ΣEΠTEMBPIOΣ - OKTΩBPIOΣ 2015 * ΔIMHNH EKΔOΣH TOY ΣYΛΛOΓOY TΩN AΠANTAXOY NHΣIΩTΩN «O ΠAMIΣOΣ» * 15η ΠOΛITIΣTIKH ΠEPIOΔOΣ - ETOΣ 2015 - Aρ. Φύλλου 115(88) KOPINNHΣ & ΣAΠΦOYΣ 11, T.K. 105 53 AΘHNA, e-mail: pamisos@gmail.com * Kωδικός ΓΓEΓΓE 4186

O ΠAMIΣOΣ«O Î∙ı¤Ó∙̃ Ô˘ Á˘ÚÓ¿ ÛÙÔÓ ÙÔ ÙÔ˘ ‰ÂÓ Â›Ó∙È ÓÈÎËÙ‹̃. AÏÏ¿ Î∙Ó¤Ó∙̃ ‰ÂÓ Â›Ó∙È ÓÈÎËÙ‹̃ Û∙ ‰Â Á˘ÚÓ¿ ÛÙÔÓ ÙÔ ÙÔ˘.»

Κλείνουν φέτος 20 χρόνια από την ημέρα που μια ομάδα 40άρη-δες αποφάσισαν να δημιουργήσουν ένα ΝΕΟ Σύλλογο, τον Σύλ-λογο των Απανταχού Νησιωτών Πάμισος, γνωρίζοντας πως η

πράξη τους θα είχε θετικές αλλά και αρνητικές προσλήψεις.• Αναγνώρισαν τις αναγκαιότητες, • Πίστεψαν στις θετικές, • Αγνόησαν τις αρνητικές και ο ΠΑΜΙΣΟΣ ξεκινώντας από το καφενείο του Ρόρη βρέθηκε 20 χρόνια μετά να 'χει αγκαλιαστεί από τους Νησιώτες της διασποράς, που ήταν μέχρι τότε ανέστιοι.Βρέθηκε 20 χρόνια μετά να 'χει δικαιώσει τις προσδοκίες των ιδρυ-τών και την εμπιστοσύνη των Νησιωτών που εντάχθηκαν στον Σύλ-λογο.Μια ένταξη για την οποία δεν απαιτείτο κανένα άλλο πιστοποιητι-

κό παρά η Νησιώτικη καταγωγή και η αγάπη για τη γενέτειρα, τη Μεσσήνη, το Νησί μας.Η «Πρόσκληση και η Πρόκληση» έχουν πλέον 20 χρόνια ζωής.Η απαρίθμηση τόσων πρωτοποριακών και μοναδικών δραστηριοτή-των, όσων για πρώτη φορά πραγματοποιήθηκαν στην πόλη μας από Σύλλογο σ’ αυτά τα 20 χρόνια δεν χρειάζεται να γίνει, μια και στον ΠΑΜΙΣΟ πιστεύουμε πως θα ξεπεραστεί από αυτά που θα γίνουν τα επόμενα 20 χρόνια.Η «Πρόσκληση και η Πρόκληση» είναι καθημερινά ζωντανή και συ-νεχίζει να προσκαλεί τους νεώτερους Νησιώτες να ενταχθούν και να συνεχίσουν, δίνοντας το δικό τους στίγμα, τη δική τους οπτική και υλοποιώντας τις δικές τους προσλήψεις για τη Μεσσήνη. Το Νησί των γονιών τους και την δική τους γενέτειρα.

1995-2015Είκοσι χρόνια ΠΑΜΙΣΟΣ

Θέατρο 1. Και φέτος ο Πάρις Θωμόπουλος εμφανίζεται σε θεα-τρικό σχήμα στο θέατρο του Νέου Κόσμου στην παράσταση "Αντόν Τσέχωφ". Παράσταση βασισμένη στο έργο και τη ζωή του Α. Π. Τσέ-χωφ. Ένα παιχνίδι εξερεύνησης στον κόσμο του συγγραφέα (αλ-ληλογραφία, διηγήματα, νουβέ-λες, θεατρικά έργα) από τα οποία "επινοείται" η παράσταση. Μια κω-μωδία που οι πρωταγωνιστές, άλ-λοτε με επιτυχία άλλοτε μάταια, πάντα όμως με γέλιο, που φανε-ρώνεται ακόμα και στις πιο τραγι-κές στιγμές, προσπαθούν να συν-διαλλαγούν με το βάρος της υπάρξής τους. Στην παράσταση υπάρχουν πρωτότυπα τραγούδια που αποδίδονται από το θίασο επί σκηνής και ο Πάρις ασκείται και σ' αυτήν του την ιδιότητα, του μουσι-κού. Ευκαιρία λοιπόν να δούμε την παράσταση.Θέατρο 2. Στο Χώρο Τέχνης Ασωμάτων, είδαμε την παράσταση του Βασίλη Φλώρου "Πηνελόπης Οδύσσεια". Ο Βασ. Φλώρος ήταν το καλοκαίρι ο σκηνοθέτης της πα-ράστασης στην αρχαία Μεσσήνη αφιέρωμα στον Μανώλη Αναγνω-στάκη και είναι φίλος του συλλό-γου μας. Το κείμενο γραμμένο και σκηνοθετημένο από τον ίδιο, ανιχνεύει τον αντίκτυπο του Τρω-ικού πολέμου από τη μεριά όμως της Πηνελόπης. Μια παράσταση γεμάτη χιούμορ, σάτιρα και πνευ-ματικές αλήθειες που θα παίζεται μέχρι τις γιορτές στην Αθήνα.3. Κλασσική μουσική στο μου-σείο στη Μεσσήνη. Οι Φίλοι του Μουσείου Τ. Κατσουλίδη οργα-νώνουν στις 11 Δεκεμβρίου 2015 στις 8.30 το βράδυ στο χώρο του μουσείου, μια ώρα κλασσικής μου-σικής, από δυο ταλαντούχες κοπέ-λες, με βιολί και βιολοντσέλο και συστήνονται στο κοινό της Μεσ-σήνης.

Δ.Δ.

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ

A N A K O I N Ω Σ HΤον Πάμισο και τις ενημερώσεις για τις δραστηριιότητές του

μπορείτε να λαμβάνετε άμεσα στις παρακάτω διευθύνσεις:

• e-mail: pamisos@gmail.com • Facebook: ΠΑΜΙΣΟΣ (με κεφαλαία γράμματα) (δημόσια ομάδα) • http://syllogos-pamisos.blogspot.gr/ • www.facebook.com/groups/125812277450101/

Αγαπητοί μας αναγνώστεςΓνωρίζετε όλοι ότι ο ΠΑΜΙΣΟΣ υπάρχει κατά κύριο λόγο χάρη στη δική σας συμβολήΓι΄αυτό ΜΗΝ ΞΕΧΝΑΤΕ ΤΗ ΣΥΝΔΡΟΜΗ ΣΑΣ

Εθνική Τράπεζα: 104/296264-00

Το Διοικητικό Συμβούλιο του ΠΑΜΙΣΟΥ

σας εύχεται οι φετινές γιορτές

να είναι για σας και τις οικογένειές σας

γεμάτες υγεία, φως, ελπίδα

2 O Π A M I Σ O Σ

O ΠAMIΣOΣΔIMHNH EKΔOΣH TOY ΣYΛΛOΓOY

TΩN AΠANTAXOY NHΣIΩTΩN «O ΠAMIΣOΣ»KOPINNHΣ & ΣAΠΦOYΣ 11, T.K. 105 53 AΘHNA

e-mail: pamisos@gmail.com

IΔIOKTHTHΣ:EKΔOTHΣ:

ΔIEYΘYNTHΣ:TAMIAΣ:

ΣYNTAKTIKHEΠITPOΠH:

ΣYΛΛΟΓΟΣ AΠANTAXOY NΗΣΙΩΤΩΝ «O ΠAMIΣOΣ»ΓABPAΣ MIXAΛΗΣ, THΛ.: 6944852921MΠAPKA - ΛEKAΔΙTH BAΣΩ, THΛ.: 210 3465406ΛAMΠPOΠOYΛOY-ΣOYΛTANIA BAΣΩ, THΛ.: 210 3212937XΡΟΝΟΠΟΥΛΟΥ ΕΛΕΝΗ, ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΥ ΜΑΡΙΛΕΝΑ, ΑΝΑΣΤΑΣΟΠΟΥΛΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ (210-2287362), ΔΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ, ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ ΚΩΣΤΑΣ

ΔIOIKHTIKO ΣYMBOYΛIO ΣYΛΛOΓOY «O ΠAMIΣOΣ»ΠρόεΔρόΣ: Γαβράς Μιχάλης (6944852921)ΑΝΤΙΠρόεΔρόΣ: Ασημάκη-Μεντάκου Βούλα (210-6120100)ΓεΝ. ΓρΑΜΜΑΤεΑΣ: Μπάρκα-Λεκαδίτη Βάσω (210-3465406)ΤΑΜΙΑΣ: Λαμπροπούλου-Σουλτανιά Βάσω (210-3212937)ΑΝΑΠΛ. ΓρΑΜΜΑΤεΑΣ: Χρονοπούλου Ελένη (210-9811957)εΦόρ. ΔΗΜόΣΙΩΝ ΣΧεΣεΩΝ: Πετροπούλου Μαριλένα (6944473957)ΤΑΚΤΙΚΑ ΜεΛΗ: Αναστασόπουλος Παναγιώτης (210-2287362), Δημητρόπουλος Δημήτρης (6942551185), Πετρουλάκης Κώστας (210-5755387)

TIMH ΦYΛΛOY: Eυρώ 0,01 • ΣTA MEΛH ΔIANEMETAI ΔΩPEAN

Oι χαρές μας…18/06: Ο κ. Ψαρούλης Κωνσταντίνος του Μιχαήλ και η κα Ηλιοπούλου Αναστασία του Ελευθερίου, απέκτησαν υιόν.24/08: Ο κ. Πτωχός Δημήτριος του Παύλου και η κα Φω-τεινάκη Σταυρούλα, απέκτησαν κόρη.26/08: Ο κ. Μπιρλής Σταύρος του Χρήστου και η κα Μπούτση Κυριακούλα, απέκτησαν υιόν.29/08: Ο κ. Παπαδόπουλος Εμμανουήλ του Κωνσταντί-νου και η κα Αργυροπούλου Καλλιόπη, απέκτησαν υιόν.01/09: Ο κ. Μπίτζας Παναγιώτης του Νικολάου και η κα Αυγερινοπούλου Σταυρούλα, απέκτησαν κόρη.11/09: Ο κ. Δημητρακόπουλος Γεώργιος του Δημητρίου και η κα Πεντίκη Βιολέτα, απέκτησαν υιόν.15/09: Ο κ. Μιχαλόπουλος Φώτιος του Παναγιώτη και η κα Παπαγεωργίου Ανδρονίκη, απέκτησαν κόρη.23/09: Ο κ. Καλδής Κωνσταντίνος του Παναγιώτου και η κα Μαυρογιάννη Δήμητρα, απέκτησαν κόρη.25/09: Ο κ. Κωνσταντακόπουλος Παναγιώτης του Ανα-στασίου και η κα Αποστολοπούλου Χρυσούλα, απέκτη-σαν κόρη.09/09: Ο κ. Σουρέας Δημήτριος και η κα Δρακοπούλου Αγγελική του Λεωνίδα, απέκτησαν υιόν.08/09: Ο κ. Διαμαντής Χρήστος του Ιωάννου και η κα Σπυροπούλου Δήμητρα, απέκτησαν κόρη.00/09: Ο κ. Λυμπερόπουλος Γεώργιος και η κα Κυριακο-πούλου Μαρία του Διονυσίου, απέκτησαν κόρη.00/10: Ο κ. Δρακόπουλος Παναγιώτης του Νικολάου και η κα Κουφάκη Αμαλία, απέκτησαν κόρη.00/10: Ο κ. Μαζαράκης Χρήστος του Αντωνίου και η κα Σαγκαϊντάντσναγια Ιουλία, απέκτησαν κόρη.00/10: Ο κ. Καρύγιαννης Παναγιώτης του Αργυρίου και η κα Ζαφειράκη Γεωργία, απέκτησαν κόρη.00/10: Ο κ. Κουτσαβίτης Ανδρέας του Ανδρέα και η κα Ρούτση Γεωργία του Πέτρου, απέκτησαν κόρη.

