PDF formatı

1DENİZ KUVVETLERİ DERGİSİ SAYI: 621 I OCAK I 2015

Sayı

: 62

1 D

ENİZ

KU

VV

ETLE

Rİ D

ERG

İSİ

OC

AK

201

5

ISSN 1300-2015 / Sayı: 621 / 4 ayda bir yayımlanır

Anavatanda güvende olmak için, denizde güçlü olmak; dünyada söz sahibi olmak için, tüm denizlerde var olmak...

OCAK 2015

Çanakkale Deniz Zaferi’nin 100. yıl Temalı Pul ve Zarf Tasarımları

TURKISH NAVAL F

ORCES

..

2015


Deniz Kuvvetleri Dergisi’ne Gönderilen Makale / Yazılar İçin Uygulanan Esaslar;

1 - Deniz Kuvvetleri Dergisi yılda 3 defa Ocak, Mayıs ve Eylül aylarında yayımlanmaktadır.

2 - Dergiye gönderilecek makale / yazılar; bilgisayar ortamında word dökümanı olarak, yazı içerisinde fotoğraf kullanılıyorsa fotoğraflar ayrı bir dosyaya kaydedilmeli ve CD’ye yüklenerek iki nüsha bilgisayar çıktısı ile birlikte ücret talep edilip edilmediğini belirten bir dilekçe ve feragatnameye ekli olarak makale / yazı sahibinin bağlı olduğu makam veya doğrudan yazarı tarafından Deniz Kuvvetleri Komutanlığı Merkez Daire Başkanlığına gönderilmelidir.

3 - Makale / yazılar 16 (A4) sayfayı geçmemelidir.

4 - Fotoğraf CD ile (Min. 300 dpi taranmış) gönderilmelidir.

5 - Başka bir başlıkla da olsa, herhangi bir yerde evvelce yayımlanmış makale / yazılar Deniz Kuvvetleri Dergisi’nde yayımlanmak üzere gönderilmemelidir.

6 - İntihal olduğu tespit edilen makale / yazılar Deniz Kuvvetleri Dergisi’nde yayımlanmaz.

7 - Deniz Kuvvetleri Dergisi’nde yayımlanması uygun görülen makale / yazılarda inceleme kurulu veya Dergi Yönetim Kurulu tarafından gerekli görüldüğü taktirde makale / yazının özünü değiştirmeyecek şekilde değişiklik yapılabilir.

8 - Dergide yayımlanan veya yayımlanmayan makale / yazılar yazara iade edilemez. Yayımlanmayan makale ve yazılar altı ay saklandıktan sonra imha edilir.


Deniz Kuvvetleri Dergisi • Ocak 2015 • Sayı 621 • ISSN 1300-2015

Genel Yayın Yönetmeni ve Yönetim Kurulu Başkanı

Tüma. Macit ARSLAN

Genel Yayın Koordinatörü

Dz. Kd. Alb. S. Cahit GÖKGÖZ

Genel Yayın Koordinatörü Yrd.

Dz.Bnb. Serhan ARAS

Dz.Bnb. Ercan BİCAN

İnceleme Kurulu

Dz.Kur.Kd.Alb.Yaşar ANAR

Doç.Dr.Müh.Kd.Alb.Orhan KARASAKAL

Dz.Kd.Alb.Özay ÖYMEZ

Y.Müh.Alb.Devrim REHBER

Y.Müh.Alb.Yıldıray HAZIR

İsth.Bnb.Salih DAĞBAŞI

Dz.Bnb.Kubilay Erdinç KAMACI

Uz.Me.Arzu ORAK

Yayına Hazırlık

Dz.Bnb. Serhan ARAS

Dz.Yzb. Mehmet YÜKSEL

Uzm.Me. Aynur GÜNER

Grafik / Tasarım Uygulama

Svl. Me. Emine TOMBUL

Yayımlayan

Dz.K.K.lığı Per.Bşk.lığı

Bakanlıklar - ANKARA

Tel: (0312) 403 22 72

Baskı, Cilt ve Dağıtım

Deniz Basımevi Müdürlüğü

Pendik - İSTANBUL

Dergideki makaleler Deniz Kuvvetleri Komutanlığının resmi görüşünü yansıt-maz, yazarlarının şahsi fikirlerini kapsar.

Dergideki makaleler kaynak göstermek kaydıyla başka bir yayında kullanılabilir.











Deni

z Ku

vvet

leri

Derg

isi •

Oca

k 20

15 •

Say

ı 621

• IS

SN 1

300-

2015

İÇİNDEKİLER

04(18 KASIM 2014)

DENİZ HARP OKULU vE DENİZ LİSESİ’NİN 241’İNCİ

KURULUŞ YIL DÖNÜMÜ

09DONANMADA

CUMHURİYET BAYRAMI

32çANAKKALE SAvAŞINI UNUTAMAYANLAR...

39MAĞRİP’TEKİ ŞEHİT

DENİZCİLERİMİZ: ORUç vE İSHAK REİS

07(17 KASIM 2014)DENİZ ASTSUBAY

OKULLARININ 124’ÜNCÜ KURULUŞ YILDÖNÜMÜ

12çANAKKALE ZAfERİ DENİZDE KAZANILDI

(çANAKKALE’DE BAHRİYELİLER vE DENİZ

SAvAŞLARI

43KOMUTANLIK vE KARARGAH

SUBAYLIĞI ÖĞRENİMİ 26’NCI YÜZYÜZE EĞİTİM

DÖNEMİ AKADEMİK GEZİSİ

53TCG SAKARYA’NIN NOBLE MARINER-14 TATBİKATINA

İŞTİRAKİ

24OSMANLI DEvLETİ

İDARESİNDE CEZAYİR

18ORSA KURUMSAL KAYNAK vE HAREKAT PLANLAMA

(KKHP) PROjESİ


İÇİNDEKİLERDeniz Kuvvetleri Dergisi • Ocak 2015 • Sayı 621 • ISSN 1300-2015

57SAT KOMANDOLARINDAN

BİR REKOR DAHA

59BALKAN HARBİ’NDE TÜRK DENİZ HAREKATI vE TOPçU KURMAY SUBAYI ALİ RIZA

BEY’İN HATIRATI

103DENİZ KUVVETLERİ

KOMUTANI ORAMİRAL BÜLENT BOSTANOĞLU’NUN

KABUL vE ZİYARETLERİ

78PATLAYICIYA YAKIN

KORKUYA UZAK MAYIN HARBİ DALGIçLIĞI ÖZEL

İHTİSASI

80KURUMSAL İKLİM

84BİLGİ HAKİMİYETİ

MAKSADIYLA ABD DENİZ KUvvETLERİNDE YAPILAN

fAALİYETLER

96MUSTAfA KEMAL’İ BİR DE

BÖYLE OKUMAK

100TCG KARPAZ’IN

İSKENDERUN DENİZ ÜS KOMUTANLIĞINA KATILIŞI

72“BİR BAŞARI HİKAYESİ”

KALAHARİ’DE KUMLA SAvAŞ


asım ayının en sıcak günüdür bizler için 18 Kasım tö-renlerinin icra edildiği gün... Öğrencilik yıllarımızın he-

yecanını, deniz subayı olmanın gururunu, dostluk ve arkadaş-lığın birleştiriciliğini ve donanma fertlerinin kader birliğini bir kez daha hatırımıza getiren gündür... Bu yıl Deniz Lisesi’nin ev sahipliğini yaptığı 18 Kasım Deniz Harp Okulu ve Deniz Li-sesi Kuruluş Yıl Dönümü Törenleri, misafirlerimizin gönlünde uyandırdığı coşku ve heyecanla bir kez daha icra edilmiştir.

Şanlı tarihimize uzanan köklü bir geçmişe sahip olan Deniz Harp Okulu ve Deniz Lisesi’nin Kuruluş Yıl Dönümü Töreni; donan-maya hizmet etmiş personelin şahsında Deniz Kuvvetlerimizin geçmişini ve geleceğini bir araya getiren geleneksel bir törendir.

K

Hazırlayan •• Öğ.Bnb.Cem KELEŞ

DENİZ HARP OKULU VE DENİZ LİSESİ’NİN 241’İNCİ KURULUŞ YIL DÖNÜMÜ

(18 KASIM 2014)

Deniz Harp Okulu ve Deniz Lisesi’nin 241’inci Kuruluş Yıl Dönümü


Deniz Kuvvetleri ailesini bir araya getiren bu yegâne tören, kardeşlik ve arkadaşlık duygularının yoğun olarak yaşandığı, halen görevde olan ve emekli olmuş tüm mezunların birbir-lerini görme fırsatı bulduğu, dostların özlemlerinin giderildiği, birlikte anılara yolculuk yapılan eşsiz bir buluşma günüdür.

18 Kasım 2014 Salı sabahı bu güzel buluşma gününü yaşa-mak için Heybeliada, bir kez daha Deniz Harp Okulu ve Deniz Lisesinin kuruluşunun 241’inci yılına uyandı. Okulun her yanı bayrak ve flamalarla donatılmış, tarihi Yavuz Direği ise alay sancaklarıyla süslenmiş olarak misafirlerini beklerken; alar-gada bekleyen Donanmamızın gözbebeği gemilerimiz tarihe bir selam gönderiyor, anılarla dolu 241 yıl, Deniz Lisesi'nin tarihi dokusuyla kucaklaşıyordu.

Tören, Deniz Harp Okulu Komutanı Tümamiral Mesut ÖZEL ve Deniz Lisesi Komutanı Deniz Kurmay Albay Mehmet Serter TUçALTAN’ın Atatürk Anıtı’na çelenk sunmalarıyla başladı. Konukları getiren özel vapurun Heybeliada açıklarında görül-mesi ve vapurun alargada bekleyen gemilerimiz tarafından selamlanmasıyla tarih yolculuğu hız kazandı, mezunlar tara-fından büyük bir gururla izlenen selamlama sonrası iskeleye yanaşan vapurdan kol kola inen misafirlerimiz, bandonun çal-dığı geleneksel gemici marşları eşliğinde yıllar önce mezun oldukları okullarına girmeye başladılar. Konuklarımız, Deniz Eğitim ve Öğretim Komutanı Tümamiral Adnan ÖZBAL ve diğer komutanlarımızca okulumuzun tarihi kapısında karşı-landılar.

Okulumuzu onurlandıran emekli Deniz Kuvvetleri Komutanla-rımızın tören geçişi için yerlerini almaları ve Deniz Kuvvetleri Komutanımız Oramiral Bülent BOSTANOĞLU’nun teşriflerini

müteakip, yürekleri vatan ve millet sevgisiyle dolu Deniz Harp Okulu ve Deniz Lisesi öğrencilerinin, “Genç Bahriyeliler”in sert ve kararlı adımlarla gerçekleştirdikleri tören geçişi, izle-yicileri gururlandırdı. Bu yılki törenin sürprizi ise, Amfibi Deniz Piyade Tugayı Tüfekli Gösteri Takımının gerçekleştirdiği ve konuklarımızın büyük beğenisini kazanan gösteriydi.

Törenin ikinci bölümü için Piri Reis Sinema ve Konferans Sa-lonu’na intikal eden konuklarımızı fuayede yer alan “Barbaros Türk Deniz Görev Grubu” ve “Anılar” sergileri karşıladı. Deniz Kuvvetlerimizin 2014 yılı faaliyetlerini anlatan video gösterimi ve Kuvvet Komutanımızın yapmış oldukları konuşma, Deniz Kuvvetlerimizin etkinliğini ve parlak geleceğini gözler önüne sererken; gücümüzün şanlı geçmişimizden ve bu yuvada ye-tişmiş nitelikli personelimizden geldiğini bir kez daha vurgu-ladı. En kıdemli mezun sıfatıyla (E) Yüksek Mühendis Albay Necip OLCAY tarafından yapılan duygu dolu konuşma, komu-tanımızın anılarıyla bir yandan Deniz Kuvvetlerimizin tarihine ışık tutarken, diğer yandan da salonda bulunan konukların anılarını bir kez daha tazeledi.

Sinema ve Konferans Salonundaki törene Deniz Harp Okulu ve Deniz Lisesi Karma Korosu ve Bandosunun icra etti-ği marşlar eşliğindeki “Anılar” slayt gösterisiyle devam edildi. Önceki yıllardan farklı olarak, en yaşlı mezunlardan itibaren her senenin mezunlarına yer verecek şekilde, arşivlerden özenle seçilmiş fotoğraflarla yeniden hazırlanan ve ilk kez bu sene icra edilen törenlerde gösterimi yapılan anılar slayt



gösterisi ve gösterim esnasında bahriye marşlarını seslendi-ren İstanbul Devlet Opera ve Balesi Sanatçısı Bariton Caner AKGÜN, konukların yoğun alkışıyla ödüllendirildi.

En kıdemli mezun (E) Yüksek Mühendis Albay Necip OLCAY, en kıdemli yönetici (E) Koramiral Atilla TUZMAN ve en kıdemli öğretmen (E) Öğ.Yb. Günday HAMŞİOĞLU’na anı objelerinin takdim edilmesini müteakip, geleneksel nöbet devir-teslim

törenine geçildi. Nöbet görevleri Deniz Lisesi nöbetçi heye-ti tarafından (E) Dz.Kur.Alb Reşit çAĞIN, (E) Dz.Alb Behçet AKMANSOY, Müstafi Dz.Ön Yzb. Tayfun EvREN ve Müstafi Dz.Ön Yzb. Ahmet ÖZŞEN’e teslim edildi.

Konukları geçmişe döndüren geleneksel öğle yemeği taburu ve çalınan yemek borusu, tüm büyüklerimizi yeniden öğrenci-lik yıllarına döndürmüştü. Sınıf arkadaşları ile birlikte yenilen geleneksel öğle yemeğinden sonra konuklar okulun dört bir yanına dağılarak anılara yolculuk yaptılar. Bazı mezunlarımız müzemizi gezerken, bazı konuklarımız tarihi dershaneleri ve teneffüshaneleri, bazı konuklarımız ise alargada bekleyen ge-milerimizi ve Yukarı Okul tesislerini ziyaret ettiler.

Tarihin sayfalarına eklenen bu önemli gün sona erdiğinde; geride dostlukla, sevgiyle, kardeşlikle dolu unutulmaz anıları-nı bırakan mezun ve mensuplarımız dönüş vapurunda yerleri-ni aldılar. Deniz Lisesi’nin genç öğrencileri onları çımariva ile uğurlarken, onlar da uzaklaşan vapurdan yuvalarını son kez selamladılar ve 242’nci Kuruluş Yıldönümü Töreninde tekrar buluşmak üzere okulumuzdan uğurlandılar.



ugün, yıllarca Deniz Kuvvetlerinde görev yapmanın gu-rur ve mutluluğunu yüreklerinde hisseden emekli ast-

subaylarımız, halen görev başında bulunan astsubaylarımız ve yetişen astsubay adaylarımızın birbirleriyle buluşma gü-nüydü. Tören için değişik noktalardan hareket eden konuk-larımız, buluşma noktalarında toplanarak kendilerine tahsis edilen vasıtalarla tek adrese “Deniz Astsubay Meslek Yüksek Okulu Komutanlığı”na yönelmişlerdi.

Görev başındaki genç ve kıdemli astsubaylarımız için bu ad-res yabancı olmasa da; öğrencilik dönemlerini Kasımpaşa’da, Mersin’de ve özellikle Beylerbeyi “Taş Mektep”te yaşamış olan emekli astsubaylarımız için, 2003’te Karamürselbey

Eğitim Merkezi Komutanlığı bünyesinde faaliyete geçen De-niz Astsubay Meslek Yüksek Okulu Komutanlığı, geçmiş ve geleceği birlikte barındıran “çağdaş ve şanlı bir yuva” özelliği taşımaktaydı.

Konuklarımız yol boyu hem sohbet ettiler, hem duygulandılar. Bir an önce tören yerine varmak istiyorlardı. Lumbarağzına geldiklerinde, nöbetçi heyet ve mihmandarlar karşıladı ken-dilerini. Hem konukların hem de karşılayanların yüzünde bir tebessüm vardı.

Mihmandar öğrencilerin eşlik ettiği konuklar, geçit töreninin yapılacağı alanda hazırlanmış tören platformunu da görecek şekilde hep birlikte yerlerini aldılar. Tören alanı, yılların yor-

B

Hazırlayan •• Öğ.Kd.Bnb.Hayrullah ŞAHİN

DENİZ ASTSUBAY OKULLARININ 124’ÜNCÜ KURULUŞ YIL DÖNÜMÜ TÖRENİ

(17 KASIM 2014)

Deniz Astsubay Okullarının 124’üncü Kuruluş Yıl Dönümü Töreni


gunluğuna meydan okuyan, ruhları hâlâ genç ve gözleri ışıl ışıl parlayan konuklarımızla doluydu.

Deniz Kuvvetleri Komutanı Oramiral Bülent BOSTANOĞ-LU’nun tören alanını teşrif etmesi ile birlikte bandonun sesi duyuldu. Kalabalık birdenbire hareketlendi. Tüm konuklar, geleceğin astsubayları olacak gençlerden oluşan tören bölü-ğünün gelişini beklemeye başladı.

Tamamı öğrencilerden oluşan boru-trampet takımının kulak-ları çınlatan muhteşem gösterisiyle tören yürüyüşü başladı. Deniz Astsubay Meslek Yüksek Okulu Komutanlığı Öğrenci Alay Komutanlığı Sancağının gözükmesi ile tören bölüğünün gelişi, konuklarımızda heyecanı doruk noktasına ulaştırdı. Gözleri dolanlar, heyecandan haykıranlar, alkış tutanlar…Ko-nuklarımızın ne kadar duygu yüklü olduğu görülüyordu.

Bu duygu, tören geçişinin ardından, Amfibi Deniz Piyade Tu-gay Komutanlığı Tüfekli Gösteri Takımının, herkesi büyüleyen muhteşem gösterileri ile doruk noktasına çıktı.

Bu gösterinin ardından, devre arkadaşlarını arayan, karşı-laştıklarında birbirlerine sarılan konuklarımız, Şehit Deniz Kurmay Kıdemli Albay Turhan SUBAŞI Sinema ve Konferans Salonu’nda toplanmalarına yönelik yapılan anonsla hararetli sohbetlerini keserek salona yöneldiler.

Konukların ve komutanların salonda yerlerini almalarının ar-dından tören başladı. Takdim subayı tarafından tören progra-mının arzını müteakip, saygı duruşu ve Donanma Komutanlığı Bandosu tarafından İstiklal Marşı’mızın çalınması ile salonu dolduran konuklarımız tek bir ağızdan coşku içinde İstiklal Marşımızı söyledi.

Deniz Astsubay Meslek Yüksek Okulu Komutanı Dz.Kur.Kd.Alb.Osman ÖZYAZICI tarafından, Deniz Astsubay Meslek Yüksek Okulu Komutanlığında son bir yıl içerisinde yapılan faaliyetler ve okulun imkanlarını anlatan bir konuşma yapıldı. Okul Komutanı’nın konuşmasının ardından, en eski mezun olarak törende bulunan Emekli Motorcu Astsubay Kıdemli Başçavuş Bekir EMLEK’in biyografisi okundu ve öz-geçmişini kapsayan klip izlendi. Klibin izlenmesini müteakip, Emekli Motorcu Astsubay Kıdemli Başçavuş Bekir EMLEK’in duygu yüklü konuşması büyük bir dikkatle dinlendi.

Bu konuşmayı, Kuvvet Astsubayı Eln.Kd.Bçvş.Kadir BÜKÜL-MEZ’in emekli astsubaylara, görevdeki astsubaylara ve ast-subay aday öğrencilere yönelik anlam dolu konuşması izledi.

Deniz Kuvvetleri Komutanımız Oramiral Bülent BOSTANOĞLU yaptığı konuşmada, Deniz Kuvvetlerimizin, sağlam temellere dayanan, kökleri mazide ve yüzü daima geleceğe dönük bir kurum olduğunu, Kurum olarak öncelikli hedefimizin, mil-letimizin bizden beklediği görevleri, içinde bulunduğumuz coğrafyanın zorluk ve değişkenliğini dikkate alarak yerine getirmek olduğunu, belirtmiştir. Ayrıca konuşmasında, geçti-ğimiz bir yılda, Deniz Kuvvetleri olarak birçok önemli faaliyet icra ettiğimizi belirterek bu konularda ayrıntılı bilgi vermiştir.

Komutanımız, Deniz Kuvvetlerimizin ileriye dönük planlı faali-yetlerinden de bahsederek konuşmasını bitirdi.

Deniz Astsubay Okullarının geçmişten günümüze tarih süreci içerisinde gelişim ve değişimini içeren anılar klibi gösterilir-ken; Deniz Astsubay Meslek Yüksek Okulu Korosu, Donanma Komutanlığı Bandosu eşliğinde; Deniz Kuvvetleri, Deniz Ast-subay Meslek Yüksek Okulu ve Karadeniz Marşlarını söyledi.

Deniz Kuvvetleri Komutanı Oramiral Bülent BOSTANOĞLU ta-rafından; en kıdemli astsubay, Emekli Motorcu Astsubay Kı-demli Başçavuş Bekir EMLEK’e, en kıdemli öğretmen Emekli Torpido Astsubay Kıdemli Başçavuş Mahmut ÜSTÜNTAŞ’a ve en kıdemli yönetici Emekli DSA Astsubay Kıdemli Başçavuş Erdoğan IŞIK’a Deniz Astsubay Okulları kuruluş yıl dönümü 124. yıl anı objeleri verildi.

Sıra, nöbet devir teslim törenine geldiğinde; emekli astsubay-larımız sahnede yürüyüşleri ve devir teslim nöbeti esnasında vermiş oldukları raporlar ile sanki, “Göreve hazırız!” diyor ve bu seneki yıl dönümünde nöbet görevlerini genç meslektaş-larından alıyorlardı. Nöbet devir teslim töreni, onlara yıllarca tuttukları nöbetleri ve gençliklerini hatırlattı, tebessüm ettiler.

Törenin sonunda, sinema ve konferans salonunun boşalması ile konuklar, yemekhane önünde yapılan geleneksel yemek taburuna geçtiler. Bu tabur ile devre arkadaşları, birbirlerini daha rahat buldu ve hemen sohbete başladılar. Yapılan da-vet ile sohbetlerini kesmeden yemekhaneye girdiler ve otu-racakları yerlerde mevki almaya başladılar. Tokmak sesinin duyulmasının ardından yemek başladı. Özenle hazırlanmış yemekler bile, bu sohbetleri kesemedi.

Yemeğin bitiminde ise emekli astsubaylarımız daha önce görev yaptıkları, kursa geldikleri veya okumuş oldukları ma-hallerde anılarını tazelemek veya yeni öğrenim gören Deniz Astsubay Meslek Yüksek Okulu öğrencilerinin eğitim öğretim gördükleri dershane/laboratuvar, spor tesisleri, eğitsel kol odaları ve yaşam mahallerini görmek üzere hareketlendiler. Bu sıradaki sohbetler ise, genelde kıyaslama şeklinde ve eski günleri yâd eder nitelikteydi. Öğrencilikleri adeta bir film şeri-di gibi gözlerinin önünden geçiyordu.

Zaman hızla akmış ve ayrılma zamanı gelmişti. Değişik duy-gular içerisinde, gelecek sene de görüşmek umuduyla eski dostlar birbirleri ile vedalaşarak, geldikleri araçlara yöneldiler. Otobüsler hareket ettiğinde, yol kenarına dizilmiş olan Deniz Astsubay Meslek Yüksek Okulu Komutanlığı öğrencilerinin çımariva merasimine, otobüslerden aynı sıcaklık ve samimi-yetle yanıt geliyordu. Gönüllerinden geçeni hareketleri ile dile getirip “İnşallah, ömrümüz olur da seneye yine 17 Kasım’da böyle toplanırız.” düşüncesini yansıtarak memnun, mutlu ve biraz da hüzünlü lumbarağzından çıkış yaptılar.

Deniz Astsubay Okullarının 124’üncü Kuruluş Yıl Dönümü Töreni


lu önderimiz Gazi Mustafa Kemal ATATÜRK’ün lider-liğinde girişilen milli mücadele sonucunda, her türlü

imkânsızlıklara rağmen, milletimizin büyük gayret ve fe-dakârlığıyla kurulan ve sonsuza kadar yaşatma azim ve kararlılığında olduğumuz Cumhuriyetimizin 91’inci kuru-luş yıl dönümü, tüm yurtta ve Deniz Kuvvetleri Komutanlı-ğı bağlısı tüm birliklerde olduğu gibi Donanma Komutanlığı ve bağlısı birliklerin icra ettiği faaliyet ve etkinliklerle de, 28-29 Ekim 2014 tarihlerinde büyük bir coşku ve heyecanla kutlanmıştır. Donanma gemilerini ziyaret eden halkla per-sonelimizin omuz omuza, yürek yüreğe ve el ele vererek bu Cumhuriyet coşkusuna ortak olması herkesi mutlu etmiştir.

28 Ekim 2014 tarihinde 13.00’da, Gölcük Kent Meydanın-da bulunan Anıtpark’ta Atatürk Anıtı’na çelenk sunma töreni ile başlayan Cumhuriyet Bayramı kutlamaları 29 Ekim 2014 tarihinde 09.30’da Gölcük Kaymakamlığında icra edilen teb-rikat töreninin ardından, Mareşal fevzi çakmak Caddesi’nde düzenlenen tören faaliyetleri ve etkinlikler ile devam etmiştir. Kaymakam, Garnizon Komutanı ve Belediye Başkanının hal-kın bayramını kutlaması ile başlayan tören, günün anlam ve öneminin belirtildiği konuşmaların yapılması ve şiirlerin okun-ması ile devam etmiş, mehteran gösterisi ve folklar ekibinin dansları Gölcük halkının cumhuriyet coşkusunu artırmış ve tören, büyük alkış alan tören geçişi ile son bulmuştur.

U

Hazırlayan •• Donanma Komutanlığı

DONANMA’DA CUMHURİYET BAYRAMI

Donanma’da Cumhuriyet Bayramı


Şehir merkezinde icra edilen faaliyetler hitamında, yapılan duyurularla ve yerel basında yer alan haberlerle Cumhuriyet Donanması gemilerinin halkın ziyaretine açılacağı halka du-yurulmuş ve sadece Gölcük bölgesinde değil, Erdek Bölgesi ve yurdumuzun dört bir yanında ziyarete açtığımız Donanma Komutanlığı bağlısı gemilerimiz halkımızın yoğun ilgisi ile kar-şılaşmıştır.

28-29 Ekim 2014 tarihlerinde, Cumhuriyet Bayramı kutlama-ları kapsamında;

TCG ORUçREİS fırkateyni, TCG GÜR ve TCG ANAfARTALAR Denizaltıları,

TCG ALB.H.BURAK Lojistik Destek Gemisi, TCG MIZRAK ve TCG ATAK Hücumbotları Gölcük/KOCAELİ’de,

TCG BÜYÜKADA Korveti İzmit/KOCAELİ’de,

TCG AMASRA, TCG ENEZ, TCG fİNİKE ve TCG SIĞACIK Mayın Avlama Gemileri Erdek/BALIKESİR’de,

TCG BANDIRMA Korveti Leventler/İZMİR’de,

TCG SALİHREİS fırkateyni RİZE’de,

TCG fATİH fırkateyni Dolmabahçe / İSTANBUL ve TCG GÖKOvA fırkateyni Sarayburnu/İSTANBUL’da halkımızın ve basının ziyaretine açılmış ve olumsuz hava şartlarına rağ-men gemiler 5084 kişi tarafından ziyaret edilmiştir.

faaliyetler kapsamında; Gölcük/KOCAELİ’de Donanma Komutanı Koramiral veysel KÖSELE’nin ev sahipliğinde TCG ORUçREİS fırkateyni’nde ve liman ziyareti icra eden Donanma Komutanlığı bağlısı gemilerde şehit yakını ve gaziler onuruna öğle yemeği düzenlenmiştir. Düzenle-nen bu yemeklerde 90 şehit yakını ve gazi ağırlanmıştır. TCG ORUçREİS fırkateyninde yemeğe şehit yakını ve ga-zilerimizle birlikte Donanma Komutanı Koramiral veysel KÖSELE, Kuzey Görev Grup Komutanı Tuğamiral Ali Murat DEDE, Gölcük Deniz Ana Üs Komutanı Tuğamiral Hayrettin İMREN, 5’inci Muhrip filotillası Komodoru Deniz Kurmay Albay Ali Suat AKTÜRK ve TCG ORUçREİS Komutanı Deniz Kurmay Yarbay Mehmet ÖZEN de iştirak etmiştir.

TCG SALİHREİS fırkateyni Rize’de liman ziyareti süresince mülki ve idari erkâna makam ziyaretinde bulunmuştur.

Gemileri gezen vatandaşlarımız hem bir savaş gemisinin na-sıl olduğunu (ki birçoğu ilk defa bir savaş gemisini yakından gördüğünü ifade etmiştir) görme fırsatını bulmuş, hem de görevli personel ile sohbet ederek gemi yaşamı ve icra edilen görevler konusunda bilgilendirilmiştir. Donanma ve halkın bu büyük buluşması faaliyete iştirak eden basın mensuplarımız tarafından görüntülenmiş, vatandaşlarımızın duygu ve dü-şünceleri, çıkardıkları basın yayın sayfalarında yerini almıştır. Bahse konu duygu ve düşüncelerin ulusal/yerel basında yan-sıyan satırları aşağıda belirtilmiştir.



Etkinlikler kapsamında Gölcük Deniz Üssünde ziyarete açılan Donanma Komutanlığı bağlısı gemileri kızı, gelini ve torunla-rıyla gezen 58 yaşındaki Elmas DİLAvER etkinliklerden çok memnun olduğunu belirterek, “Her zaman gurur duydum ordumuzla. Askerimize bir şey olduğunda çok üzülüyorum. Bu gemileri görünce ordumuza güvenim daha da arttı. İçim ferahladı. Arkamızda güçlü kuvvetli bir ordumuzun olduğunu bilmek çok önemli” olduğunu ifade ederek duygularını pay-laşmıştır.

Eşi ve iki kızıyla gemileri ziyaret eden veysel UYAR, “Duygu-landık, gururlandık. çok karmaşık bir sistem var gemilerde. Askerlerimiz güç koşullarda görev yapıyor, bunu öğrendik. Onlarla gurur duyuyoruz” demiştir.

Songül AKARçAY ve Dilek DOLGUN iki komşu olarak oğulları ile birlikte ziyarete geldiklerini belirtmişler ve Songül AKAR-çAY, “Buraya ilk defa geliyorum. Duygularımı anlatamam. Gemileri gördükçe çok etkilendim. Oğlumun denizci olmasını çok isterim” komşusu Dilek DOLGUN ise, “Milli duygularımız kabardı. Oğlumun böyle bir gemide çalışmasını çok isterdim” diyerek; ifade etmiştir duygularını.

Ziyaretçilerden Hasan KABAYEL de ailesiyle gezme fırsatı bulduklarını dile getirerek, Donanma Komutanlığına bu fır-satı sağladığı için teşekkür etmiş, gemileri ziyarete gelen ferhat TOSUN ise donanmanın böyle bir etkinlik düzenleme-sinin ve gemileri vatandaşlara açmasının memnuniyet veri-ci olduğunu ifade etmiştir. çocuklarının da savaş gemilerini görme fırsatı bulduğuna değinen TOSUN, “Onlar da burayı görmüş oldu, biz de tanıma fırsatı bulduk, askerlerimizin gemilerde çok zor şartlarda çalıştıklarını gördük, denizaltıya girdik, hakikaten biz orada nefes almakta zorlandık. Ancak askerlerimizin uzun süreler orada kaldığını öğrendik, Allah yardımcıları olsun” ifadesini kullanmıştır.

Donanma Komutanı Koramiral veysel KÖSELE gemileri ziya-ret eden aileler ve çocuklarıyla sohbet ederek hatıra fotoğ-rafı çektirmiştir. Savaş gemilerini ziyaret eden vatandaşlar, gemileri gezmekten gurur duyduklarını belirterek; “Donan-mamız savaş gemilerini yakından tanıma fırsatı verdiği için çok teşekkür ederiz. Biz halk olarak Donanma Komutanımız Koramiral veysel KÖSELE’ye gönülden teşekkür ederiz. Bu-radaki bu güzel görünüm ve fırkateynleri, hücumbotları ve denizaltıları yerinde görmek aynı zamanda bilgi sahibi olmak mutluluk vericiydi. Bizler her zaman kahraman ordumuzla gu-rur duyduk. Askerlerimiz için her zaman dua ediyoruz. Bu ge-

mileri görünce ordumuza güvenimiz daha da arttı. Türkiye’nin arkasında güçlü, kuvvetli bir ordumuzun olduğunu görmek bizleri daha da rahatlattı” ifadelerini kullanmışlardır.

Sadece vatandaşlarımız değil personel aileleri de bu ziyarete yoğun ilgi göstermiş, anneler oğullarının, çocuklar babaları-nın ve hanımefendiler eşlerinin nerede çalıştıklarını, nerede yemek yediklerini, nerede uyuyup, çalışma ortamında nasıl bir havayı soluduklarını yakından görme fırsatını bulmuşlar ve aynı satırlara onların duygu ve düşünceleri de yansımıştır.

Eşi subay olan Gülizar çETİN, “çok güzel bir etkinlik, gemileri gezip donanmamızı tanımak, gücünü görmek çok güzel, gu-rur duyduk. çocuğumuza da bu duyguyu aşılamak istiyorum” demiş, astsubay eşi ve oğlu Arda ile TCG GÜR denizaltısını gezen Esen ESER, “Denizaltıda yaşam çok zor. Onu gördüm, üzüldüm biraz ama vatan için çalışıyorlar. Allah yardımcıları olsun. Donanma ile gurur duyuyorum. “şeklinde duygularını ifade etmiştir.”

Cumhuriyetimizin 91’inci kuruluş yıldönümünde ziyarete açı-lan donanmamız, halkımız tarafından çok büyük bir ilgi ile gezilmiş, paylaşılan ve dile getirilen ortak duygu ise ‘’GURUR’’ olmuştur.

Dünya denizlerinde şan ve şerefle bayrağımızı dalgalandıran, Türk halkının haklı gururu olan, çağdaş ve güçlü Cumhuriyet Donanması ve onun güzide personeli, Ulu Önder ATATÜRK’ün bize emanet ettiği kutsal emanetin bilincinde; Türkiye Cum-huriyeti’nin deniz alaka ve menfaatlerini korumak maksadıy-la; harbe hazır deniz ve deniz hava kuvvetini idame edecek ve bu kuvvetin etkinlikle kullanılmasını sağlayacaktır.



akabey Abydos kalesini fethederek boğazda Türk esin-tisini başlatmıştır. çakabey’den sonraki asırlarda Türk

adımları Karesioğlularından Ece Bey ve Aydınoğullarından Umurbey ile devam etti. Aydınoğlularının güçlü solukları Bi-zans’ın merkezi o zamanki adıyla Kostantinopol’de hissedil-meye başlanıldığında Hristiyan dünyasında büyük bir endişe ortaya çıktı. Umurbey’in İstanbul’u almasını engellemek mak-sadıyla müttefik Haçlı ordusu donanmasıyla birleşerek İzmir’e hücum etti. Umurbey’de Gelibolu’da elde ettiği bu avantajlı

durumu bırakarak İzmir'i savunmaya dönmek zorunda kalın-ca Bizansın aldığı rahat nefes uzun sürmeyecekti. Aydınoğlu ve Karesi beyliğinden sonra çağdaşları Osmanlılar Orhan Gazi’nin beyliği esnasında çanakkale kıyılarına ayak bastı-lar. Yıldırım Bayezid zamanında Saruca Paşa tarafından da Gelibolu Tersanesinin kurulması çanakkale Boğazının gerçek anlamda Türkler tarafından kontrolünün başlangıcı olmuştur. Osmanlı Devletinin ilk deniz muharebesi bu sularda çalı Bey ile venedik-Haçlı Donanması ile olmuştur. Bu deniz sava-

Ç

Hazırlayan •• (E)Dz.Kur. Alb.Salih Murad HATİP

ÇANAKKALE’DE BAHRİYELİLER VE DENİZ SAVAŞLARI

Bütün mesele İstanbul’a kim hakim olacaktır.

(Napoleon Bonaparte)

çanakkale’de Türk Bahriyesinin geçmişi çakabey zamanına kadar uzanmaktadır.

çanakkale’de Bahriyeliler ve Deniz Savaşları


şından sonra Birinci Dünya Harbinin sonuna kadar Osmanlı Devletinin savunma stratejisinin temel taşlarından biri olan çanakkale Boğazında onlarca deniz savaşı vuku bulmuştur. Bu coğrafyada var olabilmek için boğazları elinde tutmaya çalışan Osmanlı Türkleri, kendilerini çanakkale Boğazından atmaya çalışan Bizans, Müttefik haçlı güçleri, Ceneviz, ve-nedik, İspanyol, fransız, İngiliz ve Rus güçleri ile neredeyse birbirini takip eden aralıksız bir savaşlar zincirinde bulmuştur. Birinci Dünya Harbindeki çanakkale Kara ve Deniz savaşları bu zincirin bir halkası olmuştur. Karlofça’dan sonra tüm Os-manlı antlaşmalarında çanakkale Boğazı geçiş şartları mut-laka bulunan bir madde olmuştur. çanakkale Boğazı adeta Türk ulusunun bu coğrafyadaki kilit taşı olduğunun tüm tarihi geçmiş açık birer delildir.

çanakkale Osmanlı Devletinin kuruluşundan son dönemine kadar olmazsa olmazı, vazgeçilmezi olmuştur. Bazı ithamların aksine Osmanlı çanakkale Savunmasını ilk sıraya koymuş ve asla ihmal etmemiştir. 14. Yüzyılda Orhan Gazi döneminde çimpe ve Gelibolu kalelerini fetheden Osmanlı, 15.yüzyılda fatih döneminde Kilitbahir ve Kala-i Sultaniye’yi inşa etti. 17. yüzyılda Padişah Avcı Mehmet(vI.) zamanında boğaz girişi-ne Kumkale ve Seddülbahir Kaleleri inşa edildi. 19. yüzyılda Padişah II. Mahmud tarafından Mahmudiye Kaleleri Boğaz ortalarına yapıldı. 19. yüzyılın ortalarından itibaren yelken döneminden buharlı teknolojiye geçiş oldu, yelkenli tahta ge-milerin yerlerini zırhlı ve stimli gemiler almaya başladı. Silah teknolojisinde de gelişme ile birlikte topların menzilleri ve tesirleri yani tahrip güçleri arttı. Bu değişim savunma kon-septlerine de yansıdı. Osmanlı Devleti bu değişime anında ayak uydurarak çanakkale’de Kale savunmasından Müstah-kem Mevki ve Tabya Düzenine geçmiştir. Bu savunma dü-zeninde çanakkale Boğazı’nın Komutanları 19. asır sonları ve 20. asır başlangıcında Müstahkem Mevki kumandanı un-vanlarıyla görev yapmıştır. Sultan II. Abdülhamit döneminde kaleler müstahkem tabya haline çevrilmiş ilaveten Hamidiye Tabyaları başta olmak üzere onlarca tabya inşa edilmiştir.

Bu tabyalar inşa edilirken stratejik öngörü ile eğitilmiş top-çu personeli için 1895 yılında çanakkale Kilitbahir değirmen burnunda bir Topçu Okulu kurulmuştur. Cihan harbinin sert rüzgârlarının çanakkale’de hissedildiği esnada Osmanlı Dev-leti ise, çanakkale Boğazı savunma sistemini takviyeye de-vam etmektedir. Bu nedenle önce Sahil Bataryaları ve Tabya-ları elden geçirilir. Bu Bataryalar ile Tabyalar Merkez Tabyalar Seyyar Bataryalar ve Boğaz Girişi Tabyaları olmak üzere iki grupta toplanır. Muin-i Zafer, Asar-ı Tevfik, Mesudiye, Berk-i Satvet ve Ertuğrul gemilerinden sökülen toplardan yeni sahil bataryaları kurulur. Bu bataryalar gemi topçusu ve deniz-ci personel komutasına verilir. Dünya kamuoyunun Gelibolu Seferi olarak tanımladığı çanakkale Harbi, her iki tarafta da askerin direnci ve kayıpları nedeniyle destanlaşmıştır. çanak-kale Deniz savaşı denilince çoğumuzun aklına hemen kahra-man Nusret mayın gemisi ve 18 Mart 1915 deniz zaferi gelir. Ancak Birinci Dünya Harbinde çanakkale cephesine bakacak olursak SMS Goeben(Yavuz Sultan Selim) ve SMS Breslau (Midilli)’nun boğazın medhalinden girmesinden itibaren baş-layan deniz harekatı aralıksız 4 yıl sürmüştür. Osmanlı bah-riye subayları üzerlerine düşen görevleri layık-ı veçhile fazla-sıyla, fedakârca getirmişlerdir. çanakkale cephesi denizden kazanıldığını vurgulamakla bu fedakâr bahriyelilerimize karşı şükran ve vefa borcumuzu bir nebzede olsa yerine getirebili-riz. Osmanlı Bahriyesi savaş boyunca, Mayın döküş harekâtı, Denizaltı savunma harekâtı, Lojistik nakliyat (cephane nakli, silah nakli, personel takviyesi, yaralı nakli), Kara savunma harekâtını denizden aşırtma atışlarla destekleme, sahil tab-yalarının gemi topları ile teçhiz ve batarya personelinin veril-mesi, Deniz hava harekâtı, Liman savunma harekâtı. Osmanlı beşinci ordusu Gelibolu yarımadasını kahramanca savundu. Şair Mehmet Akif’in çanakkale Şehitlerine şiiri tek kelimey-le harbi her yönüyle anlatan mükemmellikte bir eserdir. Bu muhteşem yapıtta Mehmetçik’in kahramanlığını layık olduğu övgüyü mısralarda olağanüstü betimlemişti.



O ordunun kahraman askerlerini cepheye ulaştıran ve de-nizaltı tehdidine rağmen takviyesini sağlayan Osmanlı Do-nanmasının kahraman personeli idi. Yine ordu cephanesiz, yiyecek desteği olmadan savaşamazdı bunlarda kısıtlı imkân-lara rağmen ve büyük tehdide rağmen bahriye bu görevleri başarı ile yerine getirdi. çanakkale Deniz Savaşında sadece kahraman Nusret’i ve 18 Mart’ı anımsamak bu kahraman bahriyelilerin hakkını vermemek, tıpkı karadaki muharebele-ri kazanmayı sadece birkaç komuta atfetmek gibi büyük bir haksızlık olacaktır. Doğu cephesindeki savaş denizde kay-bedilmiştir. çünkü bu cepheye askeri kışlık giyim ve kuşa-mı ile her türlü lojistik malzemeyi taşıyan 3 büyük gemi Rus gemileri tarafından Karadeniz’de Ereğli açıklarında 7 Kasım 1914 sabahında batırılmıştır. Mithatpaşa, Bezm-i Âlem ve Bahr-i Ahmer adı taşıyan bu üç gemide bulunan malzemenin ulaşamaması Sarıkamış’ta on binlerce askerimizin soğuktan donarak şehadetindeki en büyük sebeplerden biri olmuştur. Bu erzak, cephane ve asker taşıyan bu deniz lojistik konvoyu Trabzon’a ulaşabilseydi belki de Birinci Dünya Harbinin kade-ri farklı yazılacaktı. İngiliz İmparatorluk savaş Konseyi’nin ilk hedefe koyduğu ve engel olamadığı deniz nakliyatı nedeniyle çanakkale Savaşının kesinlikle denizde kazanıldığını, Doğu Cephesinin ise denizde kaybedildiğini ifade etmek tarihi bir gerçektir.

Savaşa Giriş

Birinci Dünya Savaşı’nın başladığı günlerde; İngilizler, tersa-nelerinde inşa edilmekte olan ve bedeli halk yardımları ile peşin olarak ödenen Sultan Osman 1 ve Reşadiye adlı, Ege ve Karadeniz’de güç dengesini lehimize çevirecek iki Türk savaş gemisine el koyduğunu açıklar. (3 Ağustos 1914)

Bu durumun halkta büyük öfkeye neden olması İstanbul’da Alman Büyükelçisi Wangenhaym’ı harekete geçirir. İngilizle-rin el koyduğu zırhlıların Osmanlı’da yarattığı hayal kırıklığını, Alman çıkarları için kullanmakta hiç vakit kaybetmez. Enver Paşa’nın Alman sempatisi ile gelişen bu durum, Osmanlının Alman tarafına daha da yaklaşması, on binlerce insanın ölü-müyle sonuçlanan çanakkale Savaşlarına gidişin bir başlan-gıcı olur. İngilizlerin gemiler Almanlar, Akdeniz’deki Goeben ve Breslau zırhlılarına derhal İstanbul’a intikal emrini verir. Amiral Wilhelm Anton Souchon komutasındaki bu kruvazör-ler Ege’yi İngilizlerin takibinde geçerek çanakkale’ye gelirler. 10 Ağustos 1914 günü Savaşçı Almanya’ya ait Goeben ve Breslau gemilerine Boğazdan geçiş izni verilmesi, Osman-lının tarafsızlığını olumsuz yönde etkiler. Bir süre sonra Os-manlı Devleti tarafından bu gemilerin satın alındığı açıklanır. Churchill, Osmanlı haricinde diğer devletler savaşın mutlak eşiğinde iken ve de savaşın kaçınılmaz olduğu şartta, savaşa katılması en uzak ihtimal olan Osmanlının savaşa girmesinin anlamsız atladığını belirtmektedir. Birinci Dünya Harbi cadı kazanına tarafsızlığını bozarak Osmanlının dalması tahmin edilmeyen bir husustu. Şurası da gerçektir ki İngilizler sanki Osmanlı Devletini bilerek Almanların tarafına itmişti. Alman savaş stratejisinin bir parçası olarak Osmanlı Hükümeti ile yapılan sıkı müzakereler sonucu zoraki baskıyla Amiral Sou-chon donanma komutanlığına getirildi. Osmanlı dört büyük savaş tecrübesi geçiren Amiral Souchon komutasındaki filo,

Karadeniz’e çıkarıldı. Bu filonun 29 Ekim 1914 günü Rus Li-manlarını bombardıman etmesi üzerine Osmanlı fiilen Birinci Dünya Savaşına girer. Takip eden günlerde 3 Kasım 1914’de İngiliz Akdeniz filosu bir misilleme olarak Seddülbahir ve Kumkale tabyalarına ateş açıldı. Seddülbahir’de cephaneliğin patlaması üzerine 5 subay 81 er şehit olur, 23 er yaralandı.

Çanakkale Cephesine Yöneliş ve Müşterek Deniz Armadasının oluşması

Bu arada Avrupa’da savaş sürmekte, Almanya ve İtilaf Dev-letleri arasında kilitlenen mevzii muharebelerini aşabilme ça-releri araştırılmaktadır. Rusların güçlendirilmesi, Almanlar ile Avusturya-Macaristan’ı iki cepheli savaşta, yıpratabilecektir. Bunun için acilen, Rus buğdayının batıya nakli, Rusya’ya da batıdan silah ve cephane sevk edilmesi gerekmektedir. Rus-ya’ya ulaşmak için alternatif yollar değerlendirilir ve en uygun yolun çanakkale deniz yolunun kuvvet kullanılarak geçilme-si olduğuna karar verilir. Boğaz önlerinde konuşlanan İngiliz Akdeniz filosunda bulunan B-11 denizaltısı boğaza girerek Kepez Sarısığlar’daki Mesudiye firkateynini torpido ile batı-rırken bahriyede ilk deniz şehitlerini veriyordu. Mesudiye zırh-lısı gemi komutanının diretmesine rağmen Sarısığlar’a yüzer tabya olarak demirletilerek açık hedef durumuna sokulmuştu.

çanakkale Harekâtı fikrinin babası ve savunucusu durumun-da olan İngiltere Bahriye Bakanı Churchill ‘in çabaları sonu-cunda İngiliz Hükümeti çanakkale Boğazına karşı girişilecek harekâtın planlarını kabul eder. Churchill, İngiliz filosunun sahil istihkâmlarını bombardımanla susturacağını, filonun rahatlıkla İstanbul’a ulaşacağı hususunda çok emindir. Chur-chill’e göre kara kuvvetini kullanmadan ve riske sokmadan savaş kazanılacaktır. Bu İngiliz kara kuvveti de Avrupa cephe-sinde kullanılacaktır. 18 Ocak’ta fransızlar plandan haberdar edilir pastadan payını almak ihtiyacı ile fransız Hükümeti de Amiral Sackville Carden’in emrine bir filo göndermeye razı olur. 19 Ocak’ta Rusya’ya bilgi verilerek, aynı anda İstanbul Boğazına karşı, Karadeniz’den bir taarruzu harekâta hazır-lanmaları da istenir. Bu arada Rusya Askold adlı bir kruvazörü Baltık’tan Ege Denizi’ne yollar ve bu gemi de Amiral Car-den’in güçlü deniz armadasının bir parçası olur. çanakkale’yi Deniz Gücü ile aşma görevi verilen Amiral Carden’in emrinde, tarihte ilk defa bir araya gelmiş toplam 102 parça tutarındaki dünyanın en büyük armadası toplanır. Müttefik Deniz Kuvvet-leri Şubat 1915’ten itibaren üs olarak seçilen Yunanistan’ın Limni Adasına ve Selanik Limanı’na gelmeye başlarlar. Bo-ğaz girişindeki kalelere 5 Kasım 1914’de yapılan misilleme bombardımanını saymazsak; Müttefik Deniz Kuvvetleri, Bo-ğaza karşı ilk büyük harekâtını 19 Şubat 1915’de yapar. Bu 18 Mart harekâtının adeta provasıdır. 25 Şubat’ta ve daha sonraları da bu harekât tekrarlanır. Şiddetli bombardıman-lardan elde ettikleri neticeler ve boğaz girişindeki Kumkale ve Seddülbahir tabyalarına yapılan komando harekâtı başarı için ümitlerini çok arttırmıştır. Meteorolojik tahmin harekâtın 18 Mart günü yapılabileceğini gösteriyordu. Boğazı zorla-yan Düşman filosunun Komutanı Amiral Carden durumdan çok ümitliydi, hatta emindi. Nitekim 2 Mart 1915’de Amirallik Birinci Lordu Churchill’e gönderdiği telgrafta 14 gün sonra İstanbul’dayız diyordu.



fakat meteorolojik tahminin dışında tahmin edemedikleri sürprizler de vardı. Tüm masrafı Osmanlı Donanma Cemiyeti tarafından karşılanan ve Türk mühendislerince Haliç Taşkızak tersanesinde yapılan son 26 mayın, İstanbul’dan Selanik ge-misi ile getirilmiş ve Yzb. Hakkı Bey komutasındaki Nusret mayın gemisine yüklenmiştir. 7-8 Mart 1915 gecesinin şafa-ğında, 360 tonluk Nusret mayın gemisi güçlükle elde edilen son 26 mayını, 11 nci hat olarak 100’er metre arayla Mütte-fik Donanmasının manevra sahasına, Erenköy önlerinde sahi-le paralel olarak, büyük bir gizlilik içinde dökmüştü. Hattın bu şekilde tesis edilmesinde; düşman gemilerinin bombardıman sonunda mevki değiştirme manevralarını Erenköy Koyu’nda, Karanlık Liman’da yapmalarının, çok iyi değerlendirilmesi etkili olmuş ve Müttefik gemilerinin manevra sahasının kir-letilmesi ile baskın tesiri yaratılması hedef alınmıştı. İtilaf Devletleri mayınlar döküldükten sonraki 10 gün süresince bu yeni mayın hattının varlığından haberdar olamamışlardır. Bu mayınlar ileride tarihi değiştirecektir. İngiliz tarihçi Oglander “Gelibolu Askeri Harekâtı” adlı eserinde aşağıdaki cümleleri sarfetmiştir.

“Pek müsait başlamış olan gün bu meçhul mayın hattının o fevkalade ve ortalığı kırıp geçiren başarısı yüzünden tam bir başarısızlıkla sona erdi. Bu 26 mayının deniz savaşının talihi üzerindeki tesiri ölçülemez.”

Churchill’e çektiği telgrafta “14 gün sonra İstanbul’da” ola-cağını belirten Amiral Carden’in yerine 17 Mart 1915 günü yani harekâttan bir gün önce Amiral john Michael de Ro-beck atandı. Amiral de Robeck Ertesi gün komuta edeceği armadayla tarihi bir zafer kazanacağı fikri içinde kendine çok önemli bir fırsatın çıktığını düşünüyordu.

18 Mart 1915 Deniz Zaferi

18 Mart 1915 Perşembe sabahı, 270.000 ton tutarındaki 247 ağır topa sahip zırhlı gemiler armadası, 3 hat halinde Türk Topçu Tabyalarını bombardımana tutarak Boğaza gir-meye başladılar. Saat 10.30’da filonun en kuvvetli 4 yeni İngiliz zırhlısından oluşan birinci gruba verilen hedef, boğazın en dar yerindeki çimenlik ve Kilitbahir Kalelerinin tahrip edil-mesi, Kepez-Soğanlıdere arasında mayın kontrol ve temizlik taramasının desteklenmesi idi. Saat 11.00’den itibaren de Queen Elizabeth’in 38 cm.lik dev topları Anadolu Hamidiyesi Tabyası ile çimenlik Kalesi’ni hedef alarak ateşe başladı. Bu sırada ilk grupta bulunan İngiliz Agamemnon, Lord Nelson ve Inflexible Zırhlıları da Rumeli Hamidiye’si ve Kilitbahir Ka-lesi’ni hedef almıştı. fransız Bouvet Zırhlısı Dardanos, İngiliz hedef taksimi tamdı. Henüz hiç biri, ateş altındaki tabyaları-mızın top menzili içinde değildi.

