Podstawy rachunkowości

5/15/2018 Podstawy rachunkowo ci - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/podstawy-rachunkowosci 1/19

RACHUNKOWOŚĆ – ZARYS OGÓLNY

Rachunkowość zajmuje się odzwierciedlaniem zjawisk i procesów gospodarczych zachodzą cych w podstawowych ogniwach

działalności gospodarczej a wię c podmiotach typu przedsię biorstwa czy instytucje. Chodzi tu o zjawiska i procesy dotyczą ce mają tku

i kapitału.

Odzwierciedlenie w uję ciu rachunkowości to ujmowanie określonych zjawisk i procesów, ich odwzorowywanie w uję ciu liczbowym

a to odwzorowanie moŜemy traktować jako proces przetwarzania danych.

Szeroko ujmowane przetwarzanie danych to podział zjawisk, ich dokumentacja, ewidencja, przekształcanie (przeliczanie) w/gokreślonej metody i emisja informacji wynikowych w formie sprawozdań.

Charakterystyczną cechą rachunkowości jest to, Ŝe swoje obserwacje prowadzi w mierniku pienięŜnym czyli odzwierciedla zjawiska

w tym mierniku, co nie oznacza, Ŝe mierniki naturalne nie są stosowane. Mierniki te - jeśli wystą pią - słuŜą do przekształcenia ich w

miernik pienięŜny (ilość x cena = wartość).

Zjawisko w uję ciu rachunkowości to określony stan lub zmiana tego stanu wyraŜony w wartościach pienięŜnych (posiadanie przez

jednostk ę środków pienięŜnych to stan a ich wydatkowanie to zmiana stanu). Zmiana stanu to zaszłość albo operacja gospodarcza,przy czym zmiana ta musi pocią gać za sobą konsekwencje natury finansowej wpływają ce pośrednio lub bezpośrednio na mają tek.

Sam fakt zawarcia umowy cywilnoprawnej nie jest zaszłością z punktu widzenia rachunkowości. Tak jest np. z umową kredytu.

Dopiero udzielenie kredytu jest zaszłością (stwarza określone skutki). Operacja gospodarcza wystę puje wówczas gdy wpływa nanaszą sytuację mają tkową . Cią gi zaszłości (operacje) tworzą procesy. W działalności jednostek wytwórczych wyróŜnia się wieleprocesów gosp. m.in. proces zaopatrzenia, produkcji, sprzedaŜy, zakupu itp.

Aby móc podejmować decyzje zarzą dcze naleŜy posiadać zasób informacji o obiekcie, w stosunku do którego naleŜy podjąć

określone decyzje. Rachunkowość pełni wobec zarzą dzania rolę słuŜebną czyli musi dostarczać informacji bę dą cych podstawą decyzji zarzą dczych.

Rachunkowość jest zatem elementem systemu informacji ekonomicznej danego podmiotu. Element ten moŜe wystę pować w

dwojakim znaczeniu:

- w uję ciu statycznym - jako część tego systemu (np. gospodarka środkami trwałymi),

- w uję ciu dynamicznym - jako proces przetwarzania danych źródłowych w dane wynikowe.

Funkcje rachunkowości:

- informacyjna - polegają ca na dostarczaniu informacji dla potrzeb podejmowania decyzji

zarzą dczych,

- kontrola - przejawiają ca się w ochronie i zabezpieczaniu danych (obejmuje stref ę

zapobiegania marnotrawstwu poprzez sprawdzenie stopnia rozbieŜności stanów istnieją cych

z załoŜonymi),

- analityczna - polegają ca na interpretacji danych liczbowych dostarczonych przez

rachunkowość.

Wszystkie te funkcje moŜna sprowadzić praktycznie do jednej funkcji - informacyjnej. Odbiorcami informacji są właściciele firm,

kontrahenci, fiskus, ZUS, akcjonariusze itp.

Rachunkowość jest elementem systemu informacji a wykształciła się w średniowieczu od czasów rozwoju kupiectwa, gdy trzeba było

ewidencjonować stan rozrachunków pomię dzy kupują cym a sprzedawcą .

Podstawową metodą rachunkowości jest metoda bilansowa.

Bilans to podwójność. Metoda bilansowa to podwójne spojrzenie na mają tek jednostki a mianowicie:

- pod wzglę dem rzeczowego uję cia mają tku (czym działamy, czym dysponujemy prowadzą c



działalność, jakie elementy wykorzystujemy do prowadzenia tej działalności).

Rzeczowe uję cie składników mają tku to a k t y w a.

- pod wzglę dem finansowego uję cia mają tku (jakie są źródła pochodzenia mają tku, którym

dysponujemy, czyj jest mają tek, który wykorzystywany jest w działalności, kto posiada

prawo własności tego mają tku: własność prowadzą cego działalność lub jednostki obcej lub

częściowo własna i częściowo obca).

Finansowe uję cie składników mają tku to p a s y w a.

Suma aktywów równa jest sumie pasywów. Uję cie to pozwala na sformułowanie podstawowego sprawozdania z obserwacji

poczynionych przez rachunkowość.

