70
1 TANGA PIPENGE DUPA KATAISAME JONE-KISA PANASIAMO DOKO Pii atupa wambao kandapenge Tanga pipenge dupa Jisasame Jone-kisa panasiamopa baame pepa pia-pyaa. Joneme kandeamopa dupanya pii yalo pyoo latae netesa endakalimi kongali joo setaminopa Kitiseneme tenge angi sepenge dupanya lao lea-pyaa. Kitisene dupame Jisasa doko nyakamanya Kamongona lao masoo miniamino tenge dokonya kenda pipaepi tanda nengepi longo nyiami-pyaa. Gii dokopa Jisasame Jone- kisa panasiamo dupa Joneme pepa pia-pyaa. Masoo miningi tenge dokonya tanda longo nawapi elya pisowapi pingi lamo lao masetala masoo miningi doko maita maita- mini lao Kitisene dupa kyoto joo katena lao pepa dake pia- pyaa. Joneme mupa joo lao pituu, Kamongo Jisasa Kataisanya kaitini dokonya Goteme baanya yandapipi dupa pitaka ita minata. Kiningi, Satane apata ita minata. Baame ita minatala kaitipi yuupi dupa enenge setatamopa baanya endakali dupa dokonya auu pyoo etete katatami. Tanga pipenge dupa Kataisame Jone-kisa panasiamo dokonya pii lyaa dupa: 1:1-8 Pii wambao pepanya piamo dupa 1:9–3:22 Sosa kalangenya pepa pyao pyasakamaiyamo dupa 4:1–8:1 Kende kalangeme buku yaki petae kateamo doko 8:2–11:19 Beto kalange dutupa

PANASIAMO DOKO Piiatupawambaokandapenge · PANASIAMO1:1 2 PANASIAMO1:4 12:1–13:18 Kanapato andake dokopi mena kapua mendepalelapomadolapopi 14:1–15:8Panasiamotatadupa 16:1

Embed Size (px)

Citation preview

1

TANGA PIPENGE DUPAKATAISAME JONE-KISAPANASIAMODOKO

Pii atupa wambao kandapengeTanga pipenge dupa Jisasame Jone-kisa panasiamopa

baame pepa pia-pyaa. Joneme kandeamopa dupanya piiyalo pyoo latae netesa endakalimi kongali joo setaminopaKitiseneme tenge angi sepenge dupanya lao lea-pyaa.Kitisene dupame Jisasa doko nyakamanya Kamongona laomasoo miniamino tenge dokonya kenda pipaepi tandanengepi longo nyiami-pyaa. Gii dokopa Jisasame Jone-kisa panasiamo dupa Joneme pepa pia-pyaa. Masoominingi tenge dokonya tanda longo nawapi elya pisowapipingi lamo laomasetalamasoominingi dokomaitamaita-mini lao Kitisene dupa kyoto joo katena lao pepa dake pia-pyaa.

Jonememupa joo lao pituu, Kamongo Jisasa Kataisanyakaitini dokonya Goteme baanya yandapipi dupa pitakaita minata. Kiningi, Satane apata ita minata. Baame itaminatala kaitipi yuupi dupa enenge setatamopa baanyaendakali dupa dokonya auu pyoo etete katatami.Tanga pipenge dupa Kataisame Jone-kisa panasiamodokonya pii lyaa dupa:

1:1-8 Pii wambao pepanya piamo dupa1:9–3:22 Sosa kalangenya pepa pyao pyasakamaiyamo

dupa4:1–8:1 Kende kalangeme buku yaki petae kateamo

doko8:2–11:19 Beto kalange dutupa

PANASIAMO 1:1 2 PANASIAMO 1:412:1–13:18 Kanapato andake dokopi mena kapua

mendepale lapoma dolapopi14:1–15:8 Panasiamo tata dupa16:1-21 Gotenya imbu kaengeme pelesa kalange tumbi-

amo doko17:1–20:10 Goteme Bapilone koyasetala mena kapua

mendepalepi, sambo potopesapi, Satanepi dupa itaminatana leamo doko

20:11-15 Goteme endakali dupa yapata21:1–22:5 Goteme kaiti enengepi yuu enengepi Je-

tusaleme enengepi setata22:6-21 Jisasa dee ipatana lao leamo dupa1 Jisasa* Kataisamepanasiamodupa buku dakenya pepa

pyapae silyamo. Opale yapa pipenge dupa Jisasamebaanya kendemane dupa laitaka pina lao Goteme Jisasa-kisa setea-pyaa. Dopa piamopa Jisasame namba Jonebaanya kendemane doko kateosa enjele mende epenaleamodokomepanasia. 2Gotenya* pii lapae dupapi, JisasaKataisame pii panao leamo dupapi, opale kandeo dupapidupa pitaka nambame buku dakenya lao panokondapepilyo. 3 Gotenya* pii lapae dokonya ene pitana lapaesilyamo dupa itaki pyatamo dokopi, sepala watao mi-natamino endakali dupapi, dupa mona yaepena. Doko,Goteme pitana lelyamo dupa pipenge gii doko tengesapetelyamo.

Joneme sosa kalange dutupa kandao auu pyoo kalyepapeleamo doko

4 Namba* Joneme yuu Esia-tena sosa kalangekalyamino dutupanya pepa dake pyao peekelyo. Gote* 1:1: Dan 2:28-29,45; Pa 1:19; 22:6,16 * 1:2: Pa 1:9; 6:9; 19:10 * 1:3:Lu 11:28; 2 Ko 6:2; Pa 22:7,10 * 1:4: Eke 3:14-15; Ais 41:4; Pa 1:8; 3:1; 4:5,8;5:6; 11:17; 16:5

PANASIAMO 1:5 3 PANASIAMO 1:8wamba waka kateamo, indupa kalyamo, ipanya pilyamodokopi, baanya isoo petenge toko enomba dokonyasipitisa kalange katengema dupapi dutupame nyakamakandao mona epe mende palyetala nyakamanya monadoko lyuu lasekena. 5 Dee* pii tolao lao panenge akaliJisasa Kataisa baa wambakao malunya sakateamo mupadoko yuunya kiŋi dupanya Kamongo kalyamo dokomeapata nyakama kandao mona epe mende palyetalanyakamanya mona doko lyuu lasekenaka.

Baame naima auu kayapala baanya taiyoko dokomenaimanya koo dupanya mokao nyia-pyaa. 6 Baame*naima isoo katenge injisipumopa naima baanya Gote-kisaTakangedokonya kalai pyakamaingi pitisa joo kalyamano.Tii pipaepa pupu lapaepa dolapo tanga tangapi baa-kisakasepenge lamo. Kiniaka.

7 Kandeleno!* Baa kopa tambetambe ipata. Ipatamodoko endakali pitakame kandataminopa baa piaminodupame kandatamiaka. Yuunya endakali tata dupapitakame baa kandatala ee lao etete yamataka latami. Piidutupa etete kiningi.

8 Kamongo* Gote eteteaka pupu lapae wamba wakakateamo, indupa kalyamo, ipanya pilyamo dokomedapa lelyamo: “Tee pingipi etengepi doko nambakana,”lelyamo.

Joneme Jisasa kombeame kandeamo doko* 1:5: Wee 89:27,37; 130:8; Ais 40:2; 55:4; Jo 18:37; Kl 3:18; 1 Jo 1:7; 4:10; Pa3:14; 17:14; 19:16 * 1:6: Eke 19:6; Ais 61:6; Lo 16:27; 1 Pi 2:5,9; Pa 5:10; 20:6* 1:7: Dan 7:13; Sak 12:10,14; Mt 24:30; Mk 13:26; Lu 21:27; Jo 19:34,37; 1Te 4:11 * 1:8: Eke 3:14; Ais 41:4; Emo 3:13; 4:13; Pa 1:4; 4:8; 11:17; 15:3;16:5,7,14; 19:6,16; 21:6,22; 22:13

PANASIAMO 1:9 4 PANASIAMO 1:16

9 Namba* Jone nyakamanya kaiminingi dokonyakamapi nambapi naima Jisasapa pakatae katao,Goteme isipumopa, kenda pipae nyoo maka nakayaokyoto joo lautao kalyamano. Nambame Gotenya pii dokolamaiyopi, Jisasanya lao lao paneopi, tenge dolaponyanamba watao piaminopa yuu Patamosa lenge solowatapete kainanya singi dokonya kateo. 10 Sandee giimendenya Oli Sipitisa dokome namba sakatasiamopapii mende puu lao beto lee lao nambanya maitasakaitaipao lea. 11 Pii dokome lao pituu, “Embame kandelenodupa pitaka buku mendenya pyapala, yuu Epesasapi,Semenapi, Pekemamapi, Tayataitapi, Satisapi, Pilatepiapi,Leotosiapi, sosa kalange dutupanya pyasakamaipi,” lea.

12 Dokopa* akali pii langiamo doko kanjanya nambakapilyetala kandeopa, lama kaiyepae setenge tokogolome wasepae kalange sia. 13 Dokopa* EndakalinyaIkiningi doko endakali katele pyoo lama setenge tokokaina dokonya yonge pee londe mendeme baanya mokolengenya tuu lao petala, matapu golome wasepae mendebaanya sangalinya petae katea. 14 Aiyomba** iti dokokyoo lao kopa kyoo lapaepi, pakenana timbokopaelepijiamopa baanya lenge dolapo itate yuli jia. 15 Baanya*moko kape dolapo kana botonja itate andakenya yangataepolepole pili pia. Baanya pii leamo doko endaki oo andakelee pia. 16Baame* baanya kingi tolae-kaitame bui kalangeminatae kateamopa konjua yangi nenge kata kata petaeetete nenge katapae doko baanya nengekaita pyakaetaekatea. Baanya lengelyaapi doko tii pyoo kotaka niki tele* 1:9: Lo 5:3; 2 Ti 2:12; Pa 6:9 * 1:12: Pa 1:20 * 1:13: Ese 9:2,11;Dan 7:13; 10:5; Pa 1:20 * 1:14: Dan 7:9 * 1:14: Dan 10:6; Pa 2:18; 19:12* 1:15: Ese 1:24; 43:2; Pa 14:2; 19:6 * 1:16: Eke 34:29; Ais 49:2; Ip 4:12; Pa1:20; 2:1,12,16; 3:1; 19:15,21

PANASIAMO 1:17 5 PANASIAMO 2:2pia.

17 Dopa* piamopa nambame baa kandatala baanyamoko kateamo dosa etete kumapae joo lombapae sio.Dopaka doko, baame baanya kingi tolae-kaitame nambawatandatala lao pituu, “Emba paka nakayape! Etetewambawapi etawapi doko namba. 18 Namba* lenge taokalyo. Wamba kumapewaka doko indupa namba lengetao etete katato kalyona kanda. Kumingi dokopa yuukoo dokopa dolapo nambame isingi. 19 Dopana,* wambakanjeno dupapi, epapu pilyamo dupapi, dee maitakaopitamo dupapi dupa embame pepa pyape. 20Nambanya*kingi tolae-kaita bui kalange katapumu kanjeno dupapi,lama setenge toko golomewasepae kalange dupapi, dutu-pame kongali petae. Dutupanya tenge dapa: bui kalangedutupa, sosa kalange dutupanya enjele dutupa. Dee lamasetenge toko kalange dutupa, sosa kalange dutupana,”lea.

2Epesasa yuu dokonya pepa pyao pyasakamaipi leamo doko

1 “Epesasa* yuu dokonya sosanya enjele kalyamodokonya dapa lao pepa pyao pyasakamaipi: ‘Nambanyakingi tolae-kaitame bui kalange minao, lama kaiyepaesetenge toko golome wasepae kalange kainanya paengedokome pii dake emba langilyo. 2 Nambame* embanyamanapi, lekeleke tengepi, kyoto joo katengepi dutupamasilyo. Dopa pyoo katapala endakali koo dupa etete* 1:17: Isi 13:20; Ais 44:2,6; 48:12; Dan 8:18; 10:15-19; Pa 2:8; 22:13 * 1:18:Ip 7:25; Pa 1:8 * 1:19: Ais 48:6; Dan 2:28-29; Apa 2:2; Pa 1:1; 22:6 * 1:20:Pa 1:12,16; 2:1; 3:1 * 2:1: Pa 1:12,16,20; 3:1 * 2:2: 2 Ko 11:13,15; 1 Te1:3; 1 Jo 4:1; Pa 2:19; 3:1,8,15

PANASIAMO 2:3 6 PANASIAMO 2:8maka kaenge doko nambame masilyoaka. Endakali du-pame naima aposele kalyamanona lengemaka doko, dupaaposele daa, sambo lengema lamo lao embame makandepyoo kandatee. 3Embame kyoto joo katao, maka nakayao,namba lao masetala kenda pipae nyoo kalyeno. 4 Dopakadoko, emba-kisa tenge mende silyamo: wamba embametee pyao namba auu kaenoli pyoo indupa auu nakaeleno.5Dopana,*wamba embamemana epemininodoko indupalombapae soo kalyenona dee masepe. Wamba embametee pyao mana mininoli pyoo dee mona kapilyetala manadoko minape. Daana lao mona kapilyetala nayatenokandao doko, nambame emba katatesa ipupala embanyalama setenge toko doko nyoo nepato. 6 Dopaka* doko,dee mende embame auu pilino doko dapa: embameakali Nikolasa watao miningi endakali dupanya manadupa etete auu nakayapinopa nambame apata etete auunakaelyoaka.

7 “ ‘Sipitisame* sosa dupa kandao pii lelyamo dokoendakali kalekaita singi dokome sokondape pipenge.

“ ‘Koo dupa yanda pimaiyoo ita minatamo endakalidokome Gotenya Patandisa*yuu dokonya lete katasingiita dokonya dii lyao nena lato.’

Semena yuu dokonya pepa pyao pyasakamaipi leamo doko8 “Semena* yuu dokonya sosanya enjele kalyamo

dokonya dapa lao pepa pyao pyasakamaipi: ‘Etetewambawapi etawapi doko namba kumapala dee lenge* 2:5: Pa 2:16,22; 3:3,19 * 2:6: Wee 139:21 * 2:7: Pot 3:18; Ese 28:13;31:8-9; Mt 13:9; Pa 2:7,11,29; 3:6,13,22; 22:2,14,19 * 2:7: patandisa Jutadupame Gotenya kaiti yuu auu pyoo katapenge enenge mende silyamona laomasetala kenge Patandisa lengema-pyaa. * 2:8: Ais 44:6; 48:12; Pa 1:17;22:13

PANASIAMO 2:9 7 PANASIAMO 2:13tao katao pii dake emba langilyo. 9 Emba* kenda pi-pae dupa nyowapi etete daa jowapi kalyeno doko nam-bame masilyo. Dopaka doko, emba-kisa masoo miningilongo silyamo. Dee endakali mendapuame emba kilyakandelyamino doko nambame masilyoaka. Dupamenyakama Jutana lelyaminoaka doko, dupa Juta daa, Sa-tane tata. 10 Emba-kisa* kenda pipae mende ipanyapilyamona, emba paka nakayape. Sataneme nyakamamakande pyaanya nyakamanya endakali mendapua an-jalanya pilyamona anjetamopa nyakamame kenda pipaedupa nyoo yuu gii kingi ita mendai katatami. Embamenamba tungi pyao katawaka pao embanya kumingi giidoko kandao nyepe. Dopa pitinopa nambame emba leteetete katenge doko yole joo dito.

11 “ ‘Sipitisame* sosa dupa kandao pii lelyamo dokoendakali kalekaita singi dokome sokondape pipenge.

“ ‘Koo dupa yanda pimaiyoo ita minatamo endakalidoko, lapo pyoo kumingi dokome baa koyasala nayata.’

Pekamama yuu dokonya pepa pyao pyasakamaipi leamodoko

12 “Pekamama* yuu dokonya sosanya enjele kalyamodokonya dapa lao pepa pyao pyasakamaipi: ‘Nambakonjua yangi nenge kata kata petae etete nenge kata-pae miningi dokome pii dake emba langilyo. 13 EmbaSatanenya tenge joo isingi yuu dokonya kalyeno dokonambame masilyo. Dopaka doko, embame namba lao mi-nokondape pingi. Nambanya pii tolao lao panenge akaliAndipasa lenge nyakama-pipa awapa kateamino doko,* 2:9: Lo 5:3; 2 Ko 11:14-15; 2 Ti 2:12; Je 2:5; Pa 3:9 * 2:10: Dan 1:12,14; Mt10:28; Lu 22:31-33; Jo 8:37-44; 1 Ko 9:25; 2 Ti 4:8; Je 1:12; Pa 3:9,11 * 2:11:Pa 2:7; 20:6,14; 21:8 * 2:12: Ais 49:2; Ip 4:12; Pa 1:16; 2:16; 19:15

PANASIAMO 2:14 8 PANASIAMO 2:18nyakamanya yuu Satane katenge dokonya pyao kumasi-ami. Dopa piamino gii dokopapi embame namba maitadyaa nayaka. 14 Dopaka* doko, emba-kisa tenge kukimende silyamo: embanya yuu doo tange mendapuameBelamenya mana pii dupa minokondape pilyamino. Be-lameme akali Beleke lenge doko mana lamaiyamopa,Belekeme Isataele endakali dupa koo pina lao mapisia-pyaa. Mapisiamopa Isataele dupame tunduma pingisambo gote lao kundi maitae dupanya nao, kepo kolaopiami-pyaa. 15 Dopaka* pyoo embanya yuu doo tangeakamendapuame Nikolasanya mana pii dupa minokondapepilyaminoaka. 16 Dopana* emba mona kapilyepe. Daatamo kandao, namba emba-kisa yapa ipupala nambanyanenge kaitanya konjua pyakaetae kalyamo dakeme en-dakali dupa yanda pimaito.

17 “ ‘Sipitisame* sosa dupa kandao pii lelyamo dokoendakali kalekaita singi dokome sokondape pipenge.

“ ‘Koo dupa yanda pimaiyoo ita minatamo endakalidoko kaitinya nee yalo petae dokonya nambame maitala,kana kyoo lapae mendenya kenge enenge mende pepapyapae setamopa baa maitoaka. Dopa pitopa endakalimendaipi mendeme kenge doko nakandata. Kana dokonyetamo endakali dokome iki kandata.’

