24
AN. XVIÎI. - N. 109 MM. FEBRUARIO ET MARTIO AN. D. MCMLXVII'VIII PALAESTRA \ LATINA SUMMARIUM lllllllllllllMlllllllllllllllHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIttimillMHIIIIIMIII Compositiones vertendae. De Vita Albini Platonici. O rth . Adnotationes stilisticae, B bltrani. Spes. Lucesole. * Quaestiones - Epistolia soluta,.M ir. Per Orbem, MauleóN. , Nova et Vetera, Mir f Quo modo versio facienda. Bibliographia. T ristanius, Mauleón. Exercitationes scholares, Tejedor, Disanti. Curiosa et jocosa, S ala, Mauleón. Ordinarii et Superiorum licentia www.culturaclasica.com

PALAESTRA LATINA - culturaclasica.com · Ciceronis pro Aróhia i‘oo » ... ax . mutatum est ut . axtoïxw . legeretur. Philostrati testimonium de Albino significat philosophum Smyrnaeum

  • Upload
    others

  • View
    1

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: PALAESTRA LATINA - culturaclasica.com · Ciceronis pro Aróhia i‘oo » ... ax . mutatum est ut . axtoïxw . legeretur. Philostrati testimonium de Albino significat philosophum Smyrnaeum

AN. XVIÎI. - N. 109 MM. FEBRUARIO ET MARTIO AN. D. MCMLXVII'VIII

PALAESTRA\

LATINA

S U M M A R I U Ml l l l l l l l l l l l l M l l l l l l l l l l l l l l l H I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I M I I I I I I I t t i m i l l M H I I I I I M I I I

C o m p o s i t i o n e s ve r tendae .De Vi ta Albini P la ton ic i . O rth . A d n o ta t i o n e s st i l is t icae , Bbltrani.Spes. Lucesole.

* Q u a e s t i o n e s - Epis to l ia s o l u t a , .M ir.Pe r O r b e m , MauleóN. ,Nova et Vetera , Mir fQ u o m o d o versio fac ienda .Bib l io graphia . Tristanius, Mauleón. Ex erc i ta t io nes scholares , Tejedor, Disanti. C u r io sa et jocosa , Sala, Mauleón.

O rdinarii et Superiorum licentiawww.culturaclasica.com

Page 2: PALAESTRA LATINA - culturaclasica.com · Ciceronis pro Aróhia i‘oo » ... ax . mutatum est ut . axtoïxw . legeretur. Philostrati testimonium de Albino significat philosophum Smyrnaeum

Compositiones vertendaeP L A U T O (continuación)

Si e x a m i n a m o s a h o r a (47) c u á l h a y a s i d o la f a m a J e P l a u t o ( 4 8 ) e n t r e los a n t i g u o s , v i e n e n a la m e n t e ( 4 9 ) l a s d u r a s p a l a b r a s d e H o r a c i o (50) c o n q u e r e ­p r u e b a , n o s i n d i s g u s t o ( 5 1 ) , U p a c i e n c i a , o p o r m e j o r d e c i r , la n e c e d a d d e lo s a n t i ­g u o s q u e a d m i r a r o n el m e t r o y los ¿h ié l e s d e P l a u t o . Eéla g r a n d e s e v e r i d a d (52) ha p a r e c i d o i n j u é i a ( 5 3 ) a m u ¿ h o s q u e j u z g a r o n ( 3 4 ) n o se d e b í a h a c e r c a s o de l p a r e c e r (33) d e l g r a n c i í t i c o l a t i n o (56), el c u a l l l e v a n d o a m a l (37) q u e n a d a se a l a b a s e (38) p o r los g r a m á t i c o s d e a q u e l t i e m p o ( 3 9 ) q u e n o f u e s e a n t i g u o , a b a j ó (60), c o ­m o a d e s p e ¿ h o ( 6 1 ) , a los e s c r i t o r e s a n t i g u o s , l o q u e e n u n e é t a d o d e á n i m o m á s t r a n q u i l o (62) n o h u b i e r a h e ó h o .

N o t a s : 47. Sed si quaerimus. — 48, De Plauto quae fuerit existimatio. — 49. Oc- currere. — 50. Gravissima illa Horatii ver­ba quibus. — 51, Non sine aliquo stomacho.— 52, Haec tanta severitas. — 53, Iniqua.— 54. Statuere. — 55. Stare judicio alicu- fus. — 56, R e p í t a s e el n o m b r e p r o p i o . — 57. Indignari. — 58, Probari. — 59, Tenu porum illorum. — 60. Detrahere. — 61, Stomachosius. — 62. Sedatiore animo.

48*. Jani de C. Fannio quae sit existi- matio, videamus (ClC. P roSex t. 53, 113).

— 51*, Puto enim te existimaturum a me illos libros non sine aliquo meo stomacho esse relictos ( A d Q. f r a t r . 3, 5 6, 2). — 52* D e s p u é s del p r o n o m b r e re la t i v o y a u n dei i n t e r r o g a t i v o y del d e m o s t r a t i v o , «magnus» se c o n v ie r te p o r énfas i s en «tantus». — 56*. Al dec i r «el g r a n c r í t i co la t in o» el a u t o r no t i ene m á s fin que d e ­n o t a r la p e r s o n a de H o r a c i o ya a n t e s de se r n o m b r a d a ; en es te c a s o el l a t ín re ­p i te el n o m b r e p ro p io .

C O N S I L I U M AB H A N N I B A L E R E J E C T U M

Hannibali viófori (1) cum ceteri (2) circumfusi gra tu larentur suaderentque, ut tanto perfunótus bello diei, qu o d re liquum esset, no&isquc insequent is quietem et ipse sibi sumeret et fessis daret militibus, Maharbal , praefe&us equi tum, minime cessandum (3) ratus, «Immo ut, quid hac pugna sit aótum, scias (4), dic quinto — inqu i t— vi&or in Capi to lio epulaberis. Sequere: cum equite (3), ut prius venis­se (6), quam ventu rum sciant, praecedam». Hannibali nimis laeta res eét visa ma- jorque, quam ut (7) eam itatim capere animo (8) posset. I taque voluntatem (9) se laudare Maharbal is ait, ad consi lium (10) pensandum temporis opus esse. Tum Maharbal : «Non omnia nimirum eidem dii dedere: vincere scis, Hannibal , vidtoria uti nescis». Mora ejus diei satis credi tur saluti fuisse urbi a tque imperio.

NOTAS: 1. victori; en la b a ta l l a de C a n ­n a s (216 a- J. C . ) . — 2, ceteri: s o b r e e n ­t i é n d a s e «duces» . — 3, cessandum: «cejar, t o m a r r eposo » . — 4, ut,., scias, die quinto etc. : (hay im p l í c i t o a q u í t o d o un p e n s a ­m ie n to ) = u t . . . scias, hoc te m o n e o : die q u i n t o etc. — 5, equite: n o m b r e colec t i vo, «caba l le r ía» . — 6, venisse: se h a de

s o b r e e n t e n d e r el te, su je to del infini t —7, nimis laeta res est visa major que, quant ut...: «parec ió u n a e m p r e s a d e m a s i a d o pe regr ina (h e rm os a ) y g ran d e , p a ra ..» —8, eam .. capere animo: « fo rm ar de ella u n a idea exac ta» . — 9, voluntatem-, «sol i ­c i tud». — 10. consilium: «p lan, p r o p u e s ­ta».

382

www.culturaclasica.com

Page 3: PALAESTRA LATINA - culturaclasica.com · Ciceronis pro Aróhia i‘oo » ... ax . mutatum est ut . axtoïxw . legeretur. Philostrati testimonium de Albino significat philosophum Smyrnaeum

¡ , ' ; EDITORIAL ' ' |

! G R A F I C A S C L A R E T . - ¡TEXTOS PALAESTRA ' \

Preparados por PP. Misioneros del Corazón de María* • |

= i.° y a.° Curios:'

. ¡¡ Historiae Sacrae Compendium = * (2 .a edición} 4 ‘oo ptas.= Epitome Historiae GraecaeW ' (3.a ediotóti), y 00 »= C. Nepotis Vitae Excellentium2 Imperatorum (en prejtsa}

' • * 1 Primer Curso de Lengua Latina 'jf ' " 3 ‘° ° ptas.| j Segundo’Cursg de Lengua Latina| j , 5 ‘°ó ptas:

= „ ( e n cartonts i a ‘<co ptas.= R e p e t i t o r i u m {= .) en tela 15*00 >*

§ ' - " 3.0 y 4.0 Corsos:

. H Ciceronis Epistulae Sele&ae 3*90 pts! e Caesaris de Bello Civili (agotado)1 Ciceronis rn Catilinam (1.a) 3*00 pts. 1 Ciceronis pro Aróhia poeta *3*00 pts.

5.0 y 6.® Cursos: • . =

SaJluíli de Catilinae Conjurat ione | |■ , 4*00 pts. ü *

Vergilii Aeneidos liber II ^ ‘oo » | jHoratii Carmina Sele£ta (en prensa} =T. Livii Historiae Sele&a.e 6 00 » K %De Orthogr aph ia Latina 3*00 * " H

7.0 Curso: • =

Prudentii Carmina Selcíla (agotado} %Homeri Odyssea (canto i . ° ) 5*00 pts. ^ ‘

' Edición de sólo texto latino: | j

Ciceronis Epiftulae - i ‘oo pta. = 9 / Ciceronis in Catilinam ( i . a) i?oo » ¡¡Ciceronis pro Aróhia i ‘oo » ‘ = * ■Saluíti de Catilinae Conju* ' | |

ratione a ' oo pts. |¡Vergilii Aeneidos* liber II -2*00 * | | •T. Livii Hiítoriae Sele&ae 3*00 » - |¡ .

Otras obras de la Editorial»Las M aravillas de Fátima. Fonseca, 5 . *J. • 8 ‘oo ptas.Fát ima y el Corazón de María Ribera, C. M . F, ^ 0 0 »

Devocionarios del P. Ribera?s • • . * *

M i ] f s ú t . . . . . . • . . 6 ‘o o p t a s

Dios conmigo . . - . . . ^ ‘oo _ »

Q uerub ín . . . . . . . 3 ‘7 5 ”

Angel de la Infancia . . *. t ‘oo »

El Niflo Piadoso y la Niña Piadosa . . . ¿poo «

Angel de la Juventud. . *' . * . . . r . 5 ' ° ° »

Mi Primera Comunión . . , . , . 5*00 ».

