PLC OTOMASYONU

TEMEL LOJK KAPILAR

Saysal devrelerin en basit ve temel elemanlar kaplardr. Basit bir saysal Elektronik devreden, bilgisayara kadar olan cihazlarn iindeki elemanlarn temeli eitli kaplara dayanmaktadr.

Entegre devre (IC-Integrated circuit) olarak imal edilen lojik kaplar, transistr, diyod, diren, kk deerli kodansatr.....vb gibi elektronik devre elemanlar kullanarak yaplr.

imdi temel lojik kaplar; sembol, elektriki edeeri ve doruluk tablosu ile birlikte aklayalm :

1-VE KAPISI (AND):

VE kapsnn en az iki girii bir k vardr. Devre girileri A,B,C....diye ,devre k ise Q harfi ile gsterilir. Girilerin tm lojik 1 seviyesinde ise Q k lojik 1 seviyesindedir. Girilerden biri veya bir ka lojik 0 seviyesinde ise Q k lojik 0 seviyesindedir.

VE kaps matematiksel olarak : Q=A.B eklinde ifade edilir. Yani k (Q) girilerin arpmna eittir. Eer girilerden biri 0 olursa kta 0 olur. VE kapsnn almas yukardaki (b) eklindede kolayca grlebilir. Eer seri bal iki anahtardan (kap girilerini temsil eden her ikiside veya sadece biri ak ise (lojik 0) D diyodu (LED) k vermez. k lojik 0dr. A ve B ayn anda kapatlrsa D LEDi yanacak ve k lojik 1 olacaktr.

Bu kapnn giri deikenlerinin durumuna gre kn olaca durumlar ekil (C)deki doruluk tablosundan grlebilir.

Piyasada entegre devre olarak retilmi eitli zelliklerde Ve kaps bulunmaktadr. Tmleik devrenin durumuna gre her trl karakteristik ve ayak ularnn balantlar firma kataloglarndan baklmaldr.

Yandaki rnekte 1 nolu VE kapsnn knda Q1=A.B ilemi yaplr. 2 nolu VE kapsnn knda ise Q2=C.D ilemi yaplr. 3nolu kapnn girileri Q1 ve Q2 dir. 3 nolu kapnn knda ise Q3=Q1.Q2 ilemi gerekleir.Bu da Q3=(A.B).(C.D)=A.B.C.D sonucunu verir.

2- VEYA KAPISI (OR):

Veya kapsnn matematiksel ifadesi Q=A+B = A V B eklinde ifade edilebilir.

Bu kap girilerinden herhangi birisinin (lojik 1) seviyesinde olmas veya her ikisinde lojik 1 olmas kn lojik 1 olmasn salar. Eer girilerde her ikisi de lojik 0 ise kta lojik 0 olur. ekil (b)deki elektrii edeer devrede paralel bal A ve B anahtarlarnn her ikisi de ak ise (Yani 0 konumunda ise) D LEDi k vermez ve k Q=0 olur. Anahtardan herhangi biri kapatlrsa lamba yanar ve k 1 olur. Doruluk tablosundan da grlecei gibi girilerden bir tanesinin 1 olmas k 1 yapacaktr.

3-DEL kaps (NOT) (inverter gate):

Deil kapsnn yalnz bir giri ve bir k vardr.deil kapsnda k giriin tersidir. Q=A sembol ile gsterilir.Giri1 ise k 0 giri 0ise k 1sonucu olur. Bu devreyi elektriki edeeri ile aklayabiliriz. Eer a ak ise devre akm diren ve D1 led i devresini tamamlayaca iin led k verir. k 1 olur.Eer a kapal ise (lojik 1) devre akm devreyi diren ve A anahtar zerinden tamamlayaca iin LED k vermez.

4-VE DEL KAPISI (NOT AND) (NAND):

VE kaps ile DEL kapsnn birleimidir. VE kapsnn tam tersi olarak ilem yapar eer girilerden herhangi biri veya birka0 dr. Ve deil ileminin fonksiyonu yledir. Q=A.B Bu kap girilere gre ilem sonulandktan sonra sonucun tersini alr. Lojik kaplar arsnda dier kaplara en kolay dnen kap NAND kapsdr. Genellikle devreler sadece NAND kaplar ile kurulur. Bu konu ileride yer alacaktr. Elektriki edeer devresi birbirine seri ve ka paralel iki anahtar gibi dnlebilir. Anahtarlardan biri veya ikisi birden akken kta Led yanar yani Q = 1 olur. Anahtarlarn her ikisi de kapal iken yani A ve B lojik 1 iken Led ksa devre olaca iin k lojik 0 olur. Bu kapnn girilerinden entegre az biri 0 iken k 1 olur. Girilerin tamam 1 ise k 0 olur. almas ve doruluk tablosu Ve kapsnn tersi gibidir.

5-VEYA DEL KAPISI (NOT OR)(NOR):

VEYA ve DEL kaplarnn birleimidir. VEYA ilemine gre bulunan sonucun tersini verir. Eer girilerin tm 0 ise k 1dir. Girilerin herhangi biri veya birka 1 ise k 0dr. VEYA DEL (NOR) ileminde k fonksiyonu yledir. Q=A+B Bu kapy elektiriki edeeri ile yle aklayabiliriz. Eer A ve B anahtar ak (lojik 0) ise devre akm diren ve led zerinden geerek LED yanar. k 1dir. Eer A veya B den herhangi biri veya her ikisi de kapal (lojik 1) ise akm diren veya anahtar zerinden geeceinden k 0 dr. Yani led k vermez.Bu kapy veya kapsnn girilerinin tersi alnarak ve ilemi yaplmaktadr.

6-ZEL VEYA Kaps (EXCLUSVE OR) (EXOR):

zel veya kapsnn en nemli zellii sadece iki giri ve bir k olmasdr. Eitlikteki + iareti zel veya ilemini gsterir.Bu eitlik ak olarak yledir: Q= A.B + A.B eer girilerin her ikisi de 0 veya her ikisi de 1 ise k 0 olur.

Dier durumda k 1 olur.Bu kapnn almasn elektriki edeerini de yle aklayabiliriz:Eer A ve B 0 konumunda veya A ve B 1 konumunda ise devreden akm gemeyeceinden Q k vermeyecektir. k lojik 0olur. A=0 B=1 veya B=0 A=1 konumunda ise devreden akm geeceinden Q k verecektir. k lojik 1 olur.

7.ZEL VEYA DEL KAPISI (EXCLUSVE NOR) (EXNOR):

zel veya deil (EXNOR) kapsnn yapt ilem ZEL VEYA kapsnn tam tersidir. Eer girilerden her ikisi de ayn yani A=0 ve B=0 veya A=1 ve B=1 olduunda k 1 olur. Matematiksel ifadesi daha ak bir ifadeyle Q=A.B + A.B yazlabilir.

8. TAMPON KAPISI (BUFlip-FlopER GATE):

Tampon kapsnn bir girii birde k vardr. Aslnda kap snfna girmeyip, katlar veya kaplar arasnda empedans uygunluunu salar.Empedans uyumsuzluundan oluan kayplar nler.

LOJK DEVRE DZAYNI

Lojik devre dzenlenirken u ilem sras takip edilir.

a) Yaplacak i ne ise o detayl bir ekilde tanmlanr.

b) Elde edilen tanmlara gre doruluk tablosu izilir.

c) Doruluk tablosundaki 1 lere gre Lojik ilem karlr.

d) Elde edilen Lojik forml (ilem) , Boolean kurallarna gre sadeletirilir.

e) Sadelemi eitlie gre lojik kaplarla devre izilir.

ABCQ

0000

0011

0101

0110

1000

1011

1100

1110

Q=A.B.C+A.B.C+A.B.C (lojik ifade)

Tabloda 0 olan durumlar deil ile 1 olan durumlar normal ekilde gsterilmitir.

rnek :A,B ve C rlelerinden oluan bir sistemde bu rleden ancak ve sadece ikisi enerjili iken sistem alyor.Bu ilemi gerekletirecek lojik devreyi kuralm.

nce bu devrenin doruluk tablosunu karalm.

ABCQ

0000

0010

0100

0111

1000

1011

1101

1110

RNEK: Bir motor kontrol devresinde fazl asenkron motor R faz ile beraber iki faza kaldnda veya fazda geldiinde alyor. Dier durumlarda almyor. Bu kontrol devresini Lojik kaplarla dzenleyelim.

nce doruluk tablosunu kartalm :

RNEK: rlesi bulunan emniyetli bir makine tezgahnda tezgahn alabilmesi iin ;

* Ana rlenin yalnz bana, veya,

* Ana rle ve yardmc rlelerden yalnzca birinin enerjilenmesi gerekmektedir. Bu sistemin Lojik devresini dzenleyiniz. Bu sistemde ana rleyi A , Yardmc rleleri B ve C ile gsterelim. Doruluk tablosunu kartabil- mek iin koullar ok iyi anlamalyz.

RNEK : Bir sistemin girii vardr ve aadaki tabloda belirtilen durumlarda sistem almaktadr. Bu sistemin almas iin gerekli Lojik ifadeyi kartarak sadeletiriniz ve devresini iziniz.

RNEK : Bir banka ubesinde kasann alabilmesi iin 4 kii yetkilidir. Bunlar Mdr (A),

Mdr Yardmcs (B) ve eflerdir (C ve D). Kasann alma artlar unlardr :

Mdr ile en az bir ef veya mdr yardmcs

Mdr yardmcs ile birlikte iki ef beraber kasay amaya yetkilidir.

Tek bana mdr , mdr yardmcs ile bir ef, iki ef yalnz balarna kasay aamayacaklardr.

Devreyi kurmak iin ncelikle doruluk tablosunu kartalm. Devremizde drt deiken olacaktr. Bu sebeple drt deikenli 16 olaslkl bir doruluk tablosu hazrlamamz gerekecektir. Tabloda koullarn salandklar yerlere 1 yazarak buradaki Lojik ifadeleri kartalm ve sadeletirerek devresini izelim.

ABCDQ

00000

00010

00100

00110

01000

01010

01100

01111

10000

10011

10101

10111

11001

11011

11101

11111

PLC OTOMASYONU

Otomasyon endstrisinde retimin her aamasnda PLC cihazlar kullanlmaktadr. Herhangi bir retimde teknik ve ekonomik artlar ok nemlidir. te bu artlar en iyi ekilde gerekletirebilmek iin retimde otomasyona gei arttr. Otomasyon sadece mekanik deildir. Otomasyon iersinde her trl bilgi ak mevcuttur.

Otomasyon tamamen bilgi faktrne bal bir olaydr. Otomasyonda d ortamdan kontrol birimine deiik bilgiler girilmelidir. rnein, bir delme matkabnn otomatik kontrolnde, parann ne kadar delinecei, ilerleme hz, dnme yn ve devir says gibi deerlere ait bilgiler kontrol sistemine girilmelidir. Kontrol sistemi yazlm ve donanmdan oluturulmu bir birimdir. D ortamdan kontrol birimine giren bilgiler, bu birimde ilenerek gerekli emirler k birimlerine iletilir.

Sistem bilgilerinin direkt olarak insan tarafndan verildii sistemler konvansiyonel sistemlerdir. Eer bilgiler bir program yolu ile verilmi ise bu durumda oluturulan sisteme otomasyon sistemi denir.

Genelde herhangi bir sistemi daha nceden belirlenmi bir duruma getirme ilemine kontrol denir. Duruma getirme veya durumu deitirme, insan mdahalesi olmadan bir program tarafndan yaplrsa yaplan ileme otomatik kontrol denir.

Buna gre otomasyon, insan mdahalesi olmadan herhangi bir hareketin olumasna ve bu hareketin istenildii gibi gereklemesine verilen isimdir.

Otomasyonun faydalar :1. Hazrlk zaman ok dk olduundan ilem hz yksek ve maliyet dktr.

2. Daha yksek ve zellikle sabit bir kalite elde edilebilir.

3. ok az ve daha basit tutturma gerelerine ihtiya duyulmas.

4. ok karmak paralarn yksek doruluk dzeylerinde ilenebilmesi.

PLC VE RLE SSTEM (Konvansiyonel sistem) ARASINDAK FARK

Endstriyel kontroln geliimi PLC cihazlarnn gerek yerini belirlemitir. Kumanda ve kontrol teknii asndan bakldnda, rle teknii ile balayan kumanda sistemleri, elektronik kontrol ile gelime bulmutur.

Bu kontrol sistemleri zamanla yetersiz kalnca yerini, saysal sistemlere brakmak zorunda kalmtr. Saysal sistemlerin zamanla gelimesi, bir ok fonksiyonu ok kk bir hacimde yapabilmeleri, onlar endstride daha aktif klmtr.

PLC ile kumanda ve kontrol teknii, saysal sistemin bir rndr. Endstriyel uygulamalarn her dalnda PLC teknii, her trl zm getiren komple bir teknoloji alt grubudur. PLC kontrol amal bir bilgisayardr. Programlama ilemi, bilgisayarlar zerinden yaplabildii gibi, bilgisayarn bulunmad ortamlarda programlayc paneller zerinden de yaplabilir.