Tayataita yuu dokonya pepa pyao pyasakamaipi leamodoko

18 “Tayataita* yuu dokonya sosanya enjele kalyamodokonya dapa lao pepa pyao pyasakamaipi: ‘NambaGotenya Ikiningi, nambanya lenge dolapo itate yuli* 2:14: Nam 22:2,5,7; 25:1-2; 31:16; Dit 23:4; 1 Ko 8:10; 2 Pi 2:1,15; Ju 11* 2:15: Pa 2:6 * 2:16: Pa 1:16; 2:12; 3:11; 19:15; 22:7,12,20 * 2:17:Eke 16:4,14-15,33-34; Wee 78:24; Ais 62:2; 65:15; Jo 6:48-50; Pa 2:7; 3:12; 19:12* 2:18: Dan 10:6; Pa 1:14-15; 19:12

PANASIAMO 2:19 9 PANASIAMO 2:24jepae moko kape dolapo kana botonja joo polepole pingidokome pii dake emba langilyo. 19 Embame namba laomasoominao, endakali dupa auu kayao, dupa nisoo, kyotojoo katao mana minilino dutupa nambame masilyo. Em-bame indupamana epeminilino dutupamewambaomanaminiino dutupa ita minilyamo. 20 Dopaka* doko, emba-kisa tenge mende silyamo: embame enda Jesapele dokososanya petena kaeleno. Dopa pipinopa enda dokomebaa potopesana latala nambanya kendemane dupamekepo kolawapi, dee tunduma pingi sambo gote lao kundimaitae dupanya natamipi pina lao dupa minakasoo manalamaingi. 21 Nambame baa mona kapilyina lao yuugii mendatupa petena kayo. Dopaka doko, baa monakapilyala nayao baanya kepo kolenge mana doko maitamaiya nayapuli lao masilyamo. 22Dopana nambame endadoko-kisa yaina mende pena latala nyoo isa setato. Baa-pipa kepo kolao paelyamino akali dupa mona kapilyalanayatamino kandao doko, nambame kenda pipae andakemende dupa-kisa pena latoaka. 23 Baanya* wane dupaapata kumina lao nambame pyao kumasoto. Dopa pitopaendakali dupapitakanya ingimonapi dupanambamekan-dokondape pingi lamo lao sosanya endakali kalyaminodupa pitakame kandatami. Dopana nyakama mendaimendai lao dupanya mana minatamili pyoo nambameyanu pyato.

24 “ ‘Dopaka* doko, nyakama endakali yangi yuu Tay-ataita kalyamino dupame mana pii dake watao minalanaelyamino. Satanenya mana watao miningi dupamemana angina lengema dokonya nyakamame mana nyalanayamiaka. Dopana nambame nyakama-kisa kenda pi-* 2:20: Nam 25:1-2; 1 Kiŋ 16:31; 2 Kiŋ 9:22,30; Pa 2:14 * 2:23: Wee 7:9;62:12; Pot 24:12; Jet 11:20; 17:20; Ap 1:24; Lo 2:6; 2 Ti 4:14; Pa 18:6; 20:12-13* 2:24: Pa 3:8-11

PANASIAMO 2:25 10 PANASIAMO 3:3pae waka mende setala nayato lao langilyo. 25 Dopaka*doko, nyakamame mana minilyamino dupa pitaka mi-nokondape pyoo minao pao namba ipato gii dokonyatuu laapape. 26 Endakali* mendeme koo dupa yandapimaiyoo ita minao baanya gii etatamo dokonya tuu laonambanya mana watao minatamo doko, nambame baayuu pitakanya endakali dupa isoo katena lato. 27 Baameaene kolyepe mende minao endaki sanima penge pyaotambele pyoo dupa isoo katata. 28 Namba* nambanyaTakangeme endakali dupa isoo katape leamoli pyoo, nam-bame endakali dokome isoo katena lato. Dee nambamebaa yuu yongao bui katenge doko maitoaka.

29 “ ‘Sipitisame sosa dupa kandao pii lelyamo dokoendakali kalekaita singi dokome sokondape pipenge.’

3Satisa yuu dokonya pepa pyao pyasakamaipi leamo doko

1 “Satisa* yuu dokonya sosanya enjele kalyamodokonya dapa lao pepa pyao pyasakamaipi: ‘Gotenyasipitisa kalange dutupa namba-kisa soo dee bui kalangedutupa namba-kisa katao pipumopa pii dake embalangilyo. Embanya mana dupa nambame masilyo.Endakali dupame emba kandao lenge tao kalyenonalelyaminoaka doko, kumapae mende kalyeno. 2 Embakandao katape. Embame mana miniino dupa nambanyaGotenya enombasa angi jiamo nakandeo. Tenge dokonyaembanya mana dupa mee jalanya pilyamona, embamepupu lao minape. 3 Dopa* petala embame Wai Pii Epesepala nyiino doko deemasetalamona kapilyoominapeta* 2:25: Pa 3:11 * 2:26: Wee 2:8-9; Pa 12:5; 19:5,15 * 2:28: Ais 14:12; 2Pi 1:19; Pa 22:16 * 3:1: 1 Ti 5:6; Pa 1:4,16,20; 2:1-2; 3:8,15; 4:5; 5:6 * 3:3:Mt 24:42-44; Mk 13:33; Lu 12:39-40; 1 Te 5:2,4; 2 Pi 3:10; Pa 2:5,16,22; 3:19; 16:15

PANASIAMO 3:4 11 PANASIAMO 3:8kopo lape. Emba lenge tao kalya nayateno kandaodoko, namba pake nenge endakali mende epengeli pyoo,embame naipapeno lao masete gii mendenya ipato.4 Dopaka* doko, embanya endakali mendatupa Satisayuu dokonya kalyamino dupame nyakamanya yonge peedupa kaimala pisala nayami. Dupame epe joo katengemadokonya kapa pao yonge pee kyoo lapae dupa pyoonamba-pipa payatama. 5 Koo* dupa yanda pimaiyooita minatamo endakali dokonya nambame dopaka pyooyonge pee kyoo lapae petakamaitala, endakali lete etetekatenge dupanya kenge singi buku dokonya nambamebaanya kenge kunanya nepakamaiya nayato. Nambamenambanya Takangepi Takangenya enjelepi, dupanyaenombanya baa nambanyana lao lao panato.

6 “ ‘Sipitisame sosa dupa kandao pii lelyamo doko en-dakali kalekaita singi dokome sokondape pipenge.’

Pilatepia yuu dokonya pepa pyao pyasakamaipi leamo doko7 “Pilatepia* yuu dokonya sosanya enjele kalyamo

dokonya dapa lao pepa pyao pyasakamaipi: ‘Nambaetete epe angi dokona, Dapitimi kii miniamo doko nam-bame minao kaitini lumbanya setelyo doko dee endakalimendeme kapa pao pai laa naengema. Pai lelyo dokodee endakali mendeme lumbala naengema akali dokomepii dake emba langilyo. 8 Embanya* mana dupa nam-bame masilyo. Nambame embanya enombasa kaitinilumbapelyo doko mendeme kapa pao pai laa nayata.Emba-kisa pupu lapae kuki silyamo dokopi, nambanya piiminapeta kopo leeno dokopi, namba maita dyaa nayeno* 3:4: Ju 23; Pa 7:14 * 3:5: Eke 32:32-33; Wee 69:28; Dan 12:1; Mt 10:32; Lu9:26; 10:20; 12:8; Pl 4:3; Pa 2:7; 3:18; 4:4; 6:11; 7:9,13; 13:8; 17:8; 19:14; 20:12,15;21:27 * 3:7: Jop 12:14; Ais 22:22 * 3:8: 1 Ko 16:9; Pa 2:2; 3:1,15

PANASIAMO 3:9 12 PANASIAMO 3:14dokopi dutupa namba masilyo. 9 Satane* tata dupamenaima Jutana lelyaminoaka doko, dupa Juta daana, sambolelyamino. Dopana sepe. Nambame dupa embanyaenombasa ipao moko katate dosa luma lakapala embalao tama pina latopa, nambame emba auu kaenge lamolao kandatami. 10 Embame* nambanya pii doko wataominao kyoto joo kateeno tenge dokonya nambame embaisotopa, makande pingi dokome yuu dupa pitakanya en-dakali dupa makande pyaanya ipatamo doko emba-kisanaipata. 11 Namba* yapa ipatona, embame embanyayole doko aopyoo latala mendeme nyoo nepakatana nam-banya piipi manapi opale emba-kisa silyamo dupa etetekyoto joo minape. 12 Koo* dupa yanda pimaiyoo itaminatamo endakali doko nambame nambanya Gotenyalosuu andaka panda etete epe dokonya pingina joo kata-sotopa, baa dee kamaka paa nayata. Nambame nambanyakenge enengepi, nambanya Gotenya kengepi, nambanyaGotenya yuu taono dokonya kengepi dutupa baa-kisapepa pyato. Yuu taono doko Jetusaleme enenge nam-banya Goteme kaiti-kisa katao pyandatamo doko.

13 “ ‘Sipitisame* sosa dupa kandao pii lelyamo dokoendakali kalekaita singi dokome sokondape pipenge.’

Leotosia yuu dokonya pepa pyao pyasakamaipi leamo doko14 “Leotosia* yuu dokonya sosanya enjele kalyamo

dokonya dapa lao pepa pyao pyasakamaipi: ‘Namba kengeKiniaka lenge Gotenya pii tolao lao panenge akali angidokona, Goteme wapuiyamo dupanya tenge dokome pii* 3:9: Ais 43:4; 45:14; 49:23; 60:14; 2 Ko 11:14,15; Pa 2:9 * 3:10: Lu 21:19;2 Ti 2:12; 2 Pi 2:9 * 3:11: 1 Ko 9:24-27; 2 Ko 6:2; Pa 2:10,16,25; 22:7,12,20* 3:12: Ais 62:2; 65:15; Ese 48:35; Ga 2:9; 1 Ti 3:15; Pa 2:17; 14:1; 21:2; 22:4* 3:13: Pa 2:7 * 3:14: Pot 8:22; Jo 1:1-3; Kl 1:15; Pa 1:5; 19:11

PANASIAMO 3:15 13 PANASIAMO 3:21dake emba langilyo. 15 Embanya* mana dupa nambamemasilyo. Emba endaki itaita napingi kii nala naengeakajepae doko, itaita pipae tamopi kii napae tamopi mendepyali kandao doko, yaka jipyali. 16 Dopaka doko, embaendaki kulapae jepala itaita pipaepi kii napaepi mendenanjilino dokonya nambame emba endaki joo mungunyanepawani kaelyo. 17 Embame* dapa lenge: ‘Nambamuni longo sipumopa oapi longo setao kalyona, men-dita mende daa nanjilyamo,’ lenge. Dopa lengeakadoko, emba koyao kalyeno dokopi, endakalimi kondokayapenge dokopi, daa joo kalyeno dokopi, papata jookalyeno dokopi, lenge koo joo kalyeno dokopi dutupaemba tangememasala naeleno. 18Dopa* pyoo katapinosanambame mana datupa emba langilyo: emba-kisa oapilongo sinalena golo kana itateme yangao auu pisetae dokonamba-kisa sambape. Embanya yonge doko sanga pyataekatao elya nakayatalena yonge pee kyoo lapae mendesambape. Embanya lenge dolaponyamatasini katatenopaauu pyoo tatalena lenge matasini mende apata samba-peaka. 19 Nambame* endakali auu kaelyo dupa pyalanyalatala, dupanya mana dupa nambame tolasingi. Dopanaembamemonamendai paliuumona kapilyepe. 20Namba*anda kambusa pii-pii lao kalyo kanda! Endakali mendemenamba lumu lao sepala ipu latamo kandao doko, nambaandaka kolandatala baapa nalimba tange awapa pituunee natamba. 21 Wamba* nambame koo dupa yandapimaiyoo ita minatala nambanya Takangepa kamongaokalyambanoli pyoo koo dupa yanda pimaiyoo ita mi-* 3:15: Lo 12:11; Pa 2:2; 3:1,8 * 3:17: Pot 13:7; Osi 7:9; 12:8; Lu 12:21; 1Ko 4:8 * 3:18: Ais 55:1; Je 2:5; Pa 3:5; 4:4; 16:15 * 3:19: Pot 3:12; 1 Ko11:32; Ip 12:4-11; Pa 2:5,16,22; 3:3 * 3:20: Jo 14:23; 1 Jo 2:24 * 3:21: Mt19:28; Lu 22:29-30; Pa 1:6; 20:4

PANASIAMO 3:22 14 PANASIAMO 4:6natamo endakali doko, nambapa kamongao katatambanaepena lato.

22 “ ‘Sipitisame* sosa dupa kandao pii lelyamo dokoendakali kalekaita singi dokome sokondape pipengena,’ ”lao endakali katele piamo dokome lea.

4Kaitinya Gote lao lalyingi doko

1Dee* maitakao kandeopa kaitinya kaitini mende lum-bapae sia. Wamba baame pii beto lee lao leamo sioliakapyoo dee lao pituu, “Maitakao pipenge dupa nambameemba laitaka pitoo, ketae ipu,” lea. 2 Dokopa* Oli Sipitisadokome pupae lao namba sakatasiamopa, kaiti dokonyakiŋi petenge toko mende siamo dokonya mende peteamokandeo. 3 Kandeopa* peteamo doko kana etete epekamalawai pyapae jasapaa kanapi, kate pyapae kanilianekanapi jia. Dee lipakepa mendeme kiŋi petenge tokodoko kakopatae kateamo doko sakapae emetele kana jia.4 Petenge* toko kingi ita lapoma-kisa dee kitomendemekiŋi petenge toko doko kakopatae kateamopa dutupanyaisingi akali kingi ita lapoma-kisa dee kitomendeaka pe-teami. Isingi akali dutupa yonge pee kyoo lapae men-dapua petala, aiyomba dupanya golome wasepae baludupa manditae peteami. 5 Kiŋi* petenge toko dokonyayuu wapaka pyoo mulumalu latala kaiti katea. Tokodokonya enombatena kia kalange tao katea. DutupaGotenya sipitisa kalange dutupa. 6 Kiŋi** petenge toko* 3:22: Pa 2:7 * 4:1: Eke 19:24; Dan 2:28-29; Pa 1:1,10,19 * 4:2: 1 Kiŋ22:19; 2 Ktl 18:18; Ais 6:1; Ese 1:26; 10:1; Pa 4:9; 5:1,7,13; 6:16; 7:10,15; 19:4; 21:5* 4:3: Jen 9:12-17; Eke 24:10; Ese 1:28 * 4:4: Ais 24:23; Pa 3:5 * 4:5:Eke 19:16; Ese 1:13; Sak 4:2; Pa 1:4; 5:6; 8:5 * 4:6: Eke 24:10; Ese 1:18,22* 4:6: Ese 1:5-10; 10:14

PANASIAMO 4:7 15 PANASIAMO 4:9-11enombatena mendita mende siamo doko solowata petemende galasa yangi piti napingi jepae mende sia.

Dokopa isingi akali dupamekatao kakopatae kateaminokaina dokonya opale lenge tenge kitomendeme kiŋi pe-tenge toko doko kaina-kaina petae kateami. Dutupa-nya enombatenapi maitakaitapi dupanya lenge longotengema-pyaa. 7 Opale lenge tenge dutupanya wambaodoko mena layone*jepae. Lapo doko mena pulumakaoyakane jepae. Tepo doko endakali lengelyaapi katenge.Kitomende doko yaka lakepame pee lao paenge dopalejepae. 8 Dutupa* mendai mendai lawanya papa tokangelao kalyamopa, yongepi papa pundipundipi dupanyalenge longo tengema-pyaa. Dutupame kuka kotakapiimambu nala nayao dapa lengema-pyaa:“Kamongo Gote eteteaka pupu lapae, baa etete epe, etete

epe, eteteaka epe.Baa wamba waka kateamo, indupa kalyamo, ipanya

pilyamo dokona,” lengema-pyaa.9-11 Opale*** lenge tenge kitomende dutupame leteetete katawaka katenge kiŋi petenge toko dokonya pe-tenge doko kandao lalyoo andanda semaiyoo yaka pilinolengema-pyaa. Dopa pilyamili pyoo isingi akali kingiita lapoma-kisa dee kitomende dutupame kiŋi petengetokonya petenge dokonya enombatena tombauli sepalalete etete katawaka katenge doko lao tama pyoo nyaka-manya balu golome wasepae dupa kiŋi petenge tokodokonya enombasa pukuoo pyasetala lao pituu,“Naimanya Kamongo Gote embame oapi dupa pitaka

wapuii.* 4:7: layone Layone doko pusii jepae andake mendeme endakalipipulumakawapi pyao kumasingi. * 4:8: Ais 6:2-3; Ese 1:18; 10:12; Pa 1:4,8* 4:9-11: Dan 4:34; 6:26; 12:7; Pa 4:2 * 4:9-11: Dan 4:34; Pa 4:2; 20:6; 22:5* 4:9-11: Lo 4:17; Pa 14:7

PANASIAMO 5:1 16 PANASIAMO 5:6Dupa pitaka embanya masingi dokome wapuopae

silyamo.Tenge dokonya minao embame kapa pao tii pipaepi,

pupu lapaepi dupa nyoo kenge soo katapengena,”lengema-pyaa.

5Joneme bukumendepa Sipisipi Yakane mendepa kandeamo

doko1 Kiŋi* petenge toko dokonya petenge dokome kingi

tolae-kaitame buku mende minia. Buku dokonya pandanasoo yangi yangipi lapotanya pepa pyatae katea. Bukuyaki pingi kende kalangeme buku doko yaki petaekateamopa, kende lyolo dutupa maa minao wakaiyakatatae katea. 2 Dokopa enjele pupu lapae mendemepuu lao lao pituu, “Akali epe apimi kapa pao wakaiyadupa taka latala buku doko lyangenape?” lea. 3 Dopa*leamopa kaitipi, yuupi, yuu kokopi, dupanya buku dokolyangao kandapenge mende nakatea. 4 Buku dokokapa pao lyangapengepi kandapengepi epe mende kutaokayaminosa namba ee lao yamataka leo. 5 Isingi* akalidupanya mendeme namba langyoo, “Jutamanya menalayone*jepae mende Dapiti tatanya mandipae dokomewakaiya kalange dutupa taka latala buku doko lyan-galanya yanda pyoo ita minateana, emba ee kaya,” lea.

6 Dokopa* Sipisipi Yakane pyao kumasiamino dopalemende opale lenge tenge kitomende dutupapi, isingi* 5:1: Ais 29:11; Ese 2:9-10; Dan 12:4,9; Pa 4:2 * 5:3: Pa 5:13 * 5:5:Jen 49:9; Ais 11:1,10; Lu 7:13; Lo 15:12; Ip 7:14; Pa 22:16 * 5:5: layoneJuta dupame Kataisanya pupu lapae dupamasetala kenge layone leami-pyaa.Doko naimame endakali mende kandao laima lenge dopale joo leami-pyaa.* 5:6: Ais 53:7; Sak 4:10; Jo 1:29,36; Pa 1:4; 4:5; 13:8

PANASIAMO 5:7 17 PANASIAMO 5:10akalipi dutupanya kainanya kiŋi petenge toko tengesadosa katea. Baa aiyombanya nenge kalange kalyamopalenge kalangeaka tenge-pyaa. Lenge dutupa Gotenyasipitisa kalange dutupa Goteme yuu dupa pitakanya kalyapena lea-pyaa. 7 Kiŋi* petenge toko dokonya petengedoko peteamo dokonya kingi tolae-kaita buku siamo dokoSipisipi Yakane dokome pao nyia. 8 Nyepeamopa,* opalelenge tenge kitomende dutupapi, isingi akali kingi italapoma-kisa dee kitomende dutupapi dutupame SipisipiYakane dokonya enombasa tombauli siami. Dopa pyoopituu, isingi akali dupame gitaa jepae mendapua mendamenda minao pituu, pelesa golome wasepae dupanyaita kena tunduma pina lao yangenge dupame tumbataemendapuaminiamiaka. Kena tundumapina lao yangengeminiamino dokome Gotenya endakali dupame baa laoloma singima doko makande petae. 9 Dupame* weeenenge mende dapa lao leami:“Emba epe dokome kapa pao wakaiya dupa taka latalabuku doko lyangapenge jilyamo.Doko, endakalimi emba taiyoko nyiamino dokome en-

dakali dupa Gotenya kii tamao nyakamaii.Endakali pii wakale wakale lengepi, yonge waka waka

katengepi, yuu dupa pitakanya endakali tata dupapitakapi dupa kii tamao nyakamaii.

