Upload
pcbsmed
View
223
Download
0
Embed Size (px)
DESCRIPTION
Â
Citation preview
PCB Nedir?
Poliklorlu bifeniller (PCBs) klorlu, renksiz sıvılardır.
Moleküllerin fiziksel, kimyasal ve toksik özellikleri molekülde bulunan klor sayısına göre önemli ölçüde değişkenlik gösterir.
1960 ve 1970lerde PCB üretimi en yüksek seviyesine ulaşmıştır. Birçok ülkede 1983 ile 1993 arası üretimine son verilmiştir.
Stockholm Sözleşmesi altında listelenen 22 tane Kalıcı Organik Kirletici (KOK) den biri de PCB’dir ve uluslararası düzeyde eylem gerektiren, 2028’e kadar bertarafı sağlanması gereken bir maddedir.
PCB’nin kullanım alanları
PCB karışımları özelliklerine göre açık, yarı açık ve kapalı sistemlerde kullanılmıştır. Sadece elektrik hizmetinde kullanımına yoğunlaşmak yerine PCB kullanımının birçok endüstride yaygın olduğu unutulmamalıdır.
PCB’nin kapalı sistemlerde ki yaygın kullanımı:
Yalıtım ya da soğutma sıvısı olarak trafolarda
Dielektrik sıvısı olarak kondansatörlerde
Hidrolik sıvı olarak kaldırma makinelerinde, kamyon ve yüksek basınç pompalarında
Kapalı sistemler: Trafolar ve Kondansatörler
PCB’ nin açık sistemlerde kullanımı:
Yapıştırıcılarda, silikon tabancalarında ve paslanma önleyici boyalarda katkı maddesi olarak
Yağ ve gres içinde kaydırıcı sıvı
Kâğıt üretiminde astar sıvısı
Diğer kullanımlar
Açık Sistem: Paslanma önleyici boya
PCB'lerin Sağlık Riskleri
PCB’ler kalıcı ve havada taşınabilen – buharlaşıp tekrar yoğunlaşarak – “küresel damıtılan” maddelerdir. PCB’ler dünyanın herhangi bir yerinde, farklı birçok matriste bulunabilir (hava, su, toprak gibi).
Kimyasal ve biyokimyasal istikrarı, yağ dokuda yüksek çözünürlüğe sahip olması dolayısıyla besin zincirinde birikme özelliği gösterir.
PCB’ler genellikle yiyecek yolu ile mide ve bağırsaktan, deriden ve solunum yolu ile alınır. Yukarıda anlatılan özellikleri dolayısıyla çok düşük konsantrasyonda bile toksik özellik gösterir. %0.005 PCB içeren ekipman bile toksik kabul edilir ve çevresel anlamda uygun bir bertaraf yöntemi ile 2025e kadar veya ömrünü tamamladığında- hangisi daha önce olursa- bertaraf edilmelidir.
İnsanlar üzerine etkileri
PCB’ ye düşük dozda uzun süre maruz kalındığındaki potansiyel deformasyonlardan bazıları;
Karaciğer ve böbreğe zarar vermesi
Tiroit hormonu ve beyin gelişimi üzerindeki etkileri
Üreme sistemi üzerindeki ve doğmamış çocuklardaki etkileri
Kanserojen etkisi
PCB’lere akut olarak maruz kalma durumda görülen etkiler;
Klorakne Saç dökülmesi Baş ağrısı
Saç dökülmesi Klorakne
Yangınlar ve PCB
Çok yüksek toksisitesi olan dioksin ve furanlar da kasıtsız üretilen maddelerdir. Bunlar, yangın gibi ısıl işlemler sonucu PCB gibi maddelerin bulunduğu ortamlarda oksijenin az bulunduğu yakma ortamında ortaya çıkarlar. Sağlık üzerindeki etkileri;
Bağışıklık sistemini etkilemeleri
Doğmamış çocuklarda deformasyonlar Klorakne
PCB Bertaraf Ağı (PEN)
PEN PCB’lerin çevreye uygun yönetimi ile ilgilenen farklı
sektörlerdeki paydaşların eşit ortaklığı ile kurulmuş gönüllük çerçevesinde kurulmuş bir kuruluştur. Stockholm Sözleşmesi’nin PCB’ler ile alakalı yükümlülüklerini yerine getirmeleri kapsamında ülkelere bilgi ve destek sağlamaktadır. www.pops.int/pen
PCB’lerin Belirlenmesi
PCB’lerin Ticari İsimleri
Birçok durumda, üretici dielektrik sıvısının türünü trafo veya kondansatör üzerinde isim plakasında belirtmektedir.
Düzinelerce farklı, ticari ismi mevcuttur bunlardan bazıları, Askarel, Sovol, Sovtol, Aroclor, Pyralen, Kanechlor, etc.
