2 E E E E E DDDDDiel iel iel iel iel 18 M18 M18 M18 M18 Mars 2012ars 2012ars 2012ars 2012ars 2012

“

POLITIKE www.gazetadyrrah.com

PS u krijuaPS u krijuaPS u krijuaPS u krijuaPS u krijuapothuajsepothuajsepothuajsepothuajsepothuajsenë ilegalitetnë ilegalitetnë ilegalitetnë ilegalitetnë ilegalitet

Mbaj mend komitetin e parë drejtues të PS-së...ishin figura mjaft të përgatitura, mjaft të njohuradhe me reputacion në qytet. Mund të përmend

emra të tillë si Sadete Çuçi një nga pedagoget mëtë mira në Durrës, po kështu dhe Eqerem Shehuqë kish qenë përgjegjës, Jetgjat Todi, Hajri Shehu

një nga juristët më me përvojë në qytetin eDurrësit, Miri Hoti një nga mjekët dhe qytetarët mëtë nderuar në Durrës, Iliriana Kërçuku, Leonidha

Gjermeni, Kujtim Kumbaro, Hëna Muço, AlqiKadenasi, Josif Sallaku, Veziko Kerraj, Lida Kuqi,

Hajrie Curri dhe shumë figura të tjera

Nga Llambi KALLÇOKALLÇOKALLÇOKALLÇOKALLÇO

I sh-kryetari i PartisëSocialiste për Durrësin dhe njëkohësisht një nga figurat

qendrore të kësaj force poli-tike deri një dekadë më parë,tregon se si u krijua dega e PS-së në Durrës. "Ishte vetë FatosNano që konfirmoi faktin seunë do të drejtoja PS-në", kuj-ton Bardhyl Agasi, duke sh-tuar se ishte një kohë kurnjerëzit e shikonin me armiqë-si partinë që konsiderohej sitrashëgimtare e PPSH-së."Mbaj mend që në fillimet epara në Kavajë ne i bënimmbledhjet në natyrë ose, ethënë shqip, në ilegalitet. Enjëjta situatë ishte edhe nëDurrës, ku anëtarët e PS-sëndiheshin të stresuar dhefrikësuar." Agasi kundërsh-ton konceptin aktual të kry-etarit socialist, Edi Rama, si-pas të cilit nuk duhet të ketëmë jetë partie

Z.Agasi, në ç'rrethanaZ.Agasi, në ç'rrethanaZ.Agasi, në ç'rrethanaZ.Agasi, në ç'rrethanaZ.Agasi, në ç'rrethanaështë krijuar dega e PS-sëështë krijuar dega e PS-sëështë krijuar dega e PS-sëështë krijuar dega e PS-sëështë krijuar dega e PS-sënë Durrës?në Durrës?në Durrës?në Durrës?në Durrës?

Partia Socialiste ishtevazhdim i Partisë së Punëssë Shqipërisë. Përderisa ish-te përmbysur kjo parti dheishte përmbysur sistemi ko-munist, Partia Socialiste,duke mbajtur atë kon-tingjent të Partisë së Punëskrijonte një farë mosbesimite kjo forcë politike, duke uparë si vazhduese e Partisësë Punës. Në atë kohë nukishte e lehtë që të merrjedrejtimin e PS-së dhe unëkëtë e kam ndjerë personal-isht. Ishin propozuar disafigura të cilët nuk pranuanqë të jenë në krye të degës sëPS-së në Durrës. Unë per-sonalisht u binda të merrjapërsipër këtë detyre, indikuar dhe nga disa miq tëmi që militonin në PS. Fak-tikisht ishte vetë Fatos Nanoqë konfirmoi faktin se unëdo të drejtoja PS-në. Ai per-sonalisht më thirri përtakim dhe të them të drejtënndjeva pak ndrojtje, pasiunë kisha qenë thjesht njëdrejtor teatri dhe të takojeFatos Nanon nuk ishte njëgjë e zakonshme dhe njëko-hësisht ishte shumë vlerë-suese. Mbështetja që më dha

më inkurajoi që të merrjapërsipër një detyrë të vësh-tirë, siç ishte organizimi istrukturave të degës së PS-së në Durrës. Është intere-sante që në mbrëmjen e asajdite kur TVSH dha lajmin eemërimit tim, disa më uronindhe disa më këshillonin senuk kisha bërë mirë në njësituatën e vështirë të atyreditëve. Kujtoj se ato ditë disaprej qytetarëve të Durrësit,miq dhe shokë të mi që unë irespektoja, mbanin një farëftohtësie. Në fakt unë kishaoferta edhe nga Partia ePunës, por unë nuk pranovaqë të jem një nga drejtuesit ekësaj force politike në Dur-rës. Te PS hyra se ishte njëparti e re që më pas do tëbëhej një thesar përdemokracinë shqiptare.

Cila ishte sfida me tëCila ishte sfida me tëCila ishte sfida me tëCila ishte sfida me tëCila ishte sfida me tëcilën përballej dega e PS-cilën përballej dega e PS-cilën përballej dega e PS-cilën përballej dega e PS-cilën përballej dega e PS-së në atë kohë?së në atë kohë?së në atë kohë?së në atë kohë?së në atë kohë?

Durrësi në atë periudhëishte akoma dhe më i vësh-tirë pasi organizatat e degëssë PS-së së Durrësit në filli-met e saj përfshinin dheRrogozhinën, Kavajën, Shi-jakun etj, që në atë periudhëtë emocioneve të forta eshikonin formimin e organi-zatave të PS-së me sy të sh-trembër. Të mos harrojmë qëKavaja ishte një nga djepete demokracisë shqiptare kukishte filluar lëvizja antiko-muniste dhe të krijojë PS-nëedhe në Kavajë do të ishteshumë e vështirë. Mbaj mend

që në fillimet e para në Kava-jë ne i bënim mbledhjet nënatyrë ose, e thënë shqip, nëilegalitet. E njëjta situatë ish-te edhe në Durrës, ku anëtarëte PS-së ndiheshin të stresuardhe frikësuar. Tani këto gjëraduken si pa kuptim, poratëherë ishte një kohë dhe re-alitet tjetër. Në zgjedhjet emarsit të vitit 1992 ne nukkishim komisionerë në qen-drat e votimit, kaq e vështirëishte që të krijoje një bindjeqë kjo do të ishte vërtetë njëparti e re dhe që do të shkë-putej gjithnjë dhe më tepërnga Partia e Punës.

Me cilët njerëz u ngritMe cilët njerëz u ngritMe cilët njerëz u ngritMe cilët njerëz u ngritMe cilët njerëz u ngritdega e Pdega e Pdega e Pdega e Pdega e Partisë Socialiste nëartisë Socialiste nëartisë Socialiste nëartisë Socialiste nëartisë Socialiste nëDurrës?Durrës?Durrës?Durrës?Durrës?

Ne kemi kontaktuar njëpër një me njerëzit. Unë gje-ta në PS Spartak Brahon qëmë inkurajoi që unë të puno-ja në drejtimin e PS-së. Mundtë them se e kam patur njëndër bashkëpunëtorët më tëmirë në detyrën e sekretaritorganizativ të degës. Mundtë përmend Zihni Beqirajnqë kishte reputacion në Dur-rës si një nga ish-përgjegjësite seksionit të arsimit të Dur-rësit. Ne u bëmë promotor injë lëvizjeje për të grumbul-luar sa më shumë njerëzrreth vetes. Dua të them senë Partinë Socialiste mbetënnjerëzit më të ndershëm tëPartisë së Punës. Këtë e themme bindje, pasi ata që ndosh-ta kishin përfituar nga Par-tia e Punës ikën u trembën

dhe disa në mënyrë demon-strative dhanë hapurdorëheqjen nga PS-ja. Mbajmend komitetin e parë drej-tues të PS-së, i cili mund tathem pa frikë se duhet takenë zili për nga përbërja dhevlerat intelektuale që kishteedhe këto aktualët. Ishin fig-ura mjaft të përgatitura,mjaft të njohura dhe me rep-utacion në qytet. Mund tëpërmend emra të tillë si Sa-dete Çuçi një nga pedagogetmë të mira në Durrës, pokështu dhe Eqerem Shehu qëkish qenë përgjegjës, JetgjatTodi që pavarësisht se vintenga Partia e Punës ishte njëndër figurat e respektuaradhe një nga juristët më tëmirë që kishim, Hajri Shehunjë nga juristët më me për-vojë në qytetin e Durrësit,Miri Hoti një nga mjekët dheqytetarët më të nderuar nëDurrës, Iliriana Kërçuku,mjeke e nderuar, LeonidhaGjermeni, Kujtim Kumbaro,Hëna Muço, Alqi Kadenasi,Josif Sallaku, Veziko Kerraj,Lida Kuqi, Hajrie Curri dheshumë figura të tjera që ekishin përqafuar me devot-shmëri PS-në. Të më falinshumë e shumë figura të tjeratë cilat nuk i përmenda përarsye kohe dhe memorie tëçastit. Duhet theksuar faktise Partinë Socialiste atëherëe mbajtën veteranët, që ish-in bërthama kryesore e PS-së. Vitet kanë kaluar. Kanëkaluar 21 vjet. Shumë prejtyre tani nuk janë më të

gjallë, por mbeten figura tërespektuara. Shumë të tjerëjanë pensionistë. Më duketsikur pak bëhet për vlerë-simin e tyre. Për këta njerëzkujtohemi vetëm nëpër fus-hata kur kemi nevojë dhepastaj sikur i harrojmë këtanjerëz. Unë shikoj në rrugëte qytetit të Durrësit njerëz qëkanë dhënë vërtetë kontributnë vite dhe që sot për fat tëkeq nuk i njeh njeri fare.

Sa ka ndryshuar degaSa ka ndryshuar degaSa ka ndryshuar degaSa ka ndryshuar degaSa ka ndryshuar degae PS-së së Durrësit nga djee PS-së së Durrësit nga djee PS-së së Durrësit nga djee PS-së së Durrësit nga djee PS-së së Durrësit nga djenë sot?në sot?në sot?në sot?në sot?

Përsa i përket ndryshim-it në organizimin e degëve tëPS-së, mendoj se ndryshimiështë shumë i madh, sepsejanë kushte të tjera. Atëherëishte një organizim i përsos-ur pasi, jo vetëm që krijuamorganizatat bazë të partisë nëfshatrat dhe qytetet që mbu-lonim, por kishte dhe një jetëaktive partie. Çdo organiza-të partie ndërtonte planin epunës, programin mujor tëpunës që ia paraqiste komi-tetit drejtues të PS-së në Dur-rës. Tani PS-ja si një partieelektorale ka një koncepttjetër. Vetë kryetari aktual,Edi Rama, në një takim qëpati në një lagje të qytetit tëDurrësit, tha se nuk ka psetë ketë jetë partie. Ky ishtenjë gabim fatal që çoi më pasdhe në ato rezultate zhgën-jyese të PS-së. Jeta e partisëduhet të jetë e vazhdueshme,pasi solidariteti me njerëzit imban afër ato gjatë të gjithë

kohës dhe jo vetëm kur ësh-të interesi elektoral. Po jumarr një shembull të një ven-di perëndimor. Në Danima-rkë kishte klube partie kufamiljet bashkoheshin menjëra-tjetrën. Nuk diskuto-heshin vetëm probleme par-tie, por edhe probleme famil-jare. Pra edhe në partitë eu-ropiane ka jetë partie në njëvizion më bashkëkohor.Gjithsesi duhet thënë se ko-hët e fundit ka një përpjekjedhe nga Asambleja Ko-mbëtare e PS-së për të pasurnjë organizim sa më të mirëtë partisë.

Sa idealiste ka qenëSa idealiste ka qenëSa idealiste ka qenëSa idealiste ka qenëSa idealiste ka qenëdhe është PS-ja?dhe është PS-ja?dhe është PS-ja?dhe është PS-ja?dhe është PS-ja?

Nuk dua ta përmend përreferencë aktuale , por Hygoii madh thoshte se në fillimjanë idealistët, pastaj vijnëbatakçinjtë. Unë nuk do tapranoja këtë plotësisht, porka dhe batakçinj që kanëardhur në PS. Idealizmi në tëvërtetë ka humbur, jo vetëmte PS-ja, por te të gjitha par-titë tona. Shikoni se si i ndër-rojnë karriget, duke kaluarsa te njëra forcë politike tetjetra. Njerëzit tani bëjnëllogaritë e tyre dhe nëse nu-hasin se PS-ja vjen në push-tet, të jeni të bindur se i afro-hen PS-së. Po kështu, nësee dinë se PD-ja do ta mbajëpushtetin, nuk i shkëputenPD-së. Tani është bërë mellogari ose, e thënë troç:Politika është bërë pazarinteresash.

