% از وزن 03طراحی و ساخت هواپیما تقریبا غیرممکن است بدون استفاده از آالت دقیق پروازی.این سیستمها تقریبا

درصد قیمت هواپیما را در بر می گیرد. 50تا 03عمومی هواپیما و از لحاظ قیمت

بخش نخست

جو زمین

اند. جو زمین این گازها بوسیله جاذبه زمین نگهداشته شدهاند که ای از گازها است که که زمین را احاطه کرده جو زمین الیه

شود. جو زمین % دی اکسید کربن و بخارآب می3.300% آرگون. 3.2% اکسیژن .93.2% نیتروژن،7..1شامل

کند. موجودات روی زمین را از طریق جذب اشعه فرابنفش خورشید و کم کردن دمای باالی بین روز و شب محافظت می

ش ارتفاع جو رقیق میشود .یعنی مولکولها از هم فاصله میگیرند.با افزای

دسته بندی جو

1.تروپوسفر

این الیه نزدیکترین الیه به زمین است با افزایش ارتفاع در تروپوسفر، چگالی گازها کاهش می یابد و هوا رقیق تر می شود.

بنابراین، دمای هوا با افزایش ارتفاع در این الیه نیز کاهش می یابد.ارتفاع ان از سطح زمین تقریبان تا .7 کیلومتری

است.هواپیماها در این ارتفاع پرواز میکنند.

2.استراتوسفر

باالی تروپوسفر قرار گرفته.ارتفاع آن 03 کیلومتر از سطح زمین است.الیه ازن در این منطقه قرار گرفته. در این الیه با

افزایش ارتفاع، دما نیز افزایش می یابد و دلیل آن وجود غلظت باالیی از مولکول های ازون است.

3.مزوسفر

الیه بعدی زمین است که باالی استراتوسفر قرار دارد. این الیه از ارتفاع ۸۵ کیلومتری آغاز شده و تا ارتفاع ۵۸

کیلومتری ادامه می یابد. با افزایش ارتفاع در مزوسفر، دما کاهش می یابد.

4.ترموسفر

باالی مزوسفر قرار دارد و تا ارتفاع 033 کیلومتری ادامه دارد. ایستگاههای فضایی بین المللی وشاتلها در این ناحیه قرار

دارند.

0.اگزوسفر

باالترین الیٔه جو زمین است که جو پس از آن پایان می پذیرد و خأل آغاز می گردد. هوا در این الیه بسیار رقیق است. تا

73333 کیلومتر ارتفاع دارد. بسیاری از ماهواره ها در این ناحیه قرار دارند.

جدول فشار استاندارد

ارتفاع

برحسب

متر

t, C دما Р, فشار میلیمتر

جیوه

0 15 760

500 11,75 716

1000 8,5 674,1

1500 5,25 634,2

2000 2 596,2

2500 -1,25 560,1

3000 -4,5 525,8

3500 -7,75 493,2

4000 -11 462,2

4500 -14,3 432,9

5000 -17,5 405,1

5500 -20,8 378,7

6000 -24 353,8

6500 -27,3 330,2

7000 -30,5 307,8

7500 -33,8 286,8

8000 -37 266,9

8500 -40,3 248,1

9000 -43,5 230,5

9500 -46,8 213,8

10000 -50 198,2

10500 -53,3 183,4

11000 -56,5 169,6

فشار سنجها

فشار چیست؟

میلی احدهای اندازه گیری فشار پاسکال.اتمسفر .بار.پوند بر اینچ مربع.و. را فشار گویندنیروی عمود وارد بر واحد سطح

با افزایش ارتفاع فشار نیز کم میشود. متر جیوه .

وسیله های اندازه گیری فشار از نوع االستیک )دیافراگم و کپسول(

وسایلی هستند که با پیدایش فشار دچار تغییر شکل می شوند که با اندازه گیری این تغییر شکل مقدار فشار را میتوان توسط

نیروی الکتریکی )مقاومتها( یا نیروی مکانیکی )چرخ دنده ها و فنرها و اهرمها ( اندازه گیری کرد.

