Peyami Safa Yalnzz

YALNIZIZ'I SUNARKENYalnzz Peyami Safa'nn, roman tekniini en mkemmel ekliyle gerekletirdii, byk eserlerinden biridir. En son ve insanla sunduu teklifleri bakmndan da en olgun eseridir. Yaynevimiz bu roman sunarken, stadn romanlarnda dikkati eken bir ksm zelliklere ve Yalnzz'n yerine ksaca dokunmay faydal bulduk.Bildiimiz gibi, Peyami Safa, "Sanatkr ister istemez bir itima(sosyal) grn temsilcisidir. Romanda kahramanlarndan biri romancnn itima grn aklayabilir" grnde olmutur. O, btn romanlarnda bazan birinci, bazan ikinci plndaki kahramanlardan birini seerek kendi grlerini syletmitir. Yalnzz'da da Samim romanc adna 'Simeranya'y kurar.Bu tarz ok kullann, stadn zaaf olarak deerlendirenler vardr. Aslnda her sanat eserini verirken, hayat karsnda tasvibkr, muhalif yahut isyankr gibi aktif bir tavr almaktadr. nk yazar, varlnn dna karak bakasn mahade ve anlamak imknna sahip deildir ve insan, kavradn ister istemez deerlendiren bir mahiyete sahiptir. Romanc, hayatn sonsuzca ihtimalleri iinden romann mevzuunu ve o kahramanlar setii, o tertip tarz iinde verdii iin, zarur olarak aktif bir tavr alm olmaktadr. Roman, hayata tutulmu sdk bir ayna olarak anlayanlar bile, hayat o tarz ve slp iinde aksettirmekle okuyucunun tercihlerini etkilemi olmaktadrlar ki, hi bir zaman tam br tarafszlk iddiasnda bulunamazlar. Ancak, Peyami Safa gibi mtefekkir,(aydn) hayat hakknda vazgeilmez tercihleri olan kavgac bir miza iin, romann btn olarak kuruluu ve n plna karlan tiplerin davranlar yoluyla sunulan teklif ve telkinlerle yetinmek mmkn deildir. O, bu btn iinde, ayrca kendisini romanda bir kahramana temsil ettirmi ve szn sylemitir. Bu tutumun, sosyalist sanatlarn realizm anlay ile yaknl yoktur. stad, sosyal gerekilik anlayn, sanatdan iktisat vekilinin grevini istemek diye vasflandrr.stadn, btn romanlarna hakim kld hayat iin vazgeilmez tercihleri dediimiz hususa dokunurken, yaygn bir kanaati de tavzih etmek (aklamak) istiyoruz. Peyami Safa, durmadan daha gzele, doruya, hakikate doru koan byk bir dnce gc, sanatkr ve kl bir zek idi. Sistemci deildi ve 'izm'lerden holanmadn ok kereler yazmtr. Ancak, bu stn zeknn istinad(dayanma) ettii baz temel tercihler vardr ki, bunlar ilk roman Szde Kzlar'dan bu yana hi deimemi, sapmam, gittike glendirilerek ina edilmi ve aydnla kavuturulmutur. Mslman-Trk olmak ve bu mensubiyet uuru. Btn romanlarna sindirilmi ve yer yer roman tekniini zorlayan aklamalar halinde belirtilmi olan bu tercihi tesbit iin hi de zel bir dikkat gerekmez. 9. Hariciye Kouu'nun; ocuk kahramannn Dr. Ragp'la tartmalarn, Biz nsanlar'daki Necati'yi, Szde Kzlar ve Fatih-Harbiye'nin sonularn hatrlaynz...Ite. bir edebiyat tarihimizin, Bir Teredddn Roman ismini onun btn romanlarna mterek isim olarak vermek mmkndr, ifdesini, yukarda dokunduumuz hususlar asndan tavzih etmek gerekir. stadn romanlarnda kahramanlara, en az tereddt kadar hakim olan tavr phedir. ki kavram arasndaki yakn ilgiye ramen, tereddt atalete sevkeder, phe ise temel tercihlerine bal kalarak araylara gtrr, zeknn ldatcs olur. Fatih-Harbiye ve Bir Teredddn Roman'nda olaylar ve ruh halleri olarak daha ok ilenen tereddt. imek ve Yalnzz'da ise phedir. Ancak, mesele yukarda temas ettiimiz, romancnn hayat karsndaki tavr bakmndan ele alnnca, Bir Teredddn Roman hari, dier btn 'romanlarnda okuyucuyu ok ak tercihlere gtrd grlr. Romanlarda, bu adan grlen tereddtler phenin aratrmalardr ve hi bir zaman askda braklmazlar.Peyami Safann romanlarnda, deiik nisbetlerde olmak zere kendi hayatndan belirli izler vardr. O, romanlarna dncelerini olduu kadar gerektiinde hayatn da koymaktan kanmamtr. Ac ve tatl ynleri ile pek renkli geen btn bir hayat ona zengin bir malzeme kayna olmu ve bu malzemeyi sanatkrca ilemesini bilmitir. stad, roman ve romanc konusundaki bu tavrn Bir

Teredddn Roman'nda "Ve dnd ki, en afaki(ilgisiz) zannettiimiz romanlar bile, muharririn(yazar) ruhunu muhayyel(hayal) kahramanlar vastasiyle aksettiren bir otobiyografiden baka bir ey deildir." diye aklar.ileli ve etin artlar iinde geen hayatnn uuralt tesirlerini ise Cahit Stk Taranc'ya yle anlatmt: "Benim uurum bir facia atmosferi inde dodu. Ben iki yamda iken babam ve kardeim on ay iinde ld. Ksa bir fasla ile hem kocasn hem ocuunu kaybeden bir kadnn hkrklar arasnda kendimi bulmaya baladm. Belki btn eserlerimi dolduran bir facia beklemek vehmi(evham) ve yaklaan her ayak sesinde bir tehlike sezmek korkusu byle bir balangcn neticesidir." ilk romanlarndan imek'teki keskin facia atmosferi, vehim ve phe havas son roman Yalnzz'a da yer yer mistik bir muhteva ve aklamalar kazanarak intikal eder."Romann konusu insandr." diyen Peyami Safa, onun i macerasn daima birinci plnda tutmutur. "Romanlarmda insan ruhunun gnesiz hatta, yldzsz sahalarna nfuz etmek iin sarfettiim gayretlerin arttn biliyorum." Bu szlerin sylenmesinden sonra, bu nfuz ceht(aba) ve kudreti daha da artm ve edebiyatmz Matmazel Noraliyann Koltuu ve Yalnzz gibi unutulmaz eserler kazanmtr. stadn romanlarnda bu anlay ve gayretin geliimini takip etmek mmkndr. Bu geliimin takibine ksaca girmeden nce br noktay belirtelim ki, Peyami Safa itimi cephesi ok kuvvetli olan bir yazardr. Romanlarnda itima meselenin byk arl vardr. nsan ruhunun problemleri etin cemiyet meseleleri ile i ie yerilir. Ancak, itima mesele insan ruhunun zmlenmesi iin sadece bir fon yahut vasta olarak kullanlmaz:. tartlr, tahlil edilir, teklifler sunulur.Ilk eserlerinden olan imek, psikolojik roman trndeki ilk denemesi olmutur (1923). Bu eserde ruh tahliller klinik mahade ve tesbitleri andrr gibidir: Sonlara doru iyice ykselen gerilime, younlaan ve arpcl artan olaylara ramen romann btnne, daha sonrakilere nazaran yeterince sindirilebilmi deildir. Szde Kzlar'dakinin aksine, romann kuruluu iinde itima mesele tamamen arka plna atlm gibidir. Fakat, yine de romanc vardr ve szn sylemektedir. Szde Kzlar'daki Nadir'in yerini burada Ali almtr.9. Hariciye Kouu yetim, hasta ve bir k ocuk ruhunun harikulade iiridir. Ruh tahlillerde artk romanc deil sanki hastahane duvarlar konuur, kokular, renkler konuur. Hasta bir ocuun mitlerinin, aclarnn btn derinliini bulduumuz bu romanda itima meseledeki millici Peyami Safa yine vardr ve esasen kahramann kendisidir (1930).Fatih-Harbiye'de (1931) itimi yan, dier romanlarna nazaran daha ar basar; konu, kltr deimelerimizden doan buhranlarmzdr. Garpla ark arasnda deerleri ve btn bir yaay tarzyla seim yapmak zorundan doan bunalmlar, dengesizlikler romann kadn kahramanna aksettirilerek verilir. Bir Teredddn Roman'nda (1933) Fatih sahneden ekilmi ve olaylar tamamen Beyolu'na tanmtr. ark' temsil eden Fatih Mualla'dr; Beyolu'nu okur, dnr ve Fatih-Harbiye'deki tereddd temsil eder. Fakat, asl byk kavga, tereddt Beyolu'nu altst etmektedir. Beyolu, yirminci asrn ilk yarsndaki Avrupa'nn Trk cemiyet ve nsanna aksetmi halidir. Ancak, cemiyetin bir aydnlar Vasimi olarak alnd unutulmamaldr. Tereddt ve bunalmlar imdi Garb'n kendi buhranndan domaktadr. Bu romandaki phe ve tereddtler btn bir insanlk apndadr ve nsan cinsiyle birlikte sahneye kan temel sorular, btn bir dnyay tedirgin eden meselelerle i ie olarak kendi kendini ortaya koymaktadr. Itim-ruhiyat Peyami Safa yine btn arln koymutur ama btn meseleleri ferdin metafizik probleminde temellendirerek ve zeksnn olanca le bu ebedi meselenin derinliklerine dalarak. imdi btn kavgalar, bir dm noktas olarak man veya imanszlk mihveri(eksen) etrafnda dnmektedir. Daha nceki romanlarnda da insann maceras esastr. Ancak, bu i macera, ilk romanlarndan itibaren, insann gnlk yaay iindeki davranlarnn, kavgalarnn, mnasebetlerinin ruh tahlillerinden, bu ereve iinde insan ruhunun derinliklerinde yaplan gezintilerden, didiklemelerden, yava yava insann metafizik problemine doru derinlemesine bir yolculuk olmaya balar. Matmazel Noraliyann Koltuu'nda nsana ve insann kavraylarna yeni boyutlar kazandran bu yneli, Yalnzz'da kendi trnn almas g bir doruu olur. Bu romanda, itima meselede de mill snrlar alr ve belki bir gn. nsanln kavuacan ummak istediimiz 'Simeranya' lkesinin lleri verilir.Biz nsanlar, ustaca rlm olaylar iinde, kudretli ruh tahlilleriyle

birlikte materyalizmi tartr. O da, Bir Teredddn Roman gibi tam zmn 'Simeranya'da bulacak, Matmazel Noraliya'nn muzdarip, yce ruhu orada tima muhitine kavuacaktr.Yalnzz, insan rperten, sapk bir phe motifi ile balar. Sonra tereddtler, pheler, cemiyetimizin snrlarn amayan deiik durumlar iinde mevzularn deitirerek srer gider. Mekn ve olaylar snrl ve yerli fakat gerek insan, gerekse cemiyetde zmlenmek istenen meseleler cihanmul(evrensel) ve ebeddir. Romancnn hayata sunduu teklifler btn bir insanlk iindir.Samim bir yandan, iinde yaad cemiyetin ve birlikte olduu insanlarn meselelerini gnn idrak lleri iinde zmeye alrken, odasna kapand zamanlarda da Peyami Safa'nn 'Simeranya' lkesini yazmaya ve hayatn problemlerini orada zmeye alr.Maddenin stnde bir mn, fiziin tesinde bir metafizik gerei, dnyadaki btn kymetlerden baka ve onlarn stnde bir ruh ve bir Allah vardr. Bu gerekler bilinmedike, lim ve teknikle bu btn iindeki yerini almadka nsanlk buhrandan buhrana srklenecek, huzur ve skna kavuamayacaktr.Sanat mtefekkirimiz insanl Tanr'nn ipine sarlmaya, ona tutunmaya davet ediyor.Maddecilikten kurtulamayan, her eyi fizik kanunlar ile laboratuvarlarda izaha kalkan yirminci asr medeniyeti drakini geniletmelidir, 'insan ruhunu anlamadan atomu izah etmek mmkn deildir.' 'Bir ksrkle gkte bir yldzn dmesi arasnda sk mnasebetler vardr ve bunlar bir byk olu prosesinin ayr ayr grnleridir.' Insan kavrayna korkun bir vs'at(genilik), kinata hakim bir btnlk ve dzen fikri getiren dnceleri ile stad, beer idrakiyle lh nizamn tasvirini yapar gibidir.'Yalnzz'da, insan laboratuvarlardan kurtarma, onu varlk btn iinde kavrama cehdinin ruh tahlillerine kazandrd byk derinlik ve insana at yeni ufuklar vardr. Romanda okuyacanz bir pasaj buraya da almalym:"Ey nsan! Bu kitab sana ithaf ediyorum. Bann stnden byk bir rzgr geiyor. Yalanc bir fecirle(afak) balayan asr kararyor ve sana tek mit olarak en kudretli kayna uranyum'da deil, senin ruhunda skm maddeden kopararak kardn korkun tahrip letinin patlayndan ykselecek alevi bekletiyor. Ey bahtsz! Tarihinin hi bir devrinde kendine bu kadar yabanc, bu kadar hayran ve dman olmadn. Laboratuvarnda aradn, incelediin, oyduun, dibine indiin, srrn detiin her ey arasnda yalnz ruhun yok. Onu beyin hcrelerinin bir fr sanmakla balayan mthi gafletin, otuz yl iinde grdn iki muazzam dnya harbinin kan ve gz ya alayanlarnda en byk dersi arayan gzlerine bir krlk perdesi indirdi. Brak u maddeyi, bo u l dehan, doy u fizik ve matematik tecesssne(merak), kov u kemmiyet fikrini, dal kendi iine, ko kendi kendinin peinden, bul onu, bul kendini, bul ruhunu, bul, sev, bil, an, gr, kendi iinde gr Allah'n. Kendine dn, kendine bak, kendine gel. Aptalca bir konfor akndan doduu halde her biri daha korkun bir dnya harbi hazrlayan teknik mucizelerinin yannda, senin i ztlklarn elemeye yarayacak ve seni kendi kendinle boumaktan kurtaracak ruh mucizelerini ara. inan mnevilere ve mukaddeslere, inan! Onlar hakknda bu kadar kke dnmekten utan! Her sezilen derinliin ifa ettiklerini dnmekten bile seni alkoyan tabiat metodlarn frlat ve bitlenmi elbiseler gibi at. Ortaa papaznda hakl olarak aypladn darkafalln anlay snrlarn daha fazla darlatran be duyu idrakinin kapal dnyas iinde kalma:Ar ge, feri(aydnlk) atla, sidreyi a, Gr ne var 'maverada(uzak,te) ibretsizNevzat KsoluBir aklama:Yalnzz'n ilk basksnda, romann banda 'prolog, diye bir blm vard. Ayn yaynevi ikinci basky yaparken bu ksm kartmtr. Mill Eitim Bakanl Yalnzz' Bin Temel Eser serisi iinde yaynlarken prologu yeniden ekledi.Biz bu eseri tken Yaynevi'nin ilk kitab olarak yaynlamay plnladmzda, -stad rahmetli olmu, ikinci bask henz yaplmamt- nklp-Aka Kitabevinin sahibi Garbis Fikri efendi ile grm ve ikinci bask hakkn bize vermesini stemitik. Konumalarmz srasnda bu zat Yalnzz'n ilk basksndan bir nsha kartarak bize gstermiti; prolog ksm katlanm ve zerine stadn el yazs ile "Bu ksm girmeyecek" diye yazlmt. Aratrclar iin, birinci ve nc basklarda prolog ksmnn varln da dnerek, stadn arzusuna uygun