Oι λύπες μας…13/08: Τσιβερδής Ιωάννης του Γεωργίου, γεννηθείς στο Νερόμυλο Μεσσήνης το 1927, συνταξιούχος ΟΓΑ.21/08: Γιαννοπούλου-Καίσαρη Αντωνία, συζ. Νικολάου, το γένος Αθανασίου, γεννηθείσα στην Καλαμάτα Μεσση-

νίας το 1954, οικιακά.03/09: Καλυβάς Βασίλειος του Σταύρου, γεννηθείς στη Μεσσήνη το 1934, συνταξιούχος ΟΑΕΕ.03/09: Θεοδωροπούλου Αριάδνη, συζ. Τριανταφυλλό-πουλου Κωνσταντίνου, γεννηθείσα στην Πιλαλίστρα Μεσσήνης το 1970, αγρότισσα.06/09: Σκουρλέτης Κωνσταντίνος του Γεωργίου, γεννη-θείς στη Μεσσήνη το 1946, συνταξιούχος ΙΚΑ.09/09: Κούτης Αναστάσιος του Ιωάννου, γεννηθείς στη Μεσσήνη το 1928, συνταξιούχος ΟΓΑ.20/09: Χριστοπούλου Νικολέττα, χήρα Βασιλείου, το γέ-νος Γεωργιοπούλου, γεννηθείσα στο Μαγγανιακό Μεσ-σήνης το 1924, συνταξιούχος ΟΓΑ.24/09: Αλεβιζάκης Ιωάννης του Κωνσταντίνου, γεννηθείς στη Μεσσήνη το 1958, αγρότης.27/09: Μπαρακάρη Αθανασία, χήρα Κωνσταντίνου, το γένος Διαμαντάκου, γεννηθείσα στη Μεσσήνη το 1919, συνταξιούχος ΙΚΑ.06/10: Ιωαννίδου Παναγούλα, συζ. Αποστόλου, το γένος Βλαχάκη, γεννηθείσα στη Μεσσήνη το 1948, συνταξιού-χος ΙΚΑ.14/10: Μπλάνας Παναγιώτης του Γεωργίου, γεννηθείς στη Μεσσήνη το 1963, ιδιωτικός υπάλληλος.15/10: Ούτσικας Δημήτριος του Φωτίου, γεννηθείς στη Μεσσήνη το 1939, συνταξιούχος ΟΓΑ.16/10: Στασινόπουλος Κων/νος του Παναγιώτου, γεννη-θείς στη Μεσσήνη το 1961, συνταξιούχος ΙΚΑ.19/10: Καραστάθης Αγαθοκλής του Ιωάννου, γεννηθείς στη Μεσσήνη το 1962, αυτοκινητιστής.30/10: Γαϊτάνη Αικατερίνη συζ. Νικολάου Παλουμπή, το γένος Γαϊτάνη Θεόδωρου, γεννηθείσα στο Πολύλοφο Μεσσήνης το 1929, συνταξιούχος ΟΓΑ.31/10: Μαχαίρα Αθηνά, χήρα Νικολάου, γεννηθείσα στην Ανδρούσα Μεσσήνης το 1928, συνταξιούχος ΟΓΑ.31/10: Ζαφειροπούλου Αγγελική του Δημητρίου, γεννη-θείσα στη Μάδενα Μεσσήνης το 1929, συνταξιούχος ΟΓΑ.

Νικόλαος Ρούτσης

Φωτογραφικές Mνήμες

Tο 1953, από την Iταλία, ο Σαλμπατόρος στέλνει ευχές στο “Nησίον”…Tο μικρό αυτό κείμενο είναι μια απλή καταγραφή ενός σχεδόν λησμονη-μένου γεγονότος. Γίνεται με αφορμή τη φετινή επέτειο της 28ης Oκτω-βρίου 1940 και το δημοσίευμα του Παμίσου (φ. 106/79, σελ.6) το ανα-φερόμενο στην απόκρυψη Iταλών στρατιωτών στη χώρα μας, μετά την αποχώρηση της Iταλίας (Iούλιος 1943) από τη συμμαχία του Άξονα, οπό-τε οι πρώην επίδοξοι εξουσιαστές των Eλλήνων έγιναν ικέτες τους για να γλιτώσουν από τη γερμανική βία και εκδίκηση.O νησιώτης Πέτρος Πατρίκης (+1995), που αντιστάθηκε στις ιταλικές επιθέσεις πάνω στα Bορειο-ηπειρώτικα βουνά και επέζησε από την οδυ-νηρή αυτή εθνική περιπέτεια, λυπήθηκε τον Iταλό στρατιώτη, όταν αυτός το ’43 ζήτησε προστασία και, αψηφώντας τη θανάσιμη γερμανική τιμω-ρία, τον έκρυψε κοντά στο σπίτι του. Tου παραχώρησε για κρυψώνα το παράσπιτο με τις ζωοτροφές και τα διάφορα ζώα.O Iταλός κοιμόταν συχνά ανάμεσα στις μπάλες του τριφυλλιού και του άχυρου και άλλοτε στα σκοτεινά και “από κήπο σε κήπο” πηγαινοερχόταν στην περιοχή του Άη-Γιώργη, όπου έβρισκε σε γνωστό του σημείο τα αφημένα για την επιβίωσή του αγαθά. Ακόμη και σήμερα ενενηντάχρονα άτομα της γειτονιάς μπορούν να επι-βεβαιώσουν το γεγονός. Αρκετοί τότε από τους περιοίκους κάτι ήξεραν, αλλά κανείς δεν πρόδωσε.Tο όνομα του Iταλού -όπως παραφθαρμένο μέσα από ετερόχρονες διηγήσεις η παιδική μου μνήμη το διατήρησε- ήταν “Σαλμπατόρος Oύνο Mπράνο Oυρίνο” με τόπο καταγωγής τη Nάπολη. H παρατιθέμενη φωτογραφία και υπογραφή είναι του διασωθέντος Iταλού από τη δεκαετία του ’50, όταν πια αυτός, ασφαλής στη χώ-ρα του, έστελνε πότε πότε στη Mεσσήνη δείγματα της ζωής του και ευχές.

Πατρίκη-Παπουτσή Bασιλική

OI ΣYNΔPOMHTEΣ MAΣΣυνεχίζουμε την καταγραφή των φίλων του “Πάμισου” που μας έστειλαν τη συνδρομή τους. Mια ενίσχυση που τόσο την έχει ανάγκη ο Σύλλογος. Oι συνδρομητές του 2015, μέχρι στιγμής είναι:

Πότσης ΔημήτριοςΓαλανοπούλου ΑγγελικήΧριστοπούλου ΝίκαΜιχαλοπούλου ΒάσωΣερενές ΠαρασκευάςΘεοδωρόπουλος Κ.Κουτσοπέτρου ΣμαραγδήΝικολοπούλου Τ.Φωτόπουλος ΓεώργιοςΚουρή ΠάολαΛιανός ΘεόδωροςΛαμπρόπουλος ΝικόλαοςΜπολέτη ΒασιλικήΓεωργαλή-ΓεωργούλιαΓκάργκα-Μπαρακάρη Αικατερίνη

ΕπανορθώσειςΟ….δαίμων του ερασιτεχνισμούΣτο προηγούμενο τεύχος οι φωτογραφικές μας παρουσιάσεις είχαν ελλιπείς πληροφορίες δημιουργώντας έτσι εύλογες απορίες. Για την αποκατάσταση λοιπόν:

Ο ευσταλής νέος μπροστά στις Καρυάτιδες ήταν ο Κωνσταντίνος Αντωνόπουλος του Σταύρου, ο οποίος εισήχθη πρώτος στην Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών το 1928. Την φωτογραφία με την οπισθογραμμένη επιστολή την έστειλε στις 9.10.1928 στον αδελφό του Μίμη, περιγράφοντάς του τις πρώτες του εμπειρίες από την διαμονή του στην Αθήνα και τις εντυπώσεις του από την φοί-τησή του στο Πανεπιστήμιο.

Ο πατέρας της άλλης φωτογραφίας, είναι ο Απόστολος Γαβράς (κυρ-Απόστολος όπως τον προσφωνούσαν), από τα Λουτρά Ηραίας Αρκαδίας (Καλύβια), από το μεγάλο σόι των Γαβρά-δων, με καταγωγή από την Τραπεζούντα και με παρουσία στην Επανάσταση του 1821.Η μητέρα είναι η Βασιλική (Βάσω για τις φιλενάδες της), κόρη του Παναγιώτη Κουσουλάκου, που γεννήθηκε και μεγάλωσε στην γειτονιά του Άη Γιάννη.

ΘΕΡΜΑ ΣΥΓΧΑΡΗΤΗΡΙΑ

Στη Δανάη Καρούμπη, κόρη της συμπα-τριώ-τισσας και φίλης Αμαλίας Γκουζούνη, ιατρού δερματολόγου, η οποία εισήχθη στη Φιλοσοφι-κή Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Της ευχόμαστε καλές σπουδές και πάντα επι-τυχίες!

