimierskie Przednie lub Małe, jez. – Sulimierskie Przednie (Małe) 12,5 ha 1991 (CKJP 79, nr 17), Przednie Sulimierskie 12,18 ha 1992 (AWG 210), Su-limierskie Małe 1992 (SGKP 92), 15 ha 1996 (AJP nr 942) 2005 (BM).

55. Sulimierskie, jez. – 72,5 ha + płn. część samodzielna b.n. 3,8 ha 1991 (CKJP 79, nr 16), Sulimierskie (Sulimierz) 77,6 ha 1992 (AWG 208), Sulimier-skie 92 ha 1992 (SGKP 698), 91,9 ha 1996 (AJP nr 943), 2005 (BM).

56. GiŜyńskie, jez. – do skreślenia, bo to inna nazwa jez. Sulimierskiego (Adamsdorfer Haus See): Giesenbrügger See, dotąd w połowie własność cyster-sów z Mironic, w 1540 r. nadane listem lennym przez margrabiego Jana Busso-nowi von Bellingowi (GZ 440), Giesenbrügge 1806 od wsi GiŜyn (Gysenbruke

1333), zwane tak od strony płd.

– 56a. W to miejsce wprowadza się Wiesen Pfuhl 1850, wyschłe juŜ jeziorko E od jez. Sulimierskiego2.

58. Rokitno, jez. – Ulejno (Rokitno) 71 ha 1991 (CKJP 79, nr 20), 84,26 ha 1992 (AWG 212), 82 ha 1992 (SGKP 698), Rokitno 82,44 ha 1996 (AJP nr 941), 2005 (BM).

2 v. Gottberg, Die Soldiner Entwässerung. Frankfurt a.M. 1863 (mapa).


61. Wolne, jez. – Kinice 12,5 ha 1991 (CKJP 79, nr 23), Kinickie (Wolne, Ki-nice) 11,78 ha 1992 (AWG 213), Wolne 10,7 ha 1996 (AJP nr 940), 2005 (BM).

62. Karskie Wielkie, jez. – 146 ha 1991 (CKJP 79, nr 24), 150,66 ha 1992 (AWG 214), 150 ha 1996 (AJP nr 937).

63. Karskie Małe, jez. – 15 ha 1991 (CKJP 79, nr 24), 16,38 ha 1992 (AWG 221), 16,8 ha 1996 (AJP nr 939).

64. Sumiackie, jez. – Zumbold 1840 (RS 229), Sumiackie 8,5 ha 1991 (CKJP 79, nr 22), Sumiackie (Cymbały) 12,89 ha 1992 (AWG 215), Surmiackie (Su-miackie) 10 ha 1996 (AJP nr 938), Surmiackie 2005 (BM).

65. Posucha, jez. – b.n. 3,2 ha 1991 (CKJP 79, nr 26), Blade 3,35 ha 1992 (AWG 216), Posucha (Blade See, Bledzewski Łęg), łęg NE od Rychnowa (SG 59; BS 356, 547).

68. „Górne”, jez. – b.n. 2,6 ha 1991 (CKJP 79, nr 30), 2,6 ha 1992 (AWG 222).

– 68a. Blade See, łęg pojezierny NE od Rychnowa (SG 59), bliŜej nieznany, nie jest identyczny z nr 65.

– 68b. Papen See, jez. NE od Rychnowa (SG 86).

72. Dziedzic, jez. – Małe 6,2 ha 1991 (CKJP 79, nr 19), Małe – Mostkowo 7 ha 1992 (AWG 224).

– 73a. „Dziedzicki Potok”: Deetzer Graben między Jedlicami a Mostkowem3.

– 73b. Dziedzicki Rów (Pommerscher Graben) k. Mostkowa 1999 (SG 88).

75. „Zamkowe”, jez. w Strąpiu – b.n. 21 ha 1991 (CKJP 79, nr 28), Strąpie, Dolskie, Trojak 1999 (SG 71), Strąpie 2005 (BM).

76. Trojak, jez. – Trojak, Strąpie 1999 (SG 83).

78. KsięŜe, jez. – Królewskie 11 ha 1991 (CKJP 78, nr 65), Królewskie (Księ-Ŝe) 10,63 ha 1992 (AWG 193), KsięŜe 10,6 ha 1996 (AJP nr 961), Królewieckie 2004 (w uŜyciu).

– 79a. „Gniły Rów”: faulen Graben 1732 na polach Myśliborza (RS 166).

3 P. Biens, Sagensatz des Kreises Soldin/Neumark. Neu bearb. v. C. Schroeder. Soltau 1989,

s. 15.

Edward Rymar 98

80. Oczko Marzanny, jez. – Zbrzyca 8,29 ha 1992 (AWG 194).

– 80a. Wurschtgraben, kiedyś rów w Myśliborzu, potem ciąg kanalizacyjny (ul. Karlstrasse) (GS 22)4.

I I I . P r a w o b r z e Ŝ n a M y ś l a m i ę d z y J e z i o r e m M y ś l i b o r -s k i m a u j ś c i e m O l c h o w e g o R o w u

81. Wierzbnickie, jez. – Werblitzer See 1537, 1589 (H 1940, nr 12); Wierzb-nickie 25 ha 1991 (CKJP 78, nr 64), 23,73 ha 1992 (AWG 200), 23 ha 1996 (AJP nr 962).

82. Racze, jez. – Lötz See 1835 (GS 39), Rzeczyca Długa 17,5 ha 1991 (CKJP 78, nr 56), 13,33 ha 1992 (AWG 198), Rzeczyca 13,4 ha 1996 (AJP nr 963), Rzeczyca DuŜa 1999 (SG 81), 2004 (w uŜyciu).

83. „Lecze”, jez. – Rzeczyca Mała 1,98 ha 1992 (AWG 199), 1999 (SG 76), 2004 (w uŜyciu).

87. Dalesz, jez. – Dalesz 12,5 ha 1991 (CKJP 78, nr 63), Dalesz (Dalsze) 10,76 ha 1992 (AWG 201), Dalesz (Dalesze) 10,8 ha 1996 (AJP nr 964), Dalsze 2004 (w uŜyciu).

88. „Dworskie DuŜe”, jez. – takŜe kiedyś Groß Hagen See (SG 69).

89. „Dworskie Małe”, dawniej Klein Rag See, jez. – dawniej teŜ Klein Hagensee (wg SG 77).

90. „Jamno”, jez. – Czarne 8,5 ha 1991 (CKJP 78, nr 58), 6,25 ha 1992 (AWG 202), 2004 (w uŜyciu).

91. Białe, jez. – 27,5 ha 1991 (CKJP 78, nr 67), 30,06 ha 1992 (AWG 203).

92. Rościńskie, jez. – 31 ha 1991 (CKJP 78, nr 53), Rościńskie (Rościn) 23,24 ha 1992 (AWG 197), Rościeńskie 30,1 ha 1996 (AJP nr 970).

– 93a. Jungfernpfuhl, jeziorko k. grodziska w RóŜańsku, ze względu na nazwę wydaje się pamiątką po zakonnicach z Schönebeck pod Trzcińskiem, które w 1248 r. otrzymały wsie: Rosnowe, identyfikowaną z RoŜańskiem, i potem nieznaną Vrovenmarkt (Frauenmarkt), widocznie połoŜoną k. RóŜańska (GZ 165).

4 Zwłaszcza G. Ripka, Soldiner Heimatbuch. Soldin [1926], s. 36.


94. Olchowy Rów – Olchowy Rów, dp. Młynnika 2005 (KD 102). Kanał Ol-cho, ciek spływający do jez. Dolskiego 2005 (wg J 32).

97. Zielin, jez. – Zelling See 1935 (GS 74), Zielin 17,5 ha 1991 (CKJP 83, nr 29), Zielin (Pszczelnik, ale zob. nr 86) 17,9 ha 1992 (AWG 308), Zielin 18 ha 1996 (AJP nr 971), 18 ha (J 30), Zielin (Pszczelnik) 2005 (KD 118).

98. Dolskie, jez. – 28,5 ha 1991 (CKJP 83 nr 28), 32,05 ha 1992 (AWG 309), 32,4 ha 1996 (AJP nr 969), 32,4 ha (J 30), błędnie identyfikowane z Postnym 1992 (SGKP 134).

103. Ostrowieckie, jez. – ksiąŜę wielkopolski Bolesław PoboŜny 11.02.1259 potwierdził templariuszom z Chwarszczan całą ziemię kostrzyńską z nadania ojca Władysława (z 1232 r.), w granicach między Odrą, Myślą i Notecią (tj. Wartą), na N aŜ po granice z Księstwem Pomorskim. Ponadto przy tej okazji dorzucił im dwa jez.: Bothscowe i Ostrovyz, do zamku santockiego dawniej naleŜące (duos lacus Bothscowe et Ostrovyz ad castrum Zantoch olim pertinen-

tes)5. W sprawie ich lokalizacji powstało kilka hipotez, które okazały się błędne. Tymczasem to jez. w pobliŜu Barnówka, Dolska, Ostrowca, wtedy wręcz po-most między komandoriami templariuszy: chwarszczańską i myśliborską. Bothscowe to dziś jez. Postne (zob. niŜej nr 132), a Ostrovyz to Ostrowieckie6, oblewające od E wieś Ostrowiec (Wustervitz 1337, Wusterwicz 14867), która od niego widocznie nazwę wzięła. To zatem Wutzese 1337 w Dolskim Lesie8 i Wusterwitzischen sehe połoŜone k. miejscowości Wartz (?), którego połowa w 1571 r. była w posiadaniu rodziny rycerskiej Horn z Ostrowca9; Wusterwitz

See w XVIII w., Wusterwitzer See 1944, Ostrowieckie 105 ha 1991 (CKJP 83, nr 20), Ostrowieckie (Ostrowiec) 107,43 ha 1992 (AWG 310), to znów 165 ha 1992 (SGKP 495), 121,1 ha 1996 (AJP nr 972), Ostrowieckie (Ostrowiec, Osie-

5 Urkunden und Regesten zur Geschichte des Templerordens im Bereich des Bistums Cammin

und der Kirchenprovinz Gnesen. Nach Vorlage von H. Lüpke neu bearb. v. W. Irgang. Köln–Wien 1987, nr 44.