کپسول

ن کپسول یک استوانه اب بندی شده است که فشار در درون ان ثابت اساس کار این فشار سنج یک سیستم میکانیکی است.ای

است.زمانی که فشار بیرونی تغییر میکند این اختالف فشار باعث جابجایی و حرکت عقربه شده و در صفحه مدرج نشان

هوا استفاده در ارتفاع سنج فشاری و نشان دهنده میزان فشار و فوالد ضد زنگ است.جنس آن از الیاژ مس داده میشود.

میشود.

اندازه گیری فشار هیدرولیک

انتقال و تبدیل نیرو توسط مایعات هیدرولیک نامیده میشود.به خاطر خاصیت لغزندگی برای روغن کاری قطعات و ضد

جهت به پمپ -9مخزن نگهدارنده روغن. -7زنگ بودن از روغن استفاده میشود.قطعات تشکیل دهنده سیستم هیدرولیک :

شیرها یا -4لوله های رابط تا دستگاه مورد نظر. -0حرکت در اوردن روغن در سیستم که توسط الکتروموتور انجام میشود.

ولوهایی که به منظور کنترل فشار روغن هیدرولیک به کار میروند.از خصوصیات روغن هیدرولیک تحمل فشار زیاد

در این شرایط نباید خاصیت خود را از دست بدهد و باید عمل روغن کاری را دمای باال و غیر قابل اشتعال بودن آن است و

بدرستی انجام دهد.کاهش دهنده طربه و فشار باشد.واشرهای عایق بندی نیز باید از جنس مرغوب باشد که احتمال نشتی را

. حرکت فرامین که شامل رادر سیستم هیدرولیک برای انتقال قدرت با دقت زیاد وفشاربا ال به کار میرود از بین ببرد.

الویتورها وشهپرها. باز و بسته کردن چرخهای هواپیما عملکرد سیستم ترمزاستفاده میشود که توسط روغن هیدرولیک انجام

میشود.توسط شلنگهای انعطاف پذیر و مقاوم در برابر ضربه و حرارت به سیستمهای مورد نظر وصل میشود.آلیاژهای

منیوم و منیزیم است.توسط یک پمپ به سیستمهای مورد نظر فرستاده میشود. سیستم بر اساس بار یا مخزن هیدرولیک ازالو

پاسکال است.

نشان دهنده فشار روغن

موتور هواپیما همچون موتور ماشین به پمپ روغن مجهز است که روغن را تحت فشار واز طریق مجراهای مخصوص به

قطعاتی که الزم است تحت روغن کاری باشند ارسال میکند.برای جلوگیری از افزایش بیش از حد روغن یک سوپاپ کنترل

ج بین سوپاپ کنترل و موتور قرار دارد و فشار روغن کنترل شده کننده فشار نیز در این سیستم قرار داده شده است.فشار سن

که از سوپاپ به سمت موتور میرود را نشان میدهد.ساختمان آن شبیه لوله بوردون است که سر باز آن به فشار روغن

آن این موتور متصل است.در انتهای باز لوله ای که به لوله بوردون وصل میشود به یک موج گیر متصل است که دلیل

است که لرزشی در حرکت عقربه فشار سنج بوجود نیاید.زیرا پمپ روغن در موقع کار به صورت یکنواخت مایع را از

خود خارج نمینماید و روغن در موقع خروج از پمپ حرکت موجی دارد واین حرکت مستقیما به عقربه منتقل میکند و

ر اینچ مربع یا کیلوگرم بر سانتی متر مربع است. عقربه به لرزش میافتد.فشار روغن بر اساس پوند ب

نشان دهنده فشار سوخت

لوله بوردون چیست؟

در هواپیماها عملکرد موتورتحت تاثیر فشار مایعات و گازها قرار دارد. یکی ازوسایلی که این فشارها را اندازه میگیرد

فشار سنج بوردون است.که به فشار سنج مانومترنیز معروف است.در هواپیماهای مدرن امروزی از مانومترهای الکتریکی

ی هواپیما پاوند بر اینچ مربع یا کیلوگرم بر سانتیمتر مربع است. استفاده میشود.واحد اندازه گیری فشار سنجها

لوله بوردن برای اندازه گیری فشار روغن .فشار هیدرولیک .ومنبع فشار اکسیژن استفاده میشود.یک لوله بیضی شکل است

یک سر آن بسته است و سر دیگر آن باز است و به منبع فشار متصل است.