Rle sisteminde bir endstriyel kumanda ilemini gerekletirebilmek iin bir ok devre elemanlarn da satn almak durumundasnz. rnein zamanlayclar, sayclar, v.b.

PLC kontroll sistemlerde yzlerce devre eleman cihaz bnyesinde hazr olarak bulunduundan, ayrca elemanlar satn alnmasna gerek yoktur.

Rle sistemi ile gerekletirilen bir kumanda ve kontrol sistemi, devre elemanlarnn hacimleri itibaryla ok yer kaplamaktadr.

PLC kontroll kumanda ve kontrol sistemlerinde hacim ynyle byk bir rahatlama ve klme sz konusudur.

PLC kontroll sistemlerin tasarm almalar srasnda tasarmc, elektronik i yapyla veya direk olarak ilemci dili ve yapsyla ilgilenmedii iin kullancnn hata yapmas daha zordur.

Rle teknii ile gerekletirilen kumanda ve kontrol sistemlerinde ok kark ara kumanda balantlar mevcuttur. Bu nedenle sistem iersinde arza aranmas gtr. Ayrca kablo balantlarnn ok olmas nedeni ile ortaya kacak temasszlk problemleri, iin bir baka riskli yandr.

PLC kontroll sistemlerde ara kumanda balantlar yok denecek kadar azdr. nk gerekli balantlar ve sorgulamalar PLC iersinde program bnyesinde yapldndan, d ortamda ayrca balantlar yaplmas gerekmez.

PLC satn alnmakla aada ifade edilmi olan tm gereleri de ayn bnye iersinde elde etmi olmaktayz.

Mantk kaplar ( AND , OR , XOR , NOT ).

Hafza fonksiyonlar ( R S hafza birimleri ).

Zamanlayclar ( Timer ).

Sayclar ( Counter ).

Rleler.

Dual ( ikili ) sinyal ileme operasyonlar. Bayt (Byte) seviyesinde operasyonlar ( 1 byte = 8 bit ).

Word seviyesinde operasyonlar ( 1 word = 2 byte ).

(Duble) word operasyonlar ( 1 DW = 4 BYTE ).

Karlatrma operasyonlar ( Comparator ).

Gvenlik operasyonlar.

Anolog / dijital , Dijital / Anolog dntrme operasyonlar.

Grld gibi bir otomasyon sistemi iin gerekli olan tm elemanlar, retici firma tarafndan hazrlanm durumdadr. Aklc bir programlama ile btn bu imknlar, problemin zmnde bir araya getirilirler.

PROGRAMLANABLR KUMANDA CHAZININ ( PLC ) YAPISI VE FONKSYONU

PLC NN GENEL YAPISI :

Programlanabilir kumanda cihaz ( PLC ) 5 temel blmden oluur.

1- Sinyal girii.

2- Uyum devresi.

3- Merkezi ilem birimi ( CPU )

4- klar.

5- Enerji kayna (besleme nitesi )

1- SNYAL GRHer trl sinyal eleman anahtar endktif kapasitif optik sensrler

2- UYUM

24 volt olan giri sinyali , bilgi ilem blm iin + 5 volta indirgenir.

3- MERKEZ LEM BRM ( CPU )Mantk ilemleri, Kilitlemeler, zaman operasyonlar, bellek fonksiyonlar, sayma fonksiyonlar4- IKISisteme direkt etki eden son kumanda elemanlar bu blmle kumanda edilir. (Kontaktrler,

selenoid valflar, tristrler)

5- ENERJ ( Dahili besleme kayna )

Kelime anlam ile (Programmable Logc Control) eklindeki ngilizce kelimelerin ba harflerinden tretilmi bir ifade ekli olan PLC cihazlar, kumanda tekniinde gerekli olan tm cihazlar ( zamanlayclar, sayclar, hafza birimleri, v.b ) bnyesinde bulundurabilen, gerek programlama konsollar ve gerekse bilgisayarlar zerinden program yaplabilen ve saysal sistem esasna gre alan cihazlardr.

Otomasyon problemlerini PLC ile gerekletirilmesinde yazlan programlarn gvenilir olmasnn yannda, ilk aamada kurulum ile ilgili birtakm bilgilere ve gerekli tehizata sahip olunmaldr. Bu tehizatlar aadaki gibi sralayabiliriz:

Bilgisayar : PLC yazlm programlar genellikle bilgisayarlar araclyla gerekletirilir. Bilgisayar, yazlm ile PLC arasndaki ilikileri dzenler.

Yazlm ( software ) : Her marka ve trdeki PLC cihazlarnn altrlabilmesi iin bir yazlm programna ihtiya vardr. Programlamalar yazlmn izin verdii snrlarda gerekletirilir. Yazlm programlar, disket ya da CD iersinde saklanrlar.

PG (Programlama cihaz) : Programlama Cihaz PLC programlamaya uygun yaps olan ou bilgisayar formunda zel cihazdr. Bilgisayarn bulunmad ortamlarda, programlamalar bu cihaz ile gerekletirilir.

PC/PPI Kablosu : zerinde RS 232 / RS 485 eviricisi olan ve bilgisayarn COM portuyla PLC arasndaki iletiimi salayan kablodur.

rnek G Gereksinimi Hesab :

Tm S7-200 CPUlarda mikroilemci, genileme modlleri ve diger kullanc gereksinimlerini karlayacak dahili bir g kaynat yer almaktadir.

S7-200n CPUsu genileme birimlerinin dahili kullanimi iin 5 VDC saglar. Seilen genileme modllerinin tipine gre CPUnun gerekli 5 V DCyi salayp salayamayacagna dikkat edin. Eer konfigrasyonunuz CPUnun salayabileceinden daha fazla enerji gerektiriyorsa, ya genileme modl saysn azaltmanz veya daha yksek enerji kapasitesine sahip bir CPU semeniz gereklidir.

Ayrica tm S7-200 CPUlari giriler, rle bobinleri ve diger gereksinimler iin 24 VDC sensr g kayna da iermektedir. Eger gereksiniminiz bu g kaynaginin salayabileceinden fazla ise harici bir 24 VDC g kayna kullanmaniz gereklidir.

Eger harici bir 24 VDC g kaynagi kullaniyorsaniz, bu kaynagin S7-200 CPU sensr g kaynagi ile paralel balanmadndan emin olunuz. Elektriksel grltnn azaltlmas iin deiik g kaynaklarnn ortak ularinin (M) birbirine balanmas nerilir.

Tabloda, aadaki birimleri ieren bir rnek iin g hesab yaplmaktadr:

Bu kurulumda toplam 46 giri ve 34 k vardr.

Tablo rnek Konfigrasyon iin G Hesab :

Bu rnekte, S7-200 CPU genileme modlleri iin yeterli 5 VDC akm salanrken CPU sensr k zerinden yeterince 24 VDC akm salanamamaktadr. I/O 400 mA gereksinmekte, oysa S7-200 CPU 280 mA salamaktadr. Bu nedenle bu kurulumda harici bir 24 VDC g kaynana gereksinim vardr.

S7-200 CPU

S7200 CPU, gl bir Mikro PLC oluturmak zere kompakt yapda bir mikroilemci, entegre g kayna, giri ve k devreleri ierir. Programnz ykledikten sonra, S7-200 uygulamanzdaki girileri izlemek ve klara kumanda etmek iin gereken lojik programn kapsam olur.

S7-200 CPU Enerji BalantlarIlk adimda S7-200 CPUyu bir g kaynagina (veya ebekeye) baglayacagiz. ekilde S7-200 CPUnun DC ve AC modelleri iin enerji baglantilari gsterilmitir. Herhangi bir elektrikli cihazi sker veya yerine takarken enerji baglantisinin kapali oldugundan emin olun. Bu nedenle S7-200 cihazini da sker veya yerine takarken gerekli emniyet koullarina uyun ve enerjinin bagli olmadigindan emin olun.

GR-IKI DEVRELER BALANMASI

S7-200 PLC Giri Devresinin Balanmas :

PLC girilerine d ortamdan gelen bilgiler girilir. Bu bilgiler, daha nceden yazlm olan programa gre ilenerek k rlelerini altrr. PLC giri rlelerine uygulanan bilgiler deiik kaynaklardan retilebilir. Bunlar; mekanik uyarmal anahtarlar, termik eleman, ani temasl buton, eitli tipteki temasl alglayclar, temassz alglayclar ( endktif sensrler, kapasitif sensrler, optik sensrler v.b. ) olabilirler.

UYUM DEVRES :

PLC otomasyonunda yazlan program kadar nemli bir husus giri iaret bilgilerinin kusursuz olmalardr. Otomasyon biriminin her hangi bir blgesinden PLCye ulaan + 24 voltluk giri sinyalleri, giri blmnde opto-kuplr denilen optik balalar ile yaltlarak + 5 volta evrilir. nk CPU daki ilemcinin alma gerilimi + 5 volttur.

Opto kuplr ve yaps

Bir k gnderici ve k alcdan oluan ortak devreye optik aktarc denir. Ik gnderici olarak bir kzl tesi ( IR ) sahada alan veya grlebilir k veren LEDler, k alglama iin ise foto diyot, foto transistr kullanlmaktadr. Ik alglayc, k gndericinin gnderdii alr ve bylece giri ile k arasnda optik bir aktarma gereklemi olur. Giri akmndaki deiiklikler gnderilen k iddetinin deimesine, alglanan n deimesine ve bylece k akmnn deimesine neden olur. Opto-kuplr dzeneiyle sistemlerin birbirleriyle hibir iletken balants olmakszn, optik olarak ( 10 Mhze kadar hzllkla) sinyal aktarlmas sayesinde hassas ve pahal olan sistem, g nitesinde olabilecek arza ve tehlikelerden korunmu olur.

Aada PLC sisteminden ( 24 V ), TTL devresine ( 5V ) 4N25 optik aktarc ile sinyal aktarma rnek devresi grlmektedir.

D ortamdan PLC giri nitesine sinyal ugulanmamsa IR diyotu k vermez. Bu durumda foto transistr k almadndan yaltkandr. T1 transistr ise 47Kluk diren zerinden pozitif baz polarmas alacandan iletkendir. Bu durumda Schmith trigger k sfrdr. PLC giri nitesine + 24 Vluk giri sinyali sinyali ugulandnda, IR diyotunun k vermesini salar. Bu durumda foto transistr k alarak iletken olur. Bu durum T1 transistrn yaltkan yapar. Bylece Schmith trigger k pozitif olur. Bu ekilde + 24 voltluk PLC giri sinyalleri + 5 voltluk sinyallere dntrlm olur.

BT, BAYT, WORD KAVRAMLARI :

PLC programlamada baz temel kavramlarn bilinmesi gereklidir. Bunlar, bit, bayt ve word kavramlardr.

BT : Bit kavram saysal sistemlerde kullanlan en kk hafza birimidir.

Bir bit iersinde 1 ve 0 eklindeki saysal bilgiden ancak bir tanesi bulunabilir.

Bit, ayn anda hem 1 hem de 0 deerlerine sahip olamaz. rnein, bir soruya hem evet hem de hayr cevabnn verilemeyecei gibi.

BAYT : 1 ve 0 eklindeki ikili ifadelerden oluan 8 adet rakam ikili sistemde 1 bayt deerinde bir sayy ifade etmektedir. O halde 1 bayt = 8 bit eklindeki saysal bilgiyi ifade eder.

Bayt iersinde her bir bit 1 veya 0 olabilir. Bunun dnda ayn anda hem 1 hem de 0 deerlerine sahip olmas mmkn deildir.

WORD : Word (kelime) kavram, saysal sistemlerde kullanlan 2 bayttan oluan bir hafza birimidir. O halde Word = 2 bayt veya Word = 16 bit yazlabilir.

rnek 1 : MW10 ifadesini tanmlaynz.

MW 10

rnek 2 : IW0 ifadesini tanmlaynz.

rnek 3 : IW1 ifadesini tanmlaynz.

rnek 4 : QW2 ifadesini tanmlaynz.

Dijital giri :

Sadece iki konumu (0 ya da 1; yanl ya da doru; kapal ya da ak) olan giri bilgilerine denir. CPU tarafndan okunan ve kontrol edilen ilemin durumuyla ilgili bilgi veren veridir.

PLCde dijital giriler 8 bitlik bir bayt alann kullanrlar. Her PLC cihaznda giriler iin ayrlm bayt alanlar bulunur. rnein S7-200 PLC iin 0-7 arasnda toplam 8 adet dijital giri bayt alan ayrlmtr.

O halde bu PLC iin toplam ; 8 x 8 = 64 dijital giri kapasitesi bulunur. (Her bayt iinde 8 bit bulunduu hatrlanmaldr.)

rnek 1 : I 0.1 eklindeki bir giri komutunu tanmlaynz.

IKI ( OUTPUT ) NTES :

Bobinin bal olduu hatta enerji geldii zaman k bit adresi 1 olur. elemanlar olarak deerlendirebileceimiz pnmatik silindir, motor, valf, aydnlatma gereci vb. elemanlarla PLC arasndaki balanty k biti salar. k bitleri normalde ak ve normalde kapal kontaklara sahiptir. PLC cihazlar rle kl olduklar gibi transistr kl da olabilirler. Transistrl klar d devreye 500 mAlik akm verebilirler. PLC klarnn rle veya transistrl olmas kullancnn tercihine ve otomasyon sisteminin trne baldr.