B i l a n s to dwustronne zestawienie mają tku podmiotu z jednej strony i źródeł pochodzenia tego mają tku z drugiej strony.

Zestawienie to jest sporzą dzane na określony dzień. Ten dzień nazywamy momentem bilansowym.

Ustawa o rachunkowości narzuca prawne terminy bilansu. Najczęściej są to terminy zakończenia działalności (zakończenia pewnego

okresu obrachunkowego) lub terminy rozpoczę cia kolejnego okresu działalności (okresu obrachunkowego).

Bilans rozpoczynają cy działalność lub okres obrachunkowy nazywamy bilansem otwarcia lub bilansem począ tkowym natomiast

zestawienie mają tku i źródeł jego pochodzenia na dzień kończą cy działalność lub okres obrachunkowy nazywamy bilansem

sprawozdawczym lub bilansem zamknię cia. Bilans zamknię cia po określonym okresie jest równocześnie punktem wyjścia dla

nastę pnego okresu.

M a j ą t e k jednostki gospodarczej dzieli się w/g róŜnych kryteriów:

- z punktu widzenia bilansu istotnym kryterium jest moŜliwość przekształcenia poszczególnych

składników mają tku w środki pienięŜne (gotówk ę ),

- z punktu widzenia kryterium zuŜywania się mają tku w trakcie prowadzenia działalności

gospodarczej moŜna go podzielić na: mają tek trwały i mają tek obrotowy.

Mają tek trwały zwią zany jest z danym obiektem w sposób wzglę dnie trwały, przez długie okresy czasu się gają ce nawet wielu lat (np.

budynki, budowle). Przez cały czas uŜytkowania mają tek trwały zachowuje swoją naturalną postać fizyczną a swoją wartość

przekazuje na produkty, usługi, efekty działalności w sposób stopniowy.

Mają tek obrotowy ulega transformacji w cią gu jednego cyklu działania (okręŜnego obiegu środków) np. pienią dz - materiał -

surowiec - półfabrykat - wyrób - sprzedaŜ - pienią dz.

Mają tek trwały charakteryzuje się nisk ą płynnością a mają tek obrotowy wysok ą .

W bilansie lewa strona to mają tek trwały i obrotowy natomiast prawa strona to mają tek własny albo mają tek obcy czyli finansowym

odzwierciedleniem mają tku jest kapitał (kapitał własny lub kapitał obcy).

Aktywa określają obszar rzeczowy mają tku (czym dysponujemy) - w/g wzrastają cej płynności natomiast pasywa obszar prawny

(formy własności) - w/g stopnia wymagalności zwrotu właścicielowi.

Bilansowe zestawienie mają tku

i jego interpretacja

A K T Y W A P A S Y W A

I. 1. Wartości trwałe 1. Kapitał własny

2. Wartości obrotowe 2. Kapitał obcy



Obszar rzeczowy = Obszar prawny

II. Wykorzystane formy wartości = Pochodzenie wartości

III. Klasyfikacja według płynności = Klasyfikacja według terminów

płatności.

Bilans to dwustronne, wartościowe zestawienie środków gospodarczych oraz źródeł ich pochodzenia na określony moment bilansowy

i w określonej formie.

Mają tek, który jest naszą własnością ma "0" wymagalność zwrotu. Kapitał obcy traktujemy jako zobowią zania do zwroturównowartości mają tku naleŜnego właścicielowi.

Formy kapitału własnego: kapitał załoŜycielski, udziałowy, właściciela, akcyjny.

Rachunkowość rejestruje stany i zmiany. KaŜda operacja gospodarcza wpływa bą dź to na zmianę w strukturze składników mają tku,

bą dź to na zmianę w strukturze pasywów, bą dź to na zmianę w obydwu grupach jednocześnie przy czym zmiany te mogą nie

wpływać na ogólną sumę bilansową albo teŜ ją zmieniać. Mogą one w sposób bezpośredni lub pośredni wynikowo (zysk, strata)

wpływać na stan aktywów i pasywów.

Wszystkie operacje gospodarcze wpływają ce na mają tek moŜna zakwalifikować nastę pują co:

1. Operacje gospodarcze powodują ce zmiany wyłą cznie w składnikach mają tku (aktywa) jednostki

gospodarczej - powodują zwię kszenie stanu jednego składnika aktywów i jednocześnie zmniejszenie

innego składnika aktywów.

2. Operacje gospodarcze wywołują ce zmiany wyłą cznie w źródłach finansowych mają tku (pasywach) -

powodują zwię kszenie jednego składnika pasywów i jednocześnie zmniejszenie innego składnika

pasywów.

3. Operacje gospodarcze powodują ce jednoczesne zwię kszenie stanu mają tku (aktywów) i źródeł ich f

finansowania (pasywów).

4. Operacje gospodarcze powodują ce jednoczesne zmniejszenie stanu mają tku i zmniejszenie

odpowiedniego źródła ich finansowania.

W zaleŜności od tego czy dla potrzeb podejmowania decyzji niezbę dna jest informacja szczegółowa czy zagregowana w

rachunkowości (księ gowości) istnieje moŜliwość łą czenia kont lub ich dzielenia (uszczegółowienia).

