plan.beplan.be

Armoede, vergrijzing en economische context: basiscijfers

1

Uiteenzetting: Michel EnglertAdviseur bij het Plan

Auteurs: Greet De Vil, Michel Englert, Jean-Maurice Frère

Uiteenzetting op de conferentie «Armoede en verouderen», georganiseerd door de Koning Boudewijnstichting,

Brussel, 27 april 2010

plan.beplan.be

Overzicht van de uiteenzetting

1. Relatief en multidimensioneel karakter van armoede.

2. Armoederisico in België: enkele basiscijfers.

3. Armoederisicograad, ongelijkheden op vlak van inkomen en

levensstandaard: België in perspectief geplaatst.

4. Levensstandaard en herverdeling: welk verband?

2

plan.beplan.be

1. Relatief en multidimensioneel karakter van armoede

Belgische context

Armoede is een netwerk van sociale uitsluitingen dat zich uitstrekt over meerdere gebieden van het individuele en collectieve bestaan. Het scheidt de armen van de algemeen aanvaarde leefpatronen van de samenleving. Deze kloof kunnen ze niet op eigen kracht overbruggen.

(Vranken, et. Al. (2007) Jaarboek Armoede en Sociale Uitsluiting 2007, Leuven: Acco).

→ Zie Nationaal Actieplan Sociale Inclusie 2006-2008, POD Maatschappelijke Integratie.

→ Zie Strategisch Rapport inzake Sociale Bescherming en Sociale inclusie 2006-2008 en 2008-2010

3

→Multidimensioneel karakter→Relatief karakter→Blijvend karakter

plan.beplan.be

Europese context

Poor: “individuals or families whose resources are so small as to exclude them from the minimal acceptable way of life of the member state in which they live”

(Council of Ministers in 1975)

“Poverty defined in relation to the general level of prosperity in a country …at a given point of time”

(European Union’s Open Method of Coordination on Social Protection and Social Inclusion)

4

→ Relativity of poverty: spatial and temporal dimension

1. Relatief en multidimensioneel karakter van armoede

plan.beplan.be

1. Relatief en multidimensioneel karakter van armoede

5

plan.beplan.be

Inkomensdimensie:

- armoederisicograad = percentage van de bevolking van wie het equivalent beschikbaar inkomen lager is dan de armoederisicodrempel, die gelijk is aan 60% van het mediaan equivalent beschikbaar inkomen van de bevolking.

- intensiteit armoederisico = relatieve mediane armoederisicokloof = verschil tussen het mediaan equivalent beschikbaar inkomen van de bevolking met een armoederisico en de armoederisicodrempel, in % van de armoederisicodrempel.

- mate van ongelijkheid in de inkomensverdeling (equivalent inkomen) gemeten met behulp van de Gini-coëfficiënt

1. Relatief en multidimensioneel karakter van armoede

6

plan.beplan.be

2. Armoederisico in België: enkele basiscijfers.

Armoede volgens het inkomen in BelgiëDrempels armoederisico in België

Bron Criterium Inkomensjaar Drempel

Eurostat EU-SILC 2008 60% van het MEI(1) 2007 10788 euro van 2007

FPB (op basis van EU-SILC 2008) 60% van het MEI(1) 2009 11479 euro(3) van 2009

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------

Belgische wetgeving Leefloon 2009 8638 euro(2) van 2009

Belgische wetgeving Inkomensgarantie voor ouderen 2009 10680 euro(2) van 2009

(1)(Beschikbaar) mediaan equivalent inkomen(2) Jaargemiddelde – voor alleenstaande(3) Schatting

7

plan.beplan.be

2. Armoederisico in België: enkele basiscijfers.

Inkomensarmoede in België

Armoederisicograad in België

Bron Criterium Inkomensjaar Graad armoederisico

Eurostat EU-SILC 2008 EI(1) <10788 euro van 2007 2007 15% (totale bevolking)

EI(1) <10788 euro van 2007 2007 21% (bevolking van 65 jaar en meer)

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Administratieve gegevens Begunstigden Leefloon 2009 1,3% (bevolking van 18 tot 64 jaar)

Administratieve gegevens Begunstigden IGO 2009 5,4% (bevolking van 65 jaar en meer)

Intensiteit armoede in België

Bron Criterium Inkomensjaar Intensiteit

Eurostat EU-SILC 2008 Relatieve mediane armoederisicokloof 2007 17%

8

(1) (Beschikbaar) equivalent inkomen

plan.beplan.be

2. Armoederisico in België: enkele basiscijfers.

Inkomensverdeling en armoederisicodrempel (België,2007)

Bron: FOD Economie, Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie (op basis van EU-SILC 2008)

9

plan.beplan.be

2. Armoederisico in België: enkele basiscijfers.

Inkomensverdeling van gepensioneerden en armoederisicodrempel

(België,2007)