E E E E E DDDDDiel 18 iel 18 iel 18 iel 18 iel 18 MMMMMars 2012ars 2012ars 2012ars 2012ars 2012 3

“

POLITIKEwww.gazetadyrrah.com

Krijimi i PD-së,Krijimi i PD-së,Krijimi i PD-së,Krijimi i PD-së,Krijimi i PD-së,populli napopulli napopulli napopulli napopulli nainkurinkurinkurinkurinkurajonteajonteajonteajonteajonte

Më kujtohet ajo natë kur ishim sëbashku me Lindita Priftin, Vaso Llapën,Tan Hoxhën, Ideal Sheshin dhe të tjerë

emrat e të cilëve për momentin nukmë kujtohen. Atë natë na

u duk se kishim fituar mbi diktaturën.Pas momentit të themelimit të degës

së PD-së (nga firmëtarët e parë siShkëlqim Shtylla, Vaso Llapa, ArtanHoxha, Minush Jero, Vango Stamo,Bardh Balza, Krenar Koçi, ShyqyriCara etj), do të doja të kujtoja më

pas mitingun te stadiumi"Niko Dovana". Oratorët kishin

hipur mbi një rimorkio,nga ku flisnin e flisnin duke kërkuar

me çdo kusht ndryshime demokratike

Nga Llambi KALLÇOKALLÇOKALLÇOKALLÇOKALLÇO

I sh deputetja e PartisëDemokratike dhe njënga nismëtaret përkrijimin e degës së

kësaj force politike në qytetine Durrësit, Mira Kaurri, i kthe-het kujtimeve të atyre ditëve."Ajo që do të kujtoja dhe qëmbetet e pashlyeshme ështëmbledhja e parë që është bërëme Doktor Berishën texhamia aktuale" rrëfen pedi-atrja e njohur, e cila konsta-ton se pjesa më e madhe e as-piratave të atyre ditëve sot ësh-të bërë realitet. Teksa ështëkundër largimeve nga kjoforcë politike, ish-deputetjakërkon njëkohësisht që PDaktuale të ketë memorie përnismëtarët e 90-tës

Znj. Kaurri, mund të naZnj. Kaurri, mund të naZnj. Kaurri, mund të naZnj. Kaurri, mund të naZnj. Kaurri, mund të nathoni diçka në lidhje methoni diçka në lidhje methoni diçka në lidhje methoni diçka në lidhje methoni diçka në lidhje mefillesat e lëvizjes demokra-fillesat e lëvizjes demokra-fillesat e lëvizjes demokra-fillesat e lëvizjes demokra-fillesat e lëvizjes demokra-tike në Durrës?tike në Durrës?tike në Durrës?tike në Durrës?tike në Durrës?

Ata të cilët e formuanPartinë Demokratike kanëqenë idealistë, njerëz që jukishte ardhur në kockë thikae regjimit komunist dhe ëndër-ronin për një jetë më të mirë.Përsa i përket hapave të parëtë PD-së do të thosha se tëparët që më kanë kontaktuarnë atë kohë kanë qenë VasoLlapa dhe Artan Hoxha. Ukrijua një bërthamë shumë evogël në spitalin pediatrik, porajo që do të kujtoja dhe qëmbetet e pashlyeshme ështëmbledhja e parë që është bërëme Doktor Berishën texhamia aktuale, që atëherëkish një tjetër funksion. Në atëtakim ishin dhe firmëtarët ePD-së. Ajo natë ka qenë e pa-harrueshme. Të mos harrojmëse Sigurimi i Shtetit ishtenëpër këmbë. Për mendimintim, nuk ishim të guximshëmvetëm ne që u mblodhëm atënatë me Doktor Berishën, pori guximshëm ishte gjithë aipopull i Durrësit që mbushi te-atrin atë natë. Kënaqësia ish-te se kur dola në rrugë, të gjithëqytetarët durrsakë që takojamë inkurajonin, duke u shpre-hur krenarë për atë që nekishim bërë. Unë mendoj se igjithë populli shqiptar ekërkonte ndryshimin, madjedhe vetë komunistët, pasi njëpjesë e tyre mezi mbyllnin 15-ditëshin. Frika e madhe i

bënte ata që të ishin të tillë.Unë mendoj se deri më sot pje-sa më e madhe e idealeve tonatë atyre viteve janë plotësuar.Më kujtohet ajo natë kur ishimsë bashku me Lindita Priftin,Vaso Llapën, Tan Hoxhën, Ide-al Sheshin dhe të tjerë emrat etë cilëve për momentin nukmë kujtohen. Atë natë na uduk se kishim fituar mbi dik-taturën. Pas momentit tëthemelimit të degës së PD-së(nga firmëtarët e parë si Sh-këlqim Shtylla, Vaso Llapa,Artan Hoxha, Minush Jero,Vango Stamo, Bardh Balza,Krenar Koçi, Shyqyri Caraetj), do të doja të kujtoja mëpas mitingun te stadiumi"Niko Dovana". Oratorët kish-in hipur mbi një rimorkio, ngaku flisnin e flisnin dukekërkuar me çdo kusht ndry-shime demokratike. Në atominuta frika po thyhej. Mbajmend më pas një takim tjetërqë kemi bërë me gratëdemokrate te Durrësit, pasisapo u krijua Partia Demokra-tike u krijua dhe Lidhja e Gru-as Demokrate. Unë personal-isht jam ndër nismëtaret e këtijforumi që dha një kontribut tëkonsiderueshëm në atë kohë.Ne ishim në çdo iniciativë qëbëhej si në Durrës dhe në Ti-ranë. Më kujtohet një takimnë Tiranë ku ne ishim te sheshipara Pallatit të Kulturës duke

deklaruar se e duam Sh-qipërinë pa Ramiz Alinë, nënjë kohë që shumë pranë neshishte Komiteti Qendror dhevetë Ramiz Alia. Janë mo-mente të paharrueshme. Do tëdoja që të kujtoja dhe një mo-ment tjetër shumë interesantnga ditët e rrëzimit të diktat-urës. Pasi populli i Durrësitrrëzoi bustin e diktatorit En-ver Hoxha nga porti, busti uzvarrit në rrugët e qytetit. Kuj-toj një moment shumë intere-sant kur busti kalonte te ish-MAPO e vjetër dhe te ish-dyqani i luleve. Unë së bash-ku me fëmijën tim 3-vjeçarshikoja nga ballkoni njëskenë të jashtëzakonshme.Ndërsa sampistët me skafan-dra kishin rrethuar njerëzit,një burrë i moshuar ju afruanjë sampisti dhe i hoqi ngad-alë skafandrën duke thënë:"Policia është me ne". Nga aimoment kjo shprehje pati je-honë te të gjithë njerëzit qëzvarritën në qytet bustin e dik-tatorit, por dhe te sampistët qënisën të hiqnin skafandrat.

Cili ka qenë roli i AzemCili ka qenë roli i AzemCili ka qenë roli i AzemCili ka qenë roli i AzemCili ka qenë roli i AzemHajdarit në lëvizjenHajdarit në lëvizjenHajdarit në lëvizjenHajdarit në lëvizjenHajdarit në lëvizjendemokratike të Durrësit?demokratike të Durrësit?demokratike të Durrësit?demokratike të Durrësit?demokratike të Durrësit?

Azem Hajdari ishte de-putet i Shijakut. Azemin e kamnjohur nga afër kur isha nëparlament, pasi në Durrës aika qenë së bashku me Arben

Imamin. E kujtoj në parla-ment Azem Hajdarin si një tipenergjik që gradualisht u bëdhe një intelektual shumë imirë. Ishte mbi të gjitha trimdhe i sinqertë. Unë kujtoj menostalgji se kur rrija në njëbankë me atë dhe ai ngrihejpër të diskutuar me shumëpasion, e tërhiqja nga xhake-ta për ta qetësua. Erdhi njëmoment sa thashë se do tëndërroj bankë, se Azemimund ta pësojë ndonjë ditë. Nëfakt ashtu ndodhi. Unë ishanë Itali dhe atë e qëlluan nëparlament. Më vonë e vranë.Një humbje e madhe përdemokracinë dhe Shqipërinë.Përsa i përket takimeve dheprotestave ku Azem Hajdariish prezent në Durrës, më kuj-tohet koha kur para degës sëpunëve të brendshme Azemidilte përpara dhe thërristevetëm për liri. Vetëm njerëz tri-ma si ai mund të kishin gux-imin për të kundërshtuarregjimin në mënyrë të tillë.Falë këtyre njerëzve, ne ar-ritëm dhe atë liri që gëzojmëdhe sot.

Cili është opinioni juajCili është opinioni juajCili është opinioni juajCili është opinioni juajCili është opinioni juajnë lidhje me kontributenë lidhje me kontributenë lidhje me kontributenë lidhje me kontributenë lidhje me kontributenjerëzore dhe vlerësimin enjerëzore dhe vlerësimin enjerëzore dhe vlerësimin enjerëzore dhe vlerësimin enjerëzore dhe vlerësimin etyre brenda PD-së?tyre brenda PD-së?tyre brenda PD-së?tyre brenda PD-së?tyre brenda PD-së?

Unë personalisht gjatëgjithë këtyre 20 vjetëve kamqenë pjesë e PD-së dhe do të

mbetem gjithmonë kështu.Nuk ka njerëz të përjetshëmnë poste në një demokraci. Kyështë koncepti im. Synimi impersonal ka qenë për të ven-dosur një gur në demokracinëe Shqipërisë dhe mendoj se ekam vënë dhe unë një gurmodest në themelet e kësajdemokracie. E them me bind-je se nuk jam dakord qëdikush pa pasur eksperiencëne duhur të ngjitet lart dhe be-fasisht të gjendet në majat mëtë larta. Në vendet perëndi-more edhe sikur të mbaroshuniversitetet më të njohura siai i Harvardit psh, nuk mundtë marrësh poste pa pasur ek-speriencën dhe kontributet eduhura. Unë mendoj se PD-jaaktuale duhet të hedhë mëshumë sytë nga nismëtarëtdhe kontribuuesit idealistë tëviteve 90-të. Vitet kanë kaluardhe ndoshta nuk është më aiidealizmi i parë i viteve 90-të.Në PD ka shumë njerëz ideal-istë që vazhdojë të kon-tribuojnë për demokracinë,pavarësisht nga balta që hid-het nga socialistët. Kujtoj sekur isha në parlament social-istët kishin një parullë: "Gën-je- gënje, se diçka do të mbe-tet". Flitet shumë nga të majtëtdhe sot në këtë stil, por unëmendoj se Shqipëria ka ndry-

shuar shumë vitet e fundit.Vendi ynë është bërë me rrugëmbi të cilat ecin të gjithë, tëmajtë dhe të djathtë. Nuk ësh-të e ndershme që të hidhet bal-të mbi këto punë dhe ndry-shime që janë bërë.

Cili është vlerësimi juajCili është vlerësimi juajCili është vlerësimi juajCili është vlerësimi juajCili është vlerësimi juajnë lidhje me largimet cik-në lidhje me largimet cik-në lidhje me largimet cik-në lidhje me largimet cik-në lidhje me largimet cik-like që janë bërë nga PD-like që janë bërë nga PD-like që janë bërë nga PD-like që janë bërë nga PD-like që janë bërë nga PD-ja?ja?ja?ja?ja?

Unë nuk jam aspak dako-rd me largimet nga PD-ja. Kashokë që janë larguar dhe rik-thyer, por është çështja e tyre.Unë personalisht nuk do t'ialejoja vetes një gjë të tillë.Mendoj se këta zotërinj qëjanë larguar do të bënin mëmirë që të qëndronin aty dheta shprehnin mendimin e tyre.Nuk jam dakord dhe me ata tëcilët thonë se në PartinëDemokratike nuk të lënë tëflasësh. Ne kemi folur dhe de-batuar për shumë gjëra dheaskush nuk na ka përndjekur.Më kujtohet se kishte rastekur e kundërshtonim me zë tëlartë dhe Doktorin dhe nuk ekuptoj se pse këta njerëz dek-larojnë se ka qenë e pamun-dur të debatosh në PD. Do tëthosha pak me humor se tëgjithë shqiptarët e duam njëkarrige kryeministri, por njëështë ajo e shkreta.

4 E E E E E DDDDDiel iel iel iel iel 18 M18 M18 M18 M18 Mars 2012ars 2012ars 2012ars 2012ars 2012

“EDITORIALwww.gazetadyrrah.com

Një e arNjë e arNjë e arNjë e arNjë e ardhme ekdhme ekdhme ekdhme ekdhme ekologjikologjikologjikologjikologjikeeeeemes trmes trmes trmes trmes traditës kulturaditës kulturaditës kulturaditës kulturaditës kulturore dheore dheore dheore dheore dhedetyrimedetyrimedetyrimedetyrimedetyrimevvvvve ndërke ndërke ndërke ndërke ndërkombëtareombëtareombëtareombëtareombëtare

Mendoj se të gjithë kanë vërejtur seme perëndimin e diellit ndjehej një erë

e keqe e padurueshme plehrash tëdjegura. Por nuk është vetëm një

çështje ere të keqe: djegia e plastikësdhe gomës prodhon dioksinën,

substancë kaq intoksikuese sa ështëkataloguar si "kancerogjene e klasit I".Në të gjithë botën e civilizuar djegia e

plehrave në qiell të hapur ështërreptësisht e ndaluar, duke synuar

përkundrazi në riciklimin e mbetjeve,për të rekuperuar materiale të

ripërdorueshme, në vend të përballjesme problemin e eliminimit të tyre...

Nga Francesca NICCOLAINICCOLAINICCOLAINICCOLAINICCOLAI

K ëshilli bashkiak i Durrësit kalajmëruar së fundmi një seri iniciativash në favor të mjedisit, midis të cilave spikat synimi për të

zgjidhur problemin e pikës së grumbullimit tëplehrave në Porto Romano. Në fakt, me ditët ebukura të javës së shkuar që të shtynin nëmbajtjen e dritareve hapur, mendoj se të gjithëkanë vërejtur se me perëndimin e diellit ndje-hej një erë e keqe e padurueshme plehrash tëdjegura, fenomen që bezdis Durrësin prej vitesh.Por nuk është vetëm një çështje ere të keqe: dje-gia e plastikës dhe gomës prodhon dioksinën edëmshme, substancë kaq intoksikuese sa ësh-të kataloguar si "kancerogjene e klasit I". NëItali, në rajonin e Napolit -i famshëm për grum-bujt e trishtë të plehrave - kanceri vret 30 herëmë shumë sesa në rajonet e tjera italiane, dheështë kancer nga plastika e djegur.

Në këtë gazetë janë publikuar specialelidhur me rritjen e rasteve të kancerit dhe tëautizmit tek fëmijët. Edhe pse çështja është ako-ma në diskutim, doktori Salvatore Pignatellinga Taranto ka rihapur së fundmi hipotezën elidhjes mes autizmit dhe dioksinës, ndërsa njëmori studimesh ndërkombëtare tregojnë se di-oksina e çliruar nga djegia e plehrave shkak-ton tumore si leucemi, sarkoma dhe limfoma,pa llogaritur dëmet e rënda në sistemin nervor,në atë kardiovaskular, në mëlçi, në veshka dhenë gji. Për më tepër, dioksina zvogëlon pjellor-inë dhe, tek gratë shtatzëna, mund të shkak-tojë keqformime tek foshnjat dhe abortimespontane, ndërsa sipas disa kërkimeve shken-core duket se ajo rrit lindjen e më shumë fem-rave sesa meshkujve.