Łą czenie kont

JeŜeli nie jest potrzebna informacja szczegółowa lub teŜ w celu uproszczenia ewidencji bez uszczerbku dla pozyskanych informacji

moŜliwe jest w rachunkowości łą czenie oddzielnie prowadzonych dotychczas kont o podobnym charakterze w jedno nowe konto.

Przykłady:

1. JeŜeli nie ma potrzeby specyfikacji odrę bnie naleŜności i odrę bnie zobowią zań a istotnym jest by znać

saldo rozliczeń tych kont wystarczy w ewidencji syntetycznej prowadzić jedno konto o nazwie

"Rozrachunki z odbiorcami i dostawcami".

2. JeŜeli nie jest istotnym jakie rozrachunki prowadzone są z poszczególnymi pracownikami zakładamy



jedno konto "Rozrachunki z pracownikami".

3. Przykład konta połą czonego "Rachunek bieŜą cy".

Rachunek funkcjonuje jako konto połą czone aktywno-pasywne a połą czenie tego konta polega na tym, Ŝe zamiast dwóch oddzielnych

kont "Kredyt bankowy" i "Rachunek rozliczeniowy" ("Rachunek bieŜą cy") prowadzi się jedno konto "Rachunek bieŜą cy" ("Rachunek

bankowy") i księ guje się na nim zarówno przychody i rozchody środków pienięŜnych jak i wszystkie transakcje zwią zane z

udzielaniem i spłatami kredytu.

W tej sytuacji konto "Rachunek bieŜą cy" moŜe wykazywać nastę pują ce salda: saldo Wn, saldo Ma albo saldo "0", gdy jestrównowaga w obrotach po lewej i po prawej stronie konta.

Saldo Wn to stan środków na koncie. Saldo Ma to stan zadłuŜenia wobec banku. Zatem konto "Rachunek bieŜą cy" funkcjonuje jakoaktywno-pasywne. JeŜeli konto bę dzie wykazywało saldo debetowe wówczas w bilansie wystą pi po stronie aktywów i wykaŜemy je

pod pozycją "Rachunek bieŜą cy", natomiast jeŜeli bę dziemy zadłuŜeni w banku wówczas wystą pi saldo credytowe i w bilansie

wykaŜemy je po stronie pasywów pod pozycją "Kredyty bankowe".

Konta aktywno-pasywne

I. Konto wykazuje jedno saldo zmienne lub saldo "0".

II. Konto wykazuje dwa salda jednocześnie.

Rozdzielność kont.

JeŜeli jest niezbę dna informacja szczegółowa wówczas uzyskujemy ją w drodze dzielenia kont.

RozróŜniamy dwa rodzaje podzielności kont:

- podzielność pozioma

- podzielność pionowa



Podzielność pozioma polega na wyodrę bnieniu z jednego konta syntetycznego dotyczą cego określonej grupy zasobów lub

rozrachunków kilku kont, które funkcjonują identycznie jak konto dzielone. Oznacza to, Ŝe suma obrotów po stronach Dt i Ct a tak Ŝe

salda kont uzyskane w drodze podziału muszą się równać obrotom i saldu konta z którego zostały wyodrę bnione.

Podzielność jest odwrotnością łą czenia kont.

Przykład:

Zamiast jednego konta "Środki trwałe" w wyniku podziału moŜemy otworzyć takie konta jak:

grunty, budynki i budowle, maszyny i urzą dzenia, środki transportu itp.

Zamiast konta "Towary na składzie" moŜemy otworzyć konta:

towar A, towar B, towar C ...

KaŜde z nich funkcjonuje tak jak konto dzielone.

Poziomy podział kont

Specyficznym wyrazem podzielności poziomej kont jest stosowanie w księ gowości kont analitycznych i kont syntetycznych.

Konta syntetyczne to konta, na których ewidencjonuje się informacje zbiorcze, natomiast konta analityczne to konta szczegółowe

prowadzone zawsze do odpowiedniego konta syntetycznego.

Zbiór kont syntetycznych określamy mianem syntetyka natomiast zbiór kont analitycznych określamy mianem analityka.

Specyfika zapisów na kontach analitycznych polega na tym, Ŝe kaŜdy zapis na koncie syntetycznym musi być powtórzone na

odpowiednim koncie analitycznym (w tej samej kwocie i po tej samej stronie). Na kontach analitycznych powtórzenie zapisu nie

wymaga stosowania zasady podwójnego zapisu. Czyli jeŜeli mamy konta syntetyczne "Materiały" i prowadzimy do niego analityk ę "Materiał A" , "Materiał B" , "Materiał C", itd. a dla kont korespondują cych z kontem "Materiały" nie prowadzi się kont

analitycznych to powtórzenie zapisów nastę puje tylko na kontach poszczególnych materiałów.

Ewidencja analityczna



Suma zapisów na koncie analitycznym musi odpowiadać sumie zapisów na koncie syntetycznym. Aby sprawdzić poprawność zapisów na kontach analitycznych stosuje się zestawienie obrotów i sald kont analitycznych do danego konta syntetycznego.

Zestawienie obrotów i sald kont analitycznych

prowadzonych do konta .................................