^ l | | l l l l l [ l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l t l l l l l l l l l l l l ( l l l l l l l l l l l l U l l l l < l l l l í i l l l l l i i y i l l | i J | l | | | | |T l l l | | | | | | | | | | | | | | t l J I I I | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |H I I I I I I I I I I I | | i l | | | | | | | | | | | | | | | | l ! I | | | | | | | | | | t | | | | | | | |U l | | | i | | ] | | l F

www.culturaclasica.com

Page 4: PALAESTRA LATINA - culturaclasica.com · Ciceronis pro Aróhia i‘oo » ... ax . mutatum est ut . axtoïxw . legeretur. Philostrati testimonium de Albino significat philosophum Smyrnaeum

» '

i ¿Desea un Diccionario LflTlNO-ESPflÑOL |I EXACTO, CORRECTO, ELEGANTE, para la versión española? || . Lo encontrará en el D iccion ario - iI ' del catedrático D. Eustaquio Echauri |i Contiene una lista muy completa de PRETERITOS y 1

‘ . ¡ SÜ PIN O S, otra de nombres propios y un Diccionario Español- is , i Latino. Señala, además, la. cant idad de la VOCAL,* que es lo .1

1 que tiene verdadera importancia. ' |, 1 Forma un tomo de 850 páginas en 8 .° —Ptas . 30— 5 .a edición | •

ü O b r a s DEL M IS M O A U T O R : ' f ¡

1¡ C restom atía Latina, para los siete cursos. * 1§ G ram ática Latina, en dos tomos (obra premiada) =I Literatura Latina, (premiada) en prensa la segunda edición {§ •j j Todo en: “ . |

' | EDICIONES ATLAS, Ibiza, 29 * Madrid ¡

^ l | l l | | | | | | | | | | I I I I I I I H I I I I I I I I I ! l ) l ! H I I I I ¡ l l l l l l ! l l l l l l l l l l l l l l l ! f l l l l l l l ! l | l l l l l l l l H ! l l l l l l l l l l l l l l l t l l U I I I I I I I I I I I I I I I I I U ! l ' l l l l l ! I I I I I H I I | l l l l i l ! l l l l l l ! l ! [ | | | | | l l l l l l í l l l l l l i l l l l l l ! l l i l l l | | | | | | | | | | | | | | | | #

, m . j J | f l ü ! l l l l l i l l l l l l l l l l t l l l l l ¡ I I I I I I H I I . I ! l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l Í ! l t l l l l l l l l l ‘n i l l l l l l l l l l l l l l ] l l ¡ I I I I I H I I ] l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l l i r ' H l l l l l i n ! l l l l l l H l l l l i n i l l l l l l l l ) l | | | | | | | | l [ l l l l l l l l l | | | | | ! | | | i ^

I ' ARIBAU, 9, INTERIOR - TELEFONO, 30255 ¡

^ i t , . : : i ! í i ( i i ! ( ¡ i i i f i ! i i i i ! i i i i i i H i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i ! i i i i ( i i i i i i i i i i i r i i i n ! i i i i i h f f i i ¡ i i i i i i i m i n i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i H l i i i t i i i i i i H i ! i i i i i i í i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i n h S i i i i i i l i i l i l i i i i i | f í f C u m e m e t i s , P A L A E S T R A M L A T I N A M , . n u i i t i a n t i b u s r e f e r e t i s ; ,

www.culturaclasica.com

Page 5: PALAESTRA LATINA - culturaclasica.com · Ciceronis pro Aróhia i‘oo » ... ax . mutatum est ut . axtoïxw . legeretur. Philostrati testimonium de Albino significat philosophum Smyrnaeum

AN. XVIII- N. 109 MM. FEBRUARIO et MARTIO AN. D. MCMXLVIII

PALAESTRA LATINAPretium subnotationis annuae, solutione antelata, est 15 pesetarum in H ispania «t Lusitania, 16 pcs. in A m erica et Philippinis insu-

lit, et 17 pes. in reliquis civitatibus - Pretium m itta tur opo rte t ad Adminis tratorem, Lauria , 5 - Barcinone - A par t . 104a

De vita Albini PlatoniciAlbinus Platonicus, qui fuit ab anno circiter 1 0 0 aci annum 165

post Ch. n., medio saeculo secundo Smyrnae philosophiam docuit. Albini praeceptor fuit Gajus Platonicus qui Athenis Academiam Platonicam ante dimidium saeculum secundum rexit. (Cfr. K. P raechter: H e r m e s 51 (1916) 510 529). Galenus, notissimus ille me­dicus et philosophus pergamenus, annis 149-151 Smyrnae versatus, solum Albinum, doctrinae Platonicae ducem in Asia Minore et rec­torem Musei Platonici, neque ullum alium philosophum ibi audivit. Galenus x¿ xpoç xr(v IlXàxcovoç cptXoao'p>iav scripsit, quod quidem opus ad nos usque non pervenit, sed ad Albini scholam Platonicam pertinere ego quidem existimo; nam Galenus doctrinam Platonis penitus apud Albinum cognoverat et ideo ille Galeni liber praecipuarum senten­tiarum de Platonis philosophia quasi comprehensio et collectio ha­beri potest; adeo ut dicere possimus: quaecumque Galenus de P la­tone scripta reliquit Albini doctrinam Platonicam exprimere. Itaque Galenus revera fons primaevus ad Albini disciplinam inst itutionem­que Platonicam restituendam ac supplendam valere potest. Illud opus de Platonis philosophia Galenus ex Albini lectionibus notavit et excerpsit, ut opinor. Galenus igitur, Platonem sequens, prorsus Albini discipulus summo jure putari potest.

T h e a e t e t i commentarius ab auctore anonymo conscriptus, quem H. Diels et W. Schubart ediderunt ( B e r o l i n i , 1905) non cohaeret cum Albino Platonico, quia nullum vestigium nominis neque Albini neque Gaji neque doctrinae philosophi smyrnaei in illo commentario mutilo inveniri potest.

P h i l o s t r a t u s vitam Marci sophistae —imperatore Marco Aure­lio— degentis descripsit (In «vitis sophistarum», lib. I 24 = vol. II 40, 29, K ayser, Teubneriana); ubi sic legendum est: ’AXpivo) t<ï> IRaxom- xo>; nam axoñxoj ex brevi scriptura xL íovixuj (id est xXaxamx<i)) evaserat; x \

postea in ax mutatum est ut axtoïxw legeretur. Philostrat i testimonium de Albino significat philosophum Smyrnaeum primis, temporibus imperatoris Marci Aurelii, auctoritate quoque dicendi valuisse.

383

www.culturaclasica.com

Page 6: PALAESTRA LATINA - culturaclasica.com · Ciceronis pro Aróhia i‘oo » ... ax . mutatum est ut . axtoïxw . legeretur. Philostrati testimonium de Albino significat philosophum Smyrnaeum

Ephraemus syrus affert Bardaisanein (154-222) qui Albini librum «de quali tat ibus incorporeis* laudat. P orphyriu s affertur ab Eusebio in «Historia Ecclesiastica* VI, 19, 8 ibique complures philosophos memorat , quorum ex libris Ammonius Saccas, qui doctr inam «neo- platonismi* fundavit, scientiam philosophicam sumpsit. Inter illos phi losophiae scriptores — Numenium, Cronium, Apollophanem, Longinum, Moderatum, Nicomachum —, Longinus lectorem semper offendit quoniam post Ammonium ipsum vixit. Quare Ruhnken phi­lologus pro Longino Albinum substituit (cfr. de Longino, pag. 83, libelli «de sublimitate* ed. Weiske). Sed Ruhnken omnesque ejus asseclae erraverunt Albinum accipientes. Pot ius «Apollonii» (’AroX- Xiovío'j) exarandum est; depravatio hujus nominis Apollonii (i. e. Apol­lonii Tyanensis) sic or ta videtur: 'AxoXX«>®ávou nomen primum prae­cessit, ’AxoXXwvíoy deinde secutum est; at per haplographiam secun­dum ’Airo- omit tebatur et ex nominis reliquiis Atoviou sensu carentibus postea A0 7 7 ÍVOÜ emendatum et suffectum est. Scriba vero quidam doctus philosophi clarissimi nomen inter ceteros philosophos po­nendum esse recte sensit; peccavit autem in tempore assignando. Ergo Albinum apud Eusebium non inveniri manifestum est, quia Albinus non modo pythagoreo philosophabatur.

P ho tiu s denique in «bibliothecae* codice 48 de Albino loquitur, qui de anima, materia, resurrectione doctr inam christianae religionis adversam protulit . Auctor libri qui inscribitur rcepî tou wxvtoç, est Hip­polytus, qui «philosophumena» composuit; (Cfr. O t t o B a r d e n h e w e r :

Geschichte der altkirchlicher L itera tur, II Freiburg-Herder, 1903, 517-18), quod opus auctorem francogallicum Petrum Louis effugit. Idem P. Louis editor saepius in libro, qui inscribitur «Albinos: epi­tome* (Parisiis, 1945, pp. XII-XV) errat et ex demonstrationibus nostris corrigendus est. Petrus Louis (pag. XIV) scholion esse ad Phot i i codicem 48 edicit et Albinum comparationem Platonis et Aristotelis scripsisse; sed in editione bibliothecae Phot i i ab Imma- nuele Bekker facta illud scholion deest; magni momenti est quaerere cur Bekker scholion ad cod. 48 ignoraverit; apud Migne PG. 103, 83 haec nota suffixa est: «(Albinum) cujus de comparatione Platonis et Aristotelis libellus graece atque latine in medio est»; quid haec vox sibi velit et quo fundamento nitatur, P Louis lectorem celat.

Haec ad vitam Albini Platonici adumbrandam sufficiant; multa opera philosophus smvrnaeus ad Platonem explicandum scripsisse videtur, exempli causa commentaria ad Timaeum, Rempublicam, Phaedonem; plurima tamen perierunt, quod doctrinae christianae repugnasse viderentur.

E m i l O r t h

384

www.culturaclasica.com

Page 7: PALAESTRA LATINA - culturaclasica.com · Ciceronis pro Aróhia i‘oo » ... ax . mutatum est ut . axtoïxw . legeretur. Philostrati testimonium de Albino significat philosophum Smyrnaeum

Adnotationes stilisticae De numero nominum adhibendo

(Discrimen inter hispanicum et latinum sermonem)I Singularis rom anorum pro plurali nostro1 ) Substantiva (et adjectiva, nulli adhaerentia substantivo),

quae personas alicujus c o e t u s seu g e n e r i s ( l o s p l e b e y o s , lo s c a b a l l e ­r o s , lo s s e n a d o r e s ) vel alicujus g e n t i s ( l a s p e r s o n a s d e u n a r a z a , n a - c ió n ) designant, saepe singulari numero efferuntur Quod praesertim leges apud scriptores historicos, idemque, si sermo est de re militari.

Exempla: (coetus): miles: «los soldados» (la tropa); eques: «los jinetes» (caba­llería); pedes: «/os infantes» (la infantería); hoális: «los enemigos». — (G enus): plebs: «los plebeyos»; exercitus: «los soldados»; senatus: «los senadores», cet.— (gens): romanus: «los romanos»; gallus: «los galos», cet. Volscis fugientibus, quoad usque pedes potuit, terga caesa; eques usque ad caftra pavidos egit (Liv.), al huir los Vols­cos, los «infantes» los fueron acuéhillando por la espalda hait J donde pudieron a l ­canzarlos; después «los jinetes»... — Hic miles magis placuit (Liv.), eélos «soldados» (ella división) fueron preferidos. — Non populi sed plebis magiíiratus (Liv.), los ma- giélrados de «los plebeyos», no de «los ciudadanos». — Tegi romanus, magis quam pugnare; volscus inferre signa (Liv.), «los romanos» se defendían más que luéhaban, en cambio «los volscos» se esforzaban por avanzar .