Për këto arsye, në të gjithë botën e civili-zuar djegia e plehrave në qiell të hapur ështërreptësisht e ndaluar dhe po zvogëlohet nëmënyrë drastike numri i pikave të grumbullim-it të tyre, duke synuar përkundrazi në riciklimine mbetjeve, për të rekuperuar materiale të ripër-dorueshme, në vend të përballjes me problemine eliminimit të tyre. Në fakt pikat e grumbullimittë plehrave, edhe pse kanë kosto menaxhuesetë ulëta, shkaktojnë harxhim të lëndëve të ricik-lueshme dhe zënë zona të gjera territori, dukekrijuar përqendrime të tepërta mbeturinash mepasoja të rënda për mjedisin. Për shembull,nëse një pikë grumbullimi merr flakë - dhe këtundodh çdo natë - nevojiten ndërhyrje bonifiki-mi të kushtueshme: në fakt, duhet gërryer terre-ni për të nxjerrë lëndët ndotëse dhe dioksinënqë kanë depërtuar nën tokë dhe mund të infil-trohen në ujëra.

Në Shqipëri, Kodi Penal i vitit 1995 ndalonenkas ndotjen e ajrit dhe të ujërave. Kreu IV -"Vepra penale kundër mjedisit" përmban nenete mëposhtëm:

Neni 201 - "Ndotja e ajrit": "Ndotja e ajritpërmes çlirimit të tymrave, gazrave dhe lëndëvetë tjera toksike radioaktive e bërë tej kufirit tënormave të lejuara, kur vepra nuk përbënkundërvajtje administrative, përbën kundërva-jtje penale dhe dënohet me gjobë ose me burgimgjer në dy vjet.

Po kjo vepër, kur ka shkaktuar pasoja tërënda për jetën e shëndetin e njerëzve, dënohetme burgim gjer në dhjetë vjet".

Neni 203 - "Ndotja e ujërave": "Ndotja eujërave të deteve, lumenjve, liqeneve apo buri-meve të rrjetit grumbullues e shpërndarës tëujërave me lëndë toksike, radioaktive apo sub-stanca të tjera, që prishin ekuilibrin ekologjik,dënohet me burgim nga një gjer në pesë vjet. Pokjo vepër, kur ka shkaktuar pasoja të rënda përjetën e shëndetin e njerëzve, dënohet me burgimnga pesë gjer në dhjetë vjet".

Në pritje që Shqipëria do të zbatojë ligjet esaj dhe që qytetarët do të zhvillojnë më shumësensibilitet ndaj temave mjedisore, më duket sebota e jashtme dhe sidomos Bashkimi Europi-an janë duke bërë presion të fortë mbi qeverinëdhe institucionet lokale, për t'i detyruar të adop-tojnë masa dhe iniciativa të natyrës ekologjiste.

Për Shqipërinë ekologjizminuk është një zgjedhje,

por një detyrë politike ndërkombëtareNë tre vitet e fundit, në Shqipëri ka ndodhur

një kthesë politike shumë kurioze: qeveria ak-tuale, që teorikisht është e djathtë, ka përqafuarme pasion dhe entuziazëm temat e mbrojtjes sëmjedisit dhe të ekologjisë, që përbëjnë zakon-isht pikat-kyçe të programeve të partive të sëmajtës. Kjo kthesë ekologjiste do të duhej t'ikënaqte të gjithë, sepse temat e mjedisit po bëhen"të shenjta" dhe kryesore për të gjithë krahëtpolitikë, në emër të së mirës së përbashkët. Qën-dron fakti se, me gjasë, nuk ishte parë kurrë njëqeveri që ndryshon në mënyrë kaq radikale lin-jën e saj mbi tema që, historikisht, kanë kri-juar dallimin mes të djathtave dhe të majtave"klasike".

Deri tre vjet më parë, qeveria shqiptarepikësynonte industrializimin e vendit nëpërm-jet realizimit të impianteve dhe infrastrukturavejo saktësisht ekologjike. Ishin nën ekzaminimprojekte energjitike madhështore, nga hidro-centralet dhe digat për çdo lumë deri tek ndërti-mi i shumë parqeve energjitikë, të gjitha të pa-jisura me një TEC, nga impiante përpunimi gazigjatë bregut deri tek hipoteza e një centralibërthamor. Qeveria shqiptare vepronte nëmënyrë koherente me ideologjinë politike që efrymëzon, duke mbështetur - ashtu si çdo edjathtë konservatore në botë - projektet e "in-dustrisë tradicionale", që dëmtojnë mjedisin,por krijojnë vende pune dhe e bëjnë vendin tëpavarur në planin energjitik. Megjithatë, grad-ualisht, qeveria jonë ka treguar një hapje mod-erne ndaj energjive të rinovueshme dheekologjike, që vitet e fundit janë bërë flamujelektoralë të të gjitha të majtave botërore.

Në vendet e botës ku qeveris e djathta, im-piantet e energjisë "alternative" janë konsideru-ar të padobishëm dhe utopistë, janë akuzuar seshpenzojnë më shumë sesa prodhojnë dhe,shpesh, janë vulosur si "skllavë të interesavedhe lobeve politike". Por, me gjithë rezistencënnga ana e disa qeverive, Bashkimi Europianpo shtrëngon të gjithë anëtarët e tij për të pro-movuar burimet e energjisë "së gjelbër", sepseqendrat e pushtetit të Brukselit janë të orientu-ara shumë majtas dhe besojnë në energjinëeolike dhe në panelet diellore. Qeveria shqiptareka "nuhatur" shpejt se nga fryn era dhe, ndry-she nga homologët e tjerë të të djathtave euro-piane, nuk i ka bërë rezistencë ambientalizmitpolitik të BE, duke i hapur derën me buzëqeshje.

Përveç objektivit të integrimit europian, "pa-sioni i gjelbër" i të djathtës shqiptare mund tëjetë kondicionuar nga borxhi moral e materialqë Shqipëria ka me krahun e politikës ameri-

kane të përfaqësuar nga familja Clinton dheme Partinë e Gjelbër gjermane, sepse në vitet'90 Amerika klintoniane dhe Gjermania kanëmbështetur Shqipërinë, duke promovuarimazhin e saj jashtë vendit. Një nga shtyllat epolitikës globale të grupit Clinton është "eko-nomia e qëndrueshme", për të cilën ish presi-denti i kushtoi Samitin e Amerikave në 1994.Me atë rast u deklarua teorema e famshme: "ga-rantimi i një zhvillimi ekonomik të qën-drueshëm, duke ruajtur mjedisin natyror përbrezat e ardhshme", që u bë slogani i ambien-talistëve të të gjithë botës.

Amerika clintoniane "zhdoganoi" partitë egjelbra të të gjithë Europës, duke i kthyer nëelementë të vlefshëm të qeverisë. Rasti i Gjer-manisë është emblematik: ndërsa në vitet '70dhe '80 të Gjelbrit ishin konsideruar "fanatikëutopistë" nga pjesa tjetër e popullsisë, në vitet'90 kanë mësuar të qeverisin, duke marrë pjesëqoftë në koalicionet e të majtës qoftë në koali-cionet e të djathtës. Por mbi të gjitha, në Gjer-mani ekologjizmi nuk është më modë idealistepor është bërë biznes dhe Partia e Gjelbër merrnjë mbështetje të fortë nga "sipërmarrjetekologjike" të reja, që pikësynojnë në energjitëe rinovueshme. Sot, në Gjermani, biznesi iekologjisë përfaqëson një lobi shumë të fu-qishëm dhe në rritje të vazhdueshme, që po iakalon në pushtet lobit të industrisë tradiciona-le. Ky model biznesi "i gjelbër" ka pushtuar edhemajat e Bashkimit Europian, të cilat nga ana etyre po ia imponojnë të gjitha shteteve-anëtare- apo pothuaj-anëtare, si Shqipëria, e cila zba-ton me kënaqësi direktivat e dhëna nga pro-tektorët e saj të viteve '90.

Shqipëria, mjedisi dhe menaxhimi imbetjeve: një çështje kulturore-fetare

Megjithatë, çështja e djegies së mbeturi-nave është emblematike përsa i vështirë ështësensibilizimi i opinionit publik shqiptar nëpërqasje me tematikat mjedisore, edhe kur janëtë mbartura me pasoja për shëndetin. Nga anatjetër, të gjitha zonat e Mesdheut jugor dhe tëLindjes së Mesme paraqesin vështirësi të shum-ta në përpunimin e plehrave. Përse? Sepse nërajone ku sensibiliteti ekologjik është i mangët,ka shkaqe kulturore dhe besime fetare që i çojnëtek një bashkëjetesë më e lehtë me mbeturinat,mjaft që të jenë jashtë nga dyert e shtëpisë sëtyre. Brenda shtëpisë duhet të mbretërojë njëpastërti perfekte, ndërsa tolerohet pisllëku nëhapësirat publike, në rrugë dhe deri tek shkallëte pallateve.

Sigurisht, njerëzit do të pretendonin njëndërhyrje - natyrisht falas dhe pa tatim - ngaana e "shtetit", një vepër pastrimi që duhet tëndodhë si magji, të zbresë nga qielli si "Deus exmachina", pa lodhjen minimale nga ana eqytetarit për mbajtjen e higjienës dhe të dinji-tetit publik. Pra, sjellja sociale në Mesdheunjugor - përfshirë Ballkanin jugor - është ajo edelegimit total të problemit të mbeturinave tekautoritetet shtetërore të idealizuara, pa asnjëpjesëmarrje të komunitetit. Nëse shteti nuk

ndërhyn, qytetari toleron praninë e mbeturinavedhe, kur sasia e tyre kalon limitet e durimit, idjeg, ashtu si fshatarët e gjithë botës kanë dje-gur gjithmonë gjethet dhe barishtet e thata nëfushat dhe oborret e tyre. Por, sot, digjet plasti-ka e kështu thithet dioksina.

Bashkëjetesa e çuditshme ndërmjet njeri-ut dhe plehrave në Mesdheun jugor dhe në Lind-jen e Mesme vjen nga arsye kulturore. Të gjithashoqëritë "tradicionale" janë karakterizuar ngapranimi i të keqes si një pjesë e pandarë e jetësnjerëzore: pranohet pasivisht sëmundja dhevdekja - që përkundrazi terrorizojnë shoqëritë"jo tradicionale" - dhe në të njëjtën mënyrë tole-rohet prania e mbeturinave, që janë thjesht pa-sojë e "luksit" për të ngrënë, për të pastruar sh-tëpinë, për t'u veshur. Ushqimi që na mban nëjetë ka skarcot e tij, produktet për higjienënshtëpiake kanë scarcot e tyre, veshjet e këpucëtprishen. Në jetë merret, konsumohet dhe hid-het poshtë: është një cikël natyror me të cilinnjeriu bashkëjeton.

Për më tepër, meqë shoqëritë e Mesdheutjugor dhe të Lindjes së Mesme janë shoqëri is-lamike ose kanë jetuar për shekuj nën influ-encën myslimane, në këto zona është shumë ithellë kontrasti midis "pastërtisë" (edheshpirtërore) së shtëpisë dhe "papastërtisë" sëambientit të jashtëm, dhe kështu është e pran-ueshme se të vetmet vende të pastra janë ndërte-sat fetare dhe shtëpitë. Feja islame parashikonnjë dallim të rreptë midis "hallall" dhe "haram",duke konsideruar mbeturinat si "haram" dheprandaj i ndalon besimtarëve myslimanë tëprekin dhe të përpunojnë plehrat. Jo rastësisht,në Egjipt, fshesaxhinjtë dhe ricikluesit janë tëgjithë krishterë ortodoksë kopti (të famshmit"zabalin"), ndërsa në Shqipëri vërehet që shu-mica e fshesaxhinjve janë rom dhe "ricikluesit"(për shembull ata të Porto Romanos) i përkasinsidomos komuniteteve katolike të Mirditës dhetë Pukës. Kështu në qytetet arabe - por edhe nëato afrikane dhe indiane - bashkëjetohet meplehrat nëpër rrugë dhe nuk ekzistojnë pro-grame serioze për përpunimin, jo vetëm për pa-mundësi ekonomike nga ana e qeverive, poredhe sepse "problemi" nuk ndjehet si një prior-itet social.

Tani, në Shqipëri përpunimi i plehrave dhepërhapja e një stili jete ekologjike a ndjehen siprioritete sociale? Është prioritet për të ndaluarthithjen e dioksinës? Është prioritet të mos sho-hësh më letra rrugëve (e pra të mos i hedhim nevetë)? Është prioritet të gëzohemi me plazhet paplehra (e pra të jemi ne vetë ata që marrin me veteshishet, kanaçet e pakot e patatinave të zbrazu-ra)? Është një prioritet të mos shohësh më qeseplehrash të komshinjve në shkallët e pallateve?Nëse këto gjëra nuk ndjehen nga shoqëria si pri-oritete, atëherë është e padobishme që qeveria dheadministratat lokale të promovojnë iniciativa am-bientaliste dhe të angazhohen në riciklimin e ple-hrave. Duhet më parë të sensibilizohen njerëzitdhe të bëhet prioritet pastrimi i mjedisit dhe stili ijetës ekologjik, pikërisht siç janë prioritete përshqiptarët televizori dhe makina.