اصول کار:

مایع یا سیال)مایع.گاز( تحت فشار توسط لوله به منبع فشار متصل شد لوله بوردن شروه به باز شدن میکند.و تغییر شکل وقتی که

میدهد.این تغییر شکل توسط رابط یا بازو به دندانه ها و سپس به چرخ دنده منتقل میشود .همزمان با باز شدن لوله چرخ دهده به

مقدار فشار در مایع یا سیال را نشان میدهد توسط صفحه مدرج.هرچه فشار بیشتر باشد حرکت سمت پایین منحرف میشود و عقربه

دنده ها و چرخ دهده ها نیز بیشتر است و عقربه فشار بیشتری را نشان میدهد.

فشار سنج الکتریکی دیاگرامی

برای اندازه گیری فشار سوخت یا روغن میتوان از حرارت سنجهای الکترو مکانیکی استفاده کرد این دستگاه به برق هواپیما وصل

(حساس به فشار است.و همچنین پلهای مقاومتی برای اندازهگیری اختالف 1میشود.عنصر حساس در این سیستم دیافراگم یا کپسول )

از اجزای این سیستم هستند. وقتی که مایع وارد دیافراگم شد در این لحظه دیافراگم تغییر شکل میدهد جریان و عقربه های نشان دهنده

که همچنین قسمت تقسیم ولتاژ)ب(باعث 7 -6آر( باعث میشود که توسط دو مقاومت 2و باز می شود واز طریق یک مکانیزم انتقال)

د و به قسمت سمت راست که نشان دهنده است منتقل شود.سیم پیچ دور میشود یک تبدیل غیر الکتریکی به الکتریکی صورت گیر

تقسیم کننده ولتاژ عایق است تا تغییرات دمای وسایل اطراف تاثیری روی مقاومتها نداشته باشد.در قسمت نشان دهنده یک عقربه

میشوند 2 -1وارد آر 7 -6مده در آربه چپ و راست گردش میکند.ولتاژ بوجود آ 121وجود دارد که در یک جعبه قرار دارد و تا

منتقل میشود جنس 3 -4وسپس آر 2 -1به آر 7 -6استفاده میشودولتاژ ب.جود آمده در آر 5برای تقارن و تعادل نقشه از مقاومت آر

تغییر ازکنستانتان است که باعث پایین آمدن خطای دستگاه میشود. تغییرات در جریان مقاومتها باعث3از مس و جنس ار 4آر

موقییت عقربه میشود.

نشان دهنده فشار سوخت

اهمیت این سیستم از این جهت مهم است که نشان میدهد سیستم سوخت رسانی کار خود را به درستی انجام میدهد.در

موتورهای پیستونی نشان میدهد که سوخت به کاربراتور میرسد ودر موتورهای جت فشار سوخت در سوخت پاشها را نشان

در کابین وجود دارد.در هواپیماهای امروزی نشان دهنده فشار میدهد.بستگی به تعداد موتور به همان مقدار نشان دهنده

سوخت از نوع الکترونیکی است که توسط یک سنسور و فرستنده اندازه گیری شده و نشان داده میشود.واحد اندازه گیری

فشار سوخت پوند بر اینچ مربع یا کیلوگرم بر سانتیمتر مربع است.

پل وتستون چیست؟

این مدار توسط کارلز وتستون اختراع شد و یک روش دقیق وحساس برای اندازه گیری دقیق مقاومت ها است.از

قرار گرفتن چهار مقاومت در کنار هم به صورت موازی یک پل وتستون شکل میگیردیک گالوانومتریا ولت سنج

به طور یکسان تقسیم شده باشد یعنی نیز به عنوان نشان دهنده نیز حظور دارد.اگرولتاژ خروجی بین مقاومتها

مدارپل در حالت تعادل است.یعنی نقاط ب و د درحالت تعادل خواهند بوداگر چنانچه یکی از مقاومتها به اندازه

بسیار کوچک تغییر کند تعادل به هم خورده و عقربه گالوانومتر جریانی را نشان میدهد.گالوامتر مقیاسی است

اومتها.مقاموت درونی به عنوان مقاومت مجهول عمل میکند وبر اساس فشار یا دما تغییر برای شرط تعادل بین مق

میکند