S7-200 PLC k Devresinin Balanmas :

1- PROGRAM LENMES : PLCde emirler program belleinde bulunduklar sraya gre srayla ilenirler. Programn sona ermesi program sonuna yazlan program sonlandr komutu ile salanr. Programda tm emirler, yukardan aaya doru ve soldan saa doru ilenir. Program taramas END komutunu grdnde tekrar ilk komutun bulunduu birinci satra dner.

Bu ekilde ayn ilemler tekrarlanr. Yani srekli bir evrim sz konusudur. Bir programdaki btn emirlerin bir kez ilenmesi iin geen zamana evrim sresi ad verilir. Bu sre programn ierdii emirlerin saysna ve trlerine baldr. Dikkat edilmesi gereken husus, bu srenin mmkn olduunca ksa tutulmasdr.

LEM GRNTLER BRM ( PROCESS IMAGES ) Giriler okunur. Program iletilir. Programn bir kopyas ilem grntleri alanna (PI) kaydedilir. Giriler okunur. Program iletilir. Programn bir kopyas ilem grntleri alanna (PI) kaydedilirken bir nceki bilgi klara aktarlr.D ortamdan gelen enformasyonlar hemen merkezi ilem biriminde ilenmezler. Giri veya k sinyalleri nce CPU da bulunan ilem grntleri alannda ( Process Images ) saklanr. Saklanan bu bilgiler bir tarama zaman sonra ileme alnr.

lk evrimde kinci evrimde

STEP 7-Micro/WIN Programlama PaketiSTEP 7-Micro/WIN programlama paketi, uygulamanza kumanda edecek lojik programn oluturulmas, dzenlenmesi ve test edilmesi iin rahat kullanml bir ortam salar. STEP 7-Micro/WIN, salad ayr program editryle uygulamann verimli olarak gerekletirilmesine olanak verir. Gereken bilgiyi salamak zere, gelimi bir online yardm dzenei ve uygulama rnekleriyle bu kullanma klavuzunun elektronik versiyonunu ieren bir dokmantasyon CDsi salar.

STEP 7-Micro/WINin KurulumuSTEP 7-Micro/WIN CDsini bilgisayarnzn CDROM srcsne yerletirin. Kurulum arac otomatik olarak alr ve kurulum srecinde size yol gsterir

letiim SeenekleriSiemens, bilgisayarnz S7200e balamak iin iki ayr iletiim seenei sunmaktadr: PC/PPI kablosu ile veya MPI ve PROFIBUS-DP iletiim alarnda da kullanlabilecek bir Communication Processor (CP) kart ve MPI kablosu ile. PC/PPI programlama kablosu bilgisayarnz S7-200e balamak iin en yaygn olarak kullanlan ve en ekonomik seenektir. Bu kablo, bir taraftan S7-200 portuna, dier taraftan bilgisayarnzn seri (COM) portuna balanr. PC/PPI kablosu, sadece programlama amal deil, S7200n dier cihazlara (rnein modem) balants iin bir evirici olarak da kullanlabilir.

MPI kablosunu kullanmak iin, bilgisayarnza bir CP kart takmalsnz. Bu CP kart daha yksek iletiim hzlarnda balant iin gereken donanm ierir ve yksek hzda ebeke balantsna olanak tanr.

Operatr Panelleri (TD 200 Text Display nitesi )TD 200, 2 satrlk, her satrnda 20 karakter yer alan ve sadece S7-200 cihazna balanan bir text display (metin gsterge) nitesidir. TD 200 yardmc aracn kullanarak, S7-200 cihaznz mesaj metinleri ve uygulamanzla ilgili dier deikenleri gstermek zere kolaylkla programlayabilirsiniz.

TD 200, uygulamanzdaki proses deikenlerini izlemek ve deitirmek iin ucuz bir arayzey salar. TD 200 ilevlerini ve zelliklerini anlatan farkl bir kullanma klavuzu bulunmaktadr.

TP070 Touch Panel (Dokunmatik) Ekranl nite

TP070, dokunmatik ekranl ve sadece S7-200 cihazna balanabilen bir nitedir. Bu dokunmatik ekran ile operatr arayzeyini gereksiminize uygun olarak oluturabilirsiniz.TP070 sabit grafikler, stun grafikleri, butonlar ve uygulama deikenlerini gsterebilir. TP070i programlamak iin seime bal TPDesigner for TP070 programlama paketi gereklidir.

STEP 7-Micro/WIN letiim Ayarlarn Kontrol Etmek

rnek projemiz STEP 7-Micro/WIN ve PC/PPI kablo iin standart ayarlar kullanmaktadr. Bu ayarlarin dogrulugunu kontrol etmek iin: Ok iareti ile grlen communications ikonunu tklaynz.

1.Iletiim diyalog kutusunda PC/PPI kablosu iin girilen adres ayarinin 0 olduunu dorulayn.

2.ebeke parametresinin PC/PPI kablo (COM1)e ayarl oldugunu dorulayn.

3. Iletiim hizinin 9.6 kbpse ayarli oldugunu dorulayn.

S7-200 ile letiim KurmakS7-200 CPU ile iletiim kurmak iin iletiim diyalog kutusunu kullann:

1. Iletiim diyalog kutusundaki Yenile (Refresh) simgesini ift tklatn.

2.STEP 7-Micro/WIN, bagli S7-200 cihazn aratracak ve buldugu zaman bir CPU simgesi gsterecektir.

2. S7-200 sein ve OKi tklatn. Eger STEP 7-Micro/WIN S7-200 CPU-yu bulamazsa, iletiim ayarlarini kontrol edin ve bu admlar tekrarlayn. S7-200 ile iletiim kurduktan sonra, rnek programi oluturmak ve yklemek iin hazrlklarmz tamamlanmtr.

rnek Program Yklemek

S7-200 RUN Konumuna Almak

S7-200 STOP Konumuna Almak

Programnzn Dier Bileenleri :Dier program bloklar S7-200 ile ilgili bilgi ierirler. Bir ykleme srasnda bu bloklar ykleyip yklememeyi seebilirsiniz.

Sistem Blou : Sistem blou deiik donanm seeneklerinin ayarlanmasn salar.

S7-200 letiim Grevleri iin Ayrlan Srenin Ayarlanabilmesini salar:

Tarama sresinin belli bir yzdesi RUN konumunda dzeltme yapma veya izleme ilemleri iin ayrlmaktadr (letiim Arka Plan Sresi). Bu srenin deitirilebilmesi mmkndr. Bu yzdenin arttrlmas durumunda iletiimle ilgili sre ve tarama sresi artar, bu durumda programnz daha yava alr.

letiim grevleri iin ayrlan srenin balangtaki deeri %10dur. Bu sre, izleme ilemleri yaplrken program aknn ok fazla etkilenmemesi iin seilmi bir deerdir. Program tarama sresinin artmas proses iin sakncal deilse, buna karlk izleme fonksiyonlarnn

daha verimli yaplmas gerekiyorsa bu deer %5lik artmlar halinde %50ye kadar kartlabilir. Ayarlamak iin:

S7-200, STOPa Getiinde Dijital klarn Alaca Deerleri Seebilmenizi Salar :

ou proseste CPU STOP konumundayken klarn sfrlanmas istenmekle birlikte, baz zel uygulamalarda belli klarn alr duruma getirilmesi istenebilir. S7-200n k tablosu, CPU STOP durumundayken klarn nceden saptanm deerlere gelmesine veya mevcut durumlarn korumasna imkan verir.

S7-200 Enerji Kesintisinde Saklanacak Deerlerin Seilmesine Olanak Verir :Enerji kesintisi durumda (Sper kondansatr ve/veya opsiyonel pil tarafndan) deerleri korunacak hafza alanlarnn tanmlanmas iin 6 ayr kalc hafza aral tanmlamanz mmkndr. V, M, C ve T alanlar iin aralklar tanmlayabilirsiniz. Zaman rleleri iin sadece kalc tipler (TONR) seilebilir. M hafzasnn ilk 14 bayt balangta kalc olmamak zere ayarlanmtr. Zaman rlelerinin ve sayclarn sadece anlk deerleri saklanabilir; zaman rlesi ve sayc bitleri kalc olamaz.

S7-200 Dijital Giriler iin Filtre Sunar :

S7200, CPU zerinde yer alan azami 16 giri iin filtre seilebilmesine imkan verir. Bu giri filtreleri 0.2 msn ile 12.8 msn arasnda ayarlanabilir ve bu gecikme sayesinde giri kablolarndaki parazitlerin filtrelenerek yanl giri deeri okuma olasl azaltlr

S7-200 ifre Korumas Salar :S7200n tm modelleri belirli fonksiyonlara eriimi kstlamak amacyla ifre korumas ierir. ifre, fonksiyonlara ve hafzaya eriimi snrlar: ifre olmadan S7-200e eriim sinirsizdir. ifreyle korunduu zaman, kstlanan zelliklere eriim engellenir. ifrede byk harf/kk harf ayrm yoktur.Tablo 4-3de grlebilecei gibi S7-200, kstlama seviyesi sunar. Her seviye iin deiik zellikler ifre olmadan kullanlamaz. Her seviye iin de, geerli ifreyi girmek tm fonksiyonlara eriimi mmkn klar. S7-200n balang kstlamas seviye 1dir (kstlama yok). Windows network sistemi zerinde girilen ifre, S7-200 ifresini ortadan kaldrmaz. Bir kiinin kstlanm fonksiyonlara eriim salamas, S7- 200 dier kullanclarn kullanmna amaz.

Ayni anda sadece bir kullancnn snrsz yetkilerle S7-200e eriimine izin verilir.

ifre Unutulursa Ne Yaplabilir?ifreyi unuttuysanz S7-200 hafzasn silmek ve programnz PCden yklemek dnda seeneiniz yoktur. Hafzay silmek S7-200 STOP konumuna getirir ve iletiim a adresi, iletiim hz ve saat dnda tm ayarlar fabrika deerlerine ekilir. S7-200 programn silmek iin:

1. PLC > Clear men komutunu sein.

2. Her blok tipini de sein ve ilemi OK ile onaylayn.

3. Eger daha nce ifre girilmise, STEP 7-Micro/WINde ifrenizi girmeniz iin bir diyalog kutusu grnecektir. Bu ksma CLEARPLC yazp Clear All ilemini onaylayn (CLEARPLC ifresi kk harfle de yazlabilir).

Clear All (Hepsini Silme) ilemi program hafza kartuundan silmez. Hafza kartuunda programla birlikte ifre de sakland iin onu da yeniden programlamanz gerekecektir.

S7-200 ile Ksa Sreli Darbeleri YakalayabilirsinizS7-200, CPU zerinde yer alan girilerin bir ksm veya tamam iin darbe yakalama zellii ierir. Darbe yakalama zellii, S7-200 taramann banda girileri okurken her dngde hissedemeyecei kadar ksa sren, dk veya yksek seviye sinyal deiiminin okunabilmesini salar. Bir giri iin darbe yakalama zellii devreye alndnda, giriin deerindeki deiim kilitlenir ve bir sonraki giri okumasna kadar o durumda tutulur. Bu ekilde, ksa sren giriin yakalanmas ve S7-200 okuyuncaya kadar tutulmas salanm olur.

S7-200, Analog Ayar Potansiyometresi erir :Analog ayar potansiyometreleri n eriim kapann altnda yer alr. Bu potansiyometreleri kullanarak zel hafza alanndaki (SMB) belirli baytlarn deerlerini arttrabilir ve azaltabilir, bu salt oku deerleri zaman veya sinir deeri ayar gibi kaba ayar deerleri iin kullanabilirsiniz. Bir klemens tornavidas kullanarak, deeri artrmak iin potansiyometreyi saat ynnde (saa), azaltmak iin saatin aksi ynnde (sola)

evirin. Analog ayar 0in dijital karl SMB28de, analog ayar 1in dijital karl SMB29da yer alr. Bu deerler bayt olduu iin 0 ila 255 arasnda olabilir ve tekrarlanabilirlii 2dir. Yani, rnein bir kez 200 olarak okuduunuz deer hi potansiyometre ile oynanmam olsa bile sonraki sefer 198 veya 202 olabilir.

Data Blok :Data blok editrn kullanarak sadece V hafzasna balang deerleri girebilirsiniz. Bu girileri bayt , word veya double word olarak yapabilirsiniz. Not girmek seiminize baldr.

Data blok editr serbest formda bir metin editrdr, yani herhangi bir bilgi girmek iin belli alanlar yoktur. Bir satr girdikten ve alt satra getikten sonra editr satr derler (stunlar dzene sokar, V harfini byk harf yapar, hata varsa x iareti koyar) ve yeniden grntler. Data blok editr, kullanlan V hafza boyutuyla orantl olarak yeterince byk bir alma alan salar.

Data bloun ilk satirinin belirli bir V adresini gstermesi gerekir. Sonraki satrlarda adres girilmezse nceki satirin devam adresi olarak kabul edilir. Bir satra virglle ayrlm birden ok deer girilirse, bu deerler o satrn bandaki V hafzasndan balayarak onu takip eden adreslere atanrlar. Data blokta ayni adres veya ayni adresi kapsayacak biimde daha byk boyutlu bir baka adres birlikte kullanlamaz. (rnein VB20 ve VW19 ayni anda yer alamaz, zira VW19, VB20yi kapsamaktadr).