Suma obrotów konta analitycznego musi być zgodna z obrotami konta syntetycznego. Saldo Dt konta syntetycznego stanowi sumę sald Dt wszystkich kont analitycznych prowadzonych do tego konta syntetycznego (analogicznie w przypadku salda Ct). Konta

syntetycznego nie moŜna zamknąć bez wcześniejszego uzgodnienia zapisów analitycznych.

Przykład:

Przedsię biorstwo P posiada na stanie towary o łą cznej wartości 100.000 zł z czego towar:

A - 50.000, B - 20.000, C - 30.000.

Stan środków na rachunku bankowym wynosi 120.000. Stan zobowią zań - 25.000 i jest to zobowią zanie wobec dostawcy X.

Operacje w bieŜą cym miesią cu:

1. Zakupiono towar A od dostawcy Y za kwotę 10.000, towar przyję to do magazynu.

2. Od dostawcy Z zakupiono towar A za 10.000 i towar C za 5.000 oraz przyję to je do magazynu.

3. Spłacono przelewem połowę zobowią zania wobec dostawcy Z i 5.000 wobec dostawcy X.

Zadanie:

Otworzyć syntetyk ę i analityk ę , wprowadzić stany począ tkowe, zaksię gować operacje, sporzą dzić zestawienie obrotów i sald kontanalitycznych, zamknąć konta.

ANALITYKA



SYNTETYKA

Zestawienie obrotów i sald kont analitycznych

do konta zobowią zania wobec dostawców

Podzielność pionowa - jeŜeli zachodzi potrzeba wyodrę bnienia jednego rodzaju operacji z kilku operacji ewidencjonowanych na

danym koncie wówczas dokonuje się tzw. podziału pionowego.

Przykład pionowego podziału konta.

Aby móc ustalić bieŜą cą wartość środków trwałych (wartość bilansową ) ze strony Ct konta "Środki trwałe" wyodrę bnia się osobne

konto o nazwie "Umorzenie środków trwałych", na którym księ guje się wyłą cznie zmiany stanów zwią zane ze zuŜyciem. To

wyodrę bnione konto określa się mianem konta korygują cego lub pomocniczego natomiast konto, z którego wyodrę bnia się konto

pomocnicze to konto główne (podstawowe).

Konto korygują ce funkcjonuje zawsze z kontem głównym. Zazwyczaj przy podziale pionowym konto dzielone pozostaje przy swojej

poprzedniej nazwie natomiast wyodrę bnione otrzymuje now

ą nazw

ę np.

środki trwałe i umorzenie

środków trwałych.

Środki trwałe ewidencjonuje się na koncie w/g wartości począ tkowej tj. kosztu zakupu powię kszonego o koszt modernizacji lubkosztu wytworzenia a na koncie umorzenia księ guje się wszelkie zmniejszenia z tytułu zuŜycia środków trwałych.

Konto "Umorzenie środków trwałych" wykazuje zawsze saldo Ct, które oznacza stan zuŜycia.



środki trwałe - umorzenie = wartość bilansowa środków trwałych

Zamiast powyŜszego konta stosuje się dwa poniŜsze:

Konta te obrazują aktualną wartość środków trwałych.

Wykład rachunkowości z dn. 22.03.1998 r.

Operacje mogą wpływać na bilans w sposób:

- bezpośredni (4 typy)

- pośredni (wynik finansowy + lub - albo zysk lub strata)

Wynik finansowy - jest kształtowany poprzez procesy. Ogólnie wyróŜniamy trzy grupy procesów:

1. Procesy powstawania kosztów.

2. Procesy powstawania przychodów.

3. Procesy powstawania wyników nadzwyczajnych.

Bezpośredni wpływ operacji na składniki bilansu:

- składniki bilansu ulegają zmianie (nie zmienia się suma bilansowa)

- zmiana składników bilansowych oraz sum bilansowych

Teoretycznie po kaŜdej operacji moŜna sporzą dzić bilans. Przy duŜej liczbie operacji jest to niemoŜliwe.

Konto księ gowe - jest to umowny nośnik informacji, na którym dokonujemy zapisów odnoszą cych się do stanu począ tkowego danegoskładnika, na którym odnotowujemy wszelkie zmiany danego składnika zachodzą ce w cią gu okresu (zwię kszają ce lub zmniejszają ce

wartość składnika) i na końcu okresu podajemy stan końcowy tego składnika.

Ewidencja zdarzeń od stanu począ tkowego do bilansu końcowego na przykładzie konta "Rachunek bieŜą cy".

Podstawą zapisów na koncie rachunek bieŜą cy jest wycią g bankowy.

Suma zapisów po jednej stronie konta to obroty.



Symbol konta - dla lepszej dekretacji

Konto A-K (aktywno-pasywne) - konto rozrachunków funkcjonuje zarówno jak konto aktywne i konto pasywne.

Kont rozrachunków jest wiele. Podstawowe to rozrachunki z pracownikami, odbiorcami i dostawcami, publiczno-prawne.