6 Więcej zob. E. Rymar, Postne (Bothscowe) i Ostrowieckie (Ostrovyz). Dwa jeziora z na-dania Bolesława PoboŜnego dla chwarszczańskich templariuszy (1259). „Nadwarciański Rocznik Historyczno-Archiwalny” 2007, s. 317–321.

7 Das Neumärkische Landbuch Markgraf Ludwig’s Älteren vom Jahre 1337. Hrsg. v. L. Goll-mert. Frankfurt a.O. 1862, s. 17; CDB XXIV, s. 205.

8 Das Neumärkische Landbuch..., s. 30. 9 P. Wilsky, Aus der Heimat. „Heimatkalender f. d. Kreis Soldin” 1 (1922), s. 9.

Edward Rymar 100

cze) 2005 (KD 102), z wyspą Czapli Ostrów o pow. 16,4 ha, będącą rezerwatem od 1985 r. (SGKP 134). Wody z jez. na S do Myśli wyprowadza potok Ostrawi-ca, dawniej Wusterwitzer Fliess10.

105. Świni Staw: Schweinepfuhl 1922 – na lewo od drogi z Ostrowca do stacji kolejowej w Dysznie, w którym przed laty handlarz bydła pławił swe świnie (H 1922, nr 11).

– 107a. „Szubieniczne Bajoro”: Galgen Pfuhl w Ostrowcu k. bagna Tornow

Fenn 1922 (H 1922, nr 11).

109. Babinek, jez. – Babinek 2005 (KD 102).

110a. Warnickie, jez. – 36 ha 1991 (CKJP 83, nr 15), Warnickie (Promień) 33,24 ha 1992 (AWG 306), Warnickie 38 ha 1992 (SGKP 495), Promień (War-nice) 33,7 ha 1996 (AJP nr 973), Promień 33,7 ha 2005 (J 31); Warnickie (Wę-gornica, Promień) 2005 (KD 102).

112. Bliźniacze I, jez. – b.n. (albo to nr 114?) 5 ha 1991 (CKJP 83, nr 19), tak-Ŝe Barnówko, Deszno, Dzieszno 1999 (SG 67), Bliźniacze (Barnówko, Deszno, Darskowo, Dzieszno) 2005 (KD 102), Barnówko I–II 2005 (KD 121).

114. „Barnowieckie”, jez. – Bornówko 5,4 ha 1992 (AWG 311), moŜe to nr 112? Barnowieckie 2005 (KD 102), Barnówko III, 2005 (KD 121).

– 114a. Igel Pfuhl, jez. NE od Barnówka (SG 72).

IV. LewobrzeŜna Myśla od Jeziora Myśliborskiego do ujścia Ścieniawicy

119. „Krzywe”, jez. – b.n. 1,3 ha 1991 (CKJP 79, nr 6).

120. Kozie, jez. – 48,5 ha 1991 (CKJP 79, nr 11), Kozie (Staw) 49,6 ha 1992 (AWG 205), Kozie (Kozin) 50 ha 1996 (AJP nr 966).

121. Kozia Mała, jez. – 5,4 ha 1991 (CKJP 79, nr 13), 6 ha 1992 (AWG 219), Trzcinne, Somin, Koza Mała 1999 (SG 76).

125. Wilcze, jez. – Wels See 1589 (H 1940, nr 12, s. 1).

10 H. Berghaus, Landbuch der Mark Brandenburg [...] in der Mitte des 19. Jahrhunderts.

Bd. III. Brandenburg 1856, s. 114; Kartoteka poznańskiej sekcji Komisji Ustalania Nazw Miej-scowych, obecnie w Bibliotece Głównej Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu.


126. Płociczno, jez. – Plotzen 1589 (H 1940, nr 12, s. 1).

127. Chłopiny, bagna w Jastrzębcu, pozostałość po jez. Kopin, Kolpin – Klop-

pin Bruch 1742 (GZ 1022).

129. Marwicko, jez. – magna Stechow nadane cystersom z Mironic w 1300 r. (CDB XVIII, 371), Marwickie (Marwicko), Roztocz 122,5 ha 1991 (CKJP 84, nr 3), Marwickie (Marwicko, Roztocz, Wysoka, Ściechów) 148,2 ha 1992 (AWG 317), Marwicko (Roztocz) 140,3 ha 1996 (AJP nr 968).

132. Postne, jez. – ksiąŜę wielkopolski Bolesław PoboŜny w 1259 r. nadał tem-plariuszom z Chwarszczan dwa jez.: Bothscowe i Ostrovyz. Drugie to Ostro-wieckie (zob. nr 103, gdzie więcej o tej kwestii), pierwsze to Postne, Pötzen See (1944), z wyspą Papenwerder (Klippwerder), owiane legendami o Ŝyjącym w nim potwornym szczupaku z czerwonymi oczami, o zakopanym skarbie, którego on strzeŜe, z nazwą wyprowadzaną od germ. Pöt : Bot, gockiego gobin-

don (niem. gebieten) ‘rozkazać’, bieten ‘zaofiarować’, Bote ‘posłaniec’, stąd potem Pötchen (Boten), Pössing11; przed 1939 r. o pow. 54,2 ha12, jeszcze 51–52 ha w 1948 r.13, 47,5 ha w 1991 r. (CKJP 83, nr 27); Postne (Śniegoszewo) 44,46 ha 1992 (AWG 313), 52 ha, oddzielone przesmykiem od Postnego Małe-go (ok. 25 ha) 1992 (SGKP 548), 51,4 ha 1996 (AJP nr 967), Postne 51,4 ha 2005 (J 30), obecnie juŜ od dawna oddzielone przesmykiem od jez. Postne Ma-łe. Przed XV w. mogło stanowić jedność z przylegającym do ściany płd.-zach. obecnym jez. „Diablim” (Diebell 1494, Dibel 1653, Diebel 1944), o pow. 15 ha. Zwane w trybie urzędowym po 1945 r. Postnym, bez historycznego uzasadnie-nia; obecnie teŜ zwyczajowo Śniegoszewo. To Bussow w Dolskiej Puszczy 133714, a to zapewne tyle co Boczow 1494 (CDB XXIV, 210), Botzaw 1536 (GZ 1037), Bezow 1653, Betzow 1658, Betzo 1713, gdy było potwierdzane wła-

11 O nich i germańskiej (sic!) etymologii nazwy zob. W. Hinze, Der große Hecht im Pötzen-

see und andere Sagen vom Pötzensee bei Lindwerder. „Die Heimat” 1935, nr 26; K. Vogt, Der furchtlose Fischer vom Pötzensee. TamŜe, 1936, nr 5. O tym, ile jest warta ta germańska etymo-logia nazwy, świadczy pomorski zapis z 1259 r. – zob. E. Rymar, Postne...

12 O. Kaplick, Landsberger Heimatbuch. Landsberg 1934, s. 34. 13 Katalog jezior polskich. Cz. 12: Jeziora pomorskie w dorzeczu dolnej Odry i dolnej War-

ty. Oprac. S. Majdanowski. „Biuletyn Geograficzny PTG” 1953, nr 442. 14 Das Neumärkische Landbuch..., s. 30. Do nazwy tej nawiązuje obecnie wieś Buszów,

dawniej Hammer Langestück.

Edward Rymar 102

ścicielom Barnówka15. Podobieństwo z formą Bothscove z 1259 r. uderza w oczy. Mało tego, w 1486 r. strumień potwierdzony przez margrabiego Jana Hansowi von Schönebeckowi, właścicielowi Dolska, nosił nazwę Botzeschen Fliess

(CDB XXIV, 206), zapewne pozostając w związku z jez. Boczow, moŜe z niego wypływając, z ujściem w Myśli S od Dolska16. Z jez. Postnego wypływa na N do Myśli potok, który moŜna by identyfikować z „Bocznikiem”, i od E wpływa ciek, który moŜna by identyfikować z Brischeflit, równieŜ w 1486 r. potwierdzonym właścicielom Dolska. PoniewaŜ podstawowa cząstka Brische

moŜe być wyprowadzana od słow. berz, pol. brzoza, brzezina, moŜliwe jest identyfikowanie go z potokiem odprowadzającym wody z nieistniejącego juŜ jez. BrzeŜno: Bresen 1337 w Dolskiej Puszczy, potem juŜ dwa jez.: Groten

i Lutken Brissin 1494, Gross i Klein Briesen 1589, 1653, 1713, potwierdzanego właścicielom Barnówka17, zarastającego do tego stopnia, Ŝe w XVIII w. na jego miejscu powstaje miejscowość Briesenhorstsee (dziś Brzeźno), a pozostało juŜ tylko jez. Klein Briesen o pow. 1,65 ha w 1935 r.18

136. „Dybka”, jez. – Diebelsee, karpi staw w Barnówku 1935 (H 1934, nr 26); dwa jez. b.n. 2,6 i 3 ha 1991 (CKJP 83, nr 30–31).

– 136a. Dziki Staw 3 ha 1992 (AWG 312), do identyfikacji z obiektami w tej okolicy.

– 136b. Na N od jez. „Dybka” bagna o nazwie zweite Fenn 1936, dawniej wiel-kie jez.19

138. Ścieniawica, dp. Myśli – moŜe to aqua Senece z 1295 r. (zob. nr 135, Sieńce)?20 Senfftitz 1589 (H 1940, nr 12, s. 1), Łąkomianka (Ściniawica, Zdzie-nica) 2005 (KD 102).

143. „Folusznik” – Folusznik, ramię Myśli 2005 (KD 100).