2 ) Adjectiva collectiva personarum, quae sub certa specie con ' tinentur ( lo s s a b io s , lo s b u e n o s , l o s v a l i e n t e s , l o s p r u d e n t e s ) , q u a n d o ­q u e s i n g u l a r i n u m e r o usurpantur, si quid s p e c i e i p r o p r i u m , vel etiam o p p o s i t i o n e m inter duo hominum ordines exhibere velimus. Quod fit-in his praecipue adjectivis (vel potius quasi substantivis): a f f in i s , a e m u l u s , c o g n a tu s , f a m i l i a r i s , p e r e g r i n u s , p r o p i n q u u s , n e c e s s a r i u s , a m i c u s , l ib e r , p r u d e n s ; cet.

Exempla: Eft prudentis (es de «prudentes») sublinere impetum benevolentiae (Cic.). — Sapientis eñ proprium nihil quod paenitere possit facere (Cic.). — A s ­sentatio non modo amico, sed ne libero quidem digna eát (Cíe.), la adulación es indigna no sólo de «amigos», sino también de hombres «libres» (de toda clase de hom­bres libres). — Plurimum intereft inter doólum et rudem, hay gran diferencia entre los (hombres) «cultos» y los ráélicos [oppositio].

N. B. Pluries tamen hujusmodi adje&iva plurali numero efferuntur: boni, doéti, prudentes, cet.

3) Substantiva animantium, plantarum, fructuum, earumque rerum quae a terra gignuntur vel quae hominis industria conficium tur aut tanquam m a t e r i a e nomina habentur.

385

www.culturaclasica.com

Page 8: PALAESTRA LATINA - culturaclasica.com · Ciceronis pro Aróhia i‘oo » ... ax . mutatum est ut . axtoïxw . legeretur. Philostrati testimonium de Albino significat philosophum Smyrnaeum

Exempla: Villula abundat porco, haedo, agno , gallina (Cíe.), la granja abunda en «cerdos, cabritos, corderos, ga ll inas». — Faba pytliagoiei abd inere jubent (Cíe.), los pitagóricos m andan ab$lenerse de «babas». — Serere oleant et vitem (Cíe.), piati' tar «olivos» ij «vides». — Bi itanni lade et pecore vivunt, los británicos viven de leéhe tf «ganados».

4) Haud raro scriptores latini, substantiva c o l l e c t i v a a b s t r a c t a in s i n g u l a r i numero pro c o n c r e t i s nostris p l u r a l i b u s adhiberi solent.

Exempla: Nobi li tas : los nobles; civitas: los ciudadanos; vicinitas, vicinia: los vecinos- juventus: los jóvenes; senedus: los ancianos; poder i tas: los venideros; con­juratio: los conjurados; seditio: los sediciosos; amicitia: los amigos.

An invidiam poHeritatis («de los venideros») times? (Cíe.). — V ic in iam totam conturbare, alarm ar a todos «los vecinos» (Cíe ). — Om nis n o d e r equitatus , nobili­tas omnis periit, perecieron todos nuestros «jinetes» tj nuestros «nobles».

5) Singulari numero conectuntur substantiva et adjectiva (sub­stantive sumpta), quae subj iciuntur his adjectivis: cupidus, assiduus, studiosus, peritus, doctus, indoctus, assuetus, ignarus, appetens, me­mor, immemor, oblitus, expers, patiens, cet.; nos et pluralem et sin­gularem usurpamus.

Exempla; A l i e n i appetens, s u i profusus (S all.), c o d i c i a d o r de « la s co sa s a j e ­

n a s » y p r ó d i g o de « la s s u y a s » . — O bl i tus o f f i c i i (Cíe.), n e g l ig e n t e en « sus deberes» .

— Insueti l a b o r i s ( C aes.), h o m b r e s n o heéhos a l t r a b a j o fa « los t r a b a j o s » ) .

6 ) Adjectiva superlativa, quibus pronomen quisque postponitur.Exempla: Quid quod s a p i e n t i s s i m u s q u i s q u e ( « lo s m á s s a b i o s » j , aequissimo

animo mori tur , stultissimus (quisque) («los más necios»J, iniquissimo? (Cíe.). — Hanniba l , acerrimo quoque viro, evadit angudias (Liv.), con «los más valiente!*...

7 ) Alia plurima substantiva quae certa regula determinari ne­queunt.

Exempla: Injuria, contumelia ( i n ju r ia s ) . Vedis ( to s v e s t i d o s , t o d o e l v e s t i d o ) .

A u r u m et argentum (o b je to s de o ro y p l a t a ) . Pecunia ( r i q u e z a s ) . Spes ( e s p e r a n z a s ) .

— Matres familias de muro vestem argentumque jad aban t (LlV.), las matronas arro­jaban por el muro «sus vestidos y joyas». — Homines ab injuria natura non poena arcere debet (Cíe.), la na tura leza , no el castigo, debe apartar a los hombres de hacer «injaflictas». — A b d in u i t venere et vino (H or .), se abstuvo de «los deleites» y del vino.

8 ) Poëtae et scriptores post auream aetatem adhibent in singU' lari numero multus (plurimus, paucus, omnis, frequens, singulus, rarus), pro plurali.

Exempla: M u lta avis, «muéhas aves». M ulto repetet Graecia milite (H or .), con «muéhos soldados». — Plurima cadet hodia, «muéhas vid im as». — Tibia foramine pauco ( H or ., A d Pis. 203), con «pocos agujeros». — Quamvis multa meis ' exiret v id ima saeptis (VlRG. Ecl. 1, 33), en vano de mis apriscos salían «muéhas vidimas».— Plurima mortis imago (VlRG., Aen. 2, 369) «muébos espedros» de la muerte.

Villae Rosarii , in Argent ina . D omiNICUS Beltrani, C. M. F.

386

www.culturaclasica.com

Page 9: PALAESTRA LATINA - culturaclasica.com · Ciceronis pro Aróhia i‘oo » ... ax . mutatum est ut . axtoïxw . legeretur. Philostrati testimonium de Albino significat philosophum Smyrnaeum

S P E SIbam forte via patrium quae pràeterit hortum.J a m lux clara Jiesque aderat, volucresque canebant Dulcius occultae nemorum sub fronde virenti,Dum circum florum se vis fundebat odora, Omniaque in terris liquidumque per aethera caeli Laeta novi solis ridebant luce serena.Tanta dupens animo miracula vivida mundi Dum capio, rerumque sonos vocesque beatus,En nova poti saepem supremo caule videndam,Per viridem calycem petalos enixa rubentes,Se rosa eundorum praebet pulcerrima florum.Ad lucem varios radiantes rore colores Admiror specie vidus, jam jamque roseti Crudeli tantum rapturus pollice honorem,Audivi Musam leni mihi voce loquentem:«N e facias, vates! oculis tibi splendet imago Divae sanda Spei, eundis celebranda poetis;Haec etenim casus hominum sortesque severas Erigit, ac meritis promittit praemia verax...Omnes cum fugerent terras haec una sororum Mortales virtus consolatura remansit,Qua late vitam degunt lerraque marique.Hum ani generis comes haec fidissima et altrix, Quae tumulo jungit roseis cunabula vinclis.— Spe gaudent puerif resonet qui teda, parentes; Nec quidquâm reputant nato spe dignius unquam. A d matrem pueri clamat spe vocula blanda;Specjue sibi fingens vitae bona quaeque futurae Ingeminat nato felicior oscula mater.Spe mire arridet puero generosa juventus,Spe juveni primi formosum tempus amoris,Spe condatis aetas semper majoribus indat;Ipsaque vita seni spe se producit in aevum.— Omnia spes hominum vitae commercia nutrit. Agricolae terrae credunt spe semina sulcis;Ac bona cum zephyro se inclinat messis in agris, Spe laeti segetis flavas m irantur aridas.Primo vere tumet spe fructus palmes, avesque Spe tenerae prolis modulantur carmen amoris;

387

www.culturaclasica.com

Page 10: PALAESTRA LATINA - culturaclasica.com · Ciceronis pro Aróhia i‘oo » ... ax . mutatum est ut . axtoïxw . legeretur. Philostrati testimonium de Albino significat philosophum Smyrnaeum

Spe motus litus celeusmate et aequoris oram Piscator resonare facit cum retia mittit;A u r i spe dudus mercator solvere navim A terra tumiJosque audet contemnere fluólus;V ena tor praedae tolerat spe frigus et a e d u m , Insequiturque leves cervos aprosque furentes,A u t lepori laqueos aut turdis retia tendit.Acris equi geilit spe ferri auriga tr ium phi,Nobilis ut frontem v id o r is palm a coronet.M il i t is a d bellu m properantis pedus et ora Spe ridens animo incendit v id o r ia laeta.Spe sacrae laurus Pindi penetralia et ipse In d r a d i , vates, vigiles de node lucernas Passus, perque diem longos dirosque labores.Spe recreat f ra d a s vires animumque miniilra t.Spe fe l ix graditur notam peregrinus ad aram;Spe reditus profugus, patriae spe pascitur exui, Nascentem prim um quae lumine v id it amico.Spes levat afflidos morbis, spe compede viudos;A d caelum quicumque miser spe vota precesque Fundit, et a summo audiri confidit Amore.Q uid plura?... insidet v id r i x spes una sepulcris,«M orta les , clamans, divina voce resurgent.Aeternae meriti laturi praemia vitae».

Talibus audacem docuit Spem M usa poetam, Continuitque manum. — Florum regina triumphans N u n c rosa cunctorum pulcerrima regnat in horto.

A L O I S I U S L U C E S O L E , Pbter.

Apud vicum González, Catán in Argentina

Quaestiones

J. A. ( Celsonae). Denuo ad te; en quaeft iunculam tuam: «Quo modo encliticam -que pronunt iabo? Eam a voce — cui conjungi tur— segregabo ut éum que, ália- .que, aut unam vocem efficiam et commutabo accentum: euntque, aliaque?

— Rem interrogas haud facile enodandam cum non una sit grammaticorum sententia. Alii enim, praecepta a veteribus grammaticis tradita exsequentes, asserunt voces — quibus encliticae -que, ne, -ve adne&untur— , accentum in extrema syllaba semper obt inere: v. gr.: rosáque (in nominativo), rosáque (in ablativo). Quae tamen

388

www.culturaclasica.com

Page 11: PALAESTRA LATINA - culturaclasica.com · Ciceronis pro Aróhia i‘oo » ... ax . mutatum est ut . axtoïxw . legeretur. Philostrati testimonium de Albino significat philosophum Smyrnaeum

sententia a grammaticis disceptata et controversa eft, ut apud Ricciolum ( i ) leges; eam pariter cl. v. L. Mulier —quem sequitur P. Llobera (2)— impugnavi t et Rie- mann-Goelzer (3) in dubium revocarunt.

