บทท 3พฤตกรรมของผผลต

Part 1• ความหมายของอปทาน• ตารางอปทาน และเสนอปทาน• อปทานตลาด• ปจจยก าหนดอปทาน• การเปลยนแปลงเสนอปทาน• ความยดหยนของอปทาน

1

บทท 3พฤตกรรมของผผลต

Part 2• การผลต• ระยะเวลาการผลต• ฟงกชนการผลต• ตนทนการผลต• รายรบจากการผลต• ดลยภาพของผผลต

2

• ความหมายของอปทาน

อปทาน (Supply) คอ ปรมาณความตองการเสนอขายสนคาและบรการชนดใดชนดหนงของผผลต ณ ระดบราคาตาง ๆ ของสนคาและบรการนน ภายในเวลาใดเวลาหนง หรอกคอ เปนปรมาณสนคาทผลตแลวน าออกขาย ณ ระดบราคาตางๆ แตไมไดหมายถงปรมาณสนคาทงหมดทผขายผลตได

กฎของอปทาน (Law of supply) ระบวา “ความสมพนธระหวางปรมาณเสนอขายสนคากบระดบราคาสนคานนจะเปนไปในทศทางเดยวกน เมอก าหนดใหปจจยอน ๆ คงท”

3

• ตารางอปทาน (Supply schedule) และเสนอปทาน (Supply curve)

4

ราคารองเทา (บาท/ค)

ปรมาณเสนอขาย (ค)

50 1

100 4

150 6

200 10

0

50

100

150

200

250

0 2 4 6 8 10 12ปรมาณเสนอขาย

ราคารองเทา

• อปทานตลาด (Market supply)เมอน ำปรมำณเสนอขำยสนคำและบรกำรของผผลตทงหมดในตลำดมำรวมกน

ณ แตละระดบรำคำของสนคำและบรกำรนน จะไดอปทำนตลำด ซงแสดงใหเหนถง

ปรมำณเสนอขำยสนคำและบรกำรนนๆ ทมอยทงหมดในตลำด ณ ระดบรำคำตำง ๆ

5

ราคารองเทา (บาท/ค)ปรมาณเสนอขาย (ค)

อปทานตลาดนายเขยว นายขาว

50 1 4 5

100 4 8 12

150 6 12 18

200 10 15 25

6

1

4

6

10

4

8

12

15

5

12

18

25

0

50

100

150

200

250

0 5 10 15 20 25 30ปรมาณเสนอขาย

ราคารองเทา

นายเขยว นายขาว อปทานตลาด

• ปจจยก าหนดอปทาน (QS)

คอ ปจจยใดๆ กตามทมอทธพลตอจ านวนสนคาทผผลตจะน าออกขาย ไดแก

➢ ราคาสนคาชนดนน (+)

➢ ราคาสนคาอนๆ ทเกยวของ: เชน เมอราคาถวแขกเพมขน เกษตรกรทเคยปลกถวแระกอาจหนมาปลกถวแขกเพมขน (-)

➢ ราคาปจจยการผลต: สงผลตอตนทนในการผลตสนคา

- หากราคาปจจยการผลตเพม แตราคาขายเทาเดม → Qs ↓

- หากราคาปจจยการผลตลดลง แตราคาขายเทาเดม → Qs ↑

7

• ปจจยก าหนดอปทาน (QS)

➢ เทคโนโลยการผลต: หากผผลตมเทคโนโลยในการผลตทท าใหการผลตมตนทนต า เชน ใชวตถดบเทาเดมแตใหผลผลตมากขน หรอใชวตถดบนอยลงแตใหผลผลตเทาเดม เปนตน กจะสงผลใหมปรมาณการผลตเพมขน

➢ จ านวนผขาย: เมอมผขายจ านวนมาก สนคาทน าออกขายกยอมมจ านวนมาก ดงนน ตลาดทมการแขงขนมากยอมมสนคาทน าออกขายมากกวาตลาดทมผขายนอยราย

➢ สภาพดนฟาอากาศ: สนคาบางชนดขนอยกบสภาพดนฟาอากาศ เชน สนคาเกษตรกรรม หากสภาพอากาศด ปรมาณผลผลตกจะมมาก