15 G. Schmidt, Die Familie von dem Borne mit den namensverwandten Geschlechtern. Bd. II.

Merseburg 1889, s. 177, 525, 527. 16 Tak E. Rzetelska-Feleszko, J. Duma, Nazwy rzeczne Pomorza między dolną Wisłą a dolną

Odrą. Wrocław 1977, s. 21, za S. Kozierowskim. 17 Das Neumärkische Landbuch, s. 30; CDB XXIV, s. 210; G. Schmidt, Die Familie von

dem Borne..., s. 177, 525, 527. 18 O. Kaplick, Landsberger..., s. 33; zob. E. Rymar, Postne... 19 K. Vogt, Die Schlange im Fenn. H 1936, nr 5. 20 Tak teŜ czyni A. Hänseler, Sechshundert Jahre Großcammin. TamŜe, 1933, nr 9.


146. Bełczący Zdrój (Pissmühlenteich), dawniej staw, którego pozostałością (śladem) most Pissmühlen Brück SE od Tarnowa na strudze b.n., dziś noszącej nazwę Bełczek – co było błędne, bo nazwę Bełczek otrzymał most, a nie struga, jednak w ślad za tym strugę tę nazwano Pissmühlen Fliess/Bełczek 1999 (SG 87).

147. Rak, jez. – Rak 6,2 ha 1991 (CKJP 83, nr 34).

148. Dołgie, jez. – Długie (Dołgie) 17 ha 1996 (AJP nr 974). Jez. zaliczane teŜ do zlewni dolnej Warty.

149. Węcław, jez. do identyfikacji – obok teŜ Wenczlow Berg 1935 (H nr 26).

151. Brzeźno, jez. – Brzeźno, Racze 1999 (SG 75).

152. „Brzeźniczka”, dp. jez. Postnego – czy to kanał Dyszno spływający do jez. Postnego (J 32)?

V . D o l n a M y ś l a ( p o n i Ŝ e j u j ś c i a Ś c i e n i a w i c y )

156. Smolnica, prawy dp. Myśli – pospolicie zwana Kosą, dawniej Hirschlanke

do jez. Lipowo, dalej jako Mühlen Fliess (KD 100).

157. KręŜelin jez. – b.n. 4,7 ha 1991 (CKJP 83, nr 10).

158. Kolck See, jez. – b.n. 2,6 ha 1991 (CKJP 78, nr 36).

159. „Chełmskie”, jez. – b.n. 12,5 ha 1991 (CKJP 78, nr 36), Krzywe 12 ha 1992 (SGKP 495), Dolny Chełm 1992 w zlewni Rurzycy, Chełm Dolny 11,3 ha 1996 (AJP nr 975, ale w zlewni Rurzycy). Na S od niego, E od wsi Chełm Gór-ny, jez. Chełm 1992 w zlewni Rurzycy 1992 (PMWW).

160. Tylino, jez. – b.n. 17,5 ha 1991 (CKJP 78, nr 41), Ósmak (nazwa tłuma-czeniowa od dawnej nazwy Achter) 18 ha 1992 (SGKP 495), Chełm Górny Płd. 15,5 ha 1996, ale błędnie w zlewni Rurzycy (AJP nr 976).

163. „Młyńskie”, jez. – Młyńskie 15 ha 1992 (SGKP 495).

165. Smoliniec, jez. – Czaple 26 ha 1991 (CKJP 83, nr 11), Czaple (Czaple Małe Smolnickie) 33,71 ha 1992 (AWG 305), Smoliniec 30 ha 1992 (SGKP 495), Czaple (Smoliniec) 26,1 ha 1996 (AJP nr 977), Czaple 26,1 ha 2005 (J 31), Czaple (Smolnica, Smolnica Wielka) 2005 (KD 102).

Edward Rymar 104

– 165a. Klein Smolnitz See w XIX w. w pobliŜu Gross Smolnitz See21, potem juŜ tylko jedno o nazwie Schmolnitz, pow. 30 ha (zob. wyŜej), jednak b.n. E od jez. Smoliniec (165) 2,6 ha 1991 (CKJP 83, nr 13), (Miałkie) 17,67 ha (sic!) 1992 E od jez. Smoliniec (AWG 304), Miałkie 1999 (SG 77), Miałkie (Klein

Smolnitz See) 2005 (KD 102).

166. „Kukadło”, jez. – Kukadło 2005 (KD 102).

167. Buchholtzischen Teich 1517, pamiątka po opuszczonej wsi Buchholz

(1337–1540) – nie jest to jez. bezodpływowe W od Barnówka (jak na mapie, s. 275), lecz w nurcie Smolnicy (zwanej Kosą) między jez. Kukadło i Smoleń22.

168. Smoleń, jez. w nurcie Smolnicy; jego środkowa część, dawniej Klappen

Züge – b.n. 10 ha 1991 (CKJP 83, nr 17). Traktowanie Klappen Züge jako po 1945 r. Płosy (SG 75) jest błędne, bo nazwę tę nadano obszarowi leśnemu Klappenzüge w dawnym powiecie gorzowskim (SNG 556).

169. Lipowo, Dębno, jez. – Lipowo 10 ha (CKJP 83, nr 16), Lipowo-Bielawy (Miejskie) 12,5 ha 1992 (AWG 299), Lipowo (Dębno) 10,8 ha 1996 (AJP nr 978), Lipowo w mieście Dębno 10,8 ha 2005 (J 31), Lipno 2004 (w uŜyciu), Lipowo (Bielawy, Miejskie – Neudammer See; Dębno, Dębnowskie – Amtsee, Stadtsee) 2005 (KD 100, 102).

– 170a. Rohrteich, łęg NE od Dębna (SG 90).

171. „Czarne Błoto”, jez. – staw (Schwarzer Pfuhl) przy ul. Leśnej w Dębnie 2005 (KD 100).

– 172a–b. Kalsee w Oborzanach i staw „zamkowy” Hausteich, długi na 100 m, szeroki na 50 m, E od wsi23.

–172c. Potok Wisielca (dawniej Galgen Grund) k. Dębna 2005 (KD 102).

– 172d–e. Der Kessel i Kattenstertpfuhl, dwa małe rybne stawy polne („oczka”) na polach Oborzan24.

21 H. Berghaus, Landbuch der Mark Brandenburg..., s. 418. 22 Jak to wynika z map z XVIII w., rozpoznanych przez p. Lecha Łukasiuka z Dębna w trak-

cie poszukiwania zaginionej wsi. 23 F. Höhne, Die Fische im Naberner Kalsee. KK 1997, s. 33 i n. 24 TamŜe, s. 33.


173. Doszatyn, jez. – Rötsee tuŜ NE od wsi Dargomyśl na prawym brzegu My-śli25, Doszatyn 6 ha 1991 (CKJP 83, nr 14), Duszatyn (Dusza) 6,84 ha 1992 (AWG 297), Duszatyń ok. 3,5 km na S od Dębna (J 31), Duszaty, Doszatyn, Duszatyń, Dusza, Krawczyka (KD 100).

– 174a. Neuer Graben, Rów 2005, dp. Sienicy płynący w Dębnie od osiedla Waryńskiego (KD 102), zatem róŜny od górnego biegu Sienicy (zob. 174).

– 180a. Petersee, jez. w Dargomyślu przy drodze do Boleszkowic26.

182. „Pijawka”, jez. – między Dębnem i Dargomyślem, o niezwykłej czystości i klarowności, przez mieszkańców Dargomyśla zwane Alsee27; b.n. 1,1 ha 1991 (CKJP 83, nr 12), 1,34 ha 1992 (AWG 298), Pijawka 2005 (KD 102).

183. Sienica – Zinnewitz (Sennewitz)-Grund 8 ha, rów wodny i łąka N od Dar-gomyśla28, Zinnewitzgraben dp. Daru z NW o długości ok. 10 km29; Sienica (Dar, Dargawa), dawniej Darre, 2005 (KD 102).

– 183a. Eckseegraben, ciek płynący z pól Mieszkowic, dp. Sienicy (Daru)30.

185. „Kobyle”, jez. NW od Oborzan – b.n. 5 ha 1991 (CKJP 83, nr 8), staw Wysoka 4,99 ha 1992 (AWG 290), Kobyle jez. 2005 (KD 100).

186. „Kryniczka”, jez. – Klare Kern i Klaren Kernsee o pow. ok. 2 ha, sąsia-duje od NW z zach. skrajem lasu chłopskiego Oborzan (Naberner Tanger). Na N od szosy Dębno–Smolnica i dalej do Mieszkowic i Chojny pola graniczą z Rauhe Kern, bagnistymi łąkami, dalej wzdłuŜ Mieszkowickiego Lasu (Bärwalder Wald) do granic Grzymiradza i lasu Karr-Heide. W tym rejonie teŜ bagna Oderbruch, das Karr-Fenn, Birkwiese31.

– 186a. Egel (= Igel, Blutegel, Pferdeegel) See, jez. przy drodze z Dębna do Smolnicy32.

25 TamŜe, s. 36. 26 KK 2004, s. 71. 27 TamŜe, 1990, s. 43. 28 TamŜe, 2004, s. 72 i n. 29 F. Höhne, Die Fische..., s. 36. 30 TamŜe. 31 F. Höhne, Über der Naberner Tanger. KK 1996, s. 64. 32 KK 1960, s. 53.

Edward Rymar 106

187. „Kostrzyński Rów” – Kostrzyński Rów, dp. Sienicy, to znów dp. stawu Wysoka 2005 (KD 102).

188. „Wysokie”, jez. – staw Wysoka 1999 (SG 101), 2005 (KD 102).

189. Boleszkowickie Jeziora, w korycie Ponika – Hinter See na polach S od Boleszkowic przed 1945 r. (KK 1971, s. 1020).

– 191a. Zabern Grund, śabi Strumień, potok i jar k. Boleszkowic, S od Chwarszczan (SG 101).

191. „Ponik”, rz. – Rów Chrobrego 1999 (SG 99), zatem z nazwy Ponik trzeba zrezygnować.