Przykład:

Spółka z o.o. "Daremny Trud" w Kamiennej Górze posiada na składzie materiały o wartości 8. 000 zł, wyroby gotowe 2. 000 zł,

gotówk ę w kasie 1. 000 zł, z czego 70% wartości składników mają tkowych zostało wniesione przez udziałowców, natomiast

pozostała część poŜyczona w banku (kredyt). Na podstawie tych danych sporzą dzić bilans spółki na dzień 01.02.1998 r., nastę pnie

zaksię gować operacje, które miały miejsce a nastę pnie sporzą dzić bilans na koniec lutego i określić sytuację finansową spółki.

Operacje:

1. Od dostawcy D1 zakupiono za gotówk ę materiały, które przyję to do magazynu o wartości 200 zł.

2. Od dostawcy D2 zakupiono materiały o wartości 4. 000 zł uzyskują c kredyt kupiecki (trzy tygodnie).

3. Dla udowodnienia dostawcy D2 swojej znakomitej kondycji finansowej na poczet zadłuŜenia zapłacono

500 zł.

4. Przed upływem terminu płatności zobowią zania wobec dostawcy D2 złoŜono wniosek kredytowy do

banku (pozytywnie rozpatrzony - nie podlega księ gowaniu).

5. Zobowią zanie wobec dostawcy D uregulował w pełnej wysokości bank z udzielonego kredytu.

Bilans otwarcia spółki z o.o. "Daremny Trud"

na dzień 01.02.1998 r.



Bilans końcowy:

Wnioski z księ gowania - sytuacja spółki - wzrost zadłuŜenia

Bilans począ tkowy

operacje gospodarcze

salda końcowe salda końcowe



Bilans końcowy

1. KaŜda operacja gospodarcza jest zawsze księ gowana na dwóch kontach, po dwóch róŜnych stronach,

czyli kaŜda operacja wywołuje podwójny skutek. Jest to zasada podwójnego zapisu.

2. KaŜda operacja księ gowana jest zawsze w tej samej kwocie. Jest to zasada równego zapisu

(równowaŜnego).

Podstawowa terminologia:

• otwarcie konta - wpisanie pierwszej operacji na konto. Konto moŜna otwierać danymi z bilansu lub pierwszą operacją ,

• suma zapisów po jednej stronie konta to obroty strony konta,

róŜnica mię dzy obrotami lewej i prawej strony konta to saldo. Saldo jest debetowe, jeŜeli przewaga

obrotów wystę puje po stronie lewej (Dt), saldo kredytowe - przewaga po stronie kredytowej (Ct),

saldo zerowe, gdy nie ma przewagi po Ŝadnej stronie konta,

• zamknię cie konta - to ustalenie salda końcowego (stanu) i wniesienie go lub przeniesienie do bilansu lub na inne konto.

Zamknię cia konta dokonujemy w ten sposób, Ŝe saldo końcowe zapisujemy po stronie "mniejszej" konta, podsumowujemystrony kont i podkreślamy dwukrotnie bilansują ce się sumy.

Mechanizm kontrolny księ gowości

KaŜda operacja gospodarcza jest zapisywana po dwóch stronach kont, wię c suma zapisów po stronach debetowych (Dt) wszystkich

kont musi się równać zapisom po stronach kredytowych.

Zatem dla sprawdzenia poprawności księ gowań wystarczy zestawić wszystkie zapisy po stronie lewej i porównać je z zapisami po

stronie prawej. JeŜeli takie zestawienie bę dzie zgodne to moŜemy powiedzieć, Ŝe księ gowaliśmy zgodnie z zasadą podwójnego

księ gowania.

Zestawienie takie nosi nazwę zestawienia obrotów i sald (inaczej obrotówka lub bilans próbny).

Zestawienie to musi być zawsze sporzą dzone przed przystą pieniem do bilansu w formie:

- rozwinię tej (uwzglę dnia symbol konta, nazwę , bilans otwarcia, obroty łą cznie ze stanami począ tkowymi

i salda),

- uproszczonej (zawiera stan począ tkowy łą cznie z obrotami i salda).

Zestawienie rozwinię te obrotów i sald

(nanieść dane z przykładu)



Zestawienie obrotów i sald nie jest instrumentem doskonałym, gdyŜ nie moŜna uchwycić wszystkich błę dów (np. gdy księ gowania

bę dą dokonane po prawidłowych stronach, ale na niewłaściwych kontach lub w niewłaściwej kwocie po obydwu stronach lub jeŜeli wogóle nie zaksię gujemy operacji).

Bilanse kończą ce okresy sprawozdawcze muszą odzwierciedlać stany faktyczne w sposób rzetelny - zapisy w księ gach muszą odpowiadać faktycznym stanom poszczególnych składników bilansu.

W tym celu (przed zamknię ciem okresu sprawozdawczego) sporzą dza się inwentaryzację (spis z natury). Zapisy te konfrontowane są

z zapisami księ gowości a róŜnice wyjaśniane.

Poprawianie błę dów

Błę dy księ gowe muszą być poprawione przed ostatecznym zamknię ciem księ gowym.

Metody poprawiania błę dów księ gowych:

1. Skreślenie w taki sposób, aby błę dny zapis był widoczny, a nad nim wnosi się zapis poprawny wraz z

podpisem osoby poprawiają cej (parafowanie) oraz z datą korekty. Poprawa taka jest moŜliwa w trakcie

bieŜą cego księ gowania.