olarak bu ksm romana almyoruz.Prolog, evresindeki yalan ve irkinlikler inde bunalan Samim'in, bir anlk olsun itenlik ve drstlk arayan ruh halini aksettiren, romandan mstakil bir para gibidir.N. K.BIRINCI BLMCESARET yoktu. Kardei kk ve yuvarlak bir francala diliminin stnde saat cam takar gibi dikkatle yerletirdii jambona tereyan srerken hi bir meseleyi cidd konuamazd. Bir ka yukar kalkmt. ri mavi gzlerinde parlayan itahtan yznn niin gldn, onu hi tanmayanlar da bir bakta anlayabilirlerdi. Fakat sylemeliyim. Yoksa ldracam. Dn gece uyumadm.Yksek sesle:Dn gece uyumadm, Besim, dedi.Kardei dilimi srmadan evvel, ona gznn kuyruiyle frlatt bir bakla, eer byk bir mesele aacaksa, fena bir an setiini hatrlatmak istedi, sonra dilimi srd. Yutkunurken bu ilh lezzet annn safiyetini hi bir dnce ile bulandrmaa raz olmadn anlatmak iin de kalarn att. Bir iki kere daha yutkunduktan sonra, lokmadan evvel sordu.Niin abla? Tavan gibi korkak uykular vardr. En kk bir endie ruhta t karsa drt nala kaarlar. Senin de uykularn yledir, bilirim.Deil Besim. Seninle cidd konumak istiyorum. Kk deil endiem. Bak, Selmin yine inmedi sofraya. sabahtr byle. Sabahlar midesi bulanyor ve ba dnyor. Dn sabah kahvaltda yz sapsaryd. Dikkat etmedin mi?12Besim, konuurken dnmeyi sevmeyen adamlarn sr'atiyle cevap verdi:Henz ona bir ebe gzyle bakmadm. Anlamam da. Yalnz pheni anlyorum. Olaan eyler. Cidd konuulacak bir mesele deil.Besim, rica ederim.Kk ataln yeil zeytin tabana uzatan Besim, yine bir kan kaldrarak:Vallahi Mefharet Abla, dedi, sen u tombul zeytinleri nereden aldn sylersen daha cidd bir bahsegirmi olursun. nsan vcudunda lzumsuz bir organ yoktur. Selmin'in bunlar istedii gibi altrmasn niin tabi bulmuyorsun? Nefes almas kadar tabi. Yirmi yangemi gzel bir kzn, vcuduna beinci derecede bir belediye memurunun tasdikinden sonra tasarruf etmesidetine elli sene sonra ne kadar glecekler, biliyor musun? Bu yaa kadar sabretmesi budalalk.Mefharet kzard. Besim'in fikirlerini bilirdi. Yazn balkonda ezlonglara uzandklar zaman, kn bitiik salondaki minenin nnde berjerlere gmlerek yaptklar saysz mnakaalarn hepsi lkrdda kalrd. Byle, ev halkndan birinin erefi zerine hi konuulmamt. Hele Selminin, Selminin...Besim, rica ederim, Selmin benim kzm, senin ablann kz. Bama kan kyor. Dn ki, Allah vermesin, byle bir ey varsa, byk rezalet. Drt aydan beri nianlsndan ayr bu kz. Herkes bunu biliyor ve herkes senin gibi dnmyor.Herkes... Herkes...Besim francala diliminin zerine tereyadan sonra ilek reeli srerken, verecei cevaptan evvel alaca lezzeti dnyor ve yutkunuyordu. Herkes... diye tekrarlad ve dilimi srd.Daha sonra devam etti.Istanbul'da, hele bu zppe kyde herkes byk bir mesele deildir. Bir Orta Anadolu kynde herkeskzcazn bana bel kesilir. Zavally babasna bile vurdururlar. Bir Macar kynde kzn oturduu evin kapsna zift srlr ve bana lanet yadrlr. Zavallca Vilma Banki'nin "Seher Vaktinde"ki cehennem azab ektirilir. Fakat burada herkes, meseleyi tulumba tatlsyla sade kahve arasnda konuur, bebein sarn m, esmer mi olacan ve kime benzeyeceini sorarlar, geer gider.Mefharet'in yuvarlak etli yz o kadar iiyor ve kzaryordu ki, platin salar aarm gibi grnyordu. Dudaklarnn etraf kabarmt. Besim buna dikkat etti ve sustu. Bir hafta evvel ablasnn tansiyonu yirmi birdi.Kadn azn yar aarak derin bir nefes ald.Kime benzeyeceini evvel ben sana sorabilir miyim? dedi.Besim ay ibriine doru giden elini birdenbire ekerek srad:Hah! Bir bu eksikti. Tebrik ederim, iyi kefettin: Bana benzeyecek.

Sana deil, yanl anlama.Bana, bana... nan ki byle bir ey imknsz deildir. nk Selmin'i ok gzel bulduum ve senin kzn olduunu unuttuum anlar ok oldu. Hani yle bir karncalandm. Kz kardeim olsayd yine benden phe edebilirdin. Ne kar ablacm? nsann btn felketleri tabiate kar gelmesindendir.Besim!Et, et, benden de phe et.Mefharet gzlerinin ucuyle etraf yokladktan sonra bard:Senden phe etmiyorum.Yalann kst bir sesle ilve etti:Kimseden phe etmiyorum. Benim, baka bir zntm daha var. Aabeyimin halini beenmiyorum. Dngece gelmedi. Seninle bir daha konutuktu. Epey zamandr bir bakalk var onda. Odasna kapanyor hep.Besim ay yudumunu emerken, lezzetin dille damak arasnda tad merkezine gidiinin hi bir ann uursuz brakmak istemiyor ve gzlerini yumuyordu.14Dilinin ucuyla dudaklarn yaladktan sonra ban sallad.Bu bir kromozom muammasdr, dedi, mzn de ayn anann ve ayn babann ocuklar olduumuz muhakkak. 1923'n ortasna kadar doanlar bu emniyetle konuabilirler. mzn arasndaki farklara bak. Sanki aabeyim Corneille'in torunu, ben Moliere'in. Sen... sen... O! Byk baban aramak iin Sofokles'e kadar k. Samim'den daha trajik mahlksun sen. Hi olmazsa onun baz gevek ve mzmz hassasiyet anlar var da, iindeki trajedi barutunu lakrimal bezelerinde slatyor. zntne gelince, o zaman da syledim sana: Bizim birader k... Bu kadar senin sahnede bir kolunu yukar kaldrarak ve gerinen bir kedi yavrusu gibi elini havada zarif bir dalgalanla kabartarak uzun bir tirad ekmen iin kfi deil. Biliyorum. Kime k, onu merak ediyorsun.Dn gece ldracaktm.Besim ban geri att:Buyur! te senin en ok tekrarladn sz: ldracam, ldracaktm, ldrmazsam, ldrmaktan...Vallahi ldracaktm. Ben bu evin havasnda bir arlk duyuyorum. BesimTabi, acaip ryalar da gryorsun.Gryorum. Evvelki gece perde grdm, siyah perde. Skntdr.Ben de bu evin iindeyim. Hem de sizin gibi her kuu bayku sanan kbus tiryakileri arasndaym. Keyfimi bozmuyorum.Aman! Sen! ldrtrsn insan... Seninle hi bir...Ban arkaya evirdi. Bir ayak sesi. Hafif bir ksrk. Selmin giriyordu.Mefharet kalkt ve Besim'e gzleriyle bir iaret ektikten sonra, kziyle yzyze gelmemek iin, baheye bakan terasn merdivenlerine doru yrd.Selminin yz solgundu.Gnaydn, day.Bonjur Selmin, otur.Kz nne bakyordu. Besim yeil zeytin taban ona doru srd:imdilik insan bundan baka bu eve balayan lezzet yok. Bir tane azna at ve bana cevap ver: Bu dnyada kendisiyle her eyi rahata konuabilecein adam ben deil miyim? Anlat bana... Selmin... Haydi... Seni byle solduran mesele nedir?Selmin ataln zeytine soktu, fakat elinden brakt. Kvrk ve uzun kirpiklerinin altn erevesi iinde buulanan yeil gzlerinin ucunda sivrilen keskin bir anlayla cevap verdi:Tahmin ettiiniz gibi.Tahmin ettiimizi ne biliyorsun?Selmin baheye doru bakt:Annemin kndan belli. Anladn iki gnden beri anlyordum.Besim gld:Peki. Mesele yok. Bahtiyar zatn adn da syler misin?Syleyemem, day, mazur gr.Besim durdu ve ban sallad:O halde benden, meseleyi on drt dakikada halledecek ve seni bir sene sonra bir mecliste grp de "Naslsnz Selmin Hanm?" diye sorarken sesinin imal toniyle sana gemii hatrlatmaktan ekinecek dost bir tabib-i hazkn(uzman) adresini soracaksn.Hayr, day, sormayacam. Alak sesle ilve etti:

Douracam.Besim kzn fincanna ay koyarken ban sallad:l!... Demek bahtiyar zat ile evleneceksin ve bu onun son bahtiyarl olacak.Hayr, evlenmeyeceim.H... Nesebi(aile) mehul ve gayrsahih evld- vatann saysz miktarna bir de sen ilve edeceksin. Mesele yok. Sahih(doru) veya gayrisahih: Bence msavi.(ayn) Fakat annene bunu syleyemeyiz.?16Selmin omuzlarn kaldrp indirdi.Bence de o msavi, dedi, annem benim en byk ansmn nne dikildi. Bundan sonra onu hi bir iime, hi bir zevkime kartrmam.Geliyor, dikkat!Buyursun.Mefharet yaklat. Bir pene gibi uzatt elindeki fke, yakalad sandalyeyi takrdatarak ekti. Yznde hl kan ve ikinlik vard.Dolgun ve gevek yanaklar sarkyordu. Selmin'inkinden daha koyu yeil, frlak, az kirpikli ve glgesiz gzlerinde, hi bir istikamet beenmeyen huzursuz baklarla derin bir nefes ald.Selmin nne bakyordu.Mefharetin kararsz baklar, Besim'in yznde durdu. Kardei yine bir kan yukar kaldrm, hafif hafif ban sallyor ve glmsyordu. Gzlerinin uciyle ablasna bakarak, alak sesle.tiraf ediyoruz, dedi.Mefharet sofrann kar tarafnda oturan kzna doru eildi ve daha ziyade 'Alak' kelimesine yaklaan bir tonla haykrd.Kimden?Selmin hi kmldamad. Days cevap verdi:Ablacm, msaade et, benimle konuacaksn, dur biraz.Mefharet ar vcuduna lyk olmayan bir eviklikle hemen ayaa kalkmak istedii iin sandalyeyi devirdi. Arkaya doru sendeledi ve bir dmek tehlikesi geirdi. Besim onu tutmak iin ayaa kalkmt.Kadn kzna haykrd:Kimden? Syle! Syle diyorum!Selmin kmldamyordu. Yz ve gz kapaklar da hareketsizdi. Yalnz dudaklarnn etrafnda, karnnn iindeki balangtan ziyade annesini kudurtabilecek sinsi bir glmseyi vard.Mefharet titriyordu. Besim evvel onun elini tutmak istedi; fakat bu temasn bir patlama ile neticelenmesinden rkerek Selmin'e gitti, onu koltuunun altndan tutarak kaldrd ve yemek salonunun kapsna kadar gtrd.Kz karken, annesi, arkasndan bard: .Alak!Sonra kardeine dnd. Dilerini kilitleyerek iki yumruunu havada sallad.Siz beni ldrtacaksnz!Besim ellerini pantolonunun cebine sokarak yan tarafa doru ayrk bacaklarla iki adm att.Tamam! Tamam! Her zamanki sen!Mefharet tekrarlad.ldrtacaksnz. Bu evde bir ey dnyor, fakat anlayacam ben. Gizleyemezsiniz benden.Tamam! Tamam!ldrtacaksnz.Sesin bir perde alalmasndan, heyecannn zirveden aa dmeye baladn sezen Besim, telkin dozunu buiniin derecelerine gre ayarlayarak ablasna yaklat.Benimle konu, abla, beraber dnelim.ki eliyle boluu iten Mefharet bard:Sen ekil, cidd bir adam gelsin.smarlayalm. O gelinceye kadar hazrda ben varm. Otur uraya abla.Mefharet'in tecesssn(merak) uyandrarak alkasnn merkezini baka tarafa kaydrmak ve fkesini azaltmak iin ilve etti:Benim bildiim eyler var, rendim, dinle beni.Ve hemen tabakasn kard:Al u sigaray, otur uraya. Kadnn fkesi tecesssne bir anda teslim oldu.abuk syle.