192. Gudzisz, jez. – śurawie 2005 (KD 100).

193. Gudzisz Mały, jez. – Macieja, Gudzisz Mały 1999 (SG 76).

196. „Rybne”, jez. – Sarbinowo (Rybne) 2005 (KD 102).

– 196a. Hapfuki, jez. SE od Sarbinowa 1999 (SG 70), Sarbinowskie, dawniej Hapfuhl, 2005 (KD 102).

– 196b–e. (b) Schulteich, stawy rybne w Sarbinowie, początkowo przeciwpoŜa-rowe, odwadniane przez ciek; (c) Galgengraben płynący do Galgengrund i stąd do Myśli k. Chwarszczan. Około 900 m w polach S od wsi, przy drodze do Drzewic jez. (d) Schulzen See z kąpieliskiem, na W od niego wzgórze Sand-

berg, obok którego płynął z tego jez. potok do (e) Franzes See i dalej do Zaberngrund w dolinie Myśli (zob.191a)33.

– 196f. Höhes Pfuhl, jez. E od Sarbinowa (SG 71).

200. „Krześnickie Jeziorka”, jez. – Krześnickie Jeziorka 2005 (KD 102).

206. „śmijka” – śmijka 2005 (KD 102).

– 207. Poritz, jez. 6 km E od Dębna (GZ 1037; KK 1960, s. 53). Nazwa pomor-ska. Od tego jez. utworzono po 1945 r. nazwę miejscową Porzecze (dawniej Hälse).

33 W.W. Zorndorf, „Heimatkreis Königsberg-Neumark” 1980, s. 55 i n.


211–214. Fischertränke, E od Dargomyśla, 1 ha, Großes Fenn, wysychające jez. E od Dargomyśla o pow. 5,5 ha; Veilchenpfuhl SW od Dargomyśla o pow. 25 ha przed 1945 r.34

– 221. „Kaleńskie”, jez.: Kalenziger See, starorzecze Odry uregulowane w 1787 r. kanałem odwadniającym35.

Część II: Zlewnia rzeki Rurzycy (PZP 1988, z. 1–2, s. 481–503)

1. Rurzyca – Roricke 134536. Wypływa z jez. Miejskiego (BA, s. XXVI) w Trzcińsku (zob. pod nr 2). Mieszkańcy Góralic takŜe po 1945 r. twierdzili, Ŝe w młodości uczono ich w szkole o źródłach rzeki w łęgu Sonnenberger Bruch na S od drogi Trzcińsko–Góralice. Zdaniem innych Tywa i Rurzyca mają źródła w jez. Miejskim (nr 2), ale przecieŜ do jez. od S wpada Steingraben (u nas „Kamionka”, nr 14)37.

I. G ó r n a R u r z y c a

2. Trzygłowskie, jez. – Schönfliesschen See, z którego wypływa Rurzyca 1784 (BA, s. XXVI). Błędnie zastosowano nazwę Trzygłowskie, bo urzędowa nazwa to Miejskie (SNG), 1989 (PMWW), jednak Miejskie (Trzygłowskie) 40 ha 1991 (CKJP 78, nr 37), 43,6 ha 1992 (SCP 20), 43,6 ha 1996 (AJP nr 992). Z jez. spływają wody teŜ na N poprzez staw młyński i Kuhgraben do jez. Strze-szowskiego (KK 1993, s. 92), juŜ w zlewni Tywy.

3. Słoneczne, jez. – Słoneczne 1989 (PMWW), b.n. 3,8 ha 1991 (CKJP 78, nr 46).

7. Klasztorne, jez. – Klasztorne 7,5 ha 1991 (CKJP 78, nr 40), 16,3 ha 1996 (AJP nr 991).

10. Sołeckie, jez. – Klasztorne Małe 1989 (PMWW), b.n. 1,8 ha 1991 (CKJP 78, nr 39).

34 TamŜe, s. 73. 35 R. Schmidt, Zwischen Küstrin und Königsberg. KK 1970, s. 96. 36 Pommersches Urkundenbuch. Bd. XI. Köln–Wien 1990, nr 6385. 37 W. Abitz, Bemerkungen zu Bad Schönfliess. KK 1996, s. 48; tamŜe, 1993, s. 92.

Edward Rymar 108

14. „Kamionka”, dp. jez. Klasztornego – jako górna Rurzyca 1989 (PMWW).

16. „Ilmie”, „Jelenia”, jez. – chyba to Czerwone, skoro połoŜone NE od źródeł Rurzycy 1989 (PMWW), b.n. 3,5 ha 1991 (CKJP 78, nr 43).

24. „Niedźwiadek”, jez. – Morskie Oko 1989 (PMWW).

26. Głębokie Małe, jez. – b.n. 2,2 ha 1991 (CKJP 78, nr 29).

27. Głębokie, jez. – Głębokie 1989 (PMWW), 20 ha 1991 (CKJP 78, nr 33), 17,8 ha 1996 (AJP nr 989).

28. Henryk, jez. – b.n. 8.5 ha 1991 (CKJP 78, nr 27).

30. Jaglica, jez. – Gogolice 1989 (PMWW), b.n. 12,5 ha 1991 (CKJP 78, nr 28), Gogolice (Jaglica) 1992 (SCP 20), Gogolice 11,9 ha 1996 (AJP nr 990).

31. „Czarna Woda”, jez. – b.n. 1,7 ha 1991 (CKJP 78, nr 23).

32. „Karpi Staw”, jez. – b.n. 1,9 ha 1991 (CKJP 78, nr 25).

33. „Henryczek”, jez. – b.n. 1,9 ha 1991 (CKJP 78, nr 26).

34. „Jasne”, jez. – b.n. 4,2 ha 1991 (CKJP 78, nr 21).

37. „Drzesz”, jez. – Driesch See 1784 (BA, s. XLIII, 83, 78), b.n. 3,4 ha 1991 (CKJP 78 nr 24).

– 37a. Herren See 178038, 1937 (SV) S od Strzeszowa.

– 37b. Barsch Pfuhl k. leśnictwa Kamienny Jaz 1891 (M nr 1559), o pow. 0,85 ha 1937 (SV nr 45).

I I . Ś r o d k o w a R u r z y c a , K o ł b i c a , S a r b i c a , W e d e l s k i P o t o k

41. Kołbicze, jez. – der Kolbitz 1784 (BA, s. XLII), Gross Kolbitz See 1833 (U 1485), 79,39 ha 1937 (SV nr 647), Kiełbicze 1989 (PMWW), Kiełbicze 56 ha 1991 (CKJP 69, nr 14), 71,6 ha 1996 (AJP nr 1000).

– 41a. „Kołbicze Małe”, jez. Klein Kolbitz See 1833 (U nr 1485), 16,31 ha 1937 (SV nr 648).

42. Pniewo Wielkie (SNG), jez. – Pinne 1618 (Lub.), Gross Pinne 1784 (BA, s. XLII), Gross Pinn See 1837 (U nr 1486), 20,95 ha 1937 (SV nr 1000).

38 Schmettausche Karte von Pommern (um 1780). 1 : 50 000. Köln–Graz–Wien 1963.


43. „Pniewo Małe”, jez. – Klein Pinne 1784 (BA, s. XLII), Klein Pinn See 6,52 ha 1937 (SV nr 1001), b.n. 6,2 ha 1991 (CKJP 69, nr 23).

44. „Zapadlisko” (Höhlers See) – naleŜy do zlewni rz. Tywy.

45. Leśne, jez. – Krumme 1784 (BA, s. XLIII), Krummer See 1833 (U nr 1486), Krumme See 28,36 ha 1937 (SV nr 706), Kamienny Jaz 1989 (PMWW), Leśne 25 ha 1991 (CKJP 78, nr 14), Leśne 27,1 ha 1992 (SCP 20).

46. „Gęsie”, jez. – Gänse Pfuhl ok. 2,82 ha, bezodpływowe 1937 (SV nr 326), 1,6 ha 1991 (CKJP 78, nr 18).

47. Czarne, jez. bez bliŜszej lokalizacji – Schwarze See 1784 k. Rurki (BA, 78, 83), Czarne N od wsi Rurka 1989 (PMWW) w zlewni „Rurzyczki” (nr 51).

48. Lądko, jez. – zapewne Drösch See 1784 na polach Rurki (BA, 83), Gross

Dresch See 1833 (U nr 1559), 4,42 ha 1937 (SV nr 282), błędnie jako Leśne (zob. nr 45) 1989 (PMWW), b.n. 1,5 ha 1991 (CKJP 78, nr 12), 4 ha (B 111).

49. „Drzesz”, jez. – Klein Dresch See 3,48 ha 1937 (SV nr 283), b.n. 2,5 ha 1991 (CKJP 78, nr 13).

50. „Okonie”, jez. – Barsch See 2,97 ha 1937 (SV nr 46).

56. „Rudzianek”, jez. – Röth See, sześciomorgowe przed 1945 r. (HF 57), b.n. 1,5 ha 1991 (CKJP 78, nr 9).

– 56a. Bockspuhl, „oczko” w lesie E od Barnkowa (HF 55).

– 56b. Krumme Pfuhl, „oczko” w lesie E od Barnkowa (HF 57).

– 56c. Schweinepfuhl, „oczko” NE od Barnkowa, w którym dawniej świnie pojono (HF 57).

– 56d. Klare Pfuhl, jeziorko w lesie E od Barnkowa przy drodze do Trzcińska (HF 57)

57. „Linik”, jez. – Schlei See, ośmiomorgowe NE od Barnkowa przed 1945 r., bogate w liny (HF 57), błędnie jako Lądko (zob. nr 48) 1989 (PMWW), b.n. 1,3 ha 1991 (CKJP 78, nr 6).