10

Bron: FOD Economie, Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie (op basis van EU-SILC 2008)

plan.beplan.be

Inkomensdimensie van armoede in de EU

11

Armoederisicopercentage (totale bevolking – inkomensjaar 2007)

Bron: Eurostat, EU-SILC 2008

3. Armoederisicograad, inkomensongelijkheid en levensstandaard: België in perspectief geplaatst

plan.beplan.be12

Inkomensdimensie van armoede in de EU

Armoederisicopercentage (bevolking 65 jaar en meer - inkomensjaar 2007)

3. Armoederisicograad, inkomensongelijkheid en levensstandaard: België in perspectief geplaatst

plan.beplan.be13

Inkomensverdeling in de EU (ongelijkheidsgraad)

Gini-coëfficiënt (inkomensjaar 2007)

3. Armoederisicograad, inkomensongelijkheid en levensstandaard: België in perspectief geplaatst

plan.beplan.be14

Gemiddelde levensstandaard in de EU

BBP in euro per inwoner - 2007

3. Armoederisicograad, inkomensongelijkheid en levensstandaard: België in perspectief geplaatst

plan.beplan.be

Armoederisicopercentage

Totale bevolking Bevolking 65 jaar en +

Gini BBP per inwoner

Tsjechische Rep. 1 3 4 18

Nederland 2 4 14 4

Slovakije 3 5 2 20

Denemarken 4 11 5 2

Hongarije 5 1 6 21

Slovenië 7 15 1 15

Zweden 8 10 3 3

Luxemburg 10 2 13 *

België 12 12 10 8

VK 21 23 23 6

15

Ranking in de EU (volgens toenemende armoederisicograad, toenemende ongelijkheid en dalend bbp per inwoner – inkomen 2007)

Armoederisicograad, inkomensongelijkheid en levensstandaard

3. Armoederisicograad, inkomensongelijkheid en levensstandaard: België in perspectief geplaatst

plan.beplan.be

Evolutie armoederisico in België

Bron: 1994-2000: ECHP 1995-2001 (European Community Household Panel); 2002-2007: EU-SILC 2003-2008

16

3. Armoederisicograad, inkomensongelijkheid en levensstandaard: België in perspectief geplaatst

plan.beplan.be

Evolutie armoederisico in België

Bron: 1994-2000: ECHP 1995-2001 (European Community Household Panel); 2002- 2007: EU-SILC 2003-2008

17

3. Armoederisicograad, inkomensongelijkheid en levensstandaard: België in perspectief geplaatst

plan.beplan.be

4. Levensstandaard en herverdeling: het verband?

Het argument van de «grootte van de taart», een verstandig argument? Als de «taart» toeneemt met de productiviteit en het loon per hoofd:

Situatie 1 Situatie 2: dubbele productiviteit Situatie 2: idem, logica van “hoorn des overvloeds”

18

Beschikbaar inkomen

Bruto inkomen (mediaan)

Verplichte inhoudingen

Dubbel bruto inkomen (mediaan)

Verplichte inhoudingen

Beschikbaar inkomen

Dubbel bruto inkomen (mediaan)

Verplichte inhoudingen

Beschikbaar inkomen

Armoededrempel Armoededrempel

plan.beplan.be

4. Levensstandaard en herverdeling: welk verband?

19

Evolutie graad verplichte inhoudingenTotal Tax Revenue 1995-2006, in % of GDP (GDP weighted averages)

Bron: European Commission – Taxation and customs union (2008), “Taxation trends in the European Union” - Edition 2008, p. 5.

plan.beplan.be

4. Levensstandaard en herverdeling: welk verband?

20

Evolutie van de maximale marginale belastingsvoet (PB)

Development of top personal income tax rate 1995-2008, in % (arithmetic averages)

Bron: European Commission – Taxation and customs union (2009), “Taxation trends in the European Union” - Edition 2009, p. 9.

plan.beplan.be

4. Levensstandaard en herverdeling: welk verband?

21

Het argument van de «grootte van de taart», een verstandig argument?Als de «taart» groeit volgens de werkgelegenheidsgraad:

Situatie 1: Bruto inkomen (mediaan)

Situatie 2: Hogere werkgelegenheidsgraad

Bruto inkomen (mediaan)

Uitkeringstrekkers

Uitkeringstrekkers

plan.beplan.be

4. Levensstandaard en herverdeling: welk verband?

Motor van de toenemende levensstandaard op lange termijn: productiviteit, niet werkgelegenheidsgraad.

Ranking in de EU (volgens stijgende armoederisicograad en dalende werkgelegenheidsgraad).

22

Armoederisicograad

Totale bevolking

Werkgelegenheidsgraad

Tsjechische Rep. 1 14

Nederland 2 2

Slovakije 3 22

Denemarken 4 1

Hongarije 5 25

Slovenië 7 13

Zweden 8 3

Luxemburg 10 18

België 12 19

VK 21 4

plan.beplan.be23

Dank u