E E E E E DDDDDiel 18 iel 18 iel 18 iel 18 iel 18 MMMMMars 2012ars 2012ars 2012ars 2012ars 2012 5

EDITORIALwww.gazetadyrrah.com

Bashkia dhe porti,Bashkia dhe porti,Bashkia dhe porti,Bashkia dhe porti,Bashkia dhe porti,kancer dhe ndotjekancer dhe ndotjekancer dhe ndotjekancer dhe ndotjekancer dhe ndotje

1.1MILIONËMILIONËMILIONËMILIONËMILIONË

Dollarë amerikanë shpenzo-hen në një vit më vetëm ngabashkia e Durrësit përpastrimin e qytetit. Autom-jetet e ndërmarrjes komu-nale largojnë qindra tonëplehra nga rrugët dhe shesh-et e qytetit, duke i dërguar nëvendgrumbullimin e PortoRomanos. Atje mbetjet ur-bane digjen në natyrë dherikthehen në qytet nëformën e reve toksike

360MIJËMIJËMIJËMIJËMIJË

Tonë mineraleve janë tëdepozituara në kalatënlindore, të cilat ngrenë repluhuri mbi qytet, sido-mos kur ka erë të fortë. Kurbie shi, ndotja përcillet nëbasenin ujor të portit tëDurrësit. Ndërkohë nëkalatën numër 7 shkarko-hen anije mijëra tonësheme qymyr, nëpërmjet njëteknologjie të vjetruar eqë shkakton ndotje

Djegia e mbetjeve urbane në natyrë konsiderohet si nga faktorët që ka çuarnë rritjen e numrit të pacientëve që vuajnë nga sëmundjet e pashërueshme.Shqetësim mjedisor sjellin edhe mineralet dhe mallrat rifuxho të depozituara

në kalatat e portit të Durrësit. Cilësia e jetës së qytetarëve vjen duke upërkeqësuar, ndërsa institucionet përgjegjëse vetëm konstatojnë faktet

D jegia embetjeve urbane nënatyrë po sh-

kakton shqetësime gjithnjë emë të mëdha në shëndetin eqytetarëve. Mjekët po japinalarmin për rritjen e dukshmetë numrit të të sëmurëve mekancer dhe sëmundje të tjeratë rënda, të shkaktuara ngandotja. Tashmë është e qartëse mosaplikimi i një strategjiemjedisore nga bashkia e Dur-rësit dhe Autoriteti Portual poshkakton pasoja të rënda mbiqytetarët. Të dy këta operatorëkonsiderohen si ndotësit mëtë mëdhenj të qytetit. Bashkiae Durrësit ka në administrimterritorin e Porto-Romanos, kuçdo ditë digjen qindra tonëmbeturina, ndërsa AutoritetiPortual ende nuk ka zgjidhurproblemin e mbi 360 mijë tonëmineraleve në kalatën lin-dore, të cilat ngrenë re pluhurimbi qytet, sidomos kur ka erëtë fortë.

Djegia e plehraveAgjencia e Mjedisit ka

dhënë prej kohësh alarmin përndotjen në shifrat e larta dukei kërkuar kryesisht bashkisësë Durrësit të rrisë përgjegjës-inë. Por specialistë të agjen-cisë thonë se spitali, anijet, au-tomjetet, punishtet dhe ko-mbinatet e ndryshme duhet tëmos i depozitojnë mbeturinatnë pikën e grumbullimit nëPorto Romano, në veri të qy-tetit, ku kryhet edhe procesidjegies në natyrë. Ndotja nëafërsi të vatrës së djegies sëplehrave shkon deri në 7-8herë mbi normën e lejuar,kurse në thellësi kjo ndotjeshkon në 2-3 herë mbinormën. Filtra, vajra të maki-nave dhe anijeve, fuçi meacide, mbetje spitalore etjdigjen në mesin e plehraveduke shkaktuar re të dendurtymi helmues që përhapet jovetëm në pjesën e banuar nëPorto Romano, por edhe nëthellësi të zonës. Në ditë meerë të fortë nga veriu era erëndë dhe mbeturinat nga dje-gia plehrave arrijnë deri nëlagjet periferike të qytetit.

Mbetjet spitalore400-500 ton mbetje spita-

lore hidhen në të njëjtin ka-zan të mbeturinave urbaneduke përzier në të njëjtin vendsende të rrezikshme membetje ushqimore. Garza spi-talore, shiringa, placente, ma-teriale e masive të nxjerragjatë ndërhyrjeve kirurgjikalepërfundojnë një pjesë në qesee të tjera në kosha për t'uhedhur pa asnjë kujdes gjith-

andej. Ato gjenden si brendamjediseve të spitalit, edhe jas-htë rrethimi por në të dy rastetndëshkojnë shëndetin eqytetarëve. Durrësi ka pavijontë kirurgjisë, infektivit,gjinekologjisë, urgjencave,morgun dhe aksesorë të tjerëndihmës. Të gjitha repartet,pavijonet e spitalet prodhojnëmbeturina të cilat duhet tëkalojnë në krematorium parënë në kontakt me qytetarët.Realisht spitali rajonal ka njëkrematorium të tillë në afërsitë repartit të pranimit tëurgjencave të të rriturve. Mad-je aty çdo ditë sheh qese ethasë me mbeturina, apo edhembeturina të hedhura në tokë.Aty ka shiringa, aparate se-rumi, garza të ndryshme, edhenga ato të gjakosura, mbetu-rina të maternitetit e të infek-tivit. Furra e djegies së mbe-turinave spitalore ka një ka-pacitet prej 10 kg mbeturinaspitalore në një proces,ndërkohë që çdo ditë duhet tërealizohen 4 deri në 5 djegie.

MineraletNjë burim tjetër i ndotjes

në qytet vjen nga krahu jugor,porti i Durrësit. Në kalatën lin-dore, në një sipërfaqe prej afro90 mijë metrash katrore ndod-hen të depozituara mbi 360mijë tonë minerale si kromdhe ferrokrom. "Malet" janënën veprimin e drejtpërdrejtëtë agjentëve atmosferikë.Shqetësimin më të madh esjellin në ditët me erë, dukengritur re pluhuri mbi zonat ebanuara, ndërsa në kohë meshi, shkaktojnë ndotjen e bas-enit ujor. Ndërkohë në kalatënnumër 7 shkarkohen anijemijëra tonëshe me qymyr,nëpërmjet një teknologjie tëvjetruar e që shkakton ndot-je.

Të sëmurët me kancerDr. Kristo Huta shpjegon

se kanceri është sëmundjeshumëfaktorësh. "Më duhet tërendis si shkaktar kryesorduhanin për të pasuar me abu-zimet ndaj alkoolit, ndotja emjedisit ku jetojmë e punojmë,trashëgimia gjenetike, ekspo-zimi në rrezet e forta të diellitnë stinën e verës, kequshqy-erja, konsumimi ushqimevejashtë standardi dhe faktorëtë tjerë". Mjeku thotë se Dur-rësi si qark ka dhjetëra pikatë nxehta mjedisore. "LumiErzen dhe Ishëm janë tëmbushur me mbeturinakancerogjene. Kjo e ndërlikonedhe më tej situatën. Por nëDurrës ka pasur edhe kombi-nat të kimikateve në PortoRomano, ka djegien e mbeturi-

nave në natyrë, depozitimin nëanë të rrugëve e kanaleve tëbaterive, akumulatorëve tëndryshëm, filtrave, plas-tikave, bombolave etj. Tëgjitha shkaktojë kancer. Nësedikush abuzon rëndë me du-hanpirjen apo përdorimin ealkoolit, me qëndrimin për orëtë tëra nën tymin e mbeturi-nave që digjen atëherë edhendëshkimi është fare pranë".Dhe vërtet, shifrat janë alar-mante. Deri para pak viteshprekja nga kjo sëmundje epashërueshme renditej ekatërta dhe vinte pas sëmund-jeve të zemrës, mushkërivedhe aksidenteve. Tani, përshumë shkaqe e faktorë, kan-ceri ka ngjitur dy shkallë dukezënë vendin e dytë në statis-

PORTO ROMANO

Atje ku depozitohenAtje ku depozitohenAtje ku depozitohenAtje ku depozitohenAtje ku depozitohenplehrat e Durrësitplehrat e Durrësitplehrat e Durrësitplehrat e Durrësitplehrat e Durrësit

tikat e vdekjeve. Disa vjet mëparë, ekipi mjekësor i klini-kës Rayder në Durrës kujdesejpër 30-35 pacientë të prekurnga kanceri. Sot stafit të drej-tuar nga dr. Kristo Huta i du-het të vizitojë jo më pak se 80pacientë në 24 orë.

Flasin aktorëtKryetari i Bashkisë së

Durrësit, Vangjush Dako, e kacilësuar situatën me mbetjeturbane "një bombëekologjike". "Prej 3 vitevekemi dhënë alarmin, dukedeklaruar se vendgrumbulli-mi i mbeturinave urbane nëPorto Romano do të kthehetnë një bombë ekologjike përDurrësin, në rast se nuk do tënisë menaxhimi dhe përpuni-mi i mbetjeve, thotë Dako.

Qyteti çdo ditë e më shumështon prodhimin e plehravenë një kohë që ato nuk për-punohen apo riciklohen". Aishton se mjaft problematikeparaqitet edhe djegia e pakon-trolluar e plehrave dhe emeti-mi i gazrave ndotës në ajër."Nga viti në vit prodhimi i ple-hrave është rritur së bashkume konsumin dhe numrin ebanorëve, gjë që e ka nxjerrëmë në pah problemin. Mung-esa e trajtimit të mbetjeve ur-bane, industriale, spitalore,inerteve etj., e bën dhe më tëmprehtë shqetësimin". Dakoe shikon zgjidhjen në përpun-imin e plehrave dhe riciklimine mbetjeve urbane. Por kreu iagjencisë së mjedisit, fajësonnë mënyrë të drejtpërdrejtëkryetarin e bashkisë, Vang-jush Dako. "Ndotja në Durrësështë disa herë më e lartë sesashifrat e lejuara. Këtu nuk kaasnjë interesim nga bashkiapër të mënjanuar djegien nënatyrë". Kalia shton se bash-kia ka dy ndërmarrje tëpastrimit, njërën në qytet dhetjetrën në plazh. "Asnjëra prejtyre nuk e kryen detyrimininstitucional. Në rrugë digjenedhe materiale të riciklueshmesi kartonë, letër, plastikë dhekëto e ndotin edhe më shumë

mjedisin duke rritur riskun eprekjes së shëndetit qytetarnga sëmundjet. Bashkia du-het t'i jap fund sa më parë këtijfenomeni". Edhe RamazanKalia i bashkohet mendimitse janë të gjitha rrugët emundësitë për të parë menax-himin e këtyre mbetjeve dukekthyer sytë edhe nga indus-tria e riciklimit. Me të njëjtinshqetësim bashkohet edhedrejtori i Autoritetit Portual,Eduard Ndreu. I ndërgjegjshëm për ndotjen që shkak-tojnë mallrat rifuxho, drejtoriNdreu e sheh zgjidhjen nëpostimin e përpunimit të tyredrejt zonave periferike. Njëmendim që e ndan edhe de-puteti Osman Metalla, i cili esheh si alternativë për për-punimin e mallrave rifuxhoportin e ri në Porto Romano.

Me gjithë deklarimet eaktorëve në Durrës që e njo-hin problemin, ende nuk karrugëzgjidhje. Qytetarët pomësohen me erën e rëndë tëplehrave të djegura që vjennga Porto Romano. Madjepo mësohen aq shumë, saqëedhe kur bashkia harron t'usjellë pak "aromë" nga perife-ria veriore, u vënë vetë zjar-rin kazanëve të plehraveposhtë shtëpive.

N ë pikën e caktuarnë Porto Romanoka dhjetëra ha

tokë enkas për depozitimmbetjesh urbane, mendohetse në një vit depozitohen derinë 150-170 mijë ton mbetje tëcilat transportohen nga ndër-marrja e pastrimit e qytetit dheajo e Plazhit. Sipërfaqja evendgrumbullimit të mbetjeveurbane sa vjen e zgjerohetduke kapluar sipërfaqe të rejaditë pas dite. Mali i madh meplehra duket tani nga një dis-tancë e largët, ndërsa retë etymit kanë rrezikuar seri-ozisht shëndetin e banorëve.Madje edhe nga katet e lartatë pallateve të qytetit bregde-tar duket toka e mbushur membeturina si dhe shtëllungate larta e të zeza të tymit qëpërhapet gjithandej. Djegia në

natyrë e mbeturinave urbanesi dhe hedhja e inerteve në anëtë rrugëve periferike të qytetittë Durrësit duket si gjë nor-male pasi qytetarët janë bërëdëshmitarë të shkarkimit tëkamionëve edhe në kanaletanësore të rrugëve. Problema-tike kjo pamje është në rrugënSpitallë-Shën Vlash e cila nëtë dy anët është tejmbushur meplehra urban e dhe inerte apoedhe orenditë shtëpiake tëdala jashtë përdorimit. E njëjtëështë pamja në rrugën NishTulla-Shën Vlash-Sektori Rin-ia kanalet e thella anësore tësë cilës janë bllokuar plotë-sisht. Më shumë se 1000-1200ton inerte hidhen në vende tëndryshme, në kanale e shesheduke zënë edhe ato pak tuba-cione e ura betoni të ndërtu-ara për kullim.

6 E E E E E DDDDDiel iel iel iel iel 18 M18 M18 M18 M18 Mars 2012ars 2012ars 2012ars 2012ars 2012

SOCIALEwww.gazetadyrrah.com

FFFFFonderia ku përballeshonderia ku përballeshonderia ku përballeshonderia ku përballeshonderia ku përballeshpërpërpërpërpërditë me vdekjenditë me vdekjenditë me vdekjenditë me vdekjenditë me vdekjen

Një nga punonjësit tregon sesi u aksidentuar gjatë punës dhe tashmënuk ka shërim. Asnjë ndihmë nga punëdhënësit, asnjë qindarkë

për shpenzimet mjekësore, asnjë telefonatë për të pyeturpër shëndetin, asnjë ditë raport apo asistencë.