10 Dupa* Goteme isoo katena latala baanya kalai pyaka-maingi pitisa katena lee.

Dupame yuunya endakali dupa isoo katatami leena,” laowee leami.

* 5:7: Pa 4:2,10 * 5:8: Wee 141:2; Pa 8:3-4; 14:2; 15:2 * 5:9: Wee 33:3;40:3; 96:1; 98:1; 144:9; 149:1; Ais 42:10; Pa 14:3-4 * 5:10: Eke 19:6; Ais 61:6;1 Pi 2:5,9; Pa 1:6; 20:4,6; 22:5

PANASIAMO 5:11 18 PANASIAMO 6:111 Dokopa* enjele eteteaka etete longo paka dupamekiŋi petenge toko dokopi, opale lenge tengepi, isingiakalipi dupa katao kakopeamino doko lengeme kandao piileamino dupa kaleme soo pio. 12 Dupame* puu lao dapaleami:“Sipisipi Yakane dake wamba pyao kumasiami.Baa epe dokome pupu lapaepi, oapi etete longo du-

papi, etete masokondape pingi manapi, kyoto jookatengepi, andanda semaingipi, tii pipaepi, tamapingipi dupa kapa pao nyepengena,” leami.

13 Goteme* wapuiyamo kaitinya katenge dupapi, yuunyakatenge dupapi, yuu koko palenge dupapi, solowata pe-tenya singi dupapi, mendita mende soo pelyamo dokopitakame dapa leami:“Tama pingipi, andanda semaingipi, tii pipaepi, kyoto joo

katengepi dupakiŋi petenge toko dokonya petenge dokopa Sipisipi

Yakane dokopa dolapo-kisa tanga tangapi soakapenana,” leami.

14Dokopa opale lenge tenge kitomende dutupame “Ka-pana,” leaminopa isingi akali dupame isa tombauli sepaladolapo lao tama piami.

6Sipisipi Yakane dokome wakaiya kalange dutupanya

tokange taka leamo doko1 Sipisipi* Yakane dokome wakaiya kalange dutupanya

wambao doko taka leamopa, opale lenge tenge kitomendedutupanya mendeme kaiti katele lao, “Mende pena,” lea.* 5:11: Dan 7:10; Ip 12:22; Ju 14-15 * 5:12: 1 Ktl 29:11; Ais 53:7; Dan 2:20;Jo 1:29,36; Pl 2:7-9; Pa 5:6; 13:8 * 5:13: Wee 150:6; Ju 25; Pa 4:2,10; 5:3* 6:1: Pa 4:6; 5:1

PANASIAMO 6:2 19 PANASIAMO 6:82 Dopa* leamopa mena osa kyoo lapae mende nambamekanju pio. Dokonya akali yanda miningi mende yandapyoo ita minatala balumandengemendemanditae petea.Baa yanda pyoo ita miningi akali dokome yanda pyoo itaminalanya pea.

3Dokopa Sipisipi Yakane dokomewakaiya laponge dokotaka leamopa opale lenge tenge laponge dokome, “Mendepena,” lea. 4 Dopa* leamopa mena osa waka kangyoomende peamo dokonya akali mende petea. Akali dokomeyuunya endakali dupanya epe yuu yongena lao katengemana doko nyoo nepatala endakali yango pyao kuma-soloo pingi mana doko sakatasina lao mendeme baa pupulasetala konjua andake mende maiya.

5 Dokopa* Sipisipi Yakane dokome wakaiya tepongedoko taka leamopa opale lenge tenge teponge dokome,“Mende pena,” lea. Dopa leamopa mena osa pumbutimende kanju pio. Dokonya peteamo akali dokome sekelemende minia. 6 Dokopa* opale lenge tenge kitomendedutupanya kainanya piili mende leamo dokome dapa lea:“Mendeme kapo penge mendainya wiisa dii muni kinamendaimi sambapenge. Dee kapo penge tepomanya balidii dupa muni kina mendaimiaka sambapenge. Dopakadoko, embame olipi ipangepi waenepi dupa koyasalanayapengena,” lea.

7 Dokopa Sipisipi Yakane dokome wakaiya kitomendedoko taka leamopa opale lenge tenge kitomende dokome,“Mende pena,” lea. 8 Dopa* leamopa mena osa lyatapaemende kanju pio. Dokonya akali kenge Kumingi lengedoko pituu peamopa Geana lenge dokome baa watao pea.* 6:2: Sak 1:8-10; 6:1-6; Pa 19:11 * 6:4: Ese 21:14-16; Sak 1:8; 6:2 * 6:5:Sak 6:2,6 * 6:6: Lep 26:26; 2 Kiŋ 6:25; Ese 4:16-17 * 6:8: Jet 14:12;15:1-3; Ese 5:12,17; 14:21; 33:27; Osi 13:14

PANASIAMO 6:9 20 PANASIAMO 6:14Dopa piamopa yuunya endakali dupa pitaka kitomendepyoo lita petala kitomende doko dolapome konjuapi, neelopopi, yaina tatapi, mena kapua tatapi dupame kumasetapina lao mendeme dolapo pupu lasia.

9 Dokopa* Sipisipi Yakane dokome wakaiya yuungidoko taka leamopa, endakali kumapae imambu menda-pua kandeo. Endakali dupame Gotenya pii lapae dokolamaiyoo, Jisasame pii leamo dokominao piaminosa pyaokumasetae dupanya imambu dupa olata toko pundipundidokonya peteami. 10 Imambu* dupame puu lao laopituu, “Kamongo, emba etete epe-kisa angi baa dokomegii akipate patatamopa yuunya endakali dupame naimataiyokonyiaminodupa yapapala yanunyakatepe?” leami.11 Dopa* leaminopa, mendeme yonge pee kyoo lapaelonde dupa mendai mendai lao dokaita maiyamo nyiami.Nyepeaminopa mendeme okaita lamaiyoo, “Nyakamapyaokumasiaminoliakapyoonyakamanyamasoominingikaiminingipi kalai mendai pingi endakalipi dupa pyaokumasoo etasetena, nyakama gii kuki mende imambunyoo malisetalapa,” lea.

12 Dokopa* Sipisipi Yakane dokome wakaiya tokangedoko taka leamo kanju piopa, titiwali andake mendeminia. Dopa piamopa niki doko pumbutao iki ita kon-dapae jiamopa kana doko aluo taiyoko pia. 13 Dopa*piamopa ita lepa dii saka dupa poo andakeme kondaoisa epengeli pyoo, kaitinya bui dupa kondao isa epea.14 Kaiti* doko kaki pyoo tuli yangao lakele petala alu pia.* 6:9: Pa 8:3; 14:18; 16:7; 19:2 * 6:10: Jen 4:10; Dit 32:43; 2 Kiŋ 9:7; Jop16:18; 24:12; Wee 79:5,10; Sak 1:12-13; Lu 18:7; Pa 16:7; 19:2 * 6:11: Pa3:5,18; 7:9,13; 19:2,14 * 6:12: Ais 13:10; Ese 32:7-8; Joe 2:10,31; 3:15; Mt24:29; Mk 13:24-25; Lu 21:25; Ap 2:20; Pa 8:12; 11:13; 16:18 * 6:13: Ais 34:4* 6:14: Pa 16:20; 20:11

PANASIAMO 6:15 21 PANASIAMO 7:2-3Dokopa yuu manda dupa pitakapi, endaki kainanya yuusingi dupa pitakapi, dupanya singi panda dupa yakinatala,yukuoo puma puma piami. 15Yuunya* kiŋipi, kenge singiakalipi, yanda singi amii isingi akali mupapi, kamongopi,akali pupu lapae singipi, dee kendemane endakali dupapitakapi, mee endakali dupa pitakapi dupa yuu mandadupanya kanandapi kana pundipundipi dupanya pao yalopyaa pyaa peami. 16 Dopa* petala dupame yuu man-dapi kanapi dupa lamaiyoo, “Kiŋi petenge toko dokonyapetenge dokome naima nakandawapi Sipisipi Yakanedokome naima imbu nakayawapi pinalena nyakama lon-gapala naima sanga pyalapa! 17 Doko,* dolaponya imbukaenge gii andake doko ipatelyamona, apimi kapa paotoya katapengepe?” leami.

7Gotenya kongali petae endakali kateamino dupa

1 Dutupa* piamo kandateopa dee enjele kitomendemeyuu pitakanya yangi yangipi denge kitomende dutupanyakatapala, yuupi, solowata petepi, ita mendaipi mendepopotaumi poo laa naena lao kaitini lyokatae kateami.2-3 Dee* enjele mendeme Gote lete katenge dokonyakongali pingi doko minao niki pyakaengesa-kaita lalyooepea. Ipupala baame enjele kitomende yuupi solowatapetepi dupa koyasina lao pupu lapae maitae kateaminodutupa kandao puu lao lamaiyoo, “Naimame naimanyaGotenya kendemane dupanya langalunya kongali peta-mana, nyakamame yuupi, solowata petepi, itapi dupa* 6:15: Ais 2:10,19,21 * 6:16: Osi 10:8; Lu 23:30; Pa 4:2,10 * 6:17: Joe2:11,31; Nea 1:6; Mal 3:2; Lo 1:18; 1 Ko 1:8 * 7:1: Jet 49:36; Ese 37:9; Dan7:2; Sak 6:5; Mt 24:31 * 7:2-3: Ais 44:5; Ese 9:4,6; Pa 3:12; 9:4; 13:16; 22:4

PANASIAMO 7:4 22 PANASIAMO 7:11-12wambao koyasetala nayalapape,” lea. 4 Gotenya* kongalipetae endakali Isataele tata dupa pitakanya itaki yakidoko taosene kingi itaka kingi ita mende-kisa dee kingiita kitomende wakao kitomendeaka dupa kongali petaekalyaminona leamino sio. 5-8Akali Juta tatapi, Lupene tat-api, Gate tatapi, Asa tatapi, Napatalai tatapi, Manasa tat-api, Simione tatapi, Lipai tatapi, Isaka tatapi, Sepyulanetatapi, Josepe tatapi, Benjamene tatapi, tata dutupanyataosene kingi ita mende-kisa dee lapoma lawaka kongalipetae kateami.

Gote lao lalyiamino doko9 Doko** kandatala endakali kambu andake mende

pyatae kateamo doko kandeopa, endakali mendeme kapapao itaki napyapenge jia. Kambu piamino doko endakaliyonge waka waka katengepi, pii wakale wakale lengepi,yuu dupa pitakanya endakali tata dupa pitakapi, dupakiŋi petenge toko enombapa Sipisipi Yakane dokonyaenombapa dolaponya kambu pyatae kateami. Dupameyonge pee kyoo lapae londe dupa pyoo ita pame lengedokonya yoko dupa minatae kateami. 10 Dupame* puulao lao pituu, “Naimanya Gote kiŋi petenge toko dokonyapetenge dokopa Sipisipi Yakane dokopame naima pyoonyingimbana,” leami. 11-12Dokopa* enjele dupa pitakamekiŋi petenge toko dokopi, isingi akalipi, opale lenge tengekitomende dutupapi dupa kakopao kiŋi petenge tokodokonya enombasa tombauli sepala Gote tama pyoo dapaleami: “Kiningi etete, tama pingipi, tii pipaepi, etetemasokondape pingi manapi, yaka pilino lengepi, andandasemaingipi, pupu lapaepi, kyoto joo katengepi dutupa* 7:4: Pa 14:1-3 * 7:9: Jen 15:5; Dan 3:4; Jo 12:13; Pa 3:5,18; 15:2-5 * 7:9:Pa 15:2-5 * 7:10: Pa 4:2,10 * 7:11-12: Pa 5:12; 11:17

PANASIAMO 7:13 23 PANASIAMO 8:2tanga tangapi naimanya Gote doko-kisa soaka pena. Kini-aka,” leami.

Dupanya kenda pipae eteamo doko13 Isingi* akali dupanyamendemenamba pisoo, “Yonge

pee kyoo lapae londe pingi dupa apinipi? Anja kataoepeamipi?” lea. 14 Nambame* baanya pii yanupyakamaiyoo, “Nambanya akali andake, embameakamasilinona,” leo. Dopa leopa baame namba langyoo,“Dokaitame kenda pipae andake dupa nyoo katapala Sip-isipi Yakane dokonya taiyoko dokome nyakamanya yongepee londe dupa kaimbu piaminopa, yonge pee dupa kyoolea. 15 Tenge* dokonya minao Gotenya isoo petenge tokodokonya enombasa katao kuka kotakapi baanya losuuanda etete epe dokonya baa lao lalyingima. Kiŋi petengetoko dokonya petenge dokome dupa-pipa awapa kataodokaitanya konambi joo katata. 16 Dopa* pitamopa dupadee lopopi endaki nanupi nakayatami. Dee nikipi, itaitaandake mendemepi dupa yangala nayataka. 17 Doko,*Sipisipi Yakane dokome Gotenya panda dokonya katapaladupa isoo laminao pao yalipa endaki lee kuingi dokonyatuu lata. Dopa pitamopa Goteme dupanya ee ipange dupapitaka kunanya nepakamaitakana,” lea.

8Sipisipi Yakane dokome wakaiya kalange doko taka lea

1 Sipisipi* Yakane dokome wakaiya kalange doko takaleamopa gii kuki mende kaitinya piipi keke kakipi mendenalea. 2 Dokopa enjele kalange Gotenya enombanya* 7:13: Pa 3:5,18 * 7:14: Dan 12:1; Mt 24:21; Mk 13:19; Pa 1:5; 3:4; 22:14* 7:15: Pa 4:2,10 * 7:16: Wee 121:6; Ais 4:5-6; 25:4; 49:10 * 7:17: Wee23:1-2; Ais 25:8; 49:10; Ese 34:23; Jo 10:11,14; Pa 5:6; 21:3-4 * 8:1: Apa 2:20;Sep 1:7

PANASIAMO 8:3 24 PANASIAMO 8:7katenge dupa kandeopa, mendeme dutupa beto kalangemaiya.

3 Dee* enjele mendeme ipao olata toko dokopa kopaokatapala pelesa golomewasepaemende ita kena tundumapina lao setapala yangenge doko minatae katea. Ita kenatunduma pina lao yangenge longo dupa-pipa Gotenyaendakali dupa pitakanya loma singima dupa-pipa dupaolata toko golome wasepae kiŋi petenge toko enombasakatenge dokonya pyasoo mendenya pali pali pina lao,ita kena tunduma pina lao yangenge dupa mendeme baamaiya. 4 Kena tunduma dokopa Gotenya endakali dupa-nya loma singi dokopa dolapo enjele dokonya kinginyasoo ketae Gote-kisa pea. 5Dokopa* enjele dokome ita kenatunduma pina lao yangenge pelesa doko nyepala olatatoko dokonya itate lopao nyoo pelesa dokonya tumbase-tala itate doko isa yuunya pyale lea. Dopa piamopa yuuwapaka pyoo, kaiti katao, mulumalu lao, titiwali minaopia.

Enjele kitomendeme beto leamino doko6 Enjele** kalangeme beto kalange minatae kateamino

dutupame beto laanya depa leami.7 Dokopa* enjele wambao dokome baanya beto doko

leamopa, tandake kapapa itatepa dolapo taiyoko-pipapyasilya pyasena petala isa pyandea. Dopa piamo dokomeyuu pitaka tepoma pyoo lita petala teponge doko tao etao,ita pitaka tepoma pyoo lita petala teponge doko tao etao,kaka yokopi saka dupa pitaka tao etawaka pia.* 8:3: Eke 30:1-3; Wee 141:2; Emo 9:1; Pa 5:8; 8:4 * 8:5: Eke 19:16-19; Lep16:12; Wee 11:6; Ese 10:2; Pa 4:5; 11:19; 16:18 * 8:6: Joe 2:1 * 8:6: Pa16:1-9 * 8:7: Eke 9:23-26; Ese 38:22; Joe 2:30

PANASIAMO 8:8 25 PANASIAMO 8:138 Enjele* laponge dokome baanya beto doko leamopa,

mendeme yuu manda andake jepae ita tapeta mendesolowata pete dokonya pyale lea. Dopa piamo dokomesolowata pete pitaka tepoma pyoo lita petala tepongedoko taiyoko pete jia. 9 Dee opale lenge tenge Gotemewasepae solowata petenya koko singi pitaka tepoma pyoolita petala teponge doko kumao etea. Sipi dupa pitakatepoma pyoo lita petala teponge doko koyaka.

10 Dokopa* enjele teponge dokome baanya beto dokoleamopa, bui andake kia kaiyepaele mende kaiti-kisakatao endaki lee kuingipi, andakepi dupa pitaka tepomapyoo lita petala teponge dokonya pao kopo lea. 11 Bui*dokonya kenge Kaa Pipae lenge dokome endaki dupapitaka tepo pyoo lita petala teponge doko kaa pisia. En-daki doko kaa pipae dokonyana endakali longome napalakumiami.

12Dokopa* enjele kitomende dokome baanya beto dokoleamopa, nikipa kanapa dolapo tepoma pyoo lita petalateponge doko koyamopa, dee bui dupa pitaka tepo pyoolita petala teponge doko koyao iminjia. Dopa piamopayuu gii dupanya niki lenge doko kumba natala tii pyaakaonapyoo kuka kanapi buipi dupa dopaka pyoo kumba nea.

13Dokopa* yaka lakepamemende kaitipa kopao pee laopayamo dokome puu lao lao pituu, “Anematupa! Dee en-jele tepomame beto laanya pilyaminona, yuunya endakalidupa etete koyatami, eteteaka koyatami iki lamo,” lea.