Otur. Hah. Dinle. Evlenecek.Mefharet gerdann iirten bir gerginlikle ban arkaya doru ekerek sordu:18O olanla m? stemiyorum. Bana emrivaki yapt, deil mi? stemiyorum.Deil, nianlsiyle deil.Kiminle ya?Bana mahsus, ok orjinal bir erefle seni temin ederim ki, abla, nianlsiyle deil.Kimden? Kiminle? ldracam.Bu mesele tmarhanede halledilebilse ben de seninle ldrrm. Bilkis abla, sakin olman lzm. Sakin olsaydn kendine gelirdin. Tansiyonun otuza frlamtr.ldreceksiniz beni zaten.Dur, dinle. Bahtiyar zatn adn sorma. Bilmiyorum. Fakat nianls deil.Mefharet yumruklarn skm, mehul odann iinde aryormu gibi etrafna bakp soruyordu: Kim yle ise? Nerede, ne abuk! O olandan sonra kiminle tant?Kardeinin iki elini birden yakalad:Ben sana bir ey syleyeyim mi. Besim, dedi, istersen ldrdma hkmet.Anlyorum. Syleme. Kimden phe ettiini anlyorum.nk sen de ondan phe ediyorsun, deil mi?Hayr ama buna bir vehim diyemem. Ancak, ablacm, dn gece biri burada idi, teki yoktu..Bilmem. Dn gece baka. Ne diyor? Sylemiyor deil mi kimden olduunu?Besim ablasna dnmek iin vakit brakmak ister gibi durdu ve cevap verdi:Acele ediyorsun. ki dakika bile konuamadk, Mermerlemi bir frtna gibi karmza dikildin. Tel etme. Anlarz.Sen ne dersen de, benim phem devam ediyor.Haklsn. Aratrrz, anlarz onu da. imdi, imdi, odasna girelim.Duvar saatine bakt ve ayaa kalkt. Trenin gelmesine bir saatten fazla var. Bir eyler yazyor geceleri. Bulalm. Okuyalm. Casusluk irkin bir ey ama...Besim de kalkt.Okuyalm, dedi, hi bir ey senin imdiki halin kadar irkin olamaz. Yazhanesi kilitli deil mi?Ben ona anahtar uydururum.Allahn indinde(gre, yannda) kasa hrszl senin bu fkenden daha makbuldr. Nizam- lem hakk iin sessiz bir cinayeti bu grltye tercih ederim. Simeranya kifinin yazhanesine anahtar uydurmakta benim ahlkma aykr hi bir nokta gremiyorum.Senin ahlkn var m, Besim?Ne kadar rahat yaadm gryorsun. En ahlkl adamdan daha zararszm. Benden bir fenalk grdn m hi?Frsat bulamyorsun da ondan.Besim'in sevimli gzlerinden iki mavi ku uup Mefharet'in omuzlarna kondu. Frsat bulamyorum ha... Bir kzn daha olsayd da, sana gsterseydim...Ablasnn koluna girdi. Gel dedi, Simeranyaya filn kulak asma. Her caninin iinde temiz bir dnya vardr. Oraya ka kendi kendinden nefret ifade eder. Banyoyu senden ok seven fahieler tandm. Bu temizlik hasretinin srrn imdi bir yazhanenin gznde bulabiliriz. Benim de iime phe soktun. Dnya bu kadar meraka ve heyecana deer mi?20"SON vapur. Gvertenin n tarafndayz. Yaknmzda kimseler yok. Balarmz birbirine dayal. Rzgr onun salarn benimkilerine, teninin kokusunu denizinkine kartryor. Gzlerim kapal. ki eli de avularmda. Skyorum. Ban hafife ekiyor ve yan baklaryle gzlerimi arayarak glmsyor. Yznde mterek bir rya annn dalgnlk izleri yerine, ar dncelerden gelen bir dehet intiba var. Bir korku saraynn simsiyah koridorlarnda dolaan yalnz ve mahpus bir kralie gibi gzleri karanl emiyor, bsbtn irileiyor ve gzelleiyor. Ben onun mnzev(ilgisiz) kalbine uzaklardan seslenmek iin, kulaklarnn iine en gzel hislerimi fsldyorum. Sonra dudaklarm yanaklarnn stne koyuyorum. Yz yanyor, o kadar yanyor ki,

biraz sonra kl olup dalmasndan korkuyorum. Sonra ince bir slaklk. Hafif bir titreme. Gzlerinin iine bakyorum. Karanlk; ve soruyorum: Alyor musun?Gzlerini yumuyor.***"Demin, penceremde, bu hazin ilkbahar sabah grgenler arasnda dmdz uzanan sisli yola baka baka..."iki tarafta da arzuyu gurura hesap vermee aran i muhasebe anlar olmasayd, kendi kendini yiyen akn ikenceleri ne kadar azalrd.***"Seziyorlar m? Bazan bu srr tayamyacak hale geliyorum. Takatimi aan bir yk. Sofrada artk donmu bir sktum. Yan gzler beni taryor. Dn akam Mefharet, radyo banda, sordu bana: Aabey, size neeli bir istasyon arayaym m? 'Radyoda deil, kalbimde neeli bir istasyon aryordu. Cevap vermedim. Yalnzlk. srar etmedi. Birdenbire Besim'i zledim. Onun neesi daima bu evi sessizliin frtnalarndan kurtarmtr. Geldi hemen. Elleri cebinde ve bacaklar ayrk. Bana doru yrd: Aabey! dedi, bu sabah gayet mhim bir karar verdim. Daha dorusu bir haftadr bu karar veriyor, fakat tatbik edemiyorum.Ne olduunu sormadm. Mefharet benim yerimi ald. Besim ona dnerek cevap verdi: Yzm ykamaya karar verdim. Her sabah vcudunu kolonya ile friksiyon yapan Besim'in su korkusu beni yllarca dndrmtr. Dibindeki kompleksi hl bulabilmi deilim.Besim cevap alamayacan bildii halde sordu: Aabey, Simeranyada nasl ykanrlar?Tam o srada Selmin ieriye girdi. Suali duymutu. Bekledi. Cevap kmadn grnce kendi cazibesinin, hi bir erkek iin istisna tanmayan dayanlmaz nfuzunu benim zerimde alenen denemek istedi: Day, Simeranya'nn kzlarn ve aklarn anlatnz, ok rica ederim.Sarlm devam etti. Besim Selmin'e doru yrd ve beni gsterdi: Bu kuyudan avula su alamazsn. Bouna yorulma. Simeranyann kzlarn tanmak istersen Aniyet-l-agani'yi oku: Ite gzelsin, sevgilim, ite gzelsin. Gzlerin gvercinler gibidir. Beni zm pideleriyle kuvvetlendiriniz. Elmalarla beni ihya ediniz. Zira ben muhabbet hastasym. Sol eli bam altnda olsun ve sa eli beni kucaklasn.22Ey! Orelim kzlar, size ceylnlar ve sahra geyikleriyle yemin veririm ki sevgili istemedike an uyandrp kaldrmayasnz. Sevgilimin sesidir. te dalar zerinden srayarak ve bayrlar zerinden atlayarak geliyor.Durdu. Bir hatrlama gayreti iinde hafzasn kurcaladktan sonra, ilk genliimizde beraber ezberlediimiz paray okumaya devam etti:Sevgilim ceylna yahut geyik yavrusuna mabihtir.(BENZEMEK) Ite imdi duvarn arkasnda duruyor, pencereden bakyor ve kafesten grnyor. Zira ite k geti. Yamur geip gitti. Yerde iekler grnyor. Budama vakti geldi ve diyarmzda kumrunun sesi iitiliyor. ncir aac tomruklanyor ve. asmalar ieklenip rayiha(esans) veriyor. Kalk ey mahbubem. Cemilem, gel. Ey kaya kouklarnda, uurumun gizli yerinde olan gvercinim, yzn greyim, sesini iiteyim. Zira sesin irin ve yzn gzeldir.***"Dn gece az uyudum. Meseleyi halledebilmi deilim. Sekiz ay evvel derinlememizin ilk anlarndan, tercih edilen renkleri konuurken, ben yeili de sylemitim. 'Ben de baylrm yeile' demiti. Dn bindiimiz taksi yeni ve gzeldi. 'Rengi yeil olmasayd...' dedi. Mordan nefretimi de hatrlamas lzmd. Sordum: 'Mor olsayd daha m iyiydi?' Tereddtsz cevap verdi: 'Tabi...'Ya sekiz ay evvel yalan sylemiti: His birlii aldan vermek iin. Ya dn yalan sylemiti: His kopuu azab vermek iin. Yahut da hakikaten deimiti. Birinci ve ikinci ihtimal: Fettanlk.(fesat, entrikac) nc ihtimal: syan. Drdnc bir ihtimal yok. Hepsi fena. Btn ak, nnde beni aptallatran bir seraba dnyor. Zekmn istikametinden gururuma saplad bu ban acs beni uyutmad.Fettanlk, fettanlk...***"Sana bu satrlar belki gndermeyeceim. Bilmeni temenni ettiim hakikat nnde

beni gldrecek kadar gensin, yanl anlamandan korkarm. Sana iindeki demonu kefettirdiim anlar oldu. Rengrenk klar nnde eytanca kvrllarla oynayan ifritin(hayalet) bir bedeni, bir de hrriyetinin tarihi vardr. Bedeni tabiattr. Hrriyeti, btn Ortaa boyunca stn planlardan gelen sert basklara ve tatl telkinlere drt be yz seneden beri ba kaldrmasdr. Bu serkelik senin felketini hazrlyor. Bunu sana haber vermeye mecburum, fakat anlamayacaksn.Senin iin mesele, (C.) nin tayyrnde belden kalaya kadar inen zarif izgi stndedir, kuma ayn terziye verdiim zaman, buna bir de kupu yaratann hret bys katlyor. te o kadar. Demonun sana hayrandr. Fakat ben?Ben o izgiyi dizlerine, ayaklarna kadar indirdikten sonra, belki zarur, fakat eksik bir tekmln(geliim) izleri zerinde evvel be asr geriye, sonra da be asr ileriye doru uzatyorum. Geride, k a sanlan bir yeniden douun balangcnda, senin yarnki felketini hazrlayan karanlk istikametin hareket noktalarn gryorum. Bu, mneviliin imdiki bozgununu hazrlayan ahmaka bir tabiata dnn ilk devreleridir. Asrlar sonra, zamanmzda, ehirleri geceleyin nura boan elektriin ruhlarmzdaki karanl artracan sezemeyen bir an emekleme yllarnda, bu izgi, var deil, kalk noktasn buluyor.Be asr sonraya gelince...***Ne kadar, ne kadar annesi. Meum(meymenetsiz) bir irsiyet onda devam ediyor. Koketriyi ldremeyen bir akn kifayetsizligi(yetersiz)24anasn harap etti, kzn da bitirecek. Benim burnum byk felketlerin kokusunu alr.* **Dn sabah ryay devam ettirdim. Uyank olarak Simeranyaya ilk gidiim. Yatak odamn balkonundaki ezlonga uzanmtm. Grnmez bulutlarn karartt bir sonbahar akam. rm insan eti renginde bir gk yznn zemini stnde aa dallarnn siyah ular hafif bir rzgrla sallanyordu. Gzlerimi kapadm. Ryay hatrlamaya alyordum. Kendimi bir yelkenlide buldum. Yanmda bir de klavuzum vard. ki taraf aalkl bir dereye girdik. Bu sefer daha ar gidiyorduk. Suda ve kylarda bizden baka hi kimse, hatt canl mahlk yoktu. Yelkenlimizin hi bir rzgr ve hava cereyan olmadan yrmesine ayordum. Suyun yrtlndan baka ses duyulmuyordu.Klavuzumun yzne hl bakmamtm. Kadn m, erkek mi, bilmiyordum. ine girdiim yeni leme intibak artnn, byk zaruretler olmadka sessizlik ve hareketsizlik olduunu hissettiim iin, kendimi yanmdaki klavuzdan, hatt aklmdan evvel iime doacak ilhamlarn yol gstericiliine brakyordum, iki taraf sk ormand. Gndz olduu halde havada ebed bir sabah loluu vard. Aalarn karartlar arasnda, baz baz, garip bir k halinde anlalmaz iaretler gryordum. Hava gittike hafifleiyordu. Uzakta, Simeranyann, ryada grdm iskelesi belirdi. Sa tarafta idi. Daha evvel uzun bir rhtm vard. Fakat bombo.Klavuzuma baktm. Kadnd. ardm. rlplakt. Biraz dikkat edince, vcudunun stnde, boynundan ayak bileklerine kadar bir deri gibi yapk, ipekten daha ince, effaf ve mavi bir elbise grdm. Kemiksiz gibi hafif, zayf, uzun, hareketsiz halinde bile kvrakl belli, grlmemi plstik nispetleriyle(oran) insan bir bakta hayran edecek kadar biimli bir vcut. Yznde peeye benzeyen, rmcek andan daha ince bir sis tabakas var. ri gzleri dosdoru ruha bakyor. Gzlerim zengin ifadeli ve kk aznn stnde eski dnyamdan kalan arzularn verdii dikkatle dururken, devaml bir imek aydnlna benzeyen keskin bir k beni sratt. skeleye doru baktm.Yelkenli durmutu. Klavuzum nefes halinde bir sesle bana ihtar etti: Dikkat ediniz. Fizyonomi ve tavr yoklamanz yaplyor. inizi okuyorlar. Eski dnya hislerinizden kurtulunuz. Yoksa kabul edilmezsiniz.Yzme vuran k ok keskin olduu halde gzlerimi rahatsz etmiyordu. Allahtan beni utandrmamasn iimden niyaz ederken, byk k birdenbire snd. Klavuzum yoklamann bittiini haber verdi ve dedi ki:imdi karki byk kulede bir k yanacak. Krmz ise reddedildiniz. Yeil ise kabul edildiniz.Sakin bir dikkatle kuleye baktm ve beni utandrmamas iin Allaha tekrar yalvardm. Ne kadar zaman.Besim okurken Mefharet bard:

Tren geliyor!Besim defteri kapad, gze koydular, kilitlediler ve odadan ktlar. Yemek odasnn terasnda oturdular.Gzlerini bahe kapsndan ayrmyan Mefharet'in yznde fke ve endie, syleyecei szleri kelimesi kelimesine tahmin ettirecek kadar keskin ve ak bir ifade halinde idi. Besim ikame(yerine koyma) hiylesiyle onun hislerine yeni bir istikamet verebilmek iin saatine bakt:Trenin gelmesine daha otuz be dakika var. Ddk sesi seni aldatt. Biraz daha okuyabilirdik. Aklm Simeranyann kulesinde kald. Aabeyim bunlar bize anlatmaz ki.Mefharet byk bir fkeyi zaptetmeye alt zamanlarda yapt gibi dilerini ve kelimelerini birbirine geirerek sratle:26Lzum yok, dedi, benim phem kalmad.Simeranya kulesindeki bekleyen Besim, dalgn olduu iin yanl anlad.Ha!... ok kr.Mefharet kocaman gsn hoplatan bir srayla bard:Hayr! yle deil.' phemin doruluundan phem kalmad.Defterde isim yok, fakat...Hacet var m yavrum? "Seziyorlar m?" diyor, bizden bahsederken "Ben bu srrn ar ykn tayamyorum" diyor. "Sofrada sktumdan donuyorum" diyor. Hacet var m? Besbelli.Aabeyim bildim bileli sr kp ve skt dondurmasdr.Ayol, neden ekiniyor yleyse?... Hem Selmin iin kulland tbirlere dikkat etmedin mi? "Onun dayanlmaz cazibesi" diyor.Dorudur. Ben de zor dayandm.Ya lcivert tayyr? (C.) dedii Cahide.. Selmin onun terzisine yaptrmad m tayyrn?Btn "C" harfiyle balayan isimler Cahide ise ve stanbul'da Cahide ile Selmin'den baka tayyr giyen kz yoksa phen yerindedir. Lciverti de sen uydurdun.Ayol. Samalamasana! Benden de bahsediyor. "Annesi" diyor.Anasndan doan kz yalnz Selmin mi?"Aknn kifayetsizlii anasn harap etti" diyor. te o ben deil miyim? Kocamn erken lmesini ima ediyor. 'Besim yanaklarn iiren sessiz bir kahkahann havasn yuttuktan sonra, sesinde belirmesinden korktuu incitici istihzay(alay) bir efkat toniyle maskeleyerek cevap verdi. Ablacm, aabeyim koketriyi ldrmeyen bir akn kifayetsizliinden bahsediyor. La Rochefoucauld'ya gre akn koketriyi, yani ivebazl ldrmesi lzmdr. ldremezse yarm Kalr ve seven kadn teredddn i mcadelesiyle harap eder. Kocas vaktinden evvel len kadnlarda akn deil, talihin kifayetsizlii vardr. Bilkis imdi seninle o karanlk sevgiliye baka bir ana aramalyz. Muammay yle aydnlatabiliriz. O ana ben'im. Eer bu kz Selmin deilse sana bu kkteki hissemi veririm. Anladn m? ite sana merte sz. Girer misin bahse?inasi geen gn z kzyle alt sene mnasebette bulunup iki de ocuk yapan esrarke bir babann dvasn aldn sylyordu. Acayip dnyamzda ahlkn bu kerteye geldiini iddia edersek, esrarkee de, sana da hak veririm. Fakat torunlarnn hem babas hem de byk babas olan orijinal adamn esrarkelii de, cesareti de aabeyimde yoktur. Sevgisinde sadece esrar var, kelik yok. Sen Selmin'i ona bu kadar mnasip gryorsan ge kaldn. Bahtiyar zat erken davranm.Mefharet, nndeki masann stnde duran sigara tablasn lzumsuz yere eline ald, havaya kaldrd, mermer merdivenlere frlatacakm hissini veren bir tereddtten sonra tekrar yerine koydu. Seninle konuulmaz, dedi.Besim, byk bir tehlike geiren mavi kristale iinden bir "gemi olsun" dedikten sonra mrldand:Ben seninle de konumazsam ya atlar veya Simeranyay boylarm.Bahtiyar zat dediin, aabeyimdir.Defterde ok bedbaht grnyor.Vicdan azab ekiyor.Vicdan azabndan eser gremedim. Bir azap ekiyor ama belli deil. Azap ekmek