59. „Wedelski Potok”, dp. Rurzycy k. Chojny, płynący przez wieś Czartoryja – dawniej Wedell-Mühlenbach, płynący z Czartoryi do jez. Gellner (Jeleńskiego) k. Brwic, przecina drogę z Brwic do Czartoryi; tam teŜ most Wedeller Brücke

Edward Rymar 110

(z legendą) i dawny młyn Wedeller Mühle, 1929 (H 1929, nr 6), pamiątka po rodzie rycerskim Wedlów. Błędnie Kalica 1989 (PMWW), Czartoryja wypły-wająca z jez. Jeleńskiego 1992 (SGKP 231), Wedelski Potok 1992 (SCP 18).

60. Jeleńskie, jez. – Göllen 1833 (U nr 1558), Jeleńskie 100 ha 1991 (CKJP 78, nr 8), Jelenin 75 ha 1992 (SGKP 231), Jelenin 104,3 ha 1992 (SCP 20), Jeleń-skie 104,3 ha 1996 (AJP nr 995).

63. „Okrze”, jez. – b.n. 1,4 ha 1991 (CKJP 78, nr 16).

66. „Moczar”, jez. – b.n. 4 ha 1991 (CKJP 78, nr 20).

67. „Jasne”, jez. – Rosnówek 1989 (PMWW), b.n. 1,6 ha 1991 (CKJP 78, nr 19).

70. „Czerwiszcze”, jez. – Gross Schützen See 1833 (U nr 1558).

I I I . D o l n a R u r z y c a - M ę t n i c a

85. „Spiglica”, dp. Rurzycy – zapewne to Mühl Graben 1888 (M), potok młyń-ski w Lisim Polu, który otrzymał polską nazwę urzędową ŁuŜanka (SNG), za-tem „Spiglica” do skreślenia

86. „Lustrzane”, jez. – Spiegel See 3,50 ha 1937 (SV nr 1363).

– 86a–d. Barsch Pfuhl, Klare Pfuhl, faule Rehpfuhl, Gränzpful k. Lisiego Pola 1784 (BA, s. XLII).

87. Rynica, jez. – Rinitz See 3,88 ha 1937 (SV, nr 1102), Rynica 2,8 ha 1991 (CKJP 69 nr 7).

88. „Grodowe”, jez. – Burg See naleŜące do parafii Lisie Pole 1784 (BA, s. XLII), 1833 (U nr 1485), Schwarze See, jez. SW od Lisiego Pola 1888 (M nr 1485), Schwarzer See (Burg See) 0,77 ha E od Lisiego Pola 1937 (SV nr 1292), Rynica SE od wsi Rynica, 3 ha (175), Rynica 1989 (PMWW). Od nazwy jez. utworzono polska nazwę pobliskiej wsi Rynica (Roderbeck do 1945 r.)

– 88a. See, jez. S od Lisiego Pola 1,05 ha, własność parafii 1937 (SV nr 1334).

90. „Szczupacze”, jez. – chyba to Hecht See N od Morynia 1833 (U nr 1559, B 72).

– 92b. Dorfpfuhlberg, wzgórze 400 m W od stacji kolejowej w Godkowie (GZ 532) z nazwą od wiejskiego jeziorka (Dorf-Pfuhl).


94. „Małe”, jez. – Stoki 1989 (PMWW), b.n. 3,5 ha 1991 (CKJP 77 nr 19).

95. Ostrów, jez. – Ostrów 1989 (PMWW), Ostrowo (M 25), Ostrów 81 ha 1991 (CKJP 77, nr 14), Ostrów 80,2 ha (SCP 20), 83,2 ha 1996 (AJP 999).

101. Mętno, jez. – Mętno 1989 (PMWW), 111 ha 1991 (CKJP 77, nr 25), 130 ha 1992 (SGKP 405), 130,4 ha 1992 (SCP 20), 1996 (AJP nr 996).

104. „Kociołek”, jez. – b.n. 1,6 ha 1991 (CKJP 77, nr 18).

106. Dobre Wielkie, Górka, jez. – Gross Daeber See 1833 (M nr 1629), Górka 1989 (PMWW), Górka 6,8 ha 1991 (CKJP 77, nr 22).

107. Dobre, Wąskie, jez. – Mała Górka 1989 (PMWW), b.n. 1 ha 1991 (CKJP 77, nr 21).

108. Dobre Okrągłe, jez. – b.n. 1,7 ha 1991 (CKJP 77, nr 33).

109. Duck See, jez. – Dück juŜ 1499 i 1503, 1,5 km E (SE) od Objezierza Sta-rego, S od Dolska, gdzie moŜe jedna ze słow. osad, poprzedniczek Objezierza (GZ 523), identyfikowane z Flache Ladickow (zob. Ładkowo Płaskie, cz. III, nr 10) 1,5 SE od Objezierza (GZ 1012), Dueck See 1833 (U nr 1629), Deuck

See (B 52), b.n. 5,3 ha 1991 (CKJP 77, nr 24).

110. Krzymowskie, jez. – Krimo See 1833 (U nr 1485), z nazwą moŜe od krzy-

nia ‘skrzynia do połowu ryb’ (B 107).

114. Sadowno, jez. – Klępicz 1989 (PMWW), b.n. 5,6 ha 1991 (CKJP 77, nr 10).

– 114a–b. Klępicz DuŜy 17,8 ha, Klępicz Małe 12,02 ha 1997 (AWRSP), gdzieś k. Klępicza.

116. „Czajcze”, jez. – Golice 1989 (PMWW), b.n. 6,2 ha 1991 (CKJP 77, nr 4).

117. „Klesze”, jez. – Papuga 1989 (PMWW), b.n. 10 ha 1991 (CKJP 77, nr 1).

– 117a. Bülkpfuhl na terenie wzgórz Egelberge w Nawodnej, S od strzelczyń-skiej alei (KK 1982, s. 167).

– 117b. Graupfuhl, małe, kiedyś większe jez. w Garnowie, z legendą o zato-pionych w nim dzwonach39.

39 „Brandenburg” 7 (1929), H. 7; KK 1997, s. 103.

Edward Rymar 112

118. „Świńskie”, jez. – Świnia 1989 (PMWW), b.n. 2,1 ha 1991 (CKJP 77, nr 2).

119. Golice, jez. – Golice pod wsią Golice 1963 (M), Golice DuŜe 1989 (PMWW), Golice ok. 12 ha (B 61), b.n. 4,6 ha 1991, b.n. 1991 (CKJP 77, nr 8).

120. Golice Małe, jez. – Golice Małe 1989 (PMWW), b.n. 2,7 ha 1991 (CKJP 77, nr 6).

121. Racze, Orzechów, jez. – Krebs See 1833 (U nr 1610), Orzechów 1989 (PMWW), b.n. 27,5 ha 1991 (CKJP 77, nr 5), Racze (Orzechów) 29,4 ha 1992 (SCP 20), 29,4 ha 1996 (AJP nr 997).

122. Niedźwiady, jez. – b.n. 2,3 ha 1991 (CKJP 77, nr 3).

123. Wierzchląd Wielki, Czachów, jez. – Czachów DuŜy 1989 (PMWW), Czachów 13,5 ha 1991 (CKJP 77, nr 9), Czachów 14,8 ha 1996 (AJP nr 998).

124. Wierzchląd Mały, jez. – Czachów Mały 1989 (PMWW), b.n. 2,5 ha 1991 (CKJP 77, nr 7).

127. „Brzózka”, 133. „Brzózka”, jez. identyczne; Jaźwie 1989 (PMWW).

128. „Sołtysie”, jez. – Sołeckie 1989 (PMWW), b.n. 2,5 ha 1991 (CKJP 77, nr 12).

129. „Wierzbowe”, jez. – b.n. 3,8 ha 1991 (CKJP 77 nr 11).

148. Klepin, jez. – b.n. 1 ha 1991 (CKJP 77, nr 15).

157. Świergotka, prawy dp. Przełomu Cedyńskiego z ujściem W od Lubiecho-wa Dolnego, dawniej Bahrte – ok. 4 km od niego pole Bartelskamp (M), stąd nad strugą leśniczówka Barcie (dawniej Schneidemühle).

Część III: Nazwy wodne obszaru między ujściem Myśli i Rurzycy (PZP 1988, z. 1–2, s. 504–523)

3. Kurzyca, rz. – tyle co „świerkowy, sosnowy potok” (KF 31)40.

5. Jamno (?), jez. – b.n. 3 ha 1991 (CKJP 83, nr 4).

6. Bielińskie Wielkie, jez. – Bielin 1989 (PMWW), Bielin 27,5 ha 1991 (CKJP 83, nr 1), Bielińskie 27,4 ha 1996 (AJP nr 979).

40 Więcej zob. H. Bartky, Unsere Kuritz. W: R.L. Busch, Bärwalde i. der Neumark. Henlin-

gen 1996, s. 272 i n.


7. Bielińskie Małe, jez. – Bielinek 1989 (PMWW), Małe Bielińskie 6,2 ha 1991 (CKJP 83, nr 2).

8. „Kociołek”, jez. – Klein Kessel lub Grüner Kessel See, 190 m W od Gross

Kessel (nr 9), ośmiomorgowe przed 1945 r. (BAS 48).

– 8a. Linowe 1,3 ha 1991 (CKJP 82, nr 5).

– 8b. Moos Pfuhl, jeziorko w lesie k. Łabędzina, 150 m S od jez. Tiefe Lake (zob. nr 11), o pow. 5 morgów przed 1945 r. (BAS 48).

– 8c. Boelks Pfuhl w lesie k. Macierzy (Sternthaler Wald), 50 m W od drogi Moryń–Macierz, naprzeciw jez. Wels Pfuhl (BAS 48), zob. nr 14a.

– 8d. Rohr Pfuhl w lesie k. Łabędzina (Schwanenhofer Wald), 100 m N od jez. nr 9 (BAS 48).

– 8e. Schwanen Pfuhl w lesie k. leśniczówki Łabędzin (Schwanenhof), zanika-jące przed 1945 r. (BAS 48)

9. „Kocioł”, jez. – Gross Kessel lub Klarer Kessel, 100 m W od nr 11, o pow. 16 morgów przed 1945 r. (BAS 48), Małe 1989 (PMWW), Małe 3,2 ha 1991 (CKJP 82, nr 3).