Data blok editr kk veya byk harfleri kabul eder ve tab, virgl ve boluk karakterlerini adres ile veri deerleri arasndaki ayra olarak kabul eder.

Programnzn Hafza Kartuuna Saklanmas :

S7-200, tainabilir hafiza saklama alan olarak opsiyonel bir EEPROMun kullanmna olanak verir. Hafiza kartuuna u program paralar saklanr: Program blogu, data blok, sistem blogu ve forse edilen deerler.

Haiza kartuundaki programn RAMa aktarlmas CPUya ilk enerji verildii zaman ve CPU STOP konumundaysa gerekletirilir. S7-200 enerjili iken hafiza kartuunu skebilir ve takabilirsiniz.

Program Hafza Kartuundan CPUya Aktarma : Hafiza kartuu takl iken CPUnun enerjisini kesip yeniden verdiginizde kartutaki program CPUya aktarlacaktr.

DikkatS7-200 CPUyu bo bir hafza kartuuyla veya daha byk bir modele ait program ieren kartula programlamak istediginizde hata oluabilir. Dk modele ait program ieren kartu yksek modelde de kullanilabilir, ancak tersi doru degildir. rnegin, CPU 221 veya CPU 222 tarafindan programlanan kartu CPU 224 tarafindan okunabilir, oysa CPU 224n programladigi kartu CPU 221 ve CPU 222de sistem hatasi (SF) olumasna neden olur.

Byle bir durumda kartuu kartp S7-200e enerji verin. Artk kartu yerine takilabilir ve arzu ediliyorsa yeniden programlanabilir.

Program bilgisayarnza Cdden ykleyecekseniz, Cdyi taktnzda kurulum otomatik olarak almaya balar. Karmza kan ekranda dili ngilizce seeriz ve bilgisayar yklemeye hazr duruma geer, daha sonra kan uyarlara olumlu yant verdiimizde masa stnde aadaki ikonu grrz.

Bu ikona iki kere sol tkladmzda aadaki ekran karmza kacaktr. Alan program penceresinde st mende yer alan PLC mensne tklayarak ieriini grrz .Bu mende en alt da yer alan type e tklanr ve bylece aadaki men karmza kar. Burada CPU 221 seilir ve programnz almaya hazr hale gelmi olur.

Plc ile balant kurulamazsa yine ayn mende yer alan communications ikonuna tklanr ve buradaki ayarlarn yle olmas gerekir. Remote address: 2, Local address: 0, Module: PC/PPI cable (COM 1), Protocol: PPI, Transmission rate: 9.6kbps, Mode: 11 bit, bu ayarlar yapldktan sonra PPI kablosunun zerinde bulunan anahtarlarn konumlar srasyla 010000 olmaldr. Bundan sonra PLC yi bilgisayardan RUN veya STOP moduna geirebiliyorsak iletiim salanm demektir.

imdi de men ubuundaki ikonlar srasyla inceleyelim. Men ubuunda srasyla; File, Edit, View, Plc, Debug, Tools, Windows, Help ikonlar vardr.

imdi bunlardan birincisini yani File mensn inceleyelim. Windows tabanl programlarn temel bir mens olup Trkede dosya denilen bu men aadaki komutlar ierir.

FILE MENS

New: Buradan yeni bir izim ekran alr. Ayrca ksa yol olarak Ctrl+N tularna klavyeden basarsak yine bu men alr.

Open: Burada kaydedilen bir dosyay disketten veya bilgisayardan amaya yarar. Ayrca Ctrl+O ile de ksa yol olarak alr.

Close: Am olduumuz izim ekrann kapatr. Ancak kapatrken bize izmi olduumuz program kay-

detmek isteyip istemediimiz sorulur, kaydedeceksek dosya adn yazp kaydet tuuna basarz.

Save: Yapm olduumuz program kaydetmek iin kullanlr.

Save as: Yine yapm olduumuz program bu sefer farkl kaydetmek iin kullanlr.

Import: Kullandmz programa uygun bir programda izilmi bir program bizim kullandmz programa almak iin kullanlr.

Export: Buda ayn import gibidir ancak burada izdiimiz program bir baka uyumlu programa atmak iin kullanlr.

Upload: PLCde ykl olan program bigisayar ekranna alr. Ksa yol olarak Ctrl+U kullanlmaldr.Download: Ekrandaki program PLC ye yklemek iin kullanlr. Bununda ksa yolu Ctrl+D dir.

Page setup: Yazc ayarlar buradan yaplr.

Print preview: Bask nizlemedir.(Yazcdan kada geecek son eklin izlenmesi) Print: Burada da yazc ayarlar yaplr.

1: En son kullandmz dosyay gsterir.

Exit: Programdan kmak iin kullanlr, bastktan sonra bize program kaydetmeyi isteyip istemediimiz sorulur, kaydedeceksek YES demeliyiz.

EDT MENS

Undo: Son olarak izdiimiz nesneyi eer yanl izdiysek O ekli geri almak iin kullanlr.(Geri al ilemi)

Cut: stediimiz bir ekli yerinden kesmek iin kullanlr.(Kes)

Copy: stediimiz bir ekli kopyalamak iinkullanlr.(Kopyala)

Paste: Kestiimiz veya kopyalamak istediimiz nesneyi yaptrmak iin kullanlr.(Yaptr)

Select all: izim yaptmz dosyada ki btn nesneleri semek iin kullanlr.

nsert: eklimize ekleme yapmak iin kullanlr. Mesela yeni bir network eklemek istediimizde kullanlmaktadr.

Delete: Seili olan tek bir nesneyi yada bir network u silmek iin kullanlr.

Find: ok kark devrelerde bir network u bulmak ok zordur. Bu komut ile bulmak istediimiz network numarasn yazp okeylersek o networku bulur.(Bul)

Replace: Yerlerini deitirmek isteimiz elamanlar bulduktan sonra baka bir elamanla deitirebiliriz.(Deitir)

Go to: Gitmek istediimiz network numarasn buraya yazarak gidebiliriz.(Git)

VEW MENS:(Grnm)

Stl: Statement List trnde komutlarla programlama ortamn seer.

Ladder: izimimizin merdiven mant ile izilmesini salar.

Fbd: Semboller ile programlama ortamn seer.

Symbol table: Programdaki sembolleri gsterir ancak, bunlar kendimiz yazmamz gerekir.(Giri ve klarn adreslerine karlk isimler atanr.)

Status chart: Bu listeye yazlan giri,k veya deikenlerin durumu izlenebilir.

Data block: Deiken hafzasna balang deerleri atanmasn salar.

System block: Burada sistem hakkndaki ayarlar vardr.

Toolbars: Ekrann en stnde bulunan yardmc butonlar gizlemeye veya karmaya yarar.(Ara ubuklar)

Navigation bar: En soldaki gezinti mensn amaya veya kapamaya yarar.

Instruction tree: Aa eklindeki talimat mensn, yani izim ekrannn hemen solundaki meny kaldrr yada getirir.

Output window: PLC nin hangi ilemi yaptn gsteren ekrann en altndaki penceredir ve bu pencerenin aktif veya pasif yaplmasn salar.

Zoom: Ekran yaknlatrmak iin kullanlr.

Properties: Programn zelliklerini gsterir.

PLC MENS

Run: Plc yi alma moduna alr.

Stop: Plc yi durdurma moduna alr.

Compile: Aktif penceredeki program derlemek iin kullanlr.

Compile all: Programlarn hepsinin birden derlenmesi iin kullanlmaktadr.

Clear: PLC nin hafzasndaki program silmek iin kullanlr.(PLC Stop modunda)

Power-up reset: Byk hatalar olutuunda PLC yi resetlemek iin kullanlr.

Information: PLC nin zellikleri hakknda bilgi verir. (rnein PLCnin modeli,giri-k dzenlemesi,alma modu..).

Program the memory cartridge: Programnz bir EEPROMa saklama seeneidir.

Create data block from ram: CPUnun hafzasn EEPROMa oradanda Data Bloka kaydrr.

Time of day clock: PLC yi gnn hangi saatinde durmas hangi saatinde almas gerektiini buradan komut vererek yapabiliriz.Geerli saati grebilir, ayarlayabiliriz.

Compare: Ekranda ak olan program ile CPUdaki program karlatrr.

Type: PLC nin eidi,CPU su ve bilgisayarla iletiim ayarlar buradan seilmektedir.(Elinizdeki PLCde bulunmayan seenekleri kullandrmayarak batan hata yapmanz engellenir.)

DEBUG MENS :(Hata Bulma)

First scan: Yaptmz devrenin bilgisayar tarafndan ilk taramas yaplr.

Multiple scans: Bu da devreyi oklu olarak inceler ve bize ka devir daim yapacan sorar eer devremizde hata yoksa 0 errors yazar.

Program status: Programdaki giri veya klarn enerjilenme durumlarn gsterir.

Chart status: Bilgi al verii yapmamz salar.

TOOLS MENS :(Aralar)

Instruction wizard: renim sihirbaz dr.Karmak ilemlerin kolayca yaplmasna salar.

Td 200 wizard: TD-200 Programlama biriminin mesajlarn ayarlamamz salar.

Customize: Ksayol ubuklarn kaldrmak veya getirmek iin kullanlr.(zelletir)

Options: Dili, ekrann rengini ve benzeri ayarlarn yapld yerdir.(Seenekler)

WNDOWS MENS :(Pencere)

Alm pencerelerin ekranda yerleiminin ayarland mendr.

Cascade: izimimizin arka arkaya ekranda grnm ile ilgilidir. Dier ikiside ayn grevi grmektedir.Ayrca altta bulunanlar ise kullanmda olan dosyalar gstermektedir.

Horizontal: Grnm yatay blmlendirmemizi salar.

Vertical: Grnm dikey blmlendirmemizi salar.

HELP MENS :(Yardm)

Contents and index: Burada yardm konular hakknda endeks vardr. Aramak istediimiz bir yardm konusunu bu mende yer alan Bul adl butona tkladktan sonra ismini yazarak bulabiliriz.

What is this: Bir soru iareti semboln yardm istediimiz nesnenin zerine gtrp tklarz.

About: Kullanlan Microwin yazlm hakknda bize bilgi verir.LADDER ile Programlama Teknii LADDER ile programlama teknii, kontakl (anahtarlamal) kumanda devrelerinin ANSI (American National Standards Institute ) standartlar devre simgeleri ile gsteriliine benzeyen bir programlama biimidir. Bilindii gibi, kontakl kumanda devreleri normalde ak (NA), normalde kapal (NK) kontaklar, kontaktr ve/ veya yardmc rle bobinlerinden oluan devrelerdir. LAdder ile programlamaya gemeden nce bu tr bir devre verilerek, almas aklanacaktr. Kontakl kumanda devrelerinde normalde ak, normalde kapal kontaklar , kontaktr, saklayc yardmc dahili rle ve zaman rleleri bulunmaktadr. Bu elemanlarla gerekletirilen lojik olarak ifade edilmesi:

Akmn akmas =lojik 1

Akmn akmamas=lojik 0ile sembolize edilmi ise

Normalde ak kontak lojik 0

Normalde kapal

lojik 1 ile deerini ifade eder [2].

Bu devrede kullanlan elemanlar u ilevleri yerine getirirler: Daire iinde M1 ve M2 simgeleri ile gsterilen elemanlar bir kontaktr bobinini gsterir. Bu elemanlarn uyarlmas durumunda, ayn simge ile gsterilen kontaklar konum deitirir. Bu elemanlara ilikin(NA) kontaklar dikey iki paralel izgi ile, kapal (NK) kontaklar ise iki paralel izgi kesen eik bir izgi ile gsterilir.

S0, normalde kapal (NK) bir konta olan ve uyarld (basld) Zaman konta alan bir kumanda dmesi; S1 ve S2 normalde ak bir konta (NA) olan ve basld zaman konta kapanan kumanda dmesidir.

Kontakl kumanda devresi, elemanlar uyarlmam durumlar iin izilir. Bu devreler, kontak konumlarnn ak yada kapal olmas durumlarna gre, akm yolu izlenerek incelenir(akm mant).

ekildeki devrede, S1 normalde ak (NA) kumanda dmesine basldnda, devredeki dier elemanlarn kontaklar kapal olduundan (S0(NK) ve M2 (NK) ), M1 bobini uyarlr ve bu bobine ait kontaklar konum deitirir. Birinci basamaktaki S1 dmesine paralel bal M1 (NA) kontann kapanmas ile, S1 dmesi serbest brakldnda da M1 bobini akm yolu kapal tutulur. Bylece, kontaktr bobinin kendi konta zerinden beslemesi salanr. Bu ekilde yaplan kontakl geri besleme balants tutma, kilitleme yada mhrleme olarak adlandrlr.

M1 kontaktrnn ikinci basamakta bulunan normalde kapal konta, M1 kontaktr devrede olduu srece ak olacandan M2 kontaktrnn devreye girmesini engeller.