Dikkat: PCB içermeyen trafolar (etiketinde o şekilde
belirtilenler) örn. bakım sırasında PCB ile kontamine olma ihtimalleri vardır. Çapraz bulaşma kontamine tanklara, konteynerlere, hortumlara, pompalara, vb sebep olabilir.
PCB Örnekleme ve İzleme
Trafolarda PCB bulunma halinde, yağ örneği alınıp, kontrol edilmesi gereklidir. Uygun çabuk test kitleri ve sahada analiz yapma yöntemleri ve ekipmanları mevcuttur.
Trafo örnekleme L2000DX Analyzer
Kondansatörler sızdırmaz bir şekilde kapalı sistemler olduğu için bunlarda çapraz bulaşma aranmaz. Bazı durumlarda kondansatörlerin PCB içeriğine dair listeler bulunabilir. Bu durumlarda PCB miktarını tam olarak bilebilmek adına yağların laboratuar ortamında gaz kromatografi cihazıyla analiz edilmesi gerekir. Tarafindan gerçekleştirilen ETI Environmental Technology Ltd. – [email protected] – www.eti-swiss.com
Önlem
Potansiyel kontamine ekipmanı bulunduran kimseler aynı zamanda trafo, kondansatör, anahtar ve regülâtörlerdeki yalıtkan sıvıyı da, sahada atık ya da yedek yağı kadar düşünmelidir. Korunma önlemleri de bir kaza olma durumda alınmış olmalıdır.
PCB Sahipleri için Önlemler
Elektrikli ekipmanları kolay tanıma için etiketleme
Sızdırma durumu için PCB’li ekipman altına tepsi yerleştirme
PCB’li ekipmanın durumunu sürekli kontrol etme (sızdırma, şişme veya deformasyon, paslanma vb.)
PCB’lerin yakınında yanıcı madde bulundurmama
PCB’li ekipman ile ilgilenirken daima koruyucu kıyafet (PPE) (tulum, maske, eldiven) giyilmesi ve ortamı düzgün havalandırma
PCB içeren ekipmanları sadece uygun lisanslı firmalarca bertaraf ettirme
PCB’lerin çevreye salınmasını engelleme
PCB’li ekipmanları asla öylece bırakma
Asla PCB’leri yakma!
Trafo etiketleme ve çapraz kontaminasyona izin vermeme
İlk Yardım
Deride sıvı PCB:
Su ve sabun ile iyice yıkama
Gözde sıvı PCB:
Ilık ve tazyikli su ile göz banyosu (gözler hep açık olacak şekilde)
Ağızda ve midede sıvı PCB:
Ağzı bol su ile yıkama, başka hiçbir şey yememe ve doktora danışma
Yüksek konsantrasyonda PCB buharı:
Etkilenen kişileri açık havaya çıkar
Acil Durum Önlemleri
Soğuk Kazalarda acil durum müdahaleleri
Acil durum görevlisini çağırmak
İtfaiyeyi çağırmak
Görevdeki doktoru ve kimyasal müdahale ekibini bilgilendirme
Elektrikleri kesme ve topraklama olup olmadığını kontrol etme
Akan yağın yayılmasını absorban malzeme (talaş, çimento) emdirme ya da uygun konteynerlere pompalama. Eğer mümkünse akıtma tepsisi yerleştirilebilir
Su yataklarının kirlenmesini önleme
Sıcak Kazalarda acil durum müdahaleleri
Acil durum görevlisini çağırmak
İtfaiyeyi çağırmak
Görevdeki doktoru ve kimyasal müdahale ekibini bilgilendirme
Elektrikleri kesme ve topraklama olup olmadığını kontrol etme
Odaları mühürleme ve havalandırma sistemini kapatma
Binadaki bütün insanları dışarı çıkarma ve rüzgâr yönünde genişleyecek şekilde durma
PCB’lerin Bertarafı
Genellikle, atık akışları PCB içeren ekipman ya da PCB ile kontamine yağ içermektedir. Bertaraf yöntemleri bur durumda ikiye ayrılmaktadır; yakma ve yakma olmayan(örn. Alkali metal redoks, baz katalizörlü dekompozisyon) şeklinde ikiye ayrılmaktadır. Her türlü PCB bertaraf yöntemi yüksek ücret gerektirmektedir.
İletişim
Daha fazla bilgi edinme için lütfen aşağıdaki adresle iletişime geçiniz:
TC. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü Ehlibeyt Mah. 1231. Sok. No: 13 Ankara Türkiye tel: 0 312 474 03 50-51
PCB HAKKINDA BİLGİ
realized by ETI Environmental Technology Ltd. – [email protected] – www.eti-swiss.com