– 9a. KałuŜa – oczko w Bielinie o pow. 3,27 ha 1997 (AWRSP), do identyfikacji.

10. „Ładkowo Płaskie”, flache Ladechaw, jez. – do 1945 r. Frauen Lake, 250 m od drogi Moryń–Czelin, o pow. 30 morgów (BAS 47), Owalna KałuŜa 1989 (PMWW), b.n. 1,9 ha 1991 (CKJP 82, nr 9).

11. „Ładkowo Głębokie”, jez. – do 1945 r. Tiefe Lake, 30 m od drogi Moryń–Czelin, 60-morgowe (BAS 47), Głęboka KałuŜa 1989 (PMWW), b.n. 11,5 ha 1991 (CKJP 83, nr 6), Ładkowo Głębokie 1992 (SCP 20), Łabędzin Głęboki 11,5 ha 1996 (AJP nr 988); moŜe to DuŜe-But w Bielinie o pow. 11,27 ha 1997 (AWRSP).

12. „Ładkowo Krzywe”, jez. – Krumme Lake 70 m od drogi Moryń–Czelin, o pow. 72 morgi przed 1945 r. (BAS 47), Krzywa KałuŜa 1989 (PMWW), b.n. 12,5 ha 1991 (CKJP 82, nr 8), Ładkowo Krzywe 1992 (SCP 20), Łabędzin (bo obok osada o tej nazwie, dawniej Schwanenhof) 11,5 ha 1996 (AJP nr 987), zapewne to Krzywe-Kwadrat w Bielinie o pow. 11,33 ha 1997 (AWRSP). Współczesne nazwy jezior pod nr 10–12 w lesie k. Łąbędzina (dawniej Schwa-

Edward Rymar 114

nethaler Wald) niestety nie nawiązują do historycznej nazwy pomorskiej Lade-

chaw (1472), Ladichow (1493), Ladikow (1500), Ladickou (1503).

13. Jasne, jez. – b.n. 4,2 ha 1991 (CKJP 82, nr 4), Siegniew Małe 1989 (PMWW), 1997 (AWRSP), obok leśniczówki Fichtheide (dziś Siegniew).

14. „Małgorzatka”, jez. – b.n. 4,3 ha 1991 (CKJP 82, nr 7), Siegniew 1989 (PMWW), 1997 (AWRSP)41. Rezerwat od 1988 r.

14a. „Sumiackie”, jez. – b.n. 1,2 ha 1991 (CKJP 82, nr 10).

20. Mieszkowickie, jez. – Mieszkowickie 1989 (PMWW), 7,5 ha 1991 (CKJP 83, nr 3), Wielkie (Mieszkowickie) 9,1 ha 1996 (AJP nr 980).

– 20a. Fichtheide See, przed 1945 r. jez. na terenie Mieszkowic, do którego dochodziła ulica gozdowicka, Güstebiese Strasse (KF 31).

– 20b. Röth (Flachsvöste-Röthe) opodal strzelnicy w Mieszkowicach przy dro-dze do Stołpek przed 1945 r. (KF 31).

– 20c. Riecherts Pfuhl w Mieszkowicach na polach Erwina Riecherta przed 1945 r. (KF 31).

– 20d. Obermühlenteich, staw młyński młyna Górnego w Mieszkowicach przed 1945 r. (KF 31).

– 20e. Krumme Ortgraben, przed 1945 r. potok płynący na polach Mieszkowic z Schönfliesser Strasse, k. gospodarstwa Erwina Riecherta do Kuhdamm (KF 31), „Krowiej Grobli”.

– 20f. Seegraben, rów łączący jez. Mieszkowickie z Kurzycą przed 1945 r. (KF 31).

– 20g Fanggraben, do 1945 r. rów W od Mieszkowic przy łąkach Seewiesen, błędnie zwany Farngraben (KF 31).

–20h. Wallgraben, do 1945 r. rów w Mieszkowicach między Bramą Chojeńską i jez. Mieszkowickim (KF 31).

23. Zielińskie, jez. – Zielińskie 1989 (PMWW), Zielińskie 7,2 ha 1991 (CKJP 83, nr 7).

41 Jeziora nr 13–14 zob. A. Möhler, Der Förstersee und die Bärwalder Fichtheide. KK 2003,

s. 148 i n.; jako Siegniewskie – „Kurier Szczeciński”, 30.06.1997.


– 23a. Röth See, jez. w Zielinie przy drodze do Troszyna, przed 1945 r. ok. 3–4-morgowe, z rowem odpływowym, bogate w ryby, w jednej trzeciej porośnięte trzciną42, zatem nie jest identyczne z jez. o tej nazwie SE od miejscowości Ka-mionka i SW od Zielina o pow. 1 ha w 1948 r. (zob. nr 25).

24. „Kiwity”, jez. – 1,2 ha 1991 (CKJP 83, nr 6).

26. Troszyńskie, jez. – zapewne to staw Troszyn 1989 zlokalizowany jednak (błędnie?) SE od Mieszkowic (PMWW).

34. Białęgi, jez. – Belgen 1833 (U nr 1629), Białęgi 25 ha 1991 (CKJP 78, nr 77), 24,7 ha 1996 (AJP nr 981).

35. Narost, jez. – Narost 102 ha 1991 (CKJP 78, nr 10), 108 ha z wyspami Trzcinową i Kamienną, połączone strumykiem o długości 1,5 km z jez. Białęgi 1992 (SGKP 438), 107,8 ha 1996 (AJP nr 982).

– 35a. Krumpholz Graben przed 1945 r., potok wpływający od W do jez. Na-rost (GZ 532). Pozostaje w związku ze średniowiecznym młynem nad rz. Słu-bią, w 1337 r. b.n. jako połoŜonym super Slonitz, w 1394 r. Crompoltesmoel

(wydawca źródła odczytał jednak błędnie Trompoltesmoel); w 1450 r. wspo-mniano o Krumphalschen Molen przy jez. Witnica Wielka, staw tego młyna (Krumphalschen dyck) i jezioro Krumphals. Potem śladem tylko nazwa tereno-wa Krumpass, w XIX w. mowa o domku w Krumbholcz, od 1925 r. osada znów zasiedlona i dlatego otrzymała pol. nazwę Krępacz43.

45. „Babica DuŜa”, jez. – Dolny Narost 1989 (PMWW).

46. „Babica Mała”, jez. – Mały Narost 1989 (PMWW), b.n. 4,8 ha 1991 (CKJP 78, nr 11).

48. Mierno, jez. – Miere See 1833 (U nr 1629), Mierno 13,5 ha 1991 (CKJP 78, nr 4), 13,2 h 1996 (AJP nr 994).

50. Witnica Mała, jez. – Witnickie Małe 1989 (PMWW), 4,1 ha 1991 (CKJP 78 nr 3).

42 F. & S. Lammermann, Sellin und seine Seen. KK 1979, s. 166. 43 Neumärkisches Landbuch..., s. 15; D. Kurze, Quellen zur Ketzergeschichte Brandenburgs

und Pommern. Berlin 1975, s. 244, nr 178; CDB XXIV, 157; KK 1931, s. 5.

Edward Rymar 116

51. Witnica Wielka wsch., jez. – Witnickie 1989 (PMWW), Witnickie Wielkie 6.2 ha 1991 (CKJP 78 nr 2).

52. Witnica Wielka zach., jez. – Witnica 1989 (PMWW), Witnickie 6,2 ha 1991 (CKJP 78, nr 1).

59. Morzycko, jez. – Morzycko 111 ha 1991 (CKJP 77, nr 26), Morzycko 342,7 ha 1996 (AJP nr 983). Część płd.-wsch. (zatoka) oblewająca wieś Przyje-zierze (Butterfelde) to Butterfelder See 1833 (U nr 1629), jako Przyjezierze 1963 (M 25).

60. „Topiel”, jez. – Dümpel S od wałów zamkowych przy wypływie rz. Słubi z jez. Morzycko, o pow. 6 morgów przed 1945 r. (BAS 48).

61. „Pijawka”, jez. w Moryniu – Igel Pfuhl 200 m S od drogi łąki Breitewiesen (BAS 49).

– 61a. Welspfuhl, jez. (17 morgów przed 1945 r.), 150 m W od drogi Moryń–Macierz (dawniej Sternthal) w lesie Sternthaler Wald (BAS 47).

– 61b. Mühlenteich, jednomorgowy staw w Moryniu w nurcie rz. Słubi, przed młynem miejskim (BAS 48).

– 61c. Schweinepfuhl, zarastające jeziorko, dawniej na kościelnym polu w Mo-ryniu, 100 m S od drogi do Bielina (BAS 48).

– 61d. Klein Bülten Pfuhl, jez. 250 m od drogi Moryń–Gozdowice przed 1945 r. (BAS 49).

– 61e. Gross Bülten Pfuhl, jez. S od poprzedniego, 200 m E od drogi Moryń–Gozdowice (BAS 49).

– 61f. Papen Pfuhl, jez. w Moryniu, 100 m E od drogi Moryń–Gozdowice, 250 m przed rozwidleniem dawnej ulicy gozdowickiej (Alte Güstebiese Strasse), przed 1945 r. (BAS 49).

– 61g. Maien Pfuhl, jez. 50 m N od drogi Moryń–Ładkowo, przed 1945 r. (BAS 49).

– 61h. Nonnen Pfuhl, jez. na polach Morynia, 50 m N od drogi łąki Breitewie-

sen (BAS 49). Jakiś ślad własności zakonnic w średniowieczu, chyba cysterek z Cedyni.

– 61i. Hühner Pfuhl, 100 m N od drogi na łąki Breitewiesen (BAS 49).


– 61j. Springsee, bagno na terenie łąk Schlibbewiesen nad Słubią, 100 m W od osady Łaziszcze (BAS 49).

– 61k. Rüstern Pfuhl, jez. na polach Morynia, 50 m N od drogi Moryń–Objezierze (BAS 49).