3O Π A M I Σ O Σ

Πλήθος κόσμου πλημμύρι-σε τις εμπορικές γωνιές

της Μεσσήνης το βράδυ του Σαββάτου στη… λευκή νύχτα που διοργάνωσε ο Εμπορι-κός Σύλλογος με τη συμβολή του δήμου και άλλων συλλό-γων.Η βραδιά περιελάμβανε προ-σφορές στα καταστήματα, αρκετές εκδηλώσεις και πολλά κεράσμα-τα, με τον κόσμο να τιμά δεόντως την «πρόσκληση» των εμπόρων για διασκέδαση και να γεμίζει τα ταμεία των επαγγελματιών που προσέφεραν τα προϊόντα τους σε χαμηλότερες τιμές. Άλλωστε, δεν ήταν λίγοι εκείνοι που άδραξαν την ευκαιρία κι έκα-ναν τις αγορές τους στα εμπορικά καταστήματα, ύστερα από μια βόλτα στο πανηγύρι της πόλης.Η νύχτα του Σαββάτου ήταν ίσως η πιο «ζωντανή» για την πόλη στη διάρκεια του πανηγυριού, αφού με σύμμαχο τον καιρό, οι συρ-μοί του τρένου γέμισαν ασφυκτικά από και προς Καλαμάτα, ενώ παράλληλα οι χώροι στάθμευσης ήταν πραγματικά δυσεύρετοι λόγω του πλήθους των επισκεπτών.Όλοι διασκέδασαν και δεν ήταν λίγοι οι επισκέπτες εκείνοι που γνώρισαν τις εμπορικές γειτονιές, εκφράζοντας τον ενθουσιασμό τους και για την ποικιλία των εμπορευμάτων και για τις καλές τιμές.Πάντως, πέρα από τους επαγγελματίες που μίλησαν με ικανοποίη-ση για την εξέλιξη της βραδιάς, εξέφρασαν τη θέλησή τους να διορ-γανωθούν περισσότερες αντίστοιχες εκδηλώσεις τόσο ο δήμαρχος Γιώργος Τσώνης, όσο και ο πρόεδρος του Εμπορικού Συλλόγου Γιώργος Τσακόπουλος, ο οποίος αναφέρθηκε στις σκέψεις που υπάρχουν από του χρόνου να καθιερωθεί το άνοιγμα των καταστη-μάτων μέχρι αργά τη νύχτα καθ΄ όλη τη διάρκεια του πανηγυριού.ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Κ.Δ.https://youtu.be/GRpVco2NkwIhttp://www.eleftheriaonline.gr/oikonomia/epixeiriseis/item/77464-plith-os-kosmou-plimmyrise-tis-emporikes-gonies-tis-messini-vinteo-kai-fo-tografies#prettyPhotohttp://www.eleftheriaonline.gr/oikonomia/epixeiriseis/item/77464-plith-os-kosmou-plimmyrise-tis-emporikes-gonies-tis-messini-vinteo-kai-fo-tografies

Πλήθος κόσμου «πλημμύρισε» τις εμπορικές γωνιές της Μεσσήνης 1. Επιστολή παραίτησης Χ. Βασιλαδιώτη

Προς το Δ.Σ. του συλλόγου των απανταχού Νησιωτών ο ΠΑΜΙΣΟΣ

Όπως έχω ήδη ενημερώσει ορισμένα μέλη προφορικά, υποβάλω την παραίτησή μου από μέλος του Δ.Σ. για λόγους που σχετίζονται με τον τρόπο λειτουργίας του.Θυμίζω ότι και πέρυσι την ίδια περίοδο, για τους ίδιους λόγους, είχα υποβάλει την παραίτησή μου σε συνεδρίαση του Δ.Σ. και μου ζητήθηκε να παραμείνω. Παρέμεινα εξαντλώντας την κατανόησή μου και εκτιμώντας παράλληλα ότι η κατάσταση θα μπορούσε να βελτιωθεί. Συ-γκροτήθηκε, μάλιστα, επιτροπή προκειμένου να διαχειριστεί, ως ευέλικτη ομάδα εργασίας, τις επόμενες εκδηλώσεις του συλλόγου, η οποία, όμως, ουδέποτε λειτούργησε και απλά συνεχίστηκε η ίδια τακτική των μεμονωμένων ενεργειών.Για τους παραπάνω λόγους έκρινα ότι περαιτέρω παραμονή μου ως μέλους του Δ.Σ. στερεί-ται οποιασδήποτε χρησιμότητας και θα είναι σε πλήρη αναντιστοιχία με την συσσωρευμένη εμπειρία μου από την συμμετοχή μου, ως μέλους ή προέδρου, σε πολλά συμβούλια και δε-κάδες επιτροπές τόσο στην κοινωνική όσο και, ιδίως, στην υπηρεσιακή μου ζωή. Εάν κριθεί σκόπιμο ή αναγκαίο στη Γ.Σ. του συλλόγου θα αναφερθώ αναλυτικά στα γεγονότα που με οδήγησαν σε αυτή την απόφαση.Παρακαλώ να δημοσιευθεί η επιστολή μου στο επόμενο φύλλο του ΠΑΜΙΣΟΥ προκειμένου να πληροφορηθούν τα μέλη ότι δεν μετέχω πλέον και τυπικά στο Δ.Σ. του συλλόγου.

Αθήνα, 15/09/2015Μπάμπης Βασιλαδιώτης

2. Πρόσκληση σε συνεδρίαση Θέμα: Συνεδρίαση ΔΣ Πάμισου, 2 Οκτωβρίου 2015, από gavrasmic@gmail.com

Προς μέλη ΔΣ Πάμισου

Μαζί με την Πρόσκληση σε όλους για Συνεδρίαση του ΔΣ την Τρίτη 6.10.2015 στις 8.00 το βράδυ .........., για τα τρέχοντα ζητήματα,απευθύνομαι ιδιαίτερα στον Μπάμπη και λέω πως για κανένα λόγο δεν θεωρούμε πως όσα επικαλείσαι (στην επιστολή παραίτησής σου) συνιστούν σημαντικό λόγο να παραιτηθείς και να φύγεις από την παρέα του Πάμισου.Όλοι μας πιστεύουμε πως μπορούμε να βγάλουμε τα συμπεράσματά μας από τις αρνητικές και να βρούμε τις θετικές πλευρές και να συνεχίσουμε αυτό που κάνουμε 20 χρόνια τώρα, μέσα από τις συμφωνίες και τις αντιθέσεις μας. Δεν διαχειριζόμαστε καμιά εξουσία, αλλά τη διάθεσή μας για προσφορά στη γενέτειρά μας, μέχρι να βρούμε την διάδοχο κατάσταση και τη συνέχεια του Πάμισου με νεότερους Νησιώ-τες.Αν επιμένεις στην απόφασή σου, είναι δεδομένο πως η επιθυμία σου να δημοσιευθεί η επι-στολή σου στον επόμενο Πάμισο είναι απόλυτα σεβαστή. Σε περιμένουμε

3. Απόφαση ΔΣ ΠΑΜΙΣΟΥ«Το ΔΣ που συνεδρίασε στις 6.10.2015, συζήτησε την γραπτή υποβολή παραίτησης του φί-λου και συμπατριώτη Χαράλαμπου Βασιλαδιώτη από μέλος του ΔΣ και ομόφωνα εκφράζει την λύπη του για την μη ανταπόκρισή του στην πρόσκλησή μας να προσέλθει να συζητήσουμε και να διερευνήσουμε τις δυνατότητες ακύρωσης της υποβληθείσης γραπτώς παραίτησής του. Ως εκ τούτου, κάνει δεκτή την παραίτηση και δημοσιεύει την εν λόγω επιστολή, κατόπιν του αιτήματός του, στο επόμενο φύλλο της εφημερίδας. Για τα μέλη του ΔΣ είναι μια πρωτόγνωρη και δυσάρεστη στιγμή.Για όλους μας είναι σίγουρο πως οι συμπατριωτικοί δεσμοί είναι υπεράνω των όποιων δι-αδικαστικών κανόνων. Ευχαριστούμε το Χ. Βασιλαδιώτη για όλη του τη συνεισφορά στις δραστηριότητες του Συλλόγου κατά τη διάρκεια της συμμετοχής του στο ΔΣ».

Παραίτηση Χαρ. Βασιλαδιώτη

ΓΑΚ Μεσσηνίας: Σπάνιες φωτογραφίες από τη συμμετοχή Μεσσηνίων στον ελληνοϊταλικό πόλεμο

Σπάνιο ιστορικό φωτογραφικό υλικό έδωσαν στη δημοσιότητα τα Γενικά Αρχεία του Κράτους Ν. Μεσσηνίας μέσα από την ιστοσελίδα τους

για τη συμμετοχή των Μεσσηνίων στον ελληνοϊτα-λικό πόλεμο του 1940. Μέσα από ένα πλούσιο αρχειακό υλικό που μπο-ρεί να αξιοποιηθεί στην εκπαιδευτική διαδικασία (φωτογραφίες, άρθρα εφημερίδων, αποφάσεις του δήμου Καλαμάτας, πρακτικά δημοτικών σχο-λείων και γυμνασίων) επιχειρείται, με τρόπο πα-ραστατικό, η μετάδοση της ιστορικής γνώσης για την περίοδο του ελληνοϊταλικού πολέμου από τον Οκτώβριο του 1940 έως τον Απρίλιο του 1941.Στο υλικό περιλαμβάνονται επιστολές και δημοσιεύματα για νεκρούς και τραυματίες του πολέμου.

Περιηγηθείτε στο σπάνιο φωτογραφικό υλικό στη διεύθυνση: http://www.eleftheriaonline.gr/politismos/history/item/78335-gak-messinias-spanies-fotogra-fies-apo-ti-symmetoxi-messinion-ston-ellinoitaliko-polemo

4 O Π A M I Σ O Σ

Γαλουχημένος στη Mεσσηνιακή

γη, ο ζωγράφος Nίκος Παναγιω-

τόπουλος έχει, από τα χρόνια που

γνώρισε τον εαυτό του, συνα-

ναστραφεί με τις ιδιαιτερότητες

αυτής της φύσης, οδοιπο-

ρώντας, βιώνοντας και πε-

ρισπουδάζοντας τα γνωστά

και άγνωστά της μονοπά-

τια, με κέρδος τις αισθή-

σεις που αποκόμισε από τις

διάφορες ώρες και τις ημέ-

ρες του χρόνου.

H οξύτατη, ευαίσθητη και

διαπεραστική παρατηρητι-

κότητά του, ενυδατωνόμε-

νη από μια συνεχώς ανα-

θάλλουσα μνήμη, προσέ-

δωσε στο σχέδιό του ακρί-

βεια και στα χρώματά του

πνοή, όπως φανερώνουν τα

έργα του, αποτυπώνοντας

όψεις αuτής της φύσης, με

επικέντρωση στην αγαπημέ-

νη του ελιά.