S2 dmesine basldnda, M2 kontaktrnn devreye girmesi iin M1 kontaktrnn devrede olmamas gerekir. Bunun iin S0 dmesine baslr ve M1 kontaktr bobini akm yolu alarak M1 devreden karlr. M1 devreden karldktan sonra S2 dmesine basldndan M2 kontaktr devreye girer.

Kontakl kumanda devrelerinin incelenmesi, bu tr devrelere ilikin lojik fonksiyonlar yardmyla daha kolay yaplabilir. rnein, ekildeki gibi bir dzenleme yaplarak devre daha kolay incelenebilir. Bu amala giriler ve kontaktr kontaklar izelgenin soluna, klar (kontaktr bobini, yardmc rle bobini ) ise izelgenin sana yazlr ve her ka ilikin lojik fonksiyonun ald deerler bu izelgede deerlendirilir. Burada, M1 ve M2 kontaklar, M1 (, M2+, kontaktr bobinlerini simgelemektedir. Her k elemanna ilikin lojik fonksiyon yazlarak olas giri deerlerinde klarn ald deerler izelgeye ilenir.

PLCler iin gelitirilen LADDER program, kumanda devresine benzeyen bir programlama biimidir. Bu programlama tekniinde de, normalde kapal (NK) kontak, normalde ak (NA) kontak gibi, yan ileve sahip, elemanlar bulunur. Kontaktr veya rle bobinleri, PLC k noktas adresine veya 1 bit boyutundaki bellek gz adresine kar der[1].

Lojik kaplar ile Programlama

Lojik kaplar ile programlama, kumanda devresinin lojik ilemleri simgeleyen lojik kap ekilleri ile programlanmasdr. Bu programlama biiminde lojik kap ekilleri, art arda seri yada paralel balanarak, program yazlr. ekil 3.4.de ISO, ANSI, ve IEEE standartlarna gre belirlenmi olan temel lojik kap ekilleri gsterilmitir.

Lojik kap ekilleri

Komut ile Programlama Komut ile programlama, PLC ilem komutlarnn art arda yazlarak yapld bir programlama biimidir. Btn PLC programlama yazlmlar tarafndan desteklenen bir yntemdir. LADDER yada Lojik kaplar ile yaplan programla basit olmasna karn, belirli kurallara uyulmad durumlarda programn derlenmeme olasl bulunur. Bu tr durumlarda, programn ilevini incelemek ve sorunu zmek iin komut ile programlamann bilinmesi zorunludur.

Btn anahtarlamal kumanda devreleri temel lojik ilemleri kullanlarak gereklenebilir. Her anahtarlamal devre bir lojik fonksiyon VE; VEYA; DEL ilemlerini salayan komutlar kullanarak programlanabilir.

Yn bellei zerinde ilem yaplan PLCle de temel komutlar drt grupta toplanabilir. Bunlar:

LOAD (YKLE); LOAD NOT(TMLEYEN YKLE) gibi ileme balama komutlar,

AND (VE); OR (VEYA); NOT (DEL),

AND NOT (TMLEYENNE VE)

OR NOT (TMLEYENNE VEYA)

Gibi temel lojik ilem komutlar,

AND BLOCK (BLOA VE); OR BLOCK (BLOA VEYA)

Gibi ilem sonu komutlar ve

Out

Gibi ka atama komutlardr[1].

Rleli geleneksel kumanda devreleri,rle kontaklarndan oluan lojik anahtarlama devreleri olup, bu tr devreler VE; VEYA VE DEL gibi lojik ilem komutlar kullanarak gereklenebilir. ekil 3.5.de baz PLClerin anahtarlama devresinin gereklenmesine ilikin komutlar verilmitir[6].

PROGRAM YAZILIM EKLLER

PLC uygulamalarnda 3 eit programlama biimi vardr. ou PLC bu eit programlamaya imkn salar.

1. Komut listesi ( STL ).

2. Kontak plan ( Ladder ) .

3. Fonksiyon blok diyagram ( FBD ).

1- KONTAK PLN (LADDER PLN ) :alt resmine benzer bir gsterimi olan kontak pln (Ladder diyagram deyimi de kullanlr) svi kontaklar, rle bobinleri ve kutular gibi grafik semboller kullanan bir programlama dilidir. Bu semboller ile klsik elektroteknik sembolleri arasnda byk benzerlikler vardr. Aradaki en byk fark, izimin yukardan aaya doru deil, soldan saa doru yaplmasdr.

Zaten kontak plnnn gelitirilmesinde esas neden, PLC teknolojisi ile klasik kontaktr tekniini tanyanlar arasnda hzl bir uyumun salanm olmasdr. Bu yntem daha ziyade elektrikilerin rabet ettii bir yntemdir.

Temel semboller :

KONTAK PLAN ( LADDER ) KURALLARI : 1. kural :Kontak plnlar, soldan itibaren dikey bir izgi ile balar. Sinyal ak soldan saa, ve yukardan aaya doru gider.

2. kural : Kontak pln, ksaltlm ifadelerle yazlm bir dizi komuta karlk gelir.

3. kural : Bir bobin soldaki enerji izgisine direkt balanamaz. Byle bir balant gerekiyorsa her zaman kapal bir kontak kullanlmaldr.

4. kural : k bobininin bulunduu sa tarafa her hangi bir kontak konulamaz.

5. kural : Bir bobin ( k ) bir kereden fazla programlanmamaldr.

*Bir k bobinin konta programda yardmc giri konta olarak kullanlabilir.

*ki veya daha fazla bobini paralel balamak mmkndr.

6. kural : Dikey olarak kontak balamak mmkn deildir.

*Dikey kontaklar aadaki ekilde grld gibi dikey kontak olumayacak ekilde edeerleri alnarak programlanmaldr.

2- KOMUT LSTES ( STL ) :

Komut listesinde problemler, komut paracklar halinde dzenlenmektedir. rnein ; AND, LD, OR, NOT, E , A vb. ksaltmalarla programlar yazlr. PLCnin trne ve markasna gre bu komutlar deiiklik arz eder. Genelde program ekilleri arasnda tercme olay da mmkndr. Yani kontak pln olarak yazdmz bir program FBD veya STL ekline evirmek mmkndr.

Komut listesi ile programlama rnei :

BALA KOMUTU ( LD ) : Normalde ak kontakla balayan hattn balang komutudur.

Ladder STL

SER BALAMA KOMUTU ( A ) :

Normalde ak kontaklarn seri balanmalar iin kullanlan komuttur. AND komutu lojik ilem mantnda arpma ilemini ifade eder. ( I0.0 * I0.1 ) gibi..

Ladder STL

PARALEL BALAMA KOMUTU ( O ) :

Normalde ak kontaklarn paralel balanmas iin kullanlan komuttur.

OR ( veya ) komutu lojik ilem mantnda toplama ilemini ifade eder.( I0.0 + I0 .1 ) gibi..

Ladder STL

NORMALDE KAPALI KONTAK ( NOT ) :

NOT (G akn ters evirme) kontana enerji ak gelirse durur; gelmezse g ak oluur. Lojik olarak DEL ilemini yapar.

Programn banda normalde kapal kontan kullanlmas :

Ladder STL

Programn ortasnda normalde kapal kontan kullanlmas :

Ladder STL

Paralel devrede normalde kapal kontan kullanlmas :

Ladder STL

ANINDA NORMALDE AIK KONTAK :

Normalde ak kontaktan fark, giri deerinin o anda okunmasdr, yani burada okunan deer taramann banda okunup giri ktne (register) yazlan deerden farkl olabilir. Bu kontak giri ktn gncellemez. Seri baland zaman, annda normalde ak kontak takip eden Ladder elemanyla lojik olarak AND'lenmi, paralel balandnda ise OR'lanm olur.

ANINDA NORMALDE KAPALI KONTAK :Normalde kapal bir kontak kapandnda enerji ak olur. Normalde kapal kontaktan fark, giri deerinin o anda okunmasdr. Yani burada okunan deer taramann banda okunup giri ktne (register) yazlan deerden farkl olabilir. Bu kontak giri ktn gncellemez. Seri baland zaman, annda normalde kapal kontak takip eden Ladder elemanyla lojik olarak AND'lenmi, paralel balandnda ise OR'lanm olur.

BLOK BRLETRME KOMUTLARI

Blok : Giri ya da k deikenlerinin kendi aralarnda seri ya da paralel balanmalar sonucunda oluan gruba denir.

PLC programlamada, kontrol program oluturulurken yukarda ortaya kan her iki blok modeli de kendi aralarnda seri ya da paralel bal olabilirler. Byle bir durumda parantezli ilemler dizisi ortaya kar.

Bloklar iin iki durum sz konusu olabilir :

1- 1.blok * 2.blok ( 1 ve 2 bloklar birbirlerine seri balanabilirler )

2- 1.blok + 2.blok ( 1 ve 2 bloklar birbirlerine paralel balanabilirler )

1-SER BLOK BRLETRME LEM ( ALD ) :

ki bloun birbirine seri balanmasnda ALD ( And Load ) komutu kullanlr. Baka bir ifadeyle ALD komutu, LD veya LDN ile balayan program bloklarn birbirine seri balar.

rnek : Aadaki devreyi PLC iin programlaynz.

zm : Balant planlarnda verilen sembolik ifadelerle PLC mutlak adresleri sembol tablolarnda ilikilendirilmelidir. Bu nedenle aadaki sembol tablosu oluturulmaldr.

Ladder STL

ALD Komutu LD ile balayan iki program parasn birbirine seri olarak balar.

2- PARALEL BLOK BRLETRME LEM ( OLD ) :

ki bloun birbirine paralel balanmasnda OLD ( Or Load ) komutu kullanlr. Baka bir ifadeyle OLD komutu, LD veya LDN ile balayan program bloklarn birbirine paralel balar.

rnek : Aadaki devreyi PLC iin programlaynz.

Birden fazla kontan seri veya paralel balanmas sonucunda blok meydana gelir. Meydana gelen bloklar da kendi aralarnda seri veya paralel bal olabilirler. Birbirine seri bal iki blok ALD komutu ile birbirine balanr. Bunun gibi birbirine paralel bal iki blok iin ise OLD komutu kullanlr. Bu ekilde bloklar birbirine balayan zel komutlar her PLC bnyesinde bulunmayabilir.

K1 knn aktif olabilmesi iin deiik ihtimaller mevcuttur. Bu ihtimalleri u ekilde sralayabiliriz :

K1 k S2 ve S4 giri elemanlarnn her ikisinin de birlikte uyarlmas durumunda aktif olur. Yani K1 = S2 * S4

K1 k S1 ve S3 giri elemanlarnn her ikisinin de birlikte uyarlmas durumunda aktif olur. Yani Q1 = S1 * S3

K1 k S1 ve S5 ve S4 giri elemanlarnn birlikte uyarlmas durumunda aktif olur. Yani Q1 = S1 * S5 * S4

K1 k S2 ve S5 ve S3 giri elemanlarnn birlikte uyarlmas durumunda aktif olur. Yani K1 = S2 * S5 * S3

Tm ihtimalleri bir arada yazdmzda aadaki gibi bir sonu oluur :

K1 = S2 * S4 + S1 * S3 + S1 x S5 * S4 + S2 * S5 * S3

Ladder STL

SEMBOLK ADRESLEME :

Sembolik adresleme CPU'daki adrese daha anlalr ve aklayc bir metin (sembol) tanmlama ilemidir. Bylece pratik olarak takibi zor olan mutlak adreslemenin yerine( I0.1, Q0.3, T38, v.b. ) programn izlenmesini kolaylatran gerek isimler yerletirilmi olur ( start, pompa motoru, zamanlayc v.b. ).

Sembolik programlama iin nceden bir sembol tablosu oluturmak gerekir. Genel anlamda bu tablonun dzenlenmesi u ekildedir:

Sembolik programlama rnei :

BLM-3YARDIMCI RLE ( M ) Yardmc rlelere durum tespit iaretileri de denilmektedir. Durum tespit iaretileri, elektronik hafza birimleri olup bir sinyalin durumunu 0 veya 1 olarak saklanmasn salarlar.

PLC programlarnn yazlm srasnda uzun ve karmak fonksiyonlar bir kargaa oluturmaktadr. Fonksiyonda parantez seviyeleri oaldka program anlamak zorlamaktadr. Bu durumda ara sonular atayabileceimiz durum tespit iaretlerine ( yardmc rle ) ihtiya vardr ( M ).

Yardmc rleler bit, byte ( bayt ) veya word olarak adreslenebilirler.

M 0.2 ifadesi; sfrnc baytn ikinci biti olarak anlalmaldr. rnein S7-200 CPU 214 PLC iin 0.0 il 31.7 arasnda olmak zere toplam 32 adet yardmc rle iin ayrlm bayt alan bulunmaktadr. Her bir bayt iinde 0-7 arasnda toplam 8 adet yardmc rle bulunduuna gre 32x8 = 256 adet yardmc rle bulunmaktadr. Kullanc bunlardan herhangi birini semekte serbesttir.