onun tabiat. Benim gldm eylerin hepsine alar o. Yeil hikyesine atm, abla. Sekiz ay evvel kz ona yeili sevdiini sylemi. Sekiz ay sonra aksini sylemi. Al sana sekiz saatlik uykunun kanna giren bir mesele. Ya o zaman yalan syledi, ya imdi. Yahut da aabeyimden de, yeilinden de28soumutur. Baka ihtimal var m? Yok. Mademki yok, uyku da yok. Yeillenmenin bu trlsn hi grmedim. Keskin bir tren dd sesi duyunca, kulak zarna bir ine batm gibi srayan Mefharet bard: Ite geliyor!Besim bir daha saatine bakt. Daha yirmi be dakika var trenin gelmesine.Mefharet havaya kalkan dirseklerini indirdi. Yz artk bir gelincik tarlasyd. Bu krmzlkla dudaklarnn keskin boyas bile koyboluyordu. Birdenbire iki elini birden Besim'e uzatt: Ya vapur? diye bard. Hangi vapur? Buras Kadky deil, Yeilky. Bu saatte vapur ilemez buraya.Hayr, defterdeki vapur.Ha!.. Gvertede yanak yanaa vermiler. Orada benim anladm aka benzer bir eyler var ama sonu yine gz ya kyor. Sulanmann bu trlsn sevmem.Mefharet Besim'in bir elini kapt ve tekrarlad. Vapur, vapur! Geen sene aabeyim Selmin'le Adaya gitmedi mi? Son vapurla dnmediler mi?yi ama ben de onlarla beraberdim.Sen gece gvertede oturmazsn. Onlar oturmulardr.Hayr, hep beraber aada oturduk.Seninle konuulmaz.yle syler, yine konuursun. Biz birbirimize muhtacz'. Senin fkene ve benim kahkahalarma bu evde benden ve senden daha salam mteri yok. Aabeyim konumaz. Selmin de bahtiyar zat ile baka trl gryor ve bizim yanmzda fazla az amyor. Sen ve ben, birbirimize raz olmaya mahkmuz.Gzlerini bahe kapsndan ayrmayan Mefharet sordu:Ka dakika var?Yirmi bir. Nedir bu merak? Aabeyim gelirse ne olacak? Soracak msn ona?Mefharet ard. Bu sual onun deminden beri duyduu bekleme heyecannn sebepsizliini kendisine de hissettirmiti. Besim'in yzne bir an bakakald, sonra ayaa kalkt. Ben tekini syletirim, dedi.Besim de ayaa kalkt ve onu iki kolundan tuttu. Otur, abla. stne varma. natdr, bilirsin. Otur. Allahakna. Beni dinle. Otur.Oturdular.Besim, ablasna yine bir sigara tututurdu.Kaderinin ofr sensin. Emin ol. Onu dram istikametinde srme. Biraz gl, yahu! Demez vallahi bu dnya. Bak, heyecandan yzn pancar turusuna dnd. Kendini dn. Canna yazk. Ben sana bir ey soraym: Selmin'in kvr kvr altn sal bir bebek dourmasn kanser olmasna tercih etmez misin?Etmem. Bu ekilde Allah vermesin.Allah vermi. Altn bebek doacak. Onu okamak m daha iyi, fkeden atlamak m? Ona mnasipe bir baba aramay nee iinde dnelim. Aldrma. Bak, dinle beni. Sana bir hikye anlataym.Fakat sustu. Balarn evirdiler. Aydn, bir elinin ba parman akana dayam, teki parmaklariyle alnn oalayarak yanlarndan geti.Hemen ayaa kalkan Mefharet, analk sezgisinin verdii bir tella olunun arkasndan kotu ve bard: Ne var?ocuun yz solgundu.Bam aryor. ok aryor. Bir saat evvel iki aspirin aldm, fayda etmedi.Brak artk almay.imtihan yarn. Matematik.Brak. Matematik kadar ta dsn balarna o hocalarn. Brak. ldrecekler seni.Besim ocua doru yrd. Benden de al o kadar. Ite sana bir problem: Matematik kadar bir tan buutlarnn -pardon - boyutlarnn ls ne olabilir?30

TALA kebabnn huzurunda birdenbire susan Besim bir tapnma sessizlii iindeydi. Et ve yufka, aznda eriyerek ba dndrc bir macun haline geldikten sonra, midesine deil kalbine gidiyormu gibi ona byk aklarn sarholuunu veriyordu. Hizmeti onun nnde sar benekli bir beyazlktan baka bir ey kalmadn grnce, kayk taban sol omuzunun hizasndan uzatt. Kalarn atan Besim iin gnn en ciddi anlarndan biriydi. Taban yeni batan tepeleme doldurduktan sonra, itiraf etti: Ben bu kebaba km.plak bir kadnn stne serilmi atlas yorgan gibi kebaplarn zerinde parlayan yufkann kehribar sarsn itahl gzleriyle yaladktan sonra ilve etti: Dnyada bundan daha sahici ak yoktur. st taraf edebiyat.Mefharet gzlerinin ucuyle Samim'e bakyordu. Aabeysi ok yorgundu. Zayf ve karanlk yznde kalar, gz kapaklar ve btn izgileri dkt. Glgede kalan gzlerinin zeki parlts grnmedii iin, onu yalnz geni, gergin, aydnlk ve saltanatl aln irkin olmaktan kurtaryordu.Mefharet Selmin'e de bakt. Kznn da gzleri Samim'in stndeydi. Fakat phe vermiyordu. Besim konutuu zaman bile, sofrann dikkatlerini kendisine eken Samim'in her birinden ayr ayr mnalar boalan hafif kmldanlar31ve susuu kardeinin szlerinden fazla dndrrd. Aydn da ikide bir gzlerini byk daysna eviriyordu; fakat renksiz yznde hl sanc krklklar vard. Aryor mu ban? diye sordu annesi.Aydn gz kapaklaryle cevap verdi. Parmaklarn alnna gtrp ekti.Samim'in de gzleri ona evrilmiti. ocuk alak sesle: ok aryor, dedi.Mefharet'in yzne keskin izgiler halinde bir endie yengeci ayaklarn geirdi. Samim ban biraz uzatm, Aydn' szyordu. Nesi var? dedi, souk mu ald?Besim hizmetiye dnmt. u sabahki zeytinlere bir davetiye gnderelim de sofraya buyursunlar!Mehfaret aabeysine cevap verdi: Hayr. Matematik imtihanna alyor. Dn gece ge yatt. Sabahleyin erken kalkt, yine alt. stemiyorum. Kalsn snfta. Deil mi aabey? Sen de syle, rica ederim.Samim'in kederli sesi tasdik etti: Tabi. Matematik shhat kadar lzm deil. Hatt insanlarn yzde doksanna hi lzm deil. 'Besim ablasna iaret ediyordu:Zeytinleri hapse mahkm etmen zulmdr. Kilerin anahtarn verir misin?Besim, ok hainsin.O zeytinlerden iki tane yesin, ba arsndan eser kalmaz.akann sras m imdi?Ask suratla baars tedavi edilir mi? Anahtarlar nerede, syle. Bfenin sol gznde.Besim Samim'e dnd: Benden de al o kadar, dedi, insanlarn yzde doksan dokuzuna bakkal hesabndan fazla matematiin lzumu32yoktur. Fakat ne are! Tahsil denilen ey, hayatmzda on be seneden fazla sren bir hastalktr ve mektepten kamaktan baka ilc yoktur.Mefharet yerinden kalkt, oluna yaklat ve elini onun alnna koydu. Senin atein var galiba. Kalk; yat istersen. Yemek de yemiyorsun. Itahn yok. sonra yersin, kalk.Ana oul ktlar. Hi konumayan Selmin, dalgn gzleriyle Aydn' takip ettikten sonra mrldand: Dn de rengi bozuktu onun.Besim nne konan zeytin tabana parman uzatarak sayd: Bir, iki, , drt... On bir. imdi hepsini yerim ben. On birden on kar, sfr kalr. te bana bu kadar hesap yeter.Samim nne bakyordu. Yemei birdenbire kesti ve bir sigara yakt. Selmin de itahszd.Biraz sonra Mefharet geldi ve haber verdi: Aydn'n harareti 36,8.

Fakat korkuyorum, dedi. ibrahim Beyin kz menenjit olduydu byle. mtihana alrken.Besim aabeysine bakt. Simeranyada da mektepler byle midir?Samim ayaa kalkt, terasa doru iki adm att ve baheye bakarak cevap verdi:Mektep yoktur orada.nsanlar analarndan lim mi doarlar?Samim kardeine doru dnd ve glmsedi. Elleri ceketinin ceplerindeydi. Vcudu gevek duruyordu. Ba hafife sola ve ne doru eilmiti. El gzlerinin devaml bir phe ve dikkatle kark, cesur ve gururlu bak, ince dudaklarnn etrafndaki tatl gln verdii tevazu intibanda(izlenim) yumuuyordu. Onun, kendisinden istenen eyi anlatmaya raz olduu zaman ald ,bu poz derhal alka uyandrr ve yaratt sessizlik ortasnda btn dikkatleri toplard.Ksa bir kahkaha ile ban salladktan sonra cevap verdi: Simeranyada her seviyeye gre okuma salonlar, lboratuvarlar, atelyeler, mzik, tiyatro, sinema ve spor evleri vardr. Her yata insanlar bunlara devam ederler. Her merak ettikleri mevzuu kendileri etd eder ve renirler. ocuklar ve genler iin, aratrma metodlarn gsteren klavuz-retmenler vardr. Bunlarn vazifeleri retmek deil, renmenin yolunu retmektir. nk Simeranya pedagojisi, insann btn hayatnda rendii eyleri ancak kendi istedii zaman ve kendi aratrmalar neticesinde rendiini bilir. Eski dnyada, yani Simeranyaya gre bugnk dnyamzdaki okullarda ocuklara ve genlere retilen eylerin, muayyen istidat(eilim, beceri) ve ihtiyalar karlamadka, hayatta hi bir ie yaramad anlalm ve klsik mektepten eser kalmamtr: Snf, krs, ders program, nutuk syler gibi ders veren retmen ve profesr yoktur. Diploma yoktur.Besim bard:Bravo! Fakat bunlar bizim dnyamz iin mehul nazariyeler(teori) deil. Btn yeni terbiyeciler, Rousseau'dan beri byle dnrler. Burada nazariye olan ey orada hayata girmitir.Mefharet sordu: Nasl oluyor, anlamyorum, Snfsz, derssiz, diplomasz...Aabeyisinin yerine. Besim cevap verdi: Gayet basit, i hayatndan daha byk mektep, tecrbeden daha byk ders, ihtiyatan daha byk mrebbi, tecesssten daha byk retmen, muvaffakiyetten daha byk diploma olur mu? Dnyann ve Trkiye'nin hemen hi bir byk zengini Ticaret Mektebinden mezun deildir. Bazlar okuma bilmezler. Mehur Amerikan Milyarderlerinden kimi kundura boyacs, kimi maaza sprcs, kimi gazete mvezzii(datc) idi. Bizim Karamanl Milyonerlerin arasnda ilkokul tahsili gren ka tanedir? Size dnyaca mehur bir Yahudi zenginimizin hikyesini34anlatmadm m? Amerika'da, doduu gnn yldnmnde erefine verilen ziyafette, bu milyonerimiz, kendisine ekilen tebrik telgraflarn ktibine okuturken, davetlilere, okuma bilmediini itiraf etmi. Hzrun arasndaki Amerikal sanayicilerden biri sormu:" Okuma bilmediiniz halde bir kadar muvaffak oldunuz, ya bilseydiniz ne olurdu?"Yahudi zenginimiz, genliinde isiz kaldn anlatmt. Bir tavsiye bulup Hahamhaneye bavurduunu, fakat okuma bilmedii iin oradaki mnhal(bo) ktiplie tyin olunamadn da anlattktan sonra:"Okuma bilseydim, imdi, aranzda bulunmak erefine sahip olmazdm. nk hl Hahamhanede ktiptim! demi.Besim ablasna doru bir adm atarak ilve etti: Bizim gibi mirasyediler iin, geceleri kitap okumak, gndzleri gevezelik etmek iin lazmdr. Fakat zrtlerin btn felketleri alfabeden balar.Selmin byk daysna bakt. Samim kza dnd: Bence, btn mesele, insann umum kltrn ve meslek bilgilerini ihtiyalarna ve istidadna gre hazrlamasnn yolunu kendisine gstermek ve vastalarn vermektir. Mfredat programlarnn ezici yk altnda bunalan imdiki mekteplerde her ocuun ayr ihtiya ve istidad hesaba katlamaz. Talebe derse almaktan ve imtihana hazrlanmaktan ahs aratrmalara da vakit ve enerji bulamyor. Halis kltr de, meslek bilgisini de bu ahs aratrmalar verir.