Amiral de Robeck daha yakın mesafeden ateş açma zama-nının geldiğine inanarak; fransız Amirali Émile Paul Aimable Guépratte’e filosunu ön safa geçirmesini emretti. Onları Suf-fren ve Charlemagne zırhlıları izledi. fransız filosu biraz daha yaklaşarak ateşe başladı. Artık Müttefik filosu, Türk toplarının menzili içine girmişti. Saat 12.30’da düşman ilk kayıplarını vermeye başladı. Gaulois Zırhlısı bir mermi isabetiyle su kesi-mi yakınından yara alınca, çekilmek zorunda kaldı ve bir süre

sonra da boğaz ağzındaki küçük bir adacığa baştankara etti. Inflexible zırhlısının ise, aldığı isabetlerle pruvası hasar gördü. Agamemnon, Lord Nelson, Albion ve fransız Charlemagne zırhlıları da isabet almış olmakla beraber, hasarları çok cid-di değildi. Saat 13.45 sularında, cephane zafiyeti nedeniyle bataryalarımızın ateş yoğunluğu azaldığından, Amiral de Ro-beck mayın tarayıcıların mayın temizliği ve kontrolü için iler-lemelerini ve üçüncü gruptaki gemilerin, fransız gemileriyle yer değiştirmelerini emretti.

I. ve II. gruptaki gemiler görev değiştirmek üzere geri çeki-lip, her zaman yaptıkları gibi Anadolu sahillerine, yani Ke-pez-Erenköy tarafına doğru dönüşlerini tamamlarken, saat 1355’de, fransız zırhlısı Bouvet, Nusret’in döktüğü mayın-lardan birine çarparak, 630 kişilik personeli ile bir iki dakika içinde boğazın sularına gömüldü. Kurtulan sadece 30 kişi idi.

Saat 15.35’de hatta bulunan İngiliz Irresistable gemisinin pruvasında bir mayın, bundan bir iki dakika sonra da başka bir İngiliz muharebe gemisi olan Ocean’ın pupasında diğer bir mayın infilak etti. Ortaya çıkan mayın tehlikesi, muharebenin akışını bir anda değiştirmişti. Bu durum Amiral de Robeck’i yeni bir karar vermeye zorluyordu. Doğru karar; muharebeyi kesip boğazın dışına çekilmekti. Müttefik Donanması’na bu ağır sürprizi hazırlayan Yüzbaşı Hakkı komutasındaki 360 tonluk küçük ve mütevazi Nusret Gemisi ile onun cesur per-soneli idi. çanakkale Boğazını geçip İstanbul’a girmek için sabırsızlananlar, geldikleri gibi değil, çelik devleri ateş ve alev yığınları halinde tarihin gördüğü ender perişanlık içinde za-fer umutlarını ve gururlarını çanakkale’nin sularına gömerek gidiyorlardı. İngiliz donanması Trafalgar deniz savaşından sonra ilk defa bu kadar çok kayıp vermişti. Türk Ordusunun zaferiyle biten günün bilançosu ağırdı. Müttefiklerin o güne kadar Ganbot diplomasisi yoluyla topraklar fethedip zaferler kazandıkları armadasındaki 3 çok değerli zırhlısı batırılmış, 4 zırhlısı ağır yara almış, beraberinde 666 denizci ölmüş 134 denizci yaralanmıştır. Ayrıca 7 adet düşman mayın tarama gemisi batırılmıştır. Türk tarafında ise 44 şehit verilmiş, bu arada 74 Türk ve 19 Alman yaralanmıştır. Elden çıkan top sayısı 4’tür.

Kara Savaşları Esnasında Deniz Muharebeleri

Bunun üzerine çanakkale’yi doğrudan denizden geçeme-yeceğini anlayan müttefikler, bir kara harekatı ile deniz ge-çişinin karadan emniyetini sağlama düşüncesine yöneldiler. Bir amfibi harekât için plan ve hazırlık yapmaya başladılar. Planlanan çıkarma harekâtının komutası General Ian Stan-dish Monteith Hamilton’a verildi. Hamilton’un planlarına göre daha önce İstanbul’un zaptında kullanılacak olan ve Mısır’da bekletilen kara birliği böyle bir harekât için yeterli değildi. fakat Savaş Bakanı Mareşal Horatio Herbert Kitchener aksi fikirdeydi. Ona göre yarımadadaki Türkler öylesine güçsüzdür ki, bir İngiliz denizaltısı boğazdan geçmeyi başarıp Gelibolu önünde İngiliz Bayrağını dalgalandırsa bütün Türkler siperle-rinden fırlayacak ve soluğu Bolayır’da alacaktır. fakat tarih İn-gilizlere düşmanını tanımamayı, ağır bir bedel ile öğretecektir. Hamilton Türk tahkimatını arkadan vuracak, böylece Anadolu tarafındaki tahkimata hâkim bir bölgeyi de elde etmiş olacaktı.



Amfibi harekât için çanakkale’de toplanan donanma ise, bu harekâtı bu defa daha da güçlü araçlarla, 409 harp gemisi ve 42 uçağı ile destekleyecekti. İngiliz istihbaratı 1854 ta-rihinde yani kara harekatından 60 yıl önce Gelibolu yarıma-dası işgal harekatı taslağını hazırlamıştı.25 Nisan 1915’de başlıyan bu işgal harekâtı 9 Ocak 1916 tarihinde son İngiliz askerinin Seddülbahir’den çekilmesi ile başarısızlıkla netice-lendi. Gelibolu çıkarması esnasında Morto Limanı’nda İngiliz Kara Kuvvetlerinin mevzilerde tutunabilmeleri maksadıyla ateş desteği sağlayan HMS Goliath, 13 Mayıs 1915 gecesi saatler 01.10’u gösterdiği sırada Muavenet-i Milliye gemisi tarafından torpido hücumuyla batırılmıştır. İngiliz Donanması-nın çanakkale seferi boyunca maruz kaldığı en büyük felaket HMS Goliath’ın batışı olmuş ve 600 den fazla subay ve er hayatlarını kaybetmiştir. İngiliz donanmasına diğer bir darbe-de Alman U-21 tarafından vurulmuştur. 25 Mayıs 1915 günü Kabatepe açıklarında U-21’in ateşlediği torpido Triumph’un bordasında patlamıştır. Birden yana yatan Triumph’a diğer gemiler yardıma koşmuş, ancak Triumph sadece 8 dakika içerisinde batmıştır. Ne denize dökülen denizcilere, ne de ge-miye Türk topçusu tarafından ateş açılmamasına rağmen 71 İngiliz denizcinin boğulduğu anlaşılmıştır.

27 Mayıs 1915 tarihinde ateş desteği sağlamak üzere Sed-dülbahir önlerinde bulunan Majestic Zırhlısında 06.40’da bir patlama olmuştur. HMS Majestic 9 dakika içinde alabora olarak ters bir şekilde dibe oturmuştur. 49 İngiliz denizcisi hayatını kaybetmiştir. Kara harekâtı boyunca Barbaros ve Turgutreis zırhlıların Eceabat’tan Kabatepe ve Saroz körfezi-ne endirekt atışları cephedeki Osmanlı askerlerine büyük bir destek sağlayarak rahat bir nefes aldırmıştır.

Çanakkale Cephesine Lojistik Nakliyat

Osmanlı Ordusunda ise; 18 Mart deniz zaferinin kazanılması

döneminde çanakkale bölgesinde yaklaşık 30.000 kişi topla-mındaki bir kara birliği bulunmaktaydı. Cephe komutanlığına getirilen Liman von Sanders komutasında, karada düşmanın hazırlıklarına paralel olarak büyük bir askeri hazırlık ve eğitim yapılmaya çalışıldı. 8,5 ay süren savaşın sonuna kadar bura-ya getirilen asker sayısı 11 kat büyüyecek ve sağlanan birlik-ler 350.000’e ulaşacaktı. Bu kadar büyük asker nakliyatının yanında o askerin kullanacağı, giyecek, yiyecek, cephane silah, araç ve malzeme nakli ihtiyacı büyük bir deniz yolu nakliyatını da vazgeçilmez kılıyordu. Ordunun başarısı için Marmara Denizi’nin kontrol altında tutulması mutlak şarttı. Gelibolu yarımadasındaki Osmanlı Kuvvetlerinin her bakım-dan ikmalini sağlayacak nakliyat için 4 yol bulunmaktaydı;

- İstanbul-çanakkale deniz yolu,

- İstanbul – Bandırma deniz yolu ve Bandırma’dan çanakka-le’ye kara yolu

- Uzunköprü’ye kadar tren ve buradan Keşan yolu üzerinden Bolayır ve Gelibolu’ya giden yürüyüş yolu,

- Karadan Boğazın Anadolu yakasına ve oradan Rumeli ya-kasına aktarma yolu.

Ancak Osmanlı Donanması bütün gücüyle bu nakliyat hat-larına yönelmek imkânını kullanamıyordu. çünkü çanakkale kara muharebeleri sırasında Osmanlı Deniz Kuvvetleri, esas olarak Karadeniz’de harekât yürütmek üzere tertiplenmişti. Kafkas cephesine personel ve mühimmat nakli ile gemile-rin yakıtının Ereğli’de taşkömürü yataklarına bağlı olması ve İstanbul’un bir Rus çıkarmasına karşı korunma mecburiyeti, Karadeniz’de Donanmanın harekâtını zorunlu kılıyordu. Dola-yısıyla sadece bir kısım harp gemileri ile Osmanlı Donanması çanakkale’deki görevlerini yürütmek durumunda kalmıştır. Buna ek olarak, İstanbul-çanakkale deniz nakliyatını devam



ettirmek gibi hayati önemi olan bir görevi de üstlenmişti. çeşitli kaynaklara göre 7 ila 16 tümen kadar asker ile bun-ların malzemesi ve destekleyici lojistik nakliyat deniz yoluyla yapılmış, Gelibolu’daki kara savunması için çok büyük katkı sağlamıştır. Aksi takdirde bu nakliyat, tek tren hattına ve bun-dan sonra kara bombardımanı tehdidi altındaki bozuk kara yollarına ve kağnı taşımacılığına dayanacaktı, eldeki araçların azlığı da buna katılınca, durum çanakkale savunması için ol-dukça kritik bir hal alacaktı. Marmara’daki deniz nakliyatı ve bu nakliyatın korunması maksadıyla Karadeniz’deki mü-cadeleden tasarruf edilen 71 adet muhtelif tipteki gemi ça-nakkale’deki Deniz Savaşına katılmıştır. İstanbul-çanakkale ikmal hattının kesilmesi, 5 nci Ordu’nun harp gücünü kritik bir duruma sokabilecekti. Müttefik kuvvetler tarafından da açıkça bilinen bu önemli nokta, onları denizaltılarını Marma-ra’ya göndererek bir denizaltı harbi yapmaya zorunlu kılmıştı.

Denizaltı Harbi

İngiliz İmparatorluk Savunma Komitesi için Haziran 1915 ta-rihinde hazırlanan raporda İstanbul’dan gelen lojistik nakliya-tın kesilmesinin hayatiyeti vurgulanıyordu. Harekât esnasında mayın ve denizaltı mânialarına rağmen 25 Nisan sabahından itibaren İngiliz, Avustralya ve fransız denizaltılarının Marma-ra’ya geçme çabaları olmuştur. Bunların bir kısmı çanakka-le Boğazı sularında batırılmış, bir kısmı da teslim alınmıştır. Ancak Marmara’ya geçmeyi başaran denizaltılar da kuvvet-lerimize ve Lojistik nakliyatımıza büyük kayıplar verdirmiştir. Alaylar, taburlar, bölükler gerek donanma gerekse Şirket-i Hayriye ve sivil ticaret gemileri ile cepheye taşınıyordu. Hatta İngiliz denizaltı komutanlarına batırdıkları gemilerdeki bo-ğulan her asker başına birer altın mükâfat vaat edildi. E-14 denizaltısının komutanı 5000 altın mükâfat almıştır. çanak-kale’de toprağın üstündeki gibi denizin dibinde de azımsan-mayacak sayıda şehitler mevcuttur.

Denizaltı hücumları ile çanakkale Savaşları sırasında; Os-manlı Deniz Kuvvetleri’nin Toplam kaybı 21.000 ton tutarında sekiz harp gemisi, Osmanlı ticaret filosunun kaybı ise toplam 38.000 ton tutarında buharlı ve 200’den fazla yelkenli tekne olmuştu. Buna karşılık, İtilaf Devletleri 4’ü İngiliz, 3’ü fransız ve 1’i Avustralya Bahriyesine ait toplam 5018 ton tutarında 8 denizaltı gemisi kaybetmiş ve bir fransız denizaltı gemisi de (390ton) Türkler tarafından ele geçirilmişti.

Çanakkale Cephesinde Son Deniz Muharebeleri Ocak 1918

Birçok kaynak Gelibolu Harekâtının 9 Ocak 1916 tarihinde Seddülbahir’den son müttefik askerin geri çekilmesi ile ta-mamlandığını belirtmekte ise de, çanakkale Boğazında ve önlerindeki deniz muharebeleri 28 Ocak 1918 tarihine kadar devam etti. 20 Ocak 1918’de Yavuz Sultan Selim ve Midilli zırhlıları Gökçeada’ya bir akın harekâtına girişirler. Gökçea-da’da konuşlu iki İngiliz kara bombardıman gemisi monitör HMS M 28 ve HMS Raglan’ı batırırlar ancak dönüşte iki ge-mide İngiliz mayın mânialarına girer ve Midilli hemen batar, Yavuz Sultan Selim çanakkale Boğazı önlerine ulaşmayı ba-şarır ve burada karaya oturarak batmaktan kurtulur. İngiliz E-14 denizaltısı Yavuz’u batırmak için görevlendirilir ancak Yavuz İstanbul’a intikale geçmiştir. HMS E-14 ise geri intikal seyrinde Kumkale önlerinde sahil topçusu tarafından batırılır. çanakkale deniz muharebelerinin batan son gemisi olur.

“Çanakkale Savaşlarında vatan müdafaasında hayatını kay-beden tüm şehitlerimiz ile mezarları denizler, toprakları tuzlu sular, mezar taşları dalgalar ve kitabeleri beyaz köpükler de-niz şehitlerimizi rahmet ve şükranlarımızla anıyoruz.”



NEDEN YENİ BİR PROJE ?

2014 yılı bilimsel gelişmeler kapsamında heyecan veri-ci bir yıl oldu. Rosetta uzay aracının taşıdığı Philae isimli uzay sondasının Churyumov-Gerasimenko isimli kuyruklu yıldızı-nın yüzeyine inişi, insan benzeri robotlar, alternatif enerji kay-nakları ve giyilebilir teknolojilerdeki gelişmeler gibi bilimsel çalışmaların sonuçlarını gördüğümüz bir yılı geride bıraktık. Bazıları bizleri hayrete düşüren bu gelişmeler, bilim ve tekno-lojinin neresinde olduğumuz sorusunu ister istemez aklımıza getiriyor. Bu soruya vereceğimiz cevap bu bölümün başlığını oluşturan “Neden Yeni Bir Proje” sorusunun cevabına da ışık tutacaktır. Bolca soruyla başladığımız bu bölüme, cevapları aramaya başlayarak devam edelim.

1

Hazırlayan •• ORSA Proje Ofisi

ORSA KURUMSAL KAYNAK VE HAREKÂT PLANLAMA (KKHP) PROJESİ

Philae isimli uzay sondasının Churyumov-Gerasimenko isimli kuyruklu yıldızının yüzeyine inişi

Orsa Kurumsal Kaynak ve Harekât Planlama (KKHP) Projesi


İlk Bilgisayar ENIAC

Kurumsal çerçevede bilimin neresinde olduğumuz sorusuna verilecek cevap, kurum olarak bilgiyi üretme, sahip olma ve kullanma kapsamında nerede olduğumuzla yakından ilişki-lidir. Birinci Dünya Savaşı’nın siper muharebeleriyle geçen “yıpratma harbi”, hızlı hareket eden birliklerin kullanılması ile İkinci Dünya Savaşı’nda yerini “yıldırım harbi” ne bırakmıştır. Günümüz savaşları ise silah gücünden çok bilgi güçlerinin çarpıştığı “bilgi harbi” şeklinde gerçekleşmektedir. Günümüz-de, modern bir deniz kuvvetinin “gücü” sadece envanterindeki silahların sayı ve özellikleri ile tanımlanmamaktadır. Kuvvetin “gücü”, silah ve sistemler ile birlikte beklenmedik durumlara kolay adapte olabilen bilgiye dayalı organizasyon, bu organi-zasyonun birbiriyle bütünleşik personel, eğitim, lojistik, istih-barat gibi fonksiyonları ve bu fonksiyonlarını destekleyen ka-rar destek sistemlerinden oluşmaktadır. Tüm fonksiyonları ile bütünleşik bir organizasyon, görevlerini yerine getirebilmek için teknolojinin olanaklarını kullanan çeşitli bilgi yönetim sis-temlerine ihtiyaç duymaktadır. Bu bakış açısıyla, sorularımıza cevap vermek üzere, bilgi yönetimi kapsamında nerede oldu-ğumuzu kronolojik bir yaklaşımla belirlemeye çalışalım.

Gündelik hayatta “Teknoloji” kavramı ile neredeyse eş anlamlı kullanılan bilgisayar teknolojisi ile ülkemiz ilk defa 1960 yı-lında tanışmıştır. O yıl Karayolları Genel Müdürlüğü yol yapım hesaplamalarını daha hızlı yapabilmek amacıyla bir “IBM-650 Data Processing Machine” tedarik ederek 12 yıl süreyle bu kapsamda kullanmıştır.1 Görüldüğü üzere ülkemize bilgi-sayarın giriş sebebi, işlerimizi hızlandırmak ve doğruluğunu arttırmak olan tasarım hedefleri ile örtüşmektedir. Bilim ve teknoloji alanında ülkemize ve silahlı kuvvetlere öncülük etmiş olan Deniz Kuvvetleri Komutanlığında, bilgisayarın ilk kullanıldığı tarih net olarak belli olmamakla birlikte, tarihçe dokümanlarında 1970’li yıllarda Dz.K.K.lığı Karargâhında ya-zılımlar geliştirildiği görülmektedir.

Bilgi teknolojilerine sahip olunması ve yaygınlaştırılması ko-nusunda Dz.K.K.lığı her zaman olduğu gibi en değerli var-lığına, kendi personeline güvenmiş ve 1976 yılında Gölcük Otomatik Bilgi İşlem Merkezi (GOBİM) ile başlayan süreçte kendi bünyesinde sayıları sekize ulaşan yazılım geliştirme bi-rimlerini teşkil etmiştir. Bu teşkilatlanmanın hedefi, geliştirici personelin lojistik, personel, eğitim gibi fonksiyon alanlarında

uzmanlaşmasını sağlayarak kullanıcıların ihtiyaçlarını en iyi şekilde karşılayan ürünler elde etmek olarak belirlenmişti.

Yazılım teknolojilerine hızlı geçiş ve teşkil edilen yazılım ge-liştirme birimleri ilk aşamada bilgi teknolojilerinin kullanımı konusunda bir atılım yaşanmasına neden olmuştur. Haliha-zırda kullandığımız Deniz Lojistik Yönetim Bilgi Sistemi (DL-YBS), Deniz Personel Yönetim Bilgi Sistemi (DPYBS), Deniz Eğitim Yönetim Bilgi Sistemi (DEYBS) ve Harekata Hazırlık Ölçüm Sistemi (HHÖS) bu atılımın bir sonucudur. fakat her bir yazılım birimi fonksiyon alanı için en ideal çözümü geliş-tirmeye çalışırken, işin tabiatı gereği diğer fonksiyon alanları ile işbirliği ve eşgüdümü ikinci planda tutmuştur. Böylece, zaman içerisinde birbirleri ile örtüşen işlevleri olan uygula-maların geliştirilmesi sonucu ortaya çıkmıştır. Kullanıma giren yazılımlar, süreç entegrasyonundaki eksikliklerin katkısıyla yürütülmekte olan manuel süreçlerin yerini alamamış, uygu-lamalar sadece veri depolama araçları olarak kullanılır hale gelmiştir.

Yukarıdaki paragrafta özetlenen duruma bağlı olarak kullanı-lan bilgi sistemlerinde tutulan verilerin güvenilirliğinin yüksek olmasını beklemek çok doğru olmayacaktır. Bu bağlamda, bu verilerle yapılacak analizlerin sonuçları da bizleri bilgi üstün-lüğüne götürecek yeterli seviyede olamayacaktır.

Yazının başında sorduğumuz soruya geri dönersek, yaptı-ğımız kısa değerlendirme sonucunda Deniz Kuvvetlerinin teknolojik alt yapıyı kullanan ve bu alanda öncü bir kurum olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz. Ancak, verinin elde edil-mesi ve yönetilmesi, veriden bilgiye, bilgiden anlamaya ve geleceği planlamaya ulaşılması alanlarında eksiklikler oldu-ğu, özellikle gelişmiş ülkelerle bir karşılaştırma yaptığımızda bu alanda atılması gereken adımlar olduğu görülmektedir. Bu sorun sadece bilişim altyapısının güçlendirilmesi ile ortadan kaldırılabilecek bir sorun değildir. Bu sorun; insan, süreç ve teknoloji altyapısının bir arada düşünülmesi ile çözümlene-bilecek bir sorundur. Bu kapsamda, oluşturulacak teknolojik altyapı ve süreçler ile organizasyondaki verinin toplanması, güvenilirliğinin artırılması, verinin bilgiye, bilginin anlamlan-dırmaya dönüştürülmesi, insanın, yani organizasyonun bunu kullanması ve bu unsurların tümünün yönetilmesini sağlaya-cak bir yeteneğe sahip olunması gereklidir.

Bu yeteneğin altyapısını, dünyada sivil ve askeri sektörde kullanılan Kurumsal Kaynak Planlama (Enterprise Resource Planning-ERP) sistemleri oluşturmaktadır. 1960’lı yıllarda en-vanter kontrolü maksatlarıyla ortaya çıkan, daha sonra mal-zeme planlama sistemlerine dönüşen bu sistemler günümüz-de, iş süreci analiz modelleri, bulut bilişim, mobil uygulamalar gibi bir çok imkanı içinde barındıran, organizasyonun tüm fonksiyonları için çözümler sunan sistemlere dönüşmüştür.

Bilim ve teknolojinin neresinde olduğumuzu sorgulamamızla çıktığımız yolda, Dz.K.K.lığının etkinliğini artıracak, tüm fonk-siyon alanlarının entegrasyonunu sağlayan, iş süreçleri ile uyumlu, modern bir kurumsal kaynak planlama sistemi bir ihtiyaç olarak ortaya çıkmıştır. Bu sistem Dz.K.K.lığının bilgiye dayalı organizasyon hedefine ulaşma yönünde bir adım olma görevini de yerine getirmelidir.



Mevcut ORSA Açılış Ekranı

Stratejik hedefler doğrultusunda, Planlama, Programlama, Bütçeleme ve Uygulama Sistemi (PPBUS) süreçlerine istina-den 2007 yılından itibaren geliştirilen, Harekata Hazırlık Öl-çüm Sistemi, Personel, Mali, Teknik ve Lojistik Yönetim Bilgi Sistemleri ile entegre olan, hem stratejik hem de cari plan-lamaya karar desteği sağlayan mevcut Organizasyonel Stra-tejik Analiz (ORSA) Sistemi, problemlerin daha görünür hale gelmesini sağlamış ve modern bir kurumsal kaynak planlama sistemi ihtiyacını perçinlemiştir.

Bu kapsamda yapılan değerlendirmeler sonrasında, Komutan Oramiral tarafından bahse konu sistem ihtiyacını karşılamak üzere yol haritasının belirlenmesi direktifi verilmiştir. verilen direktif üzerine yapılan bir dizi toplantı ve inceleme sonu-cunda ORSA Kurumsal Kaynak ve Harekât Planlama (KKHP) Projesi adında yeni bir projenin başlatılmasına karar verilmiş-tir. Müteakiben TSK Planlama Programlama ve Bütçeleme (PPBS) süreci kapsamında Harekât İhtiyaçları Planı (HİP), Stratejik Hedef Planı (SHP) ve On Yıllık Tedarik Programına (OYTEP) gerekli güncellemeler yapılarak, projenin gerçekleş-tirilme sürecinde önemli adımlar atılmıştır.

Sorularla başladığımız bu bölüm projemizin ortaya çıkma sü-recini kısaca ortaya koymuştur. Müteakip bölümlerde proje-nin hedefleri ve yapılan faaliyetler hakkında bilgi verilecektir. Ayrıca dünya bahriyelerinin benzer projeleri ve bu projelerin sağladığı kazanımlardan bahsedilecektir.

2. ORSA KKHP PROJESİ NEDİR?

Bu bölümde ORSA KKHP Projesinin hedef ve yetenekleri orta-ya konarak proje tamamlanmaya çalışılacaktır.

ORSA KKHP Projesi ile Dz.K.K.lığının tüm bilgi sistemleri yetenekleri tek bir çatı altında toplanacak, böylece kurum ihtiyaçlarına göre özelleştirilmiş kurumsal kaynak planlama yeteneklerinin yanı sıra, harekat planlama, icra, kontrol ve alınan dersler yeteneklerine de sahip olunacaktır.

İnsan, süreç ve teknolojinin bir arada düşünüldüğü ORSA KKHP Projesi kapsamında oluşturulacak teknolojik altyapı ve süreçler ile organizasyondaki verinin toplanması, güvenilir-liğinin artırılması, verinin bilgiye, bilginin anlamlandırmaya dönüştürülmesi ve bu unsurların tümünün yönetilmesini sağlayacak bir yeteneğe sahip olunması hedeflenmektedir. Böylece sisteminin üreteceği karar destek modülleri ile an-lamlandırılarak analiz edilebilecek güvenilir veriler her türlü kararın bilimsel temellere dayandığı kurum kültürü nihayetin-de kuvvetlenecektir.

ORSA KKHP Projesi mevcut iş süreçlerinin incelenerek iyileş-tirilmesini ve mükerrerliklerinin giderilmesi ile daha etkin bir çalışma kültürü oluşturmayı ve bu yeni kurumsal mimariyle örtüşen destekleyen entegre bir bilgi sistemi edinilmesini he-defleyen bir projedir. Yapılan süreç incelemeleri sonucunda Dz.K.K.lığının tüm birimlerindeki çalışma şekillerinin sadeleş-tirilmesi hedeflenmektedir. Proje tasarım prensiplerinden biri olan “verinin sisteme sadece sahibi tarafından ve sadece bir defa girilmesi” ile mükerrer yapılan işlemler ortadan kaldı-rılarak birçok personelin asli görevlerine daha fazla zaman ayırması sağlanacaktır.

Projenin kazanımlarından biri de “kağıtsız ofisler” olacaktır. ORSA KKHP Projesi önceki bilgi sistem tecrübelerimizin ak-sine rutin işlere ilave bir yük getirmeyecektir. Bu kapsamda, ORSA sistemi üzerinden yapılan bir işlem için ilave bir belge ya da form doldurulması talep edilmeyecek, sistem üzerinde atılan sayısal imza kullanılmakta olan ıslak imzaya eşdeğer olacaktır.

Projenin ilk safhasından itibaren temel hedeflerden birisi olan “bütünleşik mimari” yaklaşımı ile sorumlusu tarafından sisteme girilen bilgiler ihtiyacı ve yetkisi olan her birimin paylaşımına sunulacaktır. Bu kapsamda yaşanacak iyileştir-meye örnek olarak atama süreci verilebilir. Mevcut durumda atamalar Deniz Personel Yönetim Bilgi Sistemi’nde (DPYBS) duyurulduğu halde ayrılış işlemlerine başlanması için resmi



yazının gelmesi gerekmektedir. Personelin birliğinden ayrılış süreci mutemetlik işlemleri, lojman teslimi, ilişik kesme gibi elinde atama yazısı ile birim birim dolaştığı sıkıntılı bir süreç-tir. Yeni sistemde atama bilgisinin sistemde olması personelin elinde fotokopilerle dolaştığı tüm bu işlemlerin otomatik ola-rak yapılmasına yeterli olacaktır.

Sistemin siber saldırılara karşı güvenliği ve yedeklenerek harp ve felaket durumunda kesintisiz hizmet vermesini sağ-laması hakkındaki tedbirler projenin ilk safhalarından itibaren dikkate alınmaktadır.

3. PROJE FAALİYETLERİ

ORSA (KKHP) Projesinin sağlıklı yürüyebilmesi için 31 Tem-muz 2014 tarihinde Dz.K.BİLKARDES D.Bşk.lığı bünyesinde ORSA Proje Ofisi teşkil edilmiştir.

Öncelikle, Dz.K.K.lığı personelini projenin başlatılma nedeni ve hedefleri ile ister belirleme süreci hakkında bilgilendirmek maksadıyla detaylı bir emir yayımlanmıştır.

ORSA KKHP Projesinin mümkün olduğunca fazla sayıda per-sonele tanıtımını yapabilmek amacı ile 21 Ekim – 28 Kasım

2014 tarihleri arasında çeşitli birlikler ziyaret edilmiştir. 22 gün süren tanıtım faaliyetleri kapsamında 5842 km yol kat edilerek 17 farklı bölgede 43 birliğe sunum icra edilmiştir. Yapılan tanıtım sunumlarına toplamda 1361 personel katıl-mıştır. Tanıtım faaliyetleri kapsamında icra edilen ziyaretler sonucunda personelin projeye ilişkin durumsal farkındalığı artırılmış, ayrıca birçok personelin hemfikir olduğu çeşitli so-run alanları tespit edilmiştir.

Projenin ihalesine esas olacak isterlerin hazırlanması amacı ile kullanıcı ihtiyaçları birlikler tarafından ORSA Proje Ofisine gönderilmiştir. Müteakiben bu ihtiyaçları dikkate alan Proje Teknik İsterler Dokümanı hazırlanacaktır. Projenin kavramsal tasarım faaliyetlerine 2016 yılı içerisinde başlanılması planlı olup tamamlanan modüllerin peyderpey hizmete sunulması hedeflenmektedir.

Projenin başlangıcından sonuna kadar yüklenici firma ile birlikte “kavramsal tasarım” çalışmaları yapılacaktır. Bu ça-lışmalar ile kurum çalışma süreçlerinin incelenerek iyileştiril-mesi hedeflenmektedir.



ÜLKE KAZANIM ETKİ AÇIKLAMALAR

Fransa

İnsan kaynakları uygula-malarında kağıt kullanı-mının azaltılması

-%100’e kadar (bazı işlemlerde)

İyileşme etkisi tüm süreçler için geçerli olmayıp bazı süreç-leri kapsamaktadır. Yıllık kullanım miktarı 30000 adeti bulan ve dağıtım sürecinde 4-5 kez tıpkıçekim ihtiyacı olan bazı formların kullanımı ortadan kaldırılmıştır.

Kişisel askeri bilgile-rin doğrulanması için ihtiyaç duyulan sürenin kısaltılması

-%100 (gerçek zamanlı bilgi)

Bu süre tamamıyla ortadan kaldırılmış olup, bilgiler gerçek zamanlı olarak takip edilebilir duruma gelmiştir.

İnsan kaynakları yönetimi kapsamındaki mükerrer veri girişlerinin azaltıl-ması

-%100Bir veri tek bir kaynaktan sadece bir kez girilecek şekilde bir yapı oluşturulmuştur.

İnsan kaynakları işlem sürelerinin hızlandırılması

Ortalama 2 sn’lik işlem süresi

-

Maaş merkezlerinin sayısının azaltılması

-%805 adet olan maaş merkezi sayısı 1’e düşürülmüştür. Bu sayede farklı bölgelerde hizmet veren yaklaşık 250 adet sunucu bilgisayar devre dışı bırakılmıştır.

ABD

Gemiler için orta kademe bakım onarım faaliyetle-rinin süresinin azaltılması

-%16 Ortalamada 96 gün olan bu süre ortalama 81 güne indiril-miştir. Ayrıca 20 günlük bir gecikme ile duyurulan iş iptal duyuruları ivedi hale getirilmiş ve icra edilen süreçlerde %43 seviyesinde bir azalma meydana gelmiştir.

Yıl sonu mali raporların oluşturulma süresinin kısaltılması

-%66 Mevcut iyileştirme ile mali raporların oluşturulma süresi 48 saate düşürülmüştür.

ABD

Sipariş emirlerinin işlen-mesi için geçen sürenin kısaltılması

≈ - %100 Bahse konu süre yaklaşık 40 günden 40 dk.’ya düşürülmüş-tür.

Yeni kurumsal kaynak sisteminin devreye girmesiyle mevcut sis-temlerin kaldırılması

Yüzlerce eski bilgi sistemi devre dışı bırakılmıştır.

-

Tablo-1 Amerika ve Fransa Donanmasındaki İyileştirmeler 2

4. DÜNYA DENİZ KUVVETLERİNDEN ÖRNEKLER

Bu bölümde diğer ülke Kurumsal Kaynak Planlama (KKP) ye-tenekleri ve elde edilen kazanımlar incelenmiştir. Dünya bah-riyelerinde, KKP sistemleri kullanımına ilişkin mevcut durum incelendiğinde, 28 NATO ülkesinden 19’unun ve diğer 25 ülkenin KKP çözümlerini kullandığı görülmüştür.2 Kullanılan bu çözümlerin sonuçları incelendiğinde,

• Harekâta hazırlık süresinin önemli ölçüde azaldığı,

• Eldeki kaynakların daha etkin kullanıldığı ve mevcut kay-nak durumunun daha takip edilebilir hale geldiği,

• verilerin doğruluk ve tutarlılığının arttığı,

• İmkan ve kabiliyetlerin daha denetlenebilir ve ölçülebilir hale geldiği, bilgilerine ulaşılmıştır.

İyileşmelerin daha iyi anlaşılması maksadıyla fransa Deniz Kuvvetlerindeki insan kaynakları kapsamlı uygulama ile dün-yadaki en büyük ve kapsamlı KKP uygulaması olan Amerikan Deniz Kuvvetlerinin KKP uygulamasına ilişkin elde edilen sa-yısal örnekler Tablo-1’de belirtilmiştir.



DİPNOT

1 http://www.kgm.gov.tr/Sayfalar/KGM/SiteTr/Galeri /IlkBilgisayar.aspx

2 www.sap.com

Kurumsal Kaynak Planlaması yazılımı kullanan ülkelerin diğer önemli kazanımlarından bahsetmek gerekirse;

• farklı organizasyon birimleri arasında gerçek zamanlı bil-gi paylaşımı,

• finansal hesaplamalar ve tedarik zincirinin entegrasyonu,

• finansal planlama ve maliyet kontrolünün entegrasyonu,

• Gemi bakım maliyetlerinin detaylandırılması ve personel iş yükünün etkili bir şekilde yönetilmesi,

• Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri arasında etkili iletişim,

• Geliştirilmiş esneklik,

• Etkin maliyet kontrolü ve varlık yönetimi,

• Azaltılmış Bilişim Teknolojisi (BT) bakım masrafları,

• Tüm yaşam çevrim maliyetlerinin %100 görünürlüğü,

• Durumsal farkındalığın arttırılması, gibi hususlar başta gelmektedir.

5. SONUÇ

ORSA KKHP Projesi Deniz Kuvvetlerimizin sadece bugününün değil, yarınının projesidir. Bu proje, dünya bahriyeleri arasın-da saygın bir yere sahip olan deniz kuvvetlerimizin gücünü, cumhuriyetin ilanının 100’üncü yıldönümüne yaklaştığımız bu dönemde bir kuvvet çarpanı olarak daha üst seviyelere çıkaracaktır

ORSA KKHP Projesi ile Deniz Kuvvetlerimiz yeni bir görev seyrine yelken açmıştır. Her seyirde olduğu gibi bu seyirde de çeşitli zorluklarla karşılaşılacaktır. Ancak, gücünü tarihsel geçmişinden ve personelinden alan kuvvetimiz bu zorlukları yenerek, görevi başarıyla yerine getirecek, böylece hedef li-mana, planlanan zamanda ulaşılacaktır. Rüzgârın tersten es-tiği zamanlarda ORSA seyrini kullanarak rotada kalacağımız bu seyirde rüzgârımız bol, denizlerimiz sakin olsun.



frika kıtasının 2.381.741 km2 yüzölçümü ile en büyük ülkesi olan Cezayir’in nüfusu 39 milyon(2013 sayı-

mı)’dur. Cezayir’in kuzeyinde Akdeniz, batısında fas ve Mori-tanya, güneyinde Mali ve Nijer, doğsunda ise Tunus ve Libya yer almaktadır. Ayrıca 1025 km.lik deniz kıyısı ile Avrupa ve Asya’ya denizden komşu halindedir. Cezayir M.Ö. X. yüzyıl-dan M.S. XvI. yüzyıla kadar fenikeliler, Romalılar, vandallar, Bizanslılar ve Müslüman Arapların hakimiyeti altında bulun-duktan sonra kendi isteği ile Osmanlı idaresine girmiştir.1

Arapça’da adalar anlamına gelen Cezayir, Afrika kıtası için çevreye açılan bir kapı komunundadır.2 Osmanlı Devleti için

de Akdeniz ve kısmen Atlantik Okyanusuna yönelik siyasi ve ticari nüfuzun sağlanmasında Cezayir ciddi bir rol oynamıştır.

Bu kapsamda Osmanlı Devleti’nin Batı Akdenizle ilk ilişkileri Granada Savaşı döneminde olmuştur. Özellikle Sultan Beyazıt zamanında Endülüs Müslümanların gelecekleri hakkındaki girişimler kapsamında Kemal Reis’in 1487 yılındaki uzun seferi ile Batı Akdeniz kıyıları detaylı olarak tanınmaya baş-lanmış ve Cezayir ile Cerbe’de üsler kurmuştur. Bu çalışmalar daha sonra Oruç Reis ile Mağrib’in Osmanlı nüfuzuna girme-sinin temellerini oluşturmuştur.3

A

Hazırlayan •• Dz.Yzb.Mehmet YÜKSEL

OSMANLI DEVLETİ İDARESİNDE CEZAYİR Osmanlı Devleti beylikten itibaren güçlü merkez çerçevesinde çok yönlü genleşme stratejisi ile hareket etmiştir. Özellikle İstanbul’un fethi ile Osmanlı Devleti’nin arzu edilen merkez coğrafyasını tamamlamasıyla çevreye doğru genleşmesi hız kazanmıştır. Bu genleşme II. Beyazıd devrinde bir hazırlanma sürecinden geçerek Yavuz Sultan Selim döneminde ülkenin arka mahallesi olarak görülen doğu sorununun halledilmesi, Mısır’ın fethi ve Memluk Devletine son verilmesi ile çevresel

genleşmede Kuzey Afrika, Tüm Akdeniz, Süveyş Kanalı dolayısıyla Hint Okyanusuna doğru istikamet belirlenmiştir. Aslında bu sürecin güçlü bir donanma ile sürdürülebileceği de fatih Sultan Mehmet döneminde değerlendirilmiş ve bu konuda kişilerle kaim olmayan politikalar uygulanmaya koyulmuştur. Artık hazırlık dönemini geçiren Osmanlı Donanması Kanuni Dönemiyle

Batılı Güçlerin Akdeniz’de boy gösterememesine sebep olmuştur. Akdeniz’de İspanyollara karşı gösterdiği başarıyı Hint Okyanusu’nda Portekiz’e karşı gösterememiş olsa da emperyal güçlerin eski dünyayı paylaşmalarını üç yüz sene geciktirmiştir.

Osmanlı Devleti İdaresinde Cezayir


Denizden Cezayir9

Osmanlı Devleti için denizcilik, Kuzey Afrika için idari açıdan yeni bir dönem; İspanya’nın 1505-1513 yılları arasında Mer-sa el-Kebir, vahran, Bicaye, Tilimsan’ı ele geçirmesine karşı faaliyet gösteren Hızır ve Oruç Reislerin Cezayir’e gelmesi ile başlamıştır. Yavuz Sultan Selim’in kardeşi Şehzade Korkut tarafından desteklenerek Akdeniz’de faaliyetlerde bulunan Oruç ve Hızır kardeşler 1513 yılında Cerbe adasını fethet-mişlerdir. Bu fetihten sonra Sultan I. Selim’in himayesine gir-miştir. Daha sonra 1516 yılında Cezayir ve onun batısındaki Şerşel’i ele geçirmişlerdir. Bu fetihten sonra Oruç Reis Ceza-yir’de Hükümdar ilan edilmiştir. Tenes ve Tilimsan’ı alan Oruç Reis İspanyolların Tilimsan’ı geri almak için 1518 yılında ya-pılan savaşta hayatını kaybetmiştir. Cezayir’in yeni hükümda-rı Oruç Reis’in kardeşi Hızır Reis olmuştur. İspanyol baskısı karşısında Hızır Reis önceden de olduğu gibi 1519 yılında Osmanlı Devleti’nden yardım istemiştir. Osmanlı Devleti bu yardım talebini karşılıksız bırakmayarak gerekli askeri yardımı Hızır Reis’in emrine göndermiştir. Aynı zamanda bu yardım talebi Osmanlı Devleti’nin himayesine girme isteğini de ba-rındırmakla birlikte Yavuz Sultan Selim tarafından Hızır Reis’e “Hayrettin” ismi verilerek Cezayir hakimi olarak tanınmasına ve Yavuz Sultân Selim adına Cezayir’de hutbe okutulmasıyla bu bölge Osmanlı Devleti’nin nüfuzu altına girmesine sebep olmuştur.4

Kânûni Sultan Süleyman döneminde ise Hızır Reis İs-tanbul’a davet edilerek Osmanlı Donanma Komutanı (Kapudan-ı Derya) ve Cezayir Beylerbeyi olarak görevlendi-rilmiştir. Bu sayede Cezayir bir Osmanlı Beylerbeyiliği halini almıştır. Bu bağlılık her ne kadar Beylerbeyliği şeklinde olsa da Cezayir’e yönetimde geniş yetkiler verilmiş örneğin bu ge-niş salahiyet Mısır’a karşı gösterilmemiştir.5

Osmanlı Devleti’nin Cezayir’deki hakimiyeti 1830 yılına kadar devam etmiştir. Bu dönemde Cezayir, Tunus ve Trablusgarp “Garp Ocakları” adında yukarda da bahsedildiği gibi geniş yetkilere sahip ayrı bir statü ile yönetilmiştir. Bahse konu bu statü çerçevesinde Osmanlı hakimiyetinde Cezayir, yöne-timsel açıdan dört dönem yaşamıştır. Bunlar; Beylerbeyiler Devri (1518-1587), Paşalar Devri (1587-1659), Ağalar Devri (1659-1671) ve Dayılar Devri (1671-1830) olmak üzere dört ayrı dönemdir.6

Cezayir’deki Osmanlı hakimiyeti fiilen 5 Temmuz 1830 ta-rihinde fransızlar’ın işgali neticesinde son bulmuştur.7 1827 yılındaki Navarin Deniz Savaşı ile Yunanistan’ın bağım-sızlığının ilanı, Mısır sorunu ile aynı tarihlere denk düşmek-tedir. Nitekim Osmanlı Donanması’nın Batılı güçler tarafından yok edilmesi bu olayların meydana gelmesine ciddi bir zemin oluşturmuştur.

Cezayir’de 1830 yılında başlayan fransız sömürge sürecinde zayıfta olsa Osmanlı Devleti ile ilişkilerde bulunulmaya çalı-şılmış fakat fransızların baskılı yönetimleri 1962 yılına kadar devam etmiştir. Israrlı direniş hareketleri sonucunda Cezayir 1962 yılında bağımsızlığına kavuşmuştur.8

Osmanlı Devleti Döneminde Cezayir İdare Teşkilatı

Oruç Reis Osmanlı Devleti himayesine girdikten sonra yal-nız deniz akıncısı olarak değil bir hükümdar olarak Cezayir’i idare etmiştir. İdare şeklinde öncelikle ülkede hakimiyetini sağlamlaştırmak adına halkta bütünlük sağlamaya çalışmış-tır. Bu sayede gerisini emniyete alarak fetih hareketlerine



başlamıştır.10 Buna benzer olarak Hızır Reis’te aynen ağabe-yinin yaptığı gibi Cezayirliler arasında varlığını sağlamlaştır-maya çalışmıştır. Ülkede kendisini emniyette hissettiğinde ve donanması yeterli olduğunda savaşa başlamış ve ülkenin karşısındaki kaleyi zapt ederek gemileri için güvenli bir liman inşa etmiştir.11

Osmanlı yönetimine giren Cezayir ticaret alanında da geniş-lemiş, kozmopolit yapısı ve sürekli hareketli bir merkezi ülke halini almıştır. Ülke Akdeniz’in Hindistanı olarak adlandırıl-makla birlikte burada Türkler, Endülüslüler, Yahudiler, Avrupa-dan gelen Hristiyanlar, yerli Araplar ve Berberiler yaşamıştır.12 Resmi dil Türkçe’dir. Osmanlı Devleti bölgedeki yerel sanayi ve tarımı geliştirme yönündeki çalışmalarla ticari hayatı can-landırmış ve bu konudan fransa yararlanarak 1560 yılından itibaren bölgede ticari konsolosluklar kurmuştur.13

Osmanlı Devleti’ne bağlanan diğer bölgeler gibi, Cezayir, Tunus ve Trablusgarb’da Osmanlı idare teşkilatına geçilerek eyâlet sistemi kurulmuştur. 1533 yılında Ülkenin güvenli-ği için 2000 civarında Yeniçeri Payitaht’tan gönderilmiş ve Cezayir’de devlet teşkilatının temeli atılmıştır. Ayrıca ülke güvenliğinin sağlanması konusunda Cezayir’in Osmanlı ida-resine girdiğinden itibaren Yeniçeriler bu hususta tek yetkili olmuştur.14

Yeniçeri sayısı ilerleyen süreçte yedi kışlada toplam 20.000’e kadar yükselmiştir. Buradaki teşkilat yapısı İstanbul’da-ki Yeniçeri Ocağı’nın benzeri olarak bölük yapısı ve en üst kumandan olarak yeniçeri ağası vardır. Cezayir’deki Yeniçeri Ocağı’nda İstanbul’dan gelenlerden hariç Anadolu’dan gelen Türkler’den müteşekkil süvâri bölükleri ve yerli halktan kurul-muş Mahazin isminde atlı bir askeri ve kolluk gücü vardır.15

Cezâyir’de biri Beylerbeyinin Paşa Divanı ki eyalet işleri ile ilgili biri de Yeniçeri Ocağı’nın idaresine yönelik Ağa Divanı vardır. Cezayir Beylerbeyi idarenin en üst makamı ve aynı zamanda Kapudan-ı Derya olarak Osmanlı Donanma Komu-tanlığını yürütmektedir. 1588 yılından itibaren Cezayir’deki yönetim üç yıllığına tayin edilen valiler tarafından sağlanma-ya başlanmıştır. valilerin yönetim zafiyetleri nedeniyle Payi-taht’tan gelen Yeniçeri Ağaları idareye hakim olmuşlardır. Her ne kadar 1711 yılına kadar İstanbul’dan vali tayin edilmişse de gelen vali sadece şeklen mevcut olmuş fiili idare Yeniçeri Ağaları tarafından yürütülmüştür. Osmanlı Devleti tarafından vali gönderilmesine son verilmesiyle Cezayir Yeniçeri Oca-ğı içinde seçilen ağa Padişah tarafından onaylanmış ve bu şekilde idare ocağın eline geçmiştir. Ocakta bulunan en üst rütbelilerden divan teşekkül edilmiş ve divan ülkenin en yet-kili merci olmuştur. Bu yönetim şekliyle Cezayir’de “dayılık” dönemi başlamıştır.16

Tunus ve Trablusgarb’da olduğu gibi Cezayir’in idaresinde belirli bir muhtariyet olmasına rağmen Osmanlı’ya tabiiyet-lerine gösteren ritüellere dikkat edilmiştir. Örneğin Ceza-yir’de hutbeler Osmanlı padişahı adına okunmuş ve paralar da Sultan adına basılmıştır. Son dönemlerde Osmanlı Dev-leti’nin Cezayir’deki hakimiyeti seçilen dayıyı onaylamanın ötesine geçmediği ve bu durumun, Cezayir’in 1830 yılında

fransızlar tarafından işgal edilmesine kadar sürdüğü söylen-se de17 1825 yılında seyre çıkacak Osmanlı Donanması’na Cezayir Garp Ocakları gemilerinin katılmasını Dayı Hüseyin’in memnuniyetle karşıladığını şu ifadelerle belirtmiştir: “Ocağ-ı mezkûr sefâyinini Donanma-yı Hümâyûnumuz ma‘iyyetine göndereceklerini iş‘âr ediyor. İnşâallâh vaktiyle erişirler ve hayli işe de yararlar.”18

Cezayir’i yöneten ilk dayılar denizci olmasına rağmen ilerle-yen süreçte Yeniçeri Ocağı’ndan seçilen Dayılar idareyi al-mışlardır. Bu şekilde Cezayir’in asli gücü olan deniz kuvveti zayıflamaya yüz tutmuş ve ülke denizciliği zayıflamaya baş-lamıştır.

Cezayir Deniz Filosu

Osmanlı Devleti’nin kuruluşunda inovatif bir girişim olarak ortaya koyduğu devlet teşkilatı yapısını Batılı emperyal dev-letlerin aksine fetih ettiği tüm ülkelerde19 aynı olarak uygu-lamaya koymuştur. Bu kapsamda Garp Ocaklarının yukarda belirtildiği gibi idare şekli Osmanlı Devlet teşkilatı ile benzer olmuştur. Donanma teşkilatlanma yapısında da Kapudan Pa-şalık makamı ve Kaptan Paşa Eyaleti gibi yönetim şekilleri devam etmiştir. Yıllarca devam ettiği şekilde gemi tipleri Mar-mara, Karadeniz ve Akdeniz’e göre, savaş stratejileri de kuv-vet merkezinin sağlam tutulması ile manevra üstünlüğü ka-zanarak çevreleme şeklinde cereyan etmiştir. Osmanlı Devleti hizmetine giren Hızır Reis yıllarca denizde tecrübe kazanarak bu yapının eksikliklerini gidererek bahse konu temel üstünde Osmanlı Donanması’nı geliştirmiştir.

Bu gelişme de Hızır Reis’in Beylerbeyi olduğu Cezayir eya-leti Merkez Donanma için hem eğitim yeri hem de ülkenin sınır akıncısı olarak farklı yer tutmaktadır. Nitekim Osman-lı Devleti’nde Garb Ocakları olarak adlandırılan üç eyaletin en güçlü filoya Cezayir sahip olmuştur. Ülkede devletin ön-celik vermesi ile ticaret ve deniz muharebesinin öne çıkma-sından dolayı denizcilik halk tarafından da benimsenmiştir. Böylece Cezayir filosu güçlü bir yapıya sahip olmuştur. Cezayir filosu’nun faaliyet alanı sadece Akdeniz’le sınır-lı kalmamış, Cebelitarık Boğazı’nı aşarak Kanarya Adaları,



Cezayir Beylerbeyi olan ve Donanma Kaptanlığı da tevcih edilen el-Hac Hüseyin’e, yapılacak sefer için, geçen seneler-de olduğu gibi Cezayir, Tunus ve Trablus Ocaklarının gemi ve gazileriyle Osmanlı Donanmasına katılması ve din uğrunda birlikte mücadele edilmesi konusunda 22 Aralık 1689 tari-hinde verilen ferman.22

İngiltere, İrlanda, flemenk, Danimarka ve İzlanda Adası’na uzanan alanlara kadar akınlar gerçekleştirmiştir. Örneğin İn-giltere yakınındaki Lundy Adası fetih edilmiş ancak bir süre sonra İngiliz korsanlarına belirli bir para karşılığında satılmış-tır.20

Garb Ocakları filoları Osmanlı Devleti’nin Akdeniz savaşların-da Osmanlı Merkez Donanması’na mülaki olarak savaşlara iştirak etmiştir. Diğer bir ifadeyle Garp Ocağı filosu savaş ha-linde diğer filolar gibi Merkez Donanma’ya dahil olarak ayrı bir yapı haricinde Osmanlı Donanması’nın asli unsurları şek-linde savaşmışlardır. Nitekim Padişah fermanı ile hazırlıklara başlanarak Merkez Donamaya mülaki olmuşlardır.21

Bu hazırlık süreçlerinde Garp Ocakları’na Osmanlı Devleti tarafından Kaptanpaşa koordinesinde ihtiyaç duyulan gemi levâzımı, top, barut, gemi ve hatta personel desteği sağlan-mıştır.23 Ayrıca Garp Ocakları Osmanlı Donaması’nın mektebi bahriyesi olarak görev yapmıştır. Nitekim “Büyük Türk Donan-ma Kaptanları” olarak adlandırılan devri açan kaptanlardan bazıları Cezayir’de bulunduktan sonra bu makama gelmişler-dir: Örneğin; Barbaros Hayret-tin Paşa, Kılıç Ali Reis, Mezo-morto Hüseyin Paşa ve Cezayirli Gazi Hasan Paşa.24

Cezayir filosu’nun gaza ve cihad olarak yapılan muharebeler zamanla Deniz Güvenliği konseptine dönüşmüştür. Özellikle çevre ve ticaret amaçlı bölgede bulunan ülkelerle yapılan an-laşmalarla vergi alınması vergi vermeyen ülkelerin gemilerine el koyularak güvenlik satın alınmasına zorlanılmıştır.Bundan dolayı Hollandalıların 1662 yılında, İspanyolların 1783 yılında, Amerika Birleşik Devletleri’nin 1815 yılında, İngiliz, Prusya ve Hollandalıların 1816 yılındaki saldırısına maruz kalınmıştır. 1815 viyana Kongresi ile başta İngiltere olmak üzere Batı-lı Devletler korsanlığı bitirme maksadıyla Garp Ocaklarının

gücünün kırılmasına karar vermişlerdir. Bu kapsamda alınan karar ve bu kararın takipçisi İngiltere 1816 yılında Cezayir’in gemilerini batırarak deniz gücünü zayıflatmıştır.25 Netice-de Cezayir, Osmanlı Devleti’nin içerde ve dışarıda yaşadığı sorunlar ve 1827 yılında Navarin Baskını ile Donanmasının yakılmasıyla istilaya açık bir hale gelmiştir. Aslında Navarin Baskını ile sadece Yunanistan değil Osmanlı’nın bir diğer denizci eyaleti Cezayir’de Osmanlı Devleti’nden koparılmıştır.