8

• ฟงกชนอปทาน

QX = f (PX, PY, W…)

เมอ QX = ปรมาณความตองการซอสนคา X

PX = ราคาสนคา X → ตวก าหนดโดยตรง

PY = ราคาสนคาอนทเกยวของ (Y)

W = ราคาปจจยการผลต

9

ปจจยทมอทธพลโดยตรงตอ Qs ของสนคา X คอ PX ดงนนเมอก าหนดใหปจจยอนๆ คงทแลว สามารถเขยนเปนฟงกชนไดดงน

QX = f (PX)

สามารถเขยนเปนสมการอปทานอยางงายไดดงน

QX = a + bPX

แตสมการทเปนตวแทนอปทานโดยทวไปคอ

QX = -a + bPX

เมอ a คอจดตดบนแกน QX และ b คอคาความชนของเสนอปทานเมอเทยบกบแกน PX

ตวอยางเชน QSx = 10 + 2Px หรอ QS

x = 10 + 2P2

10

จากสมการQX = -a + bPX

• -a หมายถง ผผลตมตนทนคงทในการผลตสนคาจ านวนหนง ดงนน ราคาขายจงตองสงเกนกวาตนทนระดบหนง เพอจะท าใหผผลตคมคากบตนทน

• ดงนน เสนอปทานจงมจดเรมตนบนแกนราคา (แกนตง) ทสงกวาจดก าเนด

11

ราคาสนคา

ปรมาณสนคา

S

• การเปลยนแปลงของอปทาน

1. การเปลยนแปลงปรมาณเสนอขาย (Change in quantity supplied)

คอ การเปลยนแปลงปรมาณเสนอขาย เนองจากราคาของสนคาชนดนนเปลยนแปลงไป ในขณะทปจจยอนๆ คงท โดยจะเปนการยายจากจดหนงไปยงอกจดหนงบนเสนอปทานเดม

12

ปรมาณ

ราคา ราคาเดมอยทระดบ P1 ปรมาณขายเทากบ Q1

ตอมาราคาเปลยนเปน P2 ปรมาณขายเทากบ Q2

ซงเปนการเคลอนยายจากจด S1 เปน S2 บนเสนอปทานเดม

P1

Q1

S1

P2

Q2

S2

14

ราคา X

ปรมาณ X

P1

Q1

A

S

P2

Q2

B

กรณราคาเพมขน

15

ราคา X

ปรมาณ X

P1

Q1

A

S

กรณราคาลดลง

P3

Q3

C

2. การยายเสนอปทาน (Shift in the supply curve)

คอ การทปจจยก าหนดอปทานตวอนๆ ทไมใชราคาของสนคาชนดนน (เชน ตนทนการผลต เทคนคการผลต จ านวนผผลต สภาพดนฟาอากาศ เปนตน) เปลยนแปลงไป ท าใหปรมาณเสนอขายเปลยนแปลงโดยเสนอปทานเกดการยายไปจากเดมทงเสน

การเปลยนแปลงนน อาจเพมขนหรอลดลงแลวแตกรณ ซงขนกบตวก าหนดอปทานโดยออมถาเพมขน อปทาน Shift ไปทางขวาถาลดลง อปทาน Shift ไปทางซาย

16

เชน เทคโนโลยการผลตดขน ตนทนการผลตลดลง ทงๆ ทราคาขายยงเทาเดมทระดบ P1 จงท าใหอปทานเพมขน (Shift ขวา)

ราคา X

ปรมาณ X

P1

Q1

A

S

E

Q2

S/

กรณอปทานเพมขน

เชน ตนทนการผลตเพมขน ทงๆ ทราคาขายยงเทาเดมทระดบ P1 จงท าใหอปทานลดลง (Shift ซาย)

กรณอปทานลดลง

ราคา X

ปรมาณ X

P1

Q1

A

SS//

F

Q2

• ความยดหยนของอปทาน (ELASTICITY OF SUPPLY)

19

ตวอยาง

20

ราคา (บาท/หนวย) ปรมาณเสนอขาย (หนวย)

1,000 500

1,400 800

21

ตวอยาง

22

ราคา (บาท/หนวย) ปรมาณเสนอขาย (หนวย)