2. W przypadku zamknię tych kont stosuje się metodę storna (STORNO):

- storno czarne (wniesienie zapisu błę dnego po przeciwnych stronach - saldo zerowe)

- storno czerwone (liczba ujemna w księ gowości); inaczej storno liczb ujemnych.

Przykład:

Operację wpłaty składki ZUS zaksię gowano w sposób nastę pują cy: rachunek bankowy (Dt) - 100 zł

i rozrachunki z dostawcami i odbiorcami (Dt) - 100 zł. Poprawić błą d stornem czarnym i czerwonym.

Storno czarne

Zgodnie z ustawą o rachunkowości kaŜda operacja poprawy błę du przy uŜyciu storna musi być zaksię gowana po dwóch stronach

dwóch róŜnych kont. Wadą storna czarnego jest to, Ŝe w sposób sztuczny zwię ksza obroty.

Storno czerwone - po tych samych stronach konta zapis czerwony.



Storno czerwone nie powoduje sztucznego zwię kszenia obrotów. Storno musi być zawsze przeprowadzone na obydwu kontach.

Konta wynikowe - wykłady z dn. 10.05.1998 r.

Wszystkie dotychczas poznane konta charakteryzują się tym, Ŝe wystę pują w bilansie.

Druga grupa operacji, która w sposób pośredni wpływa na składniki bilansu a mianowicie na wynik finansowy jednostki, to operacje,

które ewidencjonowane są na kontach wynikowych (niebilansowych). WyróŜniamy trzy rodzaje kont niebilansowych: konta kosztów,

konta przychodów oraz konta wyników.

Salda tych kont nie wchodzą do bilansu, ale po przeniesieniu ich na konto "Wynik finansowy" mogą być zyskiem lub stratą .

Do bilansu nie wchodzą teŜ konta pozabilansowe, na których księ gujemy określone zdarzenia typowo informacyjne. Są to takie konta

jak: "Środki trwałe dzierŜawione" , "Środki trwałe wydzierŜawione" , "Środki trwałe w leasingu", itp.

Konta niebilansowe zaliczamy do kont procesów, gdyŜ ilustrują one wyniki takich procesów jak: proces zakupu, proces produkcji,proces sprzedaŜy. Procesem szczególnym jest proces powstawania wyniku finansowego.

Typowym kontem kosztów jest konto "Koszty działalności", które moŜe przyjmować - w zaleŜności od rodzaju działalności - nazwę "Koszty produkcji".

Proces produkcji

Poniesienie kosztów jak i wszelkie zwię kszenia kosztów księ gowane są po stronie Dt natomiast zmniejszenie tych kosztów po stronie

Ct.

Przykład księ gowania operacji: materiały wydane do produkcji.



Konta kosztów nie wykazują w końcu okresu salda (nie wchodzą do bilansu). Dopiero po wielu przeksię gowaniach wchodzą do

bilansu jako zysk lub strata.

Konta kosztów działalności pokazują z jakich elementów tworzone są koszty, jak przebiega w danym okresie działalność i jakie są wyniki tej działalności, a wię c czy są to: wyroby gotowe, półfabrykaty czy produkcja niezakończona.

Zgodnie z zasadą współmierności, przychodom kosztów z danego okresu musimy przyporzą dkować rozchody, np. koszty przyję tych

do magazynu wyrobów gotowych przeksię gowuje się (rozchodowuje) na konto "Wyroby gotowe". Saldo konta "Wyroby gotowe"

wykazuje się w bilansie.

Konto "Koszty działalności" ujmuje wszystkie koszty poniesione w danym okresie, przy czym w końcu tego okresu nastę puje

przeniesienie kosztów na konta "Wyroby gotowe" , "Półfabrykaty" , "Produkcja niezakończona" co nastę puje w drodze kalkulacji

tych kosztów.

Kalkulacja kosztów - to ustalenie struktury poniesionych kosztów a tak Ŝe kosztów jednostkowych poszczególnych składników

kalkulacji z podaniem elementów kształtują cych ten koszt jednostkowy.

Koszty i informacje o kosztach to jedno z zadań, jakie ma do spełnienia rachunkowość.

Koszty dla potrzeb zarzą dzania ujmuje się w/g róŜnych kryteriów przy czym o tym w jakich przekrojach bę dziemy prowadzili

ewidencję decydują potrzeby uŜytkowników informacji.

Podstawowe kryteria klasyfikacji kosztów

I. Podział kosztów w/g rodzajów

KaŜdy koszt - zanim w ostatecznym uję ciu trafi na konto "Koszty działalności" - jest najpierw uję ty w tzw. układzie rodzajowym

kosztów. Układ ten jest określony jako pierwotny, co oznacza, Ŝe kaŜdy koszt musi być w tym układzie uję ty.

Podstawowe rodzaje kosztów odpowiadają liczbie kont tego układu. Jest ich siedem:

- zuŜycie materiałów i energii,

- usługi obce,

- wynagrodzenia,

- świadczenia na rzecz pracowników,

- podatki i opłaty,

- amortyzacja,

- pozostałe koszty rodzajowe.

