Pletismografta V, V*,Pağız ölçümleri ve volüm ölçümleri

Doç. Dr. Elif Şen

Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları AD

Çıkar Çatışması

Kongre katılım desteği

Novartis Glaxo-Smith Kline

Sunum Planı

Pletismograf nedir? Hangi volümler ölçülür? Endikasyonları Pletismograf tipleri ve çalışma prensibi Volüm ölçümü (teste hazırlık, testin yapılışı,

raporlama) Gaz dilüsyon yöntemleri ve pletismografi ile

yapılan volüm ölçümleri arası farklar

Pletismograf

Kapalı bir kabinde oturan kişinin toraks

içinde solunum yollarıyla bağlantısı

olan ve olmayan tüm gaz volümünün

ölçülmesini sağlayan bir cihazdır.

Kabin hacmi 500- 700 lt

Büyük oranda pleksiglastan

yapılmıştır.

İnterkom sistem aracılığıyla

teknisyen- hasta bağlantısı

kurulur.

Kapısı kapatıldığında

kapalı bir sistem haline

gelen kabinde,

Volüm

basınç

akım değişiklikleri

uygun ölçüm araçlarıyla

belirlenir.

Bilgisayara kaydedilir.

Pletismograf ile ölçülen volümler

Torasik gaz volümü (TGV)

Total akciğer kapasitesi (TLC)

Rezidüel volüm (RV)

Fonksiyonel rezidüel kapasite (FRC)

RV/TLC

Vital kapasite (VC)

İnspiratuar kapasite (IC)

Ekspiratuar rezerv volüm (ERV)

Pletismograf ile volüm ölçümleri için endikasyonlar

Restriktif hastalıkların tanısı

Akciğer volümleri ölçülerek restriktif ve obstrüktif fonksiyonel

bozukluğun ayırımı

Obstrüktif akciğer hastalıklarında görülebilen hava hapsinin (hava

kisti, bül) değerlendirilmesi

Akciğer volüm ölçümlerinin tekrarı gerektiğinde veya hasta gaz

dilüsyon yöntemlerine koopere olamıyorsa

Kontrendikasyonlar

Pletismograf kabinine girmeyi engelleyen mental konfüzyon, kaslarda

koordinasyon bozukluğu, vücut ateli

Klostrofobi

Pletismograf içine yerleştirilemeyecek devamlı damardan infüzyon uygulanan

hastalar

Göğüs içi basınç artışından etkilenebilecek göğüs tüpü, transtrakeal O2

kateteri gibi durumlar

Oksijeni test süresince kesilemeyen hastalar

Pletismografi ile volüm ölçümü yapılmasının avantajları

Toraks içinde bulunan tüm hacmi ölçtüğü için gaz dilüsyon

yöntemlerine göre daha doğru sonuç verir.

Gaz dilüsyon yöntemlerine göre volümler daha kısa sürede ölçülür.

Testlerin tekrarlanması gaz dilüsyon yöntemlerine göre daha

kolaydır.

Günümüzde akciğer volümlerinin ölçümünde altın standart

olarak kabul edilen yöntemdir.

Pletismografinin dezavantajları

Büyük bir cihaz ve yer kaplar.

Pahalı

Klostrofobik hastalarda uygulanamaz.

Pletismografide ölçümlerin

dayanağı

“Boyle kanunu: P1.V1 = P2.V2”

Sabit ısıda gaz volümü basınçla ters

orantılı olarak değişir.

Torasik gaz volümü (Vtg) sakin solunum esnasında ekspirasyon

sonunda ölçülür. Böylece FRC ölçülmüş olur.

Kapısı kapandığında kapalı sistem haline gelen kabinde volüm,

basınç ve akım değişiklikleri saptanır.

İnspirasyon ve ekspirasyon sonunda, akım olmadığında

“ağız içi basıncı = alveol basıncı”

Ağız içi basınç, kabin içi basınç ölçülür.

Pletismograf tipleri

1. Basınç pletismografı

(volüm sabit, basınç değişiklikleri kaydedilir.)

2. Volüm pletismografı

(basınç sabit, volüm değişiklikleri kaydedilir.)

3. Akım pletismografı

(akım hızının entegrasyonu ile volümler

hesaplanır.)

Basınç Pletismografı (volüm sabit)

Kabin duvarına yerleştirilmiş basınç transduseri

aracılığıyla göğüs kafesinin solunum hareketleri

sonucunda kabin içinde oluşan basınç değişiklikleri

kaydedilir.

Kabin içine miktarı bilinen volüm şırıngayla verilerek kabin

içi volüm ve basınç değişikliklerine göre kalibre edilir.

Kabinde hava akım hızı ölçümleri bir

pnömotakograf aracılığıyla yapılır.

Ağızlığın önünde bulunan shutter

kapatıldığında pnömotakografa giden

havayolunu keser.

Shutter genellikle otomatik olarak

devreye girer.

Basınç ölçer shutter ile hasta ağızlığı

arasındaki bölümde yer alır. Ağız

basıncını ölçmeye yarar.

Pnömotakograf

Shutter

Ağız basıncı

Akım hızı

Shutter

Ağız basıncı (P mouth)

Akım hızı

Kabin basıncı (P box)

Pnömotakograf

BASINÇ PLETİSMOGRAFI

FRC ölçümü

Hasta kabinde oturur.

Burun klipsi takılır.

Ağızlıktan sakin bir şekilde nefes alıp vermesi

istenir.

Ekspiryum sonunda shutter kapatılır.

Hastadan panting(kısa – kesik soluma) yapması

istenir.

Panting manevrası hem ağız basıncı hem de kabin

basıncında değişikliğe neden olur.

Her inspiratuar eforla ağız basıncı düşer, akciğer

volümü artar.