Të gjitha këto pas një viti pune të rëndë ku nuk respektoheshinas normat mbi shëndetin dhe as ato të marrëdhënieve të punës

Nga Xhevahir GRADICGRADICGRADICGRADICGRADICAAAAA

I ka mjaftuar vetëmnjë vit punë në fonderi në Durrës shtetasit Xhevit Gojani për

t'u përballur me vdekjen. 28-vjeçari i ka shpëtuar mrekull-isht një fatkeqësie shumë tëmadhe duke rrezikuar të lërë nërrugë të madhe gruan dhe va-jzën një vjeçe. Shpërthimi nëorët e mesnatës i llavës së furrëssapo është hapur kapaku e kapërplasur përtokë, ndërsa Go-jani është përmendur vetëm disaorë pas ngjarjes, teksa ishte i sh-truar në një nga dhomat e pra-nimit të urgjencës në Durrës.Pneumologu i sanatoriumit nëTiranë, dr. Pëllumb Hyska dheprof. asoc. dr. Perlat Kapisyzi, tëcilët kanë parë me shumë imtë-si të gjitha të dhënat nga bllokui analizave, kanë kërkuar nga28-vjeçari t'i kthejë kurrizin njëherë e përgjithmonë fonderisë.Madje ata kanë shkuar edhe mëtej duke e "kërcënuar" të riun seçdo përpjekje për të harruar atëqë ka ndodhur me shëndetin etij dhe rifillimi punës në furrën eplumbit do ta godiste rëndë dheme pasoja të pariparueshme.

FrikaXhevit Gojani është një

nga shumë të punësuarit në këtëfabrikë të mbuluar me mister qëdetyrohet të lërë punën dhe t'inënshtrohet një regjimi të fortëmjekësor, ndonëse nuk ka punu-ar veçse disa muaj. Gojani kaguxuar dhe ka folur por të tjerëikin si të trembur sapo u kërko-het të pohojnë se çfarë realishtka ndodhur me ta. Banorët elagjes kanë thënë se janë nde-shur me kërcënime të shumtaduke i shtyrë ata të heshtin përtë mos deklaruar se çfarë ndodhme shëndetin e të punësuarvedhe të lagjes që rrethon fonder-inë. Frika deri në panik ka njëbazë shumë të fortë pasi kandodhur që edhe të punësuar,

edhe banorë, të ndeshen fizik-isht me administratorët. Struk-turat heshtin kur bëhet fjalë përtë deklaruar publikisht se çfarëndodh realisht në këtë fabrikëku gazrat helmojnë të punësuar-it. Këta të fundit detyrohen tështyjnë ditët njërën pas tjetrës,pasi kërkojnë të fitojnë bukën egojës për vete e familjen. Të sig-urt se askush nuk i merr nëmbrojtje shumë, pse jo të gjithë,pranojnë të heshtin, të largohenpa lëshuar asnjë zë. 28-vjeçariGojani veproi ndryshe dukethyer "rregullat" e përcaktuaranga padroni. Dikush vajti nëspital dhe aty në shtratin e tij itha të mos flasë për asgjë që kaparë në fabrikë. Njeriu iku dhevet Gojani nuk e mban mend,pasi sapo kishte dalë nga klla-pia. Tani ai është i papunë. Të afër-mit i janë lutur të mos shkojëmë në atë punë të mallkuar ecila ndonëse nuk ia mori jetën,e ka lënë me njëmijë e njëshqetësime deri edhe nervore.Mbijetesa e familjes së tijndonëse e vogël, me gruan dhevajzën, është vështirësuarshumë. Ilaçet kushtojnë, po ash-tu vizitat, ushqimi dhe detyrimete tjera familjarë. Tani për tani aika gjetur mbështetjen e të vël-lait, por Xheviti thotë se kjo nukmund të zgjasë shumë, pasi edhei vëllai punon ditë-ditë ngasenuk ka më punë në ndërtim, jovetëm për shkak të motit tëftohtë, por edhe për arsye të tjera.28-vjeçari del çdo ditë nëmëngjes tek vendi ku parkohenkamionçinat të ngarkuar mevinça, skela, dërrasa dhe be-toniere në pritje të një pune, qoftëedhe ditore. Rri aty pranë të vël-lait. Hesht. Nuk flet, madje du-het ngulmuar ta pyesësh gjatëqë të nxjerrë një fjalë. Kjo ështënjë nga pasojat e goditjes ngagazrat dhe shpërthimi në furrënku punoi kohë më parë. Mjekëte kanë këshilluar familjen të tre-gojë kujdes dhe, në shenjën më

të parë të çekuilibrit shëndetë-sor, të kërkojnë ndihmëurgjente. Gojani është goditurrëndë dhe këtë mjekët e dinë.Ndaj ata e kanë këshilluar qënë mënyrë kategorike të moskthehet më në atë punë dhe nëas një vend tjetër ku ka kimi-kate.

AksidentiGojani ishte në turnin e tretë

në furrën e shkrirjes së bashkume disa punëtorë të tjerë të fab-rikës. Puna ishte me turne dheata merrnin jo pak lekë në muaj,ndonëse mundi dhe sakrificaishte shumë më e madhe. PorGojani e kishte provuar emi-grimin. Kishte qenë në Greqidhe atje më shumë e kishte kalu-ar pa punë sesa në punë. Famil-ja duhej mbajtur. Në shtëpi aika gruan dhe vajzën që tani ësh-të pak më shumë se 1 vjeçe.Kështu ai u rikthye në fabrikëntë cilën e kishte braktisur në vitin2009. E njëjta punë, të njëjtët ad-ministratorë të ftohtë, të pa-kënaqur, të rëndë dhe aspakhumanë. Edhe ata ishin sh-qiptarë por kjo nuk kishte aspakrëndësi. Fitimi dhe rendja pastij kishte zhveshur ndjesinë hu-mane. Kjo është manifestuardisa herë, ndërsa në rastin qëtregon Xhevit Gojani mospër-fillja arrin kulmin. Në kohën eaksidentit për të nuk u kujdesaskush, as pronari, as adminis-tratori dhe askush. Asnjë s'u bëi gjallë për të pyetur se çfarë pati,si ndodhi aksidenti. Nuk bëhetfjalë për ndihmë tjetër. Incidentiqë i rrezikoi jetën ndodhi në me-snatë. Po shkrihej acid baterishnë furrë. Xheviti tregon se në tur-nin e tretë në furrë ishin pesëpunëtorë. Acidi ishte hedhur nënjë kazan të madh. Ishte nxjer-rë nga bateritë që çaheshin eshqyheshin në një kapanon,diku 30 metra larg nga furra eshkrirjes. Pas një procesi shkr-irjeje që zgjaste rreth 3 orë, dilteplumb. Gojani kujton se ka qenëmuaji qershor i vitit 2011. Tetëmuaj më parë. 28-vjeçari tregonse sa hap e mbyll sytë, para tijështë shfaqur një shtëllungë emadhe reje, flake dhe gazrash.Kaq dhe asgjë tjetër nuk di ç'kandodhur dhe pse ka ndodhur.Punëtorët e furrës kishin mend-uar se ka përfunduar procesishkrirjes. Para portës së hekurttë grykës së furrës ishte Gojani,i cili ka zgjatur dorën për të për-dredhur masivin e hekurt tëderës. Përplasja ka qenë e men-jëhershme, në pak sekonda.

Punëtorët që kanë qenë aty ekanë marrë dikush duke i vënëduart poshtë shpatullave e tëtjerët tek këmbët. Ashtu, nëformë barele, e kanë nxjerrë ngafabrika dhe me ndihmën e njëmjeti e kanë transportuar për nëurgjencën e spitalit. Mjekët janëalarmuar teksa kanë parë të riunnë atë gjendje. Urgjenca kakërkuar natën ndihmën emjekëve specialistë të cilët përdisa orë kanë ndjekur gjendjendhe treguesit e Gojanit. Në tëgdhirë të natës së ngjarjes, Go-jani është përmendur por në njëgjendje tejet të dërmuar, me farepak kujtesë për atë që kishtendodhur dhe me dhembje tëmëdha në kraharor. Ndërsa 28-vjeçari përpëlitej në shtratin eurgjencës, familjarët mësuandisa orë më pas për ngjarjen. Atajanë njoftuar nga punëtorët efabrikës, ndërsa administra-torët as që janë dukur. Madje atajanë "interesuar" të dërgojnëvetëm njeriun që i tha ato fjalënë veshin e të sëmurit për t'u lar-guar i paidentifikuar.

AnalizatFillimisht Xhevit Gojani i

është nënshtruar analizave nëDurrës e më pas në Tiranë, teksanatoriumi. Për shkak të kon-statimit të gjurmëve të forta tëfushën polmonare, 28-vjeçariështë këshilluar të kryejë meshumë urgjencë analizat egjakut, grafi, skopi, eko, ezhe dheanaliza të tjera të domosdoshmepër të përcaktuar jo vetëm sh-

kakun e gjendjes shokuese të pa-cientit, por edhe pasojat që kish-te lënë në organet kryesore.Mjekët, duke parë gjendjen alar-mante, e këshilluan familjen e tësëmurit të adresohej për bllokune analizave në një klinike apospital privat për të vërejtur sa mëparë dhe sa më me garanci seç'kishte ndodhur. Kështu që pa-cienti i drejtohet një spitali pri-vat për ezhe, eco, grafi, analizakomplet, ndërkohë që së fundi aiështë detyruar të kalojë edhe nëskaner. Të gjitha këto rekoman-dime i ka bërë në rrugë private,duke paguar nga xhepi tij. Asnjëqindarkë nuk u derdh nga fabri-ka së cilës i është aksidentuar nëturn një nga punëtorët. Gojanithotë se, pasi dosja e analizaveështë mbyllur, mjekët specialistëe kanë rekomanduar të niset samë parë për një kontroll dhe tra-jtim, këtë herë më të kualifikuar,në sanatoriumin e Tiranës. Re-komandimi për në Tiranë u pa-sua me shqetësim të jashtëza-konshëm. Ai u bë menjëherë pa-cient i dr. Pëllumb Hyskës. Paci-enti shtrohet dhe njëherëshpërsërit të gjitha analizat dhekontrollet mjekësore për diag-nostikimet, por jo më me lekë siçkishte ndodhur në Durrës. Udeshën plot dy javë për diagnos-tikimin përfundimtar dhe të spe-cializuar. Rezultatet qenë të rën-da. Punëtori ishte goditur nëzemër dhe mjekët kishin kon-statuar se shkak ishin bërë aci-det. Ekzaminimet laboratorike

kishin konstatuar: "Në fushënpulmore vihet re bronkoektazicilindrike bazale posteriore sin-ister (lob inferior) me trashje tëshprehur të paretit të bronkevenë këtë nivel" dhe, poshtë për-caktimit të diagnozës, nënsh-krimi nga dr. Pëllumb Hyska.Punëtori gjatë qëndrimit në san-atorium është vizituar edhe ngakardiologu Sotir Xhungu dhepneumologu prof. asc. Dr. PerlatKapisyzi. Tashmë nuk ka më asfjalë e as justifikime. Diagnos-tikimi përfundimtar e bënte tëpaaftë 28-vjeçarin i cili do të du-het të bëjë jetë me shumë kufiz-ime për shkak të ndëshkimit qëka marrë në mushkëri, zemër,kokë dhe në organe të tjera je-tike. Që nga 21 qershori 2011,datë e shtrimit në sanatoriumine Tiranës e në vijim, punëtori dotë privohet nga shumë dëshira,ndërsa gjendja e tij emocionaleka ndryshuar. Është bërë njeri imbyllur dhe me shumëshqetësime e acarime të cilatmjekët specialistë i kanëparashikuar gjatë diagnos-tikimit. Këshilla e parë dhe e fun-dit e dr. Pëllumb Hysko dhe ekolegëve të tij për Xhevit Goja-nin është të braktisë përgjith-monë atë fabrikë. Ata madjekanë shkuar edhe më tej, duke eparalajmëruar se çdo përpjekjepër të shkuar në atë punë do tapërballte shumë shpejt me vde-kjen pasi, veç mushkërive, aikishte goditur rëndë zemër dhesistemin nervor.

Xhevit Gojani

E E E E E DDDDDiel 18 iel 18 iel 18 iel 18 iel 18 MMMMMars 2012ars 2012ars 2012ars 2012ars 2012 7

SOCIALEwww.gazetadyrrah.com

Aty në atë fabrikë nuk hyn këmbë kontrolli. Atje flitet senuk guxon kush nga shteti të kontrollojë se sa janë të

punësuar, në ç'kushte punohet, çfarë bëhet dhe a ështëe ligjshme. Sipërmarrësit janë të fortë e të lidhur. Ne ekemi me të dëgjuar, por ka shumë të vërteta që thuhen

e nuk thuhen. Njerëzit që janë të lidhur me fabrikënjanë të gjithë të vobektë dhe nuk guxojnë të ngrenë

kokë. Çdo lëvizje brenda kontrollohet.Natën ka më shumë punë sesa ditën.

Ditën duket sikur flihet brenda në fabrikë,kurse natën nuk pushon puna. Hynë e dalin kamionë.Shkarkohen e ikin pa u ndier. Përpunimi tyre bëhet nëkapanone të posaçme. Na kanë thënë të mos pyesim

e as të mos bëhemi kureshtarë për gjëra të tjera

Në aNë aNë aNë aNë atë fabrikë ndodhintë fabrikë ndodhintë fabrikë ndodhintë fabrikë ndodhintë fabrikë ndodhingjërgjërgjërgjërgjëra të pabesueshmea të pabesueshmea të pabesueshmea të pabesueshmea të pabesueshme

I katandisur në invalid të përjetshëm,teksa është vetëm 28vjeç, Xhevit Gojani po

përballet prej disa muajsh meindiferencën e pronarëve dheadministratorëve të fonderisëku u aksidentuar. Megjithëse ijanë mbajtur kontributet për sig-urimet shëndetësore, ai nuk për-fiton asgjë, teksa i duhet që çdoshpenzim për shëndetin tanxjerrë nga xhepi i vet. I riu tre-gon për kushtet e rënda të punësnë fonderinë ku luhet me jetëndhe askush nuk guxon të hapëgojën, pasi "pronari kambrojtjen e shtetit". "Nëse njëditë aty do të hyjë shteti për tëparë se si trajtohen punëtorët dheçfarë ndodh brenda mureve tësaj, do të dalin në shesh shumëgjëra të pabesueshme, tregonish-punonjësi i aksidentuar. Atakanë mbrojtje të madhe. Ndry-she nuk kanë as mundësinë mëtë vogël të sillen me punëtorëtnë atë mënyrë".