Te wyróŜnione koszty to układ rodzajowy minimalny.

Dopuszcza się stosowanie róŜnych kont kosztów, ale które z nich bę dą uszczegółowione decyduje sama jednostka.

Przykład:

1. Zamiast stosowania jednego konta "Usługi obce" moŜna stosować konta: "Usługi remontowe" ,

"Usługi transportowe" i inne.

2. Zamiast stosowania jednego konta "ZuŜycie materiałów i energii" moŜna stosować konta: "ZuŜycie

materiałów" i "ZuŜycie energii".

3. Zamiast konta: "Amortyzacja" moŜna posługiwać się kontami: "Amortyzacja środków trwałych" ,

"Amortyzacja środków produkcyjnych" , "Amortyzacja środków nieprodukcyjnych".



Układ rodzajowy kosztów pozwala na uzyskanie informacji o rodzaju poniesionych kosztów.

Konta układu rodzajowego są kontami niebilansowymi (nie wykazują salda). Saldo w zaleŜności od metody ewidencji zostaje

bezpośrednio przeksię gowane na konto "Koszty działalności" lub "Wynik finansowy".

Układ rodzajowy kosztów jest powszechnie stosowany, zatem sumują c koszty rodzajowe wszystkich jednostek, uzyskujemy

informacje w skali makro (istotne dla planowania gospodarki narodowej).

II. Podział kosztów w/g ich struktury wewnę trznej

1. Koszty proste - składają się z jednego rodzaju kosztu, który nie moŜe być rozłoŜony na elementy

prostsze (np. amortyzacja, wynagrodzenia).

2. Koszty - złoŜone - obejmują kilka rodzajów kosztów prostych (np. koszty remontu środka trwałego).

III. Podział kosztów w/g sfery działalności

1. Koszty zakupu (koszty przewozu, załadunku, wyładunku, opakowania i inne).

2. Koszty produkcji (koszty wynagrodzeń, zuŜytych materiałów, energii, paliwa i inne).

3. Koszty sprzedaŜy (koszty transportu, utrzymania słuŜb zbytu, reklamy i inne).

IV. Podział kosztów w/g rodzajów działalności

1. Koszty działalności podstawowej (statutowej, operacyjnej).

2. Koszty działalności pomocniczej.

3. Koszty pozostałej działalności (ubocznej).

4. Koszty działalności finansowej (kapitałowej) - zwią zanej z działalnością na rynku papierów

wartościowych.

V. Podział kosztów w/g stopnia zaleŜności kosztów od wielkości produkcji

1. Koszty stałe - nie reagują na zmiany wielkości produkcji (np. koszty ogrzewania, oświetlenia budynku,

wynagrodzenie zasadnicze).

2. Koszty zmienne - reagują na zmiany wielkości produkcji (rozmiary działalności), np. zuŜycie

surowców, zuŜycie materiałów, wynagrodzenie akordowe:

a) koszty proporcjonalne - rosną proporcjonalnie do wzrostu produkcji

b) koszty progresywne - rosną w wię kszym stopniu niŜ produkcja

c) koszty degresywne - rosną wolniej od wzrostu produkcji

VI. Podział kosztów w/g sposobu ich odniesienia na przedmiot kalkulacji

1. Koszty bezpośrednie - na podstawie pomiarów lub dokumentacji źródłowej moŜna je przypisać w

sposób jednoznaczny, jako koszt danego wyrobu, np. materiały bezpośrednie, płace bezpośrednie,



obróbka obca.

2. Koszty pośrednie - powyŜszego przypisu nie moŜna dokonać. WiąŜą się one z ogólną wielkością

produkcji (np. zuŜycie energii) lub upływem czasu (np. amortyzacja).

Koszty pośrednie to np.:

- koszty utrzymania zarzą du przedsię biorstwa

- koszty utrzymania wydziałów produkcyjnych

Koszty pośrednie rozlicza się na przedmiot kalkulacji taki jak wyroby czy usługi za pomocą kluczy podziałowych czyli kluczy

rozliczeniowych. Tym samym przypisanie kosztów poszczególnym kosztom kalkulacji ma charakter warunkowy.

VII. Podział kosztów w/g potrzeb fiskalnych

1. Koszty uznawane jako koszty uzyskania przychodów.

2. Koszty, które nie są uznawane jako koszty uzyskania przychodów, np. odsetki od niezapłaconego w

terminie podatku (powię kszają podstawę opodatkowania, obniŜają wynik finansowy).

Generalnie koszty ujmowane są w trzech podstawowych układach:

1. Układ rodzajowy (siedem grup).

2. Układ w/g miejsc powstawania (ośrodków odpowiedzialności za koszty) np. koszty wydziałowe,

koszty zarzą du.

3. Układ w/g typów działalności np. koszty działalności podstawowej, pomocniczej, ubocznej.

W ramach działalności podstawowej koszty gromadzi się w układzie kalkulacyjnym z wyodrę bnieniem

kosztów bezpośrednich i pośrednich.

Ewidencja przychodów

I.

II.