62. Objezierze, jez. – Gross Wubiser 1833 (U nr 1629), Objezierze 1989 (PMWW), b.n. 28,5 ha 1991 (CKJP 77 nr 17), Stare Objezierze lub Objezierze Małe 1992 (SCP 20), Stare Objezierze 10,3 ha 1996 (AJP nr 986).

63. „Objezierze Małe”, jez. – Objezierze Małe 1989 (PMWW), Nowe Objezie-rze 1963 (M; B 136). Nowe Objezierze I–II 1992 (SCP 20), Nowe Objezierze wsch. 18 ha, Nowe Objezierze zach. 9,4 ha 1996 (AJP nr 984–985).

– 63a. Sum, jez. SE od jezior Objezierze (nr 62–63).

– 63b. Dörpstandspfühle, jeziorka 2 km N od Starego Objezierza, oprócz nazwy terenowej Dorpstelle (GZ 523) widomy ślad zaginionej wsi z czasów średniowiecznych.

– 70a. Kleinschen Mühlenteich w Lesie Łysogórskim przed 1945 r.44, widomy ślad dawnego młyna w Łysogórkach.

– 70b. Weiße Fenn, woda między lasami łysogórskim i gozdowickim (Lietze-

göricke i Güstebiesischen Heyde) przed 1945 r.45

73. „Sąpolno”, jez. – Kaczorze 1989 (PMWW), Kaczorze 4/7 ha 1991 (CKJP 82, nr 2).

– 73a. Łysogorki, jez. tuŜ przy lewym brzegu Słubi, W od jez. nr 73, S od wsi Łysogórki.

– 77a. Mühlenteich, staw młyński Trutwińca 193846.

– 77b. Prior, woda dawniej w Starej Rudnicy, nazwa nawiązuje do średnio-wiecznego osadnictwa (GZ 1038).

84. Karcoz 1306; 102. Kahrow, wody – Karow 1555, Kahrow 1589, dawniej na granicy pól Cedyni i Lubiechowa, obiekty identyczne (GZ 1020).

44 Knust, Die Oberforsterei Lietzegöricke. KK 1983, s. 126 (przedruk z 1931 r.). 45 TamŜe, s. 128. 46 R. Schmidt, Der Müller vom Eichhorn. KK 8, 1938, s. 105.

Edward Rymar 118

86. Cutzow 1306; 115. Kutschensee w XVI w., wody na polach Cedyni – Qui-

tzow 1566, Kutzscho 1589, Kuzow 1804, dawniej jez., ok. 2,5 km SW od Cedy-ni, identyczne (GZ 1026).

157. Świergotka, rz. – przed 1945 r. dolny jej bieg Ochsen Graben. Między nim i Górą Wisielców (Galgenberg) na pograniczu pól Cedyni i Lubiechowa Kosakenhügel (KK 1956, s. 153), czyli Kozacze Wzgórze. Świergotka 1992 (SCP 20).

– 159a. Gross i Klein Carow 1750, ramię Odry SW od Kostrzynka; ślad słow. (pom.) nazewnictwa i osadnictwa przedkolonizacyjnego (GZ 1008).

– 160a. Meilerpfuhl, jeziorko w dawnym parku Lubiechowa (KK 1956, s. 153).

– 160b. Mühlenfliess, rów w Lubiechowie (KK 1956, s. 153), ślad po dawnym młynie.

– 160c. Butzketeich, dawniej staw 2 km S od Lubiechowa Górnego, SE od tar-taku, człon Butzke słow., ślad dawnego osadnictwa pom. (GZ 1008).

161. Bielineckie Jez.: c) Bondecz, Bądecz, dawniej Pousche See – Ponschen

See, 1–1,5 km SW od Lubiechowa Dolnego (GZ 1037).

166. Mglica – wsch. (a nie zach.) koryto Odry między Cedynią i ujściem Ru-rzycy.

– 169a. Schäferpful, dawniej staw w Raduniu do kąpania owiec, S od drogi do Lubiechowa (KK 1977, s. 124).

– 169b. Klarer Pfuhl, dawniej staw w Raduniu przy płd.-zach. skraju majątku (KK 1977 s. 124).

– 169c. Kirchenwasser, wody dawniej w Raduniu między Starą i Nową Odrą i Kirch See na granicy Radunia z wsią Criewen W od Odry (KK 1977, s. 124).

– 169d. Kühlerzopf, woda dawniej w Raduniu między Plahne i Nową Odrą (KK 1977, s. 124).

– 172a. „Graniczne” (Grenzpfuhl) tuŜ SE od Krajnika Górnego 1826 (KK 2004, s. 15).


Indeks nazw

Zawiera nazwy objęte uzupełnieniem, z podaniem części (I–III) i numerów w ich

ramach. Zastosowano skróty: Fl. – Fliess, G. – Gross, Gr. – Graben, Kl. – Klein, Pf.

– Pfuhl, S. – See, T. –Teich.

Achter I.160, Adamsdorfer Haus S. I.56, Alsee I.182, Amts S. I.169.

„Babica DuŜa, Mała” II. 45–46, Babinek I.109, Bahrte II.157, „Barnowieckie” I.114,

Barnówko I.112, 114, Barsch Pf. II.37b, 86a, Barsch S. II.50, Bądecz III.161, Belgen

III.34, Bełczek I.146, Betzow, Bezow I.132, Będzin I.35, Białe I.91, Białęgi III.34,

Bielawy I.169, Bielin III.6, Bielineckie Jez. III.161, Bielinek III.6, Bielińskie Małe,

Wielkie III.6, 7, Birkwiese I.186, Blade I.65, 68a, Bledzewski Łęg I.65, Bliźniacze

I.112, 114, Bliźniak I.20, Bock Pf. II.56a, Boczow I.132, Boelks Pf. III.8c, Boleszko-

wickie I.189, Bondecz III.161, Bornówko I.114, Botscowe, Botzaw I.132, Bresen,

(G., Kl./Lutke) Briesen I.132, Brischeflit I.132, (G., Kl.) Brissin I.132, Brzeźniczka

I.152, Brzeźno I.132, „Brzózka” II.127, Buchholtzische T. I.167, Bülk Pf. II.117a,

(G., Kl.) Bültten Pf. III.61–62d, e, Burg S. II.88, Bussow I.132, But III.11, Butterfelder S.

III.59, Butzke T. III.160c.

(G., Kl.) Carow III.159a, Celno I.23, Chełm Dolny I.159, Chełm Górny I.160, „Chełm-

skie” I.159, Chłop I.20, 23, Chłopiny I.127, Cutzow III.86, Cymbały I.64, Czachów

(DuŜy, Małe) II.23–24, Czajcze II.70, Czajczy Półwysep I.2, Czaple (Małe Smolnickie)

I.165, „Czarna Woda” II.31, Czarne I.32, 90, II.17, „Czarne Błoto” I.171, Czernikow-

skie I.15, 25, Czerników I.24, „Czerwiszcze” II.70, Czerwone II.16, Czółnowskie,

Czółnów I.25.

(G.) Daeber S. II.106, Dalesz, Dal(e)sze I.87, Dar, Dargawa, Darre I.183, Darskowo

I.110a, Dąbiec I.26, Deetzer Gr. I.73, Derczewskie I.19, Deszno I.110a, Deuck S.

II.109, Dębiec I. 26, Dębno(wskie) I.169, „Diable” I.132, Dibel, Diebel S. I.132, Długie

I.148, Dobre Okrągłe II.108, Dobre Wąskie II.107, Dobre Wielkie II.106, Dobropol-

skie- Golenickie I.11, Dolny Chełm I.159, Dolny Narost III.45, Dolskie I.75, 98, Dołgie

I.148, Dorf Pf. II.92b, Dörpstandspfühle III.63b, Doszatyn I.173, (G./Kl.) Dresch S.

II.48–49, Driesch S.II 37, Drosch S. II.48, Drzesz II.37, 49, Du(e)ck S. II.109, Dümpel

III.60, Dusza(tyń) I.173, DuŜe-But III.11, Dybka I.136, Dyszno, kanał I.152, Dziedzic

I.72, „Dziedzicki Potok” I.73a, Dziedzicki Rów I.73b, Dzieszno I.110a, Dziki Staw

I.136a.

Ecksee Gr. II.83a, Egel S. I.186a.

Edward Rymar 120

Fang, Farn Gr. III.20g, Faulen Gr. I.79a, (zweite) Fenn I.136b, Fichtheide S. III.20a,

Fischertränke I.211, flache Ladechaw III.10, Flachsvöste-Röthe III.20b, Folusznik

I.143, Franzes S. I.196e, Frauen Lake III.10.

Galgen Gr. I.196c, Galgen Grund I.172a, 196b, Galgen Pf. I.107a, Gänse Pf. II.46, Gę-

sie II.46, Giesenbrügger S. I.56, GiŜyńskie I.56, Głazów I.44, Głęboka KałuŜa III.11,

Głębokie II.27, Głębokie Małe II.26, Gniły Rów I.79a, Gogolice II.30, Golenickie I.11,

Golenickie Małe I.13, Golice (DuŜe, Małe) II.116, 119, 120, Göllen S. II.60, Górka

II.106–107, „Górne” I.68, „Graniczne” III.172a, Gränz Pf. II.86d, Grau Pf. II.117b,

Grenz Pf. III.172a, Grochacz I.21–22, „Grodowe” II.88, Grodzkie I.22, Grossen Fenn

I.212, Growsche S. I.21, Grüner Kessel III.8, Gudzisz I.192, Gudzisz Mały I.193.

(Gr., Kl.) Hagensee I.88, 89, Hapfuhl I.196a, Hapfuki I.196a, Haus T. I.172b, Hecht S.

II.90, „Henryczek” II.33, Henryk II.28, Herren S. II.37a, Hinter S. I.189, Hirschlanke

I.156, Höhes Pf. I.196f, Hühner Pf. III.61i.