Durum tespit iaretileri ( yardmc rle ) bir kuvvetlendiriciye sahip olup, harici yklerin srlmesinde mutlaka bir k deikenine atanmalar gerekmektedir. k yklerinin direkt olarak srlmesinde kullanlmazlar. Durum tespit iaretlerinin oluturulmasnda yardmc rleler kullanlr. Bunun iin PLC iinden bir yardmc rle semeliyiz. S7-200 PLC iinde yardmc rleler M harfi ile ifade edilirler. Baka bir PLC iin bu adres alan deiik bir harf veya rakamla ifade edilebilir. Bunun iin ilgili kullanm klavuzundan yararlanlmaldr.

rnek : Elektrik balant pln verilen devreyi yardmc rlelerden yararlanarak PLC iin programlaynz.

Programlamann daha anlalr olmas bakmndan mutlak adresler yerine sembolik adresleme ekli kullanlacaktr. Bunun iin sembolik ifadelerin mutlak adreslerle ilikilendirilmi olmas gerekir.

Network 1// ncelikle devre elemanlarnn birbirlerine ne ekilde bal olduklar tespit edilir. rnein S1 ve S2 elemanlar birbirlerine paralel bal olduklarndan, S1+S2 eklindeki balantya ait ifade PLC iersinden serbest olarak seilebilen bir durum tespit iaretisine atanr. rnein M1.0 = S1+S2 gibi.

Network 2 // S3,S4,S5 elemanlarndan oluan devre blm de PLC iersinden serbest olarak seilebilen bir durum tespit iaretisine atanr. S3 ve S5 elemanlar birbirine seri ve S4 eleman da bu seri devreye paralel bal durumda olduklarndan devre M1.1 = (S3*S4)+S5 eklinde ifade edilebilir.

Network 3 // Bundan byle S1+S2 eklindeki ifadenin sonucu M1.0 durum tespit iaretisi iinde sakldr. Ayn ekilde (S3*S4)+S5 eklindeki ifadenin sonucu da M1.1 iinde sakl durumdadr.

M1.0 ve M1.1 eklindeki her iki durum tespit iaretisi de birbirlerine seri bal bulunduklarndan Q k iin Q = M1.0 * M1.1 eitlii yazlabilir.

SMB0: Durum BitleriTablo D-1de akland gibi, SMB0 ierisinde S7-200 tarafndan her taramada gncellenen 8 adet bit yer alr. KLSK KUMANDA DEVRELERN PROGRAMLAMA

Kumanda : Geri beslemesiz sistemlerin tm kumanda yapsndadr. rnein bir anahtar eleman ile bir motorun altrlmas bir kumandadr.

Trafik sinyalizasyon ebekesini dnelim : Bunlar, bir zaman ayarlayc ( timer ) ile yanp snerler. Belli bir zaman sresince krmz yanar, trafii durdurur. Baka bir zaman sresince yeil yanarak trafii aar. Byle bir sistem trafii iyi dzenleyemez. Trafik ak olmasa da veya youn olsa da, bu klar ayn zaman aralklarnda yanp snerler. O halde trafik sinyalizasyon ebekeleri bir zamana baml kumanda biimidir.

Kumanda sistemlerini aadaki gibi snflandrabiliriz :

1- Kombinasyonel lojik kumandalar.

2- Ardk kumandalar.

a-) Zaman baml ardk kumandalar.

b-)leme baml ardk kumandalar.

1- KOMBNASYONEL LOJK KUMANDALAR

Kombinasyonel kumandalar, giri deikenlerinin durumuna gre kn sahip olabilecei durumlar inceler. Bu kumanda sistemlerinin zmnde doruluk tablolarnn karlmas byk yarar salar.

Kombinasyonel zmlerde giri ve k deikenleri belirlenerek doruluk tablosunda ilgili haneye yazlr.

Her bir giri deikeninin sahip olabilecei durumlar, doruluk tablosunun ilgili hanesine kaydedilir. Bundan sonra girilerin durumuna gre hangi k ya da klar aktif (1) ise k hanesinde bu durum 1 olarak iaretlenir. Bundan sonra k hanesinde 1 bulunan satrlara ait lojik ifadeler arpmlarn toplam eklinde yazlr. Yani 0 bulunan satrlar normalde kapal kontak biiminde 1 bulunan satrlar ise normalde ak kontak biiminde ele alnarak izilir.

GEN PRES :

gen bir masann her 3 kesinde buton elemanlar bulunmaktadr. K1 presi, ancak herhangi 2 butona birlikte baslmas durumunda alacaktr. Sadece tek bir butonun uyarlmas durumunda veya nn birden uyarlmas durumunda pres almamaldr.

stenenler :1-Sistemin zmn S7200 PLC iin gerekletiriniz.

zm :

1- Doruluk tablosunun oluturulmas :

Verilen probleme ait S1, S2, S3 eklinde 3 giri deikeni bulunduundan ;

n = 3 olur. 2n formlne gre, 2n = 23 = 8 deiik durum vardr.

Buna gre doruluk tablosunu oluturalm:

Herhangi iki butona birlikte basldnda presin almas istendiine gre 3 buton da birbirlerine seri AND fonksiyonu eklinde bal olmaldrlar.

Kontak elemanlarndan biri normalde kapal olmaldr ki dier ikisi uyarldnda k aktif olabilsin. Baka bir ifadeyle, butonlardan ikisi mutlaka normalde ak ve birisi de kapal olmaldr.

rnek : Bir L lambas S1 anahtarndan yaklm ise S2 den sndrlebilecek. Veya S2 den yaklm ise S1 anahtarndan sndrlebilecektir. Sistemdeki her iki anahtar da kalc tipten olacaktr.

stenenler :

a- Doruluk tablosunu oluturunuz.

b- Doruluk tablosundan kan sonuca gre PLC programn yaznz.

Durum plan :

Problemin kavranmas :

Devrede A ve B eklinde iki giri deikeni bulunmaktadr.

Devredeki her bir anahtar L lambasn hem yakma, hem de sndrme fonksiyonuna sahiptir.

Sistem elektrik tesislerinde ska olarak kullanlan vavien tesisidir.

1. satrda her iki anahtar da uyarsz olduundan lamba yanmaz. L = 0

2. satrda sadece S2 anahtar uyarl durumda ve lamba yanar. L = 1

3. satrda sadece S1 anahtar uyarl durumda ve lamba yanar. L = 1

4. satrda her iki anahtar da uyarl ve lamba yanmaz. L = 0

Sistemin matematik ifadesi ve programlama :

Doruluk tablosunun k hanesinde 1 olan satrlar bizim istediimiz almay gerekletirecek olan satrlardr. Bunlar 2. ve 3. satrlardr. O halde bu satrlar arpmlarn toplam ekline evirelim:

L = S1 * S2 + S1 * S2 elde edilir. ( X-OR fonksiyonu )

rnek : katl bir bina da merdiven aydnlatmasnn her kattan ayr ayr yaklp sndrlmesi isteniyor. Anahtarlarn her birisi kalc tip olup, her hangi bir kattan yaklan lamba, herhangi 2 kattan sndrlebilecektir.

zm : S1 ile lamba yakldnda, S2 veya S3 ile snsn.

S2 ile lamba yakldnda, S1 veya S3 ile snsn.

S3 ile lamba yakldnda, S1 veya S2 ile snsn.

Doruluk tablosunun oluturulmas :

Verilen problemde A,B ve C eklinde giri deikeni bulunduundan ;n = 3 olur. Bu durumda 2n formlne gre; 2n = 23 = 8 deiik durum sz konusudur.

Buna gre doruluk tablosunu oluturalm :

Doruluk tablosu incelendiinde u sonuca varmak mmkndr. Tabloda yatay satrlar temsil eden ifadeler birbirleri ile arpm durumunda ve stunlar ise toplam durumundadr. Buna gre her anahtarn birbirlerine seri bal olmas gereklidir. O halde seri bal anahtardan herhangi birine baslmas durumunda (lojik 1) lambann yanabilmesi iin dier iki anahtarn normalde kapal olmas gerei hemen anlalmaldr.

Sistemin matematik ifadesi :

L lambasnn istenilen ekilde alabilmesi iin deiik kombinasyonlar mevcuttur. Lambann istenilen ekilde almasn salayan kombinasyonlar, doruluk tablosunun k ( L ) hanesinde 1 olarak iaretlediimizde problem zlm olacaktr.

Doruluk tablosunun k hanesinde istenilen almay salayabilen drt adet 1 bulunmaktadr. Doruluk tablosunun k blmnde 1 bulunan satrlar formle edersek aadaki sonuca varabiliriz :

1 bulunan satrlar yukardan aaya doru srayla ;

1. adm : S1.S2.S3 2. adm : S1.S2.S33. adm : S1.S2.S3 4.adm : S1.S2.S3

Yukardaki satrlara ait ifadeleri toplarsak aadaki sonucu elde ederiz:

L = S1*S2*S3 + S1*S2*S3 + S1*S2*S3 + S1*S2*S3

elemanlar olarak deerlendirebileceimiz pnmatik silindir, motor, valf, aydnlatma gereci vb. elemanlarla PLC arasndaki balanty k rlesi salar. PLCnin tr ve kapasitesine gre 8, 16, 32 adet k rlesi bulunabilir.

PLC iersinde dahili ve harici olmak zere iki kontak tipi bulunur. Harici kontaklar yk devresine dorudan balanabilir. Ancak dahili k konta sadece program iersinde baka fonksiyonlar etkilemek iin kullanlabilir.

k rlesinde de giri rlesinde olduu gibi normalde ak ve normalde kapal kontaklar bulunur.

k rleleri de program iersinde belli adreslere sahiptir. Program iersinde k rleleri bu adreslerden arlarak ilem yaplr. Adresi belli olmayan bir k rlesi komutunu PLC kabul etmez.

RS ( TUTMA KONTROL ) KOMUTLARI VE UYGULAMASI

HAFIZA : k sinyallerinin girii etkilemesidir. Bu da bellek fonksiyonunun belirgin bir zelliidir.

Hafza, bir geici durum sinyalinin srekli hale getirilmesi ilemidir. Bir sinyalin hafzaya alnabilmesi iin sinyalin sreklilik zellii bulunmamaldr. Yani sinyal geici bir duruma sahip olmaldr. rnein, normalde ak bir buton elemannn bir an iin uyarlmas geici bir durum sinyali (impuls) oluturur. Bunun yannda kalc tip anahtar fonksiyonlar iin hafza ilemine gerek duyulmaz.

Otomasyon sistemlerinin PLC ile gerekletirilmesinde hafza teknii iki biimde gerekletirilebilir:1- AND, OR vb. (genel fonksiyonlarndan) yararlanarak oluturulan hafza.

2- RS hafza fonksiyonlarn kullanmak suretiyle oluturulan hafza.

HAFIZA LEMNN GENEL FONKSYONLARLA GEREKLETRLMES

1-Reset arlkl ( durdurma arlkl ) hafza teknii.

2- Set arlkl ( altrma arlkl ) hafza teknii.

1. Reset arlkl hafza teknii :

Bu teknikte, set ve reset butonlar ayn anda uyarldnda reset ilemi baskn olduundan sistem kumanda almaz ( reset baskn ).

Konvansiyonel devre emas

2. Set arlkl hafza teknii :

Bu teknikte, set ve reset butonlar ayn anda uyarldnda set eleman baskn olduundan sistem kumanda alarak alr ( set baskn ).

Konvansiyonel devre emas

BELLEK ELEMANI ( RS ) LE TUTMA KONTROLRS hafza elemanlar kumanda problemlerinde ok sk olarak kullanlmaktadr. Bu nedenle btn PLC reten firmalar, belli sayda bir RS elemann intern olarak hazrlamlardr. RS hafza eleman, geici durum sinyallerinin hafzaya alnarak srekli hale getirilmesini salar. Elektrik kumanda tekniinde mhrlemeli devre balantlarna edeerdir.

Yukardaki alma diyagramna uygun PLC yazlm aada olduu gibidir. SET buton eleman bir an iin uyarldnda K1 k biti srekli 1 olur.

Bu durum RESET sinyali uygulanmasna kadar devam eder. Reset sinyali PLC giri adresine normalde kapal kontaklardan geldiinden sinyalin tersi alnmaldr. Bu buton uyarldnda K1 k biti reset olur.

DURDURMA TEKNPLC programlamada durdurma ilemleri, rle tekniinde olduu gibi normalde kapal kontak formunda gerekletirilmelidir. Kumanda programnda herhangi bir arzadan dolay sistemi durduramama gibi bir ihtimal bulunmamaldr. rnein, herhangi bir ekilde durdurma ( stop ) elemann kablosunun kopmas durumunda sistem kendini otomatik olarak durdurabilmelidir.Bellek Elemanlarnn ok Noktadan altrlp Durdurulmas :

Baz durumlarda set edilmi bir bellek eleman ( RS ) birden fazla noktadan durdurulmas gerekir. rnein bir motor iki ayr yerden altrlp, iki ayr noktadan da durdurulmas rastlanan bir durumdur.

Bu yntemde tm start elemanlar darda paralel balanr. Bu ekilde PLC input nitesine sadece tek bir adresten giri yaplr (I0.0). Ayn ekilde tm stop elemanlar darda seri balanp ayn ekilde tek bir giri adresine balanr (I0.1). Bu ekilde toplam 2 input kullanldndan bir nceki ynteme nazaran 2 input az kullanlm olunur.