9Enjele yuungi dokome beto leamo doko

* 8:8: Eke 7:20-21; Jet 51:25 * 8:10: Ais 14:12 * 8:11: Jet 9:15 * 8:12:Eke 10:21-23; Ais 13:10; Ese 32:7-8; Joe 2:10,31; 3:15; Mt 24:29; Mk 13:24-25; Lu21:25; Pa 6:12-13 * 8:13: Ese 7:5,26; Pa 9:21; 11:14

PANASIAMO 9:1 26 PANASIAMO 9:91 Dokopa* enjele yuungi dokome baanya beto doko

leamopa, kaitinya bui mende kondao isa yuunya kopolea. Dopa piamopa yuli koo etete koko dokonya kiidoko mendeme bui doko maiya. 2 Bui* dokome yulidokonya kambudoko lumbapeamopa kena piamodoko itaandake tao kena pili pia. Dopa piamo dokome popotaudoko kaita lyokao, niki tii doko sanga pyao iminjisia.3Dokopa* pauyombomendapua kena kayapala isa yuunyamangeami. Mangeaminopa kanopato salenda dupa pupulengemali pina lao mendeme pauyombo dupa pupu la-sia. 4 Dokopa* mendeme dupa lamaiyoo, “Nyakamameita tamopi, tanu tamopi, yuunya oo menda mendapipyakalyingi dupa pitaka tamopi dupanya mende koyasalanayalapape. Dopaka doko, endakali langalu dupanyaGotenya kongali petae nakatenge dupa iki koyasalapape.5Nyakamame dupa tanda maiyoo kana yuungi katatami-aka doko, pyao kumasala nayalapape,” lea. Pauyombodupame endakali nelyamopa kanopato salendamepyapaetanda pili pingi. 6Kana* yuungi dutupanya endakali dupakumamuali lao masetamiaka doko, kumala nayatami.Kiningi etete, kumawani kayatamiaka doko kumingi dokodupa-kisa naipata.

7 Nambame* pauyombo dupa kandeopa, yandapyaanya mena osa dupa depa latae katengemali piami.Dokaitame balu golome wasepaele dupa manditaekateami. Dupanya lengelyaapi dupa endakali lengelyaapijia. 8 Aiyomba* iti dupa endanya iti asili jia. Dupanyanenge dupa mena layone*nenge jia. 9 Sangali* dupanya* 9:1: Ais 14:12; Lu 10:18; Pa 20:1 * 9:2: Jen 19:28; Eke 19:18; Joe 2:2,10* 9:3: Eke 10:12-15 * 9:4: Ese 9:4; Pa 7:3 * 9:6: Jop 3:21; Jet 8:3; Lu23:30; Pa 6:16 * 9:7: Joe 2:4 * 9:8: Joe 1:6 * 9:8: layone Pa 4:7 dokokandape. * 9:9: Joe 2:5

PANASIAMO 9:10 27 PANASIAMO 9:17yonge pee aeneme wasepaele dupa pee petae kateamopa,dupanya papa batau batau piamino dupa akali longomeyanda pyaanya alo pingisa kii-kau lengeli pia. 10Dupanyaetenge puna dupa kanopato salenda etenge puna jepaedupanya endakali dupa kana yuungi koyasoo katapengepupu lapae palea. 11 Yuli koo etete koko dokonya enjeledoko pauyombo dupanya kiŋi joo katenge-pyaa. DokoIputu pii lao baa kenge Apatone lenge. Gitiki pii lao baakenge Apalyone†lenge.

12 Kenda* pipae wambao doko etapea. Dee lapomasilyamo dolapo tenda ipatana kanjepape!

Enjele tokange dokome beto leamo doko13 Dee* enjele tokange dokome baanya beto doko

leamopa, olata toko golome wasepae Gotenya enom-batena katenge dokonya denge kitomende dutupanyakainanya pii mende leamo sio. 14 Pii* leamo dokomeenjele tokange beto minatae kateamo doko lamaiyoo,“Enjele kitomende endaki andake Yupotisa matesa an-jetae kalyamino dupa embame mokape,” lea. 15 Dopa*lateamopa baame enjele kitomende dutupa mokea. En-jele kitomende dutupame yuunya endakali dupa pitakatepoma pyoo lita petala teponge doko pyao kumasalanyakilyoko giipi, koto giipi kanapi, ee kanapi dupa malisoodepa latae kateami. 16 Yanda singi amii mena osa mai-tanya pituu paenge dupanya itaki yaki dokomilione kingiitaka kingi ita lapomana lea. 17 Dokopa* mena osapi,osa maitanya peteamino dupapi dupa kombea dokomekandeo. Osanya peteamino dupame yonge pee aeneme† 9:11: apalyone Kenge dokonya tenge doko koyasingi akali. * 9:12: Ese7:5; Pa 8:13; 11:14 * 9:13: Eke 30:1-3; Pa 8:3 * 9:14: Pa 16:12 * 9:15:Pa 8:7-12 * 9:17: Jop 41:10-13

PANASIAMO 9:18 28 PANASIAMO 10:2wasepae kate pyapaelepi, wene pyapaelepi, kakai pya-paelepi dupa petae peteami. Dee osa aiyomba dupa menalayone‡aiyomba jiamopa itatepi, kenapi, kana itateme taoalupaepi§dupa dokaitanya kambunya pyakaetae katea.18 Kenda pipae tepoma pyakaetae kateamo dutupameendakali dupa tepoma pyoo lita petala teponge doko pyaokumasiami. 19 Doko, mena osa dutupanya pupu lapaedupa kambunya soo dee etengenya soaka pingi. Dupanyaetenge kanopato aiyomba jepae dupame endakali koy-asingima.

20 Kenda* pipae tepoma dutupame endakali dokaitapyao kumaseteaminopa, yangi kateamino endakali du-pame opale nyakamanya kingimi wasepae dupa maitamaiya nayami. Dupame enjele koopi, opale golopi, sili-papi, botonjapi, itapi, kanapimi gotena lao wasepae kapapao lenge natao, pii nasoo, kaita napayao pipenge sambogote dupa lao tama pyoo katao yakinala nayami. 21 Dopapyoo pituu, endakali pyao kumasingipi, nemango lao oapipingipi, endakalipi nyilya nyana pingipi pake nengepi,nyakamanya mana dupa maita maiya nayamiaka.

10Enjele mendeme Jone buku mende maiyamopa nyoo neamo

doko1 Doko etapeamopa enjele pupu lapae mende kaitinya

katao isa epeamo kandeo. Dokonya kopame yonge peepetae kateamopa, baanya aiyomba dokonya lipa kepasia. Dopa piamopa baanya lengelyaapi doko niki telepetala, moko dolapo anda paka tao katele pia. 2 Dokopa*‡ 9:17: layone Pa 4:7 doko kandape. § 9:17: kana tao alupae Kanatao alupae doko Gotenya imbu kaenge doko makande petae. * 9:20: Dit32:15-17; Wee 115:4-7; 135:15-17; Ais 2:8,20; 17:8; Dan 5:4,23; Emo 4:6; 1 Ko10:19-20; Pa 16:9,11 * 10:2: Ese 2:10

PANASIAMO 10:3 29 PANASIAMO 10:10buku yakane mende baanya kinginya lyangapae siamopamoko tolae-tena solowata pete dokonya katatala koya-tena yuunya katea. 3 Baame* puu lao mena layone*kyaalengeli pyoo pii leamopa, kaiti toka kalange leamo du-tupame baanya pii yanu piami. 4 Kaiti* toka kalangedutupame lateaminopa pepa pyalanya pio. Dopa piwakadoko kaitinya katao pii mende leamo dokome lao pituu,“Kaiti toka dutupanya pii lelyamo doko embame yalopetala pepa napyape,” lea.

5-6 Enjele** solowata petepa yuupanya kateamodokome baanya kingi tolae-tena kaiti-kisa pyalyetalalao pituu, “Gote lete etete katawaka katenge dokomekaitipi, kaitinya silyamo dupapi, yuupi, yuunya silyamodupapi, solowata petepi, solowata petenya silyamodupapi, dupawapuiyamo dokomauwana, kiningi etete giidoko etalanya pilyamo. 7 Enjele* kalange dokome baanyabeto doko laanya pitamopa, wamba Goteme pitona laoyalo pyoo masetala baanya kalai pingi potopesa dupalamaiyamo doko panao angi jetana,” lea.

8 Kaitinya katao pii epeamo sio dokome deaka nambalangyoo, “Embame enjele solowata petepa yuupanyakalyamo dokonya kinginya buku lyangapae silyamo dokonyala puu,” lea. 9 Dokopa* namba enjele doko kateasapupala baa lamaiyoo, “Embame buku yakane doko nambadii,” leo. Dopa leopa baame namba langyoo, “Em-bame buku dake nyepala naa. Natenopa kambunya wa-paka tambu tendu pili pyaapomoaka doko, mona kuiisalapomona,” lea. 10 Dopa leamopa nambame buku* 10:3: Wee 29:3-9; Jet 25:30; Emo 3:8 * 10:3: layone Pa 4:7 doko kandape.* 10:4: Dan 8:26; 12:4,9 * 10:5-6: Dit 32:40; Dan 12:7 * 10:5-6: Jen14:19,22; Eke 20:11; Nia 9:6; Wee 146:6 * 10:7: Ese 12:28; Dan 9:6,10; Emo3:7; Sak 1:6 * 10:9: Ese 2:8; 3:1-3

PANASIAMO 10:11 30 PANASIAMO 11:5yakane enjele kinginya siamo doko nyepala neo. Neopanambanya kambunya wapaka tambu tende pili piamoakadoko, nao goee lateopa mona kuii sia.

11 Dokopa* mendapuame namba langyoo, “Endakaliyonge waka waka katengepi, pii wakale wakale lengepi,yuu dupa pitakanya endakali tata dupapi, kiŋi longodupapi, dupa kandao Goteme pii lelyamo doko embamedee lamaipina,” leami.

11Akali lapomame pii latambina leamo doko

1 Dokopa* mendeme makande ita mende namba di-tala lao pituu, “Embame sakatatala Gotenya losuu andaandake*dokopa olata toko dokopa dolapo makande pipi.Dopa petala Gote lao tama pilyamino endakali dupa itakipyape. 2 Dopaka* doko, losuu anda andake dokonyakamaka kame doko makande napinya kayape. Tengedoko kamaka dokaita netesa endakali dupa maitaena, du-pame taono epe etete doko moko katao waimalyoo kanakingi ita kitomende-kisa dee lapoma katatami. 3 Dopapitaminopa, nambame nambanya pii lao panenge akalilapoma epena latopa, dolapome iti angaitipi petala yuu giitaosene mende-kisa andate lapoma dee kingi ita tokangeGotenya pii doko lao panao katatambina,” lea.

4 Lapoma* dolapo yuu pitakanya Kamongo dokonyaenombanya olipi ita lapomapi kia lama lapomapi jepae.5 Mendeme* dolapo koyasipuli lao masetamo kandao* 10:11: Jet 1:9-10; 25:30; Dan 3:3-4 * 11:1: Ese 40:3; Sak 2:1-2* 11:1: gotenya losuu anda andake Gotenya losuu anda andake lelyamodoko Kataisanya sosa doko kandao kongali joo lelyamo. * 11:2: Wee 79:1;Ais 63:18; Dan 7:25; Sak 12:3; Lu 21:24; Pa 12:6,14; 13:5 * 11:4: Sak 4:3,11-14* 11:5: 2 Sam 22:9; 2 Kiŋ 1:10; Wee 97:3; Jet 5:14

PANASIAMO 11:6 31 PANASIAMO 11:12doko, dolaponya nengekaita itate yuli tao pyakaetaladolaponya yandapipi doko tata. Mendeme dolapo koy-asipuli lao masetamo kandao doko, itate dokome yan-dapipi doko dopa pyoo kumapenge. 6Dolapome* Gotenyapii doko lao panatambinopa aiyuu naepena lao kaitinyakaitini lyokapengepupu lapae dokodolapo-kisa singi. Deedolapome endaki dupa kapa pao taiyoko injisepenge pupulapae doko dolapo-kisa soo, kenda pipae tata dupamemasetambinoli pyoo yuunya endakali dupa koyasepengepupu lapae doko dolapo-kisa soaka pingi.

7 Dolapome* Gotenya pii doko lamaiyoo etapatam-binopa, mena kapua mendepale mende yuli koo etetekoko dokonya katao pyakalyingi dokome dolapo yandapimaitala ita minao pyao kumaseta. 8 Pyao* kumasetaladolapo yuu taono andake kongali lao Sotoma lata Isipelata pingi dokonya kaitini andake dokonya setata. Wambadolaponya Kamongo doko taono dokonya ita pokonyakumia. 9 Endakali pii wakale wakale lengepi, yongewaka waka katengepi, yuu dupa pitakanya endakali tatadupa pitakame dolapo koto tepoma-kisa dee yongamagii mende pyoo kandatala mendemepi nyoo malu pinalao kayala nayatami. 10 Dolapome* Gotenya pii doko laopanatambinosa yuunya endakali dupa tanda koo nyepaladolapo taeme kumilyambinona lao dupame mona yaepaooapi dupa mende mai mai pitami. 11 Koto* tepoma-kisadee yongama gii mende pyoo patatamopa, Gotenya letekatasingi poo doko dolapo-kisa ipata. Dopa pitamopadolapo sakatatala toya katatambinopa, kandatamino en-dakali dupame etete pakame kumatami. 12 Dolapome** 11:6: Eke 7:17-20; 11:10; 1 Sam 4:8; 1 Kiŋ 17:1; Je 5:17 * 11:7: Dan7:3,7,21; Pa 12:17; 13:1,5,7; 17:8 * 11:8: Ais 1:9-10; Lu 13:34 * 11:10: Est9:19; Jo 16:20 * 11:11: Ese 37:5,10 * 11:12: 2 Kiŋ 2:11

PANASIAMO 11:13 32 PANASIAMO 11:18setambinopa kaitinya katao pii mende latamo dokomedolapo lao puu lao wii lao lao pituu, “Nyilyambo ketaedakenya ipupa,” lata. Dopa latamopa dolapo kopa kainadokonya kaiti-kisa patambino doko yandapipi dupamekandatami. 13Gii* dokopaka titiwali andakemendemina-tala, taono dokonya anda yuupi dupa pitaka kingi ita pyoolita petala dupanya mende koyata. Dee taono dokonyaendakali taosene kalange dupa titiwali minatala pyaokumaseta. Dopa pitamopa endakali yangi katataminodupame etete pakame kumapala, kaitinya Gote doko laolalyetami. 14 Kenda* pipae laponge doko etapea. Deeteponge doko tenda yapa ipatana kanjepape.

Enjele kalange dokome beto leamo doko15 Enjele* kalange dokome baanya beto doko leamopa,

yangimi kaitinya katao puu lao lao pituu, “Yuu dupapitaka indupa naimanya Kamongo Gotepa Kataisapadolapome isoo katapelyambinona, tanga tangapi isoakakatatambina,” leami. 16 Dokopa* isingi akeli kingi italapoma-kisa dee kitomende Gotenya enomba-tena nyaka-manya tokonya petengema dupame luma lakao tombaulisoo Gote lao tama piami. 17Dupame* lalyoo lao pituu,“Kamongo Gote, emba wamba waka kateeno,indupa kalyeno doko-kisa pupu lapae silyamo.Embanya pupu lapae andake doko tange nyepala.embame tee pyao isoo kalyeno dokonya naimame emba

lao yaka pilino lelyamano.18Netesa* endakali dupame imbu kayaminopa* 11:13: Ese 38:19-20; Pa 6:12; 8:5; 16:18 * 11:14: Ese 7:5; Pa 8:13; 9:12* 11:15: Eke 15:18; Wee 10:16; 22:28; Dan 2:44; 7:14,27; Opa 21; Sak 14:9; Pa1:5; 12:10 * 11:16: Pa 4:4,10 * 11:17: Emo 3:13; 4:13; Pa 1:4,8; 4:8; 15:3;16:5,7,14; 19:6,15; 21:22 * 11:18: Wee 2:1,5; 46:6; 110:5; 115:13; Emo 3:7; Lo2:5; Pa 10:7; 19:2,5; 20:11-13

PANASIAMO 11:19 33 PANASIAMO 12:4embame dupa tandamaipengepi, endakali kumapae dupa

yapapenge giipi doko ipatea.Dee embanya kalai pingi potopesa dupapi,embanya endakali kenge singipi nasingipi,emba paka kayao katenge dupapi, dupa yole maipengepi,yuu minao koyasiamino dupa koyasepengepi dutupa

pipenge gii doko ipateana,” leami.19Dopa* leaminopa Gotenya losuu anda kaitinya katengedoko lumbapae siamopa, Gotenya pii lao setapae palengebokosa doko andokote-kaita panao sia. Dokopa yuu wa-paka dupa pyoo mulumalu lao kaiti katao titiwali minaotandake kapa yale dupa epea.

12Enda mendepa kanopato pambea mendepanya pii leamo

doko1 Kongali* andake mende kaitinya panao dapa pia:

enda mendeme niki doko yonge pee petae petea. Kanadoko baanya moko pundipundi dokonya kateamopa aiy-omba dokonya bui kingi ita-kisa dee lapoma balu joomanditae petea. 2 Baa* wane tongota doko manjanyamaita piamopa baa etete tanda napala puu lao ae laowane manjanya pia. 3 Dee* kongali waka mende kaitinyapanao dapa pia: kanopato pambea kangyoo andake aiy-omba kalange katenge doko aiyombanya nenge kingiita mende katenge-pyaa. Aiyomba dutupanya kiŋinyabalu kalange manditae katea. 4 Baanya* etenge dokomekaitinya bui dupa pitaka tepoma pyoo lita petala tepongedoko pyalyandanya isa yuunya pyandea. Dopa petala* 11:19: Eke 9:24; 25:10; 1 Kiŋ 8:1-6; Ese 1:13; Ip 8:5; 9:4; Pa 4:5; 8:5; 15:5;16:18,21 * 12:1: Sol 6:10 * 12:2: Jen 3:16; Ais 66:7 * 12:3: Dan 7:7* 12:4: Dan 8:10

PANASIAMO 12:5 34 PANASIAMO 12:10enda wane manjanya piamo dokonya enomba-tena soowane doko mandipatamopa baa nyoo nalanya anga petaesia. 5 Dokopa* enda dokome wane ane mende mandea.Tenda wane dokome aene kolyepe mende minao yuudupa pitakanya endakali tata dupa pitaka iseta. Endadokome wane doko mandipiamopa mendeme nyiminaketae Gotepa Gotenya isoo petenge toko dokopanya pea.6Dokopa* enda doko paka pyakao endakali napalenge yuumendenya pea. Peamo yuu dokonya mendapuame baayuu gii taosene mende-kisa andate lapoma dee kingi itatokange pyoo dutupanya nee maina lao Goteme yuu depalakamaiya.

7 Kaitinya* yanda andake mende sakatea. EnjeleMaikele lenge dokopi baanya enjele dupapimi pambeaandake doko yanda pimaiyaminopa, baapi baanya enjeledupapimi itingi pimaiyoo yanda pyoo kateami. 8 Dopakadoko, pambeapi baanya enjelepi dupame yandanya itaminalanya kyoto nanjepala, kapa pao kaiti-kisa dee kat-apenge nanjia. 9 Dokopa* Maikelepi baanya enjelepidupame pambea andakepi baanya enjelepi dupa soo isapyandeami. Kanopato doko kenge Satane lata, dee TengeSetenge lata pingi doko, baa wambatae waka. Baameyuunya endakali dupa pitaka minakasingi.