Habes igitur sententias: i . a Veterum grammaticorum (4.): semper paenult imam esse acuendam; 2.a Riccioli (1) et P. Llobera: quae sic diftinguit: a) «si paenultima cft brevis, accentum in antepaenultima adhibendum, ut ármaque, pleraque; itane»; unamque efficiunt vocem. «Ego saltem paenultimam «brevem» numquam acuam, sed antepaenultimam» (múszque, tántaquc, at terrdque in abi.); b) in hypertrisyllabis quae antepaenultimam habent «brevem», (v. gr. criminaque, sideraque, poculaque, aliaque, plurimaque) «viri do&i accentum collocant in quarta a fine et particulas •que, ne, -ve ferme disjunctim pronunt iant» (v. gr.: crimina que, sidera-que, pocula- -que, alia que, plurima que). De pronunt iat ione «altaque», (plurimaque, pocúlaque), de qua interrogas, haec Ricciolus (1): «Qui sic pronuntiaret exsibilaretur, propter consuetudinem manifc&am in contrarium do&orum virorum». Cetera consule apud ipsum Ricciolum.

Juxta Wagener Neue (3) pronunt iandum témplaque (— in unam vocem coeunt, quae trisyllaba c i i— ), at contra liminaquè duobus accentibus, quorum alter eft se. cundarius, quia hypertrisyllaba, et brevis eft antepaenultima. Quae sententia parum ab illa differt quae seorsim pronunt iandum asserit: limina-que (Cfr. supra b) (6).

F r . X a v . (‘V . in N a v .) Ad tua quaesita ordine digefta sic respondeo:1. « Mihi, pbilologicae disciplinaé iludioso, hujus artis librum qui tibi unum

omnium arrideat, indices quaeso. Neque vero ubinam emi possit me facere certiorem praetermittas».

— Mentem tuam ut reftius aperias rogo; nam, nisi fallor, non quidem l ibrum philologicae disciplinae quaeris, sed — uti a rb i t ro r— alium, qui tibi difficultates enodet viamque proterat ad ea, quae ad phoneticam et morphologiam speftant in lingua latina aut hispánica dilucidanda. Itane eft? Responsum exspefto ut libros significem.

2. «Scio vos scribendi modos, âpud hodiernos scriptores usitatos, relinquere, immo et rejicere. Ego quidem, veilra dicam pace, hac ratione scribendi maximopere delector. C um am igitur veilra resurrectio barbarae litterae «j» meam agendi ratio­nem mutabit? Nonne vel ipsa Ecclesia sapientes secuta ab iSla abhorret scriptura?

— De v et j litteris saepius in Palaestra L. (7) disputatum eft, neque eSt cur novis argumentis noftram agendi ràtionem et sententiam propugnemus. De his

(1) Prosodia Bononensis, Patavii, p. 8, c. 2, app. 5, pag. 202-203.(2) G ram m at. Cias. L a t., n. 12 (sub pag. 17).(3 ) Grammaire comparée du gr. et du lat., n. 143.(4) C fr. Servium , A d Verg. 1 .116.: quem sç q u u n tu r recen tio res gram m atici: Sommer, Handbuéh

des latein. Laut -und Formenlebre, § 169, 3; Echauri, Gram at. la t. I, pag. 13, n. 2.0; G andiglio, Corso di l. lat., M orfología, § 7 , 3; M endizábal, S. J., L a Gram at. lat del Baéhiller, n. 28 3 , c.

(5) Pbilol. Rundéhau, 1904 , 505, ff., (apud Sommer, Handbuéh, § 169, 3 a. 1).(6) C fr. etiam C eci, G ram m at. lat. § 7, 3 , c, et n. 2; L aurand, G ram, historique la t., n. 14.(7) C andidatus Latinus, i i , p. 4; Palaestra L ., n. 7 1 , p. 8; 7 3 , p. 4 7 ,

389

www.culturaclasica.com

Page 12: PALAESTRA LATINA - culturaclasica.com · Ciceronis pro Aróhia i‘oo » ... ax . mutatum est ut . axtoïxw . legeretur. Philostrati testimonium de Albino significat philosophum Smyrnaeum

vero sententiam non profert Ecclesia, sed viris litteratis discutienda et i l lustranda re linqui t. Cum vero e litteris l inguae italicae expundta sit *j», rationem procul d u ­bio habes quare it ali [non Ecclesia], cum latine scribant, illam litteram respuant .

3. «In praesens, etsi ‘vehementius optaram meorum alumnorum sales ad te mittere, ut moris fu i t , temporibus cedens nullatenus valui, alias tamen faciam. Q u a n ­tum vero obledamenti, quantum laetitiae, quantumque facilitatis scribendi hae jocosae exercitationes tironibus attulerint aperte intellexi. Quamobrem iili non parcam labori».

— Alumnis tuis voluptat i esse ad jocosam concurrere P a l a e s t r a m nobis q u o ­que laetitiam affert. Sales proferant, composit iones scripti tent sicque ad meliora exerceantur.

EpistoliaA dm . R. P. R. R. {Romae). Te t a n d e m ,

c a r i s s i m e P a t e r , P a l a e s t r a e L a t i n a e fa sc ic u lo s acc e p is se g a u d e o . Q u o d p o s ­tu la s , fac tu a Deo pro n o b i s im p e t r e s . M a n d a t a t u a ad F r a t r e s ex s e q u a r .

P. R. My . ( Lokeren in Belgio). Nesc is q u a s u m i n a l a e t i t i a t u a s a c c e p e r i m b e ­n e v o la s l i t t e ra s : t ibi f a sc em PALAESTRA­RUM d e n i q u e t r a d i t u m esse a cu r so re p o s ta l i , t e q u e ad n os l ib ros —a D no . P l a n q u e , Q u i c h e r a t , cet . , c o n s c r i p t o s — m i t t e n d o s cur a sse ; ex iis p r a e c l a r a m tibi d e b e m u s g r a t i a m . R e l i q u o s fa sc ic u lo s P a l a e s t r a e L a i i n a h , qui t ibi d e e r a n t , per p u b l i c o s t a b e l l a r i o s acc ip ies .

J A. ( X . Equitum). M i s i m u s ad te f a s c i c u l u m q u e m p o s t u l a b a s . V o s P a­l a e s t r a m v e h e m e n t e r e x s p e c t a r e et gau de o . . . e t d o l e o q u o d c i t ius ad vos i n t e r ­d u m n o n p e rv e n ia t . V e r s i c u l o s a l u m n o ­r u m p r o b a v i m u s et e d i d i m u s ; eos m a c t i a n i m o esse ju b e .

R. S. (V . Rosarii in Argentina). T u a s l i t t e r a s v a ld e a m o ; d o n u m p ro soc io o p ­pe r ior ; g r a m m a t i c a m ve ter i s s c r i p t o r i s , se d o p t i m e e l a b o r a t a m , t ibi t r a d e n d a m c u r a b o . P. A lo is iu m , egreg iu m p o ë t a m , m u l t u m sa lvere jubebis . I l l ius c a r m e n «Spes» accepi , c u m ad t y p o g r a p h o s p a ­r a r e m a l iud : «Cla re t a g n u m fugi t ivum b l a n d i t i i s excipi t».

solutaA. L. (In V. González, Catán in A rgen­

tina). N o v o a m i c o ex a n i m o s a l u t e m . C a i m i n a tu a divina q u a d a m pie ta te i n ­tincta a t q u e suavi m e n t i s c o n c i t a t i o n e aff lata c a r i s s i m a n o b is fuerunt . Tu n o s ­te r p o e t a ..!

R- G . (Conimbricae in Portugallia). Q u a n t a ve ter i s amic i in n o s b e n e v o l e n ­t ia ac l ibera l i tas! O b v es t r am P a l a e s t r a e l a u d a t i o n e m g ra t ia s r e f e r im us q u a m m a x i m a s . «Humanitas» ves t r a l i t t e ra s la t in a s i m p e n s e fovebi t , e r i t que q uas i n o v u m l u m e n q u o humanitas p r o p a g a ­b i tur . A m p l i s s i m u m d o c t r i n a q u e refer ­t u m c o m m e n t a r i u m c o m p a r a s t i s . . . S o ­c ius s o c i u m , a m i c u s a m i c u m sa lu ta t : f a u s ta o m n i a o m i n a t u r ; q u o d vobis bene v e r t a t l . ..

F. R. F. A. D t o r . (Vici). L ib ru m, q u e m tibi c o m m e n d a v e r a m , c u m mel ius p o n d e r a r e m a n i m o q u e r e c o g n o s c e rem , n o n n u l l i s a b u n d a r e m e n d i s a n i m a d v e r t i e t in p h o n e t i c a et in ce te r i s p raecept i s . T ibi a d j u m e n t o erit Grammatica Classicae Latinitatis a P . J o s e p h o Llobera , S. J , e x a r a t a (ed. S u b i r a n a ) in n u m e r o 271 et seq. C u m q u e fines p a t r ia e et G a l l ia e r u r s u s p a t e a n t et l ibri adveh i poss in t , o p t i m u s t ibi ce rte e ri t dux ac m ag is te r in p h o n e t i c a la t in a N i e d e r n j a n n , Phoné­tique historique du latin, L Klincks ieck , P a r í s (1).

(1) Modo prodiit «Estudios de Fonética y Morfología latina» apud Acta Salmanticensia, Universidad de Salamanca.

390

www.culturaclasica.com

Page 13: PALAESTRA LATINA - culturaclasica.com · Ciceronis pro Aróhia i‘oo » ... ax . mutatum est ut . axtoïxw . legeretur. Philostrati testimonium de Albino significat philosophum Smyrnaeum

Per Orbem« H u m a n ita s » , C o m m e n ta r iu m de p h i ­

lologia classica, Vol. 1 [Coimbra] ,1947.Diuturn i si lenti i , qu o e r a n t his t e m ­

por ibus graecae la t in aeque l i t te rae a p u d lus i tan os usae, f inem hoc d o c t i s s im u m c o m m e n t a r i u m at tul i t . De qu o si l e c to ­r ibus no s t r i s p a u c a p r a e m i t t a m , h aud in ju c u n d u m sa ne o p u s me fa c tu ru m spero .

Q u i d sibi « H u m a n i t a s » e lu c u b r a n d u m a s s u m a t . Dnus de Am or in Girâo . facul ­tat is l i t t e ra rum in Un iv e rs i ta te C o n im - bricensi m o d e r a to r , d o c ta p raefa t ion e c o m m o n s t r a t : «H u m an i t a s» , i n q u i t , c u m sit o pus graec is l a t in i sq ue l i t ter is p r a e ­cipue d ic a tu m , r a t i o n e m cum pr imis habebi t e o ru m o m n i u m quae ad h u j u s ­cem od i l in g u a ru m p e r d u r a t i o n e m sp e c ­tan t . I t aque de viris h u m a n i o r u m l i t te ­r a r u m cul tor ibu s ac de c la ss ic a ru m in recent iores l i t te ras efficientia seu influxu p o t i s s i m u m o ra t i o n e m se h a b i t u r a m promit t i t» .