Cezayir filosu Batılı filoların aksine çabuk hazırlık ve hızlı mu-haberebe kabiliyetine sahip olmuşlardır. Bu özellikler Cezayir filosu’nu diğer güçlerden üstün tutmuş ve onlardan ayıran temel özellikler olarak göze çarpmıştır. Cezayir filosu gemi tiplerine bakıldığında manevra gücü yüksek ve hafif gemiler-den teşkil edilmiş, bu gemiler Batılı ağır gemilerin rüzgar ve denizli havalarda düşük manevra kabiliyetine karşı üstünlük sağlamıştır. Ayrıca Batılı denizcilerin sert ve aşırı davranışları nedeniyle 1609-1619 tarihleri arasında 40.000 kişi İngiliz Donanması’ndan ayrılmış, 1.835 kişi Müslümanlığı seçmiş ve bunların belirli kısmı Cezayir filosu’na katılmıştır.

Cezayir filosu’nun organizasyon yapısı Kaptan Paşalık ma-kamı ile benzerlik taşımaktadır. Osmanlı Devleti’nde olduğu gibi denizcilik olaylarının takibi, gemilerin hazırlanması, per-sonel ve tersane faaliyetlerini tek elden olmak üzere Cezayir filosunu yüksek rütbeli bir kumandan idare etmektedir. Aynı zamanda bu kumandan uluslararası ilişkiler konusundan da sorumludur. Cezayir filosu’nun uyması veya takip etmesi ge-reken dahili ve harici kurallar/uygulamalar mevcuttur. Dahili uygulamalar filonun hazırlanması, harici kurallar ise yabancı ülkeler arasındaki ilişkileri düzenlemek ile ilgilidir. Dahili uy-gulamalar filo için gemi yapımı, filonun savaşta yapacağı ma-nevralar, gemilerde mecburi askerlik yapılması gibi hususları içermektedir.

Harici uygulamalara bakıldığında ise Cezayir tarafından veri-len özel bir pasaport ile gemilerin kontrolünün sağlanmasına yöneliktir. Bu pasaport iki parçadan oluşmakta biri Cezayir filosunda diğeri ise anlaşma yapılan ülke gemisinde bu-lunmaktadır. Bu pasaport ile anlaşma yapan taraf gemilerin liman ve seyir güvenliği sağlanmaktadır. Bahse konu pasa-port alınması için ülkeler Cezayir’e yıllık belirlenen bir ödeme vermektedir.26

Cezayir filosu’nda bulunan gemiler; Reis kumandasında za-bit, asker ve savaşçılar olarak toplam 18 kişiden müteşekkil-dir. filo’nun gemi sayılarına bakıldığında karşımıza şu tablo çıkmaktadır: 1571 yılında 50 gemi, 1619 yılında 75 gemi, 1659 yılında 23 gemi, 1681 yılında 19 gemi, 1800 yılında 65 gemi ve 1808 yılında 75 gemi mevcuttur. Bu gemilerde silah olarak havan topu, yangın bombası ve çeşitli boylarda (0,6m-7m) toplar bulunmaktadır.27

filo tatbikat veya harekat için ilkbahar ve sonbaharda seyre çıkmaktadır. Bu seyir süresi kırk ile elli gün sürdükten sonra tekrar filonun hazırlanması için limana avdet etmektedir. Ter-sane de filonun bakım ve onarımı yapıldıktan sonra müteakip seyirlere hazırlanmaktadır.



Barbaros Dönemi Yapılan Deniz Komutanlığı ve Yerleşkesi

1515 yılında Cezayir önündeki adaları birleştirerek Barba-ros Hayreddin paşa bu kısmı Deniz Komutanlığı olarak inşa ettirmiştir. Daha sonra alanın üstü 1524 yılında Osmanlı ve Endülüs mimarisinden etkilenen bir yapı ile kapanmıştır. Bu yer deniz akıncıların kaldığı bir kışla şeklinde inşa edilmiş ve Deniz Komutanlığı Merkezi olarak kullanılmıştır. Ayrıca ami-raller odası da bu yerleşkenin hemen yanında bulunmaktadır. Neticede Dayı Sarayı Yeniçeri ve kara birliklerinin kışlasıyken şuan Cezayir Deniz Kuvvetleri içerisinde bulunan bu yerleşke deniz akıncılarının merkezidir.

Dayı Sarayı

Dayı Sarayı 1516 yılında Barbaros ve Oruç Reis kardeşler tarafından yapımına başlanmış ve 1598 yılında tamamlan-mıştır. Bu saray Osmanlı Devleti’nden gelen yeniçerilerin kal-dığı ve bölgenin yönetimini sağlandığı yerdir. Ayrıca Cezayir’in yönetimini sağlayan divan toplantıları da burada yapılmıştır. Topkapı Sarayının benzeri şeklinde inşa edilen Dayı Sarayı Cezayir tarihinde Hüseyin Dayı’nın(1818-1830) fransız el-çisine yelpaze vurması sonucun-da fransız işgalinin baş-lamasına sebep olan olayın ceryan ettiği yerdir. fransa’nın



Cezayir’e borcunu ödememesinden kaynaklanan anlaşmazlık nedeniyle fransa Dışişleri Bakanlığı’na bu konuda birkaç kez mektup yazan fakat yanıt alamayan Hüseyin Dayı, 29 Nisan

1827’de, fransız Konsolosu Pierre Deval ile sert bir görüş-me yapmıştır. Bu sırada öfkelenerek konsolosa yelpazesiyle birkaç kez vurmuştur. Bu olay fransa’nın Cezayir’i denizden kuşatmasına bir gerekçe olmuştur. Şuan için bu sarayda restarosyon çalışmaları devam etmekte olup ziyaretçiye açık değildir.28

Rais (Reis) Sarayı

Osmanlı Devleti 1500’lü yılların başlarında Cezayir’i toprak-larına kattığı vakit başta İspanyol ve Portekiz olmak üzere Batılı Devletler Cezayir’in sahil bölgesine yönelik saldırı-larda bulunmuştur. Bu durumdan sıkıntılı olan halkın şika-yetleri Ramazan Paşa’ya (1573-1576) ulaşmıştır. Neticede Ramazan Paşa denizden gelen düşman saldırılarına kar-şı denizden gözcülük ve topçu destegi ile korunmak ama-cıyla Kasbah’ta büyük bir kalenin inşasına karar vermiş ve 1576 yılında kale yapılmıştır. Bu kalenin içine 1750’de Mustafa Paşa döneminde yapımına başlanıp 1798 yılında tamamlanan muhteşem iç dizaynı ile Rais (Reis) Sarayı veya



DİPNOTLAR

1 Fuad Carım, Cezayir’de Türk’ler, Sanat Basımevi, 1962, s. 5-15; Nasırüddin Saiduni, Cezayir (Tarih), TDVİA, C. VII, s. 485-486.

2 İstanbul Ticaret Odası, Cezayir Demokratik Halk Cumhuriyeti Ülke Raporu, Temmuz 2013, s.1-4; Sırrı Erinç, Cezayir (Fiziki ve Beşeri Coğrafya), TDVİA, C. VII, s. 483-485.

3 Por Park D. Meyerson, The War Against Islam And The Muslims At Home: The Mudejar Predicament In The Kingdom Of Valencia During The Reign Of Fernando «El Católico», s. 103-113.

4 İdris Bostan, Beylikten İmparatorluğa Osmanlı Denizciliği, Kitap yayınevi, 2. Baskı, İstanbul, Mart 2008, s. 47-66.

5 İsmail Hakkı Uzunçarşılı, Osmanlı Devletinin Merkez ve Bahriye Teşkilatı, TTK Basımevi, Ankara, 1988, s. 420-422.

6 Sabri Hizmetli, “Türklerin Yönetimi Döneminde Cezayir’in İdaresi ve Kurumları”, Belleten, 221, Cilt: LVIII - Sayı: 221 - Yıl: 1994 Nisan, s.71-117; detaylı bilgi için bakınız. Mouland Gaid, Türkler idaresinde Cezayir, Çev. Faik Melek, ATASE Yayınları, Genelkurmay Basımevi, Ankara, 1996.

7 The Annual Register, or a View of the History, Politics, and Literature, of the year 1830, London, 1831, s.237-239.

8 A.e.

9 Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı Yayın Nu: 115, Osmanlı Belgelerinde Cezayir, Ankara, 2010, s.9.

10 Miguel Angel de Bunes IBARRA, Çev. Mehmet Necati Kutlu, Barbaros Hayreddin Paşa ve Mağrib’in Osmanlılaşması, s. 269.

11 Miguel Angel de Bunes Ibarra, Çev. Mehmet Necati Kutlu, Barbaros Hayreddin Paşa ve Mağrib’in Osmanlılaşması, s. 272.

12 Federico Cresti, “Algeirs In the Ottoman Period: The City And Its Population”, The City in the Islamic World, Volume 94/1 & 94/2, Edt. Salma K. Jayyusi, Renata Holod, Attilio Petruccioli, Andre Raymon Nether-lands, 2008, s. 407-443.

13 Miguel Angel de Bunes Ibarra, Çev. Mehmet Necati Kutlu, Barbaros Hayreddin Paşa ve Mağrib’in Osmanlılaşması, s. 275.

14 Güvenlik hizmetinin Yeniçerilere Mahsus olduğuna dair bakınız; BOA, Bâb-ı Âsafî Dîvân-ı Hümâyûn Mühimme Kalemi Def-terleri 7, hüküm no: 67, 14 Ağustos 1567.

15 Bostan, a.g.e.

16 Seydi Vakkas Toprak, Osmanlı Yönetiminde Kuzey Afrika: Garp Ocakları, Türkiyat Mecmuası, C. 22, Bahar 2012, s.223-237.

17 Mehmet Tütüncü, Cezayir’de Osmanlı İzleri (1516–1830), Çamlıca Basım Yayım, İstanbul, 2013, s. 16-20.

18 BOA, Hatt-ı Hümayun, 32910, 08 Şubat 1825

19 Fransa’nın Cezayir’i işgal etmesiyle birlikte ülke Kral’a bağlı olmaması ve Savaş Bakanlığı uhdesinde kalması açıkça göster-mektedir. Bakınız; Sabri Hizmetli, “Türklerin Yönetimi Döneminde Cezayir’in İdaresi ve Kurumları”, s.71-117

Bastion-23 sarayı yapılmıştır. Saray Osmanlı Mimarisine göre yapılmıştır. Ayrıca fransız işgalinden sonra şehirde yapılan kadastro çalışmalarından dolayı Bastion-23 adını almıştır. Cezayir Deniz Kuvvetlerinin yanında bulunan müze Cezayir Kültür Bakanlığına bağlıdır. 15.000m2 alan üzerine kurulu olan bu müze, 3 kasır ve 12 ev bulunmaktadır.29 1985 yılında restorasyonu Yapı Merkezi isminde bir Türk firması tarafından yapılmıştır.



20 Ali Khelassı, The Algerian Navy and Its Place in History, The Central Museum Of The Army, s. 1-36.

21 ( BOA, Müzehheb Ferman-lar, 6/1)

22 Trablusgarb ve Cezayir beylerbeyilerinin sefere hazırlanarak, Kaptan-ı Derya Ali Paşa kumandasındaki Osmanlı donanmasına katılmak üzere haber beklemeleri konusunda bakınız; BOA, Bâb-ı Âsafî Dîvân-ı Hümâyûn Mühimme Kalemi Defterleri 7, hüküm no: 1436,08 Temmuz 1567.

23 02 Aralık 1791 tarihindeki belge de gönderilen ağaç, demir ve top malzemelerinin ne kadar gönderildiğine dair liste mevcut-tur. BOA, Cevdet-i Askeriye, 27356

24 Ali İhsan Gencer, Bahriye’de Yapılan Islahat Hareketleri ve Bahriye Nezareti’nin Kuruluşu(1789-1867), TTK, Ankara, 2001, s.10-11

25 Rıfat Uçarol, Siyasi Tarih(1789-2012), Der Yay., İstanbul, 2013, s. 184-186.

26 Ali Khelassı, The Algerian Navy and Its Place in History, The Central Museum Of The Army, s. 1-36.

27 A.e.

28 Amina Abdessemed-Foufa, Hayet Bendjedia, Seismic Vulnerability Of The Dey’s Palace (Algeirs, Algeria)

29 http://www.palaisdesrais-bastion23.dz/(Erişim 05 Kasım 2014)



avaşa katılan tüm devletler bu büyük savaşa tarihteki di-ğer tüm olaylarda olduğu gibi kendi gözlüklerinden bak-

mış ve kendi cephelerinden anlatmışlardır ve anlatmaktadırlar.

Zaten tarih yazıcılığı da budur. Tarih yazıcıları tarafından; başı ve sonu belli olan tarihi olayların detayları anlatılır. Anlatana göre olayın akışı değişir bazen anlam kaymasına uğratılır. Ya da olması gerektiği şekilde objektif anlatılır.

çanakkale savaşlarının sonucu bellidir. Ancak her savaş so-nucu her ne olursa olsun. taraflara ait kahramanlar yaratır. Savaşta verilen kayıpların büyüklüğü kahramanlık hikayelerini de bir o kadar artırır.

S

Hazırlayan •• Dz. Bnb.Serhan ARAS

ÇANAKKALE SAVAŞINI UNUTAMAYANLAR…çanakkale Savaşları dünyanın kaderini değiştiren ve savaşa katılan milletlerde derin izler bırakan bir savaş olarak tarih

sayfalarında yerini almıştır.

çanakkale Savaşını Unutamayanlar…


Ulu Önderimiz Atatürk’ün dünyaya örnek yüce gönüllülükle söylediği sözler bizim için bir öğüt niteliğindedir.

“Bu memleketin topraklarında kanlarını döken kahramanlar!

Burada, dost bir vatanın toprağındasınız. Huzur ve sükun içinde uyuyunuz. Sizler, Mehmetçiklerle yanyana koyun koyunasınız. Uzak diyarlardan evlatlarını harbe gönderen analar! Gözyaşlarınızı dindiriniz. Evlatlarınız bizim bağrımızdadır. Huzur içindedirler ve rahat uyuyacaklardır. Onlar bu topraklarda canlarını verdikten sonra, artık bizim evlatlarımız olmuşlardır.” (1934)

Bu bağlamda bizim hiç unutmadığımız ve şehitlerimizi gururla andığımız çanakkale Savaşlarını, savaşa katılan devletlerin ve milletlerin de unutamadığını sizlerle paylaşmak istedik.

Anzak (Anzac) sözcüğü, Avustralya ve Yeni Zelanda Kolordusu (Australian and New Zealand Army Corps) kelimelerinin baş harflerinden meydana getirilmiş bir kısaltmadır.

Birinci Dünya Savaşı başlarında bu iki ülkeye ait birliklerin katılmasıyla kurulan kolordu, bu kısaltılmış isimle tarihteki yerini almış; önce çanakkale’de, daha sonra da Ortadoğu ve Avrupa savaş alanlarında müttefikleri hesabına savaşmıştır.



Zamanla bu kolorduya ait olmak üzere kabul edilmiş olan bu ANZAK kısaltması, çok geçmeden o kuvveti değil, aynı zamanda o teşkilat içinde görev alan tüm askerleri de kapsayan bir anlam kazanmıştır. Böylece Anzaklar deyimi bu kolorduda görev almış en büyük komutandan rütbesiz ere kadar tüm askerleri belirleyen bir anlam taşımıştır.

Avustralya’da Anzakların kahramanlık hikayeleri anıtlar ve sergilerle anlatılmaktadır. Özellikle Avustralya Savaş Anıtı Müzesi koleksiyonun ana temasını çanakkale Savaşları oluşturmaktadır ve çok sayıda fotoğraftan ve asker günlüklerinden oluşan bir arşivleri mevcuttur.

çanakkale Savaşına katılan Hint gruplar ki onlar Sihler olarak anılmaktadır. Avustralya’da “Avustralya-Sih Ortak Kültürel Miras Merkezi”nde çanakkale’de Hint askerlerin Anzaklar ile paylaştığı ortak kadere atıfta bulunarak bir sergileme yapılmaktadır.



Avustralya Savaş Anıtı müze alanında “fransa’nın içindeki Anzaklar” sergisi açılmıştır.

Monitör 33 İngiltere Donanmasına ait gemidir ve Haziran 1915’de denize indirilmiştir. Kıyı bombardımanı için tasarlanmış bir gemidir. İlk aktif görevine Ağustos 1915’de Gelibolu’da katılmış ve 1916 yılında harekatın sonuna kadar Gelibolu’da kalmıştır. Halen İngiltere’de Portsmouth Tarihi Tersanesinde sergilenmektedir.



National Army Museum/Londra’da çanakkale Savaşlarını anlatmak için tek bir vitrin kullanılmıştır.



General Sir Lan Hamilton birincil öncelikli gördüğü Ertuğrul Koyundaki çıkarmada ilginç bir yöntem denemiştir. Mevcut çıkarma araçlarının kapasitesi üstünde asker çıkarabilmek için River Clyde adlı kömür nakliye gemisi kumsalda karaya oturtulacak, gemide iki tabur gücünde, yaklaşık iki bin mevcutlu bir İngiliz birliği önceden hazırlanmış dubalardan sahile çıkartılacaktır.

İki saate yakın bir süre hazırlık ateşinde donanma, 4.650 top mermisi kullanmıştır. Hazırlık ateşi ardından İngiliz 29. Tümeni’ne bağlı taburun İrlandalı askerlerini taşıyan filikalar ve River Clyde sahile yaklaşmaya başlamıştır. River Clyde, karaya vurduğun-da filikalar da sahile 20 m kadar yaklaşmışlardı. O ana kadar beklemiş olan Osmanlı piyadesi bir anda filikalara ateş açmıştır. Bu ateş kasırgasında filikaların içindeki tüm personel hayatını kaybetmiştir.



River Clyde’da köprülerin kurulmasıyla kapaklar açılmış ve İngiliz askerleri bu köprü üzerinden koşarak kıyıya çıkmaya başla-mıştır. Ancak Osmanlı tarafının ateşi bu yöne çevirmesiyle hiçbiri sahile ulaşamamıştır. Imperial War Museum’da bu gemiye ait saat sergilenmektedir.

Imperial War Museum/Londra’da Lord Ashcroft Galerisinde çanakkale Savaşındaki başarı hikayelerine yer verilmiştir.

Yine aynı müzenin kitap satış reyonunda çok sayıda çanakkale Savaşı konulu kitap bulunmaktadır.

çanakkale Savaşları Türk Milletinin zaferiyle sonuçlanmış büyük bir mücadeledir. Savaşın 100. yılında şehitlerimizi rahmet ve saygıyla anıyoruz. Unutulmadılar ve unutulmayacaklar...



iriş:

Türkiye Cumhuriyeti şehitlerine sahip çıkmaktadır, bu zamana kadar son derece hassas bir uygulama yürütmüştür. Türkiye’nin dünyanın 34 ülkesinde ve üç kıtada şehitlikleri var. Bunlar gayet güzel muhafaza ediliyorlar. Ancak Afrika’da sadece Mısır’da İngilizlere esir düşenlerin yattığı iki şehitliği-miz ile Traplusgarp’ta Turgut Reis’in türbesi var.

Bunlara gurur ve şerefle eklememiz gereken yeni bir anıt şehitliğe ihtiyacımız var. Nerede mi? Üç asrı aşkın Osmanlı

hakimiyetinde kalmış olan Mağrib topraklarında. Kimler için? Mağribi Osmanlı topraklarına katan ve burada Hristiyanların hemen dibinde yeni bir Türk – Osmanlı – Müslüman cephe-si oluşturan Baba lakaplı Oruç Reis ile ağabeyi İshak Reis ve diğer kahramanlar için. Peki, bu kahraman denizciler, Osmanlı – Türk tarihine ne gibi katkılar sağladılar? Evet, işin en önemli yönü bence bu, anıt şehitlik yapmak sadece izin ve para işidir. Ancak onları tarihimizdeki hak ettikleri yere oturtmak, değerleri yeni kuşaklara aktarmak ve her yıl ana-rak hatıralarını yaşatmak işin en zor yanıdır. Osmanlı Devleti,

G

Hazırlayan •• (E). Dz.Kur.Alb.Dr.Nejat TARAKçI

MAĞRİB’DEKİ ŞEHİT DENİZCİLERİMİZ: ORUÇ VE İSHAK REİS

Milletler ancak köklerine ve dillerine sahip çıkarak tarih sahnesinde kalabilirler. Bu kapsamda yapılabilecek en önemli ve kolay işlerden biri, dünyanın neresinde olursa olsun şehitlere sahip çıkmaktır. Onların mezarlarını kalıcı bir şekilde abat etmek,

korumak, onların tarihe mâl olan hizmet ve anılarını ziyaret ve anma törenleri ile yeni nesillere aktarmaktır.

Magrıp’teki Şehit Denizcilerimiz: Oruç ve İshak Reis


büyük denizci Barboros Hayrettin Paşa’ya İstanbul’un en gü-zel yerinde bir türbe yaptı. Türkiye Cumhuriyeti de bahçesine daha sonra güzel bir anıt dikti. Ancak bu kahraman denizciyi Piri Reis’i ve diğerlerini Türk milletine tam olarak tanıtabildik mi? Onların değer ve prensiplerini, taktik ve stratejilerini in-celeyerek dersler çıkardık mı?

Mağrib topraklarında tanınmış denizcilerimizden sadece Turgut Reis’in kabri var. Türbesi 1565’ten beri Trablus-garp’tadır. Barbaros Hayrettin Paşa’nın ağabeyleri Oruç ve İshak Reis’in Mağrib’teki kabirleri de yeni bulundu. Hollan-da’da yaşayan İslam ve Türk tarihi araştırmacısı Dr. Mehmet TÜTÜNCÜ’nün1 bizzat bölgeye giderek uzun yıllar yaptığı araştırmalar sonucunda bahse konu şehitlerimizin mezarları bulunmuştur. İki yılı aşkın süren çalışmalar sonucunda CE-ZAYİRDE OSMANLI İZLERİ2 adı ile 2013 yılında yayınlanan bu araştırmada aynı zamanda bölgedeki Türk kültürünün hala devam eden etkisi ve yansımalarına da yer verilmiştir. Bu araştırmada bölgede Barboros kardeşlerin (Oruç, İshak ve Hızır) başlattığı Türk etkisi ve kültürünün hala devam ettiği yerleşik toplulukların onlarla gurur duydukları ve son derece saygı gösterdikleri ortaya çıkmıştır. Oruç ve İshak Reisler ne yapmışlardır ki, Türk milletine mal olmayı ve saygı görmeyi hak etmişlerdir? Bunu sizlere anlatmaya çalışayım.

ORUÇ REİS’İN TÜRK TARİHİNDEKİ YERİ

Oruç Reis ve kardeşlerinin başlattığı (Barbaros Kardeşler) bölgedeki Türk hakimiyeti kesintisiz 314 yıl (1516-1830) sür-dü. Oruç, İshak ve Hızır Reislerin sayesinde Mağrib de oluşan Türk-Müslüman cephesi Akdeniz’in en güçlü ve zengin dev-leti İspanya’yı sürekli bir yıpratma savaşına mecbur bıraktı. Bu cephe 1492’den sonra İspanya’dan kovulan Müslüman, Yahudi ve diğer topluluklar ile zenginleşti ve güçlendi. Oruç Reis ve kardeşleri bu göçte de aktif rol oynayarak on binlerce kişinin hayatını kurtardılar. Afrika’da oluşan Hristiyan karşı-tı bu cephe için, Amerikalı tarihçi Andrew C. Hess “Beşinci Osmanlı Hediyesi” adını kullanmaktadır.3 Oruç Reis’in açtığı yoldan giden kardeşi Hızır Reis ve Turgut Reis onun başlattığı

mücadeleyi daha da genişlettiler. Turgut Reis 30 yıl süreyle (1535-1565) Orta Akdeniz’de İspanyol ve venediklilere göz açtırmadı. Onları sürekli baskı altında tuttu. Bir fransız pisko-posu 1561 tarihinde şöyle yazıyordu “Turgut, Napoli Krallığı’nı öyle bir idam ilmiğinin içinde tutuyor ki Malta’dan, Sicilya’dan ve başka komşu limanlardan çıkan gemiler onun tarafından kontrol ve taciz edilmeden bir yerden bir yere gidemiyordu.”

Hızır Reis, Yavuz Sultan Selim tarafından verilen Hayrettin ünvanı ile 1533-1546 yılları arasında 13 yıl süreyle Os-manlı Devletine kaptanı deryalık yaptı. Preveze Deniz Zaferi başta olmak üzere nice zaferler kazandırdı. Turgut Reis’le birlikte Akdeniz’de deniz üstünlüğünü yarım yüzyıldan fazla sürdürdüler. Cebelitarık Boğazı’nın hemen dibindeki güçlü Türk Deniz Kuvveti, 16. Yüzyıldan itibaren Amerika’dan İspan-ya ve İngiltere’ye gelen deniz ticaretini vurmaya başladılar. Türk denizcileri Atlas Okyanusu’na açıldılar. Kanarya Adalarını vurdular. 1625'te Murat Reis 15 parçalık filosu ile İngilte-re’nin Bristol Körfezi ağzındaki Lundy Adası’nı işgal ederek üs haline getirdi. Burada 4-5 yıl süre ile bu üsse dayana-rak İrlanda, İzlanda, Danimarka ve İskandinav Limanlarına akınlar yaptı. 1631 yılında yine Murat Reis Cebelitarık’tan iki bin kilometre mesafedeki Baltimore Seferi’ni gerçekleş-tirdi. İngiltere, yıllarca Türkleri Scilly ve Lundy adalarından atamadı. Böylece İngiltere adalarında Türkler iki üs edinmiş oldular. Lundy üssünü elde eden Türkler, 1631’de birçok İn-giliz limanını da vergiye bağladılar. 1654 yılında, 30 yıl sonra, Türkler hâla Bristol Kanalı’nda idiler. İngiltere Kralı I. james ve oğlu I. Charles’ın bütün gayretlerine ragmen, İngiltere kı-yılarının sadece 10 kilometre ötesinde olan bu ada, bütün gayretlerine ragmen, Türklerden geri alınamamış, bu yüzden bir çok İngiliz amirali kral tarafından azledilmiştir. İngiltere ile fransa arasındaki Manş Denizi, fransa ile İspanya arasındaki Biskay (Gaskonya) Körfezi, Portekiz’in Atlas Okyanusu’ndaki Azor ve Afrika kıyılarına yakın Maderia Adaları, Türk gemileri-nin 16. ve 17. asırlarda devamlı gezdiği ve vurduğu yerlerdi.4 Cezayir filolarının Atlantik seferleri, 18. yüzyılda da devam etti. Portekiz’e ait Yeşil Burun Adaları’ndan birini ele geçirerek bu-rasını, Atlantik’e çıkış için ileri bir üs haline getirdiler. Osmanlı Devleti ve donanması çöküşe geçerken Cezayir Donanma-sı 18.yüzyılın ikinci çeyreğinde hala gücünü korumaktaydı. Garp Ocakları Donanmanın Batı Akdeniz’deki akıllı stratejisi Avrupa devletlerini son derece sıkıntıya sokmuştu. O dönem-de İngiltere’nin 256 gemisini ele geçirmişlerdi. 1708’de ku-zey Afrika’daki tek İspanyol üssü olan vahran Limanı vire ile teslim oldu. 200 İspanyol subayı ve Malta Şövalyesi ile 1800 er, Türklerin eline geçti. Bu surette İspanyolların Cezayir’de iki asırdan beri ellerinde tuttukları tek üs, vahran (Oran) şeh-ri fethedildi.5 18. Yüzyılın ikinci yarısı başlarken , İngiltere henüz Cezayir’le başa çıkacak güçte değildi. 14 Temmuz 1776’da Cezayir Donanmasının, İspanya’nın Cezayir’e saldı-rısını başarıyla durdurması üzerine, Osmanlı Hükümeti gemi yapımında kullanılmak üzere stratejik malzeme göndermiş ve bunlarla Cezayir tersanelerinde 12 kalyon yapılmıştır. 1780 yılında Cebelitarık’tan çıkarak, İspanya’nın Cadiz Limanı’na taaruz eden Cezayir Donanması, İspanyol Donanmasını bü-yük bir yenilgiye uğratmıştır. Böylece; İspanya, Afrika kıyıla-rına karşı 25 yıl süre ile harekât yapamaz hale getirilmiştir.



İspanyollar Cezayir’e karşı 1783 ve 1784’de peş peşe yap-tıkları iki saldırıdan Cezayir Donanmasının gücü nedeniyle bir netice alamamışlardır.

Mağrib Devleti’nin Stratejik Önemi

Eğer Oruç Reis’in Mağrib’de oluşturduğu bu Osman-lı-Türk-Müslüman Devleti olmasaydı, Osmanlı Devleti Balkan-lar ve Avrupa’daki hedeflerini ele geçiremeyebilirdi. Rodos ve Kıbrıs’ı alamayabilirdi. çünkü hem kıta Avrupası’nda hem de Akdeniz’de çok güçlü bir duruma gelecek olan İspanya, Hris-tiyanlık dünyasına liderlik yaparak, Osmanlı’nın Avrupa'daki ilerlemesini durdurabilir, hatta Osmanlıyı Anadolu coğrafyası-na hapsedebilirdi. Avrupa, Kuzey Afrika üzerinden Osmanlı’yı güneyden kuşatacak, Mısır ve Kudüs’ü tehdit eder hale gele-cekti. O nedenle Barbaros kardeşlerin bu çok hayati stratejik hizmetleri asla unutulamaz. Osmanlı’nın hem doğuda hem de Avrupa’daki fetihleri Avrupa’nın en güçlü devletinin Mağrib cephesi tarafından kontrol altında tutulması ve yıpratılması sayesinde olmuştur. Bu cephe olmasaydı, Malta Seferi asla yapılamazdı. çünkü Mağrib Donanması, Osmanlı Merkez Donanması ile birlikte Malta Kuşatmasından beş yıl önce, 1560’da Cerbe’de İspanyol Donanmasını hemen hemen yok etti. Bu nedenle İspanya, Malta Kuşatması’na süratle inşa et-tiği ancak 25 gemi ile destek vermeye gelebildi. 1645-1667 yılları arasında 21 yıl süren Osmanlı-venedik arasındaki Girit Savaşı’nda Mağrib deniz gücünün desteği eksik olmalı. Mağ-rib’teki bu deniz gücü hem Osmanlı Devleti’nin güvenlik ve bekasının sigortası, hem de dünya çapındaki ünü ve itibarı oldu. Cezayir, ABD 1777 yılında yapılan antlaşma ile bu ülkeyi yıllık vergiye bağladı. Türk-Müslüman Mağrib Cephesi Avru-pa’nın birleşmesini önledi. Mağrib Cephesi 1815’te zayıfla-maya başladı ve 1830’da tamamen çöktü. Bu tarihten sonra Akdeniz’deki deniz üstünlüğü tamamen Hristiyanlara geçti. Rusya da rahatça Akdeniz’e girdi. Balkanlardaki Ortodoks azınlıklara destek vermeye başladı. Yunan isyanı Rusya’nın teşvik ve desteği ile 1821’de başladı. 1827’de Navarin’de Osmanlı Donanması Rus – İngiliz – fransız müşterek deniz gücü tarafından yok edildi. Mağrib Cephesi ayakta kalabilsey-di, Osmanlı uzun bir sure daha güçlü kalmayı başarabilirdi. Sonuç olarak Osmanlı ve Türklük adına bütün bu yaşananlar ve başarıların yolunu, bedenleri Mağrib'de kalan şehit Oruç Reis ve kardeşleri İshak ve Hızır Reisler açtılar.

Mağribteki Türk İzleri

Mağrib’deki Osmanlı Türk varlığı üzerinde yapılan çalışmalar-da ortaya çıkan görüntü ve belgelere her geçen gün yenileri eklenmekte ve bizlerin bu kahramanlara karşı daha yoğun minnet ve şükran duymamıza neden olmaktadır. İşte bazı ör-nekler:

Oruç Reis’in Şehadeti ve Mezarı

Öldüğünde henüz 44 yaşındaydı. Pek uzun boylu değildi, ama çok iri, kaslı ve kızıl sakallıydı; pek parlak ve canlı gözleri var-dı, burnu basık ve ten rengi esmerle beyaz arasındaydı; çok canlı cesur ve yiğit, eli açık, Askerleri onu sever, kendisine itaat eder ve ondan korkarlardı. Nitekim öldüğünde acı içinde ağlamışlardır. Arkasında ne bir kız, ne de bir erkek evlat bı-

raktı; çicel ve dağlarında İspanyol tarihçi Diego de Haedo’nun 1612 yılında Cezayir Genel Tarihi ve Topografyası’nda yazdığı ağıt gibi sözler Oruç’un düşmanları tarafından bile sevilen ve saygı duyulan biri olduğunu ortaya koyar: Türkleri Ber-beri topraklarına getiren ve Berberilere batının zenginliklerini tatmayı ve onlardan faydalanmayı öğreten ilk kişi olmuştur. Onlara büyük bir çeviklik, kurnazlık ve cesaretle bugün sahip oldukları muazzam gücü vermiştir. Şehit edilen Oruç Reis’in kafası kesilerek vahran’a daha sonra Madrid’e götürülüp teşhir edildi. Naaşı ise bölge halkı tarafından ve belki de fas Kralı tarafından aşağıdaki resimde görülen geçici bir türbeye defnedildi.

Oruç Reis’e Ait Olduğu Sanılan Yıkık Türbe

Türk mezarı adıyla anılan bu türbe yıkık haliyle bugüne kadar geldi. Barboros Hızır Hayreddin Paşa ise ağabeyleri İshak ve Oruç Reis’in türbelerini yaptırmaya fırsat bulamadan İspan-yol yandaşı yerli işbirlikçilerle mücadele için Cezayir’in Cicel şehrine çekildi. Üç yıldan sonra tekrar Cezayir’e gelerek haki-miyetini ilan etti. Kaptan-ı Derya olarak tayin edilip İstanbul’a gitti.

Oruç Reis’i Şehit Eden İspanyol Teğmenin Arması

İspanyollar Oruç Reis’ten o kadar çok korkuyorlardı ki, ölün-ce Oruç Reis’i şehit eden Teğmen Garcia fernandez La Pla-za’ya İspanya Kraliyet imtiyazı verildi. Bu imtiyazda yandaki aile armasının Teğmen Garcia’nın kendisine, oğullarına, to-runlarına ve soyundan gelen herkese ebediyen taşınması ve bulundu-rulması izni veriliyor-du. Bu armada, Oruç Reis’in başı, kılıcı ve bayrağı ile dört Türk’ün portresi yer almakta-dır. Bu arma o kadar değerli ve etkili olmuş olacak ki, İspanya’nın kuzeyinde yer alan 12 bin nüfuslu Teğmen



DİPNOT

1- Dr Mehmet TÜTÜNCÜ, Türk ve Arap Dünyası Araştırma Merkezi, Hollanda

2- Mehmet TÜTÜNCÜ, Cezayir’de Osmanlı izleri (1516-1830). çamlıca Basım Yayın 2013

3- Paulino Toledo, Türkler ve Deniz, Kitap Yayınevi 2007 s.233

4- Yılmaz ÖZTUNA Büyük Türkiye Tarihi Cilt 3 ve 10, Ötüken Yayınevi İstanbul 1977 s.96-102

5- Öztuna s. 108.

Garcia’nın memleketi Tineo kasabasının armasında da aynen yer almaktadır. Kasabanın armasının ortasında şehrin sem-bolü aslan, sol üstte kasabanın kalesi ve alt kısımda ise bu bölgede faal olan manastırlar ve rahiplerin (solda Sistersiyan ve sağda fransiskan) sembolleri bulunmaktdır. Armanın sol üst köşesinde ise kırmızı çerçeve içerisinde Garcia fernan-dez de La Plaza’ya imtiyaz olarak verilen arma aynen yer almaktadır.

Reis’in Gemisi

Bu etkinin canlı örneklerinden biri aşağıdaki resimde Ceza-yir’in Cicel şehrinin meydanında yer alan Baba Oruç Gemi-si Anıtıdır. Anıta ait Arapça kitabede şunlar yazmaktadır Bu Baba Oruç ve Hayrettin ‘in denizledeki kahramanllıklarını

ebediyete taşıyan bir hatıra olmak üzere dikilen bir anıttır. Zira onlar birçok zafer kazanıp İslam’ı müdafaa ettiler. Bu zaferler neticesinde Akdeniz’de Müslümanar için bir dayanışma ve kardeşlik mıntıkası teşekkül etti.

Kalatu’l Kıla Köyü

İshak Reis şehit olduğu, Barbaros Hayrettin Paşa’nın hatırala-rında Kalatu’l Kıla (Kalelerin kalesi) adıyla geçen köy

Mücahitler Mezarlığı

Kılat-ul Kale Köyü’nün biraz aşağısında bulunan mezarlık. Tarihi ve eski mezar taşları var. Mezar taşlarında isim ve ta-rih yazılmamış. fakat mezarlığın ismi Mücahitler Mezarlığı. İspanyollar ile yapılan şavaşta katledilen İshak Reis’in 600 kadar askerinin toplu mezarlığı olarak değerlendiriliyor.

Oruç Reis’in Kitabesi

Oruç Reis’in Şerşel Kalesi’ndeki Kitabesi : Rahman ve Ra-him Olan Allah’ın adıyla. Efendimiz Muhammed’e ve aline salat olsun. Bu Şerşel Kalesi’ni 924 (1518) tarihinde, Allah’ın emrini yerine getiren, Allah yolunda cihat eden, Yakup Oğlu Oruç’un hilafeti zamanında, Kumandan faris oğlu Mahmut ez-Zeki inşa etti.

İshak Reis’in Mezarı

Kalat-ul Kıla Köyü’nde İshak Reis’in mezarının bulunduğu türbe. Türbe Seyyidi Dahman adı verilen Müslümanlığı bölge-ye getiren aziz bir alimin türbesi. İshak Reis şehit olunca onun Naaşı Sidi Dahman’ın türbesi defnedilmiş. Türbenin içinde ol-dukça büyük bir sanduka var onun yanında ise bir küçük iki gülle var ki İshak Reis’in mezarını yerini belli etmek için bu gülleleri kullanıyorlar.

İshak Reis, kendisiyle beraber şehit olan arkadaşlarıyla Kala-tu’l-Kıla’da Seyyidi Dahman Türbesi’ne defnedildi.



arp Akademileri Komutanlığı bünyesindeki Deniz Harp Akademisinde, pek güzide öğretim üyelerinden oluşan

akademik bir heyetten aldığımız Komutanlık ve Karargah Subaylığı Öğrenimi(KOMKARSU)’ni nerdeyse yarılamıştık. 29 Eylül 2014 tarihinde başlayan eğitimimizin “Akademik Gezi” safhası başlıyordu.

15 Kasım 2014, Cumartesi, 1’inci Gün

Yol Hazırlıkları ve Hareket15 Kasım 2014 sabahı tüm müdavim subaylar 06.00’da oto-büste hazır bir şekilde hareket etmeyi bekliyorduk. Kafile Ko-mutanımız Deniz Albay Tahir GÖNCÜOĞLU’nun gelişiyle bir-likte otobüsümüz Harp Akademileri Komutanlığı’ndan hareket ediyor ve bir hafta sürecek gezimizin ilk durağı olan Afyon’a doğru yol alıyorduk.

H

Hazırlayan •• Dz.Bnb. Ali BAĞCI

KOMUTANLIK VE KARARGAH SUBAYLIĞI ÖĞRENİMİ 26’NCI YÜZYÜZE EĞİTİM DÖNEMİ

AKADEMİK GEZİSİ

Bilgi yüklü, duygu yüklü bir gezi...

Komutanlık ve Karargah Subaylığı Öğrenimi 26’ncı Yüzyüze Eğitim Dönemi Akademik Gezisi


Afyon Müzesi’nde rehber tarafından bilgilendirme yapılırken

Şuhut Atatürk Kültür ve Sanat Evi

Şuhut Atatürk Kültür ve Sanat Evinden Görünüm

Büyük Taarruz ve Afyonkarahisar

ilk gezi durağımız olan Zafer Müzesi’ne intikal ediyor ve mü-zeyi geziyorduk.

Afyon Müzesi

Afyonkarahisar’ın şehir merkezinde “Zafer Anıtı” ile Af-yonkarahisar Kalesi’nin karşısında yer alan müze binası 1915-1920 yılları arasında Cumhuriyet öncesi Saitoğlu Meh-met Sait Efendi tarafından iki katlı olarak yaptırılmış. Baş-komutanlık Meydan Muharebesi’nin planlandığı ve taarruz emrinin verildiği bu yer plan itibariyle de tipik Anadolu evleri tarzında yapılmış. Müzede hem Başkomutanlık Meydan Mu-harebesi ile ilgili bilgi verilmekte hem de Başkomutan Mus-tafa Kemal Paşa, Batı Cephesi Komutanı İsmet İnönü Paşa, Genelkurmay Başkanı fevzi çakmak Paşa ve Batı Cephesi Harekât Şube Müdürü Tevfik Bıyıkoğlu anısına düzenlenen odalar sergilenmekte.

Şuhut Atatürk Kültür ve Sanat Evi

Müzeden ayrılarak otobüsümüze biniyor ve biraz sonra tanık-lık edeceğimiz tarihe, Büyük Taarruz emrinin verildiği Kocate-pe’ye hareket ediyorduk. Gazi Mustafa Kemal Atatürk Büyük Taarruz’un hemen öncesinde 24 Ağustos’ta karargahını Ak-şehir’den buraya taşır. 25 Ağustos’ta Şuhut’ta Hacı velioğlu Evi’nde kalır. Bu ev 2005 yılında restore edilerek Atatürk Kül-tür ve Sanat Evi’ne dönüştürülür. Kocatepe’ye olan yolculuğu-

muzun başlangıcından önceki son durağımız bu ev oluyordu.

Gazi Mustafa Kemal, konakladığı Hacı velioğlu Evi’nde silah arkadaşlarıyla önemli bir toplantı yapmış ve Anadolu ile dış dünya arasındaki bütün haberleşmelerin kesilmesi emrini verdikten sonra, 26 Ağustos’un ilk saatleri olan 00.30’dan önce Kocatepe’de olmayı düşündüğünden gece, el ayak çekildikten sonra at, araba, kağnı gibi ilkel araçlarla Koca-tepe’ye hareket etmiş, burada yatmamıştır. Bazı kaynaklar ise Gazi Mustafa Kemal ve arkadaşlarının Şuhut’ta bir gece yattığını belirtmektedir.

Gazi Mustafa Kemal’in Yaveri Muzaffer Kılıç, Şuhut Ha-cıvelioğlu Evi’nde olup bitenleri şöyle anlatmaktadır: “…25/Ağustos/922… Afyon’a takriben 20 kilometre cenu-bunda Şuhut kasabasında bir köy evinin ikinci kat sofrada; Baş Komutan petrol lambasının ışığında mütevazi akşam ye-meğini yerken saat 10’a geliyordu. Benden haritasını istedi. Döğer ile Dumlupınar arasını ölçmemi emretti. Elindeki kale-mi bir iki defa bu noktaya vurarak “Döğer. Döğer fakat döve-meyecekler. Bu kuvvetler hareketsiz kalmağa mahkûmdur.” dedi ve bana dönerek: “Haritaları topla, hareket ediyoruz”. emrini verdi.”

Gazi Mustafa Kemal’in, Şuhut’tan ayrıldığı gecenin sabahında

(26 Ağustos 1922) Kocatepe’den başlayan Büyük Taarruz’un sonucunda düşman orduları 9 Eylül 1922 günü İzmir’de de-nize çıkarılmıştır.

Atatürk Kültür ve Sanat Evi’ni ziyaretin ardından tekrar oto-büsümüze binerek 1874 metre rakımlı, Başkomutan Mustafa Kemal ATATÜRK’ün Büyük Taarruz’un emrini vererek savaşı sevk ve idare ettiği tepeye tırmanmaya başlıyorduk.

KOCATEPE

Kocatepe, ismini hak eden bir yer. Otobüsümüzden inerken esen rüzgar geldiğimiz yerin önemini adeta bir tokat gibi çarptı yüzümüze ve hepimiz uyandık.

Burada dinlediğimiz Reşat Paşa (çiğiltepe)’nın hikayesi çok ilginçti. Bir Türk subayının vazife bilinci ve sorumluluğunun, verdiği sözü yerine getirmeye olan inancının abideleşmiş



Kocatepe’de bulunan Atatürk Anıtı

Reşat Paşa (ÇİĞİLTEPE)

haliydi adeta. Reşat Paşa, Büyük Taarruz sırasında çiğilte-pe’yi söz verdiği saatte alamaması üzerine intihar etmiş komutandır.

çiğiltepe’yi düşmandan temizlemesi emrini söz verdiği süre-de gerçekleştiremeyince hayatına son veren Reşat Paşa ölü-münden sonra İstiklal Madalyası ile onurlandırılmış ve Atatürk tarafından ailesine “çiğiltepe” soyadı verilmiştir.

Atatürk 4 Ekim 1922’de TBMM’de Büyük Taarruz hakkında yaptığı konuşmada bu konuya yönelik olarak; Reşat Bey’in hedefe ulaşmak için, istediği yarım saatlik sürede başarılı olamaması üzerine intihar etmesini kabul edilir bulmadığını belirterek bir noktaya dikkat çekmeyi de ihmal etmemiş ve “Ordumuzda zabitan ve kumandanların kendilerine verilen vazifeyi ifada gösterdiği tehalükü (çok istekli olma hali) ve hissî namusu göstermek isterim. Ordumuzdaki zabitan ve ku-manda heyeti âliyesi yekdiğerine karşı böyle bir muhabbetle, hürmetle, emniyet ve itimatla merbuttur (bağlıdır) ve mafevk-ten (üslerinden) aldıkları emri bir namus telakki ederek ifa ederler” demiştir.

Kocatepe’ye veda ederken hava kararmaya başladı ve bugü-nün programındaki son durağımız olan Yüzbaşı Agah Efendi Şehitliği’ne doğru yola çıktık.

Yüzbaşı Agâh Efendi Şehitliği

Kazım Karabekir Paşa ve Mareşal fevzi çakmak Paşa’nın emrinde pek çok cephede savaşan Yüzbaşı Agah Efendi Büyük Taarruzda 36. Alay, 6. Bölük Komutanı olarak görev yapmış. Üsteğmen Agâh Efendi’nin emrindeki 150 kişilik bölüğün görevi; Mustafa Kemal Paşa’nın taarruzu yönetmek için Kocatepe’ye kurdurduğu Başkomutanlık Karargahını ko-rumak ve bu karargaha tek geçit yeri olan Kurtkaya mevkiine yakın, Afyon-Kalecik bölgelerini ele geçirmekti. verilen göre-vin zorluğu imkânsız gibi görünse de, yerine gelmesi gereken bir emirdi. çünkü Üsteğmen Agah Efendi’nin bu görevi yeri-ne getirmesi için 150 kişilik bölüğü ile 2500 kişilik düşman ordusuna taarruz etmesi gerekiyordu. 2500 kişilik düşman birliğine saldırmak, akılların almadığı ancak vatan sevgisiyle yoğrulmuş yüreklerin hissedebileceği bir duyguydu.

Kurtkaya mevkii 3 kat telle örülmüş, savunması güçlendiril-mişti. İlk günkü saldırılarında başarısız olan Agah Efendi ve bölüğü 36. Alay Komutanı Nuri Paşa’dan verdiği istirahat emrini, görevi bir an önce başarma arzusu ile geri almasını istemiş ve ikinci gün saldırılarında topçuların açtığı delikten telleri aşmayı başarmıştı. Bölüğünün başında ve en önde çar-pışan Agah Efendi bölüğüyle birlikte çarpışa çarpışa Kurtkaya Tepesi’ni ele geçirdi ancak tam da görevinin bittiği o sıra-da kör bir kurşun gelerek başını buldu ve şehit oldu. Bölü-ğün başı, ayağı, her şeyi olan Agâh Efendi, yanında Sinoplu Teğmen feyzullah Hulusi ve Anadolu’nun dört bir yerinden gelen en küçüğü 16 yaşındaki kınalı kuzular, hepsi toprağa uzandı…

Yüzbaşı Agah Efendinin hikayesini dinlerken hepimizin yüreği titredi, özgürlüğümüzü borçlu olduğumuz ecdadımızın onuru-na tüm müdavim subaylar olarak saygı duruşunda bulunduk.

16 Kasım 2014, Pazar, 2’nci Gün

Yıldırım Kemal Şehitliği

İlk durağımız Yıldırım Kemal Şehitliğiydi. Yıldırım Kemal, Kon-ya’da hastaneden kaçarak fahrettin Altay Paşa’nın bulun-duğu cepheye gelmiş, Paşa onu İkinci Tümen’e göndermiş, bu arada Küçükköy’de muharebe etmekte olan İkinci Alaya katılmıştır. Yıldırım, 27 Ağustos 1922 tarihinde Küçükköy Tren İstasyonu’ndaki Yunan birliklerini ortadan kaldırmak için görevlendirilmiş, yapılan çarpışmalar sonucunda Küçükköy düşmandan temizlenmiş, ancak Üsteğmen Yıldırım Kemal ile dört subay ve 30 er burada şehit olmuşlardır.

Şehitlerimizin anısına saygı duruşunda bulunduk ve Dumlu-pınar bölgesine doğru intikalimize devam ettik. Kısa bir süre sonra ulaştığımız Dumlupınar bölgesindeki ilk durağımız Za-fertepe’ydi.

ZAFERTEPE

Başkomutan Atatürk Başkomutanlık Meydan Muharebesi (Dumlupınar Muharebesi) adı ile anılan savaşı bulunduğumuz Zafertepe’den sevk ve idare etmiştir.



Zafertepe

Zafer Anıtı

Şehit Sancaktar Anıtı

Dumlupınar Atatürk Evi Müzesi

29 Ağustos Salı gecesi düşmanın çarpışmaya zorlanarak tamamen imha edilmesine karar verildi. Düşman darmada-ğın edilerek, Dumlupınar’ın kuzeyine, Aslıhanlar bölgesine sürüldü. Kütahya istikametine gidişi durduruldu. Tek kaçış istikâmeti olan Murat Dağı’nın kuzeyindeki Kızıltaş Deresi’ne yığıldı. Murat Dağı, bu düşman sürüsünden Türk’ün zaferiy-le muradına erecek, Kızıltaş Deresi ise düşmana kızıl ölümü tattıracaktı!...

30 Ağustos çarşamba günü bizzat Atatürk’ün Zafertepe’den idare ettiği harekât ile düşman yok edildi.

31 Ağustos Perşembe günü, savaşa girmeyerek dağılan düş-man ordusu, 3 grup halinde İzmir istikâmetine doğru kaçı-yordu. Bu durum karşısında Atatürk, fevzi ve İsmet Paşalar ile buluşarak, çal Köy’de yıkık bir evin avlusu içinde, kırık bir kağnının üzerinde durum değerlendirmesi yaptılar ve Meh-metçiğin önünden kaçan düşman ordusunun İzmir’e doğru takibine ve imhâsına karar verdiler. Atatürk, bu toplantı son-rasında Türk Ordusuna o meşhur tarihi emrini verdi: Ordular, ilk hedefiniz Akdenizdir. İleri!”

Zafer Anıtı 1962 yılında Milli Savunma Bakanlığının 30 Ağus-tos Zaferini genel manada anlatılması amacıyla açtığı bir müsabaka sonucunda birinci gelen eserin yapımıyla oluş-turulmuş ve 1968’de tamamlanarak ziyarete açılmış. Anıt 19 Mayıs 1919’da Atatürk’ün Samsun’a çıkmasıyla başla-yan Milli Mücadelenin içte ve dışta karşılaştığı engelleri ve sonra milli iradenin azmi ve bütünlüğü ile kazanılan zaferi simgelemekteydi. 10 adet üçgen plaktan oluşan anıtta, ters

istikametteki üçgenler engelleri, aynı istikamette ve gittikçe yükselen üçgenler ise milli iradeyi, beraberliği ve zaferi ifade etmektedir.

Şehit Sancaktar Anıtı

Atatürk, 31 Ağustos 1922 günü muharebe meydanını gezer-ken şehitler arasında düşman topçu mermisinin açtığı çukura gömülmüş bir sancaktar görür. Bu aziz şehit, toprağın üstün-de katılaşmış kolu ile sancağı dimdik tutmaktadır. Manzara karşısında duygulanan Başkomutan, savaş sonrasında yapı-lacak Şehit Asker Anıtı için bunun sembol alınmasını emreder.

Atatürk, 30 Ağustos 1924 günü anıtın temel atma töreninde yaptığı konuşmada, bu anıtın taşıdığı anlam ve önemle ilgili olarak şu çok önemli ifadeleri söylemiş: ‘‘Hiç şüphe etmeme-lidir ki, yeni Türk Devletinin, genç Türk Cumhuriyetinin teme-li burada sağlamlaştırıldı, ebedi hayatı burada taçlandı. Bu sahada akan Türk kanları, bu semada uçuşan şehit ruhları, Devlet ve Cumhuriyetimizin ebedi muhafızlarıdır. Burada te-melini attığımız ‘‘Şehit Asker Abidesi’’ işte o ruhları, o ruhlarla beraber gazi arkadaşlarını, fedakâr ve kahraman Türk Mille-tini temsil edecektir. Bu abide Türk vatanına göz dikenlere, Türk’ün 30 Ağustos günündeki ateşini, süngüsünü, cesareti-ni, kudret ve iradesindeki şiddeti hatırlatacaktır.’’

Dumlupınar Müzesi ve Atatürk Evi

Müze iki kattan oluşmakta, müzede: Kurtuluş Savaşı’na ait çeşitli silah, kılıç vb. malzemeler ile, o günleri yansıtan fotoğ-raflar ve eserler sergilenmekte.