10 Mendeme* kaitinya katao puu lao lao pituu,“Naimanya Gote dokonya enomba-tena katao kukakotakapi naimanya masoo miningi kaiminingi dupa-kisa tenge setao katenge doko kaitinya soo isapyandatelyamino. Tenge dokonya minao Gotenya pyoo* 12:5: Wee 2:9; Ais 7:14; 66:7; Pa 2:27; 19:15 * 12:6: Pa 11:2-3; 12:14* 12:7: Dan 10:13,21; 12:1; Ju 9; Pa 20:2 * 12:9: Jen 3:1,4,14-15; Sak 3:1;Lu 10:18; 22:31; Jo 12:31; Pa 20:2-3 * 12:10: Jop 1:9-11; Sak 3:1; Pa 11:15

PANASIAMO 12:11 35 PANASIAMO 12:17nyingi manapi, pupu lapaepi, isingi manapi, dutupaepapuaka ipatelyamo. Dee baanya Kataisa doko pupulapae nyepelyamoaka. 11 Naimanya masoo miningikaiminingi dupame Sipisipi Yakane dokonya taiyokodokopa, baanya lao pii lamaingi dokopa dolapome tengesetao katenge doko ita miniami. Dopa petala dupamenyakama tange kapa pao kumatamane lao etete neanakayami. 12 Tenge* dutupanya minao emba kaitipi,nyakama kaitinya katenge dupapi mona yaepalapa!Dopaka doko, isa yuupi solowata petepi nyakama etetekoyatami iki lamo. Doko, Satane baa isa nyakama-kisaepeamo dokome gii kuki iki katatama lumu lao masetalaetete tomba nao epeana,” lea.

13 Pambea* dokome baa soo isa yuunya pyandeamikandatala, enda wane ane mandeamo doko baame boowataminia. 14 Dokopa* enda doko baanya yuu depalakamaiyamo endakali napalenge yuu dokonya buu laopena lao mendeme yaka lakepame andake mendenyapapa mendalapo baa maiya. Yuu dokonya baa pambeadokopa tependa joo pitatamopa ee kana tepoma-kisa deekana tokange dutupanya baa isoo nee maitami. 15Dokopaendaki liyepala enda doko soo paakale pena lao endadokonyamaitasa kanopato dokome endaki katyuu pyasia.16 Dopaka doko, yuu dokome enda doko nisoo pukuotala,endaki andake kanopato dokome katyuu pyasiamo dokonyoo koko palyia. 17 Dokopa* kanopato dokome endadoko etete imbumi kumapala, enda dokonya wane wakadupame Gotenya mana setapae dupa watao minao Jisas-ame pii leamo dupa watao miningi endakali dupa yanda* 12:12: Ais 44:23; 49:13; 2 Ko 6:2; Pa 20:3 * 12:13: Jen 3:15 * 12:14:Eke 19:4; Ais 40:31; Dan 7:25; 12:7; Pa 11:3; 12:6 * 12:17: Jen 3:15; Dan7:7,21; Pa 11:7; 13:7; 14:12

PANASIAMO 12:18 36 PANASIAMO 13:5pimaiya pea. 18 Dopa petala kanopato doko baa solowatapete lemba dokonya sia.

13Mena kapua mendepale mende epea

1 Dokopa* mena kapua mendepale mende solowatapete dokonya-kaita pyakalyetala epeamo kandeo.Dokonya aiyomba kalangekalyamopa aiyombanya nengekingi ita mende katenge-pyaa. Dutupanya kiŋinyabalu mendai mendai lao manditae kateamopa, aiyombadutupanya Gote kandao lamba lao pii mende latae katea.2 Mena* kapua doko yana lepata jia. Dokonya mokodupa mena bea moko jiamopa nengekaita doko menalayone*nengekaita jia. Dokopa kanopato dokome baanyapupu lapae andakepi, kalai pingi manapi, isingi kalaidokopi, dutupa mena kapua doko maiya. 3Dokopa* menakapua dokonya aiyomba dupanya mende kumapenge joopyao lombaloo petayaka doko, dee mumba pyoo mee jia.Dopa piamopa endakali dupa pitakame tunduma pingikapua doko kandao mona andao baa watao miniami.4 Watao* minao pituu, kanopato dokome baanya pupulapae dokomena kapua dokomaiyamo dokonya kanopatodoko tama piami. Dopa pyoo pituu mena kapua dokoapata tama pyoo dapa leami: “Mena kapua dakepa apipakapape? Apimi kapa pao pimaitape?” leami.

5 Mena* dokome Gote kilya kandao luiyao katena laoGoteme yakinatala kaya. Dopa petala mena dokome kanakingi ita kitomende-kisa dee lapomanya mana doko kapa* 13:1: Dan 7:3; Pa 12:3; 17:3,7-12 * 13:2: Dan 7:4-6 * 13:2: layonePa 4:7 doko kandape. Dee yana lepata lenge dokopi mena bea lenge dokopidupa mendai dopaleaka jepae. * 13:3: Jet 27:6; Lu 4:6; Pa 17:8 * 13:4:Jet 27:6; Pa 17:8 * 13:5: Dan 7:8,11,25; 11:36

PANASIAMO 13:6 37 PANASIAMO 13:12pao minapenge pupu lapae nyina lao kayaka. 6 Baame*Gote kilya kandao lao pituu, Gotenya kengepi Gotekatenge pandapi kaitinya katenge dupapi dupa kandaokilya kandeaka. 7 Baame* Gotenya endakali dupa yandapimaitala ita minina lao Goteme baa yakinatala kaya.Dopa piamopa endakali pii wakale wakale lengepi, yongewaka waka katengepi, yuu dupa pitakanya endakali tatadupapi dupa pitaka isoo katapenge pupu lapae doko nyia.8 Goteme* yuu dake tee pyao wapuiyamo dokonya pituuindupa tuu lao endakali lete etete katenge kenge singibuku dokonya kenge nasiamo endakali dupa pitakamemena kapua doko tama pitami. Buku doko Sipisipi Yakanepyao kumasetae dokonya.

9 Endakali* kalekaita singi dokome pii dake sokondapepipenge. 10 Endakali* mende anjetae palya pupengetamo kandao doko, baa anjetae palya pupenge. Endakalimende konjuame kumapenge tamo kandao doko, baakonjuameaka kumapenge. Mana dolaponya Gotenya en-dakali dupame masoo minao kyoto joo katapenge.

Dee mena kapua mendepale mende epea11 Dee nambame kandeopa mena kapua mendepale

mende yuu koko paliuu pyakalyia. Dokonya aiyombanyanenge lapoma kateamo dolapo sipisipi yakane mendenyaaiyombanya nenge jiamopa, pii leamo doko kanapatopambeame lengeli pia. 12 Mena laponge dokome mupadokonya pupu lapae dupa pitaka nyepala baame dokonyaenombanya kalai pia. Dopa pyoo pituu yuupi yuunyaendakali dupapi dupame mena aiyomba pyao lombaloo* 13:6: Pa 11:2-3 * 13:7: Dan 7:7,21; Pa 11:7; 12:17 * 13:8: Eke 32:32-33;Wee 69:28; Dan 12:1; Pl 4:3; Pa 3:5; 5:6; 17:8; 20:12,15; 21:27 * 13:9: Mt 13:9;Mk 4:23; Pa 2:7 * 13:10: Jet 15:2; 43:11; Mt 26:52; Pa 14:12

PANASIAMO 13:13 38 PANASIAMO 13:18

petae dee mumba piamo mupa doko tama pina laopyalanya pia. 13 Mena* laponge dokome kongali pakapipae dupa pia. Kongali dupanya mende, baame endakalidupanya enombanya itate mende kaiti-kisa katao yuunyaepena lea. 14 Baame* mena mupa dokonya enombanyadopa pina lao Gotemekayamopa, kongali dupa pyoo yu-unya endakali dupa minakasia. Dopa pyoo pituu yu-unya endakali dupa lamaiyoo, “Nyakamame mena kapuakonjua kombe paleta lete kalyamo mupa doko wangi taomende wasalapapena,” lea. 15Dupame* mena mupa dokowangi tao wasiamino doko mena laponge dokome letekatasina lao Goteme kaya. Dopa piamopa wangi taowasepae dokome pii latala, baa lao tama pyuani nakay-atamino endakali dupa kumasalanya kalai pia.

16Mena* laponge dokome kamongopi tipyapi, endakalikenge singipi nasingipi, kendemanepi mee endakali du-papi, dupa pitakame kingi tolae tamopi langalunya ta-mopi dupanya kongali mende petae katapengena lea.17 Dopana, mena mupa dokonya kenge doko tamopikenge itaki yaki doko tamopi dolapome endakali mende-kisa kongali petae nakatatamo kandao, dokome oapimitopo nyala nayao, baa-kisa sambala nayawaka pipenge.18Naimame* dake masokondape pipenge: mena dokonyaitaki yaki doko andate tokange-kisa kingi ita tokangedee wakao tokangeaka jilyamo doko masepae endakalimendeme yapokondape pipenge. Itaki yaki dokome en-dakali mende makande pilyamo.

* 13:13: 1 Kiŋ 18:24-39; Mt 24:24; 2 Te 2:9-10 * 13:14: Dit 13:2-4; Pa19:20 * 13:15: Dan 3:4-6; Pa 15:2 * 13:16: Pa 7:3; 14:9,11; 16:2; 19:20;20:4 * 13:18: Pa 17:9

PANASIAMO 14:1 39 PANASIAMO 14:614

Endakali eteteaka longo dupame wee enenge mende leami1Nambame* kandeopa Sipisipi Yakane doko yuumanda

Sayone lenge dokonya katea. Endakali taoseneaka an-date mendai dee kingi ita kitomende-kisa wakao kit-omendeaka baa-pipa awapa kateami. Dutupanya lan-galunya baanya kengepa, baanya Takangenya kengepadolapo pepa pyatae katea. 2Dokopa* kee-kaemende kaiti-kisa leamo doko endaki andake oo lengepi, kaiti katengepidopale jia. Gitaa pingi endakali dupame gitaa pilyaminipalinu lao katengeli pia. 3 Gotenya* isoo petenge tokopi,opale lenge tenge kitomendepi, isingi akalipi, dutupa-nya enombasa katao wee enenge mende leami. Yuunyaendakali dupanya Goteme sambao nyepeamo taoseneakaandate mendai dee kingi ita kitomende-kisa wakao kito-mendeaka dutupame iki kapa pao wee dokomana nyiami.Mendeme wee doko kapa pao mana nyepenge nanjia.4Akali* mendapuame enda watandala nayao kinambo jookatengemali pyoo katapala endakali dutupame SipisipiYakane doko pelyamo kaitini dupanya watao paengema.Goteme dutupa endakali kaina dupanya sambao nyia.Dutupa Gotepa Sipisipi Yakane dokopanya wambao sam-bao nyepae joo katengema. 5 Dupame* sambo pii laanaengema. Dupa-kisa tenge mende nasingi.

Enjele tepomame pii leamino doko6 Enjele* mende kaitipa kopao pee lao payamo dokome

Wai Pii Epe sulu soo singi mende minao ipao endakali* 14:1: 2 Kiŋ 19:30-31; Ese 9:4; Joe 2:32; Opa 17; Sep 3:12-13; Ap 2:21; Pa 7:3-4* 14:2: Ese 1:24; 43:2; Pa 1:15; 19:6 * 14:3: Wee 33:3; 40:3; 96:1; 98:1;144:9; 149:1; Ais 42:10; Pa 5:9; 7:4; 15:3 * 14:4: Jet 2:2-3; Ep 5:27; Je 1:18* 14:5: Wee 32:2; Ais 53:9; Sep 3:13 * 14:6: Dan 3:4; Pa 8:13

PANASIAMO 14:7 40 PANASIAMO 14:9-10pii wakale wakale lengepi, yonge waka waka katengepi,yuu dupa pitakanya endakali tata dupapi, dupa lamaiya.7 Baame* puu lao lao pituu, “Goteme endakali yapa-penge giidoko tengesa petelyamona, nyakamame baapaka kayao tama pyoo kalyepape. Baame yuupi, kaitipi,solowata petepi, endaki lee kuingipi dupa wasiamo dokotama pyepape,” lea.

8 Dee* enjele laponge dokome wambao doko wataoipupala lao pituu, “Bapilone*yuu taono andake dokokoyatelyamo. Kiningi, koyatelyamo. Yuunya en-dakali pitakame kepo kolenge mana kyoto joo wataominilyamino doko Bapilone tange dupame sakatasiami.Dopa piamino doko dupame endaki waene jepae dokoyuunya endakali pitakame nena lao maiyamina,” lea.

9-10 Dee** enjele mende tepo pyoo lapoma dolapowatao epeamo dokome puu lao lao pituu, “Endakalimendeme mena kapua mendepale dokopa, doko wangitao wasepae dokopa dolapo lao tama pyoo, mena dokonyakongali doko kinginya tamopi langalunya tamopi petaekatatamo kandao doko, baa tangeme Gotenya imbukaenge endaki waene jepae doko nata. Waene dokoGoteme endaki-pipa pyasala nayao imbu kaenge kapopenge dokonya kai latamo doko, endakali dokome nata.Dokopa endakali doko kana itateme tao alupae†dokonya* 14:7: Eke 20:11; Wee 146:6; Pa 4:11; 10:6 * 14:8: Ais 21:9; 51:17; Jet 25:15;51:7-8; Pa 17:2; 18:2-3 * 14:8: bapilone Wamba Olotesamene gii dokopaBapilone tange dupame koaka pyoo katao koonya kenge soo kateami-pyaa.Dokopa taono Bapilone doko koona lao kenge singi doko nyoo taono Lomamakande pyoo waa katao lapae silyamo. * 14:9-10: Pa 13:12-17; 14:11;16:2; 19:20; 20:4 * 14:9-10: Jen 19:24; Wee 11:6; 75:8; Ais 51:17,22; Jet25:15; Ese 38:22; Pa 15:7; 16:19; 19:20; 20:10,14; 21:8 † 14:9-10: kana taoalupae Pa 9:17 doko kandape.

PANASIAMO 14:11 41 PANASIAMO 14:16

enjele etete epe dupapi, Sipisipi Yakane dokopi, dupanyaenombasa tanda koo nao katata. 11Dopa* pitamopa itaitadokome endakali dopale dupa tanda maiyoo, koteaka laokena pitamo doko pyoo ketae pyakalyeta. Dokopa menadokonya kengenya kongali doko petae katapala baapa baawangi tao wasepae dokopa dolapo lao tama pilyaminoendakali dupa kuka kotakapi imambu nala nayatamina,”lea.

12 Mana* dopale dupanya Gotenya endakali dupamebaanya mana setapae dupa watao minao Jisasa lao masoominao kyoto joo katapenge.

13 Dee* kaitinya pii mende leamo dokome lao pituu,“Embame pepa dapa lao pyape. Endakali Kamongodokopa pakatae katao epapu kumatamipi, dee ene ku-matamipi, dupame mona yaepena. ‘Dupame lekeleke taokateamino dupanya kiningi etete koto katatami. Epe pi-amino dupa dupa-kisa sepeta patamina,’ Sipitisa dokomedopa leana,” lea.

Nee mandenge gii doko14 Dokopa* kopa kyoo lapae mende siamopa ongonya

mende petea. Doko endakali petele pyoo balu golomewasepae mende mandyuu konjua nenge katapae mendeminatae petea. 15Dee* enjele mende kaitinya losuu andaandake dokonya katao kamaka ipupala puu lao kopa ketaepeteamo doko lamaiyoo, “Yuunya nee dupa wambu pe-telyamona embanya konjua dokome lyao mandi. Indupaneemandipenge giina,” lea. 16Dopa lateamopa kopa ketae* 14:11: Jen 19:28; Ais 34:9-10; Pa 13:12-17; 14:9; 16:2; 19:3,20; 20:4 * 14:12:Pa 12:17; 13:10 * 14:13: Mt 11:28-29; 1 Ko 15:58; 2 Te 1:7; Ip 4:10 * 14:14:Dan 7:13; Pa 1:7 * 14:15: Joe 3:13; Emo 8:2; Mt 13:30,39-40; Jo 4:35

PANASIAMO 14:17 42 PANASIAMO 15:2peteamo dokome baanya konjua doko isa pyandatalayuunya nee wambu petae dupa lyao mandea.

17 Dee enjele mende kaitinya losuu anda andakedokonyaka katao kamaka epeamo dokome konjua nengekatape mende miniaka. 18 Dee* enjele mende itate isingipupu lapae singi doko olatatoko dokonya katao epea.Ipupala puu lao enjele konjuanenge katapaeminingi dokolamaiyoo, “Yuunya getepe dupa wambu petelyamona,embame embanya konjua nenge katapae dokome lyaa,”lea. 19 Dopa* lateamopa enjele dokome baanya konjuadoko yuunya pyandatala getepe dupa lyia. Lyapala getepeindingi Gotenya imbu kaenge yuli andake dokonya pyan-dea. 20 Dokopa yuu taono andake dokonya kamalyatenagetepe indingi yuli dokonya mendeme indiamopa yuliketae dokonya taiyoko pyakalyetala liyoo yuu etete te-penda waka pea. Ketae liyoo epeamo dupa pituu endakalidupanya mangenya lita pia.

15Enjele kalange dupame kenda pipae kalangeaka sepeta

kateami1Dee* kaitinya kongali andake wakamendepale mende

pia. Enjele kalange mendatupame endakali koyasalanyakenda pipae kalangeaka sepeta kateami. Kenda pipaedutupa etatamopa dee ipata mende nasia. Dutupa-kisaGotenya imbu kaenge doko etalakao etea.

2 Dee* solowata pete jepae mendita mende kandeo.Doko galasa mende itate-pipa mendenya pali-pali petaejia. Lemba dokonya mena kapua mendepale dokopi,baa wangi tao wasepae dokopi, baanya kenge itaki yaki* 14:18: Joe 3:13; Pa 6:9-10; 8:3-5 * 14:19: Ais 63:1-6; J.Ee 1:15; Pa 19:15* 15:1: Lep 26:21; Pa 15:6-7 * 15:2: Pa 4:6; 5:8; 7:9,14

PANASIAMO 15:3 43 PANASIAMO 15:7dokopi, dutupa itaminiamino endakali dupaGotemegitaajepaemaiyamodupaminatae kateami. 3Dupame* SipisipiYakane dokopa, Gotenya kendemane Mosesepanya weedopale joo dapa leami:“Eteteaka pupu lapae pitaka Kamongo Gote emba-kisa

silyamo.Embame kalai piino dupa andakeaka jilyamo.Dupa kandao mona andelyamano.Endakali tata pitakanya emba kiŋi kalyeno.Embanya mana dupa angipi tolatepiaka silyamo.4 Kamongo,* emba iki epe etete kalyeno doko apimi paka

nakayatape?Emba apimi lalyala nayatape?Embanya mana tolatae dupa panao ipatea.Tenge ongonya endakali tata pitakame emba lao tama

pyaa ipatami.5 Dopa* lao wee doko lateaminopa, Gote kalyamona laopanasingi kaitinya losuu anda lapalapame petae andakotedokonya panda eteteaka epe doko lumbiamo kandeo.6 Dokopa* enjele kalangeme kenda pipae kalangeakasepeta kateamino dutupa panda eteteaka epe dokonyakatao kamaka epeami. Dupame lapalapa kaimala napingietete kyoo lapae dupa petala matapu golome wasepaedupa sangalinya pyoo epeami. 7 Opale* lenge tengekitomende dutupanya mendeme pelesa golome wasepaekalangeaka enjele kalange dutupa menda menda maiya.* 15:3: Eke 15:1,11; Dit 32:4; Wee 92:5; 111:2; 139:14; 145:17; Jet 10:10; Pa 1:8;11:17; 16:7 * 15:4: Wee 86:9-10; Jet 10:6-7; Mal 1:11 * 15:5: Eke 38:21;40:34 * 15:6: Lep 26:21; Pa 15:1; 19:8 * 15:7: Wee 75:8; Ais 51:17,22;Jet 25:15; Pa 14:8,10; 16:19

PANASIAMO 15:8 44 PANASIAMO 16:5Gote katawaka katenge dokonya imbu kaenge doko pe-lesa kalange dutupanya tumbatae katea. 8 Dokopa*Gotenya tii pipaepa pupu lapaepa dolaponya kena pi-amo dokome panda eteteaka epe dokonya tumbataekateamopa, mendemekapa pao andaka dokonya kolan-dapenge nanjia. Enjele dutupame kenda pipae dutupanyakalai pyoo etasetena lao malisepenge jia.