Οι ποικιλίες του δένδρου, οι

προσαρμογές του ανάλογα

με τις κλίσεις του εδάφους,

το χώμα, τους ανέμους,

τους ήλιους των διαφορε-

τικών εποχών καθώς και

τους μετασχηματισμούς των

φυλλωμάτων, του κορμού,

τών ριζών, ενέπνευσαν τον

καλλιτέχνη να οπτικοποιήσει εικαστικά έναν

εσωτερικό διάλογο που περιλαμβάνει εκφρα-

στικά προσωποποιήσεις διαθέσεων, συναι-

σθημάτων και ενδότερων καταστάσεων του

υποσυνειδήτου, οι οποίες εμπεριέχουν στη

γλώσσα της ατομικής του διατύπωσης, με-

ταφορικά επίσης σχήματα, συμβολισμούς και

αλληγορίες.

Eπιλέγοντας την ελιά, όπως την αντικρύζει κα-

νείς μέσα στην καθημερινότητά της και όπως

την αναπολεί αναδύοντάς την απ’ τα κρυσφή-

γετα της μνήμης, ο Nίκος Παναγιωτόπουλος

την παρουσιάζει άλλοτε στην αρχετυπική της

ακεραιότητα, προσδίδοντάς της υπαρξιακές

διαστάσεις, πότε πάλι σε αποσπασματικές

όψεις, όπως θα μπορούσε να τη συλλάβει ο

φωτογραφικός φακός,

με διαφορά στην προ-

κειμένη περίπτωση, τις

ποιότητες, τις αναγλυ-

φικότητες, την απτό-

τητα και τις χροιές που

μόνο ο ψυχισμός του

χρωστήρα του μπορεί

με την ιδιαιτερότητά

του να αποδώσει.

Tα έργα του φιλοτε-

χνούνται σε ξύλα που

έχουν με προσοχή, ένα

προς ένα επιλεγεί, σε

σχέση με τα «νερά» και

τους ρόζους τους, τα

χρώματα και τα εμφανή σημάδια της προγε-

νέστερής τους χρήσης. Άλλοτε διαλέγει ξύλα

που έχουν ξεβραστεί από τη θάλασσα, από

παλιά ναυάγια και από αλμύρες ανείπωτων

και σκοτεινών περιπετειών, οι οποίες μετα-

φέρουν άγνωστα τα-

ξίδια απ’ τα γαλάζια

τους βάθη, πότε πάλι

ψάχνει και βρίσκει ο

καλλιτέχνης το υλι-

κό του από ερείπια

σπιτιών και ιστορίες

άγραφες στο χρόνο.

Προετοιμάζει κατό-

πιν τις επιφάνειές

του, όπως ο αγιο-

γράφος και πάνω

τους απαθανατίζει

εικαστικά στιγμές

της προσωπικής του

άτυπης συνομιλίας

με τα κλαδιά, τα φύλ-

λα της ελιάς και τους

καρπούς της, ακολου-

θώντας με τελετουρ-

γία τον τρόπο των πα-

λιών μαϊστόρων.

O παραστατικός ρε-

αλισμός του Νίκου

Παναγιωτόπουλου δι-

ακρίνεται για την ψευ-

δαισθητική του αλη-

θοφάνεια που ενσωματώνει στοιχεία από την

μεταβυζαντινή και τη λαϊκή παράδοση χωρίς

να καθηλώνεται σ’ αυτές, καθώς ο διάλογος

με την προοπτική τον οδηγεί στην διαπραγ-

μάτευση επιφανείών και επιπέδων μέσα από

τις δύο και ταυτοχρόνως τις τρεις διαστάσεις

του χώρου. H μορφική πλαστικότητα υπο-

νομεύεται από την έλλειψη των σκιάσεων κι

αντίστοιχα η προβολή του βάθους αίρεται

εμφανίζοντας το κάθε ζωγραφικό είδωλο σαν

γέννημα του ίδιου του ξύλου, που «εξαίφνης»

δραματουργικά θαρρείς το παρουσιάζει,

θυμίζοντας τα τάματα των εκκλησιών, όπου

θέμα και υλικό ταυτίζονται, ενώ και τα δυο

συνενωμένα παραπέμπουν σε μια τρίτη κατά-

σταση που τα υπερβαίνει.

H αφοπλιστική λιτότητα των εκδοχών της

κάθε εικαστικής ελιάς του Νίκου Παναγιωτό-

πουλου, εμψυχωμένη με εσωτερική ζωντάνια,

μεταφέρει στον θεατή ένα είδος προσήλω-

σης και αποπνευμάτωσης, όσων το βλέμμα

παραλείπει να εστιάσει. Όσων κοιτούμε, αλλά

δεν παρατηρούμε κι όμως υπάρχουν, πλαισι-

ώνοντας κι άλλες φορές υποστηλώνοντας

την αλήθεια των δικών μας οφθαλμών, καθώς

την αναζητούν πίσω από θροΐσματα και ψιθύ-

ρους, πίσω κυρίως από την σιωπή που δια-

φυλλάττει μυστήρια και πλάνες, αινίγματα και

απορίες για τα προφανή και τα ανομολόγητα.

Aθηνά Σχινά

Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος και η ελιά

Eλαία η αειθαλής Animus - Anima (L)Μαριάννα Κατσουλίδη

Animus - Anima (L) είναι η νέα θεματική ενότητα της εικαστικού Μαριάννας Κατσουλίδη, που αυτή τη φορά μας παρουσίασε στη γκαλερί ΠΕΡΙ ΤΕΧΝΩΝ, τον Οκτώ-

βριο του 2015.Πρόκειται για ένα αυτοβιογραφικό έργο με ευρύτερη προέ-κταση και σαφείς αναφορές στη θεωρία του Carl Jung περί «αρσενικού» και «θηλυκού» στοιχείου στη συλλογική μνήμη.Η Μαριάννα Κατσουλίδη, νέα καλλιτέχνης, ηλικιακά τουλά-χιστον, έχει στο ενεργητικό της επτά ατομικές εκθέσεις και επιλεγμένες συμμετοχές σε έντεκα ομαδικές.Έχει ασχοληθεί επίσης με τη σκηνογραφία αλλά και τη χαρα-κτική (κόρη του χαράκτη Τάκη Κατσουλίδη). Διδάσκει χρώμα, σχέδιο και χαρακτική με ενδιαφέρον για τις εφαρμογές της ζωγραφικής στη σύγχρονη ψυχοθεραπεία.Στη συγκεκριμένη έκθεση, στης οποίας τα εγκαίνια παρευ-ρεθήκαμε, θαυμάσαμε τους πίνακές της, χορεύτριες, στρα-τιώτες, ζώα, μυθικά πλάσματα και παιχνίδια να μπλέκονται σε ένα χορό, με αποτέλεσμα την αλληλεπίδραση όχι μόνο την οπτική αλλά και τη σημειολογική.Πίσω, αναντίρρητα, από τη φαινομενική παιδικότητα και τον ρομαντισμό των εικονογραφικών επιλογών της, κρύβονται ανθρωπομορφικά και ζωομορφικά αρχέτυπα, που αποκαλύ-πτουν φιλοσοφικές πραγματικότητες.Η Μαριάννα Κατσουλίδη, σ' αυτή τη νέα της δουλειά, κατά την ιστορικό τέχνης Ιρέν Παλιούρα, εξελίσσει την τέχνη της τεχνικά, διατηρώντας την αισθητική της ταυτότητα, επιχειρώ-ντας μ' αυτόν τον τρόπο μια εικαστική προσέγγιση και διε-ρεύνηση της ανθρώπινης φύσης της ψυχής αυτού που «εί-ναι» και «υπάρχει». Μας καλεί να γνωρίσουμε μέσα από την τέχνη της την έμφυτη ασυνείδητη προδιάθεση απεικόνισης και διάκρισης της αντίθεσης των δύο φύσεων του αρσενικού και θηλυκού αρχέτυπου και ταυτόχρονα την αμφισβήτησή της μέσα από τη δική της ματιά, καθιστώντας το έργο της μια ποιητική παραδοχή του κόσμου και των ανθρώπων.

Β. Μπάρκα

Κάποτε αστειευόμενος με κάποιον φίλο μου, ο οποίος με αποκάλεσε – κάπως υποσυνειδήτως – μειωτικά «ποιητή», εγώ

του απάντησα ότι «δεν είμαι αυτό που νομίζει, αλλά ένας πλανόδιος φωτογράφος είμαι, με μη-χανή το μάτι μου» ώσπου, δένοντας στο μυαλό μου την απάντηση αυτή, γύρισα στο σπίτι μου και ανοίγοντας τα «κιτάπια» μου διαπίστωσα ότι πράγματι αυτό που αντέτεινα στον φίλο μου, εγώ είμαι, διαβάζοντας και εντοπίζοντας διάφορα αποσπάσματα σχετικά με το θέμα μας, όπως:– Το σκεπασμένο με έναν μουσαμά πνιγμένον στη σκόνη μοτοσακό, στο παντέρημο και μισο-γκρεμισμένο σπίτι εκείνου που έφυγε για δέκα μέρες και έμεινε για πάντα στην ξενιτιά.– ... Τι τέλος πάντων δεν μου χάρισε, έτσι που για πάντα να το θυμάμαι το τσιγάρο και τώρα πια που το έχω κόψει – από τα είκοσι επτά μου το έχω κόψει – με τρόπο να πλησιάζω εκείνους που συνεχίζουν και κρυφά να μυρίζω τον καπνό τους, όπως ο ξενιτεμένος σε μεγάλους σταθ-μούς, όπου πατριωτάκια πλησιάζει, για να μυ-ρίσει πατρίδα.Και θα ρωτήσετε γιατί τα προανέφερα όλα αυτά. Διότι βλέποντας την φωτογραφία που δημοσιεύ-εται στη διπλανή στήλη, η οποία ανήκει στο πο-λύτιμο αρχείο του σεβάσμιου συγγραφέα και σε-μνού, παλαίμαχου δημοσιογράφου, Γιώργου Ξ. Ματζουράνη, για μια στιγμή αισθάνθηκα σαν να την έχω βγάλει εγώ τη φωτογραφία, με το μάτι μου, κατά τη χρονική περίοδο 1958 - 1963, κατά την οποία από την πατρίδα μου, τη Μεσσήνη, μετανά-στευε κόσμος και κοσμάκης για την ξενιτιά. Μόνο που η γυναίκα της φωτογραφίας, αν κρίνουμε από την ηλικία των παιδιών της είναι και αυτή μικρή, αλλά φαίνεται απελπιστικά μεγάλη, προφανώς γιατί προέρχεται από αγροτική περιοχή όπου την τυραννούσε ο ήλιος από το πρωί μέχρι το βράδυ, ενώ από τον δικό μου τον τόπο έφευγαν ωραία, αφράτα, χάσικα παιδιά, αγόρια-χτίστες, μαραγκοί, τορναδόροι, μπουλντοζιέρηδες, τσαγκάρηδες και κορίτσια κομμώτριες, μοδίστρες, μανταρίστριες, κορδελιάστρες, για να βρουν την τύχη τους στο άγνωστο, στην Αυστραλία πολλοί, και στη Γερμα-νία κυρίως οι περισσότεροι, όπου όπως γράφει – και πάλι – ο Γιώργος Ματζουράνης στο βιβλίο του «Μας λένε γκάσταρμπάιτερ»:Κανείς δεν είπε στους υποψήφιους μετανάστες τι θα βρουν εκεί που θα πάνε. Κανείς δεν τους μίλησε για τις συνθήκες της δουλειάς και της διαμονής. Για την καινούργια χώρα που θα εγκατασταθούν και για τους ανθρώπους της που μαζί θα ζήσουν. Κα-νείς δεν φρόντισε να μάθουν τρεις λέξεις πριν φύ-γουν για να μπορούν να ζητήσουν ένα ποτήρι νερό στη χώρα που θα φτάσουν. Η χώρα προέλευσης των μεταναστών βιαζότανε να εκποιήσει ένα τμήμα του πληθυσμού της έναντι «πινακίου» συναλλάγ-ματος και η χώρα υποδοχής να καλύψει τις ολοένα αυξανόμενες ανάγκες της με όσο γίνεται πιο φτη-νά εργατικά χέρια. Ετσι οι υποψήφιοι μετανάστες παραδίδονταν χωρίς όρους. Στα χέρια τους τούς τοποθετούσανε μεγαλόψυχα ένα συμβόλαιο εργα-σίας που δεν μπορούσανε να διαβάσουν και ένα σακούλι με τρόφιμα για το ταξίδι· δυο κονσέρβες, μια με σαρδέλες και μια με κορν-μπηφ, ένα καρβέλι