Dumlupınar Kurtuluş Parkından Görünüm

İlçe Halkıyla Sohbet Ederken

İlçe Halkıyla Sohbet Ederken

Dumlupınar Şehitliği

Müzeden hemen yakınında bulunan Atatürk Evi’ne geçtik. 30 Ağustos 1922 günü, 61. Tümen tarafından kurtarılan il-çede, Atatürk aynı gece bir evde konaklamış. Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün kaldığı ve Dumlupınar Başkomutanlık Ka-rargahı olarak da kullanılan ev, aslına uygun olarak yeniden inşa edilmiş ve 2003 yılında ziyarete açılmış. Atatürk burada bir gece konaklamış, daha sonra ise kendi odasını Halide Edip Adıvar’a bırakarak çadırda kalmış.

Atatürk Evi Müzesi’ni gezdikten sonra yine yürüme mesafe-sinde olan ilçe merkezindeki Kurtuluş Parkına gittik. Bu park-ta bulunan şehitlikte de şehitlerimizin anısına saygı duruşun-da bulunduk. İlginç bir de olay yaşadık burada. Rehberimiz şehitliğin hemen arkasında bulunan caminin o dönemde, kaçan Yunan askerlerinin gizlenmek maksadıyla kullandığı bir cami olduğunu ve bulunan bu askerlerin esir alındığını söyle-di. Caminin kapısına esir alınan bu Yunan askerleri tarafından kazınmış Yunanca bir yazı olduğunu, üzeri zamanla kapanan bu yazıyı kendisinin kazıyarak ortaya çıkardığını ancak dili bilmediği için orada ne yazılı olduğunu bilemediğini söyledi. Bunun üzerine müdavim subaylarımız arasında bulunan ve Yunanca bilen Dz.Yzb. Ünsal BAŞAK, rehberimizin imdadına yetişti, hemen caminin kapısına kazınan o yazıyı görmeye git-tik. Ünsal Yüzbaşımız yazıyı çözmüştü, kapıda “buradaydık” manasına gelen bir sözcük yazılıydı.

İlçe merkezinden ayrılmadan önce kafile komutanımız Tahir Albayla birlikte hem birer çay içmek hem de ilçe halkıyla sohbet etmek için ilçenin kahvehanesine girdik. İlçe büyükleri

karşıladı burada bizi ve sıcak bir sohbet ortamında çaylarımızı yudumlayıp Afyon gezimizin son durağı Dumlupınar Şehitliği-ne hareket ettik.

Dumlupınar Şehitliği

Şehitlikte 500 er ve erbaş ile, 100 subay için mezar taşı bulunmakta. Şehit adları seçilirken, yurdun dört bir yanın-dan temsilci bulunmasına özen gösterilmiş. Şehitlikte ayrıca Atatürk, fevzi çakmak ve İsmet İnönü heykellerinden oluşan Üçlü Komutan Anıtı, Milis Anıtı, Baba-Oğul Anıtı ve Mehmetçik Anıtı bulunmakta.

Kurtuluş Savaşı’nda savaşan Türk halkını temsil eden “Milis Anıtı” mermer bir kaide üzerinde, bronzdan yapılmış, üçlü bir heykel gurubu. Önde ortada, diğerlerine göre biraz daha ileri-ye çıkmış olan, genç bir milis (silahlı sivillerden oluşturulmuş askeri güç), omzunda fişeklik ve sağ elinde tuttuğu bir tüfek ile canlandırılmış. Sağında, biraz arkasında, kucağında çocu-ğu ile genç bir kadın, Kurtuluş Savaşı’ndaki çocuğunu, arka-sına bağlayıp cepheye mermi taşıyan cefakar Türk kadınını sembolize etmekte. Sol tarafta ise, yine biraz geride, yaşlı, sakallı, başı kalpaklı, yarı asker giyimli, bir erkek sol kolunu ileriye doğru uzatarak, parmağıyla ileriyi işaret etmekte olup, Kurtuluş Savaşı’nın, genç-yaşlı demeden, topyekün bir mü-cadele olduğunu göstermekte.



Baba-Oğul Anıtı

Müze Gemiler (EGE Müze Gemisi)

Müze Gemiler (Ege Müze Gemisi)

Tepedeki “Mehmetçik Anıtı”na giden merdiven basamakla-rının sağında ise bir trajediyi canlandıran “Şehit Baba-Oğul Anıtı” var. 1912 yılında, oğlu Mehmet 8 yaşında iken askere giden çetmili Kara Ali çavuş’un hikayesini anlatmakta bu heykel. Balkan Savaşı’na giden Ali çavuş, sırasıyla; Galiçya, Hicaz, Yemen ve Kafkasya’da cepheden cepheye koşarak, 11 yıl, köyünden ve ailesinden uzak kalır. Milli Mücadele başla-yınca da doğu cephesinden Kurtuluş Savaşı’na koşar. Dum-lupınar’da, Başkomutanlık Meydan Savaşında, 19 yaşındaki Alay Sancaktarı Mehmet Onbaşı ile karşılaşır. Mehmet onba-şı, onun 11 yıl önce, köyünde bıraktığı oğludur. Baba-Oğul’un sevinci kısa sürer, 31 Ağustos günü, Kara Ali çavuş, oğlunun kolları arasında şehit olur. Oğlu Mehmet ise, 9 Eylül’de, İz-mir’e giren birliğin başında şehit düşer. Bronzdan yapılmış, bu ikili heykelde genç oğul şehit babasını kucağında taşı-maktadır.

17 Kasım 2014, Pazartesi, 3’üncü Gün

Güney Deniz Saha Komutanlığı ve Müze Gemiler

İzmir Orduvevi’nde yaptığımız kahvaltının ardından otobüsü-müze binerek Yenikale mevkiinde bulunan Güney Deniz Saha Komutanlığına intikal ettik. Burada Güney Deniz Saha Komu-tanlığındaki brifing salonunun önündeki tanışma çayından sonra salona geçerek Kurmay Başkanı Tuğamiral Ömer Bay-ram çETİN’in iştirak ettiği brifingde Güney Deniz Saha Ko-mutanlığına ilişkin çok detaylı bir brifing aldık. Sorduğumuz sorulara bizzat Kurmay Başkanımız tarafından çok açıklayıcı cevaplar verildi ve netice itibariyla bizler için çok yararlı bir brifing oldu.

Akademik gezimizin bir safhasını da sınavlar oluşturmaktay-dı. Yaşınız ve rütbeniz ne olursa olsun sanırım öğrenciliğin en arzu edilmeyen faaliyeti olsa gerek bu sınavlar ve daima bir stres nedeni. İki saat sürecek sınavımız başladı.

Sınavın ardından İnciraltı’nda bulunan Müze Gemiler Müdür-lüğüne gittik. Girişte Müze Gemiler Müdürlüğü rütbeli perso-neli güleryüzle karşıladı bizi. Müdürlükte görevli personelle daha önce görev yapmış olan müdavim subaylarımız hemen kaynaşmış, bu kaynaşma bile kurum aidiyetinin önem ve ge-reksinimini gözler önüne sermişti.

Münfesih Gemi Ege’nin sunum salonunda mevki almayı ta-kiben müze müdürü tarafından genel bilgilendirme yapıldı. Yapılan bilgilendirme ile Türk Donanmasına 1994-2005 yılları arasında hizmet veren Ege fırkateyni ile 1980-2004 yılları arasında hizmet veren Pirireis Denizaltısının hizmet dışına ayrılmayı müteakip, 1 Temmuz 2007’den itibaren İnciraltı İskelesi’nde Müze Gemi olarak kullanılmaya başladıklarını öğrendik. Halkın ilgisini sorduğumuzda müze müdürü tara-fından yoğun ilgiyle karşılaştıkları, hatta havanın güzel olduğu zamanlarda özellikle haftasonları 3000’i bulan ziyaretçi sayı-larıyla karşılaştıkları ifade edildi.



2‘nci Ana Jet Üssü Eğitim Uçağı Önünde

Amfibi Piyade Tugay Komutanlığı bünye-sinde Oluşturulan Kıbrıs Barış Harekatı’nda

Amfibi Piyadeler konulu sergi

Müze Gemilere ilişkin aldığımız görsel sunumun ardından iki gruba ayrıldık ve her bir gruba verilen mihmandarlar eşliğin-de müze gemileri gezdik. Hem anlatım akıcıydı hem de müze gemiler çok güzel dizayn edilmişlerdi. Ege Müze Gemisinin bazı salonlarında oluşturulan görsellerle sadece gemiye yö-nelik değil, donanmaya ve denizciliğe yönelik kültür de ak-tarılıyordu ziyaretçilere. Müze Gemilerle donanmamıza ait harp gemisi ve denizaltıların görev alanları ve yaşam şartları, gemilerde ve denizaltılarda mevcut orijinal cihaz, manken ve objelerle ziyaretçilere yansıtılıyor, ayrıca Türk Deniz Tarihi Kültürü aşılanarak, Donanmamızın halka tanıtılması ve genç neslin denizciliği sevmesi, benimsemesi ve denizciliğe teşvik edilmesi sağlanıyordu.

18 Kasım 2014, Salı, 4’üncü gün

Çiğli, 2’nci Ana Jet Üssü

foça güzergâhı üzerinde bulunan çiğli’de, Hava Kuvvetleri Komutanlığının 2’nci Ana jet Üs’sü konuşlu.

Türk Silahlı Kuvvetlerine, verdiği son derece nitelikli eğitimle başarılı pilotlar yetiştiren bu eğitim üssünün imgesi ”Arı”ydı ve hemen karargâhın karşısındaki levhada yazan “To Bee Or Not To Bee” yazısı dikkatimizi çekti ve slogandaki yaratıcılık bizleri tebessüm ettirdi. Yine üssün hemen girişinde rastla-dığımız “Bu üste dünyanın en iyi pilotları yetiştirilmektedir.”, “Bu birliğin personeli olmakla gurur duyuyorum” tabelaları Üs’deki kurum kültürünü ve aidiyet bilincini gözler önüne se-riyor, adeta girişte karşılaştığınız yazılar sizi bu aidiyete ortak ediyordu.

Gezi kapsamında üsteki uçuş similatörü ve hava araçlarını yakından görerek bilgi alma fırsatı bulduk. Üste yediğimiz öğle yemeğinin ardından foça’ya olan yolculuğumuza devam ettik.

Yakın Geleceğin En Önemli Üslerinden Biri Foça

Öğleden sonra iki buçukta foça Deniz Üssüne varmıştık. Programa göre bugün Amfibi Görev Grup Komutanlığını, Am-fibi Deniz Piyade Tugay Komutanlığını ve Batı Görev Grup Ko-mutanlığı ile Ada Sınıfı İlk Milli Korvetimiz TCG Heybeliada’yı,

Tuzla sınıfı karakol gemilerimizden TCG Karşıyaka’yı ve yeni tip LCT’mizi gezecek, gezilerimiz esnasında biz brifing alırken kafile komutanımız Amfibi Görev Grup Komutanı Tuğamiral Sinan Azmi TOSUN’a, Amfibi Deniz Piyade Tugay Komutanı Tuğamiral Halil İbrahim YILDIZ ve Batı Görev Grup Komutanı Tuğamiral İrfan ARABACI’ya makam ziyaretinde bulunacaktı.

Amfibi Görev Grup Komutanlığının ardından Amfibi Deniz Piyade Tugay Komutanlığının 3’üncü Amfibi Deniz Piyade Taburu binasında yer alan Kıbrıs Barış Harekatı Müzesi ve İç Güvenlik Harekatı Müzesini gezdik. Ziyaret edenlerde öyle etkileyici ve kalıcı izler bırakıyor ki bu yer, çok zordu gözlerin yaşarmaması. Mutlaka halkımız tarafından da gezilip görül-mesi gereken bir yer diye düşünürken, girişte bulunan ziya-retçi defterine yazılanları okurken buluyordum kendimi. Son dönemde üslerin de halkın ziyaretine açılması kapsamında vatandaşlarımızın bu müzeyi de ziyaret ettiklerini anlıyordum yazılanlardan.

Hava yavaş yavaş kararıyordu, planımıza göre milli imkan-larla üretilen üç gemimizi ziyaret edecektik. Bunların ilki Ada Sınıfı Korvetlerimizden İlk Milli Gemimiz TCG HEYBELİADA, ikincisi Tuzla sınıfı karakol gemilerimizden TCG TEKİRDAĞ ve sonuncusu da yeni tip çıkarma gemimizdi. Bir kısmımız bu gemileri daha önce gezip inceleme fırsatı bulmuş olsa da pek çoğumuzun ilk tecrübesi olacaktı. Türk tersanelerinde, Türk mühendisleri tarafından dizayn edilen ve Türk işçisinin eme-ğiyle hayat bulan projeler ne kadar güçlü bir kuvvete sahip olduğumuzun bir kez daha farkına varmamızı sağladı. Her biri gurur abidesi olan bu gemilerimiz, yapılmakta olan diğerleri ile birlikte Ulu Önder’in 1924’lerde işaret ettiği kadir bir do-nanmaya malik olma gayesinin kararlı ve çok güçlü adımları, adeta tünelin sonunda görünen ışık gibiydi.

19 Kasım 2014, Çarşamba, 5’inci Gün

Çanakkale Boğaz Komutanlığı ve Deniz Müzesi

çanakkale Boğaz Komutanlığına intikal ettik. Kafile komu-tanımız çanakkale Boğaz Komutanı Tuğamiral Hasan Nihat



Çanakkale Boğaz Komutanlığı

Barbaros Şehitliği

TCG Nusret

57.Alay Şehitliği

DOĞAN’ı makamında ziyaret ederken bizler birliğe yönelik brifing aldık.

çanakkale Boğaz Komutanlığından ayrılmadan önce progra-mımızın bir başka durağı olan Nara yolu üzerindeki Barbaros Şehitliği’ne uğradık ve şehitlik hakkında bilgi aldık. Deniz Kuvvetleri Şehitliği olarak yapılan düzenleme çalışmaları 2007 yılında tamamlanan ve 2008’de ziyarete açılan şehitlik 1182 metrekarelik bir alan üzerine kurulmuş. Barbaros Şe-hitliğinin 1954 yılında yapılan restorasyonu sırasında, kazılar sonunda şehitlerimize ait olduğu değerlendirilen kemikler bulunmuş. Bu kemikler o tarihten bu yana Barbaros Şehitleri Anıtı arkasında oluşturulan mahzende, sanduka içerisinde muhafaza edilmekteymiş.

Sanduka içinde muhafaza edilenlerin dışında, 4 Nisan 1953 yılında yaşanan Dumlupınar Denizaltı Kazası nedeniyle şehit olan 2 astsubayımızın mezarları da şehitlikte bulunuyor. Yapı-lan çalışmalar sonunda şehitlikte şehitlerimizin anısına saygı duruşunda bulunduktan sonra çanakkale Boğaz Komutanlı-ğından ayrıldık.

Programın son durağı çanakkale Deniz Müzesi ve TCG NUSRET’ti. Öncelikle TCG NUSRET’e girdik ve burada Gölcük Tersanesi Komutanlığında aslına en uygun şekilde inşa edilen gemi, geminin çanakkale Deniz Savaşlarındaki yeri ve çanakkale Zaferi hakkında gemi komutanından de-taylı bilgiler aldık. Gemi komutanı Dz.Yzb. Burak KANDAŞ’tı. Gemi komutanının sesine yansıyan heyecanı ve şevki çok ho-şumuza gitti, can kulağıyla anlattıklarını dinledik. Gemiyi ge-zerken salonlarda oluşturulan çanakkale Savaşlarına yönelik canlandırma ve sunumlar bizlere o günleri canlı canlı yaşattı.

TCG NUSRET’in ardından yine gemi komutanı ile birlik-te Deniz Müzesini gezdik.. Müzenin bahçesinde sergilenen denizaltı dikkatimizi çekmişti. 1’inci Dünya Savaşı sırasında Almanlar tarafından Karadeniz’de kullanılan ve 1916 yılında mayına çarparak battıktan sonra, 20 yıl önce Kemerburgaz açıklarındaki bir kömür ocağı girişinde bulunan Almanlara ait tarihi denizaltı, çanakkale Deniz Müzesi bahçesinde sergi-lenmekteydi. Müze gezisi kapsamında çanakkale Savaşlarına ilişkin tabloların sergilendiği bir salona girdik. Sadece tablo-lardan oluşan bu salonu alelâde bir biçimde gezeceğimizi dü-şünürken, bir anda kulaklarımıza gelen hoş bir müzik sesiyle birlikte bir askerin resimlere yönelik şiirsel anlatımı başladı ve adeta önünden geçtiğimiz her bir tablo dile gelerek kendini anlattı.

20 Kasım 2014, Perşembe, 6’ncı Gün

Dönmeyi Düşünmeyenlerin Yurdu Çanakkale

Gelibolu yakasındaki ilk durağımız çanakkale Destanı Tanıtım Merkezi idi. Merkez 2012 yılında açılmış, merkezde çanak-kale Savaşlarının anlatıldığı 11 canlandırma odası, bu odala-rın ikisinde üç boyutlu gösterim yapılmaktadır, 147 kişilik bir konferans salonu ve çanakkale Savaşları malzemelerinden oluşan bir müze bulunmakta. Bu canlandırma odalarında Osmanlı Devletinin savaşa girişinden, savaşın gelişimi ve savaştan günümüze yaşanan gelişmeler çeşitli görsellerle ziyaretçilere anlatılmakta.

çanakkale Tanıtım Merkezinden sonra Arıburnu Koyu 57. Alay Şehitliği, Conk Bayırı, Şehitler Abidesi, Yahya çavuş Şe-hitliği, Sargı Yeri Şehitliği, Alçıtepe Bakı Terası ve Şahindere



Şahindere Şehitliği

Şehitliği başta olmak üzere tüm Gelibolu yakasını nerdeyse adım adım gezdik.

Gelibolu gezimizin son durağı ise Şahindere Şehitliği idi. Gü-nün akşama dönmeye başladığı zamanlardı Şahindere Şe-hitliğine geldiğimiz saatler. Şehitliğe geldiğimizde sabahtan bu yana bizi üşüten o rüzgar dinmiş, güneş tekrar kendini göstererek içimizi ısıtmıştı. Etrafta cıvıldayan kuşlarla beraber ortama hakim olan tek bir duygu vardı o da huzur…

Şahindere, muharebeler esnasında sargı yeri olarak kul-lanılmış. Şehitlik, buradaki tedavileri sırasında şehit düşen Mehmetçiklerin gömülmesi ile oluşmuş. 2177 şehidimiz yatmakta. Şehitlikte kimliği belli olan tek mezar; 18 Ey-lül 1915’te şehit olan 10’uncu Tümen’in 30’uncu alayın-dan 1886 doğumlu, Ali Şadi oğlu Mülâzımı Sani (Teğmen) Mustafa Efendi’ye ait. Diğer şehitliklerde olduğu gibi burada da şehitlerimiz için saygı duruşunda bulunduk ve şehitliğe ilişkin anlatımı dinledik.

“Safiye Hüseyin ELBİ ilk Türk Hemşiresidir. Öğrenimini Avru-pa’da yapan Safiye Hüseyin 1964 yılında, 83 yaşında vefat etmiştir.

çanakkale Savaşı başladığında Safiye Hüseyin gönüllü hasta-bakıcı olarak yazılmış, Balkan Muharebelerinde de bu görevi yaptığı için Reşit Paşa Hastane Gemisine baş hastabakıcı olarak verilmiştir.

çanakkale Savaşları sırasında bir çok vapur hastane ge-misine dönüştürülmüştür. Reşit Paşa da bu vapurlardandır. Hastane gemileri, Akbaş ve Kilya iskelelerinden yaralıları alıp, İstanbul hastanelerine sevk ediyorlardı. Safiye Hüseyin’in anı-larından bu vapurlarla sadece Mehmetçiklerin değil, düşman askerlerinin de tedavileri için taşındığını anlıyoruz. Safiye Hü-seyin anılarında gemiye getirilen tüm askerlerin ortak bir son sözü olduğunu, şu ifadelerle yer veriyordu;

“Yüzlerce yaralının önümde öldüğünü gördüm, hemen hemen hepsi de aynı kelimeyi, bu sözü sayıklayarak, “Anne ” diyerek öldüler.

vapurda muhtelif milletlere mensup yaralılar vardı. Almanlar, Avustralyalılar, cepheden topladığımız İngiliz yaralılar ve bizim yaralılarımız… Hepsi kendi dilleri ile ekseriya tek bir kelime sayıklardı,

- Anne !…“ "

Bu anekdotun ardından birçoğumuzun gözleri yaşardı ve bu vatanı bizlere bağışlayanları bir kez daha saygı ve minnetle andık.

21 Kasım 2014, Cuma, 7’nci Gün

Edirne

Orduevine yakın mesafede olan Selimiye Camii Edirne gezi-mizin ilk durağıydı.

Selimiye Camii’nin ardından Arda Hudut Bölüğü’ne intikal ettik. Bulgaristan’da doğup Yunanistan sınırında Meriç Neh-ri’ne katılarak Türkiye’ye giren Arda Nehri’nin kıyısında bulu-nan hudut bölüğümüz.

Bu bilgiyi de aldıktan sonra Pazarkule Hudut Karakoluna git-tik otobüsümüzle. Karakolda da aynı hudut tekmilini bu sefer gözetleme yapan nöbetçi askerden aldık ve hudut taşının bu-lunduğu sınır kapısına doğru yürüdük. Yunanistan tarafında nöbet tutan askerlerin heyecanlı tavırları ve telefon görüşme-leri dikkatlerimizden kaçmadı. Aslında ilginçti, çünkü bu güne kadar Yunanistan’la olan tanışıklığım hep denizden olmuştu. Bu gezi ile kara ülkesi Yunanistan’la da tanışmıştım.

Hudut bölgesindeki gezimizin ardından Şükrü Paşa Anıtı ile Balkan Müzesi’ne doğru yola çıktık.

Edirne Müdafii olarak da anılan Mehmet Şükrü Paşa, 8 Ekim 1912-29 Eylül 1913 tarihleri arasında gerçekleşen ve Bulgaristan Krallığı, Sırbistan Krallığı, Yunanistan Krallığı ve Karadağ Krallığı’ndan oluşan Balkan Birliğinin Osmanlı Devleti’ne karşı giriştiği Balkan Savaşları esnasında Edirne’yi 5 ay 5 gün süre ile savunmuştur.

Edirne’nin savunması görevi verilen Şükrü Paşa’ya şehrin ku-şatılması halinde 50 gün savunma yapması emri verilmiş. Bu sürede ya Bulgar ordularının geriletileceği ya da İstanbul’dan destek gönderileceği öngörülmüş, ancak Mehmed Şükrü Paşa, kurmayları Kâzım (Karabekir), Remzi (Yiğitgüden) ve fuat Bey ile, İstanbul’dan destek alamamasına rağmen, Bul-gar ve Sırp ordularının saldırılarına 5 ay 5 gün süreyle direne-rek tarihe geçen bir savunma gerçekleştirmiş. 26 Mart 1913 günü Bulgar Komutanlığına bir subay göndererek kalenin teslimini teklif etmek zorunda kaldığında hürmetle karşılan-mış. Şehri kahramanca savunması Avrupa basınında büyük yer bulmuş ve kamuoyunda takdir uyandırmış.

“Düşman hatları geçtikten sonra ölürsem kendimi şehid ola-rak kabul etmiyorum. Beni mezara koymayın. Etimi itler ve kuşlar çeke çeke yesinler. fakat müdafa hattımız bozulmadan şehid olursam kefenim, lifim, sabunum çantamdadır. Beni bu mahalle gömeceksiniz ve gelen nesiller üzerime bir abide di-keceklerdir.” ifadeleri anıtın arka tarafına yazılmıştır.

Anıtın hemen yanında Osmanlı İmparatorluğunun son döne-minde oluşturulan ve Edirne’nin savunulmasında çok önemli bir yer olan Kıyık Tabya ve Balkan Savaşı Müzesi bulunuyor. Edirne halkı tarafından Türk Silahlı Kuvvetleri’ne bağışlanan silah, belge ve mühimmatın sergilendiği konu mankeni ve seslendirme sistemiyle dönemin atmosferi canlandırılıyor.



Darüşşifa’da Müzikle Tedavi

Sarayiçinde Bulunan Fatih Köprüsü

Edirne Balkan Şehitliği

Buradan, Beyazıd Külliyesi diğer bir adıyla Edirne Darüşşifası Sağlık Müzesi’ne intikal ettik. Külliye içinde 1488’den beri yer alan darüşşifa (hastane), 1877-1878 Osmanlı-Rus Sava-şı’na kadar aralıksız 400 yıl boyunca önceleri her türlü has-taya; sonraları sadece ruh ve akıl hastalarına hizmet vermiş bir sağlık kuruluşu. Geçmişte hastalarının müzik, su sesi ve güzel kokularla tedavi edildikleri bu tarihi mekân, 1997 yılın-dan bu yana Trakya Üniversitesi tarafından sağlık müzesi ola-rak düzenlenmiş, 2000 yılında Darüşşifa’nın Şifahane kısmı Psikiyatri Tarihi Müzesi haline getirilmiş. Ayrıca Külliyenin bir parçası olan ve darüşşifanın yanında yer alan tıp medresesi de 2008 yılında, müzenin 15. yüzyılda tıp eğitimini sergileyen bir bölümü olarak hizmete açılmış.

Sağlık Müzesi’nin ardından Edirne gezimizin hatta akade-mik gezimizin son durağı Sarayiçine gittik. Burada bulunan Kırkpınar Yağlı Güreşlerinin yapıldığı alanı, Adalet Kasrı’nı ve Osmanlı Saray Kalıntıları’nı gezdik.

Şehitlik ziyaretleri ile başlayan gezimizi yine bir şehitlik zi-yareti ile sona erdirdik, Kale içinde bulunan Edirne Balkan Şehitliği. Balkan Savaşı’nda Bulgarlara esir düşen ve aç bıra-

kılarak ölüme mahkûm edilen asker-sivil 20.000 şehidin aziz hâtıralarını yaşatmak amacıyla Sarayiçi’nde yaptırılmış ve 14 Ocak 1994 tarihinde törenle halkın ziyaretine açılmış. Şehitlikte 12 blok üzerine 100 subay ve 400 erin adı yazılı. Burada şehitlerimiz için saygı duruşunda bulunduk ve otobü-sümüze binerek Edirne’ye veda ettik.

Üç saatlik bir yolculuğun ardından İstanbul’a gezimizin başla-dığı ilk durağa, Harp Akademileri Komutanlığı’na geldik ve bir haftadır süren ama tadı uzun süre belleklerimizde yer edecek gezimizi sonlandırdık.



oble Mariner-14) iştirak etmek üzere Gölcük Denizaltı filosu Komutanlığı denizaltı iskelesinden avara ettik.

Son halat alınıp vatan düdüğünü duyduğumuzda kalple-rimizde sevdiklerimizden ayrılmanın hüznü ile birlikte icra edeceğimiz meşakkatli görevin vermiş olduğu sorumluluk ve ülkemizi temsil edecek olmanın gururunu aynı anda taşıyor-duk. Sevdiklerimiz bizleri 62 gün sürecek görevimize gurur ve gözyaşlarıyla uğurlarken Denizaltı filosu Komutanlığındaki di-ğer denizaltılar TCG SAKARYA’yı düdükleriyle selamlıyorlardı.

AUGUSTA/İTALYA LİMAN ZİYARETİ

Aksaz Limanında bütünleme ikmalinin yapılmasının ardın-dan 28 Eylül sabahı ilk limanımız olan Augusta/İTALYA’ya intikale geçtik. İntikalimizin başlarında karşılaştığımız fır-tınalı hava 62 gün sürecek olan görevimizin ne kadar zor bir görev olacağını bizlere göstermekteydi. 03 Ekim sabahı Augusta/İTALYA Saurro denizaltı iskelesine ilk halatlar verildi. Limana aborda olmanın verdiği mutluluk ile Kurban Bayramı-nı kendi topraklarımızdan ve sevdiklerimizden uzak geçirecek

N

Hazırlayan •• Dz.Ütğm.Arda HANAYLI

TCG SAKARYA’NIN NOBLE MARINER-14 TATBİKATINA İŞTİRAKİ

23 Eylül 2014 tarihinde NATO’nun en kapsamlı tatbikatlarından birisi olan NOMR-14’e

TCG Sakarya’nın Noble Mariner-14 Tatbikatına İştiraki


olmanın verdiği hüzün birbirine karışıyordu. fırtınalı havanın ardından ve tatbikat öncesi Augusta liman ziyareti personel moral, motivasyonun yükseltilmesi açısından son derece fay-dalı olmuştu. Catania şehir merkezi, Etna Yanardağı, Taormi-na kasabasına düzenlenen kültürel geziler ile morallendiğimiz 4 günlük liman ziyaretinin ardından ikmalimizi tamamlayarak yeni maceralara yol almak üzere Augusta limanından avara ettik.

CARTAGENA/ İSPANYA LİMAN ZİYARETİ VE NOMR-14 TATBİKATI

Augusta limanından avara edilmesinin ardından, tabiat ana-nın bizim yanımızda olduğunu düşünmeye başladık. Augusta intikal seyrinin aksine yazdan kalma bir hava yaşıyorduk. Tam bu düşüncelerle Cartagena’ya artık varıyoruz derken son 12 saatte yakalandığımız fırtına bizi yine zorluklarla başbaşa bıraktı. 13 Ekim sabahı Cartagena / İSPANYA limanına ha-latlarımızı verdik. İlk dikkatimizi çeken, çok sayıda İspanya Deniz Kuvvetleri personelinin bizi iskelede karşılamasıydı. Sanki kendi üssümüze aborda olmuştuk. Yabancı ülke lima-nında şanlı bayrağımızı dalgalandırmanın verdiği mutlulukla tatbikat öncesi olan son limanda hazırlıklarımızı tamamladık. Denizaltının parolası olan sessizlik kavramını tüm personel olarak tekrar gözden geçirdik. Tatbikata yönelik toplantı ve brifinglere iştirak ettik. En ufak bir ayrıntıyı kaçırmamalıydık. Tatbikata yönelik son hazırlıklar yapılarak 15 Ekim sabahı tat-bikata iştirak etmek maksadıyla Cartagena limanından avara ettik.

Tatbikat süresince Denizaltı- Denizaltı eğitimleri, Denizal-tı-Hava unsurları ve DSH eğitimleri icra edildi. Portekiz, Almanya ve İngiltere’ye ait denizaltılar ile 6 gün süresince Denizaltı- Denizaltı eğitimi icra ettik. Oldukça başarılı geçen eğitimlerden kendimize dersler çıkardık ve çok değerli kaza-nımlar elde ettik.

21 Ekim sabahı satha çıkmayı müteakip Cebelitarık Boğazına intikale geçtik. Tüm personel Atlas Okyanusuna çıkacağımız ve burada dalış yapacağımız için heyecanlıydı. çok önemli bir geçiş noktası olan bu boğazdaki seyrimiz esnasında bir ba-

linanın adeta bizimle yarışa tutuşması oldukça keyifliydi. At-las Okyanusuna çıkmayı müteakip diğer NOMR-14 unsurları ile birlikte tatbikatın TACEX safhasının icra edileceği sahaya intikal ettik. 26 Ekim günü tatbikatı başarıyla tamamlamayı müteakip liman ziyareti icra etmek maksadıyla Malaga’ya in-tikale geçtik. 12 günlük yoğun eğitim periyodunun ardından, Malaga tatbikattaki başarımızın ödülüymüşçesine tüm perso-nel tarafından iple çekilen liman olmuştu.

MALAGA LİMAN ZİYARETİ

27 Ekim sabahı Malaga limanının şehir merkezine en yakın iskelesine aborda olduk. Gemimizi Madrid / İSPANYA Deniz Ataşesi Dz.Kur.Alb.İsmail GÜLDOĞAN karşıladı. İspanya hal-



kının ve turistlerin liman dışından gemimize ilgisi büyüktü. Komutan, 2’nci Komutan ve Başçarkçı, Malaga Deniz Komu-tanı, Bölgesel Hükümet Temsilcisi, Liman Başkanı ve Mala-ga Belediye Başkanını makamlarında ziyaret ettiler. Endülüs medeniyetinin kalbi olan Elhambra bölgesinde kültürel ge-ziler düzenledi. 29 Ekim sabahı tüm personelin katılımıyla ana vatandan 1500 deniz mili uzakta Cumhuriyet Bayramını kutladık. 4 günlük liman ziyaretinin ardından 31 Ekim sabahı Durres/ARNAvUTLUK’a intikal etmek üzere ziyaret ettiğimiz en güzel limanlardan birisi olarak hatırımızda yer eden Ma-laga’dan ayrıldık.

SON YURT DIŞI LİMANI DURRES/ARNAVUTLUK ZİYARETİ

3 Kasım 2014’te Toulon / fRANSA açıklarında ilan edilen Sel-manreis sahasında karakol görevine başladık. Bir gün süren karakol esnasında fransız denizaltısı Safir ile CASEX S-5 eği-timi icra ettik. 3 Kasım’da başlayan fırtına şiddetini artırmış, deniz durumu 6 olmuştu. Bonifaccio ve Messina geçitlerini 4/5 deniz durumunda geçmeyi müteakip 07 Kasım 2014’te

lyon alışkın olduğumuzdan daha yüksek dalgalar ile bize merhaba dedi. Iyon denizinde satıhta icra ettiğimiz 12 saat intikalde deniz durumu 7’ye kadar yükselmiş gemimiz sanki dalgalardan korumak istermişçesine her birimizi sarmalamış ve doğayla mücadeleye tutuşmuştu. Dalışla birlikte denizin etkisi azalmış olmakla birlikte dalgalar periskop umkunda tu-tunmayı dahi imkansız kılıyordu.

08 Kasım sabahı Adriyatik denizi, Iyon’dan çok daha uysal bir tavırla karşılamıştı bizi.

5 günlük fırtına etkisini yitirmişti. 9 günlük seyrin ardından 9 Kasım sabahı Durres limanına aborda olduk. Arnavutluk Ekip Başkanı Dz.Yb.Bora PAKKAN, Arnavutluk Askeri Ataşe Yardımcısı ve Arnavutluk Deniz Kuvvetleri mensubu perso-nelden oluşan heyet tarafından karşılandık. Durres liman



ziyaretimizin ilk gününü dinlenmeye ayırdık. İkinci gün olan 10 Kasım sabahı saat 09.05’te tüm personel, Askeri Ataşe Yardımcısı ve Arnavutluk irtibat personelinin de katılımıyla Atatürk’ü anma töreni icra ettik. Gemi düdüğünü çaldığımız anda limanda bulunan Türk ticaret gemisinin de bizimle bir-likte gemi düdüğünü çalarak törene iştirak etmesi bizlere ayrı bir mutluluk verdi.

Tören sonrasında Komutan, 2’nci Komutan, Başçarkçı ve Gemi Kıdemli Astsubayı sırasıyla Arnavutluk Deniz Kuvvetleri Komutanı, Durres Belediye Başkanı, Durres valisi ve Durres Bölge valisini makamlarında ziyaret etti. İade-i ziyaret kap-samında Arnavutluk Genelkurmay Başkanı, Arnavutluk Deniz Kuvvetleri Komutanı, Milli Savunma Bakanı Yardımcısı ve Ar-navutluk Tiran Büyükelçimiz gemimizi ziyaret ettiler.

11 Kasım günü Komutan, 2’nci Komutan, Başçarkçı ve Gemi Kıdemli Astsubayı Arnavutluk Deniz Kuvvetleri komutanı ev sahipliğinde icra edilen öğle yemeğine iştirak etti. Öğleden sonra ise yapılan planlamaya istinaden Durres bölgesinde mevcut tarihi ve turistik yerleri kapsayan kültürel geziye iş-tirak ederek son gün faaliyetlerini tamamladık ve geri intikal hazırlıklarına hız verdik.

12 Kasım sabahı Durres limanından ayrılarak Aksaz’a inti-kale geçtik. 6 günlük seyrin ardından Aksaz limanına abor-da olduk. 56 günün sonunda Türkiye topraklarına varmıştık.

Ailelerimiz Aksaz’da olmasa da, büyük bir aile olan denizaltıcı silah arkadaşlarımızın oluşturduğu kalabalık bir heyet tarafın-dan karşılanmak neredeyse aynı duyguyu yaşattı bize.

ANA ÜS GÖLCÜK’E İNTİKAL

21 Kasım gece yarısı Aksaz’dan ayrılarak Gölcük’e intikale geçtik. 24 Kasım sabahı gemimiz Yelkenkaya’yı bordaladı-ğında ailelerimiz ve sevdiklerimizin bizleri karşılamak üzere evlerinden ayrılmaya başladıklarını hissediyorduk. İskeleye aborda olup sahile iskele verildikten sonra sevdiklerimize ka-vuşmamızla birlikte yaşadığımız zorluklar bir anda yerini haklı bir gurura bırakmıştı.

TCG SAKARYA her koşulda eğitim, personel ve materyal olarak savaşa hazır olduğunu tatbikat süresince göstermiş olduğu üstün çaba ve özveri ile bir kez daha kanıtlamıştır. Tatbikat süresince icra ettiği eğitimlerdeki başarısı ile ulaştığı yüksek eğitim seviyesini ve NATO usullerine ünsiyetini bir kez daha gösteren TCG SAKARYA ayrıca 15 yılı aşkın bir süreden sonra Cebelitarık Boğazı’nı geçerek okyanus sularında dalış ve eğitim yapma imkanı bulan ilk denizaltımız olmuştur.



AT personeli canı pahasına, verilen emri yerine getir-mek için eğitilmiş, savaşır gibi eğitim yapmayı, eğitim

yapar gibi savaşmayı prensip edinmiştir. Her geçen gün geli-şen Dünya Özel Harekat Konseptini takip edebilmek için yeni taktik ve teknikler denemek, SAT Özel İhtisasının temel yapı taşlarını oluşturmaktadır.

Bir Özel Harekat birliği olan SAT K.lığının taktik intikal yön-temlerinden biri “Taktik Paraşüt Atlayışı”dır. Bu intikal yönte-minde amaç, görev timinin toplu olarak, silah ve teçhizatı ile, yüksek irtifada ana intikal vasıtası olan uçağı terk ederek, he-defe olan mesafeyi tespit edilmeden katedip, minimum enerji sarfiyatı ile dinç olarak hedef bölgeye sızmasını sağlamaktır. Bahse konu intikal yöntemi, gece şartlarında icra edilmesi ve havada süzülerek son derece sessiz bir şekilde hedef bölge-

ye sızma imkanı sağlaması, düşman üzerinde sürpriz etkisi yaratabilmesi açısından Özel Harekat Konseptinde önemli yer tutmaktadır.

Deniz Kuvvetleri K.lığı bünyesinde serbest paraşüt atlayış ün-siyetine sahip tek birlik olan SAT K.lığı bağlısı timler, bu alan-daki kabiliyetlerini geliştirmek maksadıyla harekata hazırlık idame eğitimlerine devam etmektedir. 12-20 Haziran 2014 tarihleri arasında Hava Kuvvetleri K.lığı tarafından tahsis edi-len CN-235 CASA tipi uçak ile Sivrihisar Hava Meydan K.lığı/Eskişehir’e istinaden icra edilen serbest paraşüt atlayış eği-timlerinde, SAT Komandoları bir rekora daha imza attılar. 8 ki-şilik bir SAT Görev Timi, tüm silah ve teçhizatı ile birlikte, irtifa rüzgarları dikkate alınarak yapılan hesaplama gereği hedefe 20 km. mesafede, deniz seviyesi+23000 feet irtifada uçağı

S

Hazırlayan •• Dz. Ütgm. Ahmet TURGAN

SAT KOMANDOLARINDAN BİR REKOR DAHA

SAT Timleri harekata hazırlık seviyesini üst düzeyde tutmak ve kendisine tevcih edilecek görevlere daima hazır olmak maksadıyla, SAT K.lığının kuruluş yılı olan 1963’ten bugüne eğitimlerini devam ettirmektedir. Her SAT personeli gönüllü olarak iştirek ettiği SAT Özel İhtisas Kursu’nda başlamak üzere, zihni ve bedeni kabiliyetlerini üst düzeyde tutmak ve kendi sınırlarını

aşmak için çaba sarfetmektedir.

Sat Komandolarindan Bir Rekor Daha


terk edecek ve düşman topraklarını tanzir eden inme bölge-sine sızacaktı. Deniz seviyesi+23000 feet irtifada insan be-deninin oksijen yetersizliğine ancak 2 dakika dayanabileceği dikkate alınarak, her bir personele “Bireysel Oksijen Sistemi” kuşandırıldı. Serbest paraşüt atlayışı sadece paraşütle bile yeterince tehlikeli iken, SAT Komandoları paraşütlerine ila-ve olarak, görev malzemelerini içeren 30’ar kg.lık çantaları, görev silahları ve oldukça havaleli bir donanım olan bireysel oksijen donanımını kuşanmışlardı. Bu teçhizatla 23000 feet irtifada uçaktan atlamak ancak bir özel birlik personelinden, SAT Komandolar’ından beklenebilirdi.

Her paraşütçü oksijen donanımı, teçhizat çantası ve silahını paraşütünün üstüne kuşandı ve atlatıcı öğretmen kontrolün-den geçti. Atlayış sırası dikkate alınarak paraşütçüler uçağa alındı. Bedenlerinin saf oksijene vereceği tepkiyi ölçmek için 30 dakikalık ön soluma yapıldı. Herşey normal, paraşütçüler atlayışa hazırdı. Paraşütçüler yüzlerine sımsıkı bastıran oksi-jen maskesi ve toplam 60 kg yük ile yaklaşık 45 dakika uça-ğın içinde hareketsiz kaldılar. Atlatıcı öğretmen 20 dakika, 10 dakika ve 2 dakika ikazlarını verdi ve o gaddar gürültüsüyle uçağın rampası açılmaya başladı. Yer seviyesinde haziran ayı ortalamalarında olan 25°C sıcaklık ölçülürken, 23000 feet irtifada sıcaklık -5°C idi.

Atlatıcı öğretmenin “Ayağa Kalk” komutu ile tüm paraşütçü-ler ayağa kalktı ve son bir teçhizat kontrolü yapıldı. Uçağın hızı bu irtifada yaklaşık 180 kts. idi. Bu süratte uçaktan çı-kar çıkmaz paraşütü açmak paraşütlerin patlamasına sebep olabilirdi. Paraşütlerin uçaktan çıkmayı müteakip 1500 feet düşmesi emredildi.

Atlatıcının bir dakika ikazı ile uçağı ilk terk edecek paraşütçü rampa ağzına kadar yaklaştı. Bir taraftan bulutların üzerine kendini bırakacak olmanın heyecanını yaşıyor, diğer taraftan da timin öncüsü olarak görevlerini zihninde tekrar ediyor-du. Timinin hedefe ulaşabilmesi onun seyrüsefer yeteneği-ne bağlıydı. SAT olmak tim arkadaşına böylesi güvenmeyi gerektiriyordu işte. Gecenin karanlığında sadece önündeki paraşütçüyü takip ederek, doğru mevkiye ineceğinden emin olmak… Bu ne büyük bir güvendi. Öncünün yapacakları zih-ninde bir film şeridi gibi geçiyordu. “Uçaktan çık, altimetre kontrolü yap, 21500 feet’te paraşütünü aç, kanat kontrolü

yap, paraşütün açıldıysa GPS-Pusula konsolunu aç ve sey-rüsefere başla. Paraşütün açılmadıysa…” Hiçbir soru işareti yoktu. Bütün tim personeli prosedürleri adı gibi biliyordu.

Yeşil rampa ışığı ve zil sesi… İşte gidiyordu. Zilin sesi gide-rek silikleşirken, rüzgarın sesi kulaklarında uğuldamaya baş-lamıştı bile. Artık uçakta değildi. Bir taş gibi düşüyordu. SAT Özel İhtisas Kursunun ilk günüden itibaren stres altındayken bildiklerini uygulama ve sakin kalma konusunda eğitilmişti. Dikey hızının yaklaşık 200 km/sa olduğunu aklından geçirdi ve prosedür uygulanmaya başlanmıştı bile. Altimetre kontrolü yap, 21500 feet’te paraşütünü aç, kanat kontrolü yap, pa-raşütün açıldıysa GPS-Pusula konsolunu aç ve seyrüsefere başla. Kanadın altında süzülürken hissettiği rüzgar öyle şid-detliydi ki, GPS ekranında yere göre süratini 85 km/sa olarak ölçtüğü anlar oldu. Süratle hedefe yaklaşıyordu. Yaklaşık 20 dakika süren intikal sonrasında, hedef binanın yaklaşık bir km mesafesine, tam da planlanan mevkiye ulaştılar. Tüm SAT Komandoları 25m x 25m’lik kare içine inişlerini emniyetle ta-mamladılar. Hedefin hemen önüne de inebilirlerdi ancak son yaklaşmanın taktik açıdan daha yavaş yapılması emredilmiş-ti. Hedefe intikal safhası başarı ile sona erdi.

17 Haziran 2014 tarihinde icra edilen bu Yüksek İrtifa Atlayışı ile bir SAT Timi ilk kez bu kadar yüksek irtifadan (DS+23000 feet) uçağı terkedip, bu kadar uzun bir mesafeyi (20 km) ka-tetmiştir. Bu atlayış SAT K.lığı tarihine bir rekor olarak geç-miştir.

Aynı SAT Timinin aynı mesafeyi yürüyerek katetmesi duru-munda, intikalin 20 dakika yerine yaklaşık 5 saat süreceği, çok daha fazla efor sarfedileceği, böylece hedefe taarruz anında çok daha yorgun olunacağı bilinmektedir. Ayrıca düş-man sahasında karadan intikal eden bir timin tespit edilme ihtimali çok daha yüksektir.

SAT K.lığı personeli her geçen gün kendi sınırlarını aşmakta ve dosta güven, düşmana korku verecek kabiliyetlere sahip olmaktadır.

SAT Komandosunun düsturu, savaşır gibi eğitim yapmak, eğitim yapar gibi savaşmaktır.

Sat Komandolarindan Bir Rekor Daha


alkan Harbi ağır yenilgisinin deniz cephesi konusunda Deniz Kurmay Binbaşı Ali Rıza Bey’in beş defterden

oluşan hatıratı, 1925 yılındaki intiharını takip eden seneler süresince ortaya çıkmış, fakat ailesi tarafından muhafaza edilmesine karşın, değerlendirilmesi muhtelif gerekçelerle geri bırakılmıştı.

Balkan Harbi’ne ait kara harekâtını anlatan, değerlendirmeler yapan, karşılıklı görüşlerle hatta birbirini eleştiren komutan-

ların hatıratları, Balkan Harbi sonrasında gazetelerde tefri-ka edildiği gibi, o yıllarda kitap olarak da yayınlanmıştır. Bu eserlerin tamamı Alfa Yayıncılık tarafından 2012’de yeniden neşredilmiştir.

Yine Balkan Harbi’nin kara harekâtları hakkında ATESE ya-yınlarında deniz harekâtlarına dair çok sayıda eserler de yer almaktadır.

B

Hazırlayan •• (E) Gv.Yb.Osman ÖNDEŞ

BALKAN HARBİ’NDE TÜRK DENİZ HAREKÂTI VE TOPÇU KURMAY SUBAYI ALİ RIZA BEY’İN HATIRATI

2 Mayıs 1925 günü Üsküdar Şemsipaşa Sahili’nden intihar ettiği anlaşılan Ali Rıza Bey’in hatıratı sadece Balkan Harbi’nin savaş cephesini değil, ayni zamanda salgın hastalıkları da imâ etmektedir.

Balkan Harbi’nde Türk Deniz Harekâtı ve Topçu Kurmay Subayı Ali Rıza Bey’in Hatıratı



Deniz subayı ve tarihçisi olan Ali Haydar Emir, Balkan Harbi deniz harekâtlarına ait seyir jurnallerinden ve resmi belge-lerden istifade ederek Deniz Harp Akademisi öğrencileri için önce ders notları haline getirmiş, sonra bu önemli belgeleri 1932 yılında bir kitap halinde neşretmiştir. Ali Rıza Bey ise, Balkan Harbi’nin deniz subaylarından biri olarak hatıratını yazmıştır.

Deniz Harp Tarihçisi E.Tuğamiral Afif Büyüktuğrul, Balkan Harbi’nde Türk Donanması hakkında tanıklığa dayalı Ali Rıza Bey’in hatıratını defalarca oğlu Deniz Kurmay Albay Muzaf-fer Denizeli’den istemesine rağmen, nedense bu talebi ihmâl edilmiştir.

Defterler, yakın senelerde vefat eden kızı Atıfet çiloğlu’nun ev eşyaları arasında bulunmuştur ve aile ferdi tarafından bana emanet edilmiştir. Açıklayıcı kaynakların ilave edilmesiyle 300 sayfaya yakın bir eser meydana geleceği anlaşılmak-tadır. Hatıratta Ali Rıza Bey’in donanmada topçuluk fennî ve topçuluk durumu hakkındaki raporları ve değerlendirmeleri geniş yer tutmaktadır.

Defterler Hakkında

Deniz Kurmay Binbaşı Ali Rıza Bey’in hatıratı, Balkan Harbi ağır yenilgisinin deniz cephesi konusunda yeni bir imkan sağlamıştır.

E.Amiral Afif Büyüktuğrul Balkan Harbi’nde Deniz Harp Tarihi konusunda şöyle demektedir; “Karacıların tarih yazması bize nazaran çok kolay. çünkü durum muhakemeleri, uzun uzun kuruluş ve emirler ile harp cerideleri var. Ama Balkan Har-bi’inde, I. Dünya Savaşı’nda ve hatta İstiklâl Harbinde deniz tarihi için yararlanacak böyle bir vesika yok.Gemi jurnallerin-de sadece komutan beylerin toplandıkları yazılı ama ne konu-şuldu, hangi kararlara varıldığı belli değil. Toplantı tutanakları da yok. Muharebe ve karakol raporlarında ‘Allah’ın izniyle hareket ettikleri, kâfire top attıkları ve selâmetle döndükleri’ yazılı. Ağzı burnu yerinde tek rapor Donanma Komutanı Ra-miz Bey’in verdiği ikinci muharebeye ilişkin rapor. Deniz Harbi konusunda tek işe yarar bu kaynak, Başkomutanlık Karargâh dosyalarında var. O da tamamiyle karacıların fikirleriyle dolu.”

Balkan Harbi deniz cephesi konusunda, Osmanlı Donanma-sının bir kısım günlük harekâtını dahi kaydeden Ali Rıza Bey, o sırada İngiltere’de topçuluk eğitimi görmüş bir kurmay subaydır. O devrin en önemli meslek dalı topçuluk olduğu gibi, hatta sınıf birincileri topçu olarak seçilirlerdi.

Mesleğinde gösterdiği bunca parlak başarılara, madalyalarla ödüllendirilmesine rağmen, her subay gibi maddi sıkıntıların pençesinde çırpınan Deniz Kurmay Binbaşı Ali Rıza Bey’in, sicil kayıtlarda çok ciddi bir böbrek rahatsızlığından muzdarip olduğu görülmektedir ve vefatının nedeni künye kayıtlarında belirtilmiş bulunmaktadır.

02 Mayıs 1925 günü Üsküdar Şemsipaşa Sahilinden intihar ettiği anlaşılan Ali Rıza Bey’in hatıratı sadece Balkan Har-bi’nin savaş cephesini değil, aynı zamanda salgın hastalıkları da imâ etmektedir.

Ali Rıza Bey’in varlığı bilinen bu defterleri, o yıllarda Do-nanma Komutanı ve sonra Deniz Kuvvetleri Komutanı olan Oramiral Celâl Eyiceoğlu ve Oramiral Kemal Kayacan dahil, Amiral Afif Büyüktuğrul tarafından Deniz Kurmay Albay Mu-zaffer Denizeli’ye hatırlatarak kayda alınmasını istenmişse de, defterler ailede kalmaya devam etmiştir.

Defterler, kızı ve benim aile dostum Atıfet çiloğlu’nun vefatı üzerine ev eşyaları arasında bulunmuştur.

Mesleğinde gösterdiği bunca parlak başarılara, madalyalarla ödüllendirilmesine rağmen, her subayın düçar kaldığı maddi sıkıntıların pençesinde çırpınan Deniz Kurmay Binbaşı Ali Rıza Bey’in sicil kayıtlarda on sene önceki demirbaş kayıtlarına göre İclâliye gemisi demirbaşlarında eksik çıkan malzeme dolayısıyla dava açıldığı ve Divan-ı Harbe verildiği görülmek-tedir. vakıa bu dava intiharı sonrasında sükût etmiştir.

Defterlerde dağınık olarak görülen bazı notlar, parasal sıkıntı içinde olduğu işaretini vermektedir. Bu hususun, tüm ordu mensupları için geçerli bir durum olduğu hatırlanmalıdır. Ali Rıza Bey’in bir taraftan da İngilizce çeviriler yaptığı görülmek-tedir. Nitekim notlarından birinde şunlar yazılıdır; “İngilizce tercümeden bir lira Reis’e kaldı. On lira bir meselenin halli için aldım. Yarım lirasını Müfettiş Şükrü Efendi’ye verdim. Do-kuz buçuk lirayı ben aldım. Arkadaşlara söylemedim. Öğleden sonra 4.45 vapuruyla avdet ettim.

Bugün 26 Kasım 1920 Pazar, Sabah 8.00 vapuruyla İstan-bul’a indim. Bugün tercümeden beş lira aldık. Bir buçuk li-rasını ben aldım. Niyazi ile Hakkı’ya bir buçuk lira verdim.”

“İngilizce istida ve evrak yazdıklarım; Şile’de Kâmil oğlu Hakkı Ahmet vasıtasıyla Akçakoca’da bakkal Cemal Efendi, Mum-hane’de Avusturya Hanı’nda fotoğrafçı, Aksaray’da Yıldırım motorcusu efradından, Cerrahpaşa’da Humbar Mahallesi’n-de 58 numaralı hanede Nizamiye Kaymakamlığından emekli Salih Bey, Galata Kürekçiler Küçük Yeni Han, Numara 2 Tirtad Kalfa, Havyar Hanı’nda 5 numaralı yazıhanede Hüseyin Bey. Şişli’de Boyacıoğlu Sokağı’nda Bahri Muhiddin Bey, apart-manda 5 numarada Hakkı Bey.”