Mefharet sordu:Kk yata da m?Tabi. mre sren alkanlklar kk yatan balar. ocukken Galata'da plak ayaklarla sigara kd satan Seferolu'nun sonradan byk zenginlerimiz arasna girmesi, mstehlikin(tketici) ihtiyalarn kk yata mahedeye ve onlar karlamay dnmeye balamasndandr. Mektebe gitseydi bu tecrbe ve mahedelerin hepsinden mahrum kalrd.Selmin sordu:Simeranyada nasl oluyor bu?ocuklar ve genler, leden sonra istidatlarna gre, ayr ayr meslek ubelerinde staj grrler. Parazit deildirler. Byklere yardm ederler ve bir raklk devresi geirirler.stidatlar deiirse?Mesleklerini de deitirmek haklardr. Bu istidatlar tayin eden mkemmel testler vardr. Daha ziyade i hayatndaki davranlarna baklr. leye kadar ve isterlerse geceleri nazar aratrmalar ve incelemeler yaparlar. Fakat zorlama yoktur. nk orada insan bir makina adam ve bir otomat deil, kabiliyetlerinin serbeste gelimesine her yata ve her meslekte imkn verilen mnevi bir ahsiyettir.Kardeine bakarak devam etti: Besim'in dedii doru: Ben yeni hi bir ey sylemiyorum. Bugnk terbiyecilerin hepsi ayn kanaattedirler. Fakat eski dnyamzda khne mektep telkkisi(dnce) yaamaya devam ediyor. Btn bir sosyal bnye deimedike, yeni pedagoji, fikirlerine tatbik sahas bulamaz. Rousseau'dan Kerchensteiner'e ve John Devvey'e kadar, iki asra yakn zamandan beri btn pedagoglarn rpnlar nafile olmutur. nsann kendi kendisi hakkndaki bozuk telkkisini deitiren bir dnyaya muhtacz. Devvey ne diyor? "Okul kitaplar ve dersleri bize bakalarnn bilgilerini ve keiflerini gsteriyor ve gya, bilgi yolunda en ksa yoldan gtryor. Hakikatte bu retim usul, bize gerekleri ve fikirleri anlamak yerine, hazrlop bilgileri ezberlemekten baka bir ey olmayan bir papaanlk retiyor."ocuk zeksnn programlardaki sun' tasniflere ve blmlere zt bir gelime seyri takip ettii bilindikten sonra, bugnk okullarn birer zek mezbahas olduklar anlalmtr. Fakat ideal retim...Samim glmsedi ve Besim bararak tamamlad: Simeranyada var. Bu dnyadaki mektep kaaklarnn hepsi soluu orada alacaklar. Ben Galatasarayda36kafa patlatmadan evvel aabeyim orasn kefetmi olsaydi, tahsil belsndan kurtulurdum. Samim kalarn kaldrd: Hayr, dedi, asl tahsil orada. Tala kebabna k olmaktan kurtulurdun. nk orada, ikide bir deien retim sisteminden ziyade pilv ile mehur bir mektepte okumazdn. Hazm usarelerini(zsu) ikide bir galeyan ettiren tesirlerden uzak yaardn ve mnevi hviyetin daha ziyade geliirdi. Eski dnyamzn btn yeni terbiyecileri, bu samim, bu gerek ve yksek kltr bugnk okullarn, veremediinde mttefiktirler; nk hepsinde retim usul bask, zorlama, hayvan yetitirme ve tka basa doldurma usuldr. Senin gibi zeki insanlar bile, tala kebabna duyulan aktan daha sahici bir sevgi olmadna inanmlardr. Bazlar bunun farknda bile deillerdir. Sen bildiin ve itiraf ettiin iin sevimlisin.Besim yutkundu ve azn aprdatarak cevap verdi: Vallahi aabey, hakkn var. kisi de doru: Ben bir sevimli hayvanm ve bugnk tala kebab da bir hariKa idi.Mefharet Aydn yoklamak iin odadan kmak istiyor. Fakat iki karde arasndaki bu mnakaaya her zaman rastlamak imkn olmad iin ayrlamyordu. Samim gidip koltua oturmutu. Besim de, avucunu gbeinin stnde gezdirerek bir hazm zorluunu geirmee alyordu. kisinin de yorgunluk devresine girdiklerini gren Mefharet: Durun, dedi, Aydn'a bir bakp geleyim. Konumanz ok enteresan. Ben gelinceye kadar susun.Ablas knca Besim Samim'e yaklat. Uzakta, dizlerinin stnde bir mecmua aan Selmin'e bir gz attktan sonra, alak sesle sordu: Lf aramzda, dedi, sen hl pltonik aka inanyor musun?Samim, galiba bu suali iittii veya sezdii iin, dizlerinin stndeki mecmuay

yere atarak sessiz ve sratli admlarla yaklaan Selmin'e bakt, dnd ve cevap verdi: Pltonikten ne kastettiini bilmiyorum; fakat cins tabiatmz aada ve uzakta brakan stn mnevi deerler sistemi iinde bir ak olduuna inanyorum. Ne cinsiyete, ne menfaate, ne de gurura balanmas mmkn olmayan bir ak.Besim'in hayreti sahiciydi :ok ey, dedi, ikimizin vcut yaplarmz ayr olduu iin mi, nedir, ben kafam o kadar dndrp dolatryorum, bir trl senin gibi dnemiyorum.Belki bir iki ay kadar sk bir perhize girsen ak hakkndaki fikirlerin deiir.Zannetmiyorum. Yemeklere kar akmn artmasndan korkarm.lk zamanlar iin belki yle. Fakat az yemenin vcuda verdii hafifliin, zekya verdii eviklik ve derinliin, sende zevklerin mihverini deitirmesi mmkndr.Besim byle bir inklba gnl olmadn syleyecekti; birdenbire kulak zarna, ablasnn, bir pene gibi trnaklarn geiren, keskin sesini duydu ve srad. Kadn baryordu: Uyuyor, uyuyor ama ok ila ald da ondan. Ben beenmiyorum halini. Sryor uykusunda. Kalar atk ve yz buruuk...Kz kardeine szlerinin mnasndan ziyade toniyle skn telkin etmek isteyen Samim, efkatin perdeledii alak bir sesle: Uyusun biraz, dedi, akama doru dnrz.Mefharet Besim'e, sonra da Selmin'e bakt, kznn Samim'den ayrlmayan dnceli gzlerinde pheye, fkeye, meraka benzeyen tuhaf baklar uuuyordu. Annesi de ondan gzn ayrmad. Selmin kendisine dikkat edildiinin farkna varamayacak kadar dalgnd. Belki biraz evvel konuulan eyleri de duymamt. Gzleri ar ar krplp alyordu. Samim'e doru yaklat, durdu.38Uyanr gibi ban havada silkeledikten sonra, annesine bir gz att ve Samim'e sordu: Day, dn gece nerede idiniz?Bu sual Mefharetin bir saatten beri baka meseleler arasnda uyuklayan phesine bir ine gibi sapland. Kadn sram ve Besim'e bakmt. Kardei de hayretle kalarn yukar kaldrarak, yan gzlerle Selmin'i szdkten sonra aabeysinin cevabn bekliyordu.Samim'in iki duda birbirine btt ve aznn iki yannda bir heyecan geriye iten enerjinin ukurlar belirip kayboldu. Kendi mahremliine bu tecavzn Selmin'den gelmesine hayret edecei yerde, fazla miktarda sklmas Besim'in de phesini artrmt. Mefharet'in kardei hayretini gizlemek iin nne bakt: Galiba kkteki hissemi kaybedeceim.Samim kza cevap vermedi. Yavaa yerinden kalkt ve baheye yrd. Yz kpkrmz kesilen Mefharet Selmin'i kolundan tuttu: Azck benimle beraber gel! dedi.Kzn da yz kzarm ve gsyle omuzlar birdenbire geveyerek sarkmt. Mukavemeti uzun srmedi. An nesinin elindeki enerji galip geldii iin onu byk salona ekti. Besim de ablasnn canavarlatn grnce, onlar takip etmek cesaretini kendinde bulamamt.Ana kz byk salona kadar gittiler. Mefharet, pencereye en yakn koltuklara kadar ilerledi ve kzna n karsndakini gsterdi : Otur uraya.Selmin isyandan itaate ar ar getiini belli eden bir sallantdan sonra oturdu. Annesi de oturdu. Titriyordu. Haykrmak ihtiyacnda olduu halde alald iin boulan sesiyle: Biliyorsun, dedi, benim annem de, babam da Arnavuttu. Yanya'da annem ablam bir gn bouyordu. Anlatmmdr ka kere. Ben kurtardm elinden. O zaman byle ar bir mesele de yoktu. Tahrirat(resmi daire mektuplar) ktibiyle seviiyor diye bir dedikodu kmt. Biz byle terbiye aldk. Bak yzme. Kpkrmzym. Tansiyonum kim bilir ne kadar ykseldi. Bir yerime inecek. Vallahi elimden bir kaza kar. Selmin fena oluyorum. Bir gece uykunda kanna girerim senin, inan bana. Fena oluyorum. Ak konuacaksn benimle. Anladn m? Ak!Mefharet kzna bakt. Selmin'in enesi, inad tuttuu zamanlarda olduu gibi, boynunun etlerini kabartacak kadar geri ekilmiti. Grnmeyecek kadar incelen dudaklarnn ucunda iki ukur azn yanlara doru uzatarak byutuyordu. Kalar

atk ve gzleri donuktu.fkesinin son haddine kan Mefharet, dilerinin arasndan: Cevap versene... dedi.Selmin evvel ban arkaya doru hafife sallad, sonra dudaklarn uzatarak:Byle konuursan cevap vermem, dedi. Mefharet sesini ykseltti:Nasl konuacakmm? Selmin cevap vermedi.Annesi iki yumruunu skarak ona doru eildi: Syleyeceksin bana. Syleyeceksin. Boarm seni, anlyor musun? Vallahi boarm. Kendimi de atarm kuyuya. Syleyeceksin.Selmin ban nne eerek ayann altndaki seccadeye sorar gibi: Ne syleyeceim? dedi.Annesi kzgn yzn ona biraz daha yaklatrp zor duyulacak kadar bouk bir sesle sordu:Ne zamandan beri? Ne zaman farkna vardn?ki ay evvel.Mefharet byk bir hayretle geri ekildi:iki ay!Evet. Bekledim, belki deildir diye, Seniye'nin ablasna gittim. O da beklememi tavsiye etti.Doktor kriye'ye mi? Ay ldracam! Biliyor mu o?.Biliyor.40Mefharet ar vcudunu bir yere frlatmak ister gibi rpndktan sonra tekrarlad: ldracam!Selmin hi kmldamyor ve bulank bir sesle anlatyordu. Geen hafta muayene etti. Artk phe yok.Mefharet iki elinin de ba ve iaret parmaklarn birakrebin kskac eklinde kvrarak Selmin'in boazna doru uzatt. Syle, abuk syle, kimden?Kz evik bir hareketle frlad ve ayaa kalkt, bir mdahale gerginlii iinde yumruklarn skp ileri uzatarak bard: Onu hi bir zaman renemeyeceksin.Annesi de yerinden kalkacakt, doruldu, fakat sapsar kesildi ve koltua kt.Salondan kan Selmin, yemek odasna geti, terasn kapsnda konuan iki daysna da yaklaarak: Annem salonda bayld!Dedi ve baheye giden merdivenin basamaklarn ar ar indi. ABLA, ablacm, gryorsun, hayatn tehlikede. Beynin kanayabilir, yreine inebilir, her ey olabilir. Bayldn da tehlikeyi atlattn. Kan beyninden ekildi. Yznn rengi yava yava yerine geliyor. Demin yemek odasnda kpkrmzydn. Korktum vallahi, arkandan gelemedim. Demez bu kadar skntya. Bu dnya byle ite. Kabul edeceksin. are yok. Bu arpk i dzelebilir ama, senin bir tarafn arplrsa dzelmez. Sabr lzm abla. yle derin bir nefes al. Ooo...h, kalbini ferah tut. Dzelir, dzelecek. Sz veriyorum sana. Greceksin, phen bounadr. Bak aabeyim yeni yaptrd kostm giydi, gitti. Selmin odasnda. Peinden gitmiyor. Bunlara dikkat et. Ne olmu? Sorar ya "Dn gece nerede idiniz?" diye. Her eyden phe edersen cehennem olur bu dnya sana. ylede olsa, kabul et yahu, kabul et, rahatlarsn. Bu kz elbette bir eyler dnyor. ocuk deil. Kendisine ne kadar hkim, gryorsun. Zeksndan phen var m? Cin gibidir. Etrafa aktrmaz, merak etme. Fakat sen byle haykrrsan, aylp baylrsan, evvel Hasibe farkna varr, sonra konu komu, derken btn ky, btn semt, btn stanbul duyar. Radyo istasyonu haline gelme. Bu dnya o kokladn limona benzer: Yuvarlak, eki... Fazla skmaya gelmez, tad kaar. Yahut eker kartrmal. Olana da zlme. Aabeyim, stanbul'dan dnnce, kyden Doktor Sabri'yi alp gelecek. Hemen kondurma. Menenjit by le balamaz. Hastann gzleri a bakamaz olur. Krklk42fazla olur. Ba ars kvrandrr, haykrtr. Yok bunlarn hi biri. l!... Bak, rengin yerine geliyor. stersen kalk, yine defteri kartralm, Bu sefer saatlerce vaktimiz var. Simeranyada yle bir dolar, hava alrz.* * *"Ne kadar zaman geti, bilmiyorum. Kulede yeil k yand ve ksa bir zaman iinde yelkenlimiz iskeleye yanat. Burada bina yerine, hava meydan gibi geni