Bu yntemde sz konusu motor iki farkl yerden altrlabiliyor. Yine iki farkl yerden durdurulmak istenmektedir. Ancak durdurma elemanlar stop butonu yerine PNP kl sensrlerdir. Grld zere sensrler darda paralel balanp tek bir input adresine balanmlardr. Sensrlerin birbirleri zerinden ksa devre akm dolatrp bozulmalarn nlemek iin sinyal klarna mutlaka birer diyot balanmaldr

NCELK KAVRAMI

RS hafza fonksiyonlarn kullanmak suretiyle SET ncelikli veya RESET ncelikli hafza fonksiyonlar gerekletirilebilir. Ancak bundan evvel NCELK kavramnn PLCde ne anlam tadnn bilinmesi gereklidir.

Bilindii gibi PLC, program ilemede seriyel bir yol izler. Yani, programda komutlarn taranarak ilenmesi, yukardan aaya ve soldan saa doru gerekleir. Program, END komutunun bulunduu satra kadar ilendiktan sonra, tekrar yeni bir evrim iin ilk komutun yazld satra ( baa ) dner. Buna bir tarama evrimi denilir. lk taramadaki programn bir kopyas ilem grntleri birimi (PI) denilen bir RAM alanna kopyalanr. Yani giri ve klarla ilgili deerleri hemen klara aktarmaz.

kinci bir evrimde program tekrar yukardan aaya ve soldan saa olmak zere taranr. END komutunun bulunduu satra gelindiinde, programn o anki kopyas tekrar giri grntleri birimine kopyalanr. Ancak bu alanda, bir nceki tarama evriminden dolay bulunan programa ait kopya telenerek klara ya da ilgili alanlara gnderilir. Yani, k rleleri altrlr. Zamanlayc ve sayclara ait zaman deerleri ilenir. Dikkat edilirse bir giri sinyalinin kta izlenmesi ancak bir tarama evrimi sonra gerekleir.

Bellek fonksiyonunun Reset arlkl olarak yazlmas :

Bellek fonksiyonunun Set arlkl olarak yazlmas :

BELLEK FONKSYONUNUN RESET AIRLIKLI OLARAK YAZILMASI:

Yazlmda en son ilenen komut hakim komuttur. Hem start hem de stop elemannn ayn anda uyarlmas durumunda ;

START = 1 STOP = 1 olacaktr.

Bu durumda k biti yukarda set edilirken, aada reset edilecektir. En son durum, k bitinin reset durumu olduundan, yazlm reset arlkldr denilir.

BELLEK FONKSYONUNUN SET AIRLIKLI OLARAK YAZILMASI:Yazlmda en son ilenen komut hakim komuttur. Hem start hem de stop elemannn ayn anda uyarlmas durumunda ;

START = 1 STOP = 1 olacaktr.

Bu durumda k biti yukarda Reset edilirken, aada Set edilecektir. En son durum, k bitinin Set durumu olduundan, yazlm Set arlkldr denilir.

UYGULAMA : Bir bant sistemi zerinde ilerleyen paketlere 3 deiik toz rn doldurulacaktr. Bunun iin start verici eleman uyarlarak, bant motorunun almas salanacaktr.

Paket S1 sensr alglama alan iine girdiinde bant motoru stop edecektir

Bir miktar rn pakete boaltlacaktr. Operatr ayn start butonunu ikinci kez uyararak bant motorunu tekrar altracaktr.

Paket bu defa S2 sensr tarafndan alglandnda tekrar ve ikinci rn, ayn ekilde bir sonraki ilemle 3. rnn dolmas salanacaktr.

Bu ilemler ayn ekilde devam etmelidir.

POZTF BR DEMN TESPT EDLMES (EU):

Bu komut, 0'dan 1 konumuna her geite, sadece bir tarama iin g akna izin verir. alma grafiinden de grld gibi bir butonun kapatlmasyla (pozitif deiim) kta sadece bir tarama evrimi sresince sinyal elde edilir. Bu sinyalin sresi tarama evrimiyle ilgili olduundan ok ksadr.

Uygulama 1 :

PLC cihazmzn I0.0 giri adresine normalde ak bir buton eleman balayalm: Butonu srekli uyarl ( kapal ) tutup, bu esnada Q0.0 adresli kn sadece bir tarama evrimi sresince ON olduunu grmeliyiz.

NEGATF BR DEMN TESPT EDLMES (ED):

Bu komut 1'den 0 konumuna her geite, sadece bir tarama iin g akna izin verir. alma grafiinden de grld gibi normalde ak bir buton kapatldnda kta bir sinyal gzlenmez. Ancak buton eleman aldnda (negatif deiim) sadece bir tarama evrimi sresince bir k sinyali elde edilir. Bu sinyalin sresi tarama evrimiyle ilgili olduundan ok ksa srelidir. ktaki impuls sinyali, giri sinyalinin den kenarnda olutuundan dolay negatif bir deiimin tespit edilmesinde kullanlr.

UYGULAMA 2 :

Bir bant sistemi zerinde ilerleyen paketlere 3 deiik toz rn doldurulacaktr. Bunun iin start verici eleman uyarlarak, bant motorunun almas salanacaktr.

Paket S1 sensr alglama alan iine girdiinde bant motoru stop edecektir

Bir miktar rn pakete boaltlacaktr. Operatr ayn start butonunu ikinci kez uyararak bant motorunu tekrar altracaktr.

Paket bu defa S2 sensr tarafndan alglandnda tekrar ve ikinci rn, ayn ekilde bir sonraki ilemle 3. rnn dolmas salanacaktr.

Bu ilemler ayn ekilde devam etmelidir.

PLC OTOMASYONUNDA SNYAL AKIMALARI:Birbiriyle ayn anda devrede olmamas gereken sistemler vardr. rnein; 3 fazl asenkron motorlarda devir ynnn deiiminde her iki yn rlesinin ayn anda devrede bulunmas hali istenmeyen bir durum olup, faz akmas ile sonulanmaktadr. O halde bu iki rle ayn anda devrede bulunmamaldr.

Kilitleme, gerek anlamda yasaklama kavramndan yararlanlarak oluturulmu sistemdir. Ayn anda devrede bulunmas istenmeyen dier alma organna ait giri ya da k sinyalinin sfr deeri sorgulanr.

ki giri sinyalinden birisi verildikten sonra, ikinci giri sinyalinin yasakland sistemlere kilitlemeli sistemler ad verilmektedir.

Kilitlemelerin grevi, otomasyon sistemlerinde eitli istenmeyen durumlar engellemektir. rnein, bir ynde dnmekte olan bir elektrik motorunun ayn anda aksi ynde dnmeye zorlamak, gerek elektriksel gerekse mekanik ynden arzu edilmeyen ve sistemde hasarlara yol aabilecek bir durum oluturur.

rnek : Bir ykleme tesisinde adet motor farkl ykleri kaldrmaktadr.

M1 = 3 Kw, M2 = 5 Kw ve M3 = 7 Kw. Ancak tesisin toplam g kapasitesi 10 Kw ile snrlandrlmtr. Tesis toplam 10 Kw snrn amayacak her trl kombinasyonda almaldr.

Problemin kavranmas : Vin motorlar normalde ak yay geri dnl bir butona ( S1, S2, S3 ) basl olduu srece almaldr. ( Kesik altrma )

Sistemde ayrca bir reset ( stop ) butonu bulunmayacaktr. rnein, 3 Kw ve 5 Kwlk motorlar devrede iken 7 Kw gcndeki motor devreye alnmak istendiinde bu motora ait sinyal etkisiz olacaktr.

Ayn ekilde 7 Kw gcndeki motor devrede iken, 5 Kw devreye alnmak istendiinde bu motor kumanda sinyali almasna ramen devreye girmeyecektir. Aksi halde 10 Kw snr alm olmaktadr.

zm nerisi:10 KW snrn aan tek ihtimal M2 ve M3 motorlarnn ayn anda devrede bulunmasdr. Bu nedenle her iki motora ait ( M2 ve M3 ) devresinde kilitlemeler kullanlmaldr.

BELLEK ELEMANLARINDA KARILIKLI KLTLEME TEKNOtomasyon sistemlerinin PLC ile gerekletirilmesinde birbirini ters etkileyen sistemlerin tasarmnda, iin ciddiyeti ynyle iki tr gvenlik nlemi ayn anda alnmaldr.

1-Yazlm kilitlemesi. ( software kilitleme )

2- Donanm kilitlemesi ( Hardware kilitleme )

1- YAZILIM KLTLEMES ( SOFTWARE KLTLEME )Otomasyon sistemleri PLC ile tasarlanrken kontaklarla oluturulan mhrleme tekniinden ziyade bellek elemanlar (RS) kullanlr. Bu nedenle kilitleme konusunu bellek elemanlar ile oluturacaz. Bir sistem alrken dier bir sistemin o anda almas saknca oluturuyorsa bu durumda bellek elemanlar karlkl olarak kilitlenmelidir.

Yazlm kilitlemesini iki biimde uygulayabiliriz:

a- Bellek elemannn ( RS ) set ksmnda kilitleme.b- Bellek elemannn ( RS ) reset ksmnda kilitleme.

a- Bellek elemannn ( RS ) set ksmnda kilitleme.

Bu kilitleme ilemi bellek elemannn set giriinde yapldndan bu isim verilmitir. Set giriinde oluturulan AND fonksiyonu sayesinde, set ileminin yaplabilmesi iin dier alma organna ait kn, mutlaka sfr deerine sahip olmas gerekir. Yani bir k aktiken dier kn aktif olmas engellenmektedir.

b- Bellek elemannn ( RS ) RESET ksmnda kilitleme :Bu kilitleme ilemi bellek elemannn set giriinde yapldndan bu isim verilmitir. Bu ekilde Q0.0 = 1 iken, Q0.1 k srekli reset durumundadr. Ayn ekilde Q0.1 =1 iken, Q0.0 k srekli reset durumundadr. Ayn anda almas istenmeyen sistemlerde kullanlabilir bir yntemdir.

2- DONANIM KLTLEMES ( HARDWARE KLTLEME )

Bu kilitleme ynteminde istenmeyen sinyaller, PLC dnda yaplacak olan balantlarla giderilir. Elektrik kumanda devresinde meydana gelen ksa devreler sonucunda oluan kontak yapmalarnda, yazlm kilitlemeleri yetersiz kalr. Bu yetersizlii ortadan kaldrmak amacyla PLC dnda, kumanda elemanlarnn ( rle, kontaktr vb. ) kontaklar zerinden de kilitlemeler gerekletirilmelidir.

Ciddi arzalara sebep olabilecek durumlarda, gerek yazlm iinde gerekse donanm olarak her iki kilitleme ekli mutlaka kullanlmaldr.

Unutulmamaldr ki sadece yazlm yoluyla yaplan kilitlemeler, kontak yapmas durumunda etkisiz kalacaktr.

ekilde byle bir prensip uygulama grlmektedir. Buna gre Q0.0 ve Q0.2 klarnn ayn anda almas istenmemektedir

Yazlmda gerekli kilitlemeler yaplmasna karn, donanm ynyle de PLC dnda gerekli kilitleme balantlar yaplmtr. Bu ekilde herhangi bir ksa devre halinde kontak yapmas olumusa bu durumda sz konusu kontak ak durumda bulunacaktr. Bu ekilde dier bir k altrmak mmkn olmayacaktr.

UYGULAMA : A + B + B - A - eklindeki ardk kumanda zincirinde, ift etkili silindirler 5/2 tek bobin uyarl ve yay geri dnl ynlendirme valfleri ile kumanda edilmek isteniyor. Sistemin kumandasn PLC iin hafzal sralayc yntemini kullanarak gerekletiriniz.

Elektropnmatik sistemlerde ardk kumanda zincirinin PLC ile kumanda edilmesinde 5/2 tek bobin uyarl ve yay geri dnl ynlendirme valflerinin kullanlmas durumunda, u prensip zm zinciri uygulanmaldr :

Prensip zm zinciri : almay ilk defa balatmak iin start art belirlenir.

Adm says kadar yardmc rle kullanlr. ( M1.1, M1.2, M1.3, vb. )

Bir admdan dier bir adma gemeyi salayan artlar ( sinyal vericiler ) yol-adm diyagramlar oluturularak belirlenir.

Bir nceki adm gereklemise ve bir admdan dier bir adma gemeyi salayan sinyal verici eleman uyarlmsa yardmc rle set edilir.

En son admn tamamlanmas ile beraber tm yardmc rleler reset edilir.

Yardmc rleler klara atanr.

Pnmatik devre emas :

A+B+B- A- eklindeki ardk kumanda zincirinin PLC ile kumandas :Pnmatik devre emasnda grld gibi A+B+B-A- eklindeki ardk kumanda zinciri, tek bobin uyarl ve yay geri dnl ynlendirme valfleri ile gerekletirilmektedir. Tm elektropnmatik sistem zmlerinde, zm yntemi her ne olursa olsun mutlaka bir balang art bulunmaldr. Yol-adm diyagramndan grld gibi, ilk alma adm gerekletirilmeden nce ( A+ ) kumanda zincirinin, en son admn gerekletirip gerekletirmedii sorgulanmaldr. A+B+B-A- eklindeki bir alma iin en son adm A silindirinin geri son konumunda ( A - ) olmasdr. Bu durumda a0 sinyal verici eleman uyarldr. almay balatma iin start eleman uyarl ve en son adm sinyal vericisi ( a0 ) uyarlm ise ilk adm almas gereklemelidir.