“Dört tonluk Saadet motorunun sahibi Karamürselli Bekir Efendi’nin oğlu Mehmet Sami’den ve Küçükpazar’da Asmalı Karamürsel Kahvehanesinde Süleyman ve Hafız Efendilerden sorulacak.”

“1 Temmuz 1920’dan itibaren borç durumum ve ihtiyaç masraflarım:

275 dirhem ete 110 kuruş

10 dirhem ciğer

Geçen aydan borcum 160 kuruş

79 dirhem et

80 dirhem kıymalık

Mustafa’ya borcum”

“23 Ekim 1920 Bu sabah bir kızım dünyaya geldi.


Kurmay Üsteğmen Ali Rıza Bey, ileri topçuluk öğrenimi başta olmak üzere İngiliz Donanmasında eğitim almak üzere tayin edilmek kaydıyla, diğer 25 subayla birlikte öğrenim amaçlı olarak İngiltere’de Portsmouth Deniz Üssü’ne gitmiştir.

8 Ağustos 1909Russell & Sons Royal Photographers & framers 43 Osborne Rd. Southsea.


Tarih 12 Rebiyülahir 1339- 23 Kanun-ı Evvel 1336 (1920) Perşembe günü ezan vakti Saat 6.30’da doğdu. Doğumu Ebe velavos Hanım yaptırdı. Doktor Zoğragos tarafından kay-da geçildi. çocuk sol gözü biraz şaşı olarak doğdu. İsmi fat-ma Atıfet olsun dedik. Sarıyer’de kaldık.”

Bahriye Nezareti Tercüme Kalemi’ndeki İngilizce Ev-rakın Çevirisi

Portsmouth’ta bulunan HMS Coachrane Zırhlı Kruvazörü Ko-mutanı tarafından burada eğitim gören Yüzbaşı Ali Rıza Efendi hakkında İngiltere İkinci Hafif Kruvazör filosu Komutanı Ami-rale gönderilmiş 4 Ekim 911 tarihli belgenin çevirisidir:

“Efendim

İngiltere Deniz Kuvvetleri Komutanlığının 270 numaralı 17 Haziran 1911 tarihli yazısına atfen Osmanlı Bahriye zabita-nından Yüzbaşı Ali Rıza Efendi’nin ehliyet ve mesleki kabi-liyeti hakkında 30 Haziran 911 tarihinde vermiş olduğum raporu teyid etmekten mutluluk duyarım.

Yüzbaşı Ali Rıza Efendi’nin atandığı tarihten beri topçuluk, gemi idaresi ve seyir konularındaki bilgi birikimi son derece takdire şayan bir seviyededir.

İngiltere’de topçuluk imtihanında en yüksek puan 1000 olup

850: Birinci derece

700: İkinci derece

600: Üçüncü derece olmasına nazaran Yüzbaşı Ali Rıza Efendi 866 puan kazandığı cihetle birinci dereceden diploma almıştır.”

Takdirname ve Atama

“Topçuluk Dersleri Öğretmeni Totenham Bey’in tedris ettiği topçuluk dersinden birinci olarak diploma almak başarısını gösteren yukarıda künyesi yazılı efendi, görevinde bulundu-ğu müddetçe gerek ahlak ve gerekse terbiye ve vazifesine olan gayret ve faaliyetinden dolayı heyetimizin takdirini ka-zanmış ve bu defa adıgeçen talim heyetinin ve Bahriye Ne-zareti’nin onayı ile Peyk-i Şevket Torpido Kruvazörü’ne topçu subayı tayin kılınmış olduğundan, iş bu bir sayfa takdirname adı geçen efendinin kendisine verilmesine karar kılındı.

17 Nisan 1910.

İmzalar

Bahriye Mühimmat-ı Harbiye Müdürü Albay Ali Rıza, Yarbay Safvet,Yarbay Ahmet Cemil Yüzbaşı Ahmet faik, Binbaşı İs-mail Hakkı, Binbaşı Mehmet fethi, Kıdemli Yüzbaşı Abdullah Neşet, Kıdemli Yüzbaşı Hasan Hüseyin,Yüzbaşı Haydar Meh-met,çarkçı (Makine) Yüzbaşı Mehmet Seyfeddin.”

“Donanma-i Hümayun Kumandanlığı vekaletine

Nezaret-i Umur-u Bahriye

Evrak ve Dosya:152-9437

İzzetlü Efendim

Topçu Kurmay Üsteğmen Ali Rıza Efendi’nin gerek aşır-ma, gerek Boğaz haricinde icra olunan top atışlarında ta-limat tertip etmek ve iş bu talimatın gereklerini tamamen tatbik ettirmek ve mezkûr top atışlarının sonuçlarını hâvi raporlar tanzim eylemek hususunda gösterdiği gayretin-den dolayı Bahriye 6’ncı Dairesince kendisine teşekkür edildiği, ilgili dairenin ifadesiyle beyan olunur efendim. 10 Şevval 330 / 9 Eylül 328 [22 Eylül 1912]

Bahriye Nazırı Namına Müsteşar Rüstem”

“Donanma-i Hümayun Topçu Müfettişi Yüzbaşı Rıza Efendi müddeti memuriyeti acizanemde hüsn-i hizmet ve dirayet ibraz ile sevgi ve takdir kazanmış ve Donanma için güve-ne lâyık bir subay olduğunu ispat eylemiş olduğundan iş bu takdirname şahsına tevdi kılınmıştır. 21 Kanun-i Sani 328 [3 Şubat 1913] Donanmayı Hümayun Kumandanı vekili Kalyon Kapudanı Osman Ramiz



Ali Rıza Bey Kimdir ?

Halen Deniz Müzesi arşivindeki sicil kayıtlarında Memleketi, İsmi ve Baba adı: “ Amasya Sancağı, Devehane Mahallesin-den 1883 doğumlu, Amasyalı Ali Rıza bin Mehmet Efendi” olarak yazılıdır.

Amasya Mekteb-i İdadisi’nden mezuniyetini takiben 14 Şubat 1904’de Bahriye Mektebi’nin Harbiye kısmına baş-lamıştır. 29 Ekim 1905 Güverte Teğmen, 9 Eylül 1907’de Üsteğmen, 29 Ocak 1914’de Yüzbaşı, 26 Temmuz 1916’da Kıdemli Yüzbaşı ve Kurmay, 1 Ağustos 1923’de Korvet Kapu-danı olmuştur.

19 Mart 1906’da Heybetnüma Okul Gemisine “Topçu Sınıfı Mühendisi” olarak atanmış, 9 Eylül 1907’de İdare-i Mahsusa emrine verilmiştir.

26 Şubat 1909’da Erkân-ı Harbiye Dairesi emrine atan-mış, 26 Temmuz 1909’da Merkez Sefinesi emrine ve 1 Ağustos 1909’da 3’üncü Daire Talim ve Terbiye Nizamat Kısmı’na, 29 Ağustos 1910’da Peyk-i Şevket Kruvazörü’ne tayin edilmek kaydıyla, diğer 25 subayla birlikte öğrenim amaçlı olarak İngiltere’de Portsmouth Deniz Üssü’ne gitmiş-tir.

Bu sürede tayin yeri; Topçu Subayları İhtiyat filosu ve Erkân-ı Harbiye Dairesi kayıtlarında devam etmiştir.

İngiltere’den avdetten sonra 4 Ağustos 1913’de Efradı-ı Cedide Mektebi Topçuluk Okulu Öğretmeni atanmış ve 6 Ocak 1914’e kadar bu görevi sürdürmüştür.

6 Ocak 1914’de İngiltere’den alınacak Sultan Osman-ı Evvel kruvazörüne topçu subayı olarak atanmış, fakat İngiltere’nin elkoyması nedeniyle 18 Ağustos 1915’de merkezde göreve alınmış 5 Eylül 1915’de Karadeniz Boğazı’nda İclâliye Batar-ya Kumandanı görevine verilmişse de 9 gün sonra Merkez’e alınmış ve 31 Ekim 1915’de Karadeniz Müstahkem Mevki Komutanlığı emrine katılmıştır.

26 Ağustos 1916’da İclâliye çırak Okul Gemisi’ne İkinci Ko-mutan ve bir ay sonra Muin-i Zafer korvetine İkinci Komutan yapılmıştır.

25 Şubat 1917 ‘de Eğitim Gemisine tayin edilmiş olmasına karşın Alman Donanması’nda eğitim amaçlı olarak Alman-ya’ya gitmiştir.

8 Mart 1917’de Preveze Eğitim Gemisi’nde topçuluk eğitimi gören zabit namzetlerinin imtihan heyetinde yeralmış, 29 Temmuz 1917’de İclâliye Gemisi İkinci Komutanı olmuştur.

26 Şubat 1918’de Güverte Okulu Müdür Yardımcısı ve 21 Ekim 1918’de Hamidiye Kruvazörü İkinci Komutanı tayin edil-miştir.

5 Ekim 1918’de Merkez’e ve 5 Nisan 1920’de İstanbul Li-man Başkanlığı görevine atanmıştır.

25 Aralık 1922’de İzmit Müstahkem Mevki Şubesi Komis-yonuna ve 29 Haziran 1923’de aynı Komisyon Müdürlüğü görevine atanmıştır.

25 Kasım 1923’de Yavuz Kruvazörü Topçu subayı, 11 Mayıs 1924’de kısa bir süre Yavuz Komodor vekili gö-revi yapmış, 11 Nisan 1925’de İsa Reis Ganbotu Komutanı atanmıştır.

İsa Reis bahriyedeki son görev yeridir. Rahatsızlığı nedeniyle bu görevine başlayamamıştır.

Almanya İmparatoru adına; Almanya Demir Haç Nişanı, Nikel Harp Nişanı, Gümüş Liyakat nişanı, Gümüş İmtiyaz Nişanı ile ödüllendirilmiştir.

Ali Rıza Bey’in Harbiye Sınıfı

Amasyalı Mehmet Ali Rıza Bey 14 Şubat 1904 tarihinde Bah-riye Mektebi’nin Harbiye sınıfına geçmiştir. 52 kişilik bu sı-nıfın birincisi olan Mehmet Ali Rıza’nın Deniz Harp Okulu sınıf kaydında Bahriyeden ayrılışı tarihi 2 Mayıs 1925 ve nedeni olarak “İntihar” yazılıdır.

Bu sınıfın hemen tamamı emekli olmak suretiyle bahri-yeden ayrılmışlardır. Aralarında meslekte iken 9 Temmuz 1914’de vefat eden Üsteğmen Hafız Mehmet Hasan; 18 Nisan 1927’de vefat eden Güverte Yarbay Süleyman Mehmet Hilmi ve 1 Aralık 1931’de vefat eden Güver-te Kıdemli Yüzbaşı Hafız Ahmet Tâlat vardır. Bu sınıftan 28 Eylül 1924 tarihinde Zuvare’li Güverte Yüzbaşı Hüseyin Hüsnü disiplinsizlikten dolayı ihraç edilmiştir.

Yine bu sınıftan Koca Mustafa Paşa’lı Üsteğmen M. Tevfik Halil İbrahim 11 Haziran 1913 günü şehid düşmüştür.

Bu sınıftan Asitaneli Mehmet Ali Ülgen bu sınıfın meslekte en uzun süre görev yapan mensubu olmuştur. Oramiral rüt-besine kadar yükselerek Deniz Kuvvetleri Komutanı olmuş ve 6 Temmuz 1950’de emekliye ayrılmıştır.

Bu sınıfın birincisi Güverte Albay rütbesine kadar yükselen Canip Rahmi Yalım idi.

Ali Rıza Bey’in Kardeşi Deniz Güverte Albay Rüştü Ünlü

1 Eylül 1923 tarihinde Harbiye sınıfına geçen Ali Rıza Bey’in kardeşi Rüştü Ünlü sınıfından yedi amiral çıkmıştır. Bu isimler arasında Tümamiral Atıf Tevfik Sargut, Tümamiral Hamdi Ke-malettin Arkun, Tümamiral Mehmet İzzet Saltun, Tümamiral Hüsnü Şerafettin Karapınar, Tuğamiral İzzet Afif Büyüktuğrul, Tuğamiral Hamdi Naci Seyhun vardır. Bu sınıfın 11 kişi olan makine sınıfından Halit Kâzım Ögel ve Emin Burhanettin Tarı Tuğamiral rütbesine kadar yükselmişlerdir.

Ali Rıza Bey’in Oğlu;

Deniz Kurmay Albay Muzaffer Denizeli

1 Nisan 1929 tarihinde Harbiye sınıfına yükselen Ali Rıza Bey’in oğlu Muzaffer Denizeli 1 Kasım 1931’de subay (Asteğmen) olmuştur. Mayın filosu Komodoru iken 1960 İhtilali sonrasında Eminsu grubu içersinde Güverte Kur-may Albay rütbesiyle emekli olan Muzaffer Denizeli sını-fından; Güverte Kurmay Albay Alp Kun, Güverte Kurmay Albay Hüsnü Heper, Güverte Kurmay Albay Emir Erkilet,


Ali Rıza Bey eşi Zeynep Hanım ve oğlu Muzaffer Denizeli ile


Tuğamiral Adnan Özelçin, Tuğamiral Zahit Kırağlı, Güverte Albay Muhittin Darga, Güverte Albay Ulvi Tekeş, Güverte Kur-may Albay Muzaffer Grebene, Güverte Albay Rami Abrak, Güverte Kurmay Albay Hasan Dengiz ve makine sınıfından Tümamiral Nedim Hışankan, Makine Albay Selahattin Demir-kol, Makine Albay Cahit Boran, Makine Albay Recep Bay-talay, Makine Albay Ali Bora, Makine Albay Sedat Aytaman, Makine Albay İsmail Üleskin gibi isimler sayılabilir.

Ali Rıza Bey hakkında eserlerinde kayıtlar düşmüş olan E. Tuğamiral Afif Büyüktuğrul’un müteakip ifadeleri önem ar-zetmektedir: “Sonradan konuştuğum Donanma Komutan ve-kili Ramiz Bey’in emir subayı, yine sonradan Emekli Binbaşı Abdullah Bey de Binbaşı Hüseyin Rauf’un fikirlerini doğrular gibi konuştu; ‘Komutanlar, kurmay görevi yapan güverte su-bayları Balkan Harbinin birinci muharebesi olan İmroz Deniz Muharebesini kim idare etti, biliyor musun?

Bu muharebeden önce de çanakkale Boğazı’ndan çok çıktık, fakat düşman donanmasına ilişkin ilk belirtilerle karşılaşınca, hemen geri döndük!

Nihayet, İmroz Muharebesini yapmak üzere Boğaz’dan çıkıp da, köprüüstündekilerin oy birliğiyle geri dönmek kararının verildiğini duyan Donanmanın Topçu Kurmay Erkânı Harbi (Topçu Uzmanı) Kıdemli Yüzbaşı Amasyalı Ali Rıza Bey bağıra bağıra ‘ Beyler aldığımız maaşlar haram olur. Muharebe yapı-nız!’ dedi de, muharebe yapmak kararı verildi.”

“Amasyalı Ali Rıza Bey’in oğlu Emekli Güverte Albay Muzaffer Denizeli hayattadır. Babasının anıları olup olmadığını sordu-ğum zaman ‘ Evimizde üç beş sandık evrak ve not defterleri var’ der, fakat bunları ne gösterir, ne de verir. Bu notların Balkan Savaşı’nın deniz harekâtını aydınlatabileceğine inan-cım vardır.”

Üsteğmen rütbesiyle Ali Rıza Bey’in Torpidobotlar Komodo-ru’na hitaben yazdığı yazı, hatıratında yer alan ve sayıları yüze yakın raporundan biri olmakla beraber, nasıl bir ileri görüşe, medeni cesarete ve iradeye sahip olduğunu da göstermekte-dir. Bu raporunda yüreği parçalanmış bir halde şöyle anlatır; “Beyefendi, şahsınız ve yüce makamınız bizlerce pek kutsal ve muhteremdir. Yüce emrinize bağlanmak ve itaat etmek gö-revimizdir. İtaat kelimesi rehberimiz, hizmet ise emelimizdir. Eğer bizzat torpido atışlarında, hız denemelerinde ve denizin değişen hallerinde ve daha pek çok gerekli şartlar altında birçok tecrübeleriniz geçmiş olsaydı, elimizde bulunan filo-tillanın şuan ki ümitsiz durumu ve bu kıymetsiz, hırpalanmış, zedelenmiş artık savaş hayatına ebediyen veda etmiş tek-nelerin hüzün veren durumları hakkında malûmatınız olurdu.

Sizden önce bu makamda bulunan fırkateyn Kaptanı Hakkı Bey’in idareleri esnasında birçok defalar muhtelif limanlarda sabit hedef olduğu halde talim başlıklarıyla atış tecrübeleri icra edilmiş, fakat hiçbir zaman harp başlığıyla bir torpido feda edilerek atış yapılıp elimizdeki silahımızın patlama ve tahrip kabiliyeti, ne yazık ki tecrübe edilememiştir.

Acaba gemilerimiz ümit edilen ve beklenilen muharebe gö-revini başarıyla yerine getirecek mi? Meçhul! çünkü bilhassa torpidobotlarımız tecrübe geçirmemiştir. Mağazalarımız tor-pidolarla dolu olduğu halde bir torpil feda edilememiştir. Bir torpido istasyonu meydana getirileceği defalarca kulaklarımı-zı okşadığı halde, ne yazık ki bu söylenti hakikat görüntüsüne bürünememiştir.

Elimizde mevcut bütün torpido gemilerinin muhtelif yaşların-daki hayatlarının acı dolu maceralarını hatırlatmak gerekiyor. Bu can sıkıcı ve başağrıtıcı ifademize, önce fransız tarzında inşa edilen muhriplerle torpidobotlardan başlanılacak, daha sonraları sırayla diğerleri sayılacaktır.

1905 yılı Temmuz’unda fransa’nın Schenider Carels gemi inşa tezgahlarından indirilerek torpido muhribi ve torpidobo-tu namıyla geçmiş dönemlerde hükümetimize teslim edilen isimleri belli muhriplerle torpidobotlar bir hayli müddet kıç-tankara halde Haliç’in yosunlu sahillerinde hareketsiz bıra-kılırken, kıymetli makine, tekne ve kazanlarıyla tevkif halinde bulunmuş ve hatta makinelerinin çalıştırılmasına bile müsa-ade edilmemişti!

Bu hususta malûmlarıdır ki, İtalyan inşası Yunus ve Hami-diye torpidobotlarının kazan boruları bahsi geçen gemilerin bir defa çalıştırılmasına muvaffak olmaksızın çürütülmüş ve yenilenmesi için hayli masraflar yapılmasına zaruret hasıl ol-muştu.


Osmanlı Ordusunda görevli Alman subayları ve ordu din görevlisi papazın Mesudiye Zırhlısı’na ziyaretleri. Alman subayları Osmanlı askerî üniforması giymektedirler. Papazın sağındaki kişi Ali Rıza Bey’dir.

Karadeniz Harekatına katılan Burak Reis Ganbotu ve Giresun Torpidobotu Subayları

Süvari Hamdi Bey, Başçarkçı Refik Bey, İkinci Süvari Hüsnü Bey, İkinci çarkçı Mehmed Ali Bey, Güverte Yüzbaşı İhsan Bey, Seyir Zabiti Nazif Efendi, çarkçı Yüzbaşı Hüseyin Efendi, Kâtip Yüzbaşı Ali Efendi, Güverte Mülâzım, Cerrah İsmail Efendi,Gi-resun Süvarisi Turgud Bey, Güverte Kıdemli Yüzbaşı Mehmed Efendi, İnşaiye Kıdemli Yüzbaşı Yusuf Efendi.


Bu torpidobotların geçmişteki harp kıymetleri sıradan bir tekne derecesine indirilmişti. Bahsi geçen fransız muhrip-leri ve torpidobotları da bu hayata mahkûm edilmek üzere iken Meşrutiyet’le birlikte İngiltere’den gelen Amiral Gam-bel Paşa’nın yüce gayret ve büyük çabalarıyla yeniden işe başlanılarak donanmamızda yenileştirilme çalışmalarına girişilmiştir. fakat heyhat, Yunan karşısında öylesine geri kal-mış durumdayız ki!”

İmroz Muharebesi Hakkında

“İmroz Deniz Muharebesi lehimize olmakla beraber, harp sı-rasında öylesine noksanlar vuku buldu ki, bunlar olmasaydı, büyük bir başarı kazanılması mümkündü.”

Bu ifade Ali Rıza Bey’in kişisel görüşü olarak hatıratından alınmıştır ve İmroz Deniz Muharebesi hakkındaki değerlen-dirmesine ait birkaç bölüm şöyledir: “Donanmamız Boğaz-dan çıkıp, düşman donanmasına karşı almış olduğumuz va-ziyeti tamamlamak maksadıyla topları, tamamıyla bordadan kullanabilmek üzere, rotamızı biraz daha sancağa almak için emir verildi. Bu emir pek yolunda ve bütün gemiler toplarını tam bordalarından kullanabilmeleri için tam mevkiinde veril-mişti. fakat Barbaros bu emri ifa etmekte gecikti. Bu sebeple filomuz atış menziline girmiş olduğu halde dümen suyunu takip eden gemilerden bazıları, henüz düşmana tamamıyla borda gösterememiş olduğundan, ilk atışlar Averof üzerine konsantre edilemediği gibi borda ve kıçta bulunan topların ekserisi, Averof üzerine endaht için pruvalarına doğru en son drisa derecelerini kullanmaya mecbur oldu. Bu hal gemiler-

de kendi toplarının tesiriyle bir çok hasarı mucib oldu. Hatta çarpışmada bulunan Barbaros’tan başka diğer gemiler, ilk atışlarını yalnız baş taretleriyle icra edebildi.”

İlk atış teatisine başlandığı zaman, Mesudiye pruva hattından sarktı. Tabii mevkiini Âsâr-ı Tevfik işgal etti ki bu hal sonra icra edilen manevraların bozulmasını intaç etti.



Gemiler atış sırasında sık sık sürat ve rota değiştirdi. Bu da ilk verilen (sancağa devir) emrinin icra edilip gemilerin istenilen rotada muhafaza edilmemesinden ileri gelmiştir ki, muntaza-man çalıştırılmaya başlamış olan kontrol manzumesini ihlal etti. İlk atışta Averof’a kümelendirilmeye çalışılmış olan atış-ların dağılmasına sebep oldu.

Sık sık icra edilen manevranın, daima değişik dümen kul-lanmanın, sıhhatle top atışına fena tesir edeceğine dikkat edilmelidir. Atış sırasında fevkalade dikkate alınacak bir me-sele varsa o da, verilen rotayı muhafaza etmek ve deniz harp kuralları kati olarak icab ettirirse, tebdil etmek ve bu suretle bir rota üzerinde seyir rotasını daima sabit tutmaktır. Aynı te-sirledir ki çok mermi sarfedildiği halde isabet az olmuştur.”

Balkan Harbi’nin getirdiği büyük felaket sonucu Türkiye ve Yunanistan arasında aktolunan 14 Kasım 1913 tarihli bu Atina Anlaşmasıyla Yanya, Selânik ve Girit Adası ebeden kaybediliyordu.

Donanma Karadeniz ve Marmara ile kısmen Ege’ye çıkabil-mek gibi bir çember içersinde cepheden cepheye yetişmek için çaba gösterirken Âsâr-ı Tevfik zırhlısı Karadeniz Ha-rekâtında görev almak üzere 7 Şubat 1913 tarihinde, Kanad Komutanlığından görev hakkındaki emri almış ve Karadeniz’e hareket etmiş, fakat haritada gösterilmeyen bir sığlığa otura-rak 13 Şubat 1913’de tamamen sulara gömülmüş, su üstün-de sadece bacası kalmıştır.

Kurmay Kıdemli Yüzbaşı Ali Rıza Bey’in

25 Şubat 1913 Tarihli Raporu

Teknik olarak özellikle topçuluk konusundaki, raporlarını içeren Hatırat’ta Kurmay Kıdemli Yüzbaşı Ali Rıza Bey; “Do-nanmamızın topçu kurmaylığını üstlendiğim zamanlar hükü-metimizin biri İtalya hükümeti, diğeri Yunanistan-Bulgaristan- Sırbistan’dan oluşan Balkan İttifakı’yla yekdiğerini müteakip vuku bulan iki muhtelif muharebe zamanına tesadüf eylemiş-tir. Binaenaleyh değerlendirmelerim ve gerekçelerini iki kıs-ma ayırarak arz edeceğim.” diyerek Donanmadaki topçuluk fenni ve eksikliklerini ortaya koymaktadır.

Makalenin sayfa imkanlarını dikkate alarak, raporundan akta-rabileceğim bir bölüm şöyledir;

Birinci Kısım

İtalya Muharebesi Esnasında Donanmada Topçuluk:

Bu muharebenin devam ettiği müddetçe harp gemilerimizin İtalya Donanmasıyla denizde savaşmak gücüne sahip bu-lunmadığı hakikatiyle karşı karşıyayız. Denizlerdeki hakimiye-ti tamamıyla elinde bulunduran İtalya Donanması tarafından çanakkale istihkamları etrafında vuku bulacak herhangi bir zorlamaya ve taarruza karşı Donanmamız çanakkale Boğa-zı’nda harbin süresince kalelere bağlı bırakılmış ve daimi hareket üssü olarak Nara Limanı ittihaz edilmiştir.

Bu harbin devamı müddetince donanmadan bir geminin bile hareket üssünden ayrılmasına müsaade edilmemiş, binae-

naleyh Donanma bu yıl içinde denizde seyirde iken yapılması lazım gelen manevra sırasında atış talimlerinden mahrum kalmıştır.

Bu harp zamanında topçuluk hususundaki görev başındaki eğitim üç kısma ayrılabilir:

1) Nişancı ve muharebe atış talimleri

2) Aşırtmalı atışlı talimler ve seyir muharebelerine iştirak

3) Gece torpido hücumu ve gece atış talimleri

Nişancı ve muharebe atışları talimleri ise muharebe atışları-na kadar donanmada nişancılar geceli gündüzlü atış talimleri gibi gündüz donanmanın icra edeceği atışlı talimleri munta-zam yapmaları gerekirken, birkez olsun icra edilememiştir. Zaten topçuluk kısmını teşkil eden bu gibi atışlar Donanma-mız’da henüz tamamıyla tasnif edilememiştir.

Yalnız Donanmanın talim ve topçuluk eğitiminde görevli İn-giliz öğretmen uzmanlar, zamanında nişancı yetiştirmek namı altında münferid atış usulüyle, bilhassa üç bin metreyi geçen kısa mesafelere atışlar yapılmaktaydı. Donanmada usta ni-şancıların bulunmaması hasebiyle, bu nice senede donan-mada daimi hizmet edecek nişancı yetişememiştir.

Biri İtalyan diğeri bize düşman Balkan Devletleri’yle yek-diğerini müteakib vuku bulan iki muhtelif deniz muharebe-si zamanında Donanma Topçu Kurmay Subaylığını deruhte eyledim. filoyu meydana getiren gemilerle birlikte yapılması icap eden bu atışlar gibi Donanmamızın yeni inkişaf eden topçuluğuna pek büyük faydalar sağlanmış ise de, genel ola-rak gemi topçuluğumuz eğitim ve tatbikatlar bakımından çok geride bırakılmıştır.

Bu ana kadar Donanma’da kontrollü hakiki mermi atışları hakkında uygulamaya geçen bir çıkış fikri hasıl olamamışsa da, bu hususa ait mesafe aleti, mesafe saati, mesafe ayar-lama aleti, harita gibi gemiler için elzem malzeme temin edil-miş ve fakat bunların kaffesinin bir arada kullanılmasına ve gemilerde denetleyici bir yöntemi tesis edilememiştir.

Eğer Donanma harpte bir deniz harbi icrasına memur edil-miş olsaydı, eski usul top atışlarından başka bir şey tatbik olunamayacak ve atışların icrası her topçu ve batarya zabiti tarafından müstakilen idare edilecekti. veyahut işaret san-caklarıyla gemiler hep birden bombardıman edeceklerdi.

Donanma topçu erlerine de bulunduğu müddetçe mezkûr usul istimaline ve gemilerde topçu subaylarından müteşek-kil kontrol kısmı teşkiline çalışmış ve birçok zaman gemiler demirli olduğu halde stimbotlarla 6x4 ve 8x6 kadem ebadın-da hedefler hazır ettirilerek nişan namlularıyla talim ve atış yapabilmek, haftada iki veya üç defa İngiltere Donanması’n-da olduğu üzere top başlarında kuru sıkı mavzer atılmak şar-tıyla mahalli kontrollü atış talimi icra ettirilmiştir.

Donanmaya yeni tatbik ve icrasından bu usül atışları takip hususunda topçu subayları mühim birer vazife karşısında bulundukları hakikatini takdir eyleyerek beyinlerinde bu usu-


Hamidiye Kruvazörü


lün yerleşmesine ve gerekli uygulamaların yapılmasına dair rekabet hasıl olmuş, her topçu subayı mensup olduğu gemi dahilinde atış kontrol manzumesini düzeneği hakkında tür-lü türlü ıslahat ve teşkilatta bulunmuş, top taretlerinde ve bataryalarda bulunan bölük subaylarına bu cins atışı talim ettirmişlerdir. Hatta gemiler içerisinde bu hususta Turgud Reis Zırhlısı topçu subayı en ileri gitmiş ve İngiltere Donan-ması’nda müşahede edip, tatbikini tavsiye eylediğim herşeyi gemisinde ihzar ve tatbik eylemiştir.

Zırhlı gemilerimizden aynı sistemde bulunan Barbaros ve Turgud Reis zırhlılarında kontrollü atışların yapılmasını sağ-layacak az çok teknik broşür veya kitap ve telefonlar mevcut olduğundan, bu şekildeki topçuluk mezkur iki gemide daha ileri gitmiştir. Yalnız bu gemilerde mevcut olan savaş harekât merkeziyle çanaklıklar arasında İngiltere Donanmasında olduğu gibi doğrudan doğruya haberleşme vasıtaları olma-dığından, kontrollü kısım ve ilgili donanım kıç zırhlıklarına alınarak, burası harekât haberleşme merkezi ittihaz edilmişti. Kontrollü atış usulünün ilk tatbikinde kıç direk çanaklıkları uygun görülmüş ve mesafe aleti de kıç köprü üstüne yerleş-tirilmiştir. Bilahare bu mevkilerin harpte mahzurları olacağı tecrübelerle anlaşıldığından pruva direklerinin kullanılmasına mecburiyet görüldü ve aşağıda arz edileceği üzere Balkan Harbi başlarında bazı tadilat icrası ve muhabere borularıyla telefonlar ilavesiyle mesafe aleti subayı, topçu subayı mevkii pruva direğine nakledilmiş ve kontrol kısmı da birlikte pruva çanaklığına alınmıştır.

Mesudiye’de kontrol manzumesini teşkil ve toplarıyla haber-leşmeyi temin için direğin de muharebe ve telefon donanımı olmadığı gibi kule zırhı içerisindeki muhabere boruları da harpte kontrollü atış icrasına müsait olamayacak derecede bulunduğundan, bu gemide subayların ve sair personelin bu cins endaht usulünde bilgi sahibi olmaları için yalnız sulh za-manında tatbik olabilen geçici donanım icrası cihetine gidil-miş ve o yolda talime devam edilmiştir.

Hamidiye ve Mecidiye kruvazörlerinin topları açık güvertede bulunduğundan tertibat kontrolü pruva çanaklığında teşkil edilmiş ve toplara verilecek mesafe ve muhabere boruları yerine hedeften sapmayı kontrol ve flama usulüyle kontrollü atış usulü talim ettirilmiştir.

Âsâr-ı Tevfik bu sırada topçu mühendis mektep eğitim okul gemisi olduğundan bu gemide gerek topların yerleştirilme-leri ve gerekse direğinin bacasının arkasına pek yakın olma-sı dolayısıyla bilfiil kontrol manzumesi teşkil edilememiş ise de, gemi topçuluk öğretmeni tarafından topçu mühendislere donanımı tarif ve uygulattırmış, bu usul atışların diğer gemi-lerde kullanılmasını gösterilmek şartıyla bilgilerinin arttırılma-sına çalışılmıştır.

Berk-i Satvet esasen küçük bir gemi olması hasebiyle kont-rollü atış usulünün tatbiki cihetine gidilememiş ve zaten bu hususta lâzım olan alet ve edevat da mevcut değildi. Harp-te atış kontrolü topçu zabitinin kişisel kararına bırakılmıştır. Kontrollü atışın ehemmiyet derecesi ve faydası ve seyir ha-

lindeki savaş gemilerine karşı top atışı için pek etkili ve fay-dalı olan bu usul Donanma Kumandanlığınca tasvip ve teşvik buyrularak, İtalya Savaşı devam ettiği müddetçe her hafta topçu subayları kumandan gemisinde toplantı yapılarak fikir alışverişinde bulunduruldu.

Bahsi geçen subayların görevli bulundukları gemilerde top batarya subayı mühendislere ve erlere bu hususta uygula-malı ve nazari dersler, talimler vererek masabaşı talimler icra ettirerek az çok bir fikir hasıl eylemişlerdir. Gemiler demirli iken hareketli hedeflere, nişan namlularına atışlar icra edil-dikten sonra Barbaros, Turgud Reis, Mesudiye zırhlılarından bir fırka ile birkaç defa Boğaz girişinde Galata feneri ile Saltık Limanı arasında muhtelif süratlerle seyredilerek ayrıca bir is-timbot tarafından çekilen sürati bilinmeyen hedefler üzerine nişan namlularıyla atış yapmak suretiyle talim ve muharebe atışlarındaki deneyimler arttırılmış ve zabitan kontrollü atış usulüne de bu tekrarlar sayesinde alışkanlık kazanmıştı.

Donanma bu şekilde haftanın belirli zamanlarında kontrol-lü atış talimleri yaptığı gibi ayrı ayrı batarya zabitanı ve top nişancılarına İngiltere’de uygulanmakta olan usul üzere ha-reketli hedef üzerine bir pusluk ve 7.65 milimetrelik nişan namlularıyla atışlar icra ettirilmiştir. Bu suretle batarya subay-ları ve nişancı erler de mümkün mertebe bu usulün icrasına alıştırılmış ve 1,000 ila 1,500 metreyi aşan bu atışlarda her geminin isabet derecesi bizzat hedef bezi üzerindeki delikleri saymak şartıyla yüzde 38 ila 85’i bulmuştu.

Donanmanın çanakkale Boğazı gibi dar olan bir mahalde ni-şan namlularıyla atış talimini tabiatıyla kısa mesafede icra etmeye mecbur olduğundan nişancıların gözü kısa mesafe-lere atışa alıştığı gibi, batarya subayları da yakın mesafeden İngiliz usulü atış icrasıyla meşgul olmuştur. Böyle kısa menzil-li atışların bilahare uzun menzillerde icra edilecek muharebe atışları için sakıncaları olduğu düşünülmüş ve nitekim müte-akiben icra edilen uzun menzil atışlarında da bu çekincenin hakikat olduğu tecrübeyle sabit olmuştur.

Asıl nişancıların senelik muayene atışları öncesini teşkil eden liman dahilindeki atışları müteakip o zamanın müsaadesine göre büyük kıtada bez hedefler imal ettirerek gemiler birer


Kurmay Üsteğmen Ali Rıza Bey top taretinde


birer büyük top talim mermileri ile atışa çıkarılmıştır. Bu atış-lar için seçilen menzil, gerek İngiliz Donanması’nda ve ge-rek Osmanlı Donanması’nda şimdiye kadar tatbik ve takip edilmekte bulunan usulün hilafında olarak 2.500 metreden yukarı olmak üzere tensip edilmiştir.

Mermilerin Hiçbiri Hedefe İsabet Etmedi.

Zira Hatalı Onarım Yapılmıştı!

Evvela Hamidiye Kruvazörü 25 Mart 1912 tarihinde çanakkale Boğazı’ndan çıkarak İmroz Adası ile Toprak Ada-ları arasında bahsi geçen gemiler tarafından dikilen 1,238 kadem ebadındaki sabit hedefe batarya personeli marife-tiyle atışlar yapmış ise de, sarf edilen 76 mermiden hiçbiri

hedefe isabet etmemişti. Bahsi geçen kruvazör hedefe 2.500 ila 3.000 metre mesafeye dikilen mesafe şamandıraları isti-kametinde 10 mil süratle seyrettirilmiş ve atış neticeleri Do-nanma Kumandanlığı vasıtasıyla üst makama rapor edilmiştir.

Subayların Büyük Kısmı Topçuluk

Eğitiminden Geçmemiştir.

Top sesinden bile çekinen bir devlet hükümdarı varken, top-çuluk talimi yapmaya kalkışmaya da imkan yoktu! Gemilerde bu yüzden topçuluk pek geri kalmıştı. Örnek alırsam, torpi-dobotlarda bulunan topçu subaylarının büyük kısmı hiçbir kurstan geçmediğinden, personele topçuluk talim ve tarzı öğretmesini ve ilmi nişancı yetiştirmek usulünü bilmiyordu.

Sırf filotillada topçu ve nişancı yetiştirmek ve topçulara ilmi ders vermek hususunda uzun talimnameler, filo muhtıraları şeklinde görev yazıları basılmış ve dağıtılmıştır. Liman dahi-linde sabit saç hedefe nişan namlularıyla atış yaptırmak ve sık sık boğaz dahilinde Nara ile Galata feneri arasında se-yirler icra ettirerek sabit hedefe asıl top talim mermileri ile atışlar icra ettirilmek gibi bilfiil atışlı talimlerinden hali kalın-mamasını ve hatta birkaç defa da dört beş torpido çanakkale Boğazı haricine çıkarılarak, diğer torpidoyla çekilen küçük kıtada hedefe konsantre ateş etmek şartıyla nişancılara müs-takil atış talimleri yaptırılmış ve bu şekilde bütün sene bunlar da mümkün olduğu kadar atışlarla meşgul edilmiştir.

İtalya Savaşı devam ettiği müddetçe torpidobotlarımız ve muhriplerimiz her gece çanakkale Boğazı ağzında karakol beklemek ve çanakkale Limanı’nda projektörlerle Boğazı aydınlatmak vazifelerine memur edilmiş bulunduklarından haftanın birkaç günü de kömür almak ve gemi temizliği ile meşgul olmak gibi hizmetlerin tesiriyle devamlı bir surette talim ve tedrisleri cihetine gidilemiyordu. Bununla beraber bu gemilerimizde topçuluğun gelişmesi için, filotilla Komodorlu-ğu maiyetinde bizzat torpidobotlarda topçuluk talim ve tedri-satına memur ayrıca bir topçu kurmay zabitinin bulunması, lüzumunu hissettim.

Bu atışlarda çanakkale Ordusu Kumandanı Korgeneral (ferik) Ali Rıza Paşa da bulunmuşlar. Bu atışlar bilhassa icra edilmiş ve isabet sıhhatinden ziyade atış sürati göz önüne alınmış ve nişancılara denizde atış unsurları hakkında dersler verilmiştir.

Gece Torpido Hücumu, Gece Top Atış Talimleri

ve Projektör Kullanımı

Donanma, Nara Limanı’nda bulunduğu müddetçe gecele-yin, düşman torpidolarına yapılması gereken, icrası mümkün her türlü harp hazırlıkları ile gece müdafaasını icra etmeye devam etmiştir. Geceleri Donanmanın bulunduğu mevkii düşmana göstermemek için Ana Donanmamız kesinlikle projektör kullanamamıştır. Düşman torpidolarının donanma-ya hücum edeceği daimi güzergahı aydınlatılmış bir saha haline getirmek hususu Seddülbahir ve Kumkale’den, Kilit-bahir ve çanakkale’ye kadar olan kısmı aydınlatmak göre-vi, sahilin muhtelif cihetine yerleştirilen sabit projektörlerle Donanmanın ileri karakolunu teşkil eden torpidobotlarda ve bazen kruvazör gemilerimizde bulunan projektörlere ihale edilmişti. Binaenaleyh birçok zaman mevkiini terk etmeyen Ana Donanmamız gece projektör kullanımı ve gece atışların-dan mahrum kalmıştır. Zaten icra ettiğim incelemeye naza-ran faaliyet başlangıcından bu ana kadar Donanmamız ancak birkaç defa gece hücumları talimlerinde bulunmuş ve gece torpidobotlara veyahut torpidobot şeklindeki hedeflere top atışını icra edememiştir.

Açıkcası Donanmadaki cephanelerin kullanılma müddetleri çoktan geçmişti! Bu halin umum cephaneye mahzuru olacağı anlaşılarak her top başında mahfuz mevkilerde gemi asan-sörlerinin top başına yetiştirmek hususundaki sürat ve sarf



edeceği zamana nazaran daha az miktarda cephane bulun-durulması, icabında bu cephane sarf edilince asansörler he-men cephane yetiştirebilmek üzere işlemeye hazır bulunmak üzere tertibat alınması Donanmaya bildirilmiş ve bir müddet-de bu halde vazife icra etmeye devam edilmiştir.

Geceli gündüzlü hazır tutulan bu cephaneler cephaneliklerine tekrar iade edilmeyerek, gemiler atış talimine çıktıklarında sarf olunmuş ve tekrar bunların yerine diğer cephane ika-me edilmiştir. Donanmamızda hakikaten gece savunmasına mahsus cephane pek noksan ve gece kontrollü atış icrası mahdut denilemeyecek derecededir. Aynı zamanda zaten top guruplarının idaresine kafi adette olmayan projektörlerin aydınlatma sahası zamanı hazır mayın menzillerine nispeten pek kısa, ziyaları ekseriyeti otomatik olmamakla beraber ma-yın ağları, projektör adetleri, muhabere donanımları, munta-zam gece nişangahları projektör yakmak hususunda dene-yimli ve uzman personel de yok gibidir.

“Halihazırda donanmada topçu subayı seçimi hakkında bir usul yoktur. Hatta Osmanlı Donanması’nda en kolayı ve arzu eden subay için hiçbir kayda bağlı olmadan, ikinci derecede kalmış bir meslek gibi telakki edenler vardır.

Bir mühendis gemiye gelir, topçu zabiti maiyetine verilir. Bu mühendis artık intisab etmediği, teşkilatını bilmediği bölük idaresini, gündüz vardiya beklemesini, filika ve stimbot idare-sini bütün bütün terk ederek, teğmenliğe terfi edinceye ka-dar, topçu mühendisi namıyla daimi topçu kalır. Gemide top temizliği zamanlarında, gerekli malzemeleri vermek, cephane mevcudunu yazmak bunların görevidir.”

23 Şubat 1913

Donanma Kumandanlığı Vekaleti Yüksek Katı’na

Topların Tophane-i Amire’den memur ile celb edilen özel öl-çüm aletleriyle ölçümlerinde, setlerine nazaran namlu kutur-ları, asıl ölçülerinden hayli artmış olduğu görülmüştür.

Halbuki evvelce Tophane’den celbolunan memurların ölç-tükleri miktarın ellerinde bulunan şuradan buradan tedarik ettikleri bir aletle olduğu, memurların ifadesinden anlaşılmış ve setlerin artmasına o memurlar tarafından gözetimim al-tında ve özel aletiyle bu defaki ölçümünde müteakip veriler bulunmuştur:

Barbaros, Turgud Reis ve Mesudiye zırhlılarının topları yivleri-nin aşınması mevcut alet ile femden itibaren 4 m'ye ve kuy-ruktan yivlerin başladığı noktadan itibaren 90 ile 100 cm.’ye kadar ölçülebilmiştir. Üç metreye kadar bir kısım ölçüleme-miştir. Mamafih bu kısımda dahi aşınmaların tahminen aynı tarzda olacağı tabiidir. Mamafih umum topların yekdiğerin-den farkları yok gibidir.

Bu gemilerin toplarında ciddi aşınmalar vardır. Bu halde top-ların teknik ölçüleri değişmiş ve yıpranmış olduğundan sıh-hatli top atışı yapmanın zorlaşacağı ve topların kıymet ve harp kudretinin hayli azalmış olduğu aşikardır.

Topların teknik açıdan hayatı az kaldığından ayarlanmaları imkansızdır.

Şimdi yapılabilecek iş topları, atış menzilinde denemek ve iyi netice verecek olursa, bulunacak ortalama hatayı menzil farkı olarak, o menzilde kullanmak gerekecektir. Bu gerçeğin dışındaki atışlarda top atışlarında hedefi vurma şansı sağlıklı olamayacaktır. Evvelce aynı raporun Bahriye Nezareti Altıncı Topçu Dairesine takdim kılındığı arz olunur. “

“Tarihi: 8 Ocak 1913 çarşamba gecesi

Mevkii: Nara - Barbaros Zırhlısı.

vasıf Bey bu sabah bizi çağırdı; iki mesele üzerine Selahad-din Bey’le birlikte bir plan tertip etmemizi söyledi. Biri Lim-ni’ye doğru hareket etmek, diğeri Dedeağaç’a giderek ihrac edilmekte bulunan asker ve erzakın zaptı hususunda Donan-manın oraya kadar süratle hareketiydi.

Selahaddin Bey’le evvela bu programı tertip ettik. Sonra va-sıf ve Hamdi Beylere gösterdik. Muvafık gördüler ve tümüyle kabul ettiler. Yalnız son 16’ncı maddeyi ilave ettiler.

Programın düzenlenmesi ve Donanmanın faaliyeti onlar ta-rafından da arzu ediliyor. fakat her nedense icrası geri bıra-kılıyor. O programı tertip ettik. fakat filo muhtırası kopyalar çıkartılarak tüm gemilere neşredilecek. vakıa tatbiki malum değil. Kendilerine sordum; Tekraren “Bakalım düşünürüz, olmazsa yarın veya öbür gün” gibi baştan savıcı sözlerle uy-gulama zamanını beyan etmediler. Uygulama şekli hakkında işi kumandana bıraktılar. Bakalım uygulama zamanı ne gün olacak.”

Ali Rıza Bey’in hatıratında yeralan müteakip satırlar, Gelibolu Yarımadası savunması adına Donanmanın kara hedeflerini aşırtmalı olarak bombardıman etmesi için yapılan eğitim-leri özetle vermektedir. Açıkcası kendi topraklarımızı nasıl bombalayacağımızın talimleri yapılmakta ve atışların isabetli olması üzerine Donanma tebrik edilmektedir; “Aşırma atışla-rında sabit olmayan hedefe karşı ateş edecek gemiye mevki-ini bildirmek için, bilinmesi gerekenler de böylece anlaşılmış oldu.

Merminin düştüğü noktayı tarassud için karada bir gözetle-me yeri tesisi, ateş edilecek hedef istikametinde gözetleme mevkileri ve bu gözetleme mevkileri ile gemi arasında ha-berleşmeyi temin için işaret istasyonları ve telefon donanımı gibi işler yapıldı.

Düşmanın askerî harekât icra edeceği tahmin edilen mevki-nin, Maydos Kolordu Erkanı Harbiyesi tarafından temin edil-miş haritalar incelendi ve koyları kopya edilerek gemilere ve gözetleme mevkilerine bildirildi.

Düzenlenen program gereğince Barbaros, Turgut, Mecidiye; Maydos ve Kilya sırtlarından, Kabatepe sahilini, Âsâr-ı Tevfik, Hamidiye, Berk-i Satvet de; Bolayır bölgesindeki Saros Körfe-zi’nin kuzeyini savunmaya memur edilmişti.



3 Mart 1913 tarihinde Barbaros, Turgut Maydos önünde, Mecidiye Kilya Limanı içinde bulunarak birkaç gün sürdü-rülen aşırtmalı ateşler, tepeler arkasına tahtadan yapılmış olan, piyade avcı hedeflerini, top bataryalarını muvaffakiyetli tesir altında bulundurmuştu. Hatta Donanmanın şimdiye ka-dar meşgul olmadığı böyle bir aşırtmalı top atışının başarılı neticeler vermesi, kara ordumuz nezdinde umudu hasıl ettiği, maneviyatlarının dahi artmasına hayli yardım ettiği, düşman tarafından vuku bulacak böyle bir muhtemel harekata karşı, donanmanın savunma sağlaması hususunda orduya kuvvet-li bir etki olacağı, Maydos Kolordu Kumandanlığı tarafından gerek resmi surette, gerekse hususi olarak bildirilmiş ve atış sonuçları hakkında yazılar neşredilmişti.”

Filotillada Topçuluk

“filotillada topçuluk pek geri kalmıştır. çünkü torpidobotlarda bulunan topçu subaylarının hepsi topçuluk kurslarından geç-memiş, bulundukları müddette filo topçu topçularına nazaran daha az bilgi sahibi olduklarından, erler topçuluk talimini ve nişancı yetiştirmek usulünü takip edememektedirler. Sırf filo-tillada topçu ve nişancı yetiştirmek ve topçulara uygulamalı ders vermek hususunda uzun talimatlar, filo emirleri şeklinde görevleri belirten duyurular çoğaltılarak gemilere dağıtılmıştır.

Liman dahilinde sabit saç hedefe, atışlar yaptırılmak gibi ateşli talimlerde bulundurulmuş ve hatta birkaç defa da 4-5 torpidobottan mürekkep bir fırka ile çanakkale Boğazı dışına çıkılarak diğer bir torpidobotla, küçük boyda hedefe konsant-re ateş etmek şartıyla, nişancılara müstakil ateş talimleri yap-tırılmış ve mümkün olduğu kadar topçu personeli atışlarla meşgul edilmiştir. Bu son atışlar bilhassa dalgalı havalarda icra ettirilmiş ve isabetten ziyade, sürat dikkate alınmış ve nişancılara denizde atış yapmak hakkında dersler verilmiştir.

İtalya Harbi devam ettiği müddetçe torpidobotlarımız ve muh-riplerimiz her gece çanakkale Boğazı ağzında karakol bek-lemek, çanakkale Limanı’nda projektörlerle Boğazı aydın-latmak vazifeleriyle de görevli olduklarından, haftanın birkaç günü kömür almak ve gemi temizliğiyle meşgul olmak gibi işlerden, devamlı talim ve eğitim yoluna gidilememiştir.

Donanmada harp devam ettiği müddetçe gece vardiyası beklenilmiştir. Akşamları güneşin batmasıyla beraber, usule uygun, bir gemide bulunan küçük çaptaki topların her biri için 40’ar atım cephane çıkarılmış ve sabahları tekrar cepha-neliklerine alınmışsa da, bir sene mütemadiyen adedi yüzlere ulaşan bu cephanelerin devamlı güverteye çıkarılması ve tek-rar mevkiine gönderilmesi gemi asansörlerini harap etmiş ve cephaneler de ardı arkası kesilmeyen kötü havalara maruz kaldığından, esasen garanti sürelerini doldurmaya başlayan ekseri gemi cephaneleri bozulmaya başlamıştı. Bu mahzurun tüm cephaneye sirayet edeceği anlaşılarak her top başında ve korumalı bir mevkide daha az miktarda cephane bulundu-rulması, icabında bu cephane sarfedilinceye kadar asansör-lerle hemen cephane yetiştirebilmek üzere işletmeye hazır bulunmak üzere önlem alınması Donanmaya bildirilmiş ve bir müddet de bu halde vazifeye devam olunmuştur.

fakat geceli gündüzlü güvertede kalan bu cephaneler, cep-haneliklerine tekrar iade edilmeyerek gemi atış talimine çıktıkça başta boş yere harcanmış ve bunların yerine diğer cephaneler ikame edilmiştir.

Donanmamızda hakikaten torpido ağları, projektör adetleri, haberleşme aletleri, muntazam gece nişangahları gibi, gece müdafaasına mahsus vesait pek noksan ve gece kontrollü top atışı icrası yok denilebilecek derecededir. Aynı zamanda zaten top gruplarının idaresine kafi adette olmayan projektör-ler, torpido menzillerine nisbeten pek kısa, ışıkları kuvvetsiz, ekserisi otomatik olmamakla beraber projektör yakmak ve kullanmak için de yetişmiş ve eğitimli personeli yok gibidir.

Bununla beraber top başında vardiya bekleyen personel, gece düşmana karşı kullanacakları topların nişangah vs. gibi ince edevata ait teknik hakkındaki bilgilerini bir tarafa bırakın, devrin tekniğinin bir bütünü olan bu harp gemilerinde böyle cihazların, topların ve donanımların nasıl kullanılacağına dair mevcut talimatları dahi okuyup anlayacak öğrenimden uzak cahiller olduklarından maalesef acizdiler. Bu nedenle gece nişangahlarının doğru şekilde kullanılması ve idaresi bütün bir sene topçu subaylarını pek müşkül mevkide bırakmıştır.

Subayların tüm mesailerine ve top personeline verdikleri her türlü talimata rağmen, durmadan bozulan gece nişangah donanımları her gemide defalarca değişmiş ve bu hususta Bahriye Nezareti de hayli masraflar etmiştir.

Gemiler muhtelif zamanlarda birer ikişer, Nara arkasında ve Akbaş ve Saltık Limanı cihetlerine alınarak demirli iken, ora-da projektör talimleri ve stimbotlarla gecenin gayrı muayyen zamanlarında gemi üzerine hücumlar icra ve projektörlerle bu stimbotların izlenmesi usülü ve her vardiyaya ayrı ayrı stimbotlarla gerilen küçük seyyar hedeflere nişan namlula-rıyla, gece nişangahları kullanarak, gece atışı yaptırılmış, bu cihetle gece torpido hücumuna karşı riayet edilmesi lazım gelen hususlar hakkında, erlere ve subaylara az çok uygula-malı fikirler gösterilmiştir.

İngiliz Donanması’nda tatbik edilmekte olan usuller hakkın-da müteaddid filo talimnameleri neşrettirilmiştir. Mamafih bu küçük talimler, gece hakiki torpido hücumuna karşı, top atışını mükemmel isabet ettirebilecek derecede olabilmek için yeterli görülmemiştir. filotillamız gece atışıyla hiç meşgul olamamıştır.