16Pelesa kalange Gotenya imbu kaenge sepeta dutupa

1 Dokopa** pii mende panda eteteaka epe dokonyakatao puu lao enjele kalange dutupa lamaiyoo, “Nyaka-mamepupala pelesa kalange Gotenya imbu kaenge sepetadutupa yuunya kai laapape,” lea.

2 Dopa* lateamopa enjele wambao dokome pupalabaanya pelesanya sepeta doko yuunya kai lea. Dokopamena kapua mendepale dokonya kongali petae endakalidupame mena doko wangi tao wasepae doko lao tamapyoo katenge dupa-kisa amungi aii pyao etete tanda pingidupa pia.

3Dee* enjele laponge dokome baanya pelesanya sepetadoko solowata pete dokonya kai lea. Dokopa solowatapete doko endakali kumapaenya taiyoko jiamopa opalelenge tenge solowata petenya singi dupa pitaka kumia.

4Dee* enjele teponge dokome baanya pelesanya sepetadoko endaki lee kungipi, andakepi dupanya kai leamopa,dupa pitaka taiyoko jia. 5 Dokopa* endakinya enjele* 15:8: Eke 40:34; 1 Kiŋ 8:10-11; 2 Ktl 5:13-14; Ais 6:4; Ese 44:4 * 16:1:Wee 69:24; Ais 66:6; Jet 10:25; Ese 22:31; Sep 3:8; Pa 16:17 * 16:1: Pa 8:6-12* 16:2: Eke 9:10; Dit 28:35; Pa 13:12-17 * 16:3: Eke 7:17-21 * 16:4:Wee 78:44 * 16:5: Dit 32:34; Wee 119:137; 145:7; Pa 11:17

PANASIAMO 16:6 45 PANASIAMO 16:12dokome Gote kandao lao pituu, “Emba wamba waka ka-teeno doko, indupa kalyeno. Emba etete epe. Embamemana tolatae minao endakali dupa yapee. 6 Endakali* du-pame embanya endakali dupapi, potopesa dupapi, dupapyao kumasiaminopa taiyoko kai latae katea. Dopa pi-aminopa embame endakali dupa taiyoko nena lao mai-ino doko dupa-pipa kapa peana,” lea. 7 Dee* olatatoko dokonya katao pii mende leamo dokome lao pituu,“Kiningi, Kamongo Gote, eteteaka pupu lapae, embamemana angipi tolataepi minao endakali yapengena,” lea.

8 Enjele kitomende dokome baanya pelesanya sepetadoko niki lenge dokonya kai lea. Dokopa niki dokome en-dakali dupa yangena lao Goteme kayamopa niki dokomedupa yangea. 9 Niki* doko eteteaka itaita koo pipaedokomena endakali dupa tao mulyoo pituu, kenda pipaedutupa isingi pupu lapae singi Gote doko kilya kandaokateami. Dopa petala dupame mona kapilyoo baa laolalyala nayami.

10 Enjele* yuungi dokome baanya pelesanya sepetadoko mena kapuanya isoo petenge kiŋi toko dokonya kaileamopa, kapua dokome isingi endakali dupa-kisa iminjia.Endakali dupa tanda koo nao, keke tange kepao neami.11 Doko* amungi piapi tanda neamipi tenge dolaponyadupame Gote kaitinya katenge doko kilya kandao monakapilyala nayao nyakamanya mana koo miniamino dupamaita maiya nayami.

12 Enjele* tokange dokome baanya pelesanya sepetadoko endaki andake Yupotisa lenge dokonya kai leamopa* 16:6: Wee 79:3; Ais 49:26; Ese 35:6; Mt 23:25; Pa 6:9; 18:24 * 16:7:Wee 19:9; 119:137; Pa 1:8; 15:3; 16:14; 19:2 * 16:9: Emo 4:6; Pa 9:20-21;16:21 * 16:10: Eke 10:21-23; Ais 8:22 * 16:11: Jet 5:3; Pa 9:20-21; 16:21* 16:12: Ais 11:15-16; 44:27; Jet 50:38; 51:36; Pa 9:14

PANASIAMO 16:13 46 PANASIAMO 16:18kiŋi dupa niki pyakaengesa-kaita ipatami kaitini dokodepa latae sina lao endaki doko tukea. 13 Dokopa* enjelekoo tepoma monge jepae mendatupa kanopato pambeakambupi, mena kapua dokonya nengekaitapi, sambo po-topesa nengekaitapi dupanya pyakalyiami. 14 Enjele* kooSatane jepae dupame kongali dupa pingima. Dupameyuunya endakali pitakanya kiŋi dupame Gote eteteakapupu lapae dokome yapatamo gii dokonya yanda pina laonyoo limbala pengema.

15 Kandeleno!* Pake nenge endakali mende epengelipyoo namba ipato. Dopana, endakali mendeme lengetao katapala baanya elya pingi dokomendeme nakandenalao, papata napayao yongenya pingi yakinala nayao pingiendakali doko baa mona yaepena.

16Maitakao* enjele koo dupame kiŋi dupa laminao paoyuumende Iputu pii lao kengeAmaketono*lenge dokonyalimbiami.

17 Enjele* kalange dokome baanya pelesanya sepetadoko poo dokonya kai lea. Dopa piamopa losuu anda an-dake dokonya kiŋi petenge toko dokonya-kaita pii mendepuu lao leamo doko kamaka epea. Dokome lao pituu,“Dutupa pyoo etapelyamona,” lea. 18 Dokopa* yuu wa-paka pyoo mulumalu lao kaiti katao titiwali etete andakemende minia. Endakali tee pyao kateamino dokonyapituu indupa tuu lao titiwali etete andake dopale mende* 16:13: Eke 8:3 * 16:14: Pa 1:8; 16:7; 19:6,15,19 * 16:15: Mt 24:43-44;Lu 12:39-40; 1 Ko 1:8; 1 Te 5:2,4; 2 Pi 3:10; Pa 3:3,18 * 16:16: Isi 5:19; 2 Kiŋ9:27; 23:29; Sak 12:11; Pa 20:8 * 16:16: amaketono Tenda yuu gii etatamodokopa yuu Amaketono dokonya koo epepi dupa yanda pitami panda mendekandao lelyamo. Pa 19:19-21 doko kandape. * 16:17: Ais 66:6; Pa 16:1; 21:6* 16:18: Eke 19:16; Dan 12:1; Mk 13:19; Pa 4:5; 8:5; 11:19

PANASIAMO 16:19 47 PANASIAMO 17:3naminia-pyaa. 19 Yuu* taono andake doko toka lapalatepoma piamopa, endakali tata pitakanya yuu taono dupakoya. Doko Goteme Bapilone†yuu andake doko masetaekatapala waene petenge kapo penge dokonya Bapilonetange dupame waene nena lao makapusia. Waene dokoGotenya imbu kaenge etete andake doko. 20 Dee* endakipete kainanya yuu singi dupa pitaka alu pyoo eteamopa,yuu manda mendaipi mende nasia. 21 Tandake* kapaandake kana lungutapaele dupa kaiti-kisa katao endakalidupa-kisa epea. Ipupala endakali dupa koyasoo etetekenda pisiamo dokonya dupame Gote kandao lambaleami.

17Enda akali nyele-nyele paenge mendepa mena kapua

mendepale dokopa1 Pelesa* kalange minatae kateamino enjele kalange

dupanya mendeme namba kateosa ipupala lao pituu,“Endaki longo satitoponya pitipala akali nyele-nyele*paengenya etete kenge singi enda dokonya yanunyetamo doko laitaka pitoo ipu. 2 Yuunya* kiŋi dupameenda doko-pipa kepo piami. Enda dokonya akali nyele-nyele paengemanawaene jepae dokome yuunya endakalidupa kyekeamina,” lea.

3 Dokopa* Oli Sipitisa dokome namba sakatasiamopa,enjele dokome namba nyoo endakali napalenge yuu* 16:19: Wee 75:8; Ais 51:17,22; Jet 25:15; Pa 14:8,10 † 16:19: bapilone Pa14:8 doko kandape. * 16:20: Pa 6:14; 20:11 * 16:21: Eke 9:22-26;Pa 11:19; 16:9,11 * 17:1: Jet 51:12-13; Ese 16:23; Pa 17:15 * 17:1:akali nyele-nyele Taono Bapilone doko kandao kongali lao akali nyele-nyelepaenge endana lenge. Pa 14:8 dokokandape. * 17:2: Ais 23:17; Jet 25:15-16;51:7; Pa 14:8; 18:3 * 17:3: Pa 13:1

PANASIAMO 17:4 48 PANASIAMO 17:8mendenya pea. Dopa peteamopamena kapua kate pyapaemendenya ketae enda doko peteamo kandeo. Menadokonya yonge dokopitakanyaGote lamba lenge pii longodupa pepa pyatae katea. Mena dokonya aiyomba kalangekateamopa aiyombanya nenge kingi ita mende katea.4 Enda* dokome yongenya pingi wene pyapaepa katepyapaepamendalapo petala, golopi, kana auu pipaemunilongome sambengepi, mamakupi dupame yati petae pe-tea. Dopa petala kapo penge golome wasepae mendeminiamo dokonya baanya akali nyele-nyele paenge manadokonya aii pyapaepi koopimi tumbatae katea. 5 Baanya*kenge kongali pyoo baanya langalunya dapa lao pyataekatea: Bapilone†yuu andake doko, enda akali nyele-nyele paenge dupapi mana aii pyapae miningi endakalidupapinya tengena lao pyatae katea. 6 Enda* dokomeGotenya endakalipi Jisasanya lao lao panenge endakalidupapi dupanya taiyoko dupa napala baa kyekea. Dopapiamo doko kandatala namba etete mona andeo.

7 Dokopa* enjele dokome namba langyoo, “Aipumaemba mona andelepe? Enda dokopa, mena kapuaaiyomba kalange katenge dutupanya nenge kingi itakatenge dokome enda doko mandyuu paenge dokopa,dolaponya tenge yalo petae doko nambame emba langi-too. 8 Embame* mena kanjeno doko wamba kateamoakadoko, indupa dee nakalyamona tenda baa yuli koo etetekoko dokonya katao pyakalyalanya pilyamona, pyaka-lyetala pao etete koyalakao koyata. Goteme yuu wasiamodokonya pituu indupa tuu lao yuunya endakali dupa lete* 17:4: Jet 51:7; Ese 28:13,16; Pa 18:16 * 17:5: 2 Te 2:7; 1 Pi 5:13; Pa 14:8† 17:5: bapilone Pa 14:8 doko kandape. * 17:6: Pa 18:24; 19:2 * 17:7:Pa 13:1 * 17:8: Wee 69:28; Dan 7:3,7; Pa 3:5; 11:7; 13:3-4,8

PANASIAMO 17:9 49 PANASIAMO 17:15etete katenge kenge singi buku dokonya kenge nasilyamoendakali dupame mena wamba kateamo doko indupanakatapala, dee katatamo kandatala tenge dokonyamonaandatami.

9 “Masingi* endakali mendeme kapa pao dake ma-sokondape pipenge. Mena dokonya aiyomba kalangedutupa yuu manda kalange mendatupa makande petaedokonyana, enda doko yuu manda kalange dutupa-nya ketae petenge. Aiyomba kalange dutupame kiŋikalangeaka makande petae. 10 Dutupanya yuungi isapatapiminopa indupa mendai kalyamo. Mende dokokiŋi jetala naelyamo. Maitakao baa kiŋi jetala gii kukikatapenge. 11 Mena wamba kateamo indupa nakalyamodoko kiŋi kalange dutupanya tukulapo joo katapala, baakoyalanya kalyamo.

12 “Dopana,* aiyombanya nenge kingi ita katapumukanjeno dutupame kiŋi kingi itaka makande petae. Dutu-pame endakalipi yuupi dupa isetala naelyaminoaka doko,dupame mena doko-pipa awapa pupu lapae nyepala kiŋikatele lao kilyoko gii mendai katatami. 13 Dutupamemasingi mendai iki palyetala nyakamanya pupu lapaepikyotopi dupa mena doko maingima. 14 Dopa* petaladupa-pipa Sipisipi Yakane doko-pipa yanda pitaminopaSipisipi Yakane dokome dupa ita minata. Doko, baakamongo dupanya Kamongo katao kiŋi dupanya Kiŋikalyamo. Goteme ipupa latae endakali dupapi, yapaonyepae endakali dupapi, baa yakinala naenge endakalidupapi dupame baa-pipa katao ita minatamiakana,” laoenjele dokome lea.

15Dee* baame namba langyoo, “Enda akali nyele-nyele* 17:9: Pa 13:18 * 17:12: Dan 7:24 * 17:14: Dit 10:17; Dan 2:47; 1 Ti6:15-16; Pa 19:16 * 17:15: Ais 8:7; Jet 47:2; 51:13; Dan 3:4

PANASIAMO 17:16 50 PANASIAMO 18:2paenge doko pitipya dosa endaki longo ipao satyalamokanjeno dutupame endakali longo limbao kalyamino du-papi, endakali yonge waka waka katenge dupapi, piiwakale wakale lenge dupapi, yuu pitakanya endakali tatadupapi dupa makande petae. 16 Aiyombanya* nengekingi ita mende katapumu kanjeno dupapi, mena dokopidupame enda akali nyele-nyele paenge doko kandaomona koo palitami. Dupame baanya oapi dupa koy-asetala, baa papata petena lao baanya yongenya pingidupa lyokao nepatamiaka. Dopa petala dupame baanyayonge dupa napala itatenya yangatami. 17 Doko, du-pame Gotenya masepae watao minina lao Goteme dupamasepae maitala, dupa mona mendai palyoo katao,dee nyakamanya isingi kalai dupa mena doko maiyoopao Gotenya pii leamo doko angi jetamo dokonya tuulena lao masepae maiyaka. 18 Embame* enda kanjenodokome, yuu taono andake yuunya kiŋi dupa isilyamodoko makande petaena,” lao enjele dokome lea.

18Taono andake Bapilone doko koyatelyamona leamo doko

1 Dee** maitakao enjele waka mende kaiti-kisa kataoisa epeamo kandeo. Baa etete pupu lao tii pipae dokomeyuu doko tii pisia. 2Dopa* petala baame etete puu lao laopituu,“Taono andake Bapilone*doko koyatelyamo.

Kiningi, koyatelyamo.Yuu dokonya enjele koo Satane jepae dupame tenge

yawatala,* 17:16: Lep 21:9; Ese 16:37-41; 23:25-29 * 17:18: Pa 11:8 * 18:1: Ese43:2 * 18:1: Jet 50:1-46 * 18:2: Ais 13:21-22; 21:9; 34:11,14; Jet 50:15,39;51:8 * 18:2: bapilone Pa 14:8 doko kandape.

PANASIAMO 18:3 51 PANASIAMO 18:6enjele koopi, yaka†auu nakayapenge koo dupapi dupa

pitaka yuu dokonya anjetae joo katengema.3 Doko* aipuma? Bapilone yuu dokome baanya akali elya

pingi pyoopaengemanakyoto endakiwaene jepaedoko,

yuu dupa pitakanya endakali tata dupa pitakame nena laomaiya.

Dopa piamopa, yuunya kiŋi dupame baa-pipa kepokoleami.

Baame pitoo lao masiamo dupa pitaka pyaanya baanyamuni longo paka siamo dokonya pisinisa kalaipingi endakali dupamemuni longonyiamina,” lea.

4Dee* pii mende kaitinya katao lea dokome lao pituu,“Nyakama baanya koo dokopa kopataminopa,baa kenda pipae nyetamodokonya aopyoo latala nyakama

apata nyetamina,nyakama nambanya endakali dupame yuu doko yakina-

tala ipupa!5 Doko,* baanya koo dupa eteteaka andake pyoo mau

pyatae katao pao kaitinya tuu lea.Goteme yuu dokonya koo dupa pitaka masetae kalyamo.6 Enda* dokome nyakama-kisa piamoli pyoo nyakamame

yanu pyao pitamino dokonyabaame piamo dopaleaka dee mende apata waipa soo

pyepape.Baame kapo penge mendenya nyakamanya endaki waene

depa lekeamoli pyoonyakamame baanya depa lakamaiyoo pituu† 18:2: yaka Jutamanya mana dokome yaka tata mendapua koo kaimalapipaena nala nayatama lao nee nyetae-pyaa. * 18:3: Ais 23:17; Jet 25:15,27;51:7; Pa 14:8 * 18:4: Ais 48:20; 52:11; Jet 50:8; 51:6,45; 2 Ko 6:17 * 18:5:Jen 18:20-21; Jet 51:9 * 18:6: Wee 137:8; Jet 16:18; 50:15,29; 2 Te 1:6

PANASIAMO 18:7 52 PANASIAMO 18:12-13wakao dopaleaka mendatupa waipa soo depa laka-

maiyepape.7Baame* baa tange lalyoo yongenya pyuani kayamo dupa

pitaka piamoliaka pyoonyakamame baa tanda maiyoo mona minao kenda pisala-

pape.Doko baame baanya mona dokome,‘Namba enda kuini joo pilyona, walyakae joo napilyona,mona kenda pisingi mende nakandatona,’ lenge8 Dopa* lao masingi dokonya kenda pipae dupa yuu gii

mendainyaka baa-kisa ipata.Yainapi, mona kenda pisingipi, lopo andakepi dupa

baa-kisa epena latala baa itateme yangata.Kini, baa yapatamo Kamongo Gote doko pupu lapaena,”

lea.9Baa** kepo petala pyuani kayamino dupa pitaka pyoo

eteamino yuunya kiŋi dupame baa itatenya tatamo kenadoko kandatala ee lao yamataka latami. 10 Baa* tandakoo natamo dokonya dupame pakame kumapala, tependakatao lao pituu, “Bapilone yuu taono andake pupu la-pae emba Goteme kilyoko gii mendai ikinya yanu nyooyapelyamona kondo etete kondo,” latami.