1,000 500

1,400 800

ความยดหยนของอปทานตอราคา แบงออกเปน 5 รปแบบ

1) อปทานไมมความยดหยนเลย (Perfectly Inelastic Supply)

ปรมาณขายจะไมเปลยนแปลง ไมวาราคาสนคาจะเปลยนแปลงไปเทาใด เสนทานจะตงฉากกบแกนนอน และมคาความยดหยนเทากบ 0 ตลอดทงเสน (|Es| = 0 )

ราคาสนคา

ปรมาณสนคา

P2

S

P1

23

2) อปทานมความยดหยนนอย (Relatively Inelastic Supply)

% การเปลยนแปลงของปรมาณขายจะนอยกวา % การเปลยนแปลงของราคา เสนอปทานจะคอนขางชน และมคาความยดหยน 0 < |Es| < 1 (มากกวา 0 แตนอยกวา 1)

ราคาสนคา

ปรมาณสนคา

P2

S

P1

Q2Q1

24

3) อปทานมความยดหยนคงท (Unitary Elastic Supply)

กรณ % การเปลยนแปลงของปรมาณขายเทากบ % การเปลยนแปลงของราคา เสนอปทานจะเปนเสนตรงลากจากจดก าเนด ท าใหมคาความยดหยน |Es| = 1

ราคาสนคา

ปรมาณสนคา

P2

S

P1

Q2Q1

25

4) อปทานมความยดหยนมาก (Relatively Elastic Supply)

% การเปลยนแปลงของปรมาณขายจะมากกวา % การเปลยนแปลงของราคา เสนอปทานจะคอนขางลาด และมคาความยดหยน 1 < |Es| < ∞ (มากกวา 1 แตนอยกวา ∞)

ราคาสนคา

ปรมาณสนคา

P2

S

P1

Q1 Q2

26

4) อปทานมความยดหยนมากทสด (Perfectly Elastic Supply)

กรณนถาสนคาอย ณ ระดบราคาเดม ปรมาณขายจะมไมจ ากด แตถาราคาลดลงเพยงนดเดยว สนคาจะไมมขายเลยในตลาด เสนอปทานจะเปนเสนตรงขนานแกนนอน และมคาความยดหยน |Es| = ∞

ราคาสนคา

ปรมาณสนคา

SP1

27

ปจจยทก าหนดคาความยดหยนของอปทาน

• ระยะเวลาทใชในการผลตระยะเวลาการผลตนาน → ความยดหยนของอปทานนอยระยะเวลาการผลตสน → ความยดหยนของอปทานมาก

เชน สนคาเกษตรซงใชเวลาในการผลตนาน กจะมความยดหยนนอยกวาสนคาอตสาหกรรม

• ความยากงายในการผลตสนคามความยากในการผลต → ความยดหยนของอปทานนอยสนคามความงายในการผลต → ความยดหยนของอปทานมาก

เชน สนคาหตถกรรม มความยดหยนของอปทานนอยกวาสนคาอตสาหกรรม

28

บทท 3 (Part 2)การผลต

29

• การผลต (Production)

การผลต (Production) คอ กระบวนการน าปจจยการผลต ไดแก ทดน ทน แรงงาน วตถดบ และเทคโนโลยตาง ๆ มาผลตหรอแปรรปเปนสนคาและบรการ

การผลตสนคาและบรการชนดใดชนดหนงอาจมวธการผลตไดหลายวธ ซงแตละวธกจะใชเทคนคการผลตและก าหนดสวนผสมของปจจยการผลตแตกตางกน แตในทางเศรษฐศาสตรวธการผลตทจดวามประสทธภาพสงสด คอวธการผลตทไดผลผลตสงสดจากปจจยทมอยอยางจ ากด หรอท าใหเสยตนทนนอยทสด

30

ปจจยการผลต แบงออกเปน 2 ชนด ไดแก

1. ปจจยคงท (Fixed Factor) คอ ปจจยการผลตทไมสามารถเปลยนแปลงไดในระยะเวลาหนง กลาวคอ เปนปจจยทไมสามารถเพมหรอลดจ านวนลงไดตามปรมาณการผลตทเปลยนแปลงไป ท าใหปจจยเหลานมจ านวนคงทในชวงเวลาหนงๆ เชน ทดน โรงงาน เครองมอเครองจกร เปนตน