Umumiyetle her büyük gemimizde mevcut batarya topları üzerinde aşırtmalı atışlar için kullanılan drisa ve irtifa derece donanımları mevcut değildi. Barbaros, Turgud Reis, Mecidi-ye toplarının irtifa dereceleri Mesudiye, Hamidiye, Mecidiye, Asarı Tevfik toplarının drisa taksimatı olmadığından bunlar topçu subaylarının şahsi gayretleri sayesinde, her gemideki makine memurları tarafından, pirinç çemberler üzerine kazı-narak ve mümkün olduğu kadar sıhhatle toplara bağlanarak, topların bu eksiği tamamlandı.


Ali Rıza Bey’in Deniz Müzesi arşivinde yeralan künyesi; “Amasyalı Ali Rıza bin Mehmet Efendi’ye ait Tercüme-i Hâl”başlığıyla İstanbul Deniz Müzesi Künye Defterleri

D.4 S.757-0209’da yeralmaktadır.


Düşman Bütün Adalarımızı İşgal Etmiştir.

Düşmanın ana filosu veya esas kuvveti tahrip edilmedikçe harekat üssünün değiştirilmemesi lazımdır. çünkü donanma-mızın asıl vazifesi adaları kurtarmaktır, adaları kurtarmak için de düşmanın asıl kuvvetinin tepelenmesi gereklidir. Bugün donanmamız savunma harekatından ziyade hücum harekatı icrasına mecburdur. Hücum harekatı ise mutlaka düşmanın deniz gücüne karşı olacaktır. Düşmanın deniz gücü ile çar-pışmadan gerek adalar sahiline ve gerek Yunanistan sahiline taarruz etmek bizim için istenilen yararı temin etmez.

O halde düşmana denizde rast gelmek, onu arayıp bulmak la-zımdır. Düşmanı aramak için harekât üssünün değiştirilmesi-ne lüzum yoktur. çünkü hangi harekât üssü seçilirse seçilsin donanmamız gece seyri olmadığından mutlaka güneş batar-ken limana geri dönmeye mecburdur. Şimdiye kadar esaslı ve yek diğerini takiben tertip edilmiş bir planımız yoktur.

Amaç nedir, donanma ne iş görecektir? Düşman donanması-nı nasıl bulacaktır, bu hususta ortaya konulan sorulara gemi süvarilerinden hiçbiri kesin ve etraflı bir yanıt verememiştir! Donanmamız bu ana kadar birkaç defa boğazdan çıktığı hal-de hiçbirisinde kararlı bir usul takip etmedi, boş yere zaman kaybedildi ve boş yere harcama yapıldı. Yapılacak her çıkışı müteakip ikinci çıkış ara verilmeden yapılmalı ve belirli nok-talarla maksatlar takip edilmelidir.”

Salgın Hastalıklar ve Vefatı Üzerindeki Sırra Dair

Ali Rıza Bey, Salacak’ta intihar etmeden önce hazırlamış ol-duğu iki mektubu, kılıcını ve üniformasını kıyıdan biraz geri-deki taşların üzerine bırakmıştır. Bu mektuplardan biri, Deniz Kuvvetleri Komutanlığına hitap etmektedir. Diğeri de kayınva-lidesine hitaben yazılmış bir mektuptur ve tüm aile mensup-larından teker teker özür dileyerek, verdiği geri dönülmez acı kararı nedeniyle kendisini affetmelerini dilemektedir.

Bu mektuplar halen İstanbul Deniz Müzesi Arşivinde olmalıdır. Ayrıca Ali Rıza Bey’in sicil dosyasını içeren kayıtlar, bildi-rildiğine göre; halen belgelerin tasnifi tamamlanmadığından, tasnif dışı belgeler arasında yeralmaktadır. Muhtemeldir ki, diğer kayıtlar da tasnif edilmiş hale gelmiştir.

Bir defterde orduda ve bağlantılı olarak donanmada görülen bazı salgın hastalıkların çok kırıcı olduğunun yarım kalmış cümle halinde işaret edilmesi üzerine, orduyu saran hasta-lıklar konusunda yayınlanmış makaleleri araştırmayı gerekli buldum.

Osmanlı Ordusuyla, Bahriye efradını etkileyen salgın ve bu-laşıcı hastalıklar üzerine muhtelif kaynaklar var. ATESE Tarih Uzmanları Alev Keskin, fatma İlhan ve Özlem Demireğen imzasını taşıyan “Birinci Dünya Savaşı’nda Doğu Cephesi’n-de Salgın Hastalıklar: Kolera ve Kolera ile Mücadele” başlıklı bir makale bu konudaki araştırmalardan biri olarak, göste-rilebilir.

Ancak, “Bilhassa birkaç efratta görülen frengi hastalığı..” gibi sonu gelmeyen yarım bir cümle dikkati çekmektedir. Bu

kelime üzerinde durarak bir araştırma yaptım. Halen Uşak Üniversitesi Eğitim fakültesi Dekanı görevini sürdürdüğüne dair bilgi sahibi olduğum Prof. Dr. Ramazan çalık ve Doç.Dr. Muzaffer Tepekaya’nın “ I. Dünya Savaşı Esnasında Anado-ludaki Salgın hastalıklar …” başlıklı makaleleri, önemli bir kaynak eser olmaktadır.

Nitekim bu makalede anlatıldığı üzere, 1889-1902 yılların-da Osmanlı Devleti’nde görev yapan Alman dermatologu Ernst von Dürin, Anadolu’da bulunduğu süre içerisindeki frengi hastalığı bağlamındaki gözlemlerinden yola çıkarak yaptığı değerlendirmesinde şu cümlelere yer vermektedir; “Suriye, fırat, Dicle havzası hariç Küçük Asya’da Osmanlı nüfusu 1844’den 1890 yılına kadar 12 milyondan 7 milyona düşmüştür. Bunun sebebi bütün Türkler için geçerli olan ağır askerî hizmet ve diğer taraftan syphilis (frengi) hastalığıdır. Ayrıca İstanbul’dan Düzce’ye kadar olan seyahatimde, bölge-de hızlı bir nüfus düşüşünün olduğu dikkatimi çekmiştir. Zira


KAYNAKLAR

(Ali Rıza bin Mehmed Efendi’nin hastalığı, İstanbul Deniz Müzesi Arşivi D.4.S.757).

(Büyüktuğrul, E.Tümamiral Afif, 2005:Sf.960)

Büyüktuğrul, Amiral Afif (1980), Balkan Savaşı Deniz Harekatı Üzerine Gerçekler 1912, TTK Yayını 1980, Sf.174.

Büyüktuğrul Amiral Afif (1983) Osmanlı Deniz Harp Tarihi ve Cumhuriyet Donanması, C.4. Sf.174., Deniz Matbaası, İstanbul.

çalık, Doç.Dr. Ramazan- Yrd. Doç.Dr. Tepekaya,Muzaffer, (2007) I. Dünya Savaşı Esnasında Anadoludaki Salgın Hastalık-lar ve Ermeniler, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı :16, Konya.

Deniz Müzesi Komutanlığı Arşivi, İstanbul

Emir,Ali Haydar (1932) , “Balkan Harbi’nde Türk filosu”, Deniz Harp Akademisi 11 No’lu Neşriyatı,Deniz Matbaası/Kasım-paşa,İstanbul.

Keskin,Alev - İlhan, fatma - Demireğen, Özlem, Birinci Dünya Savaşı’nda Doğu Cephesi’nde Salgın Hastalıklar: Kolera ve Kolera İle Mücadele,(2012) Gnkur. ATESE Bşk.lığı Askerî Tarih Araştırmaları Dergisi, Yıl 10, Şubat 2013, Sayı 19, Sf.85-100.

(Kolera, ATESE Askerî Tarih Araştırmaları Dergisi, Yıl 10, Şubat 2013, Sayı 19, Sf.85-100)

(Salgın hastalıklar, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2007 Sayı :16)

İstanbul Bahriye Kumandanı Celal.”


bölgede bulunan çok sayıdaki Türk mezarlıkları bunu teyid etmektedir. Bugün buralarda Tatarlar ve çerkezler bulunmak-tadır. Artık buralarda Türk kalmamıştır. Türk halkı tamamen ölmüş.

Bir çerkez muhtar bana kendi köyünün nüfus defterini gös-terdi. Defterdeki kayıtlara göre 30 yıl önce 100 hanede top-lam 500 insan yaşamaktaymış. Ertesi gün bu köyü ziyaret ettik. Köyde 3 hanede 7 kişinin kaldığını gördük ve evde bu-lunan yaşlı bir adam bize bütün halkın frengi hastalığından öldüğünü söyledi. Bunun sebebi Avrupalı bayanların Selanik, Edirne, İzmir, İskenderun ve Beyrut’ta yerleşmeye başlama-sından beri frengi hastalığının yayılmaya başlamış olmasıydı. Bunlar Yahudi bayanlar ile, fransız, İspanyol, İtalyan ve Yunan kadınlarıydı. Polis kayıtlarına göre bu kadınların sayısı Pera ve Galata’da 5.000, İzmir’de ise 2.000 olarak bildirilmektedir. frengi hastalığının Suriye, Kastamonu ve Sivas’ta ve hatta bütün Karadeniz sahili boyunca yaygın olduğu ve bulaşıcı hal aldığı görülmektedir.”

von Düring, Kastamonu vilayetinde halkın yüzde 70-80’inin frengi olduğunu tespit etmiştir. Ayrıca, İstanbul’a yakın bir bölge olan çanakkale ve çevresinde de frengi hastalığının et-kisini gösterdiğini, Biga, Koza ve köyleriyle çan Nahiyesi’nde frengi hastalığı yaygınlaştığını yazmıştır. Hükümet, bu hasta-lığın yaygınlaşması üzerine Kale-i Sultaniye’de (çanakkale) de “Kastamonu vilayeti ve Bolu Sancağı frengi Mücadelesi Teşkilat-i Sıhhîyesi Nizamnamesi”nin uygulanmasını karar-laştırmıştır. Hatta Goeben (Yavuz) Zırhlısında görevli birkaç Alman bahriye efradında da frengi hastalığına rastlanıldığı, hastalığın karada köylere kadar sirayet etmiş olduğu belirti-lerek, şöyle denilmektedir: “Memleketin birçok noktasında bu yüzden nice yaşamlar ve aileler sönüp geçmiştir.”

Ali Rıza Bey’in 1920 yılında daha da ciddi hâl aldığı anlaşı-lan böbrek iltihabı rahatsızlığı görevini yapamayarak istirahat verildiği ve bu tedavi süresinin müteakiben daha da uzatıldığı anlaşılmaktadır.

Mezkûr kayıtların 23 Eylül 1335 (1919) ve müteakiben 1 Kanuni Sani-1 Ocak 1920) tarihli hanelerinde “İcra ettirilen muayenesinde hastalığı müşahade edildiğinden berayı isti-rahat ve müdaveten 2 ay müddetle terhisi sıhhiyeden iş’ar olunmakla, mucibince ferman sadır olmuştur. Yukarıda geçen hastalığından tekrar icra ettirilen muayenesinde “zat-ül-kilye [böbrek iltihabı] hastalığı” müşahade edildiğinden 3 ay müd-detle icrayı terhisi ve önceki 2 mahlık izni esnasında, o zaman Hamidiye Kruvazörü’ndeki vazifesinden ayrılış tarihine naza-ran hesap edilmek üzere izninin sonundan itibaren eklenmesi ferman sadır olmuştur.” kayıtları görülmektedir. Son tayin yeri olan İsa Reis Süvariliği görevine de katılamamıştır.

Ali Rıza Bey’in vefatıyla ilgili evrak şöyledir: “Meşruhat (Açıklama),Bahriye vekalet-i Celilesi, Evrak ve Dosya:6176/ 6844;Teşkilat-ı Ahire mucibince İsa Reis Süvariliğine tayin edilip, henüz mahal-i memuriyetine azimet etmemiş olan Korvet Kapudanı Amasyalı Ali Rıza Bey’in mah-ı hallin 2’nci Pazar gecesi, Üsküdar’da Şemsi Paşa Sahili’nde sivil parde-süsü, kamış bastonunu terk ederek kendisini denize atmak suretiyle intihar eylediği ve pardesüsünün cebinde ele geçiri-len bir mektupta intiharı zikredilmekte bulunduğu ve cesedin elyevm zuhur ( Halen bulunamadığı) etmediği ve binaena-leyh taharri (Aranmakta) edilmekte olduğu Şemsi Paşa Ka-rakolundan icra ettirilen tahkikattan anlaşılmış ve arz edilmiş mektup kopyasıyla, Muayene-i Sıhhiye Komisyonu tarafından mürsel (Gönderilmiş) istida ve raporun leffen takdim kılındığı maruzdur efendim. 6 Mayıs 1341 [6 Mayıs 1925]


alahari Augrabies Extreme Maraton (KAEM) bu yıl koş-tuğum ilk çok etaplı ultramaraton oldu. Yıl boyunca bir

çok tek etaplı ultramaraton koştum. Aslına bakarsanız çok etaplı koştuğum son ultramaraton da KAEM-2013 idi. Geçen yılki yarıştan sonra bu seneki yarışa gelmeden önce kumda antrenman yapmaya kendi kendime söz vermiştim. Tabi ki iş yoğunluğundan dolayı bunu gerçekleştiremedim.

27 Ekim THY İstanbul-johannesburg uçağına bindiğimde ikinci KAEM yolculuğu başlamış oldu. Dokuz buçuk saatlik yolculuktan sonra diğer sporcu arkadaşlarım Bakiye DURAN ve İhsan ŞAL ile birlikte johannesburg’daydık.

30 Ekim geçen yıl KAEM koşanlar ve yeni koşacak sporcular ile buluştuk. Bir buçuk saatlik uçuştan sonra Uphilton’daydık. Sonrasında otobüs ile Kalahari National Park’a yolculuğumuz yaklaşık iki saat sürdü. Eski dost ve yeni arkadaşlarla keyifli bir akşam yemeğinden sonra istirahate çekildik.

31 Ekim günü malzeme kontrolü yapıldı. Benim çantam her zamanki gibi diğerlerininkinden daha ağırdı. Ama taşıyacak olduğum ağırlığın; yiyeceğim yemeğin kalitesine ve lezzetine değeceğini biliyordum ki bu da bana psikolojik güç kaynağı oldu.

K

Hazırlayan •• Dz. Yzb. Sezgin ARSLAN

“ BİR BAŞARI HİKAYESİ ”KALAHARİ’DE KUMLA SAVAŞ

Son 500 metre 7 gün boyunca çantamda taşıdığım bayrağımızı çıkartarak bitiş noktasından ay yıldızımızın gölgesinde geçtim.

Kumla Savaş


1 Kasım günü sabah erken kalkıp hep beraber kahvaltı yaptık. Kahvaltıdan sonra hazırlıklarımızı tamamlayıp başlangıç nok-tasının yolunu tuttuk. Saatler 9:00’u gösterirken yarış başladı. Bu yıl da geçen yılki gibi sıkı rakiplerim vardı. Hede-fim birincilikti, ama yarış psikolojisine çok da fazla gir-mek istemiyordum. çünkü bu tarz uzun etaplı yarışlar-da yarış psikolojine girmek yarışmacıları etkileyebiliyor. Yarışın başlamasıyla beraber öne doğru fırladım. Yaklaşık

800 metre sonra dere yatağından geçerken ayakkabılarım kaydığı için yavaşlamak zorunda kaldım. fransız Stephan ve Güney Afrikalı Dirk önüme geçti. Dere yatağını geçtikten son-ra tempomu artırıp onları yakaladım. 1 km sonra ikinci dere yatağı karşımıza çıktı. Düşmemek için yine yavaşladım. Bu sefer Dirk de kaydığı için benim gibi dere yatağından yürü-yerek geçti. Birlikte tempomuzu artırdık. Kısa bir süre sonra Stephan’ı yeniden yakaladık. Saatime baktığımda başlangıç için hızlı gidiyorduk. Bu tempoda biraz daha devam edip sonra yavaşlamaya karar verdim. çünkü yarışın ilk günüy-dü, çantalarımız ağırdı ve ilk günden kendimi yıpratmak is-temiyordum. Yavaşladım diyorum aslına bakarsanız pek de yavaş koşmuyordum. Ben ilk 10 km’yi 48 dakikada geçerken onlar 46 dakikada geçti. Düşündüğümden hızlı koşuyordum. Ama ilk 13-14 km’de çok kum olmadığından dolayı rahat koşuluyordu. Stephan ve Dirk ile aradaki farkın çok da açıl-masını istemediğimden ve bu tempoda rahat koştuğumdan 14’üncü km’deki Orange Nehri’ne kadar bu şekilde git-meye karar verdim. Dere yatağına gelince istemesem bile tempom düşecekti. Nitekim öyle oldu. Orange Nehrinin ke-narından koşarken parkur düşündüğümden daha teknik bir hal aldı. çok fazla kum yoktu, ama sürekli kayalıklardan ve ağaçların arasından geçtik. Patikayı takip etmek çok zordu. Patika bazı yerlerde kayboldu. Ağaçların arasına dalıp yoluma devam ettim. Tek başıma olduğum için işaretleri takip etmek-te oldukça zorlandım. Arada Dirk ve Stephan’ı görsem de kısa bir süre sonra tekrar kayboluyorlardı. Dere yatağı yaklaşık 3 km devam etti. Dere yatağının çıkışını kaçırdığım için yak-laşık 200 metre fazla koştum. çitlere kadar koştuktan sonra

geri dönüp son işareti buldum. Son işaretin olduğu yerde yu-karı doğru ayak izleri vardı. Ayak izlerini takip ederek yukarı çıktım. 100 metre sonra işareti görünce rahatladım. İkinci kontrol noktasına ulaştığımda kendimi çok yorgun hissettim. Sanki Orange Nehri tüm enerjimi almıştı. Kontrol noktasından su alarak yoluma devam ettim. İlk günü bir şekilde bitirmek istiyordum. Üzüm bahçelerinin yanında koşarken dans eden köylüleri gördüm. Afrika dilinde bir şeyler söylediler. Üzüm

bahçelerinden sonra tırmanış başladı. çok dik olmasa da yorgun olduğumdan ara ara yürüyerek tepeyi çıktım. Tepeyi çıkarken Dirk’ü gördüm. Demek ki çok da önümde değiller diye düşündüm. Dirk de tepeyi çıkarken yürüyordu. Tepeden sonra 4 km’lik bir yol kalmıştı. Dirk’ü görsem de Stephan ortalarda yoktu. Koşmaya devam ettim. İlk günü 2 saat 21 dakikada tamamladım. Hızlı başlayan gün yavaş bitmişti. Stephan yaklaşık 4 dakika, Dirk ise 2 dakika önümdeydi. Bu farklar çok da önemli değildi. çünkü sadece birinci gün geride kalmıştı. İlk günü İhsan Abi 3.13.40 Bakiye Abla ise 3.15.50 ile tamamladı. Kampta bizi bekleyen bir sürpriz var-dı. “Never Rain’in Kalahari”de (Asla Yağmur Yağmayan Kala-hari) yoğun bir yağmur başladı ve yaklaşık 1 saat boyunca devam etti. Kalahari’de koşarken yağmurun yağması güzel, ancak kamp yerinde yağması pek de hoş olmadı. Yağmur sü-resince eşyalarımız ıslanmasın diye yoğun bir çaba sarf ettik. Yağan yağmur altında kamp alanında koştuğumuz bölümün değerlendirmelerini yaparken Bakiye Abla’ya “çok hızlı ko-şuyorlar, böyle devam ederlerse yapacak pek de bir şeyim yok.” dedim.

2 Kasım güne yağmurla başladık. Sabah 5 gibi başlayan yağmur yaklaşık yarım saat boyunca aralıksız yağdı. Aslın-da iyi de oldu. Bu günün serin geçeceğinin işaretiydi. Ama bulunduğumuz yer Kalahari ve burada 15 dakika içerisinde her şey değişebilir, deli gibi yağmur yağarken bir anda güneş açıp sıcaklık 35-40 dereceyi bulabilirdi. İkinci günden itiba-ren başlangıç saatleri ilk günkü performanslara göreydi. Ko-şucular 3 gruba ayrıldı. Yavaş koşucular 7:00’da start alırken biz 8:00’da start aldık. Start ile beraber Stephan ve Dirk ile

Kumla Savaş


öne geçtim. 400-500 metre sonra Stephan temposunu artı-rıp önümüze geçti. Bu sefer ona eşlik eden biri vardı; Martin. Onu yakalamakla kalmadı, hatta önünde koşmaya başladı. Ben ise Dirk’in arkasına geçtim. Dirk ile koşmaya çalıştım. İlk 3 km kendimi çok kötü hissediyordum. Bacaklarımda bir

yorgunluk vardı. Yavaşlamak istedim ama diğer taraftan da ön gruptan kopmak istemiyordum. İlk 3 km rahat koştuğu-mu söylesem yalan olur. 3’üncü km’de jeep yoluna çıktık ve Stephan’ı yakaladık. Martin yaklaşık 100 metre önümüzde koşuyordu. Sert toprağa çıktıktan sonra rahatladım. Artık kendimi rahat hissediyordum. Bacaklarımdaki yanma uçup gitti. 1 km sonra Stephan gruptan koparak gerimizde kaldı. Kısa bir süre sonra Martin’i de yakaladık ve geçtik. Dirk ile beraber en önde kalmıştık. Ama Dirk’in rahat olmadığını his-sediyordum. İlk gün Stephan ile beraber tempolu koşmuştu ve yorgunluğunu rahat nefes alamadığından dolayı hissettim ve tempomu 1 km boyunca artırmaya karar verdim. Eğer Dirk kopmaz ve atağıma cevap verirse tekrar tempoyu düşüre-cektim. 200 metre sonra Dirk arkada kaldı. Birinci kontrol noktasına gelmeden 300 metrelik bir tırmanış vardı. Tepeyi arkama bakmadan çıktım. Kontrol noktasında numaramı söy-leyerek su almadan hızlı bir şekilde geçtim. Kumlu dere ya-tağına kadar farkı biraz daha açmak için kontrol noktasından sonra tempomu biraz daha arttırdım. Kumlu dere yatağına ulaştığımda, zemin yeteri kadar sertti. Bastığımda dağılmı-yordu. Akşam ve sabah yoğun yağan yağmur işe yaramış ve kumları sertleştirmişti. Dere yatağından çıktıktan sonra ikin-ci kontrol noktasına ulaştım. Su şişemi doldurduktan sonra oyalanmadan kontrol noktasından ayrıldım. Patika yoldan koşarken manzara çok güzeldi. Patikanın sağında solunda grup halinde koşuşturan Afrika ceylanlarını gördüm. Etrafta daha ismini bile bilmediğim bir çok hayvan da vardı. Afrika ceylanları grup halinde gezseler de genelde safari yapanlar tarafından nadiren görülüyormuş. Benim sadece 50 metre önümden 20-25 tanesi grup halinde geçti. Aklıma fotoğraf-larını çekmek gelse de telefonun şarjı bitmesin diye telefo-

numu kapattığım aklıma geldi. Telefonuma yeltendiğimde ise kaçıp gittiler. Bitiş noktasına ulaştığımda mutluydum. Kumlu ve zor geçmesini beklediğim bir gün yağmur saye-sinde güzel geçmişti. Dirk ve Stephan’ın hemen arkamda olduğunu sanıyordum. Yarışmadaki çekimleri yapan Dave, ben bitiş noktasından geçtikten sonra “Dirk en az 3 km ar-kanda, Martin 3’üncü, Stephan 4’üncü geliyor.” dedi. Yaklaşık 30 dakika sonra Dirk, 3 saat 24 dakikada etabı tamamladı. Dirk’ten yaklaşık 15 dakika sonra Martin ve Stephan geldi. Bu etap sonunda ilk gün kaybettiğim zaman farkını fazlasıyla geri aldım. Yarışmada ipler elime geçmişti. Yakaladığım bu avantajı yarış sonuna kadar kullanmayı düşündüm. Artık ken-dimi çok rahat hissediyordum. Ara ara tempomu yükseltsem de genelde kontrollü koşmuştum. Kendimi fazla yormadan bunu başardığımdan dolayı içim rahattı. çünkü daha sade-ce 2’nci etap bitmişti. Önümüzde uzun etap da dahil olmak üzere 4 etap vardı. 2’nci gün ben ne kadar iyi koştuysam, rakiplerim de kendilerine göre bir o kadar kötü koşmuşlar-dı. Bu, psikolojik olarak bana büyük bir avantaj sağlamıştı ve ben bu avantajı sonuna kadar kullanmayı düşünüyordum. Tentenin altında yatarak Bakiye Abla ve İhsan Abinin gelişini beklemeye başladım. Bakiye Abla da bu etabı çok iyi koştu ve kadınlarda bir sıra yükselerek 2’nci sıraya yükseldi. Daha sonra İhsan Abi finişe sağlıklı bir şekilde ulaştı. Öğleden son-ra ben masaj yaptırıp bir sonraki gün koşacağımız 40 km’lik etaba konsantre olmaya çalıştım.

3 Kasım rakiplerim için biraz kritik olacaktı. Bir karar verme-leri gerekiyordu. Ya farkı kapatmak için bugün tempolu koşa-caklardı ya da yarışın kaderini uzun etabın koşulacağı güne bırakacaklardı. Ben kendi tempomda koşmaya karar verdim. Hatta mümkün olursa tempomu biraz düşürüp uzun gün ön-cesi kendimi çok fazla yıpratmak istemiyordum. Saatler 8:00’i gösterirken yeni bir etap daha başladı. Stephan koşuya baş-lar başlamaz öne fırladı. Yaklaşık 4:15 pace ile koşuyordu. Dirk ve Martin ise temkinli koşmayı tercih etmişti. Onlarla ka-lıp 3 kişilik bir grup oluşturduk. Ortalama 4:45-4:50 pace ile koşuyorduk. Bundan dolayı Stephan’ın hangi tempoda gittiği-

Kumla Savaş


ni pek de önemsemedim. Birinci kontrol noktasından geçer-ken Stephan gözden kaybolmuştu. Kontrol noktasından sonra kumlu dere yatağına girdik ve bu zeminde yokuş aşağı koş-tuk. Aynı zamanda kayalıklı kısımlar vardı. Bu kısımlar da ben temkinli koşmayı seçerken Dirk ve Martin tempolarını artırıp beni geride bıraktılar. Kayalık kısım bittikten sonra 10’uncu km bitmişti. Geçen yılın 4’üncüsü Allwyn bu yıl eşiyle birlikte koşmayı tercih etmişti. Bizden önce çıktıkları için onları 10 km’de yakaladık. Allwyn bana “Stephan 7 dakika önünde” dedi. “Tempom güzel, Stephan’ı pek önemsemiyorum.” diye cevap verdim. Kumlu dere yatağının sonuna doğru Dirk ve Martin’i yakaladım. Dere yatağından sonra sert bir patika üzerinde ve üzüm bahçelerinin yanından koştuk. 200 metre sonra Dirk geride kaldı. Martin ile 2’nci kontrol noktasına bir-likte ulaştık. Burada Stephan’ın sadece 2 dakika önümüzde olduğunu öğrendik. Kontrol noktasından sonra yine kumlu bir dere yatağına girdik. Bu sefer kumlu dere yatağından yukarı doğru çıktık. Martin’in arkasına geçtim ve onun bastığı yerle-re basarak onu takip etmeye başladım. Yaklaşık 2 km sonra Stephan’ı yakaladık. Stephan’ı yakaladıktan sonra bu sefer Martin geride kaldı. Stephan yavaş koşuyordu. Kumda koşa-bildiğim kadar hızlı koşup bir an önce Stephan’dan da kurtul-mak istedim. Nitekim 1 km sonra Stephan da koptu. Kumlu dere yatağı bittikten sonra 3’üncü kontrol noktasına kadar yokuş yukarı koşmaya devam ettim. Kontrol noktasında arka-ma baktığımda Martin görünmüyordu, Stephan ise yaklaşık 200 metre arkamdaydı. Kontrol noktasından su aldıktan son-ra tempolu bir şekilde koşmaya devam ettim. 4’üncü kontrol noktasına kadar yol çok güzeldi ve tempomu koruyup 4’üncü kontrol noktasına ulaştım. Bu noktadan sonra bitiş noktasına kadar kalan kısım inişli çıkışlıydı. Son 5 km’ye geldiğimde dik bir yokuşla karşılaştım. Yokuştan geriye doğru baktığım-da yaklaşık 3 km’lik bölümde kimsecikler yoktu. Tempomu düşürmeye karar verdim, böylece ertesi gün koşulacak uzun etap öncesi biraz olsun dinlenmiş olacaktım. Hatta tepenin son 50 metresini yürüyerek çıktım. Tepeden sonra patikadan yaklaşık 2 km yokuş aşağı koştum. Artık dikkat ettiğim tek şey işaretleri kaçırmamaktı, çünkü kontrol kartında dönüşlere dikkat edin yazıyordu. Son 3 km tekrar dere yatağına girdim.

Bu dere yatağı beni doğruca Orange Nehri kenarındaki kamp alanına götürdü. Bir etabı daha bitirmiş oldum. Bitiş noktasın-da biraz bekledikten sonra kaldığımız tentelere doğru gittim.

çantamı çıkartıp su içerek kendime geldim. Yaklaşık 11 da-kika sonra Dion geldi. Stephan, Martin veya Dirk’in gelmesini beklerken Dion’un gelmesine şaşırdım. Martin 20, Stephan 56, Dirk ise 62 dakika sonra bitiş noktasına ulaştı. Hiç hesap-ta yokken Dion ikincilik koltuğuna oturdu ve aramızdaki fark 1 saat 13 dakika idi. Uzun etap öncesi çok rahatlamıştım. Martin tecrübesizdi, Stephan ve Dirk ise rahatsızlık geçirdik-leri için kontrol noktalarında beklemek zorunda kalmışlardı. Keyifli bir şekilde kendimi Orange Nehri’nin sularına attım.

4 Kasım Uzun etap gününde ilk koşucular sabah 6:00’da koşmaya başlarken son grup ise 13.00’da çıkacaktı. Son grup olarak ilk 5 sporcunun beraber çıkacağı beklenirken akşam çıkış saatleri açıklandığında 13:00’da sadece Dion ile benim çıkacağımı öğrendik. Martin, Stephan ve Dirk ise 12:30’da çıkış yapacaklardı. Organizasyona bu kararın yanlış olduğunu anlatmaya çalışsak da verilen cevap “Karar karar-dır ve değiştirilmez” oldu. 3 günün performanslarına bakıla-rak 3 sporcunun performansında düşüş olduğu için böyle bir kararın alındığı söylendi. 2 nci sıradaki Dion ile 5’inci sıradaki Martin arasında sadece 16 dakika fark vardı. Bu karar benim için aslında kötü bir karardı, çünkü Stephan ve Dirk’i kontrol etme şansım olmayacaktı. Stephan ve ben karara itiraz etsek de değişen bir şey olmadı. Bakiye Abla ve İhsan Abi de bu-günü düşündükleri gibi geçirmişlerdi. 3’üncü gün sonunda Bakiye Abla, Locja iyi koştuğu için kadınlarda 3’üncü sıraya geriledi. Uzun etaba Bakiye Abla ve İhsan Abi 11:30’da bir-likte çıkacaklardı.

Uzun günde sporcuları tek tek gönderdikten sonra Dion ile birlikte kendi çıkışımızı beklemeye başladık. Dion’a “Yarıştan önce uzun güne son grupta başlamayı düşüyor muydun?” diye sorduğumda cevap açıktı. “Hayır.” Dion son derece tec-rübeli bir sporcuydu. İlk üç gün boyunca kendi temposunda koşarak bir anda kendini ikinci sırada bulmuştu. “Bugün nasıl koşmayı düşünüyorsun?” diye sordu. “Başlarda biraz kont-rollü koşacağım sonrasında gerekirse tempoyu artıracağım.” diye cevap verdim. Saatler 13:00’ı gösterirken uzun etap bi-zim içinde başlamış oldu. Uzun etaba Kalahari gibi bir çölde gün ortasında 36 derece sıcakta başlamak bizim için kötü olsa da başka bir şansımız yoktu. Birinci kontrol noktasına kadar kumlu dere yatağından koştuk. Dion’un temposu iyi olduğu için onun arkasına geçip onu takip etmeye başladım. Kontrol noktasına birlikte ulaştık. Dion kontrol noktasında su almak için durdu, ben ise direk devam ettim. Böylece Dion arkamda kaldı. Kumlu dere yatağı bittiği için kontrol nokta-sından sonra ister istemez biraz tempom arttı. Yavaşlamak istesem de rahat koştuğum için bu tempoda koşmaya devam ettim. 2’inci sonra 3’üncü kontrol noktasına planladığım sü-reden daha kısa sürede ulaştım. 3’üncü kontrol noktasına geldiğimde Martin’i yakaladım. Kontrol noktası dere yatağın-daydı. Kontrol noktasından çıktıktan sonra tel çitin altından geçip diğer başka bir dere yatağına girdik. Dere yatağından 100 metre gittikten sonra sola dönmemiz gerekiyordu. fakat dönüşü kaçırdığımız için dere yatağından devam ettik. Dere

Kumla Savaş


yatağı çok kumluydu, bazı yerlerde ağaçların arasından geçip kayalıklardan tırmandık. Ağaçlara ve kayalıklara konsantre olduğum için işaretlere pek dikkat etmedim. Kayalık kısım bittikten sonra kumda koşmaya başladık. 200 metre gittikten sonra işaretleme olmadığını fark ettim. 100 metre daha de-vam edip işaret görmezsem geri dönmeye karar verdim. Mar-tin’in arkamdan gelmesi ve kumda ayak izlerinin olması içimi

biraz rahatlatırken diğer taraftan kafam da soru işaretleri var-dı. 100 metre daha devam ettikten sonra 200 metre ilerdeki ağaçta işarete benzer bir şeyler gördüm. Ağaca kadar koş-tuğumda gördüğümün işaret değil ağaç dalı olduğunu fark ettim ve geri dönmeye karar verdim. Martin’e işaret görüp görmediğini sordum. Martin bana boş bakınca Martin’e yanlış yerdeyiz ben geri dönüyorum dedim ve dere yatağından aşağı doğru koşmaya başladım. En son işarete kadar geri dönmeye karar verdim. İşareti kaçırmak istemediğim için dikkatli bir şekilde aşağı indim. Yaklaşık 600 metre aşağı indikten sonra sağ tarafta çekim ekibini gördüm. çekim ekibine doğru ko-şarken “Hangi yöne koşmam gerekiyor.” diye bağırdım. Beni duyan çekim ekibi doğru yolu gösterdi. Kısa bir süre sonra medikal ekibi gördüm. Yanlarından “Kayboldum.” diyerek geçtim. 32’inci km’de Dirk’i yakaladım. Onu bu kadar kısa sürede yakalamayı beklemiyordum. çünkü 23’üncü km’deki kontrol noktasında 23 dakika önümdeydi ve ben sonrasında kaybolmuştum. Dirk’in yanından geçerken “İyi misin?” dedim. “Sıkıntısının olmadığı sadece bugünü bitirmek istediğini” söy-ledi. Yol patikaydı ama kumlu bir patikaydı. Söylene söylene kontrol noktasına ilerledim. Kontrol noktası bir türlü gelmek bilmedi. Kontrol noktasına ulaştığımda noktadaki görevli “So-ğuk su mu istersin normal su mu istersin?” diye sordu. Bu so-ruyu beklemiyordum. çok şaşırarak “Tabi ki soğuk su istiyo-rum.” dedim. Soğuk suyu şişeme doldurduktan sonra bir kaç yudum içtim. Suyu içerken boğazım böyle bir şey beklemediği için tepki gösterdi. Ama ayaklarımın pek de tepki gösterdiği-ni söyleyemem. Kumlu patikada debelene debelene koştum. 42’nci km’ye geldiğimde Dion’u gördüğümü fark ettim. Ken-di kendime bunun Dion olmaması gerekiyor dedim. çünkü 3’üncü kontrol noktasına gelmeden 1 km’den fazla arkam-daydı. İster istemez tempomu artırdım. Dion olmaması gere-kiyor diyordum ama çantası ve koşu stili ona çok benziyordu. Yaklaşık 500 metre sonra çok yaklaşmıştım. çantasındaki

Avusturya bayrağını görünce bu Dion dedim ve tempomu artırıp Dion’u yakaladım. Kaybolduğumda Dion beni geçmiş ve Dirk’i geçerken kaybolduğumu öğrenmiş bundan dolayı temposunu artırarak bana yakalanmamaya çalışmış. Dion’u yakaladıktan sonra arkasında koşmaya başladım. Tek başına koşmaktan sıkıldığım için onunla birlikte gitmeye karar ver-dim. 45’inci km’de Bakiye Abla ve İhsan Abiyi yakaladık. İh-san Abi “Stephan yaklaşık 8 km önünde” dedi. Kumlu patika-nın bitmesi ve bu söz adeta beni ateşledi. Tekrar tempolu bir şekilde koşmaya başladım. Mesafeler ilerlerken diğer koşu-cuları yakalamaya başladım. Artık daha çok kişi görüyordum. Her geçtiğim yerde “çok iyi koşuyorsun” deyip beni motive ettiler. Kısa bir süre sonra 52’inci km’deki kontrol noktasına ulaştım. Artık finish ile beraber üç kontrol noktası kalmıştı ve güneşte etkisini kaybetmeye başlamıştı, yol koşulabilirdi ve Stephan ile aramdaki farkı kapatmam gerekiyordu. Tüm bu etmenler bir araya gelince bir anda kendimi tekrar 5:15-5:20 pacelerde koşarken buldum. Artık kontrol noktalarına daha hızlı ulaşmaya başladım. 58’inci km’deki kontrol nok-tasını geçtikten sonra midem ağrımaya başladı. Son 12 km deyip kendimi motive ettim. Midem ağrıdıkça ben tempomu artırdım. Kısa bir süre sonra 64’üncü km’deki son kontrol noktasına ulaştım. Kontrol noktasına ulaştığımda Stephan’ın 7 dakika önümde olduğunu söylediler. Ben de onlara “Ben onun 23 dakika önündeyim.” diye cevap verdim. Bu cevaptan sonra kontrol noktasındakiler gülmeye başladı. Kontrol nok-tasından hemen sonra dik bir tepe vardı tepeyi yarıya kadar koştuktan sonra son kısmını yürüyerek çıktım. Tepe bittikten sonra hava kararmaya başladı. Dolunay vardı ama kafa fe-neriyle koşma zorunluğu olduktan sonra çantamdan kafa feneri çıkartıp yoluma devam ettim. Artık kontrollü koşmaya başladım. çünkü son 6 km’de bir aksilik olmasını istemedim. Dolunay yeteri kadar ortamı aydınlattığından dolayı genel-de kafa feneri kapalı koştum. Son 6 km’yi de katedip bitiş noktasından geçtim. Zorlu bir gün böylece bitmiş oldu. Bitiş noktasından geçmiştim ama bende bitmiştim. Özellikle son 12 km’deki karın ağrısı adeta beni bitirmişti. çantamı tenteye bıraktıktan sonra yüzümü yıkadım. Bir taraftan midem ağrı-yordu diğer taraftan üşüyordum. Ateşin başında çay içersem kendime gelirim diye düşündüm. İki bardak çay içmeme rağ-men midem hala ağrıyordu. Gün içerisinde çok su içmekten dolayıdır diye düşündüm. çantamdaki malzemelerimi sağa sola saçtıktan sonra mat ve uyku tulumunu çıkarttım. Isınır-sam kendime geleceğimi düşündüğüm için uyku tulumunun içine girdim. Kısa bir süre sonra uyandım. Midemdeki ağrı azalmıştı. Bir şeyler yemem gerekiyordu ama midem ye-mek istemiyordu. Söylene söylene kalktım ve çorba içtikten sonra uyku tulumuna geri döndüm. Biraz daha uyuduktan sonra kendime gelmiştim. Etabı bitiren herkes benimle aynı durumdaydı. Hemen yatacak bir yer bulup olduğu yere sızıp kalıyordu. Uzun etap sonunda ben 1’incilikteki yerimi Dion’da 2’ncilikteki yerini sağlamlaştırdık. Stephan ise Martin’i geçe-rek 3’üncülüğe geçmişti. Kadınlarda ise sıralama değişmedi ve ilk üç sporcu yerini korudu.

Kumla Savaş


5 Kasım uzun etap sonrası dinlenme günüydü. Kamp alanı Orange Nehri kıyısında olduğundan yüzme ve eşyalarımızı yı-kama şansını yakaladık. Gün boyu dinlenme şansı yakaladık.

6 Kasım Kalahari gerçek kimliğine büründü. Sıcaklık sabahın ilk saatlerinde kendini göstermeye başladı. Bizim grup güne 8:00’de başladı. Start ile birlikte Stephan 2’ncilik için son şansı-nı denemek için öne fırladı. 3’üncülükteki yeri sağlamdı, acaba 2’nci olabilir miyim diye hızlı bir başlangıç yaptı. Etabın ilk km’leri kumlu dere yatağıydı ve kum etkinliğini gösteriyordu. Kumlu dere yatağından Stephan ve Martin ile birlikte çıktım. Kum bitmişti ama tepe devam etti. 1’inci kontrol noktasına gelmeden Stephan geride kaldı. Martin ile birlikte hızlı bir şe-kilde 2'nci ve 3’üncü kontrol noktalarına ulaştık. 3’üncü kont-rol noktasına ulaştığımızda Martin oturdu. Kontrol noktasında su aldıktan sonra fazla vakit kaybetmeden ayrıldım. Martin’i kopartmak istiyordum. çünkü Martin yanında biri varken iyi koşuyordu. Patika kumlu olduğu için tempo yapamasam da Martin geride kaldı. Herhalde yarışın en sıkıcı 10 km’sini 3’üncü ve 4’üncü km’ler arasında koştum. Etrafta görülecek hiç bir şey yoktu. İlk 5 km sadece elektrik hattını takip ettim. Kontrol noktasına ulaştığımda "dünya varmış" dedim. Sıcak-lık etkisini her geçen an biraz daha artırdı. Kontrol noktasına ulaşmadan kumlu patika bitti. Sıcaklık artıkça tempomda art-tı. Bir an önce bugünü bitirmek istedim. Kısa bir süre sonra 5’inci kontrol noktasına ulaştım. Noktadan vakit kaybetme-den çıktım. Sıcaklıktan dolayı çok su kaybettim. Uzun etapta bile bu kadar zorlanmamıştım. Bir taraftan koşayım bitsin derken diğer taraftan yavaş yavaş koşup bitireyim dedim. Ama kesin olan bir şey vardı koşu uzadıkça işkence artacaktı. Bundan dolayı tempomu düşünmeden bitişe kadar koştum. Bitiş noktasını gördüğümde çok şükür bugün de bitti dedim. Koşu biter bitmez çantamı çıkarıp yere attım ve sandalyeye oturdum. 5 dakika oturduktan sonra kendime geldim. Kendi-me gelmek için tentelerin altına gittim. Tentelerin altı adeta yanıyordu. Bundan dolayı çantamı bırakıp kamp alanındaki en serin yer olan bitiş noktasına gidip orada oyalanıp Bakiye Abla ve İhsan Abiyi beklemeye koyuldum. Bakiye Abla geldikten sonra tentelerin altına gittik. İhsan Abiyi beklemeye başladık. İhsan Abi bir türlü gelmek bilmedi. Acaba bir şey mi oldu diye merak etmeye başladığım anlarda İhsan Abi de bu zorlu günü bitirdi. Sıcaklık 42 dereceleri gösterdiği için yarışma boyunca en zorlandığım gün bugündü. Kontrollü bir şekilde koşmayı planlarken etabı bir an önce bitirmek için tempolu koştum.

7 Kasım 21 km’lik bir etap kaldı. Dion, Stephan, Martin ve ben son grup olarak 9:30’da çıktık. Dion “Toplu gidelim.” dedi. “5:30 temposunda koşarsak beraber gidebiliriz.” de-dim. Stephan “Tam bize uyar.” dedi. 1’inci kontrol noktasına giderken çantamdaki cep telefonu çıkartıp ekibin fotoğraf-larını çektim. 1’inci kontrol noktasına hep beraber ulaştık. Stephan kontrol noktasında çok vakit geçirince Dion Step-han’la kaldı. Ben de noktadan oyalanmadan çıkan Martin’i yakalamaya koyuldum. 500 metre sonra Martin’i yakaladım. 13’üncü km’deki kumlu dere yatağına kadar beraber koş-tuk. Kumlu dere yatağında Martin temposunu arttırdı. Mar-tin 50 metre önümde koşuyordu. Dere yatağının sonlarına doğru İhsan abiyi yakaladım. “İyi misin abi” diye sordum. “İyiyim sen devam et.” diye cevap verince yoluma devam ettim. Kontrol noktasına Martin’in 50 metre arkasında ulaş-tım. Martin kontrol noktasında oyalanınca Martin’i geride bıraktım. Moon Rock’ın tepesine çıktığımda Bakiye Ablayı yakaladım. Moon Rock’tan sonra işaretleri takip etmek zordu. Bakiye Abla ile işaretleri bulmaya çalışırken Martin bizi ya-kaladı ve önümüze geçti. İnce patikadan ilerledik. Sonrasın-da son 2 km’lik bölüme girdik. Bakiye Abla geçen yıl olduğu gibi kadınlarda 3’üncü oldu. 70 kişi başlayan bu yarışmada 16’sı kadın sporcu (tüm kadın sporcular) olmak üzere 65 kişi bitiş noktasından geçti.

8 Kasım akşam ödül töreni vardı. Gün boyunca dinlendik ve kirlenen malzemelerimi temizleme şansı bulduk. Ödül töreni çok güzel geçti.

09 Kasım günü sabahı Uphilton’dan johannesburg’a geri döndük. Akşam büyükelçimiz bize evinde akşam yemeğine davet etti. 10 Kasım günü Atatürk’ü Anma Töreni’ne ve ak-şam Askeri Ateşimizin akşam yemeğine katıldık.

11 Kasım günü akşamı yuvaya dönüş günüydü. 2 haftalık maceramız sona erdi. Bu macerayı yaşamamızda büyük emeği olan T. C Büyükelçiliği’ne ve bizleri Güney Afrika’da sıcaklıkla karşılayan Askeri Ateşemize ve çalışanlarına çok teşekkür ederim.

DESTEKLERİNİZLE NİCE MACERALARA ve BAŞARILARA…

Kumla Savaş


ünyanın %80’ine yakın bir kısmı sularla kaplıdır, bunun doğal bir sonucu olarak insan yaşadığı kara sınırlarının

da ötesine giderek bilinmeyeni keşif etme isteğiyle, sürekli çeşitli cihazlar icat ederek, suyun altında daha uzun süreler kalabilmeyi hayal etmiş ve bununla birlikte dalgıçlık serü-veni başlamıştır. Kayıt altına alınan bilgilerin ekseriyetle sa-vaşlarla ilgili olmasındandır ki, ilgili literatür incelendiğinde, M.Ö. 500’lü yıllarda sırasıyla Asurlular, Eski Yunan ve Roma-lıların düşmana gizlice zarar vermek maksadıyla dalış faali-yetleri icra ettikleri görülmektedir. İleriki dönemlerde, özellikle son 500 yıl içersinde, askeri kullanım alanı genişleyen dal-gıçlık faaliyetleri, düşmana sinsi taarruz icra ederek, zarar vermenin yanı sıra koruyucu ve karşı tedbirler maksatlı olarak da kendini göstermiştir.

Hem dünya hem de Türk tarihinde ilk olarak gerçek anla-mıyla, dalgıç marifeti ile icra edilen mayın temizlik harekatı 1877-1878 Osmanlı-Rus Harbi zamanında gerçekleştiril-miştir. 12 Aralık 1877 tarihinde, Poti Limanı bombardımanı esnasında limanın sahilden elektirikli olarak kontrol edilen mayınlarla korunduğu anlaşılmıştır. Özellikle düşman liman-ları önündeki mayınların kesilip suüstü birliklerinin limanların içine rahat girebilmeleri ve kıyı bombardımanı yapabilmele-rine imkan vermek maksadıyla Karadenizli balıkçılara mayın başına 1000 kuruş (10 Altın Lira) ücret ödenerek denize dal-dırılmış, mayınların sahil irtibat kabloları kesilmek suretiyle etkisiz hale getirilmiş ve gemilerimiz limana yaklaşarak kara-daki hedefleri ateş altına almıştır.

D

Hazırlayan •• Dz.Bnb.Taner ÖZGİN

Patlayıcıya Yakın Korkuya Uzak

Mayın Harbi Dalgıçlığı Özel İhtisası

En iyisi olmak seçenek değil mecburiyettir...

Ülkemizde “Engin” sınıfı Mayın Avlama Gemilerinin fransa’dan alınması hitamında oluşan ihtiyaca binaen 1999 yılında başlatılan Mayın Harbi Dalgıçlığı Özel İhtisası da, dalgıçlığın harp alanında kullanımının genişleyen zorunlu bir parçasıdır.

Patlayıcıya Yakın Korkuya Uzak Mayın Harbi Dalgıçlığı Özel İhtisası


“Ne zaman MHD olunur:

Spora ve sualtına duyulan tutku, patlayıcılar konusunda uz-manlaşma isteği, tehlikeli ve aktif görevlere atılma arzusu ile birleştiğinde kendinizi MHD (Mayın Harbi Dalgıcı) olma yol-culuğuna çıkmış buluverirsiniz. Önceki birliğinizden ayrılmış ve Kurtarma ve Sualtı K.lığı emri altına girmiş ve bir sualtı kursiyeri olmuşsunuzdur. Saçlarınız bir numaraya vurulmuş, rütbeler çıkarılmış halde kamuflajınızı ilk giydiğiniz an sizi bekleyen, bilinmez bir 20 haftanın heyecanını sonuna kadar hissedersiniz. 20 hafta süresince, patlayıcılar, deniz mayınla-rı, torpidolar, dalgıçlık, PAP cihazı (Uzaktan Kumandalı Sualtı Robotu) ve tahrip konusunda teorik bilgiler ve uygulamalar ile yoğrulursunuz. Bu süre zarfında hayatınızın bir parçası haline gelen, deniz ve kara kondisyon eğitimlerinde fiziksel olarak yapabildiklerinizi gördükçe kendinize inanamaz hale gelirsi-niz. Yaşadığınız yoğun, zorlu fiziksel ve zihinsel süreci, psi-kolojik olarak kararlığınız ve inancınızla destekleyebildiyseniz

işte o zaman MHD Brövesini takmaya hak kazanarak, Mayın filosu K.lığı bünyesindeki Mayın Avlama Gemilerinde MHD Personeli olarak haklı bir gururla göreve başlarsınız. Mayın karşı tedbirlerinin esas gayesi olan deniz mayınlarını teşhis ve imha faaliyetlerinde son noktayı koyması beklenen kilit bir personel haline gelirsiniz. Kurs boyunca çektiğiniz bütün şı-navlar, bitmek bilmeyen koşular, paletli yüzmeler, artık dalışta refleks haline getirdiğiniz “emercensi” reaksiyonlar bir gün “body”nizin hayatını kurtardığında kursta hocalarınızın sizinle niye o kadar uğraştığını anlarsınız. Eğitimlerle koruduğunuz beden kondisyonunuzun ve MHD becerilerinizin, her gün tak-tığınız o brövenin anlamının, düşman sahasındaki bir mayını, üzerinizde silahlar atılır, bombalar patlarken, kendi canınızı hiçe sayıp, gözünüzü karartmak suretiyle dalış yaparak, imha etmek ve bu sayede üzerinden geçecek binlerce silah arka-daşınıza güvenli sular açmak olduğunun bilinciyle yaşarsınız. Bir gün gelir de eğer bunu başarıyla gerçekleştirirseniz işte o gün MHD oldunuz demektir.

14 Mart 2004’te görev esnasında şehit olan MHD Rad.Kd.Çvş.Özgür KAHRAMAN’nın anısına…

Patlayıcıya Yakın Korkuya Uzak Mayın Harbi Dalgıçlığı Özel İhtisası


urum, üyeleri tarafından kurulan bir koalisyon olarak görülebilir. Bu koalisyonun koşulları; uzlaşma, uyma ve

kontroldür. Planlı biçimde koordine edilmiş güçler ve faaliyet-ler topluluğu bir kurum meydana getirir. Kurumun; amaç, yapı, süreç ve iklim (hava) boyutları vardır. İklim (hava) boyutu; kişiler ve gruplar arası ilişkilerin ürünüdür. Ayrı-ca kurum amaçlarının gerçekleşmesi ile üyelerin ihtiyaçları-

nın karşılanması arasındaki oranın da bu iklim (hava) üzerin-de etkisi büyüktür.

Kurum iklimi genelde, “kuruma kimliğini kazandıran, personelin davranışlarını etkileyen ve onlar tarafından algılanan, kuruma egemen olan tüm özellikler dizisi” olarak tanımlanmaktadır. Bu tanım doğrultusunda, personel,

K

Hazırlayan •• Öğ. Alb.İ. Levent BÜLBÜL

KURUMSAL İKLİM

Kurumlar zamanla kendilerine özgü bir kişilik geliştirmekte ve bu kişilikler görevin gerekleri, kurumun yapısı ve amaçlarıyla etkinleşmekte, bunun sonucunda kurumda bir iklim yaratılmakta, yaratılan bu iklim hem kuruma bir kimlik kazandırmakta

hem de personelin davranışlarını etkilemektedir.

Kurumsal İklim


kendilerine ve çevrelerindekilere neler olduğunu gözlemleyip, kurumlarının öncelikleri hakkında bazı bilgiler elde ederler ve buna bağlı olarak da kendi önceliklerini belirlerler. Bu algıla-malar personelin, düzenleme ve yönlendirme ile birlikte ener-jilerini ve becerilerini hangi noktalara adamaları gerektiğini anlamalarını sağlar. Bu, bir iklimin yaratılmasında en önemli faktör olarak görülmektedir.

forehand (1968) ve Gilmer (1964) daha kapsamlı ve ayrıntılı bir kurum iklimi tanımı vermektedir. “Kurum iklimi; çevresel değişkenler, bireysel değişkenler ve sonuç değişkenle-ri gibi üç ayrı değişkeni kapsamaktadır. Bu değişken-ler kümesi ele alındığında ise, kurum iklimi çevresel ve bireysel değişkenler arasında bir etkileşim alanı olarak görülmektedir. Kurum iklimi; kurum üyelerince duyulan, onların davranışlarını etkileyen ve kurumun belli bir takım özelliklerine verilen öneme göre tanımlanabilen, kurumun iç çevresinin oldukça kararlı değişmez bir ni-teliğidir.”