Nobile sane c on s i l iu m q u o d o p p o r ­tu n am , i m m o n ecess a r ia m , « H u m a n i t a ­tis» p e rv u lg a t i o n e m reddi t .

Est p rofecto cur g a u d e a t Dnus. R Gonça lves , C o m m e n t a r i i m o d e r a to r , s ib ique de novo ed i t o c o m m e n t a r i o gra- tu le tur . Idque dupl ic i de causa . N a m —sepos i ta b o n a r u m l i t t e r a ru m in e r u ­d ie ndo u t i l i ta te , q u a e m a x i m a per se esse t ad p e rv u l g a n d a m e p h e m e r id e m i n c i t a t i o —, p r i m u m , « H u m a n i t a t i s » edi t ione, «h u m an ís t i c a» c o n im b r ic e n s i s t rad i t io pr o d u c i t u r , de inde n o t a m in im e in v id enda Lus i t an ia sese l iberat , cum to t ius Eu ro p a e fere u n u s esse t p o p u lu s cui C o m m e n t a r i u m de phi l o lo g ia c l a s ­sica deesse t .

Cr esca t ergo in mil ia , C o m m e n t a r i u m a p u d lu s i ta n o s pr inceps , s i qu id em o p t i ­mo s p a t r o n o s est n a c t u m . Clar i ss im i professores —Gonça lves . sc., C o s t a Mar­ques, ce te r ique viri o r n a t i s s i m i — i l lud cur i s p r o s e q u u n t u r s u m m a q u e n i t u n t u r ope ra u t a p u d l u s i t a n o s pr inceps c o m ­

m e n t a r i o r u m d e p u t e t u r Nec a l i te r fieri p o te s t si ex hoc p r im o vo lu m in e de se ­q u e n t i b u s e t ia m p ar i te r no b is d i j u d i ­c a n d u m est et e x s p e c t a n d u m .

Pr ius t a m e n q u a m f inem dicendi fa ­c iam, g r a tu m velim Dno. C o s t a Marques a n i m u m exhibere ob jud ic ium de P a ­l a e s t r a L a t i n a a se p r o la tu m , in qu o legendo no n inficiar m e a l i q u a n t u l u m esse c o m m o t u m .

N u n c t a n d e m ad vos redeo, h u m a ­n iss im i « H u m a n i t a t i s » m o d e ra to re s . Hoc vel im vobis p en i tu s persuadea t i s , c o m m e n t a r i u m ves t rum esse nob is — P a - LAESTRa e . vid c o n s c r ip to r ib u s — , j u c u n ­d is s im u m . Q u o d si et vobis e t ia m vo ­l u p ta t i P a l a e s t r a est et cordi , s i g n u m am ic i t i a e benigne acc ipere veli t is.

Dr. M a r ia n u s B a s s o ls de C lim ent, pra e m io l i t t e r a r u m «Franc isco F r a n ­co», a. 1947 donatus.N u l l u m ex P a l a e s t r a e l e c to r ibus in

s tud i i s P h i lo lo g ia e c lass icae m e d i o c r i ­ter v e r s a tu m ig nora re a rb i t ro r n o m e n Dr is . Ma r ian i B asso ls , qui Ficar iis (Fi- güeras), in G e r u n d a Pro vi nc ia , pr. Id. Dec a. 1903 n a tu s , ib i dem s tud i i s S e ­cun d a e . quae dic i tur , i n s t i tu t i o n is o p e ­r a m navavi t . Q u i b u s perac t i s , B a r c i n o ­nem se c on tu l i t , ubi l i t te r is i m p e n d e n s a n i m u m , r ebus phi lo log lc i s p e n i t u s se dedi t .

D uo su p ra viginti n a t u s a n n o s , ad c a t h e d r a m H is p a le n s e m l inguae l i t t e r a ­r u m q u e l a t i n a r u m c o n te n d i t , e a m q u e s u m m a c u m laude sibi c o m p a ra v i t . P o s t b revem in ea U n iv e r s i ta te c o m m o r a t i o ­nem , in G r a n a t e n s e m perrexi t , u n d e ad B a r c i n o n e n s e m a. 1932 reve rsus , in h a c d e m u m in geni um s u u m exercet .

O p u s , qu o p r a e m i u m l i t t e r a r u m m u ­n e r a t u s est, i n s c r ib i t u r Las categorías verbales, in q u o sy n ta c t i cae verbi m u t a ­t ion es p le n is s im e t r a c t a n t u r .

P a l a e s t r a L a t i n a Dri. B as so ls , a m ­p l i ss im o l i t t e r a r u m fau tor i , a d m i r a t i o ­n e m c u m b e n evo le n t ia signif icat .

I. M a u i .EÓN, C. M. F.

391

www.culturaclasica.com

Page 14: PALAESTRA LATINA - culturaclasica.com · Ciceronis pro Aróhia i‘oo » ... ax . mutatum est ut . axtoïxw . legeretur. Philostrati testimonium de Albino significat philosophum Smyrnaeum

N O V A ET VETERA

PICTURA 18.a DEVERSORIUM ■ CAUPONA - CAFEUM

1. — Cum heri ad vesperam Noviregum pervenissem, ad Oceani deversorium — qu o d amicus mihi com menda vera t— deverti . Eleganti cubiculo * exceptus sum, in super iore cont ignat ione, ' ubi placide quietem cepi.

2. — Hodie mane, e cubiculo egressus — quo famula 3 jentaculum apposue­r a t — , ad fumarium 5 me contuli — quod et legentibus e£t exedra 4 - —, ut d iurna 6 per luf trarem dum convolvul i 8 fumum exsugebam. Q u a le&ione finita, elevatore 9 descendi, a tque in urbem deambula tum sum profe&us.

q. — Cum in deversorii officina ia quaerere, qua hora prand ium apponere tu r in hosp i tum mensa, 11 oblitus essem, mature reversus sum atque ea occasione, ut corpus abluerem in balneo, *° usus sum. Deinde scrinium nummular ium 15 rursus adii ut cum amico te lephonio col loquerer. Sed telephonium 13 ab alio detinebatur ; cum autem me in angufti is versantem scrinii nummular i i curat rix 14 v id i s se t— quae in hospi tum libro ra tionem 17 conficiebat— , atriensem, 18 ut cursor meum mandatum birôtà exsequere tur , rogavi t .

392

www.culturaclasica.com

Page 15: PALAESTRA LATINA - culturaclasica.com · Ciceronis pro Aróhia i‘oo » ... ax . mutatum est ut . axtoïxw . legeretur. Philostrati testimonium de Albino significat philosophum Smyrnaeum

4* — Ei gratias egi, atque, ut corollarium seu pulveraticam gerulo 24 elargirer exivi, qui ab ¿latione in manual i pl odei Io 23 petasi capsam, a6bu !g am ,27 e idam ma­nualem 28 advehebat. Tabellarius autem, qui modo advenerat, epistulam mihi t r a ­didit.

5. — Paul isper in januae limine redit i prope sitellam podalem 23 ut viae con­cursationem exspedarem. Transvchae 29 d u d o r 3° arcam 31 vedor is 32 — cui caupo n a r iu s 33 valedicebat— , in vehiculo imponebat. Accensus telegraphiarius 35 presso pede deversorii hospiti tc l eg ram ma34 perferebat; viator vo lup tar ius ,36 machinam photographicam 38 in t ransversum deferens, libellum indicem 37 consulebat.

6. — Ante clathros t ranqui llus bajulus inter uncinos 40 et nadae capsam 4* dormitabat , dum pusilla Iotaria 42 ca n is t ru m 43 linteorum gedans , hilari vul tu t ri ­cliniarium, 44 ad januam dantem, irridebat.

7. — Cocus, 43 egrediens e culina 47 — in hypogeo sita — , ut mandatum sub- l ingioni46 daret, mihi in memoriam revocavit prandendi horam adventare, atque in cenationem contendi, aream percurrens,"in qua r e d o r 50 au to m o lu m 49 asserva­bat, dum medianicus 32 — birotario a u d o r e 33— , t r i cyc lum31 petróleo a d u m — cui casum accidera t— , reficiebat.

8. — A pedisequo, 54 qui cerevisiac pocula 55 perferebat, num hospi tum mensa in trichila esset, quaesivi, cumque ille annuisset, in quadam mensa consedi atque lautam cenam inferri jussi.

9. — Cibifer prandi i ordinem et vinorum ¿hartam mihi praebuit , e quibus se­legi, atque cammaros et butyrum, ut gudator ia , podulavi ; ut primam vero mensam animalium interanea. A piscibus me abdinui , sed vervecis coxam efflagitavi; ut le­gumina vero, spinacias cum embammate. Dein cum obledamenta haud gra ta mihi essent, bellariorum copiam, caseum, poma, crudu la jussi apponi . Quae fercula ex­quisito vino Sand i Acmiliani perfudi, atque e mensa plane expletus ac satiatus excessi po d q u am cibifero gravem pulverat icam 59 sum elargitus.

10. — Cum me pro fed uru m negot iorum c u r a t o r 60 vidisset, ut ad moenianum accederem, suasit, mirum oceani 6a p ro spedum admirandi causa. Procul cym bulae03 cernebantur piscatoriae, ve l i ferae64 ingensque adua r ia , 63 cujus atra umbra in albis cael i66 n u b i b u s 67 obversabatur . Lenis aura vex i l lum70 in vedibul i 68 s i g n o 69 im­positum leniter agitabat.

11. — Q u o d quidem spedaculum adeo erat jucundum ut animo proponerem podero die in cafëi solarium ascendere mecumque binocularia 71 aut perspicil lum 73 afferre.

12. — Cum e moeniano descenderem, in deversorii cafëum introivi ut al iquid pot arem,73 atque certamen billa rdi 75 colluderem. Cafei exedram continenti passu pertransii , ubi plures potatores ludebant lat runculorum ludo, 78 calculorum, 79 do­mini, 80 calculis cum aleis, 81 ¿hartisque lusoriis, 82 atque re d a ad billard exedram 74 ascendi.

393

www.culturaclasica.com

Page 16: PALAESTRA LATINA - culturaclasica.com · Ciceronis pro Aróhia i‘oo » ... ax . mutatum est ut . axtoïxw . legeretur. Philostrati testimonium de Albino significat philosophum Smyrnaeum

x3* — Finito certamine, ad pede plana descendi atque a famulo involucrum, 8* ¿hartam, 8 p it tacium poftale, 8 p e n n a m , 87 a t ramentum 86 ad epi ftulam conscriben­dam popu lavi . Deinde r a e d a r i u m 92 advocavi , cujus raeda 88 adversus eateum con­stiterat; ab coque quod nam esset pretium unius horae et cursus quaesivi , atque, convento pretio, portu lam 89 mihi ape rui t et in raeda me composui . A d t ranf t rum 91 rur sus ascendit , leni flagello 93 equos excitavit a tque ad jucundam deambulat ionem sumus profedti.

V O C A B U L A R 1U M

dev erso r iu m , ii, n., fonda , hôtel.-J-caupona , ae, (cenatio, onis, f.), restaurante,

restaurant.N o v i re g u m , i, n., R oyan, Royan,

i contigna tio , onis, f., piso , étage.hodie mane, e fla m añana , ce matin.