2. ปจจยผนแปร (Variable Factor) คอ ปจจยการผลตทสามารถเปลยนแปลงไดตามปรมาณการผลต กลาวคอ ถามการผลตมากกสามารถเพมจ านวนปจจยการผลตประเภทนไดทนท หรอหากท าการผลตนอยกสามารถลดการใชปจจยเหลานลงได เชน วตถดบ แรงงาน เปนตน

31

ระยะเวลาในการผลต แบงออกเปน 2 ระยะ ไดแก

1. ระยะสน (Short Run) หมายถง ชวงระยะเวลาของการผลตทไมสามารถเปลยนแปลง (เพมหรอลด) ปรมาณปจจยการผลตบางอยางได โดยการผลตในระยะสนจะใชปจจยคงทรวมกบปจจยผนแปร

2. ระยะยาว (Long Run) หมายถง ชวงระยะเวลาของการผลตทสามารถเปลยนแปลงปจจยการผลตทกอยางได ดงนนการผลตในระยะยาว จงมแตปจจยผนแปรเทานน

32

• ฟงกชนการผลต (Production function)

ฟงกชนการผลต คอ การแสดงความสมพนธระหวางปจจยการผลตกบปรมาณผลผลตทไดรบจากการผลต

เชน ในการปลกขาว ปรมาณผลผลตขาวทชาวนาจะไดรบ จะขนอยกบปจจยตอไปน

Q = f (L, A, F, I)

เมอ Q คอ ปรมาณขาวทผลตได, L คอ แรงงาน, A คอ ทดน, F คอ ปย, และ I คอ ยาฆาแมลง เปนตน

33

o ตนทนการผลต (Cost of production)

ในทางเศรษฐศาสตร ตนทนการผลตแบงออกเปน 2 ประเภท

1. ตนทนชดแจง (Explicit Cost) คอ ตนทนทเกดขนจรงและมการจายจรงทงทเปนตวเงนหรอสงของ เชน คาจาง คาวตถดบ ดอกเบยเงนก เปนตน บางครงเรยกวา ตนทนทางตรง (Direct cost)

2. ตนทนไมชดแจง (Implicit Cost) คอ ตนทนทเกดขนจรง แตไมมการจายออกไปจรง ๆ เปนตวเงนหรอสงของ ตนทนกลมนถกประเมนและอยในรปของตนทนคาเสยโอกาส (Opportunity Cost) เชน คาเสยโอกาสของเงนทนทน ามาลงทนท าธรกจ คอดอกเบยสงสดทเจาของเงนทนควรจะไดรบหากน าเงนทนนไปลงทนท าอยางอน เปนตน

34

o บญช VS เศรษฐศาสตร

ตนทนทางบญช (Accounting Cost) คอ ตนทนทผผลตจายจรงเปนตวเงน โดยสามารถแสดงหลกฐานเพอบนทกลงบญชได ซงคอตนทนชดแจง นนเอง

ตนทนทางเศรษฐศาสตร (Economic Cost) คอ ตนทนทงทจายจรงและไมไดจายจรงเปนตวเงน กลาวคอ ตนทนทางเศรษฐศาสตรเปนการรวมตนทนทางบญช (หรอตนทนชดแจง) และตนทนไมชดแจงทค านวณดวยหลกการของตนทนคาเสยโอกาสเขาดวยกน

35

นนคอ

ตนทนทางเศรษฐศาสตร = ตนทนทางบญช + ตนทนคาเสยโอกาส

➢ ตนทนทางเศรษฐศาสตรจะมากกวาตนทนทางบญช

➢ ก าไรทางเศรษฐศาสตรจงมคาต ากวาก าไรทางบญช

36

o ตนทนของเอกชน และตนทนของสงคม

ตนทนเอกชน (Private Cost) คอ ตนทนทกชนดทผผลตใชจายในการผลตสนคาและบรการ ทงทจายจรงและไมไดจายจรง ซงกคอตนทนทางเศรษฐศาสตรนนเอง