Kurum iklimini, katılımcı algısı yönünden tanımlamaya çalı-şanlardan Litwin ve Stringer (1968)’e göre “kurum iklimi; doğrudan veya dolaylı olarak iş çevresinde yaşanan ve çalışan insanlar tarafından algılanan, onların isteklendi-rilmesini ve davranışlarını etkileyen, iş çevresinin ölçü-lebilir özellikler kümesidir.”

Personel, kurum üyeliği sonucu kuruma katılımdan önce kazandığı köklü inanç ve tutumlar dışında, değişik davranış kalıpları inanç ve tutumlar kazanabilir. Benzer biçimde perso-nel de şu ya da bu biçimde kurumsal iklimi etkiler. Sonuçta, kurumsal iklim ile personel arasında çift yönlü bir etkileşim oluşur.

Kurumsal iklim, personelin görev yerleri ile ilgili sahip olduk-ları genel algılamalara temel olmaktadır. Kurumsal iklimin bir kurumdaki personelin davranışlarının anlaşılmasında yardım-cı olan faktör olarak önemli bir yeri vardır.

Her kurum kendi tabuları, gelenek ve görenekleri ile kendi iklimini yaratmaktadır. Kurumsal iklim, biçimsel yapının ilke ve değerlerini ve bunların doğal sistem içindeki yapılarını ele almaktadır. Ayrıca iklim, iç ve dış çekişmeleri, iş sü-relerini ve fiziksel düzeni, iletişim yönetimini ve sistem içindeki otoritenin kullanımını da yansıtmaktadır. Çünkü iklim; yöneticinin liderliğinden etkilenmekte, personelin davranışlarını etkilemekte ve ortak algılamalara dayan-maktadır.

İklimin kurumsal performans üzerinde önemli etkisi vardır. çünkü personelin motivasyonu ile iklim arasında önemli bir ilişki bulunmaktadır. Bu sebeple günümüzün modern yöneti-cileri personelin gereksinimlerini karşılayacak bir iklim yarat-mak ve bunu güçlendirerek sürdürmek zorundadır.

Kurum yöneticisinin etkili bir liderlik ortaya koyarak, kişiliği ile görevini bağdaştırdığı, kurum amaçları ile personel gereksi-nimlerini dengede tuttuğu ortamlarda, personel davranışları da olumlu yönde etkilenmektedir.

Kurumsal İklimin Boyutları;

Kurumsal iklimin üçü yönetici, üçü de personel davranışlarını betimlemek üzere oluşturulan altı alt boyutu bulunmaktadır. Yönetici Davranışları; Destekleme, Yakından Kontrol ve Engelleme’dir. Personel Davranışları ise; Mesleki Dayanış-ma, Samimiyet ve İlgisizlik’tir.

Yönetici Davranışları;

* Destekleme; Kurumu dinamik ve başarılı hale getirme ile personele insanca davranma çabasında olan yönetici davra-nışlarını yansıtmaktadır. Yönetici, personelin görüşlerini dinler ve onlara karşı açık ve samimidir, personelini sık sık över, eleştirileri genelde yapıcıdır, başarılarına saygı duyar ve des-tekler, personele kişisel ve mesleki ilgi gösterir. Destekleyici davranış, hem sosyal gereksinimlere hem de görev başarısı-na cevap verir. Yönetici kurumu dinamik hale getirme çabası içindedir. Yönetici örnek davranışlar göstererek personeli gü-düleme çabası içindedir.

* Yakından Kontrol; Yöneticinin sıkı kontrol ve empoze edici davranış biçimidir. Yöneticiler, personeli ve kurum etkinlik-lerini yakın ve sıkı takibe alırlar, en ince ayrıntılarına kadar incelerler. Direktif veren yönetici davranışı katı ve despottur. Tek yönlü iletişim biçimini açıklar.

* Engelleme; Yönetici personele lüzumsuz işler, rutin görev-ler yükler, onların davranışlarını kısıtlar ve onların sorumluluk-larına karışır. İşleri kolaylaştıracağı yerde zorlaştırır böylece personelin sorumluluklarını yerine getirmesine engel olur.

Personel Davranışları;

* Mesleki Dayanışma; Personel meslektaşlarına karşı açık, destekleyici davranır, profesyonel ilişkiye girerler. Kurumlarıy-la gurur duyarlar, meslektaşlarıyla çalışmaktan hoşlanırlar ve onların başarılarına saygı gösterirler ve çoşkuyla karşılarlar. Personelin morali yüksektir, coşkulu, kabul edici ve meslek-taşlarıyla karşılıklı saygıya dayalı bir ilişki içindedirler.

* Samimi (içten); Personel birbirleriyle samimidirler, birbirle-rinin iyi tanırlar, yakın arkadaştırlar. Birbirlerini sosyal açıdan etkilerler ve birbirlerine güçlü bir destek verirler. Aralarında güçlü bir işbirliği vardır. Birlikte çalışmaktan hoşlanırlar.

* İlgisiz (Çözülme); İşle ilgili birlik beraberlik oluşturamama, yaşamda plansızlık, başarıya önem vermeme, boş yere vakit harcama, üretici olmama, ortak bir amaç oluşturamama gibi, personele ilişkin davranış biçimlerini kapsar. Bu tutumda ge-

Kurumsal İklim


nelde davranışlar olumsuzdur. Personel, meslektaşlarına ve kuruma eleştirel bir gözle bakar.

Kurumsal İklim Tipleri Nelerdir ?

Kurumsal iklim tipleri açık, ilgili, ilgisiz ve kapalı olmak üzere dört tipte incelenmektedir.

Açık İklim;

Belirleyici özelliği; işbirliği saygı ve personel ile yöneticiler arasındaki açıklıktır. Yönetici, personeli dinler, fikirlerini alır, onlara sık sık övgülerde bulunur ve saygı duyduğunu gösterir (çok destekleyici).

Gereksiz bürokratik işlemlerden uzak durur, kişisel kurallar koymaz. Bu durum onların liderlik yapmalarını kolaylaştırır (az kısıtlayıcılık). Personel ise birbirlerinin mesleki davranışlarını destekler (çok mesleki), birbirlerini iyi tanırlar ve arkadaştırlar (çok samimi) ve kendilerini çalışmaya, yani görevlerine ada-mışlardır (az ilgisiz).

Sonuç olarak hem yöneticinin hem personelin davranışları iç-ten ve açıktır, uyum ve işbirliği içindedirler. Personelin morali yüksektir. çok biçimsel ve rutin işlerle uğraşmazlar, görev-lerini büyük bir zevk ve gayretle yaparlar, birbirlerine destek verirler.

İlgili İklim;

Bu iklim tipinde; yönetici sert ve otoriterdir, personelin mes-leki gelişmelerine ve gereksinimlerinin karşılanmasına ilişkin çok az destek verir (çok emir verici az destekleyici). Buna ek olarak yönetici, önemsiz işlerin sorumluluğunu taşır gibi görünür (çok kısıtlayıcı). Buna karşılık personel yöneticinin bu başarısız kontrol edici davranışlarını görmezler ve kendi ken-dilerini bir profesyonel gibi yönetirler. Birbirlerine saygı duyar ve desteklerler, kurumlarından gurur duyar ve işlerinden zevk alırlar (çok mesleki). Sadece birbirlerini severler (çok içten). Personel, birleşip kendilerini görevlerine adamışlardır (çok ilgi). Kısmen otoriter, zayıf yönetime karşılık yaratıcı personel, kendilerini görevlerine vermişlerdir, destekleyici ve ilgilidirler.

İlgisiz İklim;

İlgili iklim tipinin tamamıyla zıttır. Yöneticinin liderliği; güçlü destekleyici ve ilgilidir. Yönetici personeli dinler, onların fikir-lerine açıktır (çok destekleyici) onlara mesleki bilgileri doğ-rultusunda hareket etme özgürlüğü verir (az kısıtlayıcı). Per-sonel ise, sorumluluklarını isteksizce kabul eder, yöneticinin yetkilerini bilmezlikten gelir. Yöneticinin liderlik davranışlarına engel olmaya çalışırlar. Personel ne yöneticiyi ne de birbirle-rini severler (az samimi) birbirlerine meslektaş olarak saygı duymazlar (az mesleki). Kurumun işleriyle ilgilenmezler, yö-netici destekleyici, esnek (örneğin açık) olduğu halde perso-nel, hoşgörüsüz, bölücü, fikrini söylemeyen bir tavırdadırlar. Böyle bir iklim sergileyen her kurum genellikle yaratıcı etkili bir yönetici alma taraftarı değildir.

Kapalı İklim;

Açık iklimin tam tersi özelliklere sahiptir. Bu iklim tipinde yö-netici ve personel rutin, gereksiz ve önemsiz işlerle uğraşırlar

(çok kısıtlayıcı), az konuşurlar. Personelin kararlara katılımı azdır (çok ilgisiz). Yöneticinin yönetimi sert, kontrolcü ve em-redicidir (çok emir verici), ayrıca antipatik ve az cevap veren bir tavrı vardır (az destekçi), liderlik davranışları göstermez. çalışmalarıyla iyi örnek olmaz ve güdüleyiciliği yoktur. Kişi-sel kurallar koyar. Tutarsız davrandığından beklenen başarıyı göstermez. Personelin davranışı ise; ayrılıkçı, duyarsız, hoş-görüşüzdür ve samimi değildir. Moralleri düşüktür (az içten ve az mesleki)

Açık iklime göre, ilgisiz, emir verici, kısıtlayıcı boyutlarının çok yüksek; samimi, mesleki ve destekleyici boyutların çok dü-şük olduğu iklim tipidir. Bu tip kurumlardaki personelin çoğu atama istemekten söz ederler. çözülme davranışı yüksektir. Yönetici ve personel gereksiz ve rutin işlerle uğraşırlar. Bu iklim tipi, gerçek bir tedaviye, ameliyata gereksinimi olan ik-lim tipidir.

Sağlıklı Kurumsal İklimin Oluşturulmasında Dikkat Edi-lecek Hususlar;

Bir kurumda sağlıklı bir kurumsal iklimin olması birçok fak-töre bağlı olmakla birlikte başarının ilk koşulu olarak görülür. Kurum ikliminin sağlıklı olması aşağıda sıralanan on boyut üzerinde yapılacak değerlendirme ile saptanabilir;

* Amaçlar: Kurum amaçları açık, kolay anlaşılır, benimsene-bilir, ulaşılabilir, ölçülebilir ve geliştirilebilir olmalıdır. Amaçla-rın kurumun gereksinimlerine uygun olması beklenir.

* Yeterli İletişim: Kurumda dikey ve yatay iletişim kanalları-nın kullanılması, personelin gereksinim duyduğu bilginin elde edilmesini sağlar. Kurum içi ve dışı birimler arasındaki iletişim kalitesi kurum çalışmalarında etkili olur.

* Güçleri Dengeleme: Bir kurumda görev yetki ve sorum-lukların uygun bir şekilde dağılımı personel arası çatışma ve anlaşmazlıkları önler, bu durum da kurumun sağlıklı olmasın-da önemli bir etkendir.

* Kaynakların Kullanılması: Kurumun girdilerini oluşturan personel, araç, para ve enerji gibi kaynakların etkili bir şe-kilde yerinde zamanında ve uygun bir biçimde kullanılması gerekir. Görevli personele yapacağı çalışmalarda her zaman gereksinim duyduğu ortam sağlanabilmelidir.

* Bağlılık: Kurumda çalışan personelin kendini tanıması, kurumun amaçlarını bilmesi, benimsenmesi kendi amaçları ile tutarlı ve dengeli hale getirmesi beklenir. Personel kendi amaçlarına ulaşabildiği ölçüde kurum amaçları da gerçek-leşir.

* Moral: Kurumda personelin görevine uyum sağlaması ken-disini iyi ve başarılı hissetmesi beklenir. Personelin görevle-rinde temkinli, tedbirli ve istekli olması bir bakıma moralin yüksek olmasına bağlıdır.

* Yenilikler: Kurum bir yapı olarak çevredeki ve toplumdaki değişme ve gelişmelerden etkilenir. Kurumun bu değişme-lerden yararlanması ve uyum sağlayabilmesi için amaçlarını geliştirmesi yeni politikalar geliştirmesi, yöntemler bulması ve uygulaması gerekir.

Kurumsal İklim


Kaynak: BÜLBÜL İ.Levent, “Kurumsal İklim Kavramı”, (Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Bitirme Projesi, İstanbul, 2000)

(Bursalıoğlu, 1991,s.23)

(Akyüz, 1996,s.25)

* Özerklik: Kurumda görev alan personel, kurum amaçlarını gerçekleştirmek üzere yapacağı çalışmalarda kendisinin ser-best ve bağımsız olduğunu hissetmelidir. Kurumdaki mesleki uzmanlık kapsamındaki özerklik başarıyı sağlayan önemli bir etkendir.

* Uyum: Kurumda hizmet üretilirken, çevreden de yararlanılır. Kurumun içinde personelin uyumlu olması, ayrıca çevredeki

birimlerle ilişkisi ve uyum içinde bulunması karşılaşılabilecek sorunların çözümünü kolaylaştıracaktır.

* Sorun Çözme Yeterliği: Kurum yönetimi çeşitli sorunlarla karşılaşır. Her sorunun önemsenmesi zamanında ve uygun biçimde çözülmesi gerekir. Önemsenmeyen ve çözümü ih-mal edilen sorunlar gelecekte daha önemli sorunlara neden olabilir. Kurumun ve personelin çalışmalarını engelleyen her sorun çözülür ve sonucu değerlendirilir.

Kurumsal İklim


aksat ve Kısa Geçmiş

Yeni yapılanmanın başındaki isim olan Kora. Dorsett tarafından 14 Nisan 2010 tarihinde “Bilgi Hâkimiyeti vizyo-nu”2 adı altında bir rapor yayınlanmış ve yeni yapılanmanın ardında yatan nedenler, ulaşılmak istenen hedefler ve izlene-cek olan yol haritası özetlenmiştir. Bu dokümanda, öncelikle küreselleşme ile birlikte bilgisayar ve iletişim sistemlerinde-ki üstel artışın bilgi ortamını araç olmaktan çıkararak har-bin kalbine yerleştirdiği yeni bir çağa girildiği vurgulanmış; El-Kaide, Taliban vb. terör örgütlerinin dahi geçici, asimetrik ve taktik çapta avantajlar elde etmek maksadıyla bilgi ha-rekâtını ustalıkla kullanarak sonuç almakta olduklarının altı çizilmiştir. Bilgi teknolojilerine ve ağlara daha fazla bağımlı bir durumda bulunan ABD Silahlı Kuvvetlerinin bu tehditlere daha hassas bir konumda olduğu belirtilerek hâlihazırda ulu-sal bilgi sistemlerinin hemen her gün siber saldırılara maruz kalmakta olduğu; bu nedenle çok uzun süre devam edeceği düşünülen bir siber harbin ilk evrelerinde olunduğu hatırlatıl-mıştır. Söz konusu yapılanmanın maksat ve vizyonu aşağıda açıklanmıştır3.

Maksat: İstihbarat, siber harp, komuta kontrol, elektronik harp ve bilgi yönetimi konusunda en etkin konuma yüksel-mek ve bu sayede Deniz Kuvvetlerinin ana harp enstrümanı olan bilginin gelecekteki etkileri konusunda farkındalık sağ-lamak.

Vizyon: Muhasıma karşı bilgi hâkimiyetini elde etmek ve ko-mutanlara, muharip birliklere ve hükûmete karar üstünlüğü kazandırmak maksadıyla oyunun kurallarını değiştirebilecek etkinlikte yetenekleri devreye sokmak ve bu konuda öncü olmak.

Aynı dokümanda ayrıca ABD Başkanı Barack Obama’nın “Tek-nolojik avantajımız Amerika’nın askerî hâkimiyetinin anahta-rıdır. Savunma ve askerî ağlarımız devamlı bir saldırı altın-

dadır. Aslında, günümüz dünyasında terör saldırıları intihar bombacılarından ziyade bilgisayar başında oturan ve çağımı-zın kitle imha silahı olarak adalandırılabilecek siber terörist-lerden gelmektedir.” sözü hatırlatılmış; bilgi hâkimiyeti adına atılacak adımların başında siber güvenliğe ilişkin hususların geldiği belirtilmiştir.

Bahse konu yeniden yapılanmanın ardında yatan nedenler sıralanırken son teknoloji sensörler, silahlar ve kontrol sis-temlerinin envantere katıldığı ancak bu teknolojileri tek bir platform tipine uygun olarak tasarlayarak ve işleterek per-formanslarından istenen verimin alınamadığı; bu platform tabanlı yaklaşım ve kuvvet yapılanmasının harekât yeteneğini olumsuz etkilediği ve çoğu zaman verinin bir uçtan diğerine aktarımını sekteye uğrattığı itiraf edilmiştir. Gerçekten de as-kerî ve siyasi olarak güçlü bir muhasımı alt etmenin yolunun onu asimetrik olarak yıpratarak konvansiyonel olmayan yol-lardan etki altına almak olduğunun bilincinde olan kuvvetlerin bilgiyi silah olarak kullanmaktan çekinmeyeceği ve modern harp silah araç ve gereçlerine milyarlarca dolar yatırım yap-mak yerine daha az maliyete sahip olan bilgi teknolojilerine yatırım yapacağı üzerinde özellikle durulmuştur.

ABD Donanmasının bilgi imkân ve kabiliyetlerinin 20’inci yy’daki destekleyici rolünden sıyrılarak 21’inci yy Amerikan Deniz Gücünün ana itici gücü olacağı; 21’inci yy harplerinde başarılı olabilmek için, Deniz Kuvvetlerinin tamamen enteg-re edilmiş bir komuta kontrol, bilgi, istihbarat, siber, çevre farkındalığı ve ağ harekâtı kabiliyetine kavuşarak bilgiyi bir silah olarak kullanabilecek duruma gelmesinin zaruri olduğu ve bilgi merkezli bir donanmanın etkin bir deniz gücünün ana gereksinimi olacağına inanan dönemin ABD Deniz Kuvvetle-ri Komutanı Ora. Gary Roughead 26 Haziran 2009 tarihinde yeniden yapılanmaya ilişkin ilk direktifini şu cümlelerle ver-miştir:

M

Hazırlayan •• Dz.Kur.Bnb. veysel KOCAMAN

BİLGİ HAKİMİYETİ MAKSADIYLA ABD DENİZ KUVVETLERİNDE YAPILAN FAALİYETLER

Muharip unsurların doğru bilgiyi, doğru zamanda ve doğru yerde elde edebilmesi, bilgi akışının eksiksiz olarak sağlanabilmesi, sensörler ve platformların aynı ağ içerisinde koordineli bir şekilde kullanılabilmesi ve bu sayede bilgi ve karar üstünlüğünün

sağlanabilmesi maksadıyla, dönemin ABD Deniz Kuvvetleri Komutanı Ora. Gary Roughead tarafından 26 Haziran 2009 tarihinde İstihbarat (N-2) ve MEBS (N-6) Başkanlıklarının “Bilgi Hâkimiyeti Başkanlığı (N-2/N-6)” adı altında yeniden

birleştirilmesi emredilmiştir. Bahse konu yeni yapılanma sürecinin başına ise dönemin İstihbarat Başkanı (N-2) olan Kora. jack Dorsett getirilmiş ve “Bilgi Hâkimiyeti Başkanlığı”nın 01 Ekim 2009 tarihinden itibaren aktif hale getirilmesi emredilmiştir.1

Bilgi Hakimiyeti Maksadıyla ABD Deniz Kuvvetlerinde Yapılan faaliyetler


Şekil 1: Mayıs 2010’da yayınlanan “Bilgi Hâkimiyeti Vizyonu” dökümanlarında yeni yapılanma sürecine ilişkin

temel prensipler detaylı bir şekilde belirtilmiştir.

“İstihbaratı ve harekâtı paralel hale getirmek ve ağları opti-mize etmek platformlardan daha öncelikli bir hedeftir. İstih-baratı ve bilgiyi doğru edinemezsek, platformu kapasitesinin altında kullanmış oluruz. Şimdi bunu kurumsal hale getirme zamanı”4

Söz konusu direktifte ayrıca günümüzde harekâtın doğasının, kuvvetlerin nasıl planlama ve kaynak planlamasının yaptığı ile harekât yeteneklerini nasıl değerlendirdiğine kapsamlı ve tümden bir yaklaşımı gerekli kıldığı; Deniz Kuvvetlerinin ha-rekât ortamlarının tümünde birden (S/Ü, S/A, hava, kıyı, siber, bilgi) harekât icra edebilecek kabiliyete erişmesi gerektiği ve bu maksatla gerekli yenilik ve entegresyonu başarabilecek bir organizasyona kavuşulması gerektiği belirtilerek 01 Ekim 2009’da yeni başkanlığın “Bilgi Hâkimiyeti Başkanlığı (Deputy Chief of Naval Operations for Information Domi-nance-N-2/N-6)” adı altında kurulmasını ve tüm kurumsal geçişlerin ve altyapının 18 Aralık 2009’a dek (direktifin veril-mesinden sadece 4 ay sonra) tamamlanması emredilmiştir5.

Ora. Roughead tarafından, yeni yapılanmanın ilave bir insan gücüne veya bütçeye ihtiyaç duymayacak şekilde ve mevcut imkânların birleştirilmesi/aktarılması vasıtasıyla yerine getiril-mesi emri verilmiş6, öncelikle tüm başkanlıkların temsilcile-rinden oluşan bir çalışma grubu oluşturulmuştur.

2. Bilgi Hâkimiyeti Konsepti ve Temel Prensipler

İlk olarak “Bilgi Hâkimiyeti vizyonu” başlıklı dokümanda de-tayları verilen bilgi hâkimiyeti konseptinde bilgi hâkimiyetinin tanımı yapılmıştır. Bu tanıma göre

Bilgi Hâkimiyeti7:

“Deniz kuvvetlerinin, görevlerini tam anlamıyla yerine getire-bilmek ve bu sayede muhasıma üstünlük kurabilmek mak-sadıyla bilgi ortamını ihtiyaç duyulan yer, zaman ve şekilde kullanabilmesidir.”

Daha basit ifade edilecek olursa bilgi hâkimiyeti; doğru bilgi-nin doğru zamanda ve doğru yerde karar vericilere ulaştırıl-ması ve bu sayede komutanların doğru yeteneği kullanarak geleceğin tehditlerine karşı koymasını sağlamaktır8.

Aynı dokümanda ayrıca, yeni yapılanma esnasında dikkat edilmesi gereken temel prensipler ve ulaşılması istenen he-defler de belirlenmiştir. Bu prensipler ve hedefler:

- Her platform bir sensör vazifesi görerek algılayacak ve ra-por edecektir. (Her bir donanma platformu, coğrafi mevkisi ne olursa olsun veri ve bilgi toplama vasıtası olarak hizmet vere-rek bilginin anında başka kullanıcılar tarafından kullanılabilir hale getirilmesini sağlayacaktır.)

- Her bir sensör ve işlemci bir ağ içerisinde birbirine bağlı olacaktır. (Her bir unsur birbirine ağ içerisinde bağlı bir şe-kilde, yerel bilginin küresel bilgi olarak kullanılmasına yönelik gayret sarfedecektir.)

- Algılayıcılar ve sensörler küresel bir ağ üzerinden dinamik olarak görevlendirilecek ve yönetilecektir. (veri toplama ve sensör yönetim disiplinleri, süreçleri ve faaliyetleri birleştiri-lecek; uyarlanabilir ağ konfigürasyonu merkezi veya merkezi

olmayan sensör yönetim modlarına müsade edecek esnek-likte olacaktır.)

- Her ateşleyici (vurucu) ve silah sistemi herhangi bir sen-sörden veya veri bankasından gelen hedef bilgisini derleme, değerlendirme ve kullanma yeteneğine sahip olacaktır.

- veri işleme, doğrulama, kullanma, birleştirme ve analizi ağ tabanlı olarak dinamik olarak yönetilecektir. (veri, görev ve koşullar için en uygun yerde (gemi veya ağ olabilir) toplana-cak ve kullanılacaktır.)

- Uzaktan kumanda edilebilen, otonom ve insansız platform-lar, sensörler ve iletişim yeteneklerine önem verilecektir.

- Küresel olarak entegre edilmiş, servis sağlama merkezli omurga mimarisi uygulanacaktır. (Dağıtık eş ağlardan oluşan ve bulut bilişim prensipleri çerçevesinde birleştirilmiş, ağ ve servis merkezli modüler bir mimari dizayn edilecektir. Bu sa-yede isteğe bağlı hizmetler, kullanıcı dostu arayüzler, veriler arasında kolay gezinme, arama bulma, erişim ve kullanım kolaylıkları güvenlik yönetimi esasları doğrultusunda sağla-nacaktır. Harekât ortamının ve tehdidin doğasında meydana gelen değişmelere anında cevap verebilmek maksadıyla ge-rekli uygulamalar süratle geliştirilerek muhariplerin bilginin tüm avantajından istifade etmesi sağlanacaktır.)

- Hâlihazırda sadece üzerinde konuşlu olduğu platform ve silah sistemini destekleyebilen sensör, data link, terminal ve işlemci sistemleri ağ merkezli bir mimari içerisinde küresel ölçekte birbirine bağlı hale getirilecektir.



- Tüm veri ve bilgiler evrensel olarak işlenecek, şeffaf ve erişilebilir olacaktır. verinin denizciliğin her alanında (sivil ve askeri) standart hale getirilmesi sağlanacaktır. (Karar verme süreçlerini hızlandırmak ve karar üstünlüğü sağlamak mak-sadıyla bilginin herkese açık olması sağlanacaktır. Kapsamlı ve dinamik bir veri stratejisi, veritabanlarının etkin kullanımı-na olanak tanıyacaktır.)

- Silahlı Kuvvetler, Savunma Bakanlığı ve istihbarat teşkilatla-rına bağlı görev yapan kurumlar ve veri kaynaklarının donan-manın görev ve harekâtına destek sağlaması sağlanacaktır. (Bu sayede kaynakların ortak kullanımı sağlanarak donanma-nın ağ, altyapı ve veri kaynaklarına ilişkin ayrıca ilave yatırım yapmasına gerek kalmayacaktır.)

- Ağ merkezli harekâta bağlı olarak ortaya çıkan hassasiyetler ve risklerin azaltılması için yoğun gayret gösterilecektir.

- Deniz kuvvetlerinde bilgi alanında uzmanlaşan personel dünya çapında eğitim alarak tecrübe kazanacak ve bu saye-de deniz kuvvetlerinin muharebe gücünün ayrılmaz ve önemli bir parçasını teşkil edecektir.

3. Geleceğin Harekât Ortamına Yönelik Temel Varsayımlar

Bilgi hâkimiyetinin tesisine yönelik yapılan atılan adımlara geçmeden önce geleceğin harekât ortamına yönelik vizyon belgesinde yer alan bazı varsayımlardan bahsedilmesi yerin-de olacaktır:

- Stratejik büyüme gösteren rakipler ve potansiyel muhasım-lar hâlihazırda bilgi hâkimiyetinin asimetrik avantajını kendi menfaatleri doğrultusunda kullanmak üzere çaba göstermek-tedirler.

- Geleceğin harekât ortamında komutanlar doğru bilgiye doğ-ru zamanda ihtiyaç duymaya devam edeceklerdir.

- Coğrafi olarak geniş bir alana yayılmış bulunan kuvvetlerin stratejik ve operatif kontrolü, ikaz süresini azaltmak ve du-rumsal farkındalığı artırmak maksadıyla yeni bilgi teknolojile-rine ihtiyaç duyacaktır.

- Uzaktan kumanda edilen insansız hava, kara ve deniz araç-ları bir ağ içerisinde etkinlikle kullanılacak ve sayıları arta-caktır.

- Muhasıma ait ağların ve sistemlerin dikkatli bir şekilde iz-lenmesi ve derinliğine etki altına alınabilmesi deniz harekâtı-nın temel gereksinimi olacaktır.

- Siber tehdidin deniz (askeri) boyutu önem kazanacaktır.

- Bütçe kısıtlamaları, materyal ve insan gücü ihtiyaçlarının daha maliyet etkin yöntemlerle giderilmesini dikte edecektir.

- Donanmayı, bilginin stratejik avantajına hazırlamak yeni ya-tırımların yapılmasını gerektirmektedir.

4. Bilgi Hâkimiyeti Yol Haritası

Bilgi hâkimiyetine yönelik faaliyetlerin, girişimlerin ve yeniden

yapılanma sürecinin koordinasyonu ve yönetimi maksadıyla bir seri yol haritası hazırlanmıştır. Bu yol haritaları sayesin-de münferit birliklerin faaliyetleri senkronize edilerek amaç birliği oluşturulacak; ilgili her alanda hâkimiyetin tesis edile-bilmesi maksadıyla konsept, mimari, ağ, sensör, insan gücü ve platformların planlaması ve yönetimine odaklanılacaktır. Bilgi Hâkimiyeti Başkanlığı tarafından yayınlanan ilerleme raporunda, hedeflenen bilgi üstünlüğüne erişebilmek mak-sadıyla on dört basamaktan oluşan bir yol haritası belirlenmiş ve 02 Ekim 2009 tarihini takip eden on sekiz ay içerisinde bu basamakların tamamlanması hedeflenmiştir. Söz konusu yol haritalarının odaklandığı başlıklar temel olarak bilgi altyapısı (omurgası), durumsal farkındalık ve bilginin harp silahı olarak kullanımına yöneliktir9.

Bahse konu basamaklar10:

- Bilgi tabanlı hava üstünlüğü (hava ve uzay alanında icra edilen deniz harekâtın bilgiye uyumlu hale getirilmesi)

- Kullanıcılar ile C4ISR sistemlerini birleştiren kusursuz ve tek bir Deniz Kuvvetleri ağının tesisi (kullanıcıların ve platformla-rın, görevin gerektirdiği gizli ve açık bilgilere küresel anlamda erişim sağlaması),

- Siber harekât imkân ve kabiliyetine kavuşulması (bilgi hâ-kimiyetinin tesisine olanak tanıyacak maliyet etkin ve çevik yaklaşım sergilenerek verinin, bilginin ve ağların dinamik ola-rak korunması),

- Ham verileri bilgiye çeviren ve işlenmiş bilgiyi harbin her seviyesine ulaştıran bilgi çevrimi ile karar üstünlüğünü yete-neğinin kazanılması,

- Yüksek eğitim seviyesine sahip dünya standartlarında bilgi uzmanlarının yetiştirilmesi,

- Elektromanyetik spektrumun yönetimi,

- Muharip unsurların harekât alanında optimal yönetimi (kay-nakların optimal kullanımına olanak tanıyan süreçlerin ve mi-marinin oluşturulması. Görevin gereklerine en fazla hizmet edecek konuma erişilerek komuta kontrol süreçlerinin des-teklenmesi),

- Suustü sensörlerinin entegre bir yapıya kavuşturulması (yüzer unsurlar için ağa bağlı sensör, veri transferi, işleme, gösterim ve karar destek kabiliyetlerinin sağlanması),

- Ham verilerin bilgiye dönüştürülmesi ile İstihbarat ve Keşif Gözetleme üstünlüğü,

- Bilginin harekâtın her safhasında daha iyi ve etkin bütüncül kullanımı ile denizden balistik güdümlü mermi savunması-nın (Anti-Balistik Missile Defense/ABMD) geliştirilmesi (füze Kalkanı projesinde izlenen Uyarlanabilir Aşamalı Yaklaşımı mümkün kılmak ve harekâtın her safhasında balistik füze savunmasını mümkün kılmak maksadıyla bilginin daha etkin kullanımı),

- İstihbarat, bilgi ve ağ altyapılarının biraraya getirilmesi ile denizde durumsal farkındalık üstünlüğünün sağlanması,



Şekil 2: Bilgi hâkimiyeti yol haritalarının realize edilmesine yönelik zaman çizelgesi.

- Muhabere sistemlerinde spektrum kullanımının optimize edilmesi,

- Darbe yeteneğine sahip komuta kontrol üstünlüğünün sağ-lanması,

- Sualtı üstünlüğünü sağlayacak şekilde ağ kabiliyetinin ge-liştirilmesi,

- İnsansız araç ve sistemlerin ağ yapısına entegrasyonu.

Müteakiben Nisan 2011’de yayınlanan ilerleme raporunda, başlangıçta 14 olarak belirlenen yol haritası sayısının 10’a düşürüldüğü açıklanmıştır. Mevcut yol haritaları aşağıdaki şekilde belirlenmiştir:

- Balistik füze Savunması

- Sualtı Hâkimiyeti

- Elektronik Harp

- Siber Harekât

- Tek Bir Deniz Kuvvetleri Ağının Tesisi

- İnsansız Sistemler

- İstihbarat ve Keşif Gözetleme

- Denizde Durumsal farkındalık

- Spektrum Kullanımı

- Entegre Hedef Tahsisi ve Ateş Kontrolü

Bu yol haritaları içerisinde en fazla üzerinde durulması ge-reken başlığın “Denizde Durumsal farkındalık” olduğu ifade edilmektedir12. Hâlihazırda sivil ve askerî kuruluşlarla ortakla-şa bir şekilde, bahse konu yol haritalarına ilişkin konsept do-kümanlarının (white paper) yazılmasına devam edilmektedir.

5. Bilgi Hâkimiyetinin Tesisine Yönelik Yapılan Kurumsal Faaliyetler

Yeni yapılanmaya yönelik verilen direktif ile bahse konu te-mel varsayımlar, prensipler ve problem sahaları ışığında bilgi

hâkimiyetinin tesisine yönelik ABD Deniz Kuvvetlerinde atılan organizasyonel adımlar 3 başlık altında toplanabilir13:

- İstihbarat ve MEBS Başkanlıklarının lağvedilerek14 Bilgi Hâ-kimiyeti Başkanlığı (N-2/N-6) adı altında yeni bir birimin teşkil edilmesi,

- Siber filo Komutanlığı (fLTCYBERCOM/10th fleet)’nın kurulması,

- Bilgi hâkimiyeti alanında uzmanlaşmış yeni bir personel sınıfının teşkil edilmesi (Information Dominance Corps/IDC).

Bu organizasyonel adımların yanı sıra bilgi hâkimiyetinin te-sisine etki edecek bilgi teknolojileri, bilgi sistemleri ve C4ISR sistemleri alanında da birçok teknik ve kurumsal yeniliğe imza atılmıştır.

a. Bilgi Hâkimiyeti Başkanlığı (N-2/N-6)’nın Kurulması

Bilgi Hâkimiyetinin tesis ve idamesine kapsamlı bir yakla-şımın benimsendiği bu adımlar atılmadan önce Deniz Kuv-vetlerinde bir kısım insanlar sensör ve silahları geliştiriyor, diğeri bir kısım insanlar ise ağları ve muhabere sistemlerini kontrol ediyordu. Uç kullanıcılar ise sensör dizayn edenler-le muhabere sistemi dizayn edenlerin koordineli olduklarını ümit ediyorlardı. Ancak, farklı birimlerce dizayn edilen tüm bu sistemleri kullanan operatörler çoğu zaman uyumsuzluk yaşayabiliyorlardı. Milyar dolarlık harp silah araç ve gereçle-rini birbiri ile konuşturmak için yama yapmak yerine; üretilen bilginin işlendiği, kullanıldığı ve dağıtıldığı bir sisteme ihtyaç duyulmaktaydı15. ABD Deniz Kuvvetleri Komutanlığı, nihayet bu eski sistemin çok yavaş olduğuna ve denizdeki kullanıcı-lara daha fazla ve hassas istihbarat ulaştırmada yetersiz kal-dığını görerek istihbarat ve bilgiye olan bakış açısını tümüyle değiştirmek maksadıyla yeni bir yapılanmaya gitmeye karar verdi. Bu kapsamda atılan adımların ilki ve de en önemlisi “Bilgi Hâkimiyeti Başkanlığı (N-2/N-6)”nın teşkil edilmesi ol-muştur.

01 Ekim 2009 tarihinden önce ayrı başkanlıklar olan İstih-barat Başkanlığı (N-2) ve MEBS Başkanlığı (N-6), yukarıda bahse konu ihtiyaçlar nedeniyle “Bilgi Hâkimiyeti Başkanlığı (N-2/N-6)” adı altında yeni bir başkanlık olarak birleştirilmiş-tir. İstihbarat ve MEBS Başkanlıklarının yanı sıra Harekât Baş-kanlığı (N-3)’den Siber Güvenlik ve Bilgi Harekâtı’na ilişkin birimler, Yetenek ve Kaynak Entegrasyon Başkanlığı (N-8)’n-dan ise İnsansız Sistemler’e ilişkin birimler bu başkanlığın sorumluluğuna verilmiştir. Bu sayede bilgi hâkimiyetinin te-sisine hizmet eden ancak farklı başkanlıklar altında bulunan ilgili tüm birimler tek bir çatı altına toplanmıştır.

Bu başkanlığın başına getirilen ilk isim olan Kora. Dorsett tarafından “muazzam bir değişim” olarak adlandırılan yeni yapılanma süreci evrimsel değil “devrimsel” niteliktedir. Ni-hayetinde ulaşılmak istenen durumun, önceki parçaların (N-2, N-6, N-8 vb.) toplamından çok daha büyük ve etkin bir sinerjiye sahip olacağı her fırsatta vurgulanmaktadır. Dorsett tarafından verilen mülakatta bahse konu yeni yapılanmanın ABD Deniz Kuvvetleri için yelkenli gemilerden buharlı ge-milere geçiş veya nükleer takatli sistemlerin donanma en-



Şekil 3: “Bilgi Hâkimiyeti Başkanlığı” teşkil edilmeden önce bilgiye ilişkin kaynakların birimler arasında dağılımı

Şekil 4: “Bilgi Hâkimiyeti Başkanlığı” teşkil edildikten sonraki durum

Şekil 5: Yeni Yapılanmanın iki bacağı bulunmaktadır: “İdari” ve “işletme”

Şekil 6: “Bilgi Hâkimiyeti Başkanlığı” Teşkilat Şeması

vanterine girmesi kadar önemli bir gelişme olduğu, bilginin silah olarak kullanılabilmesi için atılan ilk adım olduğu, bilgi üstünlüğünün kendilerine büyük bir hareket serbestîsi ka-zandıracağı, denizdeki komutanlara karar ve icra üstünlüğü sağlayacağı ve kendi elektromanyetik spektrumunu yöneten birlikler yerine bu spektrum üzerinde ortak bir komuta kont-rol sağlama yeteneğine sahip bir savaş gücüne erişilmesinin hedeflendiği belirtilmiştir16.

Yeni yapılanmaya geçilmeden önce, komuta kontrol, is-tihbarat ve keşif gözetleme (C4ISR’ın C2ISR kısmı) fa-aliyetleri N-2’nin; muhabere ve bilgisayar sistemlerine (C4ISR’ın C2 kısmı) yönelik faaliyetler ise N-6’nın sorumlu-luğun bulunmaktaydı17. Yeni yapılanmayla birlikte ABD Deniz Kuvvetleri çapında yürütülen istihbarat ve keşif gözetleme sistemleri, elektronik harp, bilgi harbi, siber, komuta kont-rol, muhabere ve bilgi sistemleri, oşinografi, uzay, durumsal farkındalık ve insansız sistemler alanında yürütülen tüm faa-liyetlerin yönetimi ve koordinasyonu yeni kurulan başkanlığın sorumluluğuna verilmiştir18. Bu yeni yaklaşımda ilk öncelik sensörlere verilmiş; ardından muhabere sistemleri ve tüm bu sistem ve teknolojilerin bir ağ içerinde birbiriyle konuştura-bilmesine olanak tanıyan ağlar büyük önem kazanmıştır. Ar-dından bu sistem ve teknolojilerin komuta kontrolünden so-rumlu olan insanlar gelmekte; bu denkleme en son giren ise gemiler ve uçaklar olmaktadır19. Böylece ana vurucu plat-formlar olan gemiler ve uçakların, bilgiden daha önemli olmadığı vurgulanmaktadır.

“Bilgi Hâkimiyeti Başkanlığı” teşkil edilmeden önce bilgiye ilişkin kaynakların birimler arasında dağılım ile sonrasındaki durum Şekil 3 ve Şekil 4’de gösterilmiştir.

Yeni yapılanmanın stratejik hedefleri şöyle sıralanmıştır20:

- Bilgiyi temel harp kabiliyeti haline getirmek,

- Bilgi çağı harekâtının icrası için istihbarat, bilgi harekâtı, bilgi-ağ yönetimi, oşinografi ve coğrafi bilgi sistemlerini fonk-siyonel olarak icra etmek,

- Operatif kuvvetlere güvenilir komuta kontrol ve bilgi erişimi sağlamak,

- Oyunun kurallarını değiştirecek konseptler, stratejiler ve ka-biliyetlere kavuşmak,

- Bilgi merkezli kabiliyetlerin ve rekabetçi avantajların sağlan-ması maksadıyla kaynak yatırımını koordine etmek,

- Deney ve yeniliği bilgi vasıtasıyla hızlandırmak,

- Derinliğine istihbarat elde ederek potansiyel düşmanları anlamak,

- İnsansız sistemlerin ağ içerisinde kullanımı.

Yeni yapılanmanın iki bacağı bulunmaktadır: İnsan gücü yö-netimi ve organizasyon içi uyumla ilgilenen “İdari” (Corporate) bölüm ile vizyon geliştirme, stratejik yol haritası oluşturma, tedarik planlama ve kabiliyetlere yönelik programların yöneti-mi ve koordinasyonundan sorumlu olan “İşletme” (Business) bölümü21.

Burada akla şu soru gelebilir: Tüm bu faaliyetler mutlaka bir organizasyon değişikliğine ihtiyaç gösteriyor mu? Neden iki ayrı başkanlık münferiden ancak koordineli olarak tüm bu faaliyetleri yürütmesin? Geçmişte yaşanan tecrübeler ve



Şekil 7: “Bilgi Hâkimiyeti Başkanlığı”nın kurulması sonrası ABD Deniz Kuvvetleri

Karargâhının Teşkilat Şeması

Şekil 8: ABD Siber Komutanlığı (USCYBERCOM)’nın Teşkilat Şeması

alınan dersler, muharebe hâkimiyeti ve oyununun kurallarını değiştirebilecek bilgi imkân ve kabiliyetlerine kavuşmak için tek bir yapının şart olduğunu göstermektedir22. Bu birleşme sadece iki başkanlığın birleşmesinden ziyade birçok değişik birimin aynı çatı altında toplanmasını gerekli kılmaktadır. Bu nedenle her iki başkanlık da daha önce kendilerinde olmayan yeni yetenekler kazanacaktır23.

Bu teşkilatma, verilen direktif gereğince ilave kadro ve personele ihtiyaç duymadan (zero-sum) gerçekleştirilmiş-tir. N-2’den boşalan kadrolar N-2/N-6’ya tahsis edilirken; N-6’dan boşalan kadrolar ise Siber filo Komutanlığı (fLTCY-BERCOM) ile doldurulmuştur.

Kora. Dorsett’in görev süresinin dolmasına yakın bir zamanda, ABD Deniz Kuvvetleri Komutanı Ora. Roughead, Dorsett’den yeni başkan için en nitelikli amirali önermesini istemiş; hat-ta Dorsett ilk atandığında halefini de seçmesi ve şimdiden yetiştirmesi istenmişti. Bilgi Hâkimiyeti Başkanlığı’nın teşkil edilmesine yönelik faaliyetlerin tüm koordine ve planlama-sını başarıyla yürüten isim olan Kora. Dorsett, bu görevini emekli olana dek başarıyla yürütmüş ve yerine aynı baş-kanlıkta Konsept Şube Müdürü olarak görev yapmakta olan Kora. Kendall Card’ı tavsiye ederek atanmasını sağlamıştır. Kora. Dorsett’in yardımcılığını yapan David Weddel’in yerine ise yine sivil bir isim olan Mark Clark atanmıştır24.

b. Siber Filo Komutanlığı (FLTCYBERCOM)’nın Kurulması

Bilgi teknolojilerindeki baş döndürücü gelişmelere duyarsız kalamayan sivil ve askerî kurumlar, uluslararası örgütler ve özel sektörler her geçen gün bilgi sistemlerine ve bu sistem-leri birbirine bağlayan ağlara daha da fazla bağlı kalmakta; bu durum ise kurumları siber saldırılara karşı daha da has-sas ve zayıf konuma düşürmektedir. Söz konusu tehditleri göz önünde bulunduran bir çok devlet ve uluslararası kuruluş bünyelerinde çeşitli sivil ve askerî organizasyon değişiklikleri ve yapılanmalara gitmişlerdir.

Siber tehdidin askerî boyutu incelendiğinde bilgi teknolojile-rine yönelik temel problem sahaları olarak şu hususlar ön plana çıkmaktadır25:

- Bilgi teknolojilerinin çok hızlı değişmesi bilginin hacmini artırmakta; bu durum ise fırsatlarla birlikte sıkıntıları da be-raberinde getirmiştir.

- Bilgi teknolojilerinin artan önemi, bilgiyi gelecekteki çatış-maların asıl hedefi haline getirecektir.

- ABD Savunma Bakanlığı ağlarına 2010 yılı içerisinde 360 milyondan fazla sızma tespit edilmiş; bu kapsamda son 6 ay içerisinde uğranılan zararın onarımı için 100 milyon dolardan fazla harcama yapılmıştır.

- Mevcut ve muhtemel rakipler bilgi teknolojilerini esas alan bilgi harekâtı uygulayarak askerî gücü zayıflatmaya çalış-maktadır.

- Silahlı kuvvetlerin, gücünü ve etkisini ileriye aktarabilmesi için ortak alanlara (denizler, uzay, siber uzay) güvenilir erişimi hayati öneme haizdir.

- Stratejik rakipler bilgi teknolojilerine yatırım yaparak bu ortak alanlara güvenilir erişimi zayıflatmayı veya kısıtlamayı hedeflemektedir.

- 21’inci yy deniz gücü, denizler, uzay ve bilgi alanına hâkimi-yeti gerekli kılmaktadır. Bilgi alanındaki hâkimiyet ise açıkça risk altındadır.

Her geçen gün envanterine yüksek teknolojiye sahip hassas harp silah araç ve gereçlerini katarak bu alanda öncü ko-numda bulunan ABD Deniz Kuvvetleri, siber uzayın ciddi so-runları ve riskleri de beraberinde getirdiğini, devlet ve devlet dışı aktörlerin siber uzayı bir harp alanı olarak kullanabilme kapasitelerinin neden olabileceği muhtemel tehditleri26 ve devletlerin milli güvenlik algılamaları üzerindeki yansımaları-nın farkına varmış ve teşkilatlanmasını bu doğrultuda yeniden dizayn etmiştir.

ABD Savunma Bakanlığının Haziran 2009’da verdiği direk-tif üzerine ABD Stratejik Komutanlığı’na bağlı olarak kurulan Siber Komutanlık (U.S. Cyber Command- USCYBERCOM) 01 Ekim 2009 tarihinde faaliyete geçmiştir. USCYBERCOM’un teşkilât yapısı aşağıdadır27.



Şekil 9: ABD Siber Güvenlik Yapılanması

ABD’nin 8 müşterek muharip komutanlığından biri olan Stra-tejik Komutanlığa bağlı olan Siber Komutanlığın başındaki ko-mutan çift şapkalı olup aynı zamanda Ulusal güvenlik sistem-lerinin korunması ve yabancı sinyal istihbaratından sorumlu olan Ulusal Güvenlik Ajansı (NSA)’nı da yönetmektedir. Siber Komutanlık, ABD Savunma Bakanlığına bağlı ağların siber güvenliğinden sorumludur. Sivil ağların siber güvenliği ise ayrı bir bakanlık olan İç Güvenlik Bakanlığı (DHS) tarafından sağlanmaktadır.

Bu komutanlık ilk teşkil edildiğinde kuvvet komutanlıklarının sadece bu komutanlığın yönlendirmesi doğrultusunda kendi ağlarını savunacağı ve işleteceği ön görülmekteydi. Ancak, siber tehdidin askerî boyutunun çeşitlilik kazanması, her kuv-vetin kendine özgü güvenlik tedbirleri almasını gerekli kılma-ya başlamış ve müteakiben her kuvvet süratle kendi siber yapılanmasını gerçekleştirmiştir. Bu komutanlığın altında ve siber uzayda faaliyet göstermek üzere28:

− Deniz Kuvvetlerinde Siber filo Komutanlığı,

− Deniz Piyade Komutanlığında Siber Komutanlık,

− Hava Kuvvetlerinde 24’üncü Hava Komutanlığı,

− Kara Kuvvetlerinde 2’nci Ordu

teşkil edilmiş ve/veya bu müşterek yapının harekât kontrolü-ne tahsis edilmiştir.

Görüldüğü üzere Siber filo Komutanlığı, ABD Siber Komutan-lığının (USCYBERCOM) Deniz Unsur Komutanlığı olarak gö-rev yapmaktadır. Dönemin Deniz Kuvvetleri Komutanı (CNO) tarafından 23 Temmuz 2009 tarihinde verilen direktif gere-ğince teşkil edilmesi emredilen ve 29 Ocak 2010 tarihinde29

faaliyete geçen Siber filo Komutanlığının idari (menejmen) kontrolü Bilgi Hâkimiyeti Başkanlığı (N-2/N-6)’nda yani Deniz Kuvvetleri Komutanlığında, harekât kontrolü ise Siber Komu-tanlıktadır. Bu düzenlemenin ilgi çekici yönü, ABD Dz.K.K.lığı, USCYBERCOM ve Ulusal Güvenlik Ajansı (NSA) Direktörünün bu birlik ile doğrudan bağlantılı olmasıdır.

ABD Siber Savunma Komutanlığının bağlısı olarak kurulan Si-ber filo Komutanlığının (fleet Cyber Command – fCC) görevi karada ve denizde görev yapan tüm muharip unsurlara is-tihbarat, bilgi harekâtı, sinyal istihbaratı, kriptoloji, elektronik harp ve uzay alanlarında operasyonel destek sağlamaktır30.

Askeri ağların yönetimi, savunması ve bakım ve tutumu31 olarak özetlenebilecek bu görevleri daha detaylı inceleyecek olursak32;

- Askeri ağlar, istihbarat, kriptoloji, sinyal istihbaratı, bilgi harekâtı, siber, elektronik harp ve uzay konularında operatif merkezi otorite olarak kıyı ve deniz birliklerini desteklemek,

- Güvenli ve karşılıklı çalışabilir ağların işletimini sağlamak,

- Siber, bilgi ve ağ harbi, elektronik harp ve uzay konularında komutanlara operatif destek sağlamak.

Kora. Bernard Mc Cullough komutanlığında tesis edilen Si-ber filo Komutanlığının operasyonel görevleri yeni aktive edilen 10’uncu filo (10th fleet) tarafından yerine getirilmek-te olup Siber filo Komutanı tarafından (çift şapkalı olarak) yönetilmektedir. 10’uncu filonun emrinde görevli herhangi bir silahlı kuvvet bulunmamakta olup emrinde görevli uzman personel tarafından kıyı ve yüzer birliklerin siber saldırılara karşı korunması faaliyetleri yerine getirilmektedir33. Siber filo ve 10’uncu filo’nun ilk komutanı olan Kora. Mc Cullough 30 Eylül 2011’de görevden ayrılarak emekli olmuş ve yerine Kora. Michael S. Rogers atanmıştır34.

Operatif siber faaliyetlerin yürütülmesinden sorumlu olan filoya “10’uncu filo” adı verilmesinin 2’nci Dünya Sava-şı’na yönelik bir anlamı bulunmaktadır. Alman U-Botları ile mücadelenin had safhaya ulaştığı dönemlerde ABD, deni-zaltı teknolojisine yönelik bilgi eksikliğinin farkına varmış ve U-Botlarla mücadelenin prensiplerini belirlemek ve farkın-dalığı artırmak maksadıyla 10’uncu filo adı altında yeni bir birlik teşkil edilmişti. Soğuk Savaş döneminin sona ermesini müteakip bu komutanlık lağvedilmiş ve faaliyetlerine son ve-rilmiştir. 2’nci Dünya Savaşı’nda bilinmeyen güncel tehditin U-bot teknolojisi; günümüzde ise siber (daha geniş anlamıyla “bilgi”) olduğu göz önünde bulundurularak çağrışım yapması açısından yeni kurulan birime 10’uncu filo adı verilmiştir35.

Siber filo Komutanlığı çalışanları bir bakıma halâ içinde çalıştıkları ve harekât icra ettikleri alanı ve ortamı anlama-ya çalışmaktalar. Emrinde herhangi bir gemi veya platform bulunmayan 10’uncu filo, harekât alanını şekillendirmek maksadıyla harp silah araç ve gereçleri yerine insanları ve bilgiyi kullanmakta; sorumluluk alanı ise çok geniş bir alanı kapsamaktadır.

2011 yılı için 1 milyar dolarlık bir bütçeye sahip olan Siber filo Komutanlığı, bu büyüteçin büyük bir kısmını band genişli-ği tahsisleri için harcamakta ve geriye sadece yıllık 40 milyon dolar harcanabilir parası kalmaktadır.36. Herhangi bir paltform tedariği için takip edilen yoldan daha farklı bir yol izlendiği için bu komutanlığın geleceğini görmek çok zor. Sadece bir tek telefon görüşmesi neticesinde dâhi yeni bir siber yetenek kazanılabilmektedir. Yani harp silah araç ve gereçlerinin teda-riği gibi yıllarca beklenmek zorunda değil.