11 Yuunya* pisinisa pingi endakali dupame yuu dokolao masetala ee lao mona kenda kayao pitami. Dokoaipuma? Endakalimi nyakamanya pinju dupa dee sam-bala nayatami. 12-13 Golopi,* silipapi, kana auu pipaemuni longome sambengepi, mamakupi, lapalapa kyoolao auu pipaepi, wene pyapaepi, penapena pipaepi, katepyapepi, ita tunduma auu pipae pingi tata tatapi, mena* 18:7: Ais 47:7-9 * 18:8: Lep 21:9; Jet 50:34; Pa 17:16 * 18:9: Ese27:30-35; Pa 17:2 * 18:9: Ese 26:16-17 * 18:10: Dan 4:30 * 18:11:Ese 27:31,36 * 18:12-13: Ese 27:12-13,22

PANASIAMO 18:14 53 PANASIAMO 18:19elepene nengeme wasepae tata tatapi, ita yole andakemesambengepi, kana botonjapi, aenepi, kana yati pipaepidupame wasepae dupapi, nee tende pisingi ita yanu sina-monepi, itamaiyapi, ita kena tunduma pina lao yangengedupapi, wele tunduma pipaepi, kena tunduma pipaepingi pautapi, endaki waenepi, olipi ipangepi, nee palawaepepi, wiisa diipi, pulumakawapi, sipisipipi, mena osamepyalya lelyamopa pituu paengepi, kendemanepi, endakalisambengepi, dupa dee sambala nayatami. 14Pisinisa pingiendakali dupame lao pituu, “Embame opale nyepawanimikumiino dupa etapala, oapi auu pipae yole andakemesambenge tata tata dupapi, embanya yati auu pipae du-papi dupa koyatelyamona, embame dutupa dee nakan-datena,” latami.

15-17 Oapi*** dopale dupame pisinisa petala taonodokonya muni longo nyiamino endakali dupame taonodoko etete koyatamo dokonya paka kayapala tependakatatami. Dopa petala dupame ee lao mona kenda kayaolao pituu, “Wamba kolosa kyoo lapaepi, wene pyapaepi,kate pyapaepi, golopi, kana auu pipae muni longomesambengepi, mamakupi, dupame baa yati peteana, taonodokonya oapi epe dupa kilyoko gii mendai ikinya koy-atamo dokonya taono andake doko kondo etete kondo,”latami. Dee endakinya paenge sipi lyaa miningipi, sipisambapala yuu mendakaita penge endakalipi, sipinyakalai pingi akalipi, solowata pete dokonya pisinisapingi endakali dupapi, dupa pitaka Bapilonenya tependakatatami. 18 Taono* doko yangatamopa kena kandatalapuu lao lao pituu, “Taono andake dakepa kapa pao taonoanduku silyape?” latami. 19 Dupame* nyakama tangenya* 18:15-17: Ese 27:31,36 * 18:15-17: Ese 28:13; Pa 17:4 * 18:15-17:Ais 23:14; Ese 27:27-30 * 18:18: Ese 27:32 * 18:19: Ese 27:30-34

PANASIAMO 18:20 54 PANASIAMO 18:24aiyombanya kenai lumbao pyasoo mona kenda kayaoeaka lao puu lao lao pituu, “Sipi setenge endakali du-pame solowata petenya payatala taono andake dokonyamuni longo silyamopanyepala kamongo jingimana, taonoandake doko kilyoko gii mendai ikinya koyatelyamodokonya kondo etete kondo,” latami.

20 Kaitinya* katengepi, Gotenya endakalipi, aposelepi,potopesapi, nyakama pitakame taono doko kandatalamona yaepalapape. Doko Goteme nyakama lao masetalataono doko yapapala yanu nyepelyamo.

21 Enjele* kyoto mendeme kana etete andake mendeminalyetala solowata pete dokonya pyale latala lao pituu,“Dopaka pyoo Goteme taono andake Bapilone dokonyepala puu lao pyale latamopa endakali dupame kapapao dee nakandatami. 22 Dopana* gitaa pingipi, linulengepi, pulupapu lengepi, beto pingipi dupa dee nase-tami. Oapi tata tata dupa wasingi endakali dupanyamende nakandao wiisa dii indingisa kana ningi nangolenge doko dee naseteamiaka. 23 Ita* tao katenge dokodee natata. Akali enda kelyao enda akali pao pilyamopapii lenge doko dee nasetamiaka. Doko aipuma? WambaBapilone dokonya pisinisa pingi endakali dupame yuunyaetete andake joo kateaminopa, baame topoli joo yuupitakanya endakali dupa minakasiana,” lea.

24 Potopesapi,* Gotenya endakalipi, yuunya endakalitaono Bapilone dokome taiyoko nyiamo dupa pitakapidupanya tenge doko baa-kisa dia.* 18:20: Dit 32:43; Wee 96:11; Ais 44:23; 49:13; Jet 51:48; Pa 19:1-2 * 18:21:Eke 15:5; Jet 51:63-64; Ese 26:21 * 18:22: Ais 24:8; Ese 26:13 * 18:23:Ais 47:9; Jet 7:34; 16:9; 25:10 * 18:24: Jet 51:49; Ese 24:7; Mt 23:35-37; Pa6:10; 16:5-7; 17:6; 19:2

PANASIAMO 19:1 55 PANASIAMO 19:519

Taono Bapilone doko koyasiamo dokonya tama piaminodoko

1 Dee maitakao siopa kaitinya katao keekae mendeendakali kambu andake mendeme lee lao lao pituu,“Naimame Gote lao tama pimana! Naimanya Gotedokome endakali pyoo nyoo katenge. Baa pupu laotii pyoo katengeaka! 2 Baame* mana angipi tolataepiminao endakali dupa yapenge. Enda akali nyele-nyele*paenge dokonya mana dokome yuunya endakalidupa koyasiamo doko baa Goteme yanu nyoo yapea. Deeenda dokome Gotenya kendemane dupa taiyoko nyiamodokonya Goteme yanu nyiakana,” leami.

3 Dupame* deaka lao pituu, “Baa yangeamo doko taokoteaka lao kena pyoaka katengena, naimame Gote laotama pimana,” leami. 4 Dokopa* isingi akali kingi italapoma-kisa dee kitomendepi opale lenge tenge kito-mendepi dupame kiŋi petenge toko dokonya petengeGote doko kandao tama pyoo pituu, “Kiningi, naimameGote lao tama pimana!” leami. 5 Dopa* leaminopa kiŋipetenge toko dosa katao pii mende lao pituu, “Gotenyakendemane endakali kenge singi dupapi, meepi, Gotepaka kaengepi nyakama pitakame naimanya Gote dokolao tama pyepa!” lea.

Sipisipi Yakane dokome enda yoko pyao watapae pyatamodoko* 19:2: Dit 32:43; 2 Kiŋ 9:7; Jet 51:48; Pa 6:9-10; 11:8; 16:7 * 19:2: akalinyele-nyele Pa 17:1 doko kandape. * 19:3: Ais 34:10; Pa 4:11 * 19:4:Pa 4:9-10 * 19:5: Wee 22:23; 115:13; 134:1; 135:1

PANASIAMO 19:6 56 PANASIAMO 19:106 Dokopa* keekae mende leamo dokonya endakali

kambu longo mendeme lengepi, endaki andake oolengepi, kaiti toka andake lengepi dopale joo laopituu, “Naimanya Kamongo Gote eteteaka pupu lapaenaima isoo katenge doko lao naimame lalyemana!7 Naima* mona yaepao eteke pyao baa lao lalyemana!Doko aipuma? Sipisipi Yakane dokonya enda yokopyapenge†gii doko ipatelyamo. Baanya enda dokodepa latae pitipilyamoaka. 8 Goteme* enda doko kolosakaimala napingi eteteaka kyoo lapae mende maipumupetae pilyamona,” leami. Kolosa kyoo lapae doko Gotenyaendakali dupame mana tolao miningi doko.

9 Dee* enjele dokome namba langyoo, “Embame piidatupa pepa pyape: ‘Sipisipi Yakanenya enda yoko pyaowatapae pyatamo dokonya epena latae endakali dupamona yaepena! Pii dutupa Gotenya pii kiningi etetena,”lea. 10 Dopa* lateamopa nambame baa lao tama pyaanyabaanya moko kateamo dosa isa luma lakeo. Dopa piwakadoko, baame lao pituu, “Embame dopa napi. Nambameembapi Jisasame pii leamo minilyamino embanya masoominingi kaiminingi dupapi nyakama-pipa kalai mendaipingina, embame Gote lao tama pipi,” lea. Jisasame piileamo dupa potopesa dupame pii leamino dupanya angidoko.

Mena osa kyoo lapae maitanya peteamo doko* 19:6: Eke 15:18; Wee 22:28; 93:1; 97:1; 99:1; Ese 1:24; 43:2; Dan 7:14; Pa1:8,15,17; 14:2; 15:3; 21:2 * 19:7: Wee 118:24; Mt 22:9; Ep 5:25-27; Pa 11:17† 19:7: enda yoko pyapenge Kataisame baanya sosa doko lanyoo kaitinyapatamo doko kandao kongali lao enda yoko pyapenge lelyamo. * 19:8: Ais61:10; Mt 22:12; Pa 15:6 * 19:9: Mt 8:11; 22:2-3; Lu 14:15; Pa 1:3 * 19:10:Ap 10:25-26; Pa 22:8-9

PANASIAMO 19:11 57 PANASIAMO 19:1811 Kaiti* doko wakale pyoloo petae siamopa mena osa

kyoo lapae mende kateamo kandeo. Dokonya peteamodoko kenge Angi Tolatae lenge. Baame mana tolatae mi-nao endakali dupa yapenge. Dee, mana tolatayaka minaoyanda pingi. 12 Baanya* lenge dolapo itate yuli jiamopabaamekiŋinya balumandipala kiŋi longo isoo katea. Dopapiamopa kengemende baa-kisa pyatae katea. Kenge dokomendeme masala naelyamopa baa tangeme iki masingi-pyaa. 13 Baa* yonge pee londe taiyoko pata-pata petaemende petae katea. Baanya kenge doko Gotenya Pii lapaelenge. 14 Kaitinya yanda singi amii dupame yonge peelonde kyoo lapae kaimala napingi dupa petala mena osakyoo lapae dupanya pituu baa watao peami. 15 Baame*netesa endakali dupa pyatopa lao baanya nengekaitakonjua nenge katapae mende pyakaetae katea. Baameaene kolyepe mende minao netesa endakali dupa iseta.Getepe lyao indingi yuli dokonya baame getepe indyeta.Indyetamopa waene ipatamo doko Gote eteteaka pupulapae dokonya imbu kaenge andake doko. 16 Baanya*yonge peepa paingipa dolaponya dapa lao kenge pyataekatea: KINI DUPANYA KININA dee KAMONGO DUPANYAKAMONGONA latae katea.

17 Dee* enjele mende niki lenge dokonya kateamodokome yaka kaitipa kopao pee lao payamino dupa puulao wii lao lamaiyoo, “Nyakama Gotenya nee andakedokonya nalapale limbalapa. 18Nyakamame kiŋipi, yandasingi amii isingi mupapi, akali pupu lapaepi, mena os-api, osanya petenge akalipi, kendemanepi, meepi, kenge* 19:11: Wee 96:13; Ais 11:4; Ese 1:1; Sak 1:8; 6:3,6; Pa 1:5; 3:7,14; 6:2* 19:12: Dan 10:6; Pa 1:14; 2:17-18 * 19:13: Ais 63:1-3; Jo 1:1,14 * 19:15:Wee 2:9; Ais 49:2; 63:3; J.Ee 1:15; Joe 3:13; Pa 1:8,16; 2:12,16,27; 4:8; 12:5; 14:20* 19:16: Dit 10:17; Dan 2:47; Pa 17:14 * 19:17: Ese 39:17-20

PANASIAMO 19:19 58 PANASIAMO 20:3singipi, nasingipi, dupa pitakanya yonge dupa nalapa,”lea.

19 Dokopa* mena kapua mendepale dokopi, yuunyakiŋi dupaapi, dupanya yanda singi amiipi dupame menaosanya peteamo dokopi, dokonya yanda singi amiipidupa yanda pimaiyanya kapeami. 20 Yanda* petala os-anya peteamo dokome mena kapua dokopa, dokonyaenombasa kongali dupa pyoo kateamo sambo potopesadokopa dolapo anjia. Sambo potopesa dokome kongalipiamo dupame endakali mena wangi tao wasepae dokolao lalyingi dupapi baanya kongali petae dupapi dupaminakasia. Mena kapua dokopa sambo potopesa dokopadolapo lenge taputa kana itateme tao aluoo‡katenge itatepete andake dokonya soo pyandea. 21 Dokopa* kiŋi du-papi, dupanya yanda singi amii dupapi dupa akali osanyapeteamo dokome baanya nengekaita konjua pyakaetaekateamo dokome kepao kumasia. Dopa peteamopa yakadupa pitakame ipao dupa nao etete tomba kendeami.

20Satane doko ee kana taosene mende anjetae paleamo doko

1 Dokopa* enjele mendeme kaiti-kisa katao yulikoo etete koko dokonya kii dokopa ŋili kende andakemendepa minao epeamo kandeo. 2 Ipupala* baamekanopato pambea yuu wambatae waka endakali pitaka-kisa tenge setenge kenge Satane lenge doko minatala eekana taosene mende maiyoo sene kende dokome anjia.3 Anjetala* baame ee kana taosene mende yuu pitakanya* 19:19: Wee 2:2; Pa 17:12-14 * 19:20: Ais 30:33; Dan 7:11; Mt 7:15; Pa13:12-17; 14:10; 20:10,15 ‡ 19:20: kana itateme tao aluoo Pa 9:17 dokokandape. * 19:21: Ese 39:17,20; Pa 19:17-18 * 20:1: Pa 9:1 * 20:2:Jen 3:1; Mt 12:28-29; Pa 12:7,9 * 20:3: 2 Te 2:6-8; 2 Pi 2:4; Ju 6; Pa 12:12

PANASIAMO 20:4 59 PANASIAMO 20:8endakali tata dupa minakasala naena lao yuli koo etetekoko dokonya pyandatala, kaita piti pyaakao pimbia. Eekana dutupa patatamopa, maitakao baa mokapae gii kukikatapenge.

4 Dee* kiŋi petenge toko mendapuanya peteamino du-pame endakali dupa yapena lao Goteme dokaita pupulapae maiya. Dee Jisasame pii leamo dokopi Gotenya piidokopi lamaiyamino tenge dokonya yandapipi dupamemange kepeamino dupanya imambu dupa peteami. Menakapua dokopa doko wangi tao wasepae dokopa dolapotama pyaa nayao, mena dokonya kongali doko nyaka-manya langalupi kingipi dupanya kongali pyaa nayawakapiamino endakali dupa ee kana taosene mendepa kapalao Kataisapa kiŋi joo lete etete katapenge jia. 5 Dokowambao lete etete katatamino doko. Endakali wakakumiamino dupame ee kana taosenemendai doko patenalao malisepenge jia. 6 Endakali* wambao lete etetekatatamino dupa etete epe joo mona yaepena. Lapo pyookumingi doko dupa-kisa nasetamopa, Gotepa Kataisapa-nya pitisa joo ee kana taosene mendepa kapa lao Kataisa-pipa kiŋi joo isoo katatami.

Satane etete koyata7 Maitakao ee kana taosene mendai doko ipao patata-

mopa Satane anjetae palenge anda kaita doko lumbapalabaa mokata. 8 Dokopa* baame yuu pitakanya yangiyangipi lita dutupanya endakali dupa minakasalanyapata. Pupala Goko* endakalipi, Mekoko endakalipi dupa* 20:4: Dan 7:9,22,27; Mt 19:28; Lu 22:30; 1 Ko 6:2; Pa 5:10; 13:15-17* 20:6: Eke 19:6; Ais 61:6; 1 Pi 2:5,9; Pa 1:6; 2:11; 5:10 * 20:8: Ese7:2; 38:2,15-16,19 * 20:8: goko, mekoko Kenge lapoma dolapome yuupitakanya endakali Gotenya yandapipi dupame yuu gii etalanya pitamopaGote yanda pimaiyanya ipatamina lao kongali latae silyamo.

PANASIAMO 20:9 60 PANASIAMO 20:13yanda pina lao nyoo kambu pyatamopa dupanya itakiyaki doko endaki kee jeta. 9 Dokopa* dupame yuudupapitakanyapayapala, Gotenya endakali elyambupyoopalengema yuu dokopa, Goteme etete auu kaenge taonodokopa dolapo katao kakopatami. Dopaka doko, kaitinyaitate doko ipupala, dupa tao etata. 10 Dupa* minakasingiSatane doko kana itateme tao aluoo† katenge itate peteandake dokonya soo pyandata. Kapua dokopa sambopotopesa dokopa dolapo dokonya pateambina, dutupakuka kotakapi koteaka lao tanda koo nao katatami.

Kiŋi petenge toko dokonya petenge dokome endakali yapea11 Dokopa** kiŋi petenge toko andake kyoo lapae

mende siamo dokonya mende peteamo kandeo. Yu-upa kaitipa dolapome baa paka puu pao peambinopadee kandapenge nanjia. 12 Kenge** singi endakalipi,mee endakalipi kumateamino dupa kiŋi petenge tokoenomba dosa kateaminopa, bukumendapua lyangea. Deebuku waka mendeme lyangeamo doko endakali lete etetekatenge kenge singi buku doko lyangea. Kiŋi petengetoko dokonya petenge dokome endakali kumateaminodupanya mana miniamino dupa bukunya pepa pyapaesiamo dokonya-kaita yapea. 13 Solowata petenya man-gapala kumiamino dupa dee sakateami. Kumapala malukatengepi dupa pitaka dee sakateaminopa, kiŋi petenge* 20:9: 2 Kiŋ 1:10; Ese 38:22; 39:6; Lu 21:24 * 20:10: Jen 19:24; Wee11:6; Ais 30:33; Ese 38:22; Pa 19:20; 20:15; 21:8 † 20:10: kana itateme taoaluoo Pa 9:17 doko kandape. * 20:11: Wee 114:3,7; 2 Pi 3:7,10,12; Pa 21:1* 20:11: Dan 7:9-10; Mt 25:31-46 * 20:12: Eke 32:32-33; Wee 69:28; Dan12:1; Lu 10:20; Ap 17:31; Pl 4:3; Pa 3:5; 13:8; 17:8; 20:5; 21:27 * 20:12: Wee28:4; 62:12; Pot 24:12; Ais 59:18; Jet 17:10; Lo 2:6; 2 Ko 5:10; 11:15; 2 Ti 4:4; 1 Pi1:17; Pa 2:23; 18:6; 22:12

PANASIAMO 20:14 61 PANASIAMO 21:4toko dokonya petenge dokome dokaitanya mana mini-amili pyoo yapea. 14 Kiŋi* petenge toko dokonya pe-tenge dokome kumingi mana dokopa yuu koo dokopadolapo itate pete andake dokonya pyandea. 15 Lete* etetekatenge endakali dupanya kenge singi buku dokonyaendakali mendenya kenge nasiamo kandao doko, kiŋipetenge tokonya petenge dokome itate pete andakedokonya soo pyandea.