Yay geri dnl valfler, bobin enerjisi var olduu srece konumlarn muhafaza ederler. Bu nedenle kumanda zinciri iersinde valf bobini sinyalleri, RS hafza fonksiyonlaryla hafzaya alnmak suretiyle konumlarn koruyabilirler.

A+B+B-A- eklindeki bir almann programlanmas sembolik adresleme ile gerekletirilecekse aadaki sembol tablosu oluturulmaldr :

Sembol tablosu :

Not : Programlamada 4 adet yardmc rlenin ayn anda reset edilmesi ileminde tm yardmc rleler ayr ayr reset edilmek yerine, R komutunun altna yazlan 4 rakam ile M1.1den M1.4e kadar olan tm yardmc rleler ( 4 adet ) ayn anda reset edilebilmektedir. Bu yntem, S7-200 PLC cihazlar iin geerlidir. Dier PLC cihazlar iin ayr ayr resetleme ilemi yaplmaldr.

PLC ALIMA EVRM VE UYGULAMALARI

1- TEK BUTONLA START-STOP UYGULAMASI :3 fazl bir asenkron motor normalde ak, uyarldnda kapanan tek bir butonla hem altrlp ( set ), hem de durdurulmak ( reset ) isteniyor:

Butona bir kez baslp ekildiinde motor alacak, ayn butona ikinci bir kez baslp ekildiinde ise motor duracaktr. Ayrca motor termik bir rle zerinden ar akmlardan korunacaktr.

zm :

Problemin birden fazla zm mevcuttur. rnein S7-PLC iersinde kullanma hazr olarak bulunan, ykselen kenar tetikleme sinyali komutunu (EU) kullanmak suretiyle zme ulalabilir.

Problemin zm iin, kesinlikle elektrik kumanda devreleri mantndan uzaklam olmak gereklidir. nk I0.0 buton eleman, Q0.0 kn hem set, hem de reset etmelidir. Bu nedenle set ve reset ilem komutlar alt alta yazldnda, bir evrimde set ilemi, ikinci veya sonraki herhangi bir evrimde ise reset ilemi gereklemelidir. Bu nedenle set ve reset ilemlerini farkl evrimlere yaymak gereklidir.

Pozitif ykselen kenar komutu ( EU), I0.0 girii kapal kald srece sadece tek bir evrim iin sinyal retir. Bundan sonraki evrimlerde sinyal retmez.

I0.0 giri adresi =1 yapldnda ilk evrimde sadece set komutu trtlr. Q0.0 k adresi = 1 olur.

I0.0 giri adresi ikinci bir kez uyarldnda, ilk evrimden dolay alan Q0.0 konta M0.0 bitini tekrar set edemez. Ancak alt satrda kapanan Q0.0 konta bu defa reset ilemi yaptrr.

TEK BUTON UYARILI ARDIIK KUMANDA UYGULAMASINormalde ak fakat uyarldnda kapanan bir buton ile 3 adet soutucu motoru ( fan ) u ekilde altrlmak isteniyor:

S1 butonu bir kez uyarldnda birinci fan motoru ( M1 ) srekli almaya balyor. S1 butonu ikinci kez uyarldnda ikinci fan motoru ( M2 ), buton nc kez uyarldnda ise nc fan motoru ( M3 ) srekli almaya balyor. S1 drdnc kez uyarldnda almakta olan tm motorlar duracaktr ( reset ).

PLC DE ZAMANA BAIMLI KUMANDA TEKNZaman fonksiyonunun oluturulmas kumanda tekniinde temel lojik fonksiyonlardandr. Zaman elemanlarnn grevi; bir giri sinyaline kar zamana baml k sinyali retmektir. PLC iinde zamanlayclar numaralandrlmlardr. retici firmaya gre eitli say ve fonksiyonlara sahip zaman elemanlar ( timer ) hazr bir ekilde kullanma sunulmutur. Kullanm iin sadece basit bir programlama yeterlidir.

Zaman elemanlarnn intern olarak nasl alt normal artlarda programcy ilgilendirmez. nk kullanm iin nemli olan zaman elemannn fonksiyonudur. PLC cihazlarnda genelde dijital zaman elemanlar kullanlmaktadr. Bu prensibe gre intern olarak oluturulan sayma darbeleri bir geri saycya iletilir.

ncelikle zamanlaycya start sinyalinin verilmesiyle sayma deeri yklenmi olur. Zamanlayc, intern sayma darbeleri ile sfra ulatnda zaman bitmitir.

PLC iersindeki zamanlaycy kullanabilmek iin zamanlayc ile ilgili parametrelerin tanmlanmas gereklidir.

ZAMANLAYICI PARAMETRELER:

Zamanlayc numaras : PLC iersindeki ka numaral zamanlaycnn kullanlaca belirtilmelidir. rnein, S7-200 CPU 212 tip PLC i bnyesinde retici firma tarafndan hazr olarak kullanma sunulmu 0-63 arasnda toplam 64 adet zamanlayc bulunmaktadr. Programlamada bunlardan hangisinin kullanlaca belirtilmelidir. Ayrca zamanlayclar, bir program iersinde birden fazla programlanmamaldr. rnein bir program iinde iki adet zamanlayc kullanmak gerektiinde, her iki zamanlaycya da ayn numaralar verilmemelidir. rnein birinci zamanlayc T38 ise ikincisi T39 veya baka bir adres numaras olmaldr.

Zamanlaycnn tr : PLC marka ve modeline gre cihazlarn i bnyelerinde sahip olduklar zamanlayclar deiik olabilir. Ancak temelde her PLC cihaznda bulunabilecek iki tip zamanlayc mevcuttur.

1- Kapamada gecikmeli zamanlayc.

2- ekmede gecikmeli zamanlayc.

Zaman deeri : Zamanlayclarn programlanmasnda milisaniye, saniye veya dakika olarak zaman deerlerinden herhangi birisi girilmelidir. Bu kullancya ait bir seimdir.

Reset : Zamanlaycnn ne ekilde reset edilecei zamanlaycnn trne gre deiebilir. rnein, kapama gecikmesi yapan bir zamanlaycda ayrca bir reset girii bulunmaz. Resetleme ilemi, zamanlamay balatma sinyalinin kesilmesiyle yaplr. Buna karlk ama gecikmesi yapan bir zamanlaycda ise ayrca bir reset girii bulunmaktadr. Bu hususlarn daha nceden bilinmesi gereklidir.

TON TP ZAMANLAYICI VE PARAMETRELER

Aada kapamada gecikmeli zamanlaycnn programlanabilmesinde gerekli olan alma grafii verilmitir.

TON zamanlayc uygulamas -1: PLC I0.0 giri adresine bal alter uyarldktan 5 saniye sonra motor alacaktr. alter kapal kald srece motor almasn srdrmelidir. alter=0 yapldnda motor durmaldr.

TON zamanlayc uygulamas -2 : I0.7 girii impuls darbesiyle uyarlacak. A silindiri A+ hareketini yaparak dar hareket ederek bir koltua 3 saniye botunca kuvvet uyguladktan sonra geri dnecektir. I0.7 girii srekli uyarl tutulduu srece bu evrim tekrarlanacaktr.

TOF TP ZAMANLAYICI PARAMETRELER

TOF zaman parametreleri:1 ms 32.767 s T32, T96

10ms 327.67 s T33-T36, T97-T100

100 ms 3276.7 s T37-T63, T101-T255

UYGULAMA-1 : Bir lunaparktaki oyuncak atn u ekilde almas isteniyor: Jeton atlyor. Oyuncak at 5 saniye sreyle alp duruyor.

UYGULAMA-2 : Bir band sisteminin aadaki gibi almas istenmektedir.

PLC I0.0 adres girii uyarldnda Q0.0 kna bal motor hemen alacaktr.

PLC nin 3 input giriine deiik zaman deerleri atanacaktr.

rnein ; I0.1 = 1 ise, 3 saniye

I0.2 = 1 ise, 6 saniye

I0.3 = 1 ise, 10 saniye sreyle band motoru alp durmaldr.

TONR TP ZAMANLAYICI PARAMETRELER

Uygulama: 3fazl asenkron motorun alma sresine bal olarak rulmanlar belli bir sreden sonra deitirilecektir. Bu nedenle sadece motorun alt sreler tespit edilmelidir. Rulman deiim sresine gelindii flar yapan bir lamba ile bildirilmelidir.

ZAMANA BAIMLI ARDIIK KUMANDA TEKN VE UYGULAMALARI

Zamana baml ardk kumanda tekniinde, bir sonraki ileme geilmeden nce bir nceki ilemin gerekleip gereklemedii sorgulanmaldr. Eer bir nceki ilem gereklemise ve ilgili zamanlaycya ait kontak kapanmsa bir sonraki ilem gerekletirilir.

Aada zamana baml ardk kumanda prensibi grlmektedir.

SAYICILAR ( COUNTERS ) VE UYGULAMALARIEndstride retilen rnlere ait miktarlarn belirlenmesi ou zaman darbelerin saylmas yntemi ile gerekletirilmektedir. Bunun iin sayma darbeleri bir saycya uygulanr. Sayc iindeki sayma darbeleri 16 bitlik (1 word) bir alandadr.

Sayc ; her 0'dan 1'e gei olgusunda sayan bir elemandr.

S7 200 PLC de 3 tip sayc bulunmaktadr.

CTU : Yukar sayc

CTD : Aa sayc

CTDU : Aa-Yukar sayc

SIEMENS S7-200 CPU 221, 222, 224 model PLC cihazlarnda kullanma hazr 0-255 arasnda toplam 256 adet sayc bulunur.

Yukar Sayc : ( CTU )Yukar Say komutu (CTU) sayma (CU) giriinin her ykselen kenarnda anlk deeri bir attrr. Anlk deer (CV) ayar deerine (PV) eit veya bykse k biti (Q) 1 olur. Reset girii (R) geldiinde sayc sfrlanr.

stenilen deere ulaldnda sayc i biti aktif olur. rnein C48=1 olduunda ne yaplaca tamamen kullancya ait bir durumdur.

UYGULAMA-1: PV=CV ise durdur.Daha nce balatlm bulunan bir sre, saycnn istenilen deere ulamasyla sona erdirilebilir. Start butonu ile band motoru altrlyor. Sayc sayma deeri ayar deerine eit olduunda (CV=PV) band motoru durduruluyor

Aa Sayc : (CTD)Aa Say komutu (CTD), yukar sayma giriinin (CD) her ykselen kenarnda (0dan 1e dnmnde) anlk sayma deerini bir azaltr. Cxx anlk deeri 0a eitse Cxx biti set olur. LD (Load) girii geldiinde sayc biti sfrlanr ve anlk deer PV deerine eit yaplr. Sfra ulaldnda sayma ilemi durur (ve Cxx biti set olur).

Yukar - Aa sayc ( CTUD ) :

Yukar/Aa Say komutu (CTUD), yukar sayma giriinin (CU) her ykselen kenarnda yukar sayar, aa sayma giriinin (CD) her ykselen kenarnda ise aa sayar. Saycnn anlk deeri Cxx o ana kadarki saylan deeri saklar. Sayma ilemi yapld anda anlk deer ile ayar deeri PV karlatrlr.

Maksimum deere (32767) eriildiinde yeni bir yukar sayma girii anlk deerin minimum deere dnmesine neden olur (-32768). Ayn ekilde, minimum deere ulaldktan sonraki aa sayma giri sinyali anlk deerin maksimum deer (32767) olmasna neden olur.

Anlk deer Cxx ayar deeri PVye eit veya bykse Cxx biti set olur. Dier durumda sfrdr. Reset (R) girii geldiinde veya Reset komutu ilendiinde sayc sfrlanr. CTUD saycs PV deerine ulatnda sayma ilemi durur.

EMBED Package

Bu rnekte 1.kap VEYA kapsdr. k Q1=A+B 2.kap VE kapsdr. k Q2=C.D dir.

3. kap VE kapsdr. k Q3=Q1.Q2.E olur.

Q3=(A+B).(C.D).E bulunur.

Bir doruluk tablosundan Lojik ifade karlrken , tabloda sonucun 1 olduu yerlerde girilerin durumu arplarak , ilem karlr.

deikenli bir doruluk tablosunda sonucun 1 olduu yerlerdeki deiken (giri) durumlar arplarak , dier 1 lerin durumuyla toplanr.

Doruluk tablosunda devrenin alt durumlarda k (Q) 1 ile gsterilmitir.Rlelerin enerjili olduu durumlar 1 ile ,enerjisiz olduu durumlarda 0 ile gsterilmitir.

Devrenin alt , yani Q knn 1 olduu durumlarda A,B,C rlelerinin durumlarn yazalm.

Q=A.B.C+A.B.C+A.B.C

imdi bu ileme gre lojik kaplarla devreyi kuralm.

PAGE 2

_1083142590.vsd

_1083199625.vsd

_1118575042/V3.1 STEP 7 MicroWIN SP2.lnk

_1082482878.vsd