Igel Pf. I.114a, III.61, Igel S. I.186a, Ilmie II.16.

Jaglica II.30, Jamno I.90, III.5, Jasne I.19, II.67, II.34, III.13, Jaźwie II.127, Jelenia

II.16, Jelenin II.60, Jeleńskie II.60, Jezierzyca, Jezierzyce I.3, Jezierzyska I.53, Jungfern

Pf. I.93a.

Kaczorze III.73, Kalenziger S. I.221, Kalica II.59, Kals S. I.172a, KałuŜa III.9a, 11,12,

Kamienna Wyspa III.35, Kamienny Jaz II.45, „Kamionka” II.14, Kanał Dyszno I.152,

Kanał Głazowski I.38, Kanał Olcho I.94, „Karpi Staw” II.32, Karr-Fenn I.186, Karskie

Małe I.63, Karskie Wielkie I.62, Kattenstert Pf. I.172e, (G., Kl.) Kessel I.172d, III.8, 9,

Kielbicze II.41, Kinice, Kinickie I.61, Kirchenwasser III.169c, „Kiwity” III.24, Klare

Kern S. I.185, Klare Pf. II. 56d, 86b, III.169b, Klarer Kessel III.9, Klasztorne II.7,

Klasztorne Małe II.10, Klepin II.148, „Klesze” II.117, Klępicz (DuŜy, Małe) II.114,

114ab, Klippwerder, wyspa I.132, (Kl.) Klopp S. I.21, Kloppin I.127, Klüts S. I.47,

Kobyle I.185, „Kocioł” III.9, „Kociołek” II.104, III.8, (G., Kl.) Kolbitz II.41, 41a,

Kolck S. I.158, Kołbicze II.41, „Kołbicze Małe” II.41a, Kopin I.127, Kostrzyński Rów

I.187, Kościelne I.28, Koza, Kozia Mała I.121, Kozie, Kozin I.120, Krawczyka jez.

I.173, Krebs S. II.121, KręŜelin I.157, Krimo S. II.110, Królewieckie, Królewskie I.78,

Krumme Pf. II.56b, Krumme Lake III.12, Krumme Ortgraben III.20e, Krumme(r) S.

II.45, Krumpholz Gr. III.35a, „Kryniczka” I.186, Krześnickie Jeziorka I.200, Krzy-

mowskie II.110, Krzywa KałuŜa III.12, Krzywe I.119, 159, III.12, KsięŜe I.78, Kuh Gr.

II.2, Kühlerzopf III.169d, Kukadło I. 166, Kurzyca III. 3, Kwadrat III.12.

Ladechaw III.11, 12, Lapenthal S. I.18, Lądko II.48, 57, Lecze I.83, Leśne I.4, 31, II.

45, „Linik” II.57, Linowe I.18, III.8a, Linowo I.18, Lipiańskie (Płn., Wądół) I.28, Li-

powo I.169, Lötz S. I. 82, „Lustrzane” II.86.


Łabędzin (Głęboki) III.11, 12, Ładkowo Głębokie III.11, Ładkowo Krzywe III.12, Ład-

kowo Płaskie III.10, Ławy I.47, Łąkomianka I.138, Łuba, Łubie, Łubno I.44, ŁuŜanka

II. 85, Łysogórki III.73a.

Macieja I.193, Maien Pf. III.61g, Mała Górka II.107, Małe I.13, 72, II.94, III.9, Małe

Bielińskie III.7, „Małgorzatka” III.14, Mały Chłop I.23, Mały Narost III.46, Marwickie,

Marwicko I.129, Meiler Pf. III.160a, Mętno II.101, Mglica III.166, Miałkie I.165a,

Miejskie I.159, II.2, Miere S., Mierno III.48, Mieszkowickie III.20, „Młynnik” I.38,

Młyńskie I.163, „Moczar” II.66, Moos Pf. III.8b, Morskie Oko II.24, Morzycko III.59,

Mostkowo I.72, Mühl Gr. II.85, Mühlen Fl. I.156, III.160b, Mühlen T. III.61b, 70a, 77a,

Myśliborskie I.2.

Narost III.35, 45, 46, Neudammer S. I.159, Neuer Gr. I.174a, „Niedźwiadek” II.24,

„Niedźwiady” II.122, Nonnen Pf. III.61h, Nowe Objezierze III.63.

Obermühlen T. III.20d, Objezierze (Małe) III.62, 63, Ochsen Gr. III.157, Oczko Ma-

rzanny I.80, Oderbruch I.186, Oko III.9a, Okolica I.4, Okonie II.50, „Okrze” II.63,

Olcho, Olchowy Rów I.94, Orzechów II.121, Osiecze I.98, Ostrowice, Ostrowieckie

I.98, Ostrovyz I.98, Ósmak I.160, Ostrowo, Ostrów II.95, Owalna KałuŜa III.10.

Pacynowo I.13, Papen Pf. III.61f, Papen S. I.68b, Papenwerder wyspa I.132, Papuga

II.117, Paweł I.53, Peter S. I.180a, Pferdeegel I.186, „Pijawka” I.182, III.61, (G., Kl.)

Pinne S. II.42–43, Płociczno I.126, Plotzen S. I.126, Pniewo Małe II.43, Pniewo Wiel-

kie II.42, Ponschen S. III.161, Poritz S. I.207, Postne I.98, 132, Postne Małe I.132,

Posucha I.65, Potok Wisielca I.172c, Pötzen S. I.132, Pousche S. III.161, Prior III.77b,

Promień I.110a, Przednie Sulimierskie I.54, Pszczelnik I.97, Ptasi Półwysep I.2, Quit-

zow III.86.

Racze I.82, II.121, Rak I.147, (Klare) Reh Pf. II.86c, Renice, Renickie I.47, Riecherts

Pf. III.20c, Rinitz S. II.87, Rohr Pf. III.8d, Rohrteich I.170a, Rokitno I.58, III.20b, 23a,

Roricke II.1, Rosnówek II.67, Rościeńskie, Rościn, Rościńskie I.92, Röth S. I.173,

II.56, Roztocz I.129, „Rudzianek” II.56, Rurzyca II.1, Rüstern Pf. III.61k, „Rybne”

I.195, Rynica II.87–88, Rzeczyca (Długa, DuŜa) I.82, Rzeczyca (Mała) I.83.

Sadowno II.114, Sarbinowo I.196, Sarbinowskie I.196a, „Sąpolno” III.73, Schäfer Pf.

III.169a, Schildberger S. I.11, Schlei S. II.57, Schönfliesser S. II.2, Schul T. I.196b,

Schulzen S. I.196d, (G.) Schützen S. II.70, Schwanen Pf. III.8c, Schwarzer Pf. I.171,

Schwarzer S. I.32, II.47, 88, Schweine Pf. I.105, II.56, III.61c, See Gr. III.20f, Senece,

Senfftitz I.138, Sennewitz II.83, Siegniew III.14, Siegniew Małe III.13, Sienica II.83,

Sitno Wielkie I.6, Skrzynka Mała I.26, Skrzynka (Wielka, DuŜa) I.26, Słoneczne II.3,

Smoleń I.168, Smoliniec I.165, Smolnica I.156, 165, (Kl.) Smolnitz S. I.165a, Sołeckie

II.10, II.128, „Sołtysie” II.128, Somin I,121, Sonnenburger Bruch II.1, Spiegel See

Edward Rymar 122

II.86, Spiglica II.85, Spring S. III.61j, Stadt S. I.169, Stare Objezierze III.62, Staw

I.120, 171, Staw Troszyn III.26, Staw Wysoka I.185, 188, Stechow I.129, Stein Gr. II.1,

Stoki II.94, Strąpie I,75, 76, Sulimierskie (Przednie, Małe) I.54–55, Sum III.63a, Su-

miackie I.64, III.14a, Surmiackie I.64, „Szczupacze” II.90, „Szubieniczne Bajoro”

I.107a, Ściechów I.129, Ści(e)niawica I.138, Śniegoszewo I.132, Świergotka II.157,

Świnia II.118, Świński Staw I.105, Świńskie II.118.

Tarnowskie I.5, Tchórzyno I.5, Teich Gr. I.47a, Tiefe Lanke III.11, „Topiel” III.60,

Tornow Fenn I.107a, Trojak I.44, Troszyńskie III.26, Trzcinne I.121, Trzcinowa Wyspa

III.35, Trzygłowskie (Miejskie) II.2, Tylino I.160.

Uklejowe I.4, Ulejno I.58, Veilchen Pf. I.213.

Wall Gr. III.20h, Warnickie I.110a, Wądół I.28, Wedell-Mühlenbach, Wedelski Potok

II.59, Weiße Fenn III.70b, Wels Pf. III.61a, Wels S. I.125, Wenczlow I.149, Werblitzer

S. I.81, Węcław I.149, Węgornica I.110a, Wielkie (Mieszkowickie) III.20, Wierzbnic-

kie I.81, „Wierzbowe” II.129, Wierzchląd (Mały, Wielki) II.123–124, Wiesen Pf. I.56a,

Wilcze I.125, Wisielca Potok I.172c, Witnica III.52, Witnica Mała III.50, Witnica

Wielka III.51–52, Witnickie Małe, Wielkie III.50–52, Wolne I.61, (G.) Wubiser III.62,

Wurschtgraben I.80a, Wusterwitz S. I.98, Wutzese I.98, Wysoka I.129, 185, 188, „Wy-

sokie” I.188.

Zaberngrund I.191a, Zamkowe I.75, „Zapadlisko” II.44, Zarnickow S. I.24, Zbrzyca

I.80, Zdzienica I.138, Zelling S. I.97, Zielin I.97, Zielińskie III.23, Zietzen Bruch I.6,

Zinnewitz (Gr.) Grund I.183, Zitzen S. I.6, śabi Strumień I.191a, śmijka I.206, śura-

wie I.192.

Documents

P R Z E G L Ą D Z A C H O D N I O P O M O R S K I TOM XXIV