ψωμί, λίγες ελιές και ένα κομμάτι τυρί.Και ακόμη:Οι γερμανικές αρχές δεν θέλησαν ποτέ να παρα-δεχτούν ότι η Γερμανία είναι χώρα υποδοχής με-ταναστών. Με τη δικαιολογία της προσωρινότη-τας των ξένων απόφυγαν να τους αναγνωρίσουν οποιοδήποτε δικαίωμα. Πολιτικό ή κοινωνικό. Τους έδωσαν από την αρχή την προσωνυμία γκάσταρ-μπάιτερ – φιλοξενούμενοι εργάτες – λέξη που δη-μιούργησε ορολογία. Σιγά σιγά ο γκάσταρμπάιτερ πήρε την έννοια του παρακατιανού, του παρείσα-χτου, του φουκαρά, του παγαπόντη· έγινε βρισιά. Για περισσότερη εξασφάλιση ψήφισαν το 1965 τον «νόμο περί αλλοδαπών» που δεν είναι άλλο από την αστυνομική διάταξη του τρίτου Ράιχ για τους αλλοδαπούς που ίσχυε από το 1938, προσαρμο-σμένη στις ιδιομορφίες των γκάσταρμπάιτερ...Πάντως – ορμώμενος από τα παραπάνω απο-σπάσματα – εκείνο που έντονα κι εγώ θυμάμαι ακόμη και τώρα, ήταν κάτι πένθιμες ουρές σε κάτι μικρά, μίζερα γραφεία για την κατάθεση της αίτη-σης, της σχετικής με την άδεια μετανάστευσης. Επίσης, έναν περιφερόμενο «γραμματικό» θυμά-μαι, ο οποίος κάποια απογεύματα περνούσε από τις γειτονιές και έγραφε τις επιστολές των αγράμ-ματων ή, την επόμενη φορά, διάβαζε στους παρα-λήπτες αυτά που τους έστελναν οι άνθρωποί τους, μέσα σε κλάματα και αναφιλητά, πότε από τη χαρά και πότε από τη λύπη, ενώ φεύγοντας τον φίλευ-αν, άλλος μια πλάκα σαπούνι, άλλος αλεύρι, άλ-λος τραχανά άλλος τρία - τέσσερα αβγά και άλλος ένα παστέλι θεόξερο, που δεν τρωγόταν με τίποτα.Ακόμη θυμάμαι με πολύ μεγάλη συγκίνηση, πά-ντοτε νωπή, τα αποχαιρετιστήρια γλέντια που γί-νονταν στα σπίτια την προηγούμενη ακριβώς βρα-διά του αποχωρισμού, όπου μαζευόταν ο κόσμος στο μεγάλο τραπέζι ή και σε καρέκλες στην αυλή,

που είχαν ζητήσει για την περίσταση από κάποιο ζαχαροπλαστείο και έπιναν κρασί, τρώγοντας ταυτοχρόνως διάφορα μεζεδάκια, με προεξάρ-χοντα τα κεφτεδάκια. Τότε ήταν που σηκωνόταν η μητέρα του παιδιού που θα έφευγε και με μια φωνή η οποία έκανε να ραγίζουν ακόμη και οι πέτρες, τραγουδούσε το περίφημο τραγούδι:Αχ! Η ξενιτιά το χαίρεται / τζιβαέρι μου / το μοσχο-λούλουδό μου / σιγανά και ταπεινά.Αχ! Εγώ ήμουνα που το ‘στειλα / τζιβαέρι μου / με θέλημα δικό μου / σιγανά πατώ στη γη...Μόλις τέλειωνε και μέσα σε βαθιά θλίψη, πεταγό-ταν κάποιος άντρας και άρχιζε και τραγουδούσε το επίσης εξαίσιο:Απόψε είναι πια για μας / η νύχτα η τελευταία / απόψε μείνε ώς το πρωί / και κάνε μου παρέα.Απόψε φίλα με να με χορτάσεις / αύριο φεύγω και θα με χάσεις / απόψε φίλα με κι αγκάλιασέ με / αύριο φεύγω λησμόνησέ με...Στη συνέχεια ακούγονταν κι άλλα, κι άλλα, πολλά τραγούδια μεταξύ των οποίων και το με πρόθεση μπηχτής εκτοξευμένο, για να τονίσει την όχι αμοι-βαία συμφωνία του χωρισμού, μεταξύ αυτού που φεύγει και αυτού που μένει:Θα γυρίσεις κάποιο δείλι / μα δεν θα ‘μαστε πια φίλοι, / όπως υπέφερα εγώ και συ θα υποφέρεις / και όταν με γυρεύεις πού είμαι δεν θα ξέρεις. Θα γυρίζεις τα βραδάκια / μες στ’ αμαρτωλά σο-κάκια και πάντα μόνη κι έρημη στους δρόμους

θα νυχτώνεις / και θα μαραζώνεις που δεν θα μ’ ανταμώνεις.Ο,τι είχες θα το χάσεις / δεν θα ξέρεις πού ν’ αρά-ξεις, / σαν βάρκα στον ωκεανό που δεν έχει τιμόνι / το παλιό μεράκι σου βαθιά θα σε πληγώνει.Τελειώνοντας θέλω να καταθέσω εδώ ότι εκείνο που δεν πρόκειται ποτέ, μα ποτέ, να φύγει από τη μνήμη και την καρδιά μου, είναι η επόμενη μέρα, όπου συνοδεύαμε αυτούς που θα ταξίδευαν, μέχρι τον σταθμό των ΣΠΑΠ (Σιδηρόδρομοι Πελοποννή-σου, Αθηνών, Πειραιώς). Μπροστά μπροστά πή-γαιναν οι συγγενείς – η μάνα, ο πατέρας, οι θείες και τα αδέλφια που κρατούσαν τις βαλίτσες. Ολοι αμίλητοι, βλοσυροί και πάρα πίσω οι γείτονες και οι φίλοι – μπορεί εβδομήντα, ογδόντα ή και εκατό ακόμη άνθρωποι – και αυτοί βλοσυροί, μια θλιβε-ρή πορεία, ενώ από τις πόρτες των σπιτιών, από τις γλάστρες, από τους κήπους και τα μπαλκόνια, έραιναν – τα κορίτσια που θα χάναμε κυρίως – με άνθη ωραία, αρμπαρόριζες, βασιλικούς, ντάλιες, φούξιες, κατιφέδες, γαρδένιες και αϊντουνιάδες. Στον σταθμό και μέχρι να φύγει το τρένο όλοι ξε-σπούσαν σε γόους, σε μια αρχαία θρηνωδία θα έλεγα, όπου μόνο σφαγμένες ψυχές αντίκριζες και τίποτε άλλο. Μετά και σιγά σιγά, με βήματα βαριά, όλοι οδηγούνταν σε ένα καφενείο στο κέντρο της πόλης, με το οποίο είχαν προσυνεννοηθεί οι γο-νείς, για πορτοκαλάδα, βουτήματα ή καφέ όπως στα μνημόσυνα.Γιατί πεθαμένο τότε δεν θεωρούσες μονάχα εκεί-νον που έμπαινε πραγματικά στο χώμα, αλλά και εκείνον που το ένστικτό σου σε ειδοποιούσε ότι δεν πρόκειται να τον ξαναδείς, δεν πρόκειται να τον ξαναδείς ποτέ.

ΝΕΑ 24-10-2015

5O Π A M I Σ O Σ

Τι τεράστια, αλήθεια, δύναμη οι ταλαιπωρημένοι, οι βασανισμένοι, οι απόκληροι. Πενήντα χρόνια μας χωρίζουν από τότε που τραβήχτηκε η σημερινή φωτογραφία, που με τόση ευαισθησία σχολιάζει ο ποιητής Γιώργος Μαρκόπουλος. Και είναι σίγουρο πως με την ίδια λαχτάρα θα την αντικρίζει κανείς και έπειτα από 50 χρόνια. Ενώ μια φωτογραφία από τον προχθεσινό ερχομό του γάλλου προέδρου Ολάντ είναι βέβαιο πως ύστερα από 50 χρόνια δεν θα λέει σε κανέναν απολύτως τίποτε.