3 — fum arium , ii, n., fum adero, fumoir.legen tibus exedra, sala de leñara , cabinet de

lecture.6 d iu rn a (a&a), d ia r iu m , ii, n,, periodico, journal.8 - j - fu m u m convolvu li exsugere , [ j - f u m a r e j , f u ­

m ar un cigarrillo , fumer une cigarette.9 ¡ -elevator (- j -ascensor) , oris, m., ascensor,

ascenseur.12 officina, ae, f., despa& o, bureau. i i h osp i tum mensa, mesa redonda, table d’hôte,

c o rp u s ab lue re , bañarse , tom ar un baño, prendre un bain.

15 -^-scrinium n u m m u la r iu m , caja, caisse.* te lephon io colloqui , telefonear, téléphoner, de tineri (adm in if tra r i) , eflar ocupado, être

occupé.i q - - s c r in i i num m ular i i curatr ix , cajera, caissière.18 atr iens is , is, m. ( janitor , oris, m.) , portero ,

conserje, concierge.19 - j - c u r so r (apposi tor) , o r is , m., botones, chaus­

seur.m an d a tu m exsequi, dar un recado, faire une

commission.20 *birô ta , ae, f., bicicleta, bicyclette,

co ro lla r ium , ii, n. (pulvera tica , ac, f . ) ,prop ina ,

pourboire.2q g e ru lu s , i, m., m ozo de cuerda, homme de peine.25 p lo i te l lum (ve&aculum) manuale, carretón, ca­

rre tilla , voiture à bras.26 - j-petas i capsa, sombrerera, carton à chapeau.28 cii la manualis , m aletín , sac de voyage.

21 tabellarius , ii, m., cartero, facteur.23 - j-site lla poíialis , buzón de correos, boîte aux

lettres.viae concursa t io , m ovim iento de la calle, mou­

vement de la rue.29 - j - transveha , ae, f., om nibus, omnibus.3 0 ¡ dué lor ( re û o r ) , oris , m., cónduñor, coShero,

conducteur.33 caup o n a r iu s , ii, m ., fondiéia , hôtelier.35 j-accensus (cursor) 'x'telegraphiarius, ordenanzn

de telégrafos, télégraphiste, presso pede, sin darse prisa , sans se preser.

3 6 -f-v iator vo lup ta r ius (peregrinator) , tu r iíla ,touriste.

38 j-maéhina *photographica , m áquina fotográfi­ca , appareil photographique,

q i -j-na£tae capsa, caja de lim p ia b o ta s,boite à cirer.42 lotaria, ae, f., lavandera, blanchisseuse.4 3 caniftrum l in teo rum , ceíla de ropa, panier de

linge.q q tr ic lin iarius (m ensarum ¿iruétor), maeélresala,

maître d’hôtel.q8 hyp o g êu m , ii, n., sótano, subsuelo, sous-sol. q 6 sublingio, onis, m., m arm iton, pinébe, marmiton.3 0 reétor, oris, m., eonduâor, ¿hófer, chauffeur.q9 *aucomôlus, i, m., (*diga, ae, f.), autom óvil,

automobile.33 *b iro ta r ius , ii, m., cic lifla , cycliste.31 *tricyc!um # petroleo aûurn , triciclo de petróleo,

tricycle à pétrole.3q ped isequus , i, m., volante, pequeño lacayo,

groom.33 cerevisiae pocu lum , vaso de cerveza, boch.

tridhïla, ae, f., galería cubierta, véranda.- j -o rd o p rand ii (cenae), m inuta , menú, menu, v ino rum ¿harta, l iñ a de vinos, carte des vins, cam m arus, i, m., camarón, crevette.

394

www.culturaclasica.com

Page 17: PALAESTRA LATINA - culturaclasica.com · Ciceronis pro Aróhia i‘oo » ... ax . mutatum est ut . axtoïxw . legeretur. Philostrati testimonium de Albino significat philosophum Smyrnaeum

guáUtorium, ii, n., (guftatio, onis, f.), aperiti­vo, (entremés), hor» d’oeuvre,

prima mensa, princip io , entrée, animalium —j—interanca, callos, tripes à la mede

de Caen.

vervecis coxa, pata de cordero, gigot d’agneau, spinacia, ae, f., espinaca, épinard, embamma, àtis, n., (crema), salsa, crcme. obleélamenta. orum , n. pi., entremeses, entre­

mets.

copia bellariorum, poñres variados, desserts variés.

poma, orum , n. pl., fru tas, fruits.- j -cruf tu lum , ii, n., bizcoého, biscouit.

60 -[-negotiorum curator , gerente, gerant.65 — aétuaria, ae, paquebote, paquebot.

¡-umbra, ae, f., silueta, silhouette.66 caelum, i, n., horizonte, horizon,

obversari, deflacarse, se détacher.7 ° vexil lum, i, n., bandera, drapeau.69 signum, i, n., enseña, rótulo, enseigne.

68 -j-veS'tibulum, i, n., patio cubierto, hafl.

7 1 ^binocularia , orum, n. pi., (par -j-ocularium), gemelos, lorgnette.

y 2 ’ perspicil lum, i, n., anteojos, longue vue.ludus ^tudicularis , ‘ billardus, i, m., billar,

billard.continenti passu, sin detenerme, sans m arrêter.

78 -[- latrunculorum ludus, ajedrez, échecs.79 -[-calculorum ludus, damas, dame.80 -[-domini ludus, dominó, domino.81 -¡-ludus calculorum cum aleis (?), tridac, cha­

quete, trictac.82 éhartae lusoriae, baraja, naipes, cartes,

certamen, inis, n., ludus, i, m ., partida , partie, pede plana, p lan ta baja (entresuelo), rez-de-

chaussée.7 4 exedra (-[-circulus) billardi, sala de b illar,

salle de billard.85 -[-pittacium poítale, sello, timbre-poste.89 portula , ae, portezuela, portière.

se componere, inilalarsc, s’installer.91 -¡ - tranftrum, i, n.. pescante, siège.

Josephus M. MIR, C. M. F.

CLÁSICOS “LABOR”Esta Colección constituye el guía obligado en la lectura y estudio de los grandes clá­sicos de la Antigüedad y de las Literaturas modernas. Cada volumen contiene un estudio magistral acerca de uno de los grandes autores y una selección de los textos más bellos y representativos de sus obras, facilitando con oportunos comentarios la perfecta asi­

milación de su contenido ideológico y su plena fruición estética.Volúmenes de 250 a 300 páginas, tamaño manual (11,5 X 17,5), encuadernados a la holandesa, con sobrecubierta a dos tintas y un retrato del autor estudiado, impreso

sobre papel couché.V O L Ú M E N E S P U B L IC A D O S

1. HOMERO, por J. M. P a b ó n , Catedrático de Lengua y Literatura griega en la Uni­versidad Central. Ptas. 28.—

2. VIRGILIO, nor J. de E c h a v e -Su s t a e t a , Catedrático de Lengua y Literatura latina.Ptas. 32.—

4. BALTASAR GRACIÁN, por J. García L ó p e z , Catedrático de Lengua y Literaturaespañola. Ptas. 30.—

5. SÉNECA, por J. F. Y e l a , Catedrático de Filosofía en la Universidad Central.Ptas. 30.—

6. DEMÓSTENES, por M. F e r n á n d e z Galiano, Catedrático de Lengua y Literaturagriega en la Universidad Central. Ptas. 32.—

N U E V O S T O M O S E N P R E N S A Y E N P R E P A R A C I Ó N

EDITORIAL LABOR, S. A.M A D R I D : Alcalá 144 BARCELONA: Ronda Universidad, 23

395

www.culturaclasica.com

Page 18: PALAESTRA LATINA - culturaclasica.com · Ciceronis pro Aróhia i‘oo » ... ax . mutatum est ut . axtoïxw . legeretur. Philostrati testimonium de Albino significat philosophum Smyrnaeum

Quo modo versio faciendaP E R S O N A E : Magister et Discipuli

( SLtgisler et Discipuli slanl in suo quisque loco)Magister. — Nunc, Reverendiss ime Do­

mine, a lum ni secundi curricul i n o s ­t ram patef ac ie mus sc i ent iam l inguae la t inae et, si per Te licet, s im u la c ru m scholae co t t id ia nae r e p rae se n t ab i ­mus. Ideoque, tua nos t r ique dignis­s imi Magistri venia, m u n u s h o n o ­re mque Professoris ego usurp abo meique condisc ipul i a l u m n o r u m p a r ­tes agent. O p e ram dem us jam nost ro muner i et, t a m q u a m magi s t er in ca thedra , ego hac in sella con tr a vos sedebo. ( S e d e t ) . S ede te e t iam vos et inc ipiam vos inter rogare. ( S e d e f t l o m n e s ) .

Magister.—Q u a ra t ione t am facile ver­tit is l a t inu m in ver nacu lam?

Alumne—Simplic i ter omnino.• Magister. — U t inam sciatis ta n d em quod

t a m neces sar ium est. Narr a mihi , obsecro, Cand ide .

C andidus. — P r i m u m o m n iu m s e n t e n ­t iam lego s impl icem vel co m p o s i t am ,

Magister, —Ho c et iam ipse facio. Q u id inde?

C a n D.— In le c t io ne j a m v e r b u m p r i m a ­r ium , q u o d s e m p e r est in in d ic a t iv o , ( au t i m p e r a t i v o ) un ic e d e t eg ere curo .

Mag, —Bene est: hoc ipsum om nes s e m ­per curare debetis. Sequere porro , A n t o n i .

ANTONIUS, —Verbi il lius subjectum faci­le deduc im us sive s ingulare si t sive p lura le vel p r im ae vel secundae vel tert iae personae-

Mag. —Pulcherr ime. O q u a n t u m sapitislAnt. — P o s te a quae r i m us co m p lem en ­

tum: p r im o d i rec tum, quo d es t in accussat ivo et pos tea indi rec tum, quod est in dat ivo au t accusat ivo cum praeposi t ione .

Mag. - Sed, praeter verbum, subjectum, c o m p le m e n tu m direc tum et indi rec­tum. n o n n e sun t saepe plura alia vocabula? ( I n d i c e A e g i d i u m m o n s t r a t )

AeGIDIUS, —Quidem, sunt complementa circunstantialia loci, tempoiis, modi, cet.; haec solent esse in ablativo.

Mag, —Q uo modo ord inanda sunt is- tiusmodi com plem enta?

Aeg. — Post c o m p le m e n tu m ind irec tum.Mag . — Recte; sed nihil ampl ius , F r a n ­

cisée?Franciscus. — Cum verbo pon i tu r a d ­

verbium; cum subs tan t ivo sive su b ­jecto sive co m plem en to pon i tu r a d ­ject ivum vel geni tivus, quae ea forsi­tan afficiant.

Mag . —Utique; sed haec t a n t u m de sen­tenti is simpl icibus: quid de c o m p o ­sitis. Alexander?