14.000 personelin görev yaptığı Siber filo Komutanlığının (fCC/C10f) görev alanına C4ISR ve muhabere ağlarının sa-vunması, Bilgi Harekâtı, Elektronik Harp, kriptoloji, istihbarat (SIGINT), MEBS desteği ile uzay yetenekleri girmektedir. Krip-



Şekil 10: Siber Filo Komutanlığının teşkilât yapısı ve görev bağlantıları

Şekil 11: 10’uncu Filo’nun Birleşik Daimi Görev Kuvveti (CTF) Yapısı

toloji ve SIGINT görevleri nedeniyle bu komutanlığın Ulusal Güvenlik Ajansı/Merkezi Güvenlik Hizmetleri (NSA/CSS) ile de doğrudan ilişkisi bulunmaktadır. Siber filo Komutanlığı bu anlamda “Kuvvet Kriptoloji Unsuru” (Service Cryptologic Component) olarak görev yapmaktadır.

Komutanlık çift karargâhlı olarak çalışmakta ve fort Me-ade/Maryland’daki Siber filo Komutanlığı Karargâhı NSA ile aynı mahalde bulunmaktadır. 10’uncu filo karargâhı ise Little Creek/virginia’daki “joint Expeditionary Base” de bu-lunmaktadır. Her iki karargâhta sivil ve asker toplam 450 per-sonel görev yapmaktadır. Siber filo Komutanlığının teşkilât yapısı ve görev bağlantıları aşağıda gösterilmiştir37.

- Deniz Ağ Harbi K.lığı (Naval Network Warfare Command (NNWC)).

- Deniz Siber Savunma Harekât K.lığı (Navy Cyber Defense Operations Command (NCDOC))

- Deniz Bilgi Harekâtı Komutanlıkları / AR-GE, Test ve De-ğerlendirme Merkezi (Navy Information Operation Commands (NIOC) / NIOC Suitland)

- Deniz Siber Savunma Geliştirme Grubu (Navy Cyber Defen-se Development Group, Washington DC)

- Kuvvet Keşif Destek Merkezi (forces Surveillance Support Center, virginia)

fCC/C10f’in en büyük bağlısı olarak görev yapan Deniz Ağ Harbi K.lığına (NNWC) bağlı birim ve birlikler aşağıdaki gibidir:

- 2 adet Deniz Bilgi Sistemleri ve Muhabere Alan Ana İstas-yonu (Naval Computer and Telecommunications Area Master Station)

- 7 adet Deniz Bilgi Sistemleri ve Muhabere İstasyonu (Naval Computer and Telecommunications Station)

- Deniz Uydu Harekât Merkezi (Naval Satellite Operations Center, California)

C10f’in Birleşik Daimi Görev Kuvveti (Task force) yapısı Şekil 11’dedir.

Siber alandaki diğer unsur komutanlıklarına bakıldığında; Hava Kuvvetlerine bağlı 24’üncü Hava Kuvveti “Air force Cyber Command” adı altında görev yapmaktadır. ABD Hava Kuvvetlerindeki siber savaşa yönelik yapılanmada, uzay ve hava alanında siber harekâttan sorumlu olacak birlik ola-rak belirlenen 24’üncü Hava Kuvveti, Lackland/Texas Hava Üssünde konuşludur. Bu komutanlık Hava Kuvvetleri Uzay Komutanlığının (Air force Space Command–AfSPC) idari, USCYBERCOM’un ise harekât kontrolünde olacaktır. 24’üncü Hava Komutanlığı bağlıları 67’nci Ağ Harbi (ağ savunması, saldırısı ve kullanımından sorumlu), 689’uncu Harp Muhabe-re ve 688’inci Bilgi Harekâtı birlikleridir38.

USCYBERCOM’un Kara Unsur Komutanlığını oluşturan ve fort Huachuca/Arizona’da bulunan 2’nci Ordu, “Army Cyber Com-mand” adı altında yaklaşık 20.000 personelden oluşmakta ve Kara Kuvvetlerine bağlı sistemlerin siber saldırılara karşı güvenliğini sağlamaktadır. Bünyesinde 1’inci Bilgi Harekâtı K.lığı, 9’uncu Sinyal K.lığı ve ABD İstihbarat ve Güvenlik K.lı-ğı bulunmaktadır. Buna ilaveten Deniz Piyade Birliklerine ait sistemlerin siber güvenliğinden sorumlu “Marine Corps Cyber Command”de 800 personel görev yapmaktadır39.

c. Bilgi Hâkimiyeti Sınıfı Personel Kadrosunun Tahsis Edilmesi (Information Dominance Corps/IDC)

Bilgi Hâkimiyeti Başkanlığı ve Siber filo Komutanlığı ile bilgi merkezli çözümler üreten birimlerde görev yapacak perso-nelin bilgi ağırlıklı alanlarda kapsamlı becerilere sahip olarak daha etkin ve profesyonel bir şekilde temin, yetiştirme ve yönetimine olanak sağlamak maksadıyla40 teşkil edilen Bil-gi Hâkimiyeti kadrosu, bilgi, istihbarat, karşı istihbarat, insan kaynaklı bilgi, ağlar, uzay ve oşinografi alanlarında yoğun bir eğitim programına tabi tutulmaktadırlar.

Tesis edilen kadroda bilgi yönetimi, bilgi harekâtı, istihbarat, oşinografi, uzay ve kriptoloji alanlarında uzman personel ye-tiştirilecek olup ayrıca sivil üniversitelerde ilgili alanlarda eği-time personel tefriki yapılacaktır. Bu kapsamda siber savun-ma sınıfı mühendis subay yetiştirilmesine yönelik çalışmalar yapılmaktadır41. Bilgi Hâkimiyeti kadrosunda yer alan branşlar ve uzmanlık alanları:



Şekil 12: Bilgi Hâkimiyeti sınıfında görev yapan personel tarafından kullanılan bröveler.

Şekil 13: Bilgi Hâkimiyeti sınıfında görev yapan astsubay ve sözleşmeli personel için branş işaretleri ve kodları

- Bilgi Uzmanı

- Bilgi Harbi Uzmanı

- Deniz İstihbarat Uzmanı

- Oşinografi Uzmanı

- Bilgi Teknolojileri Uzmanı

- Kriptoloji Teknisyeni (Siber)

- İsithbarat Uzmanı

- Hava Grafik Uzmanı

- Uzay Sistemleri Uzmanı

Bu branşlardan ilk dördü subay ve astsubaylara; diğerleri ise sözleşmeli personele tahsisli olacaktır. Bu kadro sayesinde bilgiyi ilgilendiren tüm uzmanlık alanlarını aynı çatı altında toplayarak eğitim ve öğretim faaliyetlerinin senkronizasyo-nu42 hedeflenmektedir. Ayrıca, sivil kaynaktan personel te-mini esnasında siber yetenek yarışmaları (“cyber challenge”) düzenlenmekte ve başarılı olanların Deniz Kuvvetleri bursuyla üniversitelerde öğrenim görmesi ve müteakiben göreve baş-latılması öngörülmektedir. “Bilgi Hâkimiyeti” adı altında oluş-turulan bu personel sınıfı için bir de bröve dizayn edilmiştir. Bahse konu bröve aşağıdadır.

Bilgi Hâkimiyeti sınıfı personel kadrolarının açılmasını müte-akip, ABD Deniz Kuvvetlerine ait tüm birlikler gezilerek bil-gilendirici brifingler verilmiş ve personelin farkındalığını ar-tırıcı faaliyetler icra edilmiştir. Halen görevde olan personel için birliklere mesaj çekilmekte ve sınıf değişikliği için gerekli şartlar ve sunulan fırsatlar sıralanmaktadır. İstekli personel, gerekli şartları taşıması halinde, eğitim merkezlerinde ilgili alanlarda eğitime tabi tutulmakta ve başarılı olanlar bilgi hâ-kimiyeti sınıfına alınmaktadır.

Bu alanda görev yapacak personelin uzmanlık seviyesinin çok yüksek olması gerekmektedir. Daha düşük rütbelerde sadece kendi alanlarına yoğunlaşırken diğer alanlar hakkında yüzey-sel bilgiye sahip olmaları; yüksek rütbelerde ise çapraz eğitim (cross-tarining) vasıtasıyla diğer alanlar hakkında daha kap-samlı bilgiye sahip olmaları hedeflenmektedir43.

Şuana dek 5000’den fazla subay ve astsubay ile 700’den fazla sözleşmeli uzman personel bu sınıfı için yeterlilik ser-tifakası almış ve göreve başlamıştır. Bu sınıfta görev yapan personelin uzmanlaşması için sivil ve askerî yüksek öğretim kurumlarında ilgili branşlarda yüksek lisans ve sertifika eği-time verilmektedir. Ayrıca Deniz Harp Okulu ve diğer askerî okulların müfredatı siber güvenlik başta olmak üzere ilgili ko-nuları da içerecek şekilde revize edilmiştir.

Bilgi Hâkimiyeti Başkanlığını yürüten Kora. Card’ın, göreve başlamadan önce uzman bir heyet tarafından mülakata alın-dığı ve gerekli eğitimleri alması sağlanarak “Bilgi Hâkimiyeti” brövesini takmayı hak etmesi sağlanmıştır. Bir bakıma, bi-rimin başındaki isim, kendi yöneteceği ekip tarafından test edilmekte ve onaylanmaktadır. Bu durum, uzman bir kuruluşu yönetenlerin de ilgili alanda uzmanlık sahibi olmasının önemi-ni gözler önüne sermektedir.

6. Sonuç

Bilgi hâkimiyetinin tesisine yönelik atılan bu adımların hayata geçirilmesi, sivil ve askerî sanayi firmaları ile yoğun işbirliğini gerektirmektedir. Sivil ve askerî sanayi firmalarının ABD Deniz Kuvvetleri için bilgi hâkimiyetinin tesisinde izlenecek yol ha-ritalarına ne oranda katkıda bulunabilecekleri hakkında fikir alış verişinde bulunmak ve güncel bilgi teknolojilerine yöne-lik gelişmeleri yakından takip edebilmek maksadıyla yılda iki defa fuar (Industry Day) düzenlenmektedir.

Sanayiye yönelik başlıca beklentiler şöyle özetlenmektedir44:

- Karşılıklı çalışabilir sistemlerin dizaynı,

- Kaliteli çözümler (oyunun kurallarını değiştirici ve maliyet etkin),

- Ortaklık ve işbirliği,

- Diyalog (fikir alış-verişi).

Her platformun bir sensör olduğu; her sensör ve işlemcinin bir ağ içerisinde birbirine bağlı bulunduğu; her sensörün bu ağ içerisinde dinamik olarak görevlendirilebildiği, yönetilebil-diği ve son olarak her bir vurucu unsurun bu sensörler vası-tasıyla toplanan hedef bilgisi ve veriyi sorunsuz bir şekilde kullanabildiği bir organizasyon yapısına ve düşünce biçimine kavuşulması adına atılan adımlar, ilk düğmeye basılan gün-den bu yana çok hızlı bir aşama kaydetmiştir.



DİPNOT

1 jack DORSETT ile Mülakat (23 Mart 2010), “Talking with vice Adm. jack Dorsett Deputy Chief of Naval Operations for Informati-on Dominance Director of Naval Intelligence”, CHIPS, Nisan-Haziran 2010, s.6, http://www.public.navy.mil/usff/chips/Documents/PDfs/ CHIPSApr10.pdf.

2 The U.S. Navy’s vision for Information Dominance, www.insaonline.org/assets/files/NavyInformationDOminancevisioın.pdf, Mayıs 2010, s.5-6.

3 “Establishing the Deputy Chief of Naval operations for Information Dominance”, Naval Intelligence Professionals Quarterly, volume XXvI, Sayı 1, Ocak 2010.

4 jack N. Summe, “Navy’s New Strategy and Organization for İnformation Dominance: Information Emerges as a Core Warfigh-ting Capability Equivalent to Seapower and Airpower”, CHIPS Magazine, http://www.public.navy.mil/usff/chips/Documents/PDfs/ CHIPSjan10.pdf, Ocak-Mart 2010.

5 Geoff fein, “Navy Reorganizing OPNAv Staff, Merging N-2 and N6”, Defense Daily, 02 Temmuz 2009.

6 US Department of Navy, ”The Information Dominance Corps” konulu ve 6 Ekim 2009 tarihli memorandum, Washington, DC: Office of The Chief of Naval Operations

7 The U.S. Navy’s vision for Information Dominance, www.insaonline.org/assets/files/NavyInformationDOminancevisioın.pdf Mayıs 2010, Syf. 5-6.


9 Tuğa. Michael Broadway ile Mülakat, “Interview with Rear Adm. Michael Broadway, Deputy Director, Concepts and Strategies for Information Dominance (N-2/N6f)”, CHIPS Magazine, http://www.public.navy.mil/usff/chips/Documents/PDfs/CHIPSApr11.pdf, Nisan-Haziran 2011.

10 jack Dorsett, Notes from the DCNO for Information Dominance, www.navintpro.net/wp-content/uploads/2010/11/DCNO-No-te_OCT2010, Ekim 2010

11 jack Dorsett, DCNO for Information Dominance Update, www.navintpro.net/wp-content/uploads/2011/April/DCNO-Note_APR2011, Nisan 2011.

12 Geoff fein, “N-2/N6 to Become Lead for Navy’s Maritime Domain Awareness Efforts”, Defense Daily, 10 kasım 2009.

13 jack Dorsett, “Background on DCNO/DNI Nomination from vADM Dorsett”, Information Dominance Corps Panel, http://www.idcsync.org, 06 Mayıs 2011.

14 Yeni kurulan Bilgi Hâkimiyeti Başkanlığı bünyesinde İstihbarat ve MEBS Başkanlıklarının yanı sıra diğer başkanlıklardan da (N-3, N-8 vb.) personel ve kaynak bulundurması nedeniyle “birleştirilerek” ifadesi yerine “lağvedilerek” ifadesi kullanılmıştır. İleride de anlatılacağı üzere yeni başkanlık N-2/N-6’dan çok daha fazlasını içermektedir.

15 jim Hodges, “Hard Corps: US Navy Assembles IDC to İmprove İntel”, C4ISR journal, Haziran 2010.

16 Kora. jack DORSETT ile Mülakat (23 Mart 2010), “Talking with vice Adm. jack Dorsett Deputy Chief of Naval Operations for Information Dominance Director of Naval Intelligence”, CHIPS Magazine, http://www.public.navy.mil/usff/chips/Documents/PDfs/ CHIPSApr10.pdf, Nisan-Haziran 2010, s.6.




Platformdan ziyade o platforma monte edilen sensörlerin bilgi toplama, işleme ve dağıtma imkân ve kabiliyetlerinin önem kazanması45 platform merkezli harpten, bilgi merkezli harbe geçişi hızlandırmıştır. Bilginin deniz harekâtında oyna-dığı rolün artması ve C4ISR sistemlerinin bu konuda en fazla rol alan aktör olduğunu göz önünde bulunduran ABD Deniz Kuvvetleri, gemilerin sinyal istihbaratı ve EH kabiliyetlerinin artırılması için 2010 yılında 2 milyar dolar bütçe ayırmıştır46.

Kora. Dorsett tarafından gemileri yakmak yani “geri dönüş yok” olarak adlandırılan bu girişim, yüksek teknoloji sistem-lere aşırı bağımlı bulunan ABD Deniz Kuvvetlerinin değişen çağa ayak uydurması ve rakiplerine karşı rekabetçi üstünlü-ğünü muhafaza etmesi adına bugüne dek oldukça başarılı bir aşama kaydetmiştir.



20 ABD Deniz Kuvvetleri İç Yazışması, Sayı: NAvADMIN 316/09



23 Robert K. Ackerman, “Navy Builds Around Intelligence, Information Consolidation”, SIGNAL Magazine, Mayıs 2010.



26 Albert Angel, “Can the Navy’s Tenth fleet Effectively Combat the Cyber Threat?”, US Army War College Thesis, 2010.

27www.stratcom.mil

28 Gregory Conti, “Army, Navy, Air force and Cyber”, IANewsletter vol 12 No 1,Bahar 2009.

29 Kora. Bernard McCullough ile Mülakat, “Interview with vADM Bernard McCullough, Commander, US fleet Cyber Command/US 10th fleet”, CHIPS Magazine, Temmuz-Eylül 2011.

30 Richard Burgess,”The New Main Battery”, SEAPOWER Magazine, Aralık 2009.

31 Kora. Bernard McCullough ile Mülakat, “Interview with vADM Bernard McCullough, Commander, US fleet Cyber Command/US 10th fleet”, CHIPS Magazine, Temmuz-Eylül 2011.


33 Richard Burgess,”The New Main Battery”, SEAPOWER Magazine, Aralık 2009.

34 Kendall Card, Information Dominance Coprs Update, 30 Eylül 2011, www.idcsync.org.

35 Walter Perry, David Signori, john Boon, “Exploring İnformation Superiority : A Methodology for Measuring the Quality of İnforma-tion and İts İmpact on Shared Awareness”, RAND Report, 2004.

36 Daniel Taylor, “Walking Upright”, SEAPOWER Magazine, Aralık 2010.

37 james Mills, “Make way for the cyber fleet”, USNI Proceedings Magazine 136, Ocak 2010.

38 Dan Dieterle, “An Anatomy of US Cyber Command”, http://www.infosecisland.com, 10 Nisan 2012, erişim 20 Nisan 2012.

39 Dan Dieterle, “An Anatomy of US Cyber Command”, http://www.infosecisland.com, 10 Nisan 2012, erişim 20 Nisan 2012.

40 ABD Deniz Kuvvetleri İç Yazışması, OPNAv 5300.12, Establishmentof IDC

41 ABD DzKK tarafından yayınlanan ”The Information Dominance Corps” konulu ve 6 Ekim 2009 tarihli memorandum.


43 jack DORSETT, “US Navy vision for Information Dominance”, www.insaonline.org/assets/files/ NavyInformationDominancevisi-on.pdf, Mayıs 2010



46 Hillary Lamb, “vADM Dorset visits IDCs on Oahu Info Domain”, http://www.navy.mil, Yaz 2011.



Faydalanılan Kaynaklar

1. ABD Deniz Kuvvetleri İç Yazışması, Sayı: OPNAv 5300.12, “Establishment of IDC”.

2. ABD Deniz Kuvvetleri İç Yazışması, Sayı: NAvADMIN 316/09

3. ABD DzKK tarafından yayınlanan ”The Information Dominance Corps” konulu ve 6 Ekim 2009 tarihli memorandum.

4. Albert Angel, “Can the Navy’s Tenth fleet Effectively Combat the Cyber Threat?”, US Army War College Thesis, 2010.

5. Bernard McCullough ile Mülakat, “Interview with vADM Bernard McCullough, Commander, US fleet Cyber Command/US 10th fleet”, CHIPS Magazine, Temmuz-Eylül 2011.

6. Dan Dieterle, “An Anatomy of US Cyber Command”, http://www.infosecisland.com, 10 Nisan 2012, erişim 20 Nisan 2012.

7. Daniel Taylor, “Walking Upright”, SEAPOWER Magazine, Aralık 2010.

8. Establishing the Deputy Chief of Naval operations for Information Dominance, Naval Intelligence Professionals Quarterly, volume XXvI, Sayı 1, Ocak 2010.

9. Geoff fein, “N-2/N6 to Become Lead for Navy’s Maritime Domain Awareness Efforts”, Defense Daily, 10 kasım 2009.

10. Geoff fein, “Navy Reorganizing OPNAv Staff, Merging N-2 and N6”, Defense Daily, 02 Temmuz 2009.

11. Gregory Conti, “Army, Navy, Air force and Cyber”, IANewsletter vol 12 No 1,Bahar 2009.

12. Hillary Lamb, “vADM Dorset visits IDCs on Oahu Info Domain”, http://www.navy.mil, Yaz 2011.

13. jack DORSETT ile Mülakat (23 Mart 2010), “Talking with vice Adm. jack Dorsett Deputy Chief of Naval Operations for Infor-mation Dominance Director of Naval Intelligence”, CHIPS, Nisan-Haziran 2010, s.6, http://www.public.navy.mil/usff/chips/Docu-ments/PDfs/ CHIPSApr10.pdf.

14. jack Dorsett, “Background on DCNO/DNI Nomination from vADM Dorsett”, Information Dominance Corps Panel, http://www.idcsync.org, 06 Mayıs 2011.

15. jack DORSETT, “US Navy vision for Information Dominance”, www.insaonline.org/assets/files/ NavyInformationDominancevi-sion.pdf, Mayıs 2010

16. jack Dorsett, DCNO for Information Dominance Update, www.navintpro.net/wp-content/uploads/2011/April/DCNO-Note_APR2011, Nisan 2011.

17. jack Dorsett, Notes from the DCNO for Information Dominance, www.navintpro.net/wp-content/uploads/2010/11/DCNO-No-te_OCT2010, Ekim 2010.

18. jack N. Summe, “Navy’s New Strategy and Organization for İnformation Dominance: Information Emerges as a Core Warfigh-ting Capability Equivalent to Seapower and Airpower”,

19. james Mills, “Make way for the cyber fleet”, USNI Proceedings Magazine 136, Ocak 2010.

20. jim Hodges, “Hard Corps: US Navy Assembles IDC to İmprove İntel”, C4ISR journal, Haziran 2010.

21. Kendall Card, Information Dominance Coprs Update, 30 Eylül 2011, www.idcsync.org.

22. Michael Broadway ile Mülakat, “Interview with Rear Adm. Michael Broadway, Deputy Director, Concepts and Strategies for Information Dominance (N-2/N6f)”, CHIPS Magazine, http://www.public.navy.mil/usff/chips/Documents/PDfs/CHIPSApr11.pdf, Nisan-Haziran 2011.

23. Richard Burgess,”The New Main Battery”, SEAPOWER Magazine, Aralık 2009.

24. Robert K. Ackerman, “Navy Builds Around Intelligence, Information Consolidation”, SIGNAL Magazine, Mayıs 2010.

25. US Department of Navy, ”The Information Dominance Corps” konulu ve 6 Ekim 2009 tarihli memorandum, Washington, DC: Office of The Chief of Naval Operations

26. Walter Perry, David Signori, john Boon, “Exploring İnformation Superiority : A Methodology for Measuring the Quality of İnfor-mation and İts İmpact on Shared Awareness”, RAND Report,

27. www.stratcom.mil



er hâlde askerlik en büyük dehâlara sâha-yı inkişâf olabilecek hakâiki câmi’ ve uzun iştiğalâtı mûcib mâ-

hiyeti hâizdir”1

Askerlik sanatı ve mesleğini hakkınca genişlik ve derinliğiyle ifadenin müthiş bir örneği!..

Atatürk daha 35 yaşlarında, tarihin en büyük harplerinden biri tüm acıtıcılığıyla devam ederken bir kolordu kumandanı ola-rak, dönemin talimnamelerine yaptığı mütalaalarını ‘Ta’lim ve Terbiye-i Askeriyye Hakkında Nokta-i Nazarlar’2 ismini verdiği kitapçıkta böyle ifade ediyor.

Kitapçık toplam dokuz sayfa ama okudukça ve üzerinde dü-şündükçe niceliğin nitelik karşısında nasıl boyun eğmek zo-runda kaldığını görüyorsunuz.

Bu noktada bir hatırlatma yapmak gerekiyor: Kitapçığın ismin-de bulunan ‘talim’ ve ‘terbiye’ kelimeleri günümüzdekinden biraz daha farklı bir mana taşımaktadır. ‘Talim’ günümüzdeki

‘talim’ manasının yanında ‘öğretim’in karşılığı, ‘terbiye’ ise ‘eğitim’in karşılığı olarak kullanılmıştır. Yani Mustafa Kemal; asker yetiştirirken takip edilecek eğitim ve öğretim sistemin-de esas alınması gerekli hususlara değinmiştir.

Standart öğrendiğimiz Durum Muhakemesi bakışıyla baktı-ğımızda kitapçığın ilk cümlesinin, durum muhakemesindeki ‘vazife’nin ‘maksat’ kısmını tanımladığını görüyoruz: “İcrâ’ olunan bil-cümle ta’limlerden maksad-ı aslî, harbde istihsâl-i muvaffakıyet için, efrâd ve zâbitânın hâiz olmaları lâzım gelen evsâf ve mezâyâyı onlara bahş etmekdir.”3

Yani bir yetiştirme sisteminin ürünü olan fertler, özellikle de subaylar, harpte muvaffakiyete ulaşmaya odaklı yetiştirilmeli-dir. Aksi takdirde sistem maksadına hizmet etmiyor demektir.

‘Maksat’ yanlış tespit edilirse ‘vazife’ de yanlış olacak, niha-yetinde üretilen tüm hareket tarzları, karar ve harekat tasarısı da hatalı olacaktır.

“H

Hazırlayan •• Dz.Kur. Alb.Hüseyin DEMİRTAŞ

MUSTAFA KEMAL’İ BİR DE BÖYLE OKUMAK

Mustafa Kemal’i Bir de Böyle Okumak


· Asker Yetiştirme Sistemi Aktörlerinin Fonksiyonu

· Dimağ Yaratmak, Ruh Yetiştirmek

· Disiplin

· Subayların Sorumluluk ve Fonksiyonları

- Subay örnek insandır

- Subay personelini psikolojik ve sosyolojik açıdan tanımalıdır

- Askerin sevk ve idaresi subayın namus ve şerefidir

- Komutan ve subayların en büyük meşguliyet saha-sı birliğinin eğitimidir

Personel yetiştirme sistemlerinde ürünlerin ancak 10-15 yıl sonra elde edileceğini de düşünürsek tesirini kısa vadede hissedemeyebileceğimiz bu hataların uzun dönemde sistemi çökertmesi kaçınılmazdır.

Kitapçığın bütününe bakılınca, asker yetiştirirken temel ola-rak üç şeye şekil verilmesi üzerine odaklanıldığı görülmekte-dir: ‘Dimağ, beden ve ruh.’

Mustafa Kemal bu konulardan (asker yetiştirmekten) sorumlu olanlar için şu cümleleri kuruyor:

“Milletin tekâmül-ü akliyyesi ve derece-i terbiyesi nisbetin-de evsâf-ı matlûbeyi hâiz asker yetiştirmekle mükellefdirler! Ta’lîm-hâne meydânında, veli çavuş’un kumandasıyla ha-reket etdirilen efrâdına uzaktan bakmakla me’lûf olan zâbit bilmelidir ki ta’lîm ve terbiyenin bu kadarıyla kalmış insân bu zamânda asker değildir! ve yine o zâbit bilmelidir ki askere yalnız san’atını öğretmek kâfî değildir. Daha ileri, pek çok ileri gitmek lâzımdır. Bir dimâğ yaratmak, bir rûh yetiştirmek ik-tizâ’ eder!”

Her bir kelimesi, her bir tanımlaması ve her bir cümlesi ev-rensel doğrular ve yıllar geçse de hep çağdaş kalacak yargı-lar içermektedir.

Şimdi yukarıdaki paragrafı cümle cümle okuyalım…

Asker Yetiştirme Sistemi Aktörlerinin Fonksiyonu

Asker yetiştirme sisteminde rol üstlenmiş eğitimciler, müf-redatı hazırlayanlar, öğretmenler, planlayıcılar, karar vericiler, seçimleri yapanlar… Hepsinin ciddi bir sorumluluğu var; o da milletin akli gelişimi ve eğitim derecesi nispetinde arzu edilen vasıflara sahip asker yetiştirmek. Arzu edilen vasıfların milletinin gerçekleri ile özdeşleştirildiğine, arada bir münase-bet kurulmuş olduğuna özellikle dikkat edelim. Askerde bu-lundurulacak vasıflar, milletinin değerlerine ve gerçeklerine ‘münasip’ olmalıdır.

Aynı paragrafta sorumluluk kaymasına ilişkin bir örnekle devam edildiğine ve sorumluluğunun ağırlığını hissetmeyen bir insanın ise ‘asker’ olamayacağının belirtildiğine şahit olu-

yoruz. Yirminci yüzyılın başında, böyle birinin ‘asker’ kabul edilemeyeceği yargısı herhalde günümüzde de kıymetini ve geçerliliğini korumaktadır.

Sorumluluk açısından kitabın ruhuna baktığımızda görüyoruz ki ‘asker bir sorumluluk abidesi’dir. Tüm benliğiyle kendisini memleketine adamıştır ve “memleketinin tevessü’ ve tekem-mülü ve muzafferiyyâtı hissiyâtından başka bir his ve fikirle mütehassıs olmaz!” Yani askerin kalbinde memleketini yü-celtmekten başka duygu ve düşünceye yer yoktur. İşte yuka-rıda ifade ettiğimiz yetiştirme sürecinde rol üstlenenler asker adaylarının kalplerine bakacaklar, oraya nüfuz edecekler, ay-rık duygu ve düşünce varsa ayıklayıp yok edecekler ve gele-cekte de muhtemel sızmalara karşı girişleri kapatacaklardır. Böylece kendini memleketi ve milletine adamış, aidiyet hissi örnek seviyede bir asker silueti ortaya çıkacak, hiçbir maddi ve manevi konjonktürel değişim bu aidiyet ve adanmışlık me-ziyetini sarsamayacaktır.

Dimağ Yaratmak, Rûh Yetiştirmek

Mustafa Kemal bu arada askere sadece sanatını öğretmenin yeterli olmadığını da vurgulamaktadır: “Daha ileri, pek çok ileri gitmek lâzımdır. Bir dimâğ yaratmak, bir rûh yetiştirmek iktizâ’ eder!”

Dolayısıyla burada bir yetiştirme sisteminde akıl, ruh ve be-den senkronizasyonunun, bunların birlikte şekillendirilmesi-nin gerekli olduğunu okuyoruz. Gerçekten de bu üç unsur bir arada, birbiriyle orantılı ve dengeli bir biçimde şekillendiril-melidir. Akıl donatılırken ruh ve beden bunun gerisinde kalır-sa, beden şekillenirken ruh bundan istifade edemezse ortaya bir tarafı zayıf ürünler çıkacaktır. Birinde sadece mantık he-sabı yapılarak insani mülahazalardan mahrum karar verecek kişiler, diğerinde sadece fiziki kuvvetin çekiciliğine kapılmış karar vericiler üçüncüsünde ise duygusal dirayeti zayıf yö-neticiler ortaya çıkacaktır. Bu üç unsur arasında makul bir denge sağlanamadığında bünyesel travmalar da kaçınılmaz olacaktır. Yöneticilerin yaşadıkları travmalar kumanda ettik-



leri personele sirayet edecektir. İşte istikbalin ‘yükselen yeni nesilleri’nin şekillendirildiği okullar ve eğitim-öğretim kurum-larında görev alan her bir eğitimcinin, rehberlik uzmanının, planlayıcıların ve diğer rollerdeki bireylerin nasıl bir sorumlu-luğun altına girdiklerini burada görmek mümkün olmaktadır.

Burada ‘dimağ yaratmak’ sadece fen bilimleriyle donatılmayı, ‘ruh yetiştirmek’ de sadece sosyal bilimlerle donatılmayı ifa-de etmemektedir. Bu donatılma aslında eğitim ve öğretimin nispeten kolay ve sadece müfredatla halledilebilecek kısmı-dır.

Özellikle ‘ruh yetiştirmek’ çok daha derin bir süreci işaret etmektedir. Kahramanlık, cesaret, azim, pozitif bakabilme, en ümitsiz anlarda dahi umudunu ve inancını koruyabilme, dayanıklılık, öz motivasyon, irade, insani vasıflara sahip olma, disiplin, mertlik, aidiyet, vefa, dürüstlük, liderlik ve bir asker-de bulunmasının hayati olduğu daha nice vasıf ancak mü-kemmel bir ‘ruh yetiştirme’ sürecinin ürünü olabilir. Burada okullarda görevli rehberlik uzmanlarına, psikoloji öğretmen-lerine çok büyük sorumluluk düşmektedir. Bu vasıflar, sadece kendilerine ilişkin teorik bilgilerin genç beyinlere transferi ile ruhlarda hayat bulamayacaktır. Dolayısıyla “daha ileri, pek çok ileri gitmek lâzımdır.”

Ruh yetiştirmenin bir diğer boyutu da “Neferi muhârebede bütün kuvâ-yi mâddiyye ve kuvâ-yi ma’neviyyesini sarf ve is-ti’mâl edecek sûretde yetişdirmek işte ta’lîm ve terbiye bu iki nokta-i nazardan icrâ’ edilmek lâzımdır!” prensibidir. Yani bir asker öyle yetiştirilmelidir ki, muharebede hiç pes etmeden maddi ve manevi tüm gücünü kullanabilmelidir. İstanbul’da işgalci devletlerin donanması karşısında ‘geldikleri gibi gi-derler’ dedirten, Kurtuluş Savaşı’nda da kendisine “cepha-nemiz kalmadı” diyenlere “süngünüz de mi yok” dedirten düşünce de herhalde bu olsa gerek…

Maddi ve manevi güçten bahsedilirken çoğul yapı kullanıl-mıştır. Dolayısıyla buradan maddi ve manevi kuvvetlerin çok boyutlu ele alınması gerektiği ortaya çıkmaktadır. Kitabın bü-yük kısmında, bazı yerlerde dolaylı, bazı yerlerde de doğru-dan bu konunun işlendiğini görüyoruz. Genel itibariyle maddi kuvvetten bedeni kabiliyeti ve muharebe için gerekli vasıtalar ile imkan kabiliyetleri anlayabiliriz. Manevi kuvvetler4 ise çö-zümlemesi biraz daha zor olan bir konudur. çünkü bir askeri manen kuvvetlendirecek veya zayıf düşürecek faktörler çok daha fazladır. Ruh yapısı mükemmel şekillendirilmiş bir asker maddi tüm imkansızlıklara rağmen yılmayacaktır. Yetiştirilir-ken donandığı tüm vasıflar onu ‘yılmaz, sarsılmaz ve yıkılmaz’ kılacaktır.

“Kuvâ-yi mâddiyye mahv olunca, kuvâ-yi rûhiyyenin bunu tazmîn edecek bir derecede olması lâzımdır; uyuşukluk müstevlî olunca fikri, hâl-i fa’âliyyetde bulunduracak ancak o kuvvetdir”. fiziki imkan kabiliyetler, maddi kuvvetler aza-lınca, cephanemiz tükenmeye yüz tutup personel ve platform zayiatı artınca, mevzi ve lokal başarısızlıklar ardı ardına gel-meye, ümitsizlik ve karamsarlık dalga dalga yayılmaya baş-layınca birliklerin ve fertlerinin ayakta durmasını sağlayacak en önemli faktör komutanlarının ruhsal dirayetinin temin edeceği güç ve kuvvettir. İşte enerjisini “kuvâ-yi rûhiyye”-

den alan, ondan beslenen bu güç ve kuvvet, tükenen maddi kuvvetlerin yerini almalıdır. fikri ve zihni fonksiyonları, maddi imkansızlıkların doğuracağı ümitsizliğin sebep olacağı uyu-şukluğun istilasından koruyarak ‘faal ve işler’ halde tutacak olan kuvvet ancak bu “kuvâ-yi rûhiyye” olarak tabir edilen ruhsal dirayettir. Bu ruhsal dirayet, dünyanın dört bir yanında yüzyıllarca arka arkaya gelen mağlubiyet ve kayıpların, mil-lette baş gösteren ‘ümitsizlik’ salgınının, önce çanakkale’de ardından nihayet Anadolu’da bir zafere ve yeniden doğuşa dönüşmesine olanak tanımıştır.

Disiplin

Yine askerliğin esası olan ‘disiplin’in askerin kumanda altın-da bulundurulabilmesi, sevk ve idare edilebilmesi için hayati olduğu ifade edilirken de disiplinin ancak ruh terbiyesi saye-sinde tesis edilebileceği ifade edilmektedir. Hatta mükemmel ruh terbiyesinin sonucunda ulaşılan mükemmel disiplin saye-sinde “muhârebenin en buhrânlı devirlerinde, ric’atın en elîm safhalarında bile kuvve-i ma’neviyyesi tezelzülden masûn ka-lır ”5 denilmektedir. Demek ki; bir ordunun fertlerinin muhare-benin gidişatı ne şekilde olursa olsun sarsılmaması, ‘dimağ, ruh ve bedeni’ şekillendirilirken kazanacakları ‘ruh terbiyesi’ ve bunun doğuracağı “kuvâ-yi rûhiyye”ya bağlı disiplin ile sağlanabilecektir.

Subayların Sorumluluk ve Fonksiyonları

Atatürk’ün subaylarla ilgili düşünceleri esas olarak 1918 yılında hazırladığı ‘Zabit ve Kumandan ile Hasb-ı Hâl’ adlı eserinde yer almaktadır. Onun okunmasını başka müs-takil bir çalışmaya bırakarak onu 31 Temmuz 1920’de Afyonkarahisar’da subaylara hitap ederken dinleyelim; “Malum bir askeri hakikat, felsefi hakikattır: Ordunun ruhu subaylardadır!” Yine bu yazıda incelediğimiz kitabının bazı kısımlarında da Mustafa Kemal ordunun ruhu olan bu subayların birtakım fonksiyon ve vasıflarına değinmektedir;

* Subay örnek insandır. “Kumandanlık eden zâbitin tavır ve hareketi efrâdın tahsîl-i emniyyeti, itâati, inzibâtı ve bil-cüm-le ahvâl-i rûhiyye ve gayret-i mâddiyyesi üzerinde büyük bir te’sîri hâizdir”. Bir birliğe komuta eden subay tavır ve ha-reketleriyle personelinin kendisine güven duymasını, itaat etmesini, birliğinde disiplinin tesisini, personelin ruh halinin ne olacağını ve gerektiğinde göstereceği gayreti etkiler. Do-layısıyla bir birlikte gayret eksikliği, güvensizlik, disiplin ve itaat sarsıntıları, motivasyon azalması varsa bu öncelikle o birliğe komuta eden subayın tavır ve hareketlerinden kaynak-lanmaktadır.

* Subay personelini psikolojik ve sosyolojik açıdan tanımalıdır. “Zâbit rûhları kalbleri terbiye ve tehzîb etmek ve âmâl ve hissiyâta nâfiz ve hâkim olmağla mükellef bulunduğu için; terbiye-i rûhiyye ve ictimâiyye ulemâsı, zâbitin beşerî, ilm-i ahvâl-i rûhiyye ve ictimâiyye nokta-i nazarından dahi tanımasını taleb eder.” Bir subayın personelinin kalbini de eğitmesi (terbiye) gerektiği daha önce de açıklanmıştı. Şim-di ise yeni bir bakış açısıyla ‘kalplerin süslenmesinden’6 söz edildiğini görüyoruz. Burada Mustafa Kemal subaylara çok önemli sorumluluklar yüklemektedir. Bir subay, personelinin



DİPNOT

1 ‘Her hâlde askerlik en büyük dehalara kendilerini geliştirme alanı olabilecek hakikatleri içeren ve uzun uğraşlar gerektiren bir mahiyete sahiptir.’ Mustafa Kemal; Ta’lim ve Terbiye-i Askeriyye Hakkında Nokta-i Nazarlar, Edirne Sanayi Mektebi Matbaası, Edirne 1916.

2 Anılan eser 2011 yılında; günümüze uyarlanmış hali, orijinalinin çevirim yazısı ve belge görüntüleri halinde üç bölüm olarak Genelkurmay Başkanlığı tarafından yayımlanmıştır. Bu yazıdaki alıntılar çevirim yazısı versiyonu esas alınarak yapılmıştır.

3 ‘İcra edilen bütün öğretim faaliyetlerinin asıl maksadı, harpte muvaffak olmak için, bireylerin ve subayların taşımaları gereken vasıf ve meziyetleri onlara kazandırmaktır.’

4 Burada “kuvâ-yi ma’neviyye”den İngilizce ‘moral’ (ahlaki) ve Fransızca ‘morale’ sözcüklerinin toplamının karşılığını anlamalıyız.

5 ‘Muharebenin en buhranlı dönemlerinde, ricatın (geri çekilmenin) en acı safhalarında bile manevi kuvveti sarsılmaz’.

6 Askerlik mesleğinin aynı zamanda bir sanatın icrası olduğunu dikkate aldığımızda bu estetik bakış çok daha anlamlı bir hal kazanmaktadır.

kalbinin terbiye edilmesi ve süslenmesinin yanında, onların fiil ve duygularına nüfuz etmek ve hakim olmaktan da so-rumludur. Bu açıdan bakıldığında subay insanları psikoloji ve sosyoloji bilimleri açısından tanımalıdır. Tabi subaylara yük-lenen bu sorumluluk, o subayları yetiştirmekle yükümlü olan kişilere de geleceğin ‘kumanda heyeti’ne bu vasıfları daha okullarda iken kazandırma sorumluluğunu yüklemektedir.

* Askerin sevk ve idaresi subayın namus ve şerefidir. “Ordunun ta’lîm ve terbiye ile bir kumanda altında sevk ve idâre olunabilmekdeki kâbiliyyet derecesini yükseltmek ku-manda ve zâbitân hey’etleri için nâmûs ve şeref mes’ele-sidir.” İşte her bir subayın ve yetiştirme sistemindeki her bir ferdin kendini sorgulaması gereken çok orijinal bir nokta!

* Komutan ve subayların en büyük meşguliyet sahası birliğinin eğitimidir. “Ölüm karşısında titremeden hasmına saldıran kahramânların bu harekâtının vatan için, millet için daha müsmir, daha parlak netâyicle tetvîcini ârzû ediyorsak her kumandan her zâbit ma’iyyetinin ta’lîm ve terbiyesiyle iştigal etmelidir… fi-l-hakika büyük kumandanlar, dâimâ, evvelâ ma’iyyetindeki ordunun ta’lîm ve terbiyesiyle meşgul olmuşlardır… Zâbitlerimizin, askerin ta’lîm ve terbiyesinde diğer milletlerin ordularında olduğundan ziyâde himmet ve

gayret sarf etmeye mecbûr olduklarını takdîr ederim.” Subay-lar ve birlik komutanları günlük mesai programlarında neye daha fazla zaman ve enerji tahsis etmesi gerektiğini bu pren-sip doğrultusunda belirlemelidir. Bu prensibi bir önceki mad-de ile birlikte ele aldığımızda, Atatürk’ün bu hususu ‘subayın namus ve şerefi’ olarak nitelendirdiğini dikkate alınca konu-nun ehemmiyeti daha da açık bir şekilde ortaya çıkmaktadır.

Özetlemek gerekirse; lider, asker, insan ve komutan olarak Mustafa Kemal, bizlere bıraktığı hacimce küçük ama muh-teva olarak muhteşem eserinde; askerliğin niteliklerini son derece orijinal bir biçimde betimlemiş, arkasından yetiştirme sisteminde ilgili kişilere neler yüklediğini yine kendine has ve her dönem çağdaş kalacak mahiyette açıklamış, sonrasında da subayların fonksiyonlarına değinmiştir. Her bir satırında, her bir kelimesinde kendimize ‘bu benim için ne anlama ge-liyor’ diye sorduğumuzda yaşımız, statümüz ve rütbemiz ne olursa olsun gerçekten ciddi anlamda kendimizi yenileme ihtiyacı hissedeceğimiz çok açıktır.

Son olarak yine o muhteşem komutanın kitabının son sözüyle yazımıza nokta koyalım: “Mesleğimizi sevelim, san’atımız-da çalışalım; ordu himmetimize muhtâcdır.”



umhuriyetin ilanı ile birlikte yeni Türkiye’nin tüm ku-rumlarında başlayan yenileşme sürecinde Donanma’da

yeniden yapılanmaya başlamıştır. Türkiye Cumhuriyeti’nin Osmanlı’dan devraldığı donanmanın büyük kısmı onarıma muhtaçtı. Silah imkan ve tonajı itibaryle Ege ve Karadeniz’de görev yapabilecek nitelikte tek gemi HAMİDİYE idi.1

Atatürk, üç tarafı denizlerle çevrili Türkiye Cumhuriyeti’nin kuvvetli bir donanmaya sahip olması gerekliliği ile deniz kuvvetinin diplomasi alanındaki önemini; çeşitli vesilelerle gündeme getirmiştir. 11-29 Eylül 1924 tarihleri arasında HAMİDİYE ile Karadeniz’de yaptığı seyahatte geminin hatıra defterine “Hudutlarının mühim ve büyük kısmı deniz olan

C

Hazırlayan •• Dz. Yb. Mustafa UçAR

TCG KARPAZ’IN İSKENDERUN DENİZ ÜS KOMUTANLIĞINA KATILIŞI

TCG Karpaz’ın İskenderun Deniz Üs Komutanlığına Katılışı


Türk Devleti’nin Donanması da mühim ve büyük olmak ge-rektir. O zaman Türkiye Cumhuriyeti daha müsterih ve emin olacaktır. Mükemmel ve kadir bir Türk Donanmasına sahip olmak gayedir.”2 2 Kasım 1924 tarihinde Meclis açılış nut-kunda ise “Efendiler! Bahriyeyi esaslı ve ciddi bir biçimde geliştirip, düzenlemek düşünülmelidir. Bu konuda başlangıç noktası, özellikle seçkin elemanları hak ettikleri gibi yetiştirip, onlardan memleketin ivedi gereksinimlerinden yararlanmak ve herhalde memleketin gücünün üzerinde hayallerden de uzak durmak olmalıdır”3 ifadeleri ile donanmanın önemini vurgulamıştır.

Atatürk’ün direktifleri doğrultusunda, üç kıtanın geçiş noktası üzerindeki bir coğrafyada yer alan ve zengin kaynaklara sahip olan ülkeler arasında enerji köprüsü oluşturan “Türkiye için güçlü ve üstün yetenekli bir donanmaya sahip olmak vazge-çilmez bir ihtiyaçtır” ilkesini benimseyen Deniz Kuvvetleri Ko-mutanlığı bu coğrafyada geniş bir yelpaze içinde tevdi edilen görevlerin ve taahhütlerin icra edilebilmesi için en son tek-noloji silah, sistem ve sensörlerle donatılmış platformlardan oluşan savaş gemisi inşa programlarını uygulamaya başla-mıştır. Bu kapsamdaki gemi inşa programlarından biri de sa-hillere yakın bölgelerde karakol ve DSH görev fonksiyonlarını karşılamak üzere tasarlanan Tuzla Sınıfı Karakol Gemisi inşa programıdır.4

Projenin 16 gemisinden 14’üncüsü olan TCG KARPAZ (P-1213) ismini Kıbrıs Adası’nın kuzey doğu ucundan Anado-lu’ya doğru sivri bir şekilde uzanan Karpaz yarımadasın-dan almaktadır. TCG KARPAZ’ın; inşa aşamasına 19 Nisan 2012 tarihinde çelik, sac ve profil kesimi ile başlanmıştır. 26 Şubat 2013 tarihinde teknenin ana güverte dahil inşası,

26 Temmuz 2013 tarihinde ana makine ve sevk sisteminin gemiye montajı, 4 Kasım 2013 tarihinde sonar, cayro, radar ve parakete sistemlerinin montajının tamamlanmasını müteakip 4 Aralık 2013 tarihinde denize indirilmiştir. 4 Şubat 2014 ta-rihinde gemi personelinin de katılımı ile HAT (Liman Kabul Testleri) testlerine, HAT testlerinin başarıyla bitmesini müte-akiben de 5 Mayıs 2014 tarihinde SAT (Seyir Kabul Testleri) testlerine başlanmıştır. TCG KARPAZ, 12 Ağustos 2014 tari-hinde DEARSAN A.Ş.’de icra edilen komutanlık flandrasının toka edilmesi ve geçici teslim töreni ile Dz.Yzb.Bekir ERGÜN komutasında mavi vatan, engin denizlerdeki görev hayatına başlamıştır.

TCG KARPAZ için seçilen “Akdeniz Efsanesi” sloganı, De-niz Kuvvetlerimizin 1081’den günümüze Türk Sancağı’nı şerefle dalgalandırdığı ve elde edilen başarıların devamının teminatı olarak Tuzla Sınıfı Karakol Gemisi projesi kapsamın-da inşa edilen 16 karakol gemisinden 14’üncüsü olan TCG KARPAZ’a verilen görevlerin ifasında ülkemizin güvenliği ve bekası için geçmişten alınan güç, tecrübe ve güven ile Türk Sancağı’nın şerefle dalgalandıracağı konusundaki kararlılığı ifade etmektedir.

TCG KARPAZ, 3 Ekim 2014 tarihinde ona ruh veren perso-neli ile birlikte konuş yeri olan İskenderun Deniz Üs Komu-tanlığı emrine katılmıştır. İskenderun Deniz Üs Komutanlığı Barbaros Rıhtımı’nda icra edilen katılış töreninde İskenderun Deniz Üs Komutanı Tuğamiral Kadir YILDIZ tarafından “İs-kenderun’a hoş geldiniz. Sizinle güç kazanacağız. Zorlu bir inşa ve eğitim döneminden geçtiniz. Bugüne kadar yaptığınız faaliyetlerde göstermiş olduğunuz başarıların devam edece



1.Cemal KUTAY; Yüzyılımızda Bir İnsanımız, III, Kazancı Kitap Tic.A.Ş., İstanbul, 1992, S.647.

2.Arif BÜYÜKTUĞRUL; Cumhuriyet Donanması (1923-1960), Dz.Basımevi, İstanbul, 1967, S.22.

3. İskender TUNABOYLU, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Yavuz (Goeben) Zırhlısı, Deniz Basımevi, İstanbul, 2006, S.70.

4. http://www.dzkk.tsk.tr

ğine, tüm faaliyetlerinizde Atatürk ilke ve inkılâplarının ışığı doğrultusunda yürüyeceğinize ve bu doğrultuda hedeflerinize ulaşacağınıza inancım tamdır.” ifadeleri ile

TCG KARPAZ personelini onurlandırmıştır.

TCG KARPAZ, başarıların daim, pruvan neta olsun.



Deniz Kuvvetleri Komutanı Oramiral Bülent BOSTANOĞLU’nun Kabul ve Ziyaretleri

eniz Kuvvetleri Komutanı Oramiral Bülent BOSTANOĞLU’nun resmi davetlisi olarak Türkiye’de bulunan Tanzanya Deniz Kuvvetleri Komutanı Tümgeneral Rogastian Shaaban LASWAI ve beraberindeki heyet, 04 Kasım 2014 tarihinde

Deniz Kuvvetleri Komutanı Oramiral Bülent BOSTANOĞLU’nu makamında ziyaret etmiştir.

Konuk Komutan ve heyeti 05 Kasım 2014 tarihinde Gölcük/Kocaeli’de, 06-08 Kasım 2014 tarihleri arasında İstanbul Bölge-si’nde konuşlu çeşitli askeri birliklerde tetkik ve incelemelerde bulunmuştur.

D

Hazırlayan •• Deniz Kuvvetleri Genel Sekreterliği

TANZANYA DENİZ KUVVETLERİ KOMUTANI TÜMG. ROGASTIAN SHAABAN LASWAI’NİN DZ.K.K.LIĞINI ZİYARETİ (04 KASIM 2014)





merika Birleşik Devletleri Deniz Kuvvetleri Bakanı Ray MABUS ve beraberindeki heyet, 12 Kasım 2014 tarihinde Deniz Kuvvetleri Komutanı Oramiral Bülent BOSTANOĞLU’nu makamında ziyaret etmiştir.

A

AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ DENİZ KUVVETLERİ BAKANI RAY MABUS’UN

DZ.K.K.LIĞINI ZİYARETİ(12 KASIM 2014)





akistan Deniz Kuvvetleri Komutanı Oramiral Muhammed ZAKAULLAH ve beraberindeki heyet, 10 Aralık 2014 tarihinde Deniz Kuvvetleri Komutanı Oramiral Bülent BOSTANOĞLU’nu makamında ziyaret etmiştir. Ayrıca Deniz Kuvvetleri Komu-

tanı Oramiral Bülent BOSTANOĞLU tarafından konuk Komutana TSK Liyakat Nişanı tevcih edilmiştir.

Konuk Komutan ve heyeti 11 Aralık 2014 tarihinde Gölcük/Kocaeli’de, 12 Aralık 2014 tarihinde İstanbul Bölgesi’nde konuşlu çeşitli askeri birliklerde tetkik ve incelemelerde bulunmuştur.

P

PAKİSTAN DENİZ KUVVETLERİ KOMUTANI ORAMİRAL MUHAMMED ZAKAULLAH’IN

DZ.K.K.LIĞINI ZİYARETİ (10 ARALIK 2014)





alul Gazi j.Kur.Bnb. Ethem KARA, j.Bnb. N.Bedri ALUçLU ve j.Yzb. Alper KÜR 24 Aralık 2014 tarihinde Dz.K.K. Oramiral Bülent BOSTANOĞLU’nu makamında ziyaret etmiştir.

M

GAZİLERİMİZİN DENİZ KUVVETLERİ KOMUTANLIĞI’NI

ZİYARETİ (24 ARALIK 2014)





ulgaristan Deniz Kuvvetleri Komutanı Tümamiral Dimitar DENEv ve beraberindeki heyet, 19 Ocak 2015 tarihinde Deniz Kuvvetleri Komutanı Oramiral Bülent BOSTANOĞLU’nu makamında ziyaret etmiştir.

Konuk Komutan ve heyeti 20 Ocak 2015 tarihinde Gölcük/Kocaeli ve İstanbul’da konuşlu çeşitli askeri birliklerde tetkik ve

incelemelerde bulunmuştur.

B

BULGARİSTAN DZ.K.K. TÜMAMİRAL DİMİTAR DENEV’İN

DZ.K.K.LIĞINI ZİYARETİ(19 OCAK 2015)













Sayı

: 62

1 D

ENİZ

KU

VV

ETLE

Rİ D

ERG

İSİ

OC

AK

201

5

ISSN 1300-2015 / Sayı: 621 / 4 ayda bir yayımlanır

Anavatanda güvende olmak için, denizde güçlü olmak; dünyada söz sahibi olmak için, tüm denizlerde var olmak...

OCAK 2015

Çanakkale Deniz Zaferi’nin 100. yıl Temalı Pul ve Zarf Tasarımları

TURKISH NAVAL F

ORCES

..

2015