Sa kohë kishit që puno-Sa kohë kishit që puno-Sa kohë kishit që puno-Sa kohë kishit që puno-Sa kohë kishit që puno-nit në shkrirjen e acidit përnit në shkrirjen e acidit përnit në shkrirjen e acidit përnit në shkrirjen e acidit përnit në shkrirjen e acidit përtë prodhuar plumb?të prodhuar plumb?të prodhuar plumb?të prodhuar plumb?të prodhuar plumb?

Në këtë fabrikë kam punu-ar fillimisht në vitin 2009 dhepasi e ndërpreva për shkak tëemigrimit në Greqi u rikthevanë vitin 2010. Puna ishte shumëe vështirë por merrja 40 mijë lekënë muaj dhe për mua ishin mëse të mjaftueshme për të përbal-luar ekonominë. Nuk kisharrugë tjetër edhe pse e dija se rrez-ikoja shëndetin. Aty nuk kapunë të lehtë, të rëndë dhe shumëtë rëndë. Ai që hyn në atë punë eka marrë parasysh riskun emadh të dëmtimit të shëndetit.Nuk kishim nevojë të na ethoshte pronari apo administra-tori këtë, pasi e kishim dëgjuardhe provuar vetë. Të gjithë ekanë provuar spitalin. Shumënuk janë rikthyer më, të tjerëjanë detyruar nga halli e fukar-allëku. Aty nuk ka asnjë masëmbrojtëse. Na detyrojnë të vëmënë hundë një maskë, të mba-thim çizme dhe të veshimmushama. Por të gjithë janë tëkërcënuar nga rrezatimet, aci-det, gazrat, tymi, bloza. Aty nukngopesh dot me ajër. Të djeg fyti.Sytë përvëlohen, kruhen, acaro-hen dhe skuqen, bëhen flakë.Era shumë e rëndë shoqërohetme temperaturën e lartë që vjennga shkrirja. Ajo është furrëprimitive, me teknologji të vjetër.Nuk bëhet fjalë për aspirator.Duhet të jesh hallexhi ku nuk

bën më që të sakrifikosh në njëpunë të tillë. Aty luhet me jetën.

Ju thatë se të gjitha anal-Ju thatë se të gjitha anal-Ju thatë se të gjitha anal-Ju thatë se të gjitha anal-Ju thatë se të gjitha anal-izat dhe diagnostikimet i keniizat dhe diagnostikimet i keniizat dhe diagnostikimet i keniizat dhe diagnostikimet i keniizat dhe diagnostikimet i kenibërë me lekët tuaja. Nuk kenibërë me lekët tuaja. Nuk kenibërë me lekët tuaja. Nuk kenibërë me lekët tuaja. Nuk kenibërë me lekët tuaja. Nuk keniqenë i siguruar?qenë i siguruar?qenë i siguruar?qenë i siguruar?qenë i siguruar?

Atë e dinë pronarët e firmës.Të gjitha ilaçet unë i marr melekë në dorë dhe pa as më tëvoglën ndihmë nga firma. Unëkam një librezë në të cilën cilë-sohet se më kanë mbajtur përsigurim shëndetësor 3 mijë lekëçdo muaj që ditën kur kam hyrëdhe deri në qershorin e vitit2011, kohë që u sëmura. Nëfillim, kur shkoja tek mjeku, poredhe në farmaci, e merrja li-brezën me vete duke u përpjekurtë përfitoj sado pak rimbursimtë ilaçeve. Unë blej çdo muaj7500 lekë ilaçe dhe nuk ështëpak. Mjekët dhe farmacistët mëkanë thënë se nuk përfitoj asgjëpa më shpjeguar. Libreza ime menumër 0062911 ka edhe num-rin e Agjencisë Rajonale të Sig-urimeve Shoqërore që është40703241 E. Libreza në faqen eparë ka nënshkrimin e vulën ekompanisë, në faqen e funditfirmën dhe vulën e sigurimeve.Megjithatë nuk merret parasy-sh. Kam shkuar tek sigurimetpër të mësuar nëse vërtet jam isiguruar apo jo. Ka qenë e pam-undur. Më janë nxjerrë njëqindpengesa dhe nuk e kam mësuarkëtë. Unë dyshoj se libreza ësh-të fiktive. Nuk e kuptoj se sindodh që të aksidentohesh nëpunë dhe firma të mos marrë për-sipër të paguajë një analizë,raportin mjekësor apo asistencë.Kam shkuar për të marrë li-brezën e punës. Kush ta jep?

Askush. As që do t'ia dijëndokush aty për këtë gjë. Thua-jse nuk më njeh asnjë njeri aty.E çuditshme. I bie portës dheroja, sapo merr vesh që kërkojtë takoj dikë të administratës,më nxjerr një justifikim për tëmos më hapur portën. Kështubënin me të tjerë kur unë ishapunëtor aty. Mua më takon edhepagesa e raportit, edhe pagesa eilaçeve, siç duhet të përfitoj asis-tencë. Ligjet e shtetit, Kodi Punëse ka të përcaktuar edhe rastinkur aksidentohesh, rastet eraporteve të paaftësisë sëpërkohshme, lejen e zakon-shme apo asistencën. Për leje tëzakonshme as që bëhet fjalë aty.E kush guxon ta kërkojë senesër del në rrugë të madhe. Atypunohet edhe të dielën, edhe nëditë feste. Nuk ka pushim. Për-fitimi gjatë periudhës që kampunuar ka qenë fakti se rrogëne merrnim vazhdimisht dhenuk punonim më shumë se 8orë në turn. Aty në atë fabrikënuk hyn këmbë kontrolli. Atjeflitet se nuk guxon kush ngashteti të kontrollojë se sa janë tëpunësuar, në ç'kushte punohet,çfarë bëhet dhe a është eligjshme. Sipërmarrësit janë tëfortë e të lidhur. Ne e kemi me tëdëgjuar, por ka shumë të vërtetaqë thuhen e nuk thuhen. Njerëz-it që janë të lidhur me fabrikënjanë të gjithë të vobektë dhe nukguxojnë të ngrenë kokë. Çdolëvizje brenda kontrollohet.Natën ka më shumë punë sesaditën. Ditën duket sikur flihetbrenda në fabrikë, kurse natënnuk pushon puna. Hynë e dalinkamionë. Shkarkohen e ikin pau ndier. Përpunimi tyre bëhet në

kapanone të posaçme. Na kanëthënë të mos pyesim e as të mosbëhemi kureshtarë për gjëra tëtjera.

A keni kërkuar shpje-A keni kërkuar shpje-A keni kërkuar shpje-A keni kërkuar shpje-A keni kërkuar shpje-gime për mospagesën e rgime për mospagesën e rgime për mospagesën e rgime për mospagesën e rgime për mospagesën e raporaporaporaporapor-----tit dhe të asistencës?tit dhe të asistencës?tit dhe të asistencës?tit dhe të asistencës?tit dhe të asistencës?

Aty askush nuk flet. Janëtë ndaluar të tregojnë se ku ësh-të administratori apo pronari.Ata vijnë me makinë dhe futennë fabrikë. Kur largohen bëjnëtë njëjtën gjë, me makinë. Sapoafrohesh tek sporteli i portës së jas-htme më thonë të tregoj fletë-hyr-jen. Unë nuk e kam atë, se taninuk punoj në fabrikë prej 8 mua-jsh. U sëmura në punë dhe mëtakon, por nuk ka kush të mëmarrë në mbrojtje. As mua dhe astë tjerë që e kanë pësuar si unë.Aksidentet janë të përhershme përshkak të mungesës së kushteve tëpunës. Pronarët e fabrikës nukkanë marrë mundimin të bëjnëqoftë një telefonatë të vetme sa përtë pyetur për shëndetin. Nëse njëditë aty do të hyjë shteti për të parëse si trajtohen punëtorët dhe çfarë

ndodh brenda mureve të saj, do tëdalin në shesh shumë gjëra të pa-besueshme. Ata kanë mbrojtje tëmadhe. Ndryshe nuk kanë asmundësinë më të vogël të sillenme punëtorët në atë mënyrë. Nëbisedë me punëtorë të tjerë kammësuar se të njëjtin fat kanë pasuredhe ata. Më kanë thënë se nukduhet të shkoj të kërkoj me këm-bëngulje, se do të bëj sherr dhe senga kjo grindje të humbur dalimne që nuk na mbron njeri. Ç'ështëe vërteta, kam vendosur të anko-hem edhe më lart. U bënë gjithëkëto muaj dhe meqë nuk mora njëpërgjigje, pse duhet të pres më.Kam ruajtur të gjitha analizat, di-agnostikimet e bëra dhe raportin.Mjekët e Tiranës më kanë këshil-luar të bëj regjim shtrati në shtëpipër një muaj. Ky raport dhe ai ispitalit ku kam qenë i shtruar, janëdetyrim për kompaninë të mëpaguajë aq sa është shënuar nëmodularin përkatës. Ato mbajnëfirmën e mjekëve të spitalit univer-sitar "Shefqet Ndroqi" dhe nuk e dise si guxojnë pronarët të mos enjohin firmën e tyre. I kam dër-

guar raportet dorazi por nuk m'imori njeri. Më thanë në derë senuk ka në administratë person qëmerr raportet dhe se duhej të tako-ja administratorin. Shko e hajde.Të njëjtën rrugë për muaj me radhë.Ata jo vetëm që nuk kanë ndierpërgjegjësi për atë që kanë bërë meshëndetin tim dhe të punëtorëve tëtjerë, por shpërfillin edhe firmën emjekëve. Kur ishim në punë, dëg-joja të tjerë se si firma nuk pra-nonte asnjë raport nga mjekët.Kishin mjekun e tyre, i cili nukkishte lëshuar ndonjëherë raport.Unë nuk kam pasur ndonjëherënevojë, por kështu kam dëgjuarnga punëtorët.

Cilat janë shqetësimet qëCilat janë shqetësimet qëCilat janë shqetësimet qëCilat janë shqetësimet qëCilat janë shqetësimet qëndieni sot pas trajtimit të gjatëndieni sot pas trajtimit të gjatëndieni sot pas trajtimit të gjatëndieni sot pas trajtimit të gjatëndieni sot pas trajtimit të gjatëbrenda e jashtë spitalit?brenda e jashtë spitalit?brenda e jashtë spitalit?brenda e jashtë spitalit?brenda e jashtë spitalit?

Nuk jam më si më parë. Mëduket se trupin e kam të huaj. Lod-hem shpejt. Më këputen këmbët.S'kam siguri të qëndroj një minutëi vetëm. Jam bërë nervoz dhe këtëe kuptoj. Kështu më ndodh në sh-tëpi dhe jashtë saj. E kam të pam-undur të duroj. Acarohem. Dua tëmos më kundërshtojë njeri.Dhembja kokës nuk më pushonas ditën e as natën. Fle shumë pakdhe gjumin e bëj të çrregullt. Trazo-hem gjithë natën. Kam therjeshumë të forta të gjoksit dhe medhemb kraharori. E kuptoj se jambërë i vështirë, por mjekët më kanëthënë se këto shenja janë të prit-shme për sëmundjen që kam kalu-ar. Tani më duhet të shkoj një herënë gjashtë muaj për vizitë dhepërsëritje të analizave dhe diag-nostikimeve. Nuk e besoj se si jambërë invalid. Kam qenë shumë ishëndetshëm, tani më kanë lënëforcat. Edhe nëse gjej punë, e kamtë vështirë të përballoj punën fiz-ike. Më ka rënë rezistenca dhendiej se nuk jam në gjendje shën-detësore për të përballuar punën.Më duhet të pres. Jo që nuk kamshpresë se dikush në qeveri do emarrë në konsideratë kërkesëntime. Flasin letrat e mjekëve, nukështë e nevojshme të marrin asn-jë fjalë tjetër për bazë. Kërkoj vetëmatë që më takon.

8 E E E E E DDDDDiel iel iel iel iel 18 M18 M18 M18 M18 Mars 2012ars 2012ars 2012ars 2012ars 2012

AKTUALITETwww.gazetadyrrah.com

DOKUMENTET

Çfarë duhet për për regjistriminÇfarë duhet për për regjistriminÇfarë duhet për për regjistriminÇfarë duhet për për regjistriminÇfarë duhet për për regjistriminapo çregjistrimin e mjeteapo çregjistrimin e mjeteapo çregjistrimin e mjeteapo çregjistrimin e mjeteapo çregjistrimin e mjetevvvvveeeee

Kur kërkoni riregjistrimin e mjetit, duhet të dorëzoni këto dokumente:Kërkesën, e cila gjendet pranë sporteleve të shërbimit.Kartën e identitetit. Dokumentin e çregjistrimit të përkohshëm.Çregjistrim i përhershëmKëtë ç'regjistrim duhet ta bëni, nëse mjeti juaj ka dalë jashtë përdorimit, ështëshkatërruar ose do ta eksportoni përfundimisht jashtë shtetit.Për çregjistrimin e mjetit duhet të dorëzoni:a)Kërkesën, e cila plotësohet pranë sporteleve të shërbimit.b) Kartën e identitetit e cila pasi fotokopjohet nga punonjësi i shërbimit, jukthehet përsëri.c) Lejen e qarkullimit të mjetit.d) Certifikatën e pronësisë së mjetit.e) Targat e mjetit.f) Pagesën e taksave deri në momentin e kërkesës.Për çregjistrimin përfundimtar të mjetit tuaj, duhet të dorëzoni:-Lejen e qarkullimit të mjetit-Targat e mjetit-Certifikatën e pronësisë

Shërbimi RrugorShërbimi RrugorShërbimi RrugorShërbimi RrugorShërbimi Rrugor,,,,,dddddyndje në sporteleyndje në sporteleyndje në sporteleyndje në sporteleyndje në sportele

Mbyllja e procesit të amnistisëfiskale vetëm pas dy javësh, dhe nëkrahun tjetër ndryshimi i ligjit për tak-sën e qarkullimit rrugor kanë sjellëdyndje të madhe qytetarësh në Drej-torinë e Shërbimit të transportit rrugornë Durrës. Sportelet në çdo orë të ditësjanë të mbushur me qytetarë të cilëtaplikojnë për regjistrim apo çregjistrimmjeti, targa të reja, patenta ndërko-mbëtare, pajisje me leje drejtimi,etj. Pornjë numër shumë i madh qytetarëshjanë dyndur për të çregjistruar mjetet etyre dhe për të përfituar nga afati qëështë drejt mbylljes. Qytetarët që ap-likojnë janë prej qytetit të Kavajës dhei gjithë qarku i Durrësit, ndërsa në shër-bim të pranimit të dokumenteve janëkatër specialistë, çka sjell edhe radhëdhe dyndje në këto sportele.