Kapalı kabinde akciğer volümü artışı kabin basıncını

arttırır.

Her ekspiratuar eforda, Akciğer volümü azalır, kabin basıncı düşer. Ağız basıncı ise artar. Shutter kapalı olduğu için

ağız basıncı= alveoler basınç

Shutter

ΔPm=alveoler basınç değişimi

Akım hızı

ΔPb = akciğer volüm değişimi

Pnömotakograf

BASINÇ PLETİSMOGRAFI

İnspirasyonda ağız basıncı düşer, akciğer volümü artar.

Ekspirasyonda ise ağız basıncı ise artar, akciğer volümü azalır.

Bu eğrinin eğimi ölçülerek, akciğerlerdeki gaz volümü saptanır.

Buna torasik gaz volümü (TGV) denilir.

Ekspiryum sonu akciğer volümünde yapılan bu ölçüm ile FRC

hesaplanır.

“Boyle kanunu: P1.V1 = P2.V2”

• P. V = ( P+P) . ( V+ V)

Eksp sonu akciğerlerdeki basınç (atmosferik basınç)

Solunum eforlarıyla alveoler basınç değişikliği

Eksp sonu akciğerlerdeki volüm (FRC)

Solunum eforlarıyla Vtg değişiklikleri

ΔPm

ΔPb

• V = V x ( P+P)

P

• V = atmosferik basınç x Pb

Pm

FRC

Kalibrasyon

Günlük olarak volüm, ağız ve kabin basıncı kalibre

edilmelidir.

Haftada bir akım sensörünün duyarlılığı kontrol

edilmelidir.

En az ayda bir kez veya şüphe durumunda sağlıklı kişi

üzerinde kontrol edilmelidir.

TESTE HAZIRLIK

Hastaya test anlatılmalı.

Kapı açıkken pletismografın içinde oturması uyumunu arttırır.

Kapının içeriden açılabileceği bilgisi verilmeli.

Panting manevrası teknisyen tarafından gösterilmeli.

Her iki elini yanağına götürerek kısa kesik solumalar yapacağı

göstererek anlatılmalı ve kabin dışında hastaya yaptırılmalıdır.

TEST

Hasta oturduktan sonra kapı kapatılır.

Kabin içi ısının sabitlenmesi için 30 sn beklenir.

Hastaya ağızlığı ağzına yerleştirerek sakin soluk alıp vermesi söylenir. (3-10 soluk )

Normal ekspirasyon sonunda shutter kapatılır.

Hastaya panting yaptırılır. (0.5 - 1.0 Hz sıklığında)

Ağız basıncı ( Pm) ve akciğer volüm değişmesi (V) arasındaki

eğri gözlenir.

3-5 adet teknik olarak yeterli panting manevrası kaydedilir.

Shutter açıldıktan sonra ERV manevrası yaptırılır ve ardından yavaş

inspiratuar vital kapasite manevrası yapılır.

PANTİNG MANEVRASI

Panting sırasında yüzeyel ve hep sabit hacimle soluk alıp vermelidir. Bu şekilde göğüs içindeki hava komprese ve dekomprese olur.

Birkaç normal soluktan sonra 0.5-1/saniye olacak şekilde panting yaptırılır.

Panting manevrası sırasında karşılaşılan sorunlar

Hızlı veya yavaş panting

Kapalı havayoluna karşı soluk alıp vermede sorun

Ağızlıktan kaçak olması

Shutter kapandığında yanakların şişmesi

EĞRİLERİN DÜZENLENMESİ

Teğet açısı ortalama açının % 10’undan fazla olmamalı

Ekrandaki eğriler görsel olarak değerlendirilerek uyumsuz olanlar

atılabilir.

Eğri transduserlerin kalibre edildiği sınırların içinde olmalıdır ( 10

cmH2O düzeyinde). Bunun üzerindeki eğriler ekrandan taşar.

Ekrandan taşmamasına dikkat edilmelidir.

Ekrandan eğrinin taşması kabin içi ısı dengesinin

yetersizliğini veya panting volümünün fazla olduğunu

gösterir.

KABUL EDİLEBİLİRLİK

Panting manevrası volüm ve hız bakımından doğru olmalıdır (0.5-1 Hz/sn).

Eğri kapalı olmalı, ekrandan taşmamalıdır.

Ekrandan taşan eğri ısı dengelenmesi yetersiz, panting hacmi fazla

3-5 adet teknik olarak doğru panting manevrası kaydedilmeli.

En az 3 kez FRC değeri ölçülmeli (%5’den az değişkenlik) . Her bir manevrayı

takiben ERV ve IVC manevraları da yapılmalı.

Sonuçların ortalaması verilmelidir.

Maksimum 10 test yapılmalıdır.

VC için en yüksek değer alınır.

RAPORLAMA

FRC, ERV, IC için testlerin ortalaması alınır.

RV: FRC- ERV

2.54 – 1.05= 1.49

TLC: RV+VC

1.49 + 4.93 = 6.42

He dilüsyon ve N2 arınma yöntemleri obstrüksiyonun şiddeti arttıkça

nonhomojen dağılım nedeniyle gerçek değerinden daha düşük sonuç

verirler.

FRCpl –FRC(He veya N2) farkı akciğerlerdeki kist ve bül gibi oluşumların

gaz hacmini verir.

FRCpl /FRC(He-N2)>1 ise pletismografla saptanan, ancak gaz dilüsyon

yöntemleriyle ölçülemeyen gaz volümü olduğunu gösterir.

Akciğer hacim azaltıcı cerrahi için aday olan hastalarda bu oran ölçülebilir.

Gaz dilüsyon yöntemleri ve Pletismograf ölçümleri arası fark