Μια φωτογραφία πολλές ιστορίες

Ένας ζωντανός σχολιασμός ιστορικών ή «ιδιωτικής» σημασίας εικόνων,

που έχουν χαραχθεί ανεξίτηλα στη μνήμη ΑποχαιρετισμοίΕπιμέλεια: Θανάσης Θ. Νιάρχος

6 O Π A M I Σ O Σ

Παραλία ΜπούκαςΜεσσήνης Μεσσηνίας

Tηλ.: +30 27220 25077 • Fax: +30 27220 25166

Γ Ε Ω Ρ Γ Ι Κ Α M H X A N H M A T AΓεώργιος Δ. Λεκαδίτης

Α ν τ ι π ρ ο σ ω π ε ί ε ς• Τρακτέρ DEUTZ FAHR SAME

• Αλυσοπρίονα· STIHL

Λεωφόρος Πύλου & Μπούκας - Μεσσήνη☎ 27220 24353 • E-mail: glekaditis@hotmail.com

Υπάρχουν κάποια τοπία που σε πείθουν ότι κατάγεσαι από αυτά, και ας γεννήθηκες μί-λια μακριά. Ανακαλύπτεις αναπάντεχα ότι

ανήκεις εκεί, είναι το περιβάλλον σου, ο ζωτικός σου χώρος. Μπορεί να μη γεννήθηκες εσύ εδώ, όμως σε αυτό ακριβώς το γεωγραφικό μήκος και πλάτος αναστήθηκαν η ιδεολογία και η εμπειρία της ομάδας στην οποία θέλεις να ανήκεις. Και για χίλιους δυο λόγους ανήκεις στην Αρχαία Μεσσή-νη και σου ανήκει.Πρώτα πρώτα, είναι ένα από τα τοπία που εξερεύ-νησε ο γάλλος συγγραφέας Ολιβιέ Ρολέν ως «τα τοπία όπου περνάει τις διακοπές της και παίζει η μνήμη». Η Αρχαία Μεσσήνη μάς προτρέπει να συμπληρώσουμε ότι η μνήμη περνά τις διακοπές της και παίζει ευχάριστα, συναρπαστικά, καθώς είναι ένας από τους πιο ωραίους αρχαιολογικούς χώρους εντός των ορίων της Ελλάδας. Θα λέ-γαμε ο ομορφότερος, αν δεν μας τύλιγε η αύρα του Δίου που φυσά με δύναμη από τον Βορρά. Ο νέος αρχαιολόγος, όμως, ο Γιώργος, δυσκολεύ-εται να συγκρατήσει τον ενθουσιασμό του. «Εντυ-πωσιάστηκα που, περνώντας μέσα από το χωριό Μαυρομμάτι, είδα απέναντι την αρχαία πόλη να κατηφορίζει την πλαγιά. Είναι ο ωραιότερος αρ-χαιολογικός χώρος που έχω δει».Αντιθέτως, ο πολύπειρος αρχαιολόγος, ο καθηγη-τής Πέτρος Θέμελης, δεν αντίκρισε την ίδια εικό-να όταν πριν από τριάντα τόσα χρόνια ήρθε εδώ για να ξεκινήσει να αποκαλύπτει την πιο καλοδια-τηρημένη αρχαία πόλη. Ολα ήταν ατμόσφαιρα. Ο ήλιος εξακολουθούσε να ανατέλλει ανάμεσα σε Ιθώμη και Εύα και η σύγχρονη ζωή να κυλά σε αρχαία μονοπάτια. Εδώ, στην πλαγιά της Ιθώμης, οι κάτοικοι του χωριού έπιναν νερό από την πηγή που πιθανόν ήταν η αρχαία Κλεψύδρα, αυτή που κατά τον Παυσανία τροφοδοτού-σε την Κρήνη Αρσινόη που βρέθηκε μέσα στον αρχαι-ολογικό χώρο, ανάμεσα στο Θέατρο και στην Αγορά. Και ο ναός της προδωρικής βασίλισσας των Μεσση-νίων, της μυθικής Μεσσήνης, ησύχαζε κάτω από τις πεζούλες των οργωμένων χωραφιών. Οι αυτόχθονες αγρότες έμπαιναν από την πάλαι ποτέ μνημειώδη στα καλοπελεκημένα τείχη της πόλης πύλη της Αρκαδίας

και βάδιζαν στους αρχαίους δρόμους για να φτάσουν ως τα κτήματά τους. Χωρίς να το συνειδητοποιούν, βά-διζαν επάνω στα μονοπάτια της Ιστορίας τους, ζούσαν την κάθε ημέρα τους με το παρελθόν τους.«Περπατάς στους δρόμους της Μεσσήνης και έχεις τις ίδιες αισθήσεις που τύλιγαν και τους αρχαίους» μου λέει ο Γιώργος. Η συνεύρεση και η κοινή ζωή της φύσης και των αρχαίων είναι μοναδική. Τα ερείπια των κατοικιών, τα ταφικά μνημεία, τα δημόσια κτίσματα συνυπάρχουν με τα σπαρτά, τις ελιές και τις συκιές, οι μεγάλιθοι με την άγρια βλάστηση και οι κίονες με τα κυπαρίσσια. Ολα είναι συστατικά του κοινού τόπου. Ει-δικά κάποιοι κίονες μοιάζουν να έχουν ξεπεταχτεί μετά τα πρωτοβρόχια από τη μεσσηνιακή γη. Ένα υπέροχο

ταίριασμα με την ιδεολογία των ερειπίων: «Ο μόνος τρόπος για να ξεφύγουμε από την καθη-μερινότητα που μας πνίγει είναι να καταφύγουμε στην απλότητα και την κληρονομιά της αρχαιότη-τας» λέει ο Πέτρος Θέμελης.Η Αρχαία Μεσσήνη είναι ένα σύμβολο. Κατ’ αρ-χάς, της ελεύθερης πατρίδας. Την ίδρυσε το 369 π.Χ. ο θηβαίος στρατηγός Επαμεινώνδας μετά τη νίκη του επί των Σπαρτιατών, για να αποκτήσουν εστία οι σκλαβωμένοι και διωκόμενοι Μεσσή-νιοι. Αιώνες οι Μεσσήνιοι έκαναν «πολιτισμική αντίσταση» στους κατακτητές Σπαρτιάτες, έχο-ντας τις δικές τους εορτές και τους δικούς τους ήρωες, όπως τον παράτολμο Αριστομένη, για τον οποίο είχαν ταιριάξει ολόκληρα έπη που τα τρα-γουδούσαν μέχρι τον καιρό του περιηγητή Παυ-σανία. Είναι βέβαια τόσο διαφορετικό το ύφος και το ήθος της δημοκρατικής πόλης σε σύγκριση με την ολιγαρχική. Ολα τα κτίσματα διαπνέονται από τις αρχές της Δημοκρατίας, της ισονομίας και της ισομοιρίας. Ολοι οι πολίτες είχαν πρόσβαση στα δημόσια κτίρια και στο δικαίωμα να ζουν σε φω-τεινά, ζεστά ή δροσερά, άναλογα με την εποχή, σπίτια. Περπατάς και σε κυριεύει η «Ιπποδάμειος νέ-μεσις». Είναι η τεράστια αγορά που εκτείνεται σε χώρο 40 στρεμμάτων, είναι η στοά που έχει μήκος 200 μ., είναι το εντυπωσιακό στάδιο, αρι-στοτεχνικά αναστηλωμένο, το Ασκληπιείο, η πα-λαίστρα, οι ευρύχωρες οδοί, τα αγάλματα. Και

βεβαίως, είναι το θέατρο, ιδιαίτερο επίκεντρο του πο-λιτισμού και της πολιτικής. Παρουσιάζονταν δρώμενα για τοπικές θεότητες που τα παρακολουθούσαν θεατές από όλη τη Μεσσηνία, κάτι ανάλογο με αυτό που συμ-βαίνει τον Δεκαπενταύγουστο στην παρακείμενη Μονή Βουλκάνου. Αυτό που συμβαίνει χρόνο με τον χρόνο στον ίδιο τον αρχαιολογικό χώρο. Μια ανοιχτή αρχαία αγκαλιά στο ύπαιθρο, η οποία κλείνει μέσα της ένα πολύχρωμο πλήθος που προστρέχει με πάθος στο πα-νηγύρι που στήνουν οι μαρμαροκολόνες της μνήμης.

Μαυστροπαύλος Νίκος Γ.

* Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino

Αρχαία Μεσσήνη: Τοπίο καταγωγήςΕίναι κατά πολλούς ο ομορφότερος αρχαιολογικός χώρος της Ελλάδας.

Γιατί εκεί κάθε βήμα σε φέρνει πρόσωπο με πρόσωπο με την Ιστορία.

Εξειδικευμένο Service

7O Π A M I Σ O Σ

ΣXOΛH KAΛOΓEPOΠOYΛOY

YΠEYΘYNH: MIPANTA KAΛOΓEPOΠOYΛOY

ΔIEYΘYNΣH: IΩAN. KAΛOΓEPOΠOYΛOΣ

ΠΛHPEΣ ΔHMOTIKOΠPOTYΠO NHΠIAΓΩΓEIO

ΠAIΔIKOΣ ΣTAΘMOΣ

AΓΓΛIKA KAΘHMEPINAΓAΛΛIKA - MYΣIKH - ΓYMNAΣTIKH

KOMΠIOYTEP - EΛΛHN. XOPOI - MΠAΛETOΣXOΛ. ΨYXOΛOΓOΣ - AΣΦ. KAΛYΨH

TMHMA AΠAΣXOΛHΣHΣ 7 Π.M. - 5 M.M.

MAPAΘΩNAΣ - XOΛAPΓOΣ, THΛ.: 22940 67 477 - 210 6532 332

“KPYΣTAΛΛOTEXNIKH”EMΠOPIA YAΛOY

Π. ΓIANNAKOΠOYΛOΣ - Γ. TΣAKANIKOΣKPYΣTAΛΛA * KAΘPEΦTEΣ * ΘEPMOHXOMONΩTIKOI YAΛOΠINAKEΣ

AΛEΞIΣΦAIPA KPYΣTAΛΛA * AYTOMATEΣ YAΛOΠOPTEΣΠOPTEΣ SECURIT * MHXANIΣMOI ΘYPΩN

ΔIAKOΣMHΣEIΣ * ΠAPAΔOΣIAKOI KAΘPEΦTEΣ * KOPNIZEΣKATEPΓAΣIEΣ MΠIZOTE-TPAΣE-AMMOBOΛEΣ-ΣXEΔIA

Σταδίου 6 - Mεσσήνη • Tηλ. και Fax: (27220)24495Kινητά: 6944 602245, 6944658757

Ο πολιτισμός αποτελεί προνομιακό πεδίο του τόπου μας. Προϊόν πολιτι-στικό που με αγάπη και ενδιαφέρον

ξεφυλλίζω είναι η εφημερίδα ΠΑΜΙΣΟΣ του ομώνυμου συλλόγου ΠΑΜΙΣΟΣ που υπηρετεί ποιοτικό έργο, δημιουργώντας έναν πυρήνα πολιτισμού και φέρνει φρέ-σκο αεράκι στον τόπο. Με συλλογική προ-σφορά ο σύλλογος κρατά συνδεδεμένους τους «εν Αθήναις» Νησιώτες με ανθρώπι-νες, ζεστές, επικοινωνιακές σχέσεις. Μέ-λος του εν λόγω συλλόγου και ο σύζυγός μου. Επισκεπτόμαστε το Νησί μέχρι πριν λίγο καιρό για τη διεκπεραίωση γονεϊκών υποχρεώσεων, δυστυχώς όχι ευχάριστων, μα πάντα φεύγοντας παίρναμε μαζί μας εικόνες που τις κρατούσαμε καταχωνια-σμένες στα ντουλάπια της ψυχής μας, ως την επόμενη επίσκεψη.Μου ζητήθηκε να καταθέσω τις ταξιδιω-τικές μου εμπειρίες από το Νησί και τους Νησιώτες.Η Μεσσήνη δεν είναι συμπτωματικά όμορφη. Είναι ένας τόπος με συναρπα-στική ιστορία, με παράδοση, με γεύσεις, με προοπτικές, με παρόντα παντού τα ίχνη της ιστορίας της, με παντού παρούσα την αίσθηση του μέτρου και της αρμονί-ας. Σπίτια, εκκλησιές, μονοπάτια, δρόμοι, πλατείες, ο πολιτισμός και η παράδοση παρούσα σε κάθε γωνιά.Η καλαίσθητη λιτότητα είναι ένα από τα χαρακτηριστικά του μεσσηνιακού σπιτιού. Θαυμάζω τα περίτεχνα σιδερένια μπαλ-κόνια, τα δαντελωτά σενάζια της στέγης, τα πορτοπαράθυρα, τις ανθισμένες αυλές.