Qytetarët jo pak herë pasi dorë-zojnë dokumentet kthehen të nesër-men, për t'i marrë. Problemi qëndronnë faktin se qytetarët për shërbime tëndryshme që kërkojnë, paraqiten nëtre sportele të vëna në dispozicion tëtyre. Ndërsa numri i sporteleve të vënënë dispozicion është më i ulët, kërkesapër shërbime në këtë periudhë të vititështë shumë e lartë nga ana e qyteta-rëve.

23 mijë automjete, ku përfshihenvetura, dhe makina të tonazheve të

ndryshme përfitojnë nga ligji i amnis-tisë fiskale në Durrës, i cili mbyllet në31 mars të këtij viti, vetëm dy javë mëpas. Këto janë automjete të cilat konsi-derohen pasive, prej vitesh nuk kanëpaguar asnjë detyrim ndaj shtetit, njëpjesë kanë përfunduar për skrap, ndër-sa 70 % e tyre i përkasin qytetarëvedhe biznesve. 30% e këtij numri i përka-

sin institucioneve publike, të cilatqarkullonin pa paguar detyrimet nështet. Ligji për amnistinë fiskale nisi tëzbatohej në korrik të vitit 2011, dheprej asaj kohe 14 mijë 600 qytetarëkanë çregjistruar automjetet e tyre tëcilat kishin dalë jashtë qarkullimi osekanë paguar taksat, duke përfituar ngaamnistia fiskale.

Rivlerësimi i banesaveTë gjithë pronarët e pasur-

ive të paluajtshme, të cilët përshkak të ndryshimit të shpejtëtë çmimit të tregut në rast se dotë shisnin pasurinë do të pagua-nin një taksë prej 10% mbishitjen e pasurisë, mund tëbëjnë rivlerësimin e saj me vlerëtregu pranë ZVRPP (Hipotekës)duke paguar një shumë prejvetëm 1% të diferencës sëvlerës të kësaj pasurie. Kësh-tu, nëse një apartament i blerënë vitin 2002 kushtonte 30mijë USD dhe sot kushton 100000 USD, ka një diferencë nëvlerë prej rreth 100 000 USD,e cila do të bënte që taksa nëmasën 10% të ishte 7 000 USD.Duke bërë vlerësimin paguhetvetëm 700 USD.

Borxhet e qytetaritDeri më 31 mars të këtij

v i t i , të g j i tha taksat epapaguara nga qytetarët derinë fund të vitit 2010 falen. Tëgjitha taksat e papaguara përautomjetet si dhe gjobat e ven-dosura ndaj tyre deri në 2010,falen. Për të përfituar, qyteta-

rët duhet të kryejnë të gjitha ve-primet pranë drejtorive rajonaletë Shërbimit të Transport i tRrugor. Detyrimet doganore tëmakinave të importuara deri nëfund të vitit 2010, falen 50% eprincipalit të detyrimit si dhegjobat e interesat nëse paguhet50% e principalit të detyrimit.Për këtë qytetarët duhet të drej-tohen pranë pikës doganore ngaka hyrë mjeti i huaj në vendintonë. Energj ia e lektr ike epapaguar nga shtresat në nevojëderi në fund të 2006, falet. Pokështu, detyrimet për ujin epijshëm të papaguar nga kon-sumatorët famil jarë tekujësjellësit të cilët nuk janëtransferuar tek pushteti vendorderi në fund të vitit 2010, falen.

Borxhet e biznesitPër borxhet e biznesit të vitit

2009, nëse paguani 30% të prin-cipalit të detyrimit tatimor, faletpjesa tjetër e borxhit, gjobat dhekamatëvonesat. Për borxhet evitit 2010, nëse paguani 50% tëprincipalit të detyrimit tatimor,falen pjesa tjetër e borxhit, gjo-bat dhe kamatëvonesat . Të

gjitha kompanitë shqiptare qëkanë në bilancet e tyre pasuri tëpaluajtshme dhe makineri e pa-jisje me vlerë poshtë vlerës sëtregut, mund të bëjnë rivlerë-simin e tyre duke i pasqyruar nëbilancin e vitit. Tarifa për rivlerë-simin e pasurisë së paluajtshmeështë 3% e diferencës që rrjedhnga rivlerësimi dhe 5% për mak-ineri e pajisje. Bizneseve qëpaguajnë 50% të principalit tëdetyrimit doganor për vitin 2009,u falet pjesa tjetër e detyrimit, sidhe kamatëvonesat dhe gjobat.Bizneseve u krijohet mundësia qëtë vetëdeklarojnë detyrimet tati-more e doganore të padeklaruarapër periudhën deri më 31 dhjetor2010 dhe nëse paguajnë 50% tëdiferencës që rrjedh nga kyvetëdeklarim, u falet pjesa tjetër

së bashku me gjobat e ka-matëvonesat që do të apliko-heshin. Ata që paguajnë 100% tëkëtij borxhi për vitin 2010, u falenpjesa e detyrimit, gjobat dhe ka-matëvonesat. Bizneseve u falenkamatëvonesat dhe gjobat përdetyrimet për sigurimet shoqëroree shëndetësore të papaguara derinë fund të vitit 2010. Të gjitha tak-sat dhe tatimet e biznesit të vogël,të papaguara deri në fund të vitit2010, falen. Të gjithë të vetëpunë-suarve u falen sigurimet sho-qërore dhe shëndetësore, gjobatdhe kamatëvonesat e papaguaraderi më 31 dhjetor 2008. Falenedhe 2 vitet e fundit nëse pagua-jnë sigurimet për vitin 2011.Kësaj kategorie, nëse dëshiron tëpaguajë detyrimet për kontributet,i falen gjobat dhe kamatëvonesat

për të gjithë periudhën e kaluar.Personave fizikë, biznes i vogël,u falen gjobat dhe kamatëvone-sat për të punësuarit e tyre, derimë 31 dhjetor 2010.

Legalizimi i paraveNë datën 15 shtator 2011, një

individ ka hapur një llogari nëbankë në shumën 1 000 000 lekëpër legalizim, në bazë të ligjit nr.10418, datë 21.4.2011. Për efekt le-galizimi, banka ka mbajtur si ta-tim në burim 3% të shumës, pra 30000 lekë. Në rast se në datën 20qershor 2012, ky individ paraqitetpranë bankës për të bërë transfer-im në një llogari bankare në Italitë shumës prej 500 000 lekësh, nëkëtë rast, për të proceduar me trans-ferimin, banka i mban 13% tëshumës që kërkohet të transfero-het, pra 65 000 lekë.

AMNISTIA FISKALE

PPPPPakakakakaketa dhe përfitimeteta dhe përfitimeteta dhe përfitimeteta dhe përfitimeteta dhe përfitimetpër deklaruesitpër deklaruesitpër deklaruesitpër deklaruesitpër deklaruesit

Radhë të gjata nësportelet e DRSHTRR

E E E E E DDDDDiel 18 iel 18 iel 18 iel 18 iel 18 MMMMMars 2012ars 2012ars 2012ars 2012ars 2012 9

AKTUALITETwww.gazetadyrrah.com

23.000Automjete

Përfitojnë nga ligji i amnistisëfiskale në Durrës, i cili mbyllet nëfund të muajit. Këtu përfshihenautovetura, dhe makina të ton-azheve të ndryshme

14. 600Qytetarë

Kanë çregjistruar automjetete tyre të cilat kishin dalë jashtëqarkullimi ose kanë paguar tak-sat, duke përfituar nga amnistiafiskale që miratoi parlamenti

8438Mjete

Të tipeve dhe tonazheve tëndryshme kanë mbetur pa ap-likuar për çregjistrimin dhe u kashkuar lajmërimi i fundit. 812 prejtyre janë të evidentuara

31Mars

Është afati i fundit i aplikimitpër amnistinë fiskale. Më pas,qytetarët detyrohen të paguajnë tëgjitha taksat vjetore të prapam-betura me vlerën reale

130Procedura

Në ditë që regjistrohen nësportele, ndërsa paralel ka vijuarçregjistrimi i mjeteve. Më parëregjistroheshin mesatarishtvetëm 20 mjete në ditë

Amnistia na kaAmnistia na kaAmnistia na kaAmnistia na kaAmnistia na kapesëfishuar punënpesëfishuar punënpesëfishuar punënpesëfishuar punënpesëfishuar punën

Zbatimi i dy ligjeve të rëndësishme të nisura nëvitin 2011, siç është amnistia fiskale dhe

zbatimi i ligjit për taksën e qarkullimit rrugor,kanë sjellë dyndje shumë të madhe njerëzish,të cilët përftojnë nga këto ligje. Janë mbi 130automjete në ditë që regjistrohen në sportele,

ndërsa paralel ka vijuar çregjistrimi i mjeteve tëcilat arrijnë në 23 mijë, në kuadër të amnistisë

fiskale. Duhet theksuar se më parëregjistroheshin vetëm 20 mjete në ditë mesatarisht,

ndërsa numri është 5-fishuar muajt e fundit

D rejtori i Drejtorisë sëTransportit Rrugor nëDurrës, Neritan Golja,thotë se për të sensibi-

lizuar të gjithë debitorët, kjo drejtori sifillim bëri lajmërimet në të gjithë insti-tucionet publike të Durrësit, për të kry-er çregjistrimin e mjeteve të tyre. Janënjë numër i madh automjetesh dhe nëdispozicion të tyre janë vënë disa spe-cialistë dhe administrata për të gjithëqytetarët e interesuar. Nga ky ligj janëpërjashtuar zyrtarët të cilët e kanë përdetyrim të deklarojnë të ardhurat e tyre.1/3 e këtyre automjeteve vijojnë tëmbeten të paregjistruara. Janë saktë-sisht 8438 mjete të tipeve dhe tonazhevetë ndryshme, ndërsa 812 prej tyre janëtë evidentuara, i përkasin subjekteveprivate. Pikërisht këtyre subjektevedhe qytetarëve këtë javë u ka shkuarlajmërimi i fundit për automjetet.Çregjistrimi i automjeteve të dala jash-të përdorimit nga qytetarët bëhet kun-drejt një pagese prej 600 lekësh të reja.Pas 31 marsit, kur mbaron edhe afatipër çregjistrimin e mjeteve, qytetarët dotë jenë të detyruar të paguajnë të gjithataksat për mjetin, për çdo vit, të cilinnuk e kanë paguar.

Z. Golja, përpara se të merrnitZ. Golja, përpara se të merrnitZ. Golja, përpara se të merrnitZ. Golja, përpara se të merrnitZ. Golja, përpara se të merrnitdrejtimin e DRSHTRR ju keni pa-drejtimin e DRSHTRR ju keni pa-drejtimin e DRSHTRR ju keni pa-drejtimin e DRSHTRR ju keni pa-drejtimin e DRSHTRR ju keni pa-sur një eksperience të suksesshmesur një eksperience të suksesshmesur një eksperience të suksesshmesur një eksperience të suksesshmesur një eksperience të suksesshmenë drejtimin e një biznesi privat. Sanë drejtimin e një biznesi privat. Sanë drejtimin e një biznesi privat. Sanë drejtimin e një biznesi privat. Sanë drejtimin e një biznesi privat. Sakeni arritur ta aplikoni të njëjtënkeni arritur ta aplikoni të njëjtënkeni arritur ta aplikoni të njëjtënkeni arritur ta aplikoni të njëjtënkeni arritur ta aplikoni të njëjtënfrymë suksesi në drejtimin e njëfrymë suksesi në drejtimin e njëfrymë suksesi në drejtimin e njëfrymë suksesi në drejtimin e njëfrymë suksesi në drejtimin e njëdrejtorie problematike si DRSH-drejtorie problematike si DRSH-drejtorie problematike si DRSH-drejtorie problematike si DRSH-drejtorie problematike si DRSH-TRR?TRR?TRR?TRR?TRR?

Në fakt përpjekjet janë shumë tëmëdha në këtë drejtim, por duhet thek-suar se ato nuk mund të rreshtin kurrë,pavarësisht vështirësive që hasim nëpërmbushjen e detyrave. Në vitin 2010,kohë kur unë jam emëruar në këtëdetyrë, fluksi i punës ka qenë normal.Por zbatimi i dy ligjeve të rëndësishmetë nisura në vitin 2011, siç është am-nistia fiskale dhe zbatimi i ligjit për tak-sën e qarkullimit rrugor, kanë sjellëdyndje shumë të madhe njerëzish, tëcilët përftojnë nga këto ligje. Janë mbi130 automjete në ditë që regjistrohennë sportele, ndërsa paralel ka vijuarçregjistrimi i mjeteve të cilat arrijnë në23 mijë, në kuadër të amnistisë fiskale.Duhet theksuar se më parë regjistro-heshin vetëm 20 mjete në ditë mesatar-isht, ndërsa numri është 5-fishuar mua-jt e fundit. Pikërisht frymën e disiplinësqë kërkon një biznes privat, për ta ng-ritur dhe për ta bërë atë të konku-rueshëm në treg jam përpjekur të ap-likoj edhe në këtë drejtori. Nuk ka prak-tikë që merret sot në dorëzim dhe dorë-

zohet të nesërmen. Çdo praktikë kry-het brenda ditës, pastaj është qytetariai që vendos nëse qëndron sa të kryhetpraktika apo vjen e merr të nesërmen.