21Yuupa kaitipa enenge siamo doko

1 Dokopa** yuupa kaitipa enenge mendalapo sia.Doko, yuupa kaitipa wambatae dolapo puu peteambinopasolowata pete doko dee nasia. 2 Taono* enenge etete epeJetusaleme doko Goteme kaitinya katao pyandeamopaenda mapuakae mende akali paanya yati pyoo depalengeli petae epea. 3 Kiŋi* petenge toko dokonya piimende leamo dokome puu lao lao pituu, “Salapape.Indupa Gotenya anda doko endakali dupanya kainanyakalyamo. Baa dupa-pipa katatamopa endakali dupabaanya joo katatami. Baaka dupanya Gote joo dupa-pipaawapa katata. 4 Baame* lengenya ee ipange dupa pitakakunanya nepakamaita. Dopa pitamopa endakali dupa-pipa kumingimana doko dee nasetamopa, dupamona deekenda nakayao dupa deaka ee lao tanda nala nayatami.Doko dopale wamba piamo dupa etapelyamona,” lea.* 20:14: 1 Ko 15:26,55; Pa 19:20 * 20:15: Ais 30:33; Mt 25:41; Pa 3:5;19:20; 20:10; 21:8 * 21:1: Ais 65:17; 66:22; 2 Pi 2:3 * 21:1: Pa 7:15-17* 21:2: Ais 52:1; 61:10; Lo 8:19-23; Ip 11:16; 12:22; Pa 3:12; 19:7-8 * 21:3:Lep 26:11-12; 2 Ktl 6:18; Ais 8:8; Sak 2:10; 2 Ko 6:16; Pa 7:15-17 * 21:4: Ais25:8; 35:10; 65:19; Pa 7:17

PANASIAMO 21:5 62 PANASIAMO 21:105 Kiŋi* petenge toko dokonya petenge dokome lao

pituu, “Nambame dupa pitaka enenge injisilyona,” lea.Dee baame lao pituu, “Pii doko masoo minapenge kiningietetena, embame pepa pyape,” lea. 6 Deaka* baamenamba langyoo, “Dupa pitaka nambame petelyo. Teepingipi etengepi doko namba. Oapi dupanya tee pyawapietawapi doko nambaka. Endakali mende endaki nanukayatamo doko lete katasingi endaki lee kuingi dokonyanena lato. 7Koo* dupa yanda pimaiyoo ita minatamo en-dakali dokome dutupa pitaka namba-kisa nyeta. Nambabaanya Gote joo katatopa, baa nambanya wane joo katata.8 Dopaka* doko, pakali joo katenge endakalipi, masoominala naengepi, mana koo kapa pao naminapenge dupaminingipi, endakali pyao kumasingipi, endakalipi nyele-nyele paengepi, nemango miningipi, sambo gote tamapyoo katengepi, sambo lengepi endakali dopale dupanyayuu doko kana itateme tao aluoo*katenge itate pete an-dake dokona, dokonya lapo pyoo kumatamina,” lea.

Jetusaleme enenge doko9 Enjele* kalangeme kenda pipae kalange etao ipatamo

dupa pelesa kalangenya tumbatae minao katengema du-tupanyamendenambakateosa ipupala lao pituu, “SipisipiYakane dokonya enda lanyalanya pilyamo doko nam-bame laitaka pito, ipu,” lea. 10 Sipitisa* dokome nambasakatasiamopa enjele dokome namba nyoo yuu mandaandake etete ketae mendenya pea. Pupala taono etete* 21:5: Ais 43:19; 2 Ko 5:17; Pa 4:2,10 * 21:6: Wee 36:9; Ais 44:6; 48:12;55:1; Jet 2:13; Jo 7:37; Pa 1:8,17; 22:13,17 * 21:7: 2 Sam 7:14; Wee 89:26-27;2 Sam 7:14; Pa 22:15 * 21:8: Ais 30:33; Mt 25:41; Lo 1:29; Ip 10:38-39;Pa 19:20; 20:10,15; 22:15 * 21:8: kana itataeme tao aluoo Pa 9:17 dokokandape. * 21:9: 2 Ko 11:2; Pa 15:1 * 21:10: Ese 40:2; Ip 11:10; Pa 21:2

PANASIAMO 21:11 63 PANASIAMO 21:16epe Goteme kaitinya katao pyandeamo Jetusaleme dokonamba laitaka pia. 11 Gotenya* tii pipae dokome taonodoko tii pisia. Tii dokome kana etete epe kamalawai pya-pae jasapaa kana dopale joo tii pyoo galasa polepole pilipia. 12 Taono* doko kakopao kaname lome andake pyoopyoo etete ketae patae katea. Lome dokonya kambu kingiita mende-kisa dee lapoma siamopa, dutupanya enjelekingi ita mende-kisa dee lapoma kateami. Lome kambudutupanya Isataele yumbange kingi ita mende-kisa deelapoma dutupa kenge pyatae katea. 13 Lome dokonyaniki pyakaengesa-kaitapi, niki landa pingisa-kaitapi, deelemba yangi yangipi dutupanya kambu tepoma lawakalumbao nyetae katea. 14Taono* dokonya lome doko kyotoinjisoo kana kingi ita mende-kisa dee lapoma isa pise-tae dutupanya Sipisipi Yakane dokonya aposele kingi itamende-kisa dee lapoma dutupanya kenge pyatae katea.

15 Enjele* namba pii langiamo dokome taono dokopi,dokonya lome dokopi, lome kambu dutupapi, dupamakande pyaanya makande ita golome wasepae mendeminatae katea. 16Taono* doko etete kapakapa latae. Lon-depi andakepi dupa mendai dopale etete. Enjele dokomebaanya makande pingi dokome piamopa, makande doko

* 21:11: Ais 60:1-2,19 * 21:12: Eke 28:1; Ese 48:30-35; Pa 7:1-8 * 21:14:Ep 2:20 * 21:15: Ese 40:3,5; Pa 11:1 * 21:16: Ese 48:16-17

PANASIAMO 21:17 64 PANASIAMO 21:20sitetiame†tausene kingi ita mende-kisa dee lapoma jia.Taono dokonya londepi, andakepi, ketaepi dupa pitakamakande mendai dopaleaka jia. 17 Lome pyoo kise-tae doko apata baame makande pima-pima piamopalome makande doko kingi ita kitomende-kisa dee yuungijia. Enjele dokome makande piamo doko endakali du-pame nyakamanya oapapi dupamakande pingima dopalemendeme lome dokomakande pia. 18Goteme* lome kanakamalawai pyapae jasapaame petala, taono doko goloetete epe kuni nasingimi wasiamosa galasa kuni nasingietete epe joo polepole pia. 19 Taono doko kakopao lomepetae doko kyoto injisoo kana isa siamo dupa kana tatatata yole andake penge dupame yati petae sia. Kanakamalawai pyapae jasapaa doko wambao sia. Lapongedoko wene pyapae sapaya lenge. Teponge doko kyoolapae palipa kamalawai palipa pingi aketa lenge. Kito-mende doko sakapae emetele lenge. 20 Yuungi doko katepyapae palipa kyoo lapae palipa pingi satonikisa lenge.Tokange doko kate pyapae kaniliane lenge. Kalange dokokakai pyapae kitisolaita lenge. Tukulapo doko sakapaewaka mendepale betila lenge. Mange mende pyomondodoko lyatapae waka mendepale topasa lenge. Kingi itadoko sakapae palipa lyatapae palipa pingi kitisopetesa† 21:16: sitetiame Sitetiame ongo makande mende. Makande dokomekaitinipi taonopi dupa andake aipalepe lao makande pingi. Makande dokominao enjele dokome taono doko makande piamopa itaki yaki doko tausenekingi ita mende-kisa dee lapoma jia. Itaki yaki kingi ita mende-kisa deelapoma dokome Gotenya tata dupa pitaka makande pilyamo. Itaki yakitausene dokome taono dokonya opale mende daa jala nayao kapa pataenalao makande pilyamo. Dopa pilyamo dokome Gotenya endakali dupa taonodokonya kalyanya mendita mende daa jala nayao kapa pataena lao makandesitetiame tausene kingi ita mende-kisa dee lapoma dokome kongali laolelyamo. * 21:18: Ais 54:11-12

PANASIAMO 21:21 65 PANASIAMO 21:27

lenge. Kingi ita-kisa dee mendai doko wene pyapae wakamendepale ayasina lenge. Kingi ita-kisa dee laponge dokokate pyapae mendepale ametisa lenge. 21 Lome dokonyakambu kingi ita-kisa dee lapoma dutupa mamakumiakapai latae katea. Taono dokonya kaitini dupa golo eteteepe dupamewasepae dupa kunipimende nasoo galasa joopole pole pia.

22 Nambame* taono dokonya losuu anda mendekateamo nakandeo. Doko, Kamongo Gote eteteakapupu lapae dokopa Sipisipi Yakane dokopa dolapo losuuanda andake joo kateambi. 23 Taono* dokonya nikipakanapa dolapome tii pisina lao yangyala naya. DokoGotenya tii pipae dokome tii pisetae. Sipisipi Yakanedoko taono dokonya lama jepae. 24 Yuu* pitakanyaendakali dupa taono tii pipae dokonya payatami. Yuudupanya kiŋi dupame nyakamanya auu pipae dupaminao dokonya ipatami. 25 Taono** dokonya yuu kuiyalanayatamosa dupame lome kambu dupa pai laa nayatami.26 Yuu* pitakanya endakali dupame nyakamanya munipiopale auu pipaepi dupa minao taono dokonya ipatami.27 Dopaka* doko, opale koyapaepi, mana koo kapa paonaminapenge dupa miningipi, sambo lengepi, dopaledupa kapa pao naipatami. Sipisipi Yakane dokonyaendakali lete etete katenge kenge singi buku dokonyaendakali mendapuanya kenge pyakamaiyamo dupa ikitaono dokonya ipatami.

* 21:22: Jo 2:19-21; Pa 1:8; 15:3 * 21:23: Ais 24:23; 60:1-2,19-20; 2 Ko 3:18;Pa 22:5 * 21:24: Ais 60:3,5 * 21:25: Sak 14:7; Pa 22:5 * 21:25: Ais60:11 * 21:26: Wee 72:10-11 * 21:27: Ais 35:5; 52:1; Sak 13:1-2; 1 Ko6:9-10; 2 Pi 3:13; Pa 3:5; 13:18; 21:8; 22:15

PANASIAMO 22:1-2 66 PANASIAMO 22:622

Lete katasingi endakipa itapa dolapo1-2 Dee** enjele dokome lete katasingi endaki andake

galasa joo polepole pipae doko namba laitaka pia. En-daki doko Gotepa Sipisipi Yakane dokopanya isoo pe-tenge toko dokonya lee kuiyatala taono kaitini andakedokonya kainanya liyoo pea. Endaki dokonya omotenaaetenapi lete katasingi ita dupa katea. Ita tata dokomeee kana mendainya paa kingi ita-kisa dee lapomasa diimandelyamo doko kana dii lao mandenge-pyaa. Itayoko dokome yuu pitakanya endakali dupa auu pisalanyakatenge-pyaa. 3 Goteme* mendita mende auu nakaya-pala nepatoo lao masilyamo doko dee nakatata. Taonodokonya Gotepa Sipisipi Yakane dokopanya isoo petengetoko doko setamopa, Gotenya kendemane dupame baalao tama pyoo katatami. 4 Dupame* baanya lengelyaapikandataminopa baame baanya kenge doko dupanya lan-galunya pepa pyanya katata. 5 Yuu* doko dee iminjalanayata. Kamongo Goteme endakali dupa tii pisetamodokonya lamapi nikipi dupame tii pisina lao dupanyamende yangyala nayata. Dokopa dupame koteaka lao kiŋijoo isoo katatami.

Jisasa yapa ipata6 Dokopa* enjele dokome namba langyoo lao pituu,

“Pii buku dakenya pyatae silyamo dutupa angi kiningietete. Potopesa dupanya masingi sakatasingi KamongoGote dokome baanya kendemane dupa-kisa yapa pipenge* 22:1-2: Ese 47:1; Joe 3:18; Sak 14:8; Jo 4:14 * 22:1-2: Jen 2:9; 3:22; Ese47:12; Pa 2:7; 22:14,19 * 22:3: Sak 14:11; Pa 7:15 * 22:4: Wee 17:15;42:2; Mt 5:8; 1 Ko 13:12; 1 Jo 3:2; Pa 3:12 * 22:5: Ais 60:19-20; Dan 7:18,27;Sak 14:7; Pa 5:10; 20:6; 21:23,25 * 22:6: Dan 2:28-29,45; 8:26; Pa 1:1,19; 19:9;21:5; 22:16

PANASIAMO 22:7 67 PANASIAMO 22:13dupa baanya enjele dokome laitaka pyaa pena leana,”lea. 7 Dopa* leamopa Jisasame lao pituu, “Kandeleno!Namba yapa ipato. Gotenya opale tanga pitamo pii bukudakenya silyamo dupa watao miningi endakali dokomemona yaepao katenana,” lea.

8 Namba* Joneme pii dutupa kaleme soo oapi dutupalengeme kandao pio. Dopa petala oapi namba laitakapiamo enjele doko tama pyaanya moko kateamo dosaisa luma lakeo. 9 Dopaka doko, baame namba langyoo,“Embame dopa napi. Embapi, embanya masoo miningikaiminingipi, potopesa dupapi, buku dakenya pii la-pae watao miningi endakali dupapi dupa-pipa nambakalai mendai pingina, embame Gote lao tama pipi,” lea.10Deaka* baame lao pituu, “Gotenya pii bukunya silyamodoko embame yalo napipi. Pii lapae dokome pitanalelyamo dokonya gii doko tengesa petelyamo. 11 Koo*pingi endakali dupame koo pyoaka katena. Mana koominingi endakali dupame mana koo minawaka katena.Mana tolatae miningi endakali dupame mana tolataeminawaka katena. Etete epe joo katenge endakali dupameetete epe jowaka katenana,” lea.

12 Jisasame* lao pituu, “Kandeleno! Namba yapa ipato.Endakali mendai mendai lao dupamemana minataminolipyoo nambame yole maiyanya ipato. 13 Tee* pingipietengepi doko namba. Etete wambawapi etawapi dokonamba. Oapi dupanya tee pyawapi etawapi doko nam-bana,” lea.* 22:7: Pa 1:3; 2:16; 3:11; 22:12,20 * 22:8: Ap 10:25-26; Pa 19:10 * 22:10:Dan 12:4; Pa 1:3; 10:4 * 22:11: Dan 12:10 * 22:12: Wee 28:4; 62:12; Pot24:12; Ais 40:10; 59:18; 62:11; Jet 17:10; Lo 2:6; 1 Ko 3:8; 2 Ko 11:15; 2 Ti 4:14;1 Pi 1:17; Pa 2:16,23; 3:11; 18:6; 20:13,14; 22:7,20 * 22:13: Ais 41:4; 44:6;48:12; Pa 1:8,17; 2:8; 21:6

PANASIAMO 22:14 68 PANASIAMO 22:1914 Nyakamanya* yonge pee londe kaimbu pingi en-

dakali dupa mona yaepao kalyamino. Doko, dupamekapa pao lete katasingi ita dokonya dii lyao napala lomekambu dupanya-kaita taono dokonya kapa pao patami.15 Endakali* yana jepae dupapi, nemango miningipi,endakalipi nyele-nyele paengepi, endakali pyao ku-masingipi, sambo gote tama pyoo katengepi, sambomanaauu kayao miningi dupa pitakapi, dupa Gotenya taonodokonya kamalya katatami.

16 “Namba* Jisasame sosa dupa lao masetala nambanyaenjele dokome pii dutupa nyakama-kisa lao panasalaepena leo. Namba Dapitinya mandipaenya mandipaedoko. Yuu yongao bui katenge etete tii pipae dokonambana,” lea.

17 Sipitisa* dokopa Sipisipi Yakanenya enda dokopadolapome lao pituu, “Emba ipu,” leambi. Pii doko setamoendakali dokome “Emba ipu,” lapengeaka. Dokopa endakinanu kayata endakali doko ipupenge. Endaki napuli laomasetamo dokome lete katasingi endaki Goteme meedingi doko ipao napenge.

18 Buku** dakenya pitana lapae silyamo pii dupa se-tamino endakali dupa pitaka kandao, namba Joneme piikyoto dake lelyo. Endakali mendeme buku dakenya piiwaka mende waipa setamo kandao doko, pii kenda pipaebuku dakenya pyapae silyamo dupa endakali doko-kisaGoteme setata. 19 Endakali* mendeme Gotenya pii bukudakenya silyamo dupanyamende nepatamo kandao doko,lete katasingi ita buku dakeme lelyamo dokonya, baanya* 22:14: Jen 2:9; 3:22; Ese 47:12; Pa 7:14; 22:2 * 22:15: Nam 5:1-4; Lo 1:29;1 Ko 6:9-10; Pa 21:8,27 * 22:16: Nam 24:17; Ais 11:1,10; Lo 1:3; Pa 1:1,11;2:28; 5:5; 22:6 * 22:17: Sol 8:14; Ais 55:1; Jo 7:37; Pa 21:6 * 22:18: Pa15:1,6 * 22:18: Dit 4:2; 12:32 * 22:19: Jen 2:9; 3:22; Ese 47:12; Pa 22:2

PANASIAMO 22:20 69 PANASIAMO 22:21dii yangi Goteme nyoo nepatala, dee taono etete epe bukudakeme lelyamo dokonya, baa epena lao kayala nayataka.

20Pii* dutupa lelyamodokome lao pituu, “Kiningi etete,namba yapa ipatona,” lelyamo.

Kapana, Kamongo Jisasa, emba ipu.21Kamongo* Jisasame Gotenya endakali pitaka kandao

mona epe palena.

* 22:20: Ap 3:20-21; 1 Ko 15:23; Pa 2:16; 3:11; 22:7,12 * 22:21: 2 Te 3:18

70Enga Nutesamene Baipolo

The New Testament in the Enga language of Papua New Guinea, oldtranslation

Nupela Testamen long tokples Enga long NiuginiCopyright © 1988 The Bible Society of Papua New Guinea℗Wycliffe Bible Translators, Inc.Language: EngaDialect: MaeTranslation by: The Bible Society of Papua New GuineaThis translation is made available to you under the terms of the Creative CommonsAttribution-Noncommercial-No Derivatives license 4.0.Youmay share and redistribute this Bible translation or extracts from it in any format,provided that:

You include the above copyright and source information.You do not sell this work for a profit.You do not change any of the words or punctuation of the Scriptures.

Pictures includedwith Scriptures and other documents on this site are licensed just forusewith those Scriptures and documents. For other uses, please contact the respectivecopyright owners.2015-02-04UpdateseBible.orgPDF generated using Haiola and XeLaTeX on 3 Jul 2018 from source files dated 3 Jul2018645292b1-b46a-588d-9564-355d6eb62201