bir saha vard. Yer, asfalttan daha przsz, kauuk gibi yumuak bir maddedendi. Yeni tlenmi bir yatak araf kadar dzgn ve temiz. Klavuzumun hisli ve yere her temasnn reaksiyonlarn zarif kvrllarla belli eden plak ayaklar bir dans neesi iinde.***"Aktan baka hedef arayan bir akn kendi kendine ihanet ettiini ona anlatamyorum. Bu inad kendi zaaflarna kar isyannn bahanesine benziyor. Byle deilse baka birinin hayali veya realitesiyle benim aramda teredddnn stnde koyu bir sis perdesidir. Bu noktada konumuyor. Eer byle bir tereddd de yoksa, giyindii sr elbisesi iinde kenarlarn gizleyip hudutsuzluun hayaleti haline gelmek istiyor.*** Besim, okuma buralarn. Bir vaka, bir isim, bir ey yok mu, onu ara. Dur abla. Acele etme. Vaktimiz ok. Tarih de koymam.* **"En ok dndmz kelimeyi en az kullanmaya bizi mecbur eden gururumuzu aldatmak iin, sevmek fiiline szden baka ifade ekilleri ararz. Mesel dn, o, masadaki yerlerimizi deitirmemizi istedi. teki masada oturan gzel kadnn tam karma dmesine tahamml etmediini hissettirmiti. Bense, onun bir aralk bann arsn geirmek iin aspirin almaya garsonu yollamak mmkn olduu halde, eczahaneye bizzat gidip geldim."Gzleri, gzleri... onu doduu gnden evvelki benliime smsk balayan, en yakn akrabadan daha yakn bir kan mnasebetini kat kat aan ve ruhlarmzn beraberlii hissini bir anda uyandran baklarnda kendimi ne kadar ok buluyorum. Sanki onun gzleriyle kendimi gren ben'im. Onun varln benimkinin art haline getiren bu ayrlk duygusunda, grme intibalar tek merkezde birlesen iki gzn beraberliine benzeyen bir fonksiyon birlii var.Mefharet defterin stne eilerek bard: Grdn m, Besim! Anladn m imdi? "En yakn akraba" diyor. Hayr abla. Bu bir l. "En yakn akrabadan daha yakn..." Bu bir l.Deil. Besbelli. Oku. Oku biraz daha, grrsn."Doduu geceyi hatrlyorum. Telefonla haber aldm. Daha ahizeyi yerine koymaya vakit bulmadan, kudurmu bir phe denizi odama doldu ve beni kapt. Olamaz, diyordum, olamaz! Annesinin itiraflar bile beni inandrmyordu. Olamaz! Grdn m Besim? Nasl! Hatrlyor musun? Ben hastahanede dourdum. Aabeyim evde idi. Telefon ettiler ona. Fakat bir itiraftan bahsediyor. Sen de var m yle ey? Canm ite, o sz gelii. Ne demek istiyor. Belli de il. Oku bakalm. Oku da anlarsn. Vallahi benden bahsediyor.44* **"Her zaman, her zaman, beni en utandran farkn mevcut deilmi kadar ehemmiyetsiz olduunu sylemek nezaketini gsterdi. Yalnz bu noktada zalim deil. Bu utancmn midim iin ldrc bir tehlike olduunu biliyor ve onu azaltmaya alyor."Randevuya her geliinde bir yn mehul, hareket halinde... Buluma dakikalar yaklat zaman, lo salonda, gzlerim giri kapsnn yayl kanatlar zerinde parlayan buzlu camlara dikilir. Darda dolaanlarn glgeleri bu camlarn stnde uzayp ksalmaktadr. eriye girecek olann glgesi, gittike byyerek ve aslna benzeyerek yaklar. O deildir. Fakat yanlm olmak ihtimalinin temennisi iinde birdenbire alan kapya bakarm: O deildir. Gzlerim yine buzlu camlarn zerindeki ryaya dalar. Donuk parltlar, koyuluklar, belirsiz ekiller kaynamaktadr. Uzun uzun, ok uzun bir zaman geer. Belki birka saniyedir, fakat saatler kadar uzar. Saysz olu srprizleriyle grnp kaybolan glgelerin hi biri gelime ve bozulma anlarnda onun eklini sezdiren benzerliklere yaklamaz. Bu glge o deildir, u glge de o deildir. Kap alr, kapanr; alr, kapanr; kadnlar, kahkahalar, garsonlar girip karlar. Ben byk salonun karanlk dibinde, her birinin bana verdii hayal krkln gittike daha fazla arpan kalbimde hazmetmeye alarak beklerim ve gzlerimi buzlu camlarn stnden ayrmam. Uzun, uzun, ok uzun anlar geer. Saate bakar ve ayaa kalkarm. On dakika gemitir. Gelmemesi ihtimalinin iine lsz bir hayalin doldurabilecei btn felketlerin toptan sezgisi iinde, onun gecikmesini tabi gsterebilecek mezeretlerin hi biri korkun realiteyi izah edemez. Gelmesinden baka ifam yoktur. Gelmezse, yeryznde hi bir gzel

canl ve enteresan eyin beni oyalayamayacn dnmenin verdii bir mitsizlik deheti iinde yerime oturur, gzlerimi buzlu camlarn yar karanlk zemininde oynayan kaderin parltlarna dikerim."Nihayet ite, o, onun glgesi, hi aldanmadm. Camn stnde bymeye balar. O, muhakkak. Fakat gzlerin verdii tam emniyete kavumak iin, kanadn hi bir hareketini karmam. Evvel kk bir aralk. Onun eli, bilei ve mavi robunun kolu. Mhlanmmdr. Vcudu benim gr sahama dahil meknn iinde btnleince, hdisenin iindeki azametini ona sezdirip gururunu azdrmamak iin, ruhumun kepenklerini indiririm: nme bakarm Ancak yaklat zaman gzlerimi kaldrrm. O, benim yzme deil, hi bir ey grmeden sa veya sol tarafa bakmaktadr. Kendimde tabi bulduum his bzln onda affetmem. Buluma nnn en byk mitler ve korkularla dolu heyecan, onun yznden benim stme bir ak rahmeti gibi boalmaldr. Fakat yz ne kadar donuk! Sanki, arzusuna ramen, kaderi tarafndan bana doru itilmektedir. Admlarnda ne arlk! Hemen geri dnp gidiverecekmi hissini veren bir isteksizlik zevahiri(grnm) altnda, belki, iradeyi bunaltan bir zahmetie gizli tutulan mthi bir heyecan vard. Fakat bu "belki" o nn sevincini bulandran en korkun emniyetsizliktir. Yaklar. Kalkarm. nne bakarak oturur. Benim gzlerim onun yzndedir. Bu fark iki cinsin tabiat arasnda m, yoksa hislerimizin dereceleri arasnda m? Buluma nnn ilk muammas budur."Yzme bakar. Gzleri bo ve dolu gibidir. Glmser, fakat bu da belirsizdir. Ge kaln gnlk hayatn basit arzalaryle izah ederken, sesinin tabilii, aramzdaki mnasebeti en di ruh temaslarnn sadelii iine drr.*** Aman, Besim! Brak yahu, okuyaym. Birka dakika iinde ortalk birbirine giriyor. Gazetede nc Dnya Harbinin ktn okusam, aabeyim kadar heyecan duymam. Sen hi k oldun mu abla? Tabi, Fazl' deli gibi sevdim.46Bu Heyecanlar duyar miydin?A!.. Elbet... Tpk, tpk... Aksam eve gelecei saat byle olurdum ben deok ey!***NaSlsnz?Mersi, siz?* **Abla, kazandm.Neden?Birbirlerine "siz" diyorlar. Aabeyim Selmin'le resm konumaz byle.Ayol, cilvedir o.Yok efendim.Vallahi cilvedir. Ben kocama herkesin iinde "sen" derdim. Yalnz kalnca "siz" derdim. Resmiyet hem erkein gururunu okar, hem de tahrik eder onu. Aradaki mesafeyi oaltr"Dn gece uyumadm."Niin?"yeil meselesi..."Yeil?.."Hatrlamadnz m? Otomobilin yeilini beenmediniz."Hatrladm."Eskiden beri yeili sevmez misiniz?"Sevmem."Sekiz ay evvel seviyordunuz."Gz kapaklar rpnd."O yeil baka. ala bademiyle tire(yeil mavi aras) arasnda bir ton. ok severim onu. Otomobilin yeili deil."zah mkemmeldi. Glmsedim. Dn gece bu nans niin karmtm. Iimdeki muhalefetin oyunudur bu. Kalbe kar bu muhalefetin akldan veya gururdan geldii sanlr. Bence bu, kalbin kendi kendisine kar mdafasdr. Sevgilide kaybolmamak iin nefret sebepleri arar, bulamazsa yaratr. Ite byle, kendi kendini aldattn anlaynca da utanr ve ona daha ok balanr. Kendi yalanlarn affetmeyen kalbin kendine verdii ceza."klara haber vermek isterim. Kalbin btn meseleleri yalnz kalbde

halledilir. nk bir hissin hakkndan ancak baka bir his gelir. mitsiz bir akn panzehiri nefrettir. Fikirler ancak bu mukavemet hislerini yaratan tahrik ve telkin unsurlardr."Elini ptm."Belki sevgilinin by emberi iinde olduumuz iin, yahut, belki de onunla konuurken sratle deien alka dairelerinin iinde dikkatimizi bir tek nokta zerinde merkezlendiremediimiz iin oyamadmz teferruat ondan ayrlr ayrlmaz bize yeni bir mn altnda grnmeye balyor. Onu sokann kesinde brakp da dnerken birdenbire hatrladm: Sekiz ay evvel, sevdiim yeilin bir rneini ona gstermek iin ararken, gzlerim, elindeki iir kitabnn kapandaki izgiyi yakalamt. Bu ala bademiyle tire arasnda bir ton deildi. Otomobilin rengi ona daha yaknd. Zevkime itirak etmiti. Bunu hatrlaynca, mesele iki kat vahimleerek ben sard. Gzlerinin rpnd an iinde, yldrm sratiyle ileyen bir yalan endstrisinin bu "ton" izahn arabuk bulduunu anladm. imde kaderin uultular balamt. Trende yanma oturan Aladdin Beyin Hikyelerini...** Kazandm, abla, kazandm. Bak, kz sokann kesinde brakt. Kendisi trene bindi. Demek ayr yerlerde oturuyorlar.48 Selmin'in bazan stanbul'da, yengesinde haftalarca kaldn unutuyorsun. Tabi o zaman bulumay tercih ederler. Seninle baa klmaz. Kararn vermisin. Okuyalm, bakalm.* **"... Dinlemiyordum. En iyi niyetle yorumlasam bile, beni incitmemek iin sylediini farzedebileceim bu his yalan ak en korkulan emniyetsizlikten Kurtarmyordu. Beraberlik aldan veren bu yalann bir renk vesilesine inhisar ettiinden emin olmak mmkn deildi. Aramzdaki btn fikir ve zevk mnakaalarn hatrlamak lzmd. Fakat Aladdin Bey dikkatimi kontrol etmek iin, hikyelerinin tesirlerini arayan sualler soruyordu. Kye gelinceye kadar, onun beni rahat brakt ksa anlar iinde bu mnakaalardan bazlarn hatrladm, Fakat zerlerinde fazla dnmedim. Eve gelince, sofrada, Besim'in gevezelikleri ve Mefharet'in son gnlerde beni fazlaca gz hapsine alan sabit baklar da rahat dnmeme imkn brakmyordu. Yemekten sonra odama ekildim."Bu defterdeki ilk hatralarm okudum. Onlarn arasnda dikkatimi eken bir tanesi stnde durdum. Bir yaz akam. Mhrdardan denizi seyrederek Kadky iskelesi istikametinde yrrken, onunla birlikte, alak sesle bir melodi mrldanmz. Bir aralk durmu: "Ah, ne gzel!" demi. Ben bu heyecann sol tarafmzdaki denizde salkmlanan gurubun turuncusundan m, sylediimiz havadan m geldiini, dnmtm. Bir ey sormamm. Tahminen on gn kadar sonra - nk bu defterlere tarih koymuyorum - bir boaz gezmesinde ben bu havay tekrar mrldandm zaman, o, kendisinden hi beklemediim bir dikkatsizlikle bu his ann ldren ehemmiyetsiz bir ey sormu. Ben de Mhrdardaki heyecannn daha ziyade gurup manzarasna ait olmas htimalini dnmm. O zaman kk bir znt ile savdm bu detay yanl mnalandrdm sanyordum. Yeil meselesi kadar belli deilse de, bu da bir his yalanna benziyordu.49"Bu seriye dahil aldanlardan rlm bir sevilme midinin boluunu ve tehlikelerini dnmeye balaynca derinleen bir kederle koltuuma uzandm. Onunla iki gn sonra buluacaktk. zaha ihtiyacmn iki saatlik sabr yoktu. Eve telefon etmeyi dndm. Kendisi kmazsa tekiler sesimi tanyacaklard.** Grdn m Besim. Ben sana demedim mi? Yengesinin evinde telefon var. Telefon yalnz orada m var? Dikkat et; "Eve" diyor, "evine" demiyor. Daha fazla yaknlk var bunda, deil mi? Kendisinin de akraba olduu bir ev. Ha!... Senin de aabeyimden farkn yok. ne ile kuyu kazyorsun. Oku, oku, greceksin.***"Vazgetim. Gzlerimi kapadm. Simeranyada byle bir meselenin ne deeri olabileceini dnyordum. Klavuzumu atm. Daha birinci cmlede btn davay kavramt." Sizi ak enstitsne gtreceim, dedi, orada bir "eski dnya problemleri" ubesi vardr. Meselenizi bilirler ve sizi aydnlatrlar.

"Klavuzum beni ileride ayrca anlatmak istediim yepyeni ekilde caddelerden geirdi. Bir bahe iinde, bambaka bir mimar ile yaplm, byk bir binaya girdik. Alt katta, kk ve bo bir odada, geni bir koltuk vard. Klavuzum bana.:" Sizi imdi yalnz brakacam, dedi. Bu koltua uzannz, gzlerinizi kapaynz, meselenizi yksek sesle dnnz. Yanbnnzda gizli bir makine sesinizi zapteder. Sonra kalknz, dar knz. Ben koridordaym. Yarna kadar probleminiz incelenir. Sizi arr ve aydnlatrlar.50"Ertesi gn ayn binada, baka bir odada beni kabul eden yal, ciddi ve sevimli bir adam, klavuzumun tercme ettii u szleri bana syledi:" Meseleniz incelendi. Tipiktir. Enstitmzn "eski dnya problemleri" ubesi bu seriye dahil birok mahedeleri toplamtr. Hadiseyi sizin psikologlarnzn yapt gibi sadece bir ilmin, psikolojinin nda aydnlatmaa imkn yoktur. Eski dnya ilminin en byk hatalarndan biri de, ihtisas blmlerine ayrlan ilimlerin "btn" gzden kardklar iin hi bir hadiseyi esasl ve doru izah edemediklerini anlamam olmalaryd. Simeranya ilminde "fizik hadise", "biyolojik hadise", "sosyal hadise", diye birbirinden ayr vak'a serileri yoktur. Bu hadiseler, "btn"n altnda incelenir. Bir eyin iinde her ey mevcut olduu iin bir mesele bir meseleyi bnyesinde tar. Mesel insan ruhunu anlamadan atomu izah etmek mmkn deildir. Dalga mekanii ile hazm fonksiyonu, yahut bir ksrkle gkte bir yldzn dmesi arasnda sk mnasebetler vardr ve bunlar bir byk olu prosesinin ayr ayr grnleridir. Enstitmz ak hadiselerine ait mahedeleri toplar ve "insan btn incelemeleri merkezi" ne yollar. Sizin meseleniz oktandr incelenmi olduu iin, sadece vak'a hususiyeti bakmndan dosyaya konmutur. Hadise sizin dnyanzda grnd gibi sadece psikolojik, hatt sosyal deildir. Her hadise gibi insan bilgisinin btn ubelerini ayn pln iinde ilgilendirmektedir. Eer byle toplu bir inceleme metodu kullanlmazsa, tek cephesi iinde hi bir hadise bize tatmin edici eyler sylemez. Eski dnya ilminin mahiyetleri kavramaktaki aczi bundand ve onlar inkra kadar varmas bir kmazdan baka bir kmaza dmesinin neticesiydi. Simeranyann ilim gr hakknda size bu iptida(basit) bilgiyi vermeye mecburum. Yoksa sevgilinizin kck bir his yalanyle btn varln ztlk prensibi arasndaki mnasebeti kavramanz mmkn olmaz. Eski dnyada, bundan yz elli sene evveline varncaya kadar, btn hayat ekillerini, sosyal messeseleri ve meslekleri saran yalan, bir tekml zarureti olduu kadar, "kutuplama dram"51adini verdiimiz bir "dip ztlk" gereinin de zarur neticesidir. Evvel bu gerek hakknda Simeranya dncesinisize anlatmamz lzmdr.***Ayy!... Ne var abla? Skt m? Brak bunlar canm. Beni sard abla. Sabret biraz., Brak, brak... sen baka bir gn gel, kendin oku bunlar. Sahifeleri evir.**"Mill duygularnn zayfl bende nefrete evrilmek iin frsat kollayan baz endieler uyandryor. (F...) nin vakasn mnakaa ettik. Kz mdafaa etti. Dame de Sion'da ikiye ayrlmlar. Arkadalarnn bir ksm (F...) yi ayplyormu. Ben onlar hakl buluyordum. Bir aile kznn bara dmesi iin, kimsesizliin ve para ihtiyacnn yeter mezaretler olamayacan sylyordum. deta fkelendi. Onda pek az grdm...* ** Besim! Anladn m imdi? Kes! Bitti! Dame de Sion! Bitti! Selmin! Selmin'in mektebi...Dur yahu! Bitti, (F...) dedii Feriha. Unuttun mu vakay? Babas ld kzn, annesi mektebin taksitlerini veremedi, hastaland. Kz da oynaka idi biraz. Selmin'in arkada. Feriha ayol. Hatrlamadn m? Bara girdi. Hocalar o kadar nasihat ettiler, dinlemedi. Mektep de onu parasz okutacakt, istemedi. Hatrlamadn m? Hatrladm canm. Fakat Selmin onu mdafaa etmiyordu. Ayplyordu. Sen ona bakma. Selmin bizden fikirlerini gizler.