Proces sprzedaŜy - to przeniesienie prawa własności. Proces ten łą czy się z powstaniem dwóch niezaleŜnych zdarzeń: przychodu ze

sprzedaŜy oraz naleŜności z tego tytułu.

Przychód ze sprzedaŜy - to moment wystawienia faktury, bą dź teŜ - zgodnie z ustawą o rachunkowości (zasada memoriałowa) -

wystawienie dokumentu sprzedaŜy.

SprzedaŜ moŜe dotyczyć produktów, towarów i usług lub teŜ zbycia zbę dnych dla danego podmiotu elementów mają tku trwałego lub

obrotowego (w przypadku pozostałej sprzedaŜy).

Przychody mogą teŜ wystę pować z tytułu działalności kapitałowej (sprzedaŜ uprzednio zakupionych akcji i obligacji).

Zapłata za sprzedane dobra moŜe być dokonana w formie określonych środków pienięŜnych bezpośrednio do kasy (gotówka) lub zainne środki płatnicze (czek, weksel).

SprzedaŜ moŜe przyjmować wymierne efekty w postaci zapłaty natychmiastowej lub z odroczonym terminem płatności. Powstają wówczas naleŜności a sprzedają cy określają c termin zapłaty udziela kupują cemu tzw. kredyt kupiecki.

Saldo konta "SprzedaŜ" nie wykazuje salda na koniec okresu. Saldo to jest przeksię gowane na konto "Wynik finansowy", a powstaje

z róŜnicy obrotów prawej strony konta (Ct), na której księ guje się wszelkie zwię kszenia przychodów i obrotów oraz lewej strony (Dt),

na której księ guje się tzw. koszt własny sprzedaŜy czyli koszt uzyskania przychodu.

Konto "SprzedaŜ" moŜe funkcjonować jako konto samodzielne (wariant I procesu sprzedaŜy) lub teŜ w korespondencji z kontem

"Koszt własny", które to konto powstaje w wyniku pionowego podziału konta "SprzedaŜ" (z wyodrę bnienia tego konta ze strony Dt).

Wariant II jest stosowany powszechnie.

Na koniec okresu zostaje przeksię gowana suma przychodów konta "SprzedaŜ" na konto "Wynik finansowy" (strona Ct) oraz sumakosztów własnych sprzedaŜy konta "Koszt własny" na stronę Dt konta "Wynik finansowy".

Saldo konta "Wynik finansowy" bę dzie zyskiem lub stratą . JeŜeli koszt własny sprzedaŜy bę dzie niŜszy od przychodów wystą pi zysk

na sprzedaŜy, w odwrotnej sytuacji - strata.

Konto "Wynik finansowy" - to konto zbiorcze agregują ce przychody ze sprzedaŜy, koszty ich uzyskania a tak Ŝe wyniki nadzwyczajne

(straty i zyski nadzwyczajne).

Saldo końcowe:

zysk lub strata

Koszt własny Przychody

sprzedaŜy ze sprzedaŜy



Straty i zyski nadzwyczajne wystę pują losowo - nie są w sposób bezpośredni zwią zane z działalnością np. wpływ przedawnionych

naleŜności - zysk nadzwyczajny, koszty usuwania zdarzeń losowych - strata nadzwyczajna.

Na wynik działalności przedsię biorstwa wpływa saldo końcowe konta "Wynik finansowy", które wchodzi do bilansu. Wynik

finansowy jednostki gospodarczej składa się z wyników czą stkowych powstałych w okresie obrachunkowym.

Porównują c przychody ze sprzedaŜy i koszty ich uzyskania otrzymujemy wynik na sprzedaŜy.

Porównują c koszty pozostałej sprzedaŜy a wię c sprzedaŜy zbę dnych materiałów z wartością tych materiałów uzyskujemy wynik na

pozostałej sprzedaŜy.

Oba te wyniki tworzą wynik na działalności operacyjnej.

JeŜeli do wyniku na działalności operacyjnej dodamy wynik na działalności finansowej uzyskamy wynik na działalności

gospodarczej. Dodają c do niego saldo wyników nadzwyczajnych uzyskujemy wynik brutto jednostki gospodarczej. Po

opodatkowaniu powyŜszego wyniku otrzymuje się wynik netto (obrazują cy zysk lub stratę netto.

Struktura wyniku finansowego



Wynik finansowy moŜna ustalić w sposób księ gowy. Nastę puje to z końcem okresu obrachunkowego tj. po zamknię ciu księ gowania.

Operacja ta dokonywana jest przy wykorzystaniu wariantu porównawczego rachunku zysku lub strat lub wariantu kalkulacyjnego

(bez uwzglę dnienia wynagrodzeń).

Drugi sposób ustalenia wyniku finansowego, który moŜna zrealizować w kaŜdej chwili to ustalenie wyniku w sposób pozaksię gowy,

pozaewidencyjny czyli statystyczny. Polega on na wyliczeniu wyniku w/g podanego wyŜej schematu.

Wynik finansowy netto, po zatwierdzeniu i zbadaniu przez rewidenta - to podstawa jego podziału.

© MiM Bednarz '99 Materiały uzyskane z Akademi Ekonomicznej w Katowicach

Documents

Podstawy rachunkowości