Alexander— ln sentent i i s compos i t i s , p rae ter ora t ionem pr imar ia m, quae in se habe t sensum perfectum, inve­ni tu r co m m u n i te r in subjunct ivo ora tio secundar ia , quae secundo loco ord inatu r , sed eodem ferme m o d o ac pr imar ia .

Mag. —O p t im e , carissimi . Sed videamus nunc u t ru m his regulis in praxi recte uti sciatis. Aperi te l ibrum om nes et tu, Cai, lege ubi dicit: «Lupus agno ins idias parabat» .

CaJUS. -L upus agno ins idias parabat . O b hanc causam agnus tem plum int ravi t , ut ab insidiis lupi tu tus esset. Tunc lupus agno dicit: «Vita i l lum locum; sacerdos enim te Deo immolabi t» . A g n u s vero hoc re s p o n ­sum habui t : «Melius mihi est Deo immolar i , quam a te devorari».

Mag. —O r d in a verba et verte in l inguam vernacu lam.

C aJUS —Insidias a n n o parabat . . .JaCOBUS. - Minime; «insidias» non p o ­

test esse subjectum, nam est in a c ­cusativo.

Mag. —Dic ergo tu, Jacobe.Jacob.—Lupus pa r ab a t ins idias agno.Mag. —Recte. Verte, Cai.

396

www.culturaclasica.com

Page 19: PALAESTRA LATINA - culturaclasica.com · Ciceronis pro Aróhia i‘oo » ... ax . mutatum est ut . axtoïxw . legeretur. Philostrati testimonium de Albino significat philosophum Smyrnaeum

CAJUS. — E l lobo p r e p a r a b a asech a n za s p a r a u n año .

O mnes. —O h! hui!Mag. — Pessime, corrige tu, Jacobe.Jacob. — E l lobo p r e p a r a b a a sech a n za s al

c o rd ero .Mag. —Se que re , Ca í .Cajus. — O b h a n c c a u s a m ag nus t e m ­

pl u m int rav it , ut ab insidi is lupi tu- tus esset .

Mag.—O rdina.CAJUS. — Agnus intravit templum ob

hanc causam ut lupi esset...FranciSCUS. —Minime.Mag.—Corrige.Franc. —Ut esset tutus ab insidiis lupi.Mag. — Verte, Cai .CaJUS.—P o r esta r a z ó n el c o r d e r o en tró

en el tem plo .Mag —SequereCajus. — U t esset t u tu s ab in s id i is lu p i:

p a r a que f u e s s e «to d o » de las a sech a n za s del lobo.

O mnes. - H u i !Mag —Male! Corrige, Francisce.Franc.— P o r esta r a z ó n el c o r d e ro e n t ró

al tem plo , p a r a e s ta r s e g u r o o l ib r a r se de la p e r f id ia del lobo.

Mag. —Recte; sequere , Dionysi .Dionysius. —Tum lup us agno dicit: «Vita

i l lum locum*, sa ce rdos en im te Deo im mo la bi t .

Mag.—O r d i n a et verte.DlONYS. — Lupus dicit tum agno: «illum

[deest verbum fuisse, nam est oratio infinitiva], illum fuisse locum vita...»

ANT. —Nequaquam, haec non est oratio modi infinitivi.

Mag.— Corrige, ergo.ANT. — Vi ta i l lum locum.Mag. —Re pe ta s , q u aeso , Dionysi .D ion. — Lupus dici t tu m agno: «Vita

i l lum locum».Mag —Verte ja m .Dion. — E n to n c e s el lobo d ice a l co r d ero

q u e él f u é a a q u e l l u g a r toda la v ida .CaJ. — Minime.Mag. — Pess ime; Sede . Corrige, Cai .Caj — E v i ta e n t r a r en a q u e l lu g a r .Mag.—Utique . Sequere .Caj.— Sacerdos enim te deo immolabit.Mag. — Ordina.Caj.— Sa ce rd os en im i m m o l a b i t te Deo.Mag, — Verte.

Caj. — Pues el sacerdote te inmolará a Dios. Mag.—Sequere.Caj,—Agnus vero hoc r e s p o n s u m h a ­

buit: «Melius m ih i est Deo i m m o l a r i q u a m a te devorar i».

Mag.—O rdina.Caj. — Agnus h a b u i t r e s p o n s u m vero

hoc.C a n d . —P e r p e r a m .Mag.—Corr ige , C a n d id e .Cand. —Agnus vero habuit hoc respon­

sum.Mag. —Verte jam.Cand. — El cordero tuvo esto para res-

ponder.O mnes. —Malum! Malum!Mao. — Pe ss i me . Repe ta s , q u a e s o et

verte, Ca nd id e .Cand. — Agnus vero h a b u i t hoc respon-

su m . Mas el cordero respondió.Mag —O p t i m e . Sequere .C a n d . — Melius mih i es t Deo i m m o l a r i

q u a m a te devorar i .Ma g— Ordina.C a n d . — Melius m ih i est Deo im m o la r i . Mag —Corr ige , Alexander .A lexaN. — I m m o la r i Deo es t m ih i mel i us

q u a m devorar i a te.Mag —Verte, Candide.Can . — Inmolar con Dioses mejor que de­

vorarle.O mnes.—Oh!M a g . — Pess ime, cor rige ci to, Alexande r . ALEX. — Mejor es para mí o prefiero ser

inmolado u ojrecido a Dios que ser de­vorado por ti.

MAG.—Utique . S a t i s j a m . Sede te . V o s vero o m n e s h a r u m regul arum s e m p e r m e m o r e s es to te et cavete ne u m q u a m («mittatis eas in q u a c u m q u e versione. E a d e m lect io in p r o x i m a schola . Et a m p l i u s a n i m u m in tend i te .

Si Tibi. R m e D o m in e , g ra tu s fuit hic s im pl ex scho lae ludus, o m n e s q u a m p l u r i m u m la e t a m u r . I l lum acc ip ia s ut s ig num di lec t ion is f i l iorum p e r a m a n ­t iu m , qu o die tui faust i na ta l i s a n n i v e r ­sa r ium q u a d r a g e s i m u m q u a r t u m cele­b r a m u s . (1) (i)

( i ) Die undet r ices imo octobris, recurrente quadragesimo quarto anno natalis Exmi. ac Rmi. P. A rc tu r i Tabera, C. M. F. Episcopi A. A. Barbastrensis Seminarii alumni varios ludos scaenicos in medium protu lerunt, in te r quos II i C U R S U S A L U M N I hunc maxima dexeri tate in scaenam deduxerunt . D esumptu m cx *Repetitorio- p. 84 , illum adauxit suisque alumnis accommodavit Professor idemque Seminarii V ice -R eáo r Rdus. Dnus. Henricus Guatas, Pbter .

397

www.culturaclasica.com

Page 20: PALAESTRA LATINA - culturaclasica.com · Ciceronis pro Aróhia i‘oo » ... ax . mutatum est ut . axtoïxw . legeretur. Philostrati testimonium de Albino significat philosophum Smyrnaeum

BibliographiaA. Bi ÁNQUEZ F raile. — Diccionario Lati*

no Español, 1302 pp. . E d i t R S o p e ñ a ,B a r c e l o n a , 1946. — 125 pts .

D o m u s Edi t r ix R. S o p e ñ a —q u a e lo n ­go ja m t e m p o r i s cur su a d e o l i t t e ra s hu- m a n i t a t e m q u e fovit a l u m n i s ac m a g i s ­t r is p r a e c l a r a t r a d e n s op e ra , q u o r u m o p e in o m n i b u s d i s c ip l in i s p la n e perfec- t e q u e e r u d i a n t u r — n u p e r D i c t i o n a r i u m « g raecum » typ i s ed id i t ac m o d o t a n d e m « l a t i n u m » s t u d i o s i s p r a e b e t . O p e r i s m e n s ac p r o p o s i t u m in p r a e f a t i o n e sig­n if icat a u c t o r : e a q u e cer te es t u t a l u m ­nis p ra e c ip u e a p t u m la bor i s p r a e s t e t i n s t r u m e n t u m c u m a p u d n os e t i a m n u n c d i c l i o n a r i a d e s i n t , q u a e o m n e s l a t i n i t a ­t is voces —a e t a t i s q u o q u e a r cha i cae , a r ­g e n te a e , cet — c o n t i n e a n t ac var ios u n i u s c u j u s q u e vocis s e n s u s et c o p i o s a e x e m p l a r e g im e n i l l u s t r a n t i a

U t a p e r t e ipse A. f a t e tur , n ih i l n ov i in o p e re reper ie s , e s t q u e t a n t u m q u a s i n o ­va c on ge r ie s et a l i o r u m d i c t i o n a r i o r u m o r d i n a t i o : q u a e q u i d e m a r d u a ac diffici­lis p ro fe c to e v a s i t ex illis —q u a e c o n s e ­c u t a e s u n t — m u t a t i o n i b u s e t c o n s c r i p ­t i o n i b u s in o p e re conf ic iendo ; i d q u e efficiet u t q u a e d a m m i n u s for te p r o b a n ­d a n o n n u l l i s l e c t o r i b u s v i d e a n t u r . Ea t a m e n cl. a u c t o r se ve ro s « censo re s a t q u e a r i s t a r c h o s» p r a e m o n i t o s vu l t u t s ibi in- d u l g e a n t , qu i h u j u s m o d i o p u s s u s c e p e ­r i t p e r f ic ie n d u m . C u m a u t e m a l i o r u m j u d i c i u m a d m i t t a t a t q u e p o s t u l e t u t in m e l i u s d i c t i o n a r i u m redigi p o s s i t , q u a e ­d a m — ea m o t u s cl. prof. ven ia —p ro fe ­r a m .

P l u r e s n o t a t i o n e s seu e t y m o l o g i a e a d t r u t i n a m ac p h i l o l o g o r u m j u d i c i u m r u r s u s a d d u c e n d a e v id e n tu r , ut : «canti­cum » (de canticus, a uni), ^cantor» (de cati' to), «carpo» (de karpóo o de su m i s m a r.). «carus» (qu izá de la m i s m a r. que el gr. kèdos), «castro» (qu izá del m i s m o or. que castus), «caelum» (en re la c ió n con el gr. kotlos), «caespes» (de caesus, p. de prê t , de caedo), cet . In v e r s io n ib u s a l i q u a n d o

i n t e r p r e t a t i o n i s su b t i l i t a s de s i d e ra tu r : «Certamen bibendi», a c t o de b eb e r en c o m p e t e n c i a ( = a p u e s t a en la bebida) ; «jaculi certamina ponit in ulmo». Virg , p r o p o n e u n a c o m p e t i c i ó n en el m a n e j o de las flechas y p o n e el b l a n c o en un o l ­m o (Cfr. RiBhR; p r o p o n e en un o l m o p r e m i o a los p a s to r e s p a r a el que m e jo r t i re ve loz da rd o ) ; «cenabis hodie magnum malum» P laut , t e n d r á s hoy un g an d i s ­g u s to ( = h o y tu cena se rá un d u r o c a s t i ­go. h o y t e n d r á s p o r ce n a un m a l ra to) .