Αγέρωχη υψώνεται η λιτότητα σε κάποια από εκείνα τα κτίρια που δυστυχώς μοιά-ζουν να είναι ακατοίκητα.Οι κάτοικοί της απλοί γνήσιοι άνθρωποι, τέτοιοι όπως είναι οι γείτονες του πατρι-κού σπιτιού του Κώστα, αλλά και σημα-ντικοί επιστήμονες και καλλιτέχνες και ποιητές, άνθρωποι που γνώρισα μέσα από τον σύλλογο.Από τα πρώτα μνημεία που επισκέφθηκα ήταν ο αρχαιολογικός χώρος της αρχαίας Μεσσήνης, το αρχαίο θέατρο και το αρ-χαιολογικό μουσείο. Εδώ αποτυπώνεται η μακραίωνη ιστορία της πόλης και η άνθηση του πολιτισμού. Τα ογκώδη τείχη χτισμένα με επιβλητικούς ογκόλιθους, πριονισμένα από τη φθορά του χρόνου. Έργα χειρών και αιώνες μόχθου τα δη-μιούργησαν. Ευτυχώς έχουν αναδειχθεί επαρκώς. Το δεύτερο ήταν η Μπούκα, χαρισματικό, φυσικό τοπίο που το αγκαλιάζει η θάλασ-σα. Κατηφορίζοντας προς τα ‘κει διατρέ-χεις το αγροτικό τοπίο ενώ ταυτόχρονα αναπνέεις το αεράκι που αποπνέει αρμύ-ρα. Εκεί μπορείς να ατενίσεις τους γαλά-ζιους ορίζοντες, να ζαλιστείς με τη μυ-ρωδιά από τα αρμυρίκια, να ξαποστάσεις στην αμμουδερή πολυσύχναστη παραλία.Η ζωή της πόλης είναι γεμάτη από ίχνη, από πατημασιές στο χρόνο παλαιότερες και σημερινές. Αυτές οι πατημασιές είναι ευδιάκριτες στη μεγάλη, εντυπωσιακή

Πλατεία. Η Πλατεία, τόπος εμπορικός, τό-πος ξεκούρασης, επικοινωνίας. Εμπορικά καταστήματα, ταβέρνες, κουρεία, χασά-πικα, φαρμακεία, τράπεζες, καφετέριες, καφενεία κ.λ.π. Τα απογεύματα οι μυρωδιές από τα ψη-τοπωλεία σκορπίζονται στον αέρα, «σου σπάζουν τη μύτη» και σου ανοίγουν την όρεξη. Το κρέας έχει την τιμητική του με πρώτη τη μεσσηνιακή γουρνοπούλα. Σκέ-φτομαι λοιπόν ότι δεν πρέπει να παραλεί-ψω να αναφερθώ και στον γαστρονομικό πολιτισμό του τόπου, τα ξεχωριστά ποιο-τικά προϊόντα και τις ιδιαίτερες τοπικές γεύσεις.Έχω γευτεί της μεσσηνιακής γης τα γεν-νήματα, τα νόστιμα φιστίκια, τις ζουμερές ντομάτες, τις φημισμένες πατάτες, το δια-λεχτό λάδι, τη σφέλα, τη σταφίδα, τα σύκα προϊόντα που παράγουν με αφοσίωση και μεράκι οι άνθρωποί της δίνοντας την ψυχή τους και τον χρόνο τους.Μα πώς να μην αναφερθώ και στη «δική» τους φιλοξενία, που δεσπόζουν η ευ-γένεια και η ειλικρίνεια των προθέσε-ων, που για μένα δεν αποτελεί μια απλή πράξη, αλλά οφείλεται στον ανοιχτό τους χαρακτήρα. Αποτελεί σχεδόν υποχρέωσή τους, ένα είδος ανταποδοτικής φιλοξενί-ας η προσφορά των γειτόνων μας από τα προϊόντα της γης τους, που απλόχερα μάς προσφέρονται κάθε φορά. Τα φασολάκια της κ. Σπυριδούλας, οι ντομάτες και τα

φιστίκια της Διαμάντως, τα λουλούδια της Γιωργίας.Οι άνθρωποι όπου και αν βρίσκονται ανα-ζητούν απλές αφορμές γλεντιού και με τους ήχους των μουσικών οργάνων μα-λάκωνε η σκληράδα της καθημερινότη-τάς τους. Έτσι μου δόθηκε η ευκαιρία να βρεθώ κάποιες αποκριές και να θαυμάσω τις «φωτιές» που με ξεχωριστό κέφι και ζηλευτό αυθορμητισμό είχαν οργανώσει οι σύλλογοι, έθιμο με βαθιές ρίζες στο χρόνο και φυσικά τον μουσικό και χορευ-τικό πολιτισμό του τόπου.Εύχομαι στον Σύλλογο του ΠΑΜΙΣΟΥ να συνεχίζει να προάγει την πολιτιστική κλη-ρονομιά του τόπου του σε συνδυασμό με τα στοιχεία της παράδοσης και τη σύγ-χρονη πολιτιστική δράση.Να μακροημερεύσει για χρόνια πολλά υπηρετώντας τους στόχους του, διαδίδο-ντας τη ζωντανή πολιτιστική και πνευ-ματική κληρονομιά και εκπαιδεύοντας τη νέα γενιά με κοινοτικό συναίσθημα, με αισθητική και πολιτιστική σκέψη και δράση.Επιθυμώντας να προσφέρω σε τούτη του την προσπάθεια, είμαι πρόθυμη με βάση την ιδιότητά μου ως εκπαιδευτικός, να οργανώσουμε ένα καλοκαιρινό Εκπαι-δευτικό Πρόγραμμα με θέμα τον ποταμό ΠΑΜΙΣΟ.

Παρασκευή (Βιβή) Σκούρτη Νηπιαγωγόςσύζυγος Κώστα Τσεφαλά

τ. Σχολική Σύμβουλος Προσχολικής Αγωγής Ν. Κυκλάδων

Συγγραφέας

Με τα μάτια που αγαπούν το Νησί και τους ανθρώπους του

ΕΙΔΙΚΕΣ ΤΙΜΕΣσε γυαλιά ηλίου, οράσεως

και φακούς επαφήςγια τα μέλη του Συλλόγου

και τους Mεσσήνιους

ΔHMHTPAKOΠOYΛOΣ ΦIΛIΠΠAΣHΛEKTPIKEΣ ΣYΣKEYEΣ • HΛEKTPIKA EIΔH

HΛEKTPIKEΣ EΓKATAΣTAΣEIΣ

ΠOIOTHTA - EΠIMEΛEIA - ΣYNEΠEIA

MΠOYKAΣ 25 MEΣΣHNH - THΛ.: 27220 23 663

8 O Π A M I Σ O Σ

Όταν αποφάσισα να γράψω κάτι για το μάζεμα των ελιών στην ιδιαίτερη πατρίδα μου

τη Mεσσηνία, μου ήρθε αυθόρμητα στο μυαλό μου η φράση του Kώστα Tαχτσή, συγγραφέα και ποιητή στο μυθιστόρημά του “Tο τρίτο στεφάνι”, όπου ακριβώς αναφέρει τη φράση που χρησιμοποίησα ως επικεφαλίδα για να αποτυπώσω στο χαρτί αχνές, αμυδρές εικόνες των παιδικών μου χρόνων για τη μεγάλη περίοδο της συγκομιδής της ελιάς. Oι αναμνήσεις μου εστιάζονται μόνο στα χρόνια του Δημοτικού από έξι (06) ετών έως δώδεκα (12). Διότι από εκεί και μετά δεν βρέθηκα κανένα φθινόπωρο, σε συγκομιδή ελιάς, λόγω της φοίτησής μου στο Γυμνάσιο Μεσσήνης από 1967-1973. Eίχα συνεχώς το διάβα-σμα ως αυτοσκοπό, για να τελειώσω το Γυμνάσιο και μετά να σπουδάσω. Eπιστρέφω λοιπόν στα παιδικά χρό-νια και δικαιολογώ αναπολώντας τον Tαχτσή στη φράση του “βρέχει” λάδι. Nαι αγαπητοί φίλοι, θυμάμαι από το χωριό μου έως το Nησί υπήρχαν ατέ-λειωτοι ελαιώνες, δεξιά και αριστερά. Eλιές αιωνόβιες “μανάδες”. Πρασίνι-ζε το μάτι του περαστικού να βλέπει. Απέραντοι ελαιώνες με την ποικιλία της Kορωνέικης ελιάς, από το “πόδι” της Kορώνης μέχρι το Nησί, δεξιά και αριστερά σε όλα τα γύρω χωριά ατέ-λειωτοι στο μάτι να τους βλέπει και να τους θαυμάζει.Tο μάζεμα της ελιάς είχε δύο φάσεις. Πρώτα ξεκινούσε το χωριό μου, τα γύρω χωριά και το Nησί, μετά του Aγίου Δημητρίου (26 Oκτωβρίου) έως και 10-15 Nοεμβρίου, το μάζεμα των βρώσιμων ελιών (χονδρολιές). Oι νοικοκυρές στην Aνάληψη έκαναν την κατάλληλη επεξεργασία, τις ξενέ-ριζαν να ξεπικρίσουν και μετά τις πά-στωναν με ξύδι, λάδι, φλούδα πορ-τοκαλιού και λεμονιού, θρούμπι και αλάτι. Bέβαια στο χωριό μου υπήρ-χαν ποσότητες χονδρολιάς μόνο για εσωτερική κατανάλωση. Yπήρχαν βέβαια και ορισμένες οικογένειες που πουλούσαν λιανικώς τις χον-δρολιές στο παζάρι της Μεσσήνης κάθε Σάββατο αλλά και της Καλαμά-τας. Σε περιοχές της Πύλου και Τρι-φυλίας υπήρχαν μεγάλες ποσότητες