Abla! Vallahi o... Feriha... Feriha... Selmin'in arkada... isminin ba harfini yazmasayd da anlardm ben... imdi her ey meydana kt. Bak o Selmin'in benden emdii stleri burnundan getireyim de grsn!AYAA kalkan Mefharet birdenbire durdu ve kulak kabartt. Yukardan bir haykr geliyordu. Olunun sesini hemen tanyan kadn, kpkrmz kesilen yznde aklar daha fazla beliren frlak gzlerinin dehetini ksa bir bakla defteri yazhanenin gzne koyan Besimin stne boalttktan sonra kapya doru kotu.Aydn avularn akaklarna yaptrm ve yzn yasta gmm, kvranyor ve baryordu. ok mu aryor olum?Ba kalkp kalkp yasta den ocuk cevap veremiyor ve barmaya devam ediyordu. Besim, Selmin ve Hasibe de birbirlerinin peinden odaya girdiler.Ellerini salarnn arasna daldran Mefharet, "mdat" diye barmak istiyormu gibi pencereye kotu, geriye dnd ve Hasibe'ye yrd. Ko doktora, ko, anlat, gelip ine yapsn, ko! Hizmetinin arkasndan giden Selmin:Ben de telefon edeyim! dedi ve odadan kt.Mefharet olunu kucaklamaya muvaffak olamyordu. Kendini yataktan atacak kadar rpnan Aydn annesinin kollarndan kurtuluyor, avularnn iinde ban iki tarafa sallyordu. Yz pencere tarafna geldike gzlerini kapattna dikkat eden Besim, iinden: "Eyvah!" dedi. Mefharet bunun farknda deildi. Salarn trnaklayarak oda kapsyle karyola arasnda ar vcudunu savuruyordu.53Yatan stne eilen Besim ocua sabr telkinine alt: Biraz daha sabret, imdi gelir doktor, bir ine yapar, hi bir ey kalmaz.Ve olundan ziyade anasn bir tansiyon frlamas kazasndan kurtarmak iin, klasik yalanlardan birini arad ve buldu. Galatasarayda imtihana alrken bana da byle bir baars geldiydi. Hatrlamyor musun? Doktor bir morfin yapt, hemen rahatladmd. O ann keyfini hi unutamam.Doktor gelinceye kadar ablasn teskin iin bir yalan bombardmanna tutan Besim, zihin yorgunluundan gelen baarlarnn ok iddetli ve abuk geici olduuna inandran vakalar uyduruyordu.htiyar Nikolaides, ar admlarla karyolaya yaklatktan sonra, bir hastaya, bir de annesinin ve Besim'in yzne bakarak: Bu ne? dedi, ne oldu bu yavruya? Mefharetin kabarm salarna da bakan doktorun dikkati, iki kat merdiven kmann ilk yorgunluunu dinlendirmeye de vesile oluyordu. Fakat bir mit an iinde susan kadn, ihtiyar doktorun aknln grnce, elindeki kk antaya gzlerini dikerek bard: abuk bir ine yap doktor, abuk! Yapalm. Fakat nedir, bir anlayalm bakalm. Hastann stne eildi ve bir kolunu tutarak onun yasta gml yzn grmek istedi.Doktora yaklaan Besim, ona vakit kaybettirmemek iin izah ediyordu: iddetli bir baars. Baka bir ikyeti yok. Siz evvela bir ine yapn da sonra muayene edin. ok strap ekiyor, gryorsunuz.Doktor etrafna baknd ve masaya doru yrd. Aydn'n kitaplar ve karalanm rakamlarla dolu katlar arasnda bir yer buldu, antasn at ve hazrla balad. Besim onun yannda hareketsizdi. Gz ucuyle Aydn'a54bakyordu. ocuun ruhunda, bu mthi sancy, hatt lm matematiin ldrtc rakamlarna tercih eden ve kendisinden bile gizli bir ke bucak olup olmadn dnyordu. Hastaln byle karanlk bir tercihten sonra balam olmas mmknd. Ablas, hekime yardmdan ziyade heyecanlarn hareket halinde boaltmak iin masann etrafnda lzumsuz dolayor, kapya gidip geliyordu. Selmin yatan kenarna oturmutu. Ayak ayak stne atm, dizlerini sallyordu.ne yapldktan sonra, tesiri beklenirken odann havasn dolduran mit, hastann da iniltilerini azaltmt. Mefharet olunun zerine eilerek iinde fke paralar yzen efkatli sesiyle tekrarlyordu: "imdi geer, bir eyciin kalmaz, biraz daha sabr, bitti, bitiyor artk."Besim doktorun kolunu hafife skp ona gizli bir iaret ektikten sonra: Matematikten ikmale kalmt, dedi, ok alyordu. Zihin yorgunluu deil mi btn bunlar? Evet, tabi srmnaj, srmnaj...

Ve ihtillar(rpn) gittike azalan hastaya yaklat. Aydn yzkoyun yatyordu. Doktor onun gzlerinde n tesirlerini anlamak iin arkas st dnmesini istedi. ocuk soldan saa doru vcudunu evirirken, pencereden gelen aydnlk istikametinde gzlerini smsk yumdu. Besim de buna dikkat etmiti. Mefharet farknda deildi. Doktorun daha rahat muayene edebilmesi iin yatan baucundan ekildi.Odadan ktklar zaman, Besim ablasnn endieli ve gergin yznden iki sapan ta gibi frlayan baklarn doktora saplandn grd ve klasik yalan bekledi. Nikolaides bunun ustas deildi. Sesinde tereddt vard: Olabilir, zihin yorgunluudur.Besim ablasn ocuun yanna yolladktan sonra, doktoru aaya indirirken bir menenjit ihtimali olup olmadn sordu ve bekledii cevab ald: Bir ponksiyon lzm, ponksiyon lomber. ok benziyor.55a bakamyor ocuk. Baars da fazladr. Bir konjestiyon deil. rpnmalar, barmalar filn tipiktir. Zihin yorgunluu bir menenjit yapabilir mi? Sylerler. Ben de byle iki vaka grmmdr. mtihana almaktan. Biz bir serebro-spinal baraj tasavvur ederiz. Menengoklar, bu baraj yklrsa, beyine girer diye dnrz. Faraziyedir bunlar.Besim hastann odasna dnd zaman onu uyumu buldu. Ablas da bir koltua uzanarak ban arkaya doru salvermiti. Krmzl azalan yznde huzursuz bir skn vard. Selmin odadan kmaya hazrlanyordu. Daysn grnce durdu.Ablasna doru yryen Besim alak sesle: Sen de git yat, biraz dinlen, dedi. Kadn gzlerini yumdu ve mrldand: Buras iyi.Besim ve Selmin baheye indiler. Bu pembe gllerin niin simsiyah kesilmediklerine ayorum. Ablamn yznde bir dramn son perdesi gibi alan gz kapaklarnn altndaki ac baklar en neeli ieklerin bile rengini soldurabilir. Bildim bileli yledir. Saymadm, fakat ayda iki kahkaha ya atar, ya atmaz; ve haykrr gibi gler. Yz ekseriya bir cenaze davetlisi gibi kasvetlidir, daima bir felket verir. Senin baban lecek adam deildi. ok neeliydi. Sen onun kahkaha devirlerini hatrlamazsn. ok neeliydi. Tabiat deiti adamcazn. Sonra da ileri ters gitmeye balad. nk Mefharetin gzleri hep menfiyi grr. Cesaret krmakta birebirdir. Baban o iftlik davasn kaybetmezdi yoksa. Hep Mefharet'in menfi tesirleridir, inan buna. Mhrl balmumu ile felketleri davet eder. Skld adam caz ok. Septisemi, verem, kanser, bunlar hep bo lkrddr. nsan yalnz bir illet ldrr: Sknt. teki hastalklar bunun vcuttaki eitli grnleridir. Bu ocuk da ok skld. Bir yandan matematik, bir yandan annesinin yz ton arlndaki ruh basks. O dayanlmaz istibdat.(bask) Sinemaya bile zor giderdi olan.56 Nedir o baars, rpnmalar? Doktor ne dedi? Fena bir ey mi?Besim eildi, iri bir gl kopararak Selmin'e verdi: Bunu bir bardaa koy odana gtr, karsna ge, otur, zihnini boalt, hi bir ey dnme, gzlerini buna dik, on be dakika baka hi bir tarafa bakma. ine ummadn bir ferahlk, bir bahtiyarlk dolacak. nan bana. Bir tecrbe et.Selmin gl tutan elini aaya sarkttktan sonra, daysna yan gzlerle bakt ve sordu: Menenjit deil mi? Senin zekna en gzel gller bile malup olur. Henz belli deil. stersen yle farzet. Almalsn. Analiz yapldktan sonra anlalacak. Benziyormu ok. Artk dnme.Selmin iei burnuna gtrd. Bu hareketi otomatikti. Ne koku duyuyor, ne de gln rengini gryordu. inde fena gnlerin sknts vard. Zihni bulankt. Aydnn lmne benzer ac bir hissin iine krmz bir renk karyordu. Annesinin yz belirip kayboldu. Orta kata kan merdivenlerin trabzanlar arasndan alt kat sofadaki(giri, antre) koltukta unuttuu kitabn kapan gryor ve kap gcrtlar duyar gibi oluyordu. Birdenbire midesinde bir bulant duydu ve avucunu azna kapad. Yz sararm olacakt ki, days ona dikkatle bakarak sordu: Ne oldun?Selmin'in yz burutu ve omuzlar yukar kalkt. Besim ona dikkatle bakmaya

devam ederken, bu evde kendisinden baka herkesin birer problem haline geldiini dnyordu. Ne oldu bu kza birdenbire?Tekrarlad: Ne oldun?Selmin elini azndan ekti. Yutkundu ve kendini toplamaya alt. Rengi dzeliyordu. Sonra elini tekrar azna gtrd ve esnemeye balad. Geti, dedi.Besim en kark meseleleri bir kelime ile savmak ihtiyacn duyduunun farknda olarak ban sallad:57 Sinir!Ve bahe kapsna bakt. Samim geliyordu. Selmin byk daysna doru kotu. Besim de ar ar ilerledi. Aabeyisi Doktor Sabriyi bulamadn sylyordu. Besim olanlar anlatt. Bereket ki ablam tehisi sezemedi. Aptal Nikolaides g bel bir yalan kvrabildi. Galiba bir ponksiyon yaplacak ama, bence, muhakkak. Galatasarayl Nahid'i bilirsin. onra kran. Onlarnki de hep byle balad,Baheye oturdular. Selmin yan gzlerle sk sk byk daysna bakyordu. Samim gzlerini kkte Aydn'n yatt odann pencerelerine doru kaldrd, sonra nne indirdi. Yalana lzum yoktu. Sen ablamn halini grseydin, dedi Besim ban sallayarak. Yz kpkrmzyd. Tehisi renseydi beyninde bir damar atlayabilirdi. Yalan o anda can Kurtard. Tehis henz konmam. Bir ihtimal, kuvvetli bir ihtimal. Bunu Mefharete haber vermek lzmd. Yarn hakikati birdenbire renir veya sezerse, ite o zaman bir beyin kanamasna urayabilir.Samim alak ve kederli ve sesle devam etti: Bizim hatamz budur. Kurnazlk denilen kk zek ile byk halleri karlarz.Selmin yerinden kalkt ve Samim'e yaklat. Elindeki gl onun yakasna ilitirirken: Ben sizin gibi dnmyorum, day, dedi. Besim bard: Tabii... Yahu... bak u gl bile yalan sylyor. yle taze bir duruu var ki, mnas: "Ben solmayacam, ben ebediyimden baka bir ey deil. Yarna kadar solacak halbuki. Yalan sylyor.Samim yakasn tutup gl burnuna yaklatrarak cevap verdi: Solacan bilmiyor, dedi, istikbalinden emin Besim ayakta duran Selmin'i gsterdi:58Fakat bu gl biliyor. Yine de solmayacakm gibi bir gururu var. Deil mi yle Selmin'ciim? Gzelliin sonsuz olduuna kendi kendini de kandryorsun.Kz cevap vermedi, yrd, bir sar gl kopard ve Basim'in yakasna takt. Yalan mdafaamn mkfat m bu? diye sordu days. Evet. Ad stnde: Yalan dnya. Yalansz bir dnya tasavvur edilebilir mi?Ve samim'e dnerek sordu: Sizin Simeranyada ifasz hastalarn yzlerine kar leceklerini, hekimler dank diye sylerler mi?Aabeyisi cevap vermedi. Besim onun Simeranya hayalinde bu tarafn henz eksik veya tamire muhta olduunu dnyordu. Samim her paras yerli yerinde bir makine gibi kusursuz bir dnya tasarlam olamazd. Besim bu emniyetin verdii bir stnlk vehimi iinde ayak ayak stne atarak: Sen bunu bir dn aabey, dedi.Samim bir kk srayla ban arkaya edi ve kardeinin yzne bakt. Simeranyasndan bahsetmeye ner hazrlannda yapt gibi, hayalinin tuhaflna glmekte herkesten evvel davranmak iin glmsedi. Ben dndm onu ok, dedi. Simeranyada yalan tamamiyle lzumsuz bir hale gelmitir; anlalmtr ki bu, tabiatn ve hayatn iindeki ztlklar bartramayan insann bir grn ahengi yaratmak iin kutuplardan birini rtmek ihtiyacdr. Bu ztlklar ortadan kalkar veya uzaklatrlrsa yalana lzum kalmaz. Yani prensibinde kutuplama bulunan olmak dramna kar ciz insann elindeki geici silh, yalandr.Besim doruldu ve bir kulan avulayp Samim'e doru uzatarak bard:

Nasl, nasl?Samim nefes halinde ksk bir kahkaha ile glerek cevap verdi:59 Dur sana bir misal ile anlataym: Yldrm bir elektrik hadisesidir, deil mi? yledir. nsan fizik sahada mspet ve menfi araasndaki ztl uzlatrarak elektrik n elde ediyor. Tabiatn bu ykc kuvveti insann elinde fayda vericidir. Fizik sahada byle. Fakat iine insan ruhunun kart sosyal hayat sahasnda btn ztlklarn barmas mmkn olmuyor. Yalan o zaman mspet ve menfi kutuplardan birini muvakkat(geici) bir zaman iin rtmek suretiyle zttl ortadan kaldrr. Tabi muvakkat bir zaman iin. Buna da bir misal syle.Ite zavall Aydn. Bir yanda onun ar bir hastalk tehlikesi iinde oluu, te yanda analk efkatinin isyan kutuplayor. Sen bu ztl ortadan kaldrmak iin, doktorun kolunu drtyor ve tehlikenin stne yalann yorgann rtyorsun. Halbuki, realitenin hoyrat eli, bir gn o yorgan anszn kaldrverince, ztlk en vahim neticeleriyle ortaya kacaktr. Baka ne yapabilirdim? Sen bu kutuplardan ikincisini yalansz ortadan kaldrabilirdin: Analk efkatini isyan halinden mspet bir tevekkle kalbedebilirdin. Bak ben bunu yapacam greceksin.Besim ayaa kalkt ve Samim'e doru yryerek alak sesli bir haykrla: Sakn ha, aabey, dedi, ablam ok fena bir halde. Samim tekrarlad: Greceksin.Tekrar Aydnn yatt odann pencerelerine bakt. Besim iki elini de ona doru uzatt: imdi dur. Yukar kma. Aydn uyuyor. Ablam da seni grnce heyecanlanr.Samim arkasna yasland ve yine glmseyerek dedi ki: Simeranyada asl mesele, hasta ile hastal arasndaki60ztlamay ortadan kaldrmaktr. Btn tedavilerin esas budur. Bak, bu ok enteresan, iyi dinle. Kulak kesildim. Bizim imdiki dnyamzda iki nazariye ve tatbikat vardr ki, Simeranyada, yarnki dnya hekimliinin esaslarn vcuda getirmitir. Bu nazariyelerden birine gre, istisnasz her hastalk, uzviyetin, kendi ileyiine zt tesirlere kar bir "hyperreaction" dur, vcudun fkelenmesidir, isyandr. kinci bir nazariyeye gre, ki bu daha mehurdur, isvire'de Tournier'in nazariyesidir, birok hastalklarn sebebini hastann vcudundan evvel hayatnda aramak lzmdr. Yani hastalk ok defa kaderin aksiliklerine kar ruhun ve onun peinden vcudun isyandr.Sandalyesine oturan Besim birdenbire canlanarak: syan deil, sknt, dedi, demin Selmin'e ben bunu sylyordum. Her sknt bir isyan hazrldr. Ruhta balayan bu hazrlk vcudun hastalanmas eklinde organik bir isyana evrilir. Tamam!Ite Simeranyada tedavinin hareket noktas budur. Fakat unu sylemeliyim ki orada tababet diye ayr bir ilim ve teknik ubesi yoktur. Nasl ey o? Zihnini kartrmamak iin bunu sonra anlatacam. Devam edelim: Her hastalk evvel ruhta balayp sonra vcuda sirayet etmi bir isyandr.Besim yine ayaa kalkt ve ellerini arkasna koyarak: Pardon, dedi, mikroplu hastalklar da m? Hepsi. Nasl olur? Mikroplu hastalklarda hastaln mili mikroptur, sknt filn deildir. Fakat mikrobun hastal vcuda getirebilmesi iin vcutta kendine msait bir zemin bulmas lzm deil mi? Bu zemini sinir sistemi vastasiyle ruh hazrlar. syan oradan vcuda gemitir. Yani insanda hastalk, ok defa, kaderin aksiliklerine kar bir intibakszlktr. Simeranyada her trl hastaln milini evvel hastann hayatnda ve ruhunda ararlar. ok defa da hi bir aresi, olmayan talihsizliklerden, hayat aksiliklerinden birini bulurlar: mitsiz bir ak, ok sevilen birinin lm, namus lekesi, vicdan azab gibi aresizlikler... ve bu ar strap ykn kaldramayan ruhun sknts ve

isyan. Ite o zaman, hastay kaderinin aksiliklerine intibak ettirecek bir ruh tedavisi balar ve mucizesini verir.tiraz cesaretini gittike kaybeden Besim sordu: Aydn Simeranyada olsayd ona nasl bir ruh tedavisi yaparlard? Orada herkes, hastalanmadan evvel, hayatn aresizlikleri nnde sinirlenmerneyi, isyan etmemeyi ranir. Butun ailelerde ve messeselerde her gn yaplan ruh sporu budur. Kendine gre yinleri vardr. yle ki, btn Simeranyay derin bir skn ve tevekkl havas sarmtr. Oraya ilk admn atar atmaz, kendini her tarafa yaylm bir umum intibak ve ahenk atmosferi iinde bulursun. Herkes bu ruh salnn yollarn bilir ve hastalandktan sonra, kendi kendisine, isyandan tevekkle giden yolu aacak telkinlere uygun bir hazrlk bulur. Aydn, inallah deildir, menenjit olmusa, muhakkak ki bu, alt derse kar duyduu isyann, sinir sistemi yoliyle, uzviyete sirayetinin neticesidir. imdi bu sknt onda mevzuunu "deitirerek devam ediyor. Dn imtihana kar isyand bugn imtihana girememenin neticelerine, snfta kalmaya, arkadalar arasnda mahcup olmaya kar isyandr. Ona hissettirmeli ki bu kaybn hi ehemmiyeti yoktur. Kabahat kendisinde deil, onun ihtiyalarn, temayllerini ve kabiliyetlerini hesaba katmayan retim sistemindedir. Bunu daha evvel yapm olsaydk hastal nlerdik.Besim, biraz evvel doktorun "serebrospinal baraj" dedii eyi hatrlad. Bu baraj, sknt veya zihin yorgunluu yznden yklnca mikroplar beyin zarna girerlermi. Samim'in nazariyesi, bugnk tbbn hayal meyal sezdii62bir hakikatin daha vuzuhla(ak seik olarak) gelitirilmesinden ve tedaviye tatbikinden baka bir ey deildi. Ban sallad: Pes! dedi, ben de ayn fikirdeyim. Samim zaferini kltmek isteyen bir tevazuun tatl glmseyiiyle: stersen, dedi, imdi sana neden Simeranyada tababet diye ayr bir ilim ubesi olmadn ve btn bilgilerin bir merkezden balayarak, onun emrinde inceleme kollarna ayrldklarn anlataym. Kuzum. Fakat birden balarn Aydn'n yatt odann penceresine doru kaldrdlar. Mefharet baryordu. Neredesiniz ayol? Bunun yine ars tuttu, koun!ki karde hemen kalktlar ve yrdler. Ayakta duran Selmin, gzlerini yere indirmi, kmldamyordu.Ban yukar kaldrd, gzlerini yumdu ve derin bir nefes aldktan sonra, fena anlara doru gittiini ok iyi biliyormu gibi, daylarnn arkasndan, srklenircesine yrd.EVN en iyimser adam bile, byle kt bir gnden bu kadar ferah ve neeli bir gece doacan mit edemezdi. Orta katn arkadaki zerzevat bahesine bakan geni balkonunda, ezlonglardan birine uzanm, gkyzn seyrederken, dikkatli yutkunularla, biraz evvel yedii revaninin lezzet hatralarn yldzlarn prltlarna kartrarak iki duyusu arasnda nefis bir terkip yapmaya alan Besim, yanbanda, ayakta duran ablasnn ilk kahkahasn duyunca bard: Ha yle! Yaa! Oh... Grdn m? Ite, saln, bahtiyarln, her eyin srr bu kahkahada. Ge kaldn ama... iyi patlattn!Mefharet bir elini kardeinin omuzuna koydu ve gsne kaan kahkaha artklar arasnda: Sana glyorum, dedi, sofrada sylediklerine... keyfim yerine geldi vallahi... Gidip o doktor Sabri'nin elini peceim. Penisilin ary bak gibi kesiverdi. ok iyidir imdi maallah. Yz gld ocukcazn. Kalkmak istiyor. Ne kadar korkuttu beni. Neydi o kvranlar, haykrlar? "Bir eyim yok" diyor imdi. Aabeyim de ona ve bana ne gzel szler syledi. Ah, elimde bir kalem olsayd da yazsaydm.Besim bir elini omuzuna gtrerek ablasnn elini okad. Penisilinin bu kadar abuk tesir edeceine inanmyordu. Samim'in telkinleri de byle bir mucize yaratamazd.64 Demek menenjit deilmi, dedi, bouna tel. Sabri zaten bu ihtimalin uzak olduunu syledi ve ihtiyaten yapt penisilini.Mefharet de bir ezlonga uzand.Havada bir uak pervanesinin uzaklardan gelen sesi gibi devaml ve monoton bir uultu vard. Deniz tarafnda bir motorun yaklatka artan grlts onu bastryor, sonra uzun ve keskin bir tren dd bu seslerin zerine ateten bir

izgi ekiyordu. En sonra, arada bir korna sesleriyle yrtlan bu devaml uultu havay tekrar kaplyordu. Uykusu gelmeye balayan Besim gzlerini yar kapad. yle bir kestirecekti. Fakat ablas ona seslendi: Besim, senin gzn keskindir, baksana... urada, kiraz aacyla duvar arasnda bir insan glgesi gryor musun?Besim doruldu. Orada bir evliya trbesi olmadn sylemeye enirken, balkonun geni parmaklklar arasndan geirdii dikkatini ablasnn syledii yere dikti. Evet, dedi. Yine galiba o herif: A adam.Besim bahede kke doru ekinken admlarla ilerleyen glgeden gzlerini ayrmyordu. ki ay kadar evvel mutfan kapsna gelir gelmez baylp yere serilen bu mehulun ad, herkesin aznda a adamd. Hasibe onu doyurmu ve lmden kurtarmt. Fakat Mefharetin kafasndaki phe fabrikas, iki gn sonra hemen ilemeye baladyd. A adam haftada bir, sonra iki gn geliyor, Hasibe'nin yannda en a midenin en bol yemeklerle dolmas iin gemesi lzm gelen mddetten fazla kalyordu. Bakalm imdi ne kadar kalacak, dedi Mefharet.Besim, her manasyla a bir adam iin, tombalak Hasibe'nin esmer ve yal teninde yabana atlmayacak lezzetler bulunabileceini inkr etmiyordu. Ablasnn phesi mnsz deildi. Fakat evin btesine dahil yemek artklarnn bu adama verilmesine ses karmayp da, dorudan doruya Hasibe'nin tasarrufu altnda bulunan bir65vcudun ona ikram edilmesine sinirlenmenin mnas yoktu. Nemize lzm, dedi, birbirlerinden holanyorlarsa bize ne?Mefharet ar vcudunu ezlongun oynak bezi stnde yukar almak iin nafile yere urap dururken, alak sesle: Daha neler, daha neler! dedi.A adam kuyunun yanndaki mutfak kapsna doru alkan ve pikin admlarla sekti. Besim mrldand: Artk herif aile efradndan.Arkalarndan bir ayak sesi. Balarn evirdiler. Selmin balkon kapsna gelmiti. Mefharet ona, otoritenin ereveledii bir efkatle: Kzm, dedi, a adam yine geldi. Ben ok yorgunum, vcudumu yukar alamyorum. Sen unlar gzetliyebilir misin? Ama hi sezdirme. Bakalm saatlerce ne yapyorlar, ne konuuyorlar? yilik yapalm diye evin iine haydutlar almayalm.Selmin balkondaki alak ve yayvan tahta koltua doru giderken cevap verdi: Ben biliyorum. Ne biliyorsun, nereden biliyorsun?Selmin cevap vermedi. Mefharet kzna kar imdi ne kadar yumuakt. Besim Aydn'n baarlarna Selmin'in neler borlu olduunu gryordu. Fakat en ince ruh meteorolojisi, nee anlar pek ksa sren Mefharet'in acaip ruh ikliminde yarn, hatt be dakika sonra ne frtnalar kopacan kestiremezdi. Selmin'in parlak zeks uyku bulutlarna henz gmlmediyse, annesinin kprmek iin bahane arayan fkesini a adam istikametine srmek iin, frsat bu frsatt. Zek kz hemen aa inip kulana alnan drt be kelimeden Mefharet'i ileden karacak bir hikye uydurmalyd. Gidip koltua oturmas bu frsat sezmediini gsteriyordu. Besim onu uyandrmak iin dedi ki:66 Kimdir bu herif sahiden? Alndan ve adamlndan baka bir ey bilmiyoruz. Haftada iki akam gelip karnn doyuruyor... Geri kalan gnler hep a m? Bir i grd yok mu? Bari her akam gelse... dikkat ediyorum, hamur tatls veya revani olduu akamlar karmyor. Hasibe ile aralarnn ok iyi olduu bundan da belli. Fakat ablamn hakk var. Herif bir gece hepimizi ktr ktr kesebilir. Gidip bir kulak kabartmak lzm. Ablama da yeni bir evham mevzuu kar.Selmin anlamakta inat ediyordu. yle adam deil, dedi. Sonra ilve etti: Gzel adam.Mefharet birdenbire ban kza doru evirdi: Gzel mi? Ne biliyorsun. Yakndan grdn m sen?Kz cevap vermedi. Selmin'in oyununu akar gibi olan Besim iinden sylendi: "Bu

daha parlak!"Mefharet karanlkta Selmin'in yzn grebilmek iin ban ona doru uzatarak sordu: Ne biliyorsun sylesene?Kz muamma ykl, dolgun ve donuk bir sesle tekrarlad. Biliyorum.Besim iinden: "Bu da iyi, dedi, mehul brakmak". Ve ablasn evhamlandrmak iin, yksek sesle: Var, dedi, bu iin iinde bir esrar var. Demin dikkat ettim, herifin elinde ar bir paket. Zor tayordu. Nedir acaba o? Bomba filn olmasn!...Mefharet iki ayan yere basarak vcudunu ne doru aldktan sonra balkonun parmaklna tutundu ve zahmetle kalkarak: Yoo!... dedi, ben evimin