In recta sc r ibe nd i r a t i o n e q u a e d a m e m e n d a n d a : l e g u n t u r en im lacrymae, so- lalium, humerus, humor...

P r a e t e r e a ut d i c t i o n a r i u m a p t i u s ac pe r fec t ius i n v e s t i g a t o r i b u s evade re t s c r i p t o r u m loca a f fe renda e s s e n t q u a e facile c o n s u l e r e n t u r .

Q u a e t a m e n o m n i a m i n i m e o b s t a n t q u o m i n u s D o m u i Edi tr ici et cl. a u c to r i ex a n i m o g r a t u l e m u r , qui l i t t e r a r u m la - t i n a r u m s tu d io s i s n o v u m d i c t i o n a r i u m p r a e s t i t e r in t , c u m m i n o r e s n aevos in s e q u e n t i b u s e d i t i o n i b u s facile r e t r ac ta r i p o s s i n t .

J. M. Tristanius, C. M. F.

Dr . A. Fougnies. — «Mécène», C o l l e c ­t io n Lebègue, Office de Publ ic i té , B ruxe l le s , 1947.

Q u i l i t t e ra s la t i n a s a m o r e p r o s e q u u n ­tur , i iq ue o m n e s qu i h i s t o r i a m in d e ­liciis h a b e n t , ben igne —a r b i t r o r — h u n c de M ae c e n a te l ibe l lu m exc ip ien t .

C u j u s h o m i n i s la ud i m a x i m e — ut i ta d i c a m — his t or ic i v i d e n t u r inv idisse . T a m p a u c a , e a q u e t a m o b s c u r a , de au* g u s ta e o co ns i l i a r io t r a d u n t u r !

Q u i s , en im , —ut p a u c o s exc ip ia m — re ipu bl i cae ac n e g o t i o r u m viri pa r te s a g nosc i t? Q u i d p le r ique s c iu n t de h o ­m in e pr ivato, s e m p e r c u m ludibr io in ore o m n i u m ve rs a to ? Q u i d . qu o d , m e ­diocr i s cu m esse t sc r ip to r , et p r i m o in t u i t u h o m i n u m ingenia persp icere t , et ex e o r u m l i t t e r a r u m p r im i t i i s Ve rg i l ium ,

398

www.culturaclasica.com

Page 21: PALAESTRA LATINA - culturaclasica.com · Ciceronis pro Aróhia i‘oo » ... ax . mutatum est ut . axtoïxw . legeretur. Philostrati testimonium de Albino significat philosophum Smyrnaeum

' ’ * DICCIONARIOS

SPES _ DICCIONARIO ILUSTRADO LATINÓ-ESPA- ' ÑOL ESPAÑOL-LATINO. — 2.a ed. revisada por D.

Vicente García de Diego Ptas. 30SPES. — DICCIONARIO ABREVIADO LATINO-ESPA­

ÑOL ESPAÑOL-LATINO — ’ Reducción del anterior para los primeros cursos del bachillerato Ptas>1 4

PABON-ECHAURI — DICCIONARIO'GRIEGO-ESPA­ÑOL con lista de formas verbales y apéndice gramatical. *. — 2.a çd., revisada por D. José.M.® Pabón. Ras. 40

DICCIONARIO GENERAL ILUSTRADO DE ,LALENGUA ESPAÑOLA. — Prólogo de R Menén-

. dez Pidal y revisión de S. Gili Gaya,• -*

Encuadernado en tela . ' Ptas. 125id. eñ media piel ' » 150 .

• * _ • id. en piel ‘ » 200; ; C A R A C T E R IST IC A S PR IN C IPA L E S DE L A O B R A

A honda en los usos y significado esencial de los verbos mediante una sistemática concate­nación de sus acepciones. ' -

Extrema la claridad en la explicación de preposiciones, corijuncionçs, adverbios.Recuerda el origen de las palabras, mediante etimologías, prefijos, sufijos, parasintéticos,

dobles etimologías. *Facilíta la rápida y segura consulta de la Gramática, m ediante la científica explicación de

su terminología y los resúmenes de sus normas ^principales. ,Trata los términos de religión, filosofía, dereého, etc., con especial' r igor científico, den tro

de la obligadá concisión. ,Señala los vocablos y giros incorrectos, junto con 'la expresión que debe substi tuir los.Da los plurales, fl iminutivos, pretéritos, etc., cuya formación puede ofrecer dificultades. . Concibe las ilustraciones, no como \>n mero adorno de la obra sino como explicación

gráfica de la palabra. j

EDITORIAL SPES ‘Paseo Emperador Carlos I, 149 -

Te.legr. EDISPES , BARCELONA-13—'11 1 . i ■ ■ « ■ ■ ■ ■ 1 —■

Cum emetis, PALAESTRATVI LATINAM nuntiantibus 'referetis

www.culturaclasica.com

Page 22: PALAESTRA LATINA - culturaclasica.com · Ciceronis pro Aróhia i‘oo » ... ax . mutatum est ut . axtoïxw . legeretur. Philostrati testimonium de Albino significat philosophum Smyrnaeum

V IN O S DE MISA

J, DE MULLER, S. A.T A R R A G O N A

Ca$0 fundada en 1851

Medalla de Oro en laExposición Vaticana de 1888 (S. S. León XIII)

Proveedores de Sus Santidades Pío X, Benedicto XV, Pío XI y Pío XII

«

G arantía d e a b so lu ta purezaE X Q U I S I T A C A L I D A D

Certificados del Excmo.- Sr. Arzobispo de ' Tarragona y de muchos otros limos. Prelados

Cum emetis, PALAESTRAM LATINAM nunt ian t ibus refere tiswww.culturaclasica.com

Page 23: PALAESTRA LATINA - culturaclasica.com · Ciceronis pro Aróhia i‘oo » ... ax . mutatum est ut . axtoïxw . legeretur. Philostrati testimonium de Albino significat philosophum Smyrnaeum

H o ra t i u m . P r o p e r t i u m q u e po ë ta s dlju- d icaret?

Maecenas , ob ejus s ingulare qu id e m inge nium , longe a liud ac h i s to r ic or um et l i t t e ra rum in c u r ia m mere tur . Dr.

A r m a n d Fougnles , i audabi l i p ro b i t a te scientifica. egregiam viri hu ju s l a u d e m ab obl iv ione v indicavi t .

Hic l ibel lus p le r i sque verum pa te fa ­ciet. L Mauleón, C, M.F.

Exercitationes ScholaresC O R M A R I A E

Horrida tempestas belli in hoc tempore nata est; Crudeles homines Domini non jussa sequentes orbem fecerunt aciem caedemque ferocem; quare justitiam Dominus revocavit ab orbe atque illam pacem quam non concedere mundus hic valet. A d mortem fecerunt omnia facta.In Regem viles homines certare Supremum audaces, veluti spumantes cum maris undae procurrunt tumidae et franguntur rupibus altis, sic Deus in terram fortis dejecit eosdem. Omnipotens gladium fulgentem dextera strinxit terribiles iras Domini finire paratum, et magnam belli discordis inire procellam.Ante minas tamen has impletas candida nubes in terra apparet Dominum placare parata et medio in radiante sinu Cor Dulce Mariae Justi t iam Sanctam promptum exarmare Sup_remi, si fragiles homines contra sua crimina certant.Cor Mariae clemens, divinum contine ferrum et meritas poenas, a nobis discute semper!

B ■ T E J E D O R , C. M . P.ex V.° latinitatis cursu

Xerae Equitum

P L A U T U S

Nobi lium ac potentium gratiam ne­que invenit nec quaesivit; ut Andron i­cus Livium Salinatorem, ut Ennius Airicanum superiorem, ut Pacuvius Lae­lium sapientem, ut Terentius Africanum inferiorem quaesivit. Sed cum ad comoe­dias faciendas vix se contulisset, magis honeftatum eft hoc ingenii judicio quam

potentium ope. Sic parvo interje&o tem­pore magnum sibi nomen atque divitias ingentes comparavit. Quae utinam commercio amplificari in animum ne induxissent! Sive temeritate sive inscitia sive fortunae injuria breviter peni­tus decoxit et ad summam venit inopiam.

M artinus D isanti, C. M. P.

Villae Rosarii in Argentina.

I

399

www.culturaclasica.com

Page 24: PALAESTRA LATINA - culturaclasica.com · Ciceronis pro Aróhia i‘oo » ... ax . mutatum est ut . axtoïxw . legeretur. Philostrati testimonium de Albino significat philosophum Smyrnaeum

C URIO SA FJ JO C O S A

208. - C R U C I G R A M M A

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

A U ! ¡ .....!B B . . . . . IC !

i f l HD ■ HB ;

E | B !F ■ i BG f l ■ B

H BI B BJ

In Transversum. — A E p is c o p u s H i s ­p a l en s i s . — B S i d u s a e s t i v u m . In g r e d e ­re. — C L o c u p l e t a m u s , — D Adeas . C o n j u n c t i o . — E E u r i p u s (da t ) V o t i . — F Profic i scens . P e t a n t . — G M u n i m u s , — H Lis. Ara to . — I C u l m u s . A dv e rb iu m . — J S e m i c l a u s o .

In perpendiculum. — 1 Ad verb iu m. A l t a r i a . — 2 H i r c a n a fera. P l a n t a um - bel l i fera. — 3 Ades te . V iv a m . — 4 P o ­t iam ini . C o n j u n c t i o . — 5 Ex r a m i s (ac. pl.) Mane . — 6 D e v o r a t u s . Fo e d e re ( con- tra). — 7 Viro. — 8 C o n j u n c t i o . P a s s e r ­cu lus . — 9 U n g u e n t u m . A b u n d e . — 10 N o t a m u s ic e s . U redo .

Laureanus Sala y Sacristán

EPIGRAMMATA

209. — S o l o s d e f u n c to s l a u d a s , Rufi l le, p oe ta s . P a r c a s , sed t a n t i no lo p lace re t ibi .

210. — A n t e fui t l a n iu s , n u n c est ch irurgus Achil les. A n te n e c a b a t oves , n u n c n e c a t ille viros .

211. — Q u o b o n i e un t , pue r? —In c a e lu m . —Q u o prav i? —In a v e r n u m . —T eq u e , o care mi h i , q u o ju va t ire? —D o m u m .

212. — Vix gener , a m i s i t s o c r u m F a c u n d u s , et inqui t : «Nul la fui t ge ne ro m i t i o r a n t e suo».

213. — Nesc i s cur h o m i n i so ccus m a le s t r id e a t illi? c— C u r? —Q u i a m e r c e d e m n o n m ih i solv i t ad h u c .

—H a u d facile c r e d a m , n a m si est u t dicis , et illi S t r i d e r e t n o n d u m p a l l a r e p e n s a mih i . . .

214. — «Aequa le s o m ne s l » . p u g n o m i n i t a n t e , f r e m e b a t C a j u s , vir g ibba p r e n s u s u t r i m q u e gravi . . .

I. MauleóN, C. M. F.

Xypogrsphia — F. Camps Calmet. — Teleph. — Tarregae in Prov. Ilcrdensi

www.culturaclasica.com