από βρώσιμες ελιές, οι οποί-ες πωλούνταν στο εμπόριο. Tο μάζεμα του ελαιοκάρ-που ποικιλίας “Kορωνέ ικης ελιάς” άρχιζε στην Aνάλη-ψη, στα γύρω χωριά και στο Nησί μετά τα Eισόδια της Πα-ναγίας, 21 Nοεμβρίου. Tην άλλη μέρα έβαζε συνεργείο με κλαδούχο τον Kυπραίο Kυριακίδη, Δημητράκη και αρκετές γυναίκες για το στρώ-σιμο της ελιάς και το ράβδισμα ο μπάρμπα Πάνος ο Mητσέας. Tα σύ-νεργα ήταν ραβδιά, “τέμπλα” (μεγάλο μακρύ ξύλο για να χτυπάει την ελιά από κάτω, τσεκούρι και πριόνι χει-ροκίνητο, απαραίτητα εργαλεία του κλαδούχου. Άρχιζε λοιπόν τη συγκο-μιδή ο μπάρμπα Πάνος ο Mητσέας, ο οποίος ήταν αρχοντάνθρωπος, κάτοχος μεγάλης κτηματικής περι-ουσίας με ρολόι χρυσό, με χρυσή αλυσίδα τσέπης, γιλέκο, καπέλο και μπαστούνι, με δαχτυλίδι χρυσό στο χέρι με κόκκινη πέτρα. Eξ ου και το παρατσούκλι Kαραπάνος (πλούσιος τραπεζίτης από την Kωνσταντινού-πολη, έβαλε κεφάλαιο με τον Σκου-λούδη, το Zαρίφη, το Zωγράφο και το Συγγρό για την ίδρυση της Eθνικής Tράπεζας 1859-1860). O μπάρμπα Πάνος ο Mητσέας, μάζευε ελιές ένα μήνα έως τις παραμονές των Xρι-στουγέννων. Eξ ου και η φράση “τό-σες πολλές αγροτικές δουλειές έχεις; Tι κάνεις; Mαζεύεις του Kαραπάνου τα τσιφλίκια;”.Στις 22 Nοεμβρίου άνοιγαν και τα ελαιοτριβεία. H παραγωγή της Aνά-ληψης, του χωριού μου, ήταν πολύ μεγάλη. H φτωχότερη οικογένεια πα-ρήγαγε γύρω στα πεντακόσια κιλά λάδι. Bέβαια στο Nησί δεν αναφέρο-μαι σε ονόματα, αλλά υπήρχαν και υπάρχουν ελαιοπαραγωγοί με 5, 7 και 8 τόνους λάδι.Tη δεκαετία του '60 και συγκεκριμέ-να το 1963 το Nοέμβρη, ήμουν οκτώ ετών, βρέθηκα στο μοναδικό ελαιο-

τριβείο του χω-ριού βράδυ, (με είχε πάρει μαζί του ο μακαρί-της ο πατέρας μου, ήμουν το πρώτο παιδί) και εκεί, από όσο μπορώ να θυμηθώ, ήταν που είδα πώς βγαίνει το λάδι. Tο Λιοτρίβι ή

Λιτρουβιό, είχε τεχνολογία πρωτόγονη σε σύγκρι-ση με σήμερα. Aνήκε απ’ ό,τι λέγανε στον Γιάννακα τον Kυριακόπουλο, ο οποίος είχε τέσσερις κόρες. Tην Κατίνα, που είχε παντρευτεί το συγ-χωριανό μας, το Nιόνιο το Γιαννου-λάκη και έφυγε στην Aμερική, μαζί της έφυγε και η τρίτη αδελφή της η Eρασμία και οι άλλες δύο ήταν η Aφροδίτη και η Bάσω, παντρεμένες και οι δύο στο Nησί. Tης Aφροδίτης ο άνδρας ήταν τραπεζικός υπάλληλος. Δεν είχαν παιδιά και η Bάσω είχε παντρευτεί τον Θωμόπουλο με τον οποίο απέκτησε νομίζω τρία αγόρια. Eγώ γνωρίζω καλά τον Παναγιώτη το γυμναστή και τον Γιάννη τον αγα-πητό μας τραγουδιστή με την έντονη παρουσία του και προσφορά του στο Σύλλογό μας. Tα άλλα παιδιά δεν τα ξέρω. Έλειψα από την πατρίδα 38 ολόκληρα χρόνια, στην Aθήνα. Tο ελαιοτριβείο του Γιάννακα, το εκ-προσωπούσαν και το δούλευαν τα αδέλφια του Nιόνιου του Γιαννουλά-κη και ο ανηψιός του Γιάννακα ο Mι-χάλης ο Kυριακόπουλος (παρατσού-κλι Περαίας).Tο εργοστάσιο απ’ ό,τι θυμάμαι, δούλευε με “ντορβάδες” που ήταν σαν σακούλες τρίχινες και εκεί ξεθέρ-μαιναν τις ελιές με ζεστό νερό που έβραζαν σε μεγάλα καζάνια. Yπήρ-χαν μυλόπετρες που έσπαζαν την ελιά, αφαιρούσαν το κουκούτσι και έμενε η ψίχα το λεγόμενο “χαμούρι”, όπου στη συνέχεια με ζεστό νερό μέσα σε σωλήνες συνέχιζε ο διαχω-ρισμός του νερού (λιόσμου-λιοκόκκι) από το καθαρό λάδι, καθάριζε και το έβλεπες να ανεβαίνει ψηλά στο Διαχωριστήρα, δούλευε χειροκίνητα

με λουριά. Tο λουρί, αν σ’ έπαιρνε, σε σκότωνε. Aπό το σωλήνα του Δι-αχωριστήρα κατέβαινε κι έβγαινε το λάδι, ολόφρεσκο και μυρωδάτο πέ-φτοντας σε μεγάλα δοχεία. Tο λάδι έβγαινε αργά, μπορούσε να κρατή-σει η επεξεργασία του όλη τη νύχτα. O κάθε παραγωγός είχε τα δικά του “στόματα” και ήξερες σε ποιο μεγάλο δοχείο θα “πέσει” το δικό του λάδι. Ήταν σωστό πανηγύρι, έξω και μέσα στο εργοστάσιο. Mάλιστα, έξω που ήταν τα καζάνια με το θερμό, άναβαν φωτιά γιανα ζεσταίνονται. Kαψάλιζαν ψωμί, το λάδωναν στο φρεσκοβγαλ-μένο λάδι, που έβγαινε από το δια-χωριστήρα και έτρωγαν. O πατέρας μου, εκείνο το βράδυ του Nοέμβρη, το 1963, μου έδωσε ψωμί καψαλιστό με λάδι φρέσκο που έκαιγε να φάω. Aπό εκείνη την επίσκεψη περιγρά-φω τα όσα θυμάμαι για το Λιοτριβιό. Mετά από χρόνια το αγόρασε και το δούλεψε ο μπάρμπα Γιάννης ο Mη-τσέας, ο οποίος το τροποποίησε τη δεκαετία του '80 και μετά το κατάρ-γησε. Στο δρόμο προς τη Mάδαινα είχε δικό του χώρο, αγόρασε και επί πλέον γη και έφτιαξε ο γιος του ο Πα-ναγιώτης ο Mητσέας υπερσύγχρονο εργοστάσιο υψηλής τεχνολογίας με σωστή επεξεργασία με βραβεία από το εξωτερικό και λάδι ποιότητας, χρυσοπράσινο, αγουρέλαιο με μηδέν οξέα.Σε όλα τα χρόνια του δημοτικού, ως μαθήτρια, τα απογεύματα μαζεύαμε κουκούτσια για χαρτζιλίκι, θέλαμε να έχουμε χρήματα για τα Xριστούγεν-να. Tα πουλούσαμε στον μπάρμπα Γιώργη το Γάλλο, ο οποίος έκανε εμπόριο συγκομιδής ελαιόκαρπου αλλά και οι δασκάλοι μας πολλά απογεύματα, μας πήγαιναν να μα-ζέψουμε ελιές. Tις πουλούσαμε για να μαζέψει το σχολείο χρήματα να κάνουμε χριστουγεννιάτικη γιορτή, να μας μοιράσουν οι δάσκαλοί μας μικρά δωράκια για τα Xρόνια Πολλά! Tα ελαιοτριβεία συνέχιζαν την παρα-γωγή λαδιού και το Γενάρη περίπου μέχρι τις 20, μετά του Aγίου Aντωνίου και Aγίου Aθανασίου έκλειναν για να ξανανοίξουν την επόμενη χρονιά.

Σμαραγδή KουτσοπέτρουΦιλόλογος

Στην Kορώνη “βρέχει” λάδι1961-1967

ΕΛΙΑ Ξυλογραφία, 31 x 42 εκ., 1958, Τάκης Κατσουλίδης

Τα τελευταία χρόνια οι φοίνικες σε πολλά μέρη της Ελλάδας, έχουν πέ-σει θύματα ενός σκαθαριού που τους καταστρέφει αργά και ύπουλα. Στη Μεσσήνη οι εμβληματικοί φοίνικες της

Εθνικής Τράπεζας που στόλιζαν με το παράστη-μά τους το όμορφο κτήριο, και όλη την πλατεία κατέρρευσαν. Σε μικρή απόσταση από την πλα-τεία ο φοίνικας της αυλής μας είχε την ίδια τύχη.Φαίνεται ότι το καταστροφικό σκαθάρι, έχει εγκα-τασταθεί για τα καλά στην πόλη

Η Μεσσήνη διαθέτει πολύ όμορφες δεν-δροστοιχίες φοινίκων, τόσο στην είσοδο από το ποτάμι, όσο και στην παραλία της Μπούκας, αλλά και σε άλλες περιοχές του ευρύτερου Δήμου. Τα δέντρα αυτά πέρα από την ιδιαίτερη, εξωτική ομορφιά τους, έχουν και τιμή αγοράς χιλιάδων ευρώ.

Στο Internet βρήκα μια μελέτη του Ινστιτούτου Προστασίας Φυτών Ηρακλείου και ένα πιλοτι-κό πρόγραμμα, που εφαρμόζουν στην Κρήτη (εκεί για πρώτη φορά προσεβλήθησαν δέντρα) και φαίνεται πως οι θεραπείες που εφαρμόζουν έχουν καλά αποτελέσματα.

Το ερώτημά μου είναι, σε ποιο βαθμό ο Δήμος Μεσσήνης έχει αντιληφθεί το πρόβλημα, πώς αξιολογεί τον κίνδυνο να καταστραφούν οι δεν-

δροστοιχίες, και αν έχει ήδη λάβει μέτρα προστασίας των δέντρων, με τις συμβουλές έμπειρων ειδικών.Τέτοιες πληροφορίες μπορούν να βρεθούν στην ηλεκτρονική διεύθυνση:http://www.nagref.gr/journals/ethg/images/39/ethg39p10-12.pdf

Γωγώ Δημητροπούλου

Οι φοίνικες της Μεσσήνης κατέρρευσαν