ตนทนทางสงคม (Social Cost) คอ ตนทนทกชนดทเกดจากการผลตสนคาและบรการทสงคมตองรบภาระ ซงประกอบไปดวยตนทนเอกชนรวมกบตนทนภายนอก (External Cost)

ตนทนทางสงคม = ตนทนเอกชน + ตนทนภายนอก

ซงตนทนภายนอก คอ ตนทนทบคคลอนทไมไดเกยวของกบการผลต แตตองมารบภาระ เชน คาใชจายของรฐบาลในการจดการกบน าเสยจากโรงงาน เปนตน

37

o รายรบจากการผลต (Revenue)

รายรบจากการผลต คอ รายไดทผผลตไดรบจากการขายผลผลตของตนตามราคาตลาด ซงแบงออกได 2 ชนด คอ

1. รายรบรวม (Total Revenue; TR) คอ รายรบทงหมดทผผลตไดรบจากการขายสนคาและบรการของตนตามราคาตลาด ค านวณจากราคาสนคาตอหนวยคณดวยปรมาณผลผลตทขายได

TR = P x Q

เมอ P = ราคาตอหนวย (Price) และ Q = ปรมาณ (Quantity)

38

39

ตวอยาง การค านวณรายรบ

40

ราคา (P)

ปรมาณ (Q)

รายรบทงหมด (TR=PxQ)

รายรบเฉลย (AR=TR/Q)

50 1 50 50

45 2 90 45

40 3 120 40

35 4 140 35

30 5 150 30

25 6 150 25

20 7 140 20

41

ราคา (P)

ปรมาณ (Q)

รายรบทงหมด (TR=PxQ)

50 1 50 50

45 2 90 45 40

2-1=1

90-50=40

มาจาก 40/1

o ดลยภาพของผผลต

42

ก าไรทางเศรษฐศาสตร แบงไดเปน 3 กรณ คอ

1. กรณทรายรบรวมเทากบตนทนทางเศรษฐศาสตร (TR = TC) หรอไดก าไรเทากบศนย แสดงวาผผลตไดรบก าไรปกต (Normal Profit)

2. กรณทรายรบรวมมากกวาตนทนทางเศรษฐศาสตร (TR > TC) แสดงวาผผลตไดรบก าไรเกนปกต ซงเปนก าไรทางเศรษฐศาสตร (Economic Profit)

3. กรณทรายรบรวมนอยกวาตนทนทางเศรษฐศาสตร (TR < TC) แสดงวาผผลตขาดทน (Economic Loss)

43

ค าถาม

นายเอเคยท างานทบรษทแหงหนงไดรบเงนเดอน 5,000 บาทตอเดอน (60,000 บาทตอป) ตอมาเขาลาออกจากงานแลวมาเปดรานอาหารซงมคาใชจายตางๆ ทเปนตวเงนรวมทงสน 200,000 บาทตอป และเขายงไดเอาตกแถวทเคยใหเชาปละ 40,000 บาท มาท าเปนสถานทของรานอาหารนน

หากในปท 2559 และ 2560 นายเอมรายไดจากรานอาหารทงสน 300,000 และ 350,000 บาท ตามล าดบ เขาจะมก าไรในแตละปเทากบเทาไร

44

ตวอยางการหาดลยภาพของผผลต

ปรมาณ (Q)

ราคา (P)

รายรบทงหมด (TR)

ตนทนทงหมด (TC)

ก าไรทงหมด (p)

สถานะ

0 400 0 500 -500 ขาดทน

1 400 400 700 -300 ขาดทน

2 400 800 800 0 ก าไรปกต

3 400 1200 900 300 ก าไรทางเศรษฐศาสตร

4 400 1600 1,000 600 ก าไรทางเศรษฐศาสตร

5 400 2000 1,200 800 ก าไรทางเศรษฐศาสตร

45

รายการ ป 2559 ป 2560

รายได 300,000 350,000

หก ตนทนชดแจง 200,000 200,000

ก าไรทางบญช 100,000 150,000

หก คาเสยโอกาส 100,000 100,000

ก าไรทางเศรษฐศาสตร 0 50,000

สถานะ ก าไรปกตก าไรทาง

เศรษฐศาสตร

ตวอยางการหาดลยภาพของผผลต

46