Sa është koha mesatare e pritjeSa është koha mesatare e pritjeSa është koha mesatare e pritjeSa është koha mesatare e pritjeSa është koha mesatare e pritjesssssdhe e ajo kryerjes se proceduravedhe e ajo kryerjes se proceduravedhe e ajo kryerjes se proceduravedhe e ajo kryerjes se proceduravedhe e ajo kryerjes se proceduraveqë ju i ofroni klientëve tuaj.që ju i ofroni klientëve tuaj.që ju i ofroni klientëve tuaj.që ju i ofroni klientëve tuaj.që ju i ofroni klientëve tuaj.(regjistrim mjeti për herë të parë,(regjistrim mjeti për herë të parë,(regjistrim mjeti për herë të parë,(regjistrim mjeti për herë të parë,(regjistrim mjeti për herë të parë,çregjistrim mjeti, ndryshimçregjistrim mjeti, ndryshimçregjistrim mjeti, ndryshimçregjistrim mjeti, ndryshimçregjistrim mjeti, ndryshimpronësie, rinovim i lejes së drejtimitpronësie, rinovim i lejes së drejtimitpronësie, rinovim i lejes së drejtimitpronësie, rinovim i lejes së drejtimitpronësie, rinovim i lejes së drejtimitetj.)?etj.)?etj.)?etj.)?etj.)?

Në drejtorinë tonë shërbehet nëdy drejtime, regjistrimi i mjeteve, ndry-shimin e pronësive, regjistrimin emjetit për herë të parë, lejet ndërko-mbëtare të regjistrimit të mjeteve,kurse në lejet e drejtimit kemi lejet edrejtimit ndërkombëtar, ndryshimine lejes nga e vjetra në të re, dhënien elejeve të drejtimit. Çdo lloj shërbimiështë i mbyllur brenda ditës. Problemiqëndron vetëm tek dorëzimi i doku-mentacionit, sepse ka dyndje, dheqytetarët kanë një mori të madhe prob-lemesh, por pas dorëzimit në sportel,koha e kryerjes së procedurale për njëmjet është nga 30 deri në 60 minuta.Shërbimet janë konform rregullave.Administrata dhe punonjësit kanëmbingarkesë deri në fund të këtij mua-ji, pasi në bashkëpunim me drejtorinëtatimore dhe policinë e shtetit, janëgjetur adresat e personave që nukpaguajnë taksat e automjeteve dhepunonjësit u janë drejtuar subjekteveprivate me lajmërime për ligjin e am-nistisë fiskale, por ne shpresojmë qëderi në fund të muajit numri i mjeteveqë rezultojnë pasive të shkojë në 5.000.Shërbimi ndaj qytetarëve si procesi ipronësisë së mjetit po bëhet brendaditës.

Në hyrje të drejtorisë suaj të bienë sy një numër kioskash të cilatofrojnë sigurimin e mjeteve, mendonise ky shërbim që iu ofrohet qytetarëveështë brenda standardeve të kërkuara?A keni menduar të riorganizoni këtëshërbim në ambiente më cilësore?(Rasti i agjencive doganore në port tëcilat operonin në kushte skandalozedhe tashme janë sistemuar në ambi-ente komode pune duke krijuar njëimazh pozitiv si dhe përfitimeekonomike për institucionin.)

Kjo është një pyetje me vend, porkëto kioska gjenden jashtë territorittë Drejtorisë së Shërbimit të Transpor-tit Rrugor. Nëse Autoriteti Portualkohë më parë i sistemoi në një godinëtë veçantë, kjo ndodhi sepse ato ishinnë varësi të këtij autoriteti, ndërsa potë ndalemi në rastin konkret, këtoagjenci të siguracioneve të makinave

Ligji për amnistinë fiskale

janë në varësi të Bashkisë së Durrësit.I paguajnë taksat si biznes i vogël dhemundësinë e zhvendosjes e ka vetëmpushteti lokal, për vetë faktin se atojanë jashtë territorit të Drejtorisë sëTransportit Rrugor. Nëse këto kioskado të qëndronin në ambientet e drej-torisë tonë, edhe ne padyshim që do tëkishim marrë një zgjidhje konkrete.

Në Durrës operojnë një numërNë Durrës operojnë një numërNë Durrës operojnë një numërNë Durrës operojnë një numërNë Durrës operojnë një numëri konsiderueshëm i kompanive tëi konsiderueshëm i kompanive tëi konsiderueshëm i kompanive tëi konsiderueshëm i kompanive tëi konsiderueshëm i kompanive tëtrtrtrtrtransportit.ansportit.ansportit.ansportit.ansportit. A i ofrA i ofrA i ofrA i ofrA i ofrohet një shërohet një shërohet një shërohet një shërohet një shër-----bim i veçantë këtyre kompanivebim i veçantë këtyre kompanivebim i veçantë këtyre kompanivebim i veçantë këtyre kompanivebim i veçantë këtyre kompanivedhe a mendoni ju që do ndihmohejdhe a mendoni ju që do ndihmohejdhe a mendoni ju që do ndihmohejdhe a mendoni ju që do ndihmohejdhe a mendoni ju që do ndihmohejky biznes i cili sjell të ardhuratky biznes i cili sjell të ardhuratky biznes i cili sjell të ardhuratky biznes i cili sjell të ardhuratky biznes i cili sjell të ardhuratkryesore në institucionin tuaj nëkryesore në institucionin tuaj nëkryesore në institucionin tuaj nëkryesore në institucionin tuaj nëkryesore në institucionin tuaj nëqoftë se do të hapej një sportel iqoftë se do të hapej një sportel iqoftë se do të hapej një sportel iqoftë se do të hapej një sportel iqoftë se do të hapej një sportel iveçantë në shërbim të këtyre ko-veçantë në shërbim të këtyre ko-veçantë në shërbim të këtyre ko-veçantë në shërbim të këtyre ko-veçantë në shërbim të këtyre ko-mpanive ?mpanive ?mpanive ?mpanive ?mpanive ?

Ashtu sikundër kompanive tëtransportit ne përpiqemi që të gjithëqytetarëve tu shërbejmë me përkush-tim, pavarësisht , se nuk ka një spor-tel të veçantë për këtë biznes. Ashtu siqytetarët që paraqiten për të marrëshërbimet nga kjo drejtori edhe ko-mpanitë e transportit, paraqiten në tënjëjtit sportel. Prej disa muajsh ne ikemi kërkuar Drejtorisë së Përgjiths-hme që në mënyrë specifike në sporte-let e pranimit të dokumenteve të shto-het numri i specialistëve nga tre qëjanë aktualisht në shtatë, sepse fluksii qytetarëve dhe bizneseve është nërritje. Për të shmangur radhët por edhekohën e pritjes në dorëzimin e doku-mentacionit është e nevojshme që tërritet edhe numri i specialistëve, nëshërbim të taksapaguesve. Ne të gjithëtaksapaguesve ju kemi vënë në dis-pozicion specialistët, dhe infrastruk-turën e nevojshme që disponojmë.Nëse do të aprovohet rritja e numrit tëspecialistëve një sportel do të jetë pikër-isht për këtë shërbim.

Në sallën e pranimit të doku-Në sallën e pranimit të doku-Në sallën e pranimit të doku-Në sallën e pranimit të doku-Në sallën e pranimit të doku-menteve vihet re që ka një numërmenteve vihet re që ka një numërmenteve vihet re që ka një numërmenteve vihet re që ka një numërmenteve vihet re që ka një numërtë madh personash që rinë netë madh personash që rinë netë madh personash që rinë netë madh personash që rinë netë madh personash që rinë neradhë për të bërë pagesat a karadhë për të bërë pagesat a karadhë për të bërë pagesat a karadhë për të bërë pagesat a karadhë për të bërë pagesat a kaardhur momenti që këto pagesa tëardhur momenti që këto pagesa tëardhur momenti që këto pagesa tëardhur momenti që këto pagesa tëardhur momenti që këto pagesa tëbëhen pranë sporteleve të bankavebëhen pranë sporteleve të bankavebëhen pranë sporteleve të bankavebëhen pranë sporteleve të bankavebëhen pranë sporteleve të bankaveprivate?private?private?private?private?

Lehtësira ka edhe zbatimi i udhë-zimit të fundit të Ministrisë së Trans-porteve ku thuhet se nuk kërkohet mëvendi i banimit, dhe elementë të tjerë,sepse çdo gjë është on-line në sistem.Ne jemi agjenci dhe i shërbejmë mekorrektësi të gjithë qytetarëve. E rëndë-sishme është që qytetari ka përkthim,noterizim të dokumentacionit, nërastet kur ka regjistrim të ri, një fo-tokopje të kartës së identiteti dhekryhet procedura. E njëjta gjë ndodhedhe për ndryshimin e pronësisë sëautomjetit.

A janë të kualifikuar punon-A janë të kualifikuar punon-A janë të kualifikuar punon-A janë të kualifikuar punon-A janë të kualifikuar punon-jësit tuaj dhe a u bëni trajnime tëjësit tuaj dhe a u bëni trajnime tëjësit tuaj dhe a u bëni trajnime tëjësit tuaj dhe a u bëni trajnime tëjësit tuaj dhe a u bëni trajnime tëshpeshta për t'i shërbyer më meshpeshta për t'i shërbyer më meshpeshta për t'i shërbyer më meshpeshta për t'i shërbyer më meshpeshta për t'i shërbyer më me

profesionalizëm qytetarëve ?profesionalizëm qytetarëve ?profesionalizëm qytetarëve ?profesionalizëm qytetarëve ?profesionalizëm qytetarëve ?Në fakt personeli që unë kam gje-

tur këtu është i emëruar nga Drejto-ria e Përgjithshme e cila ka edhetagrin për trajnimet e specialistëvesipas çdo shërbimi që ofrohet përqytetarët dhe subjektet e biznesit.Personeli i cili është aktualisht nëpunë ka kaluar nëpër disa faza tra-jnimesh nga Drejtoria e Përgjiths-hme. Unë këtë personel ka gjetur qëprej vitit 2010 kur jam në këtë detyrë.

A do ishte utopike për reali-A do ishte utopike për reali-A do ishte utopike për reali-A do ishte utopike për reali-A do ishte utopike për reali-tetin Shqiptar në qoftë se person-tetin Shqiptar në qoftë se person-tetin Shqiptar në qoftë se person-tetin Shqiptar në qoftë se person-tetin Shqiptar në qoftë se person-aaaaat të cilët kanë net të cilët kanë net të cilët kanë net të cilët kanë net të cilët kanë nevvvvvojë për shërojë për shërojë për shërojë për shërojë për shër-----bimet tuaja do te mund të lininbimet tuaja do te mund të lininbimet tuaja do te mund të lininbimet tuaja do te mund të lininbimet tuaja do te mund të linin

takime on-line apo me telefon kutakime on-line apo me telefon kutakime on-line apo me telefon kutakime on-line apo me telefon kutakime on-line apo me telefon kut'u përcaktohej ora dhe sportelit'u përcaktohej ora dhe sportelit'u përcaktohej ora dhe sportelit'u përcaktohej ora dhe sportelit'u përcaktohej ora dhe sporteline të cilin ata do të dorëzojnë do-ne të cilin ata do të dorëzojnë do-ne të cilin ata do të dorëzojnë do-ne të cilin ata do të dorëzojnë do-ne të cilin ata do të dorëzojnë do-kumentet ?A do eliminonte kjokumentet ?A do eliminonte kjokumentet ?A do eliminonte kjokumentet ?A do eliminonte kjokumentet ?A do eliminonte kjomënyrë pritjet e gjata për të dorë-mënyrë pritjet e gjata për të dorë-mënyrë pritjet e gjata për të dorë-mënyrë pritjet e gjata për të dorë-mënyrë pritjet e gjata për të dorë-zuar dokumentet ?zuar dokumentet ?zuar dokumentet ?zuar dokumentet ?zuar dokumentet ?

Faktikisht rritja e numrit të spe-cialistëve në sportele, për pranimine dokumenteve do të ulte ndjeshëmfluksin e njerëzve që presin në radhë.Organika e kësaj drejtorie, pavarë-sisht rritjes së volumit të punës ësh-të po ajo e disa viteve më parë dhe epandryshuar. Reformat që janë dukeu ndërmarrë për uljen e kohës së pro-cedurave, padyshim që këtë kanë siqëllim final.

Falja e taksës së regjistrimit të për-vitshëm të mjeteve dhe taksës vjetoretë qarkullimit

1. Për pronarët e mjeteve që nukjanë në qarkullim, po të pa çregjistru-ara deri në datën 31 mars 2012, drej-toritë rajonale të shërbimit të transpor-tit rrugor (DRSHTRR), kryejnë vep-rimet përkatëse të çregjistrimit tëpërhershëm të mjetit rrugor, brendadatës 31.12.2011, kur pronarët emjeteve, debitorë për taksën vjetore tëqarkullimit rrugor dhe taksën eregjistrimit të përvitshme, të dorëzojnë:

a) formularin e vetëdeklarimit përshkatërrimin, skrapimin ose ek-sportimin përfundimtar jashtë shtetittë mjetit, sipas modelit të përgatitur ngaDrejtoria e Përgjithshme e Shërbimevetë

Transportit Rrugor (DPSHTRR);b) certifikatën e pronësisë;c) lejen e qarkullimit;d) targat e mjetit.2. Në rastet kur pronarët e mjeteve

që nuk janë në qarkullim, nuk dis-ponojnë, certifikatën e pronësisë, lejene qarkullimit, targën, DRSHTRR-të,bën çregjistrimin e mjetit rrugor, bren-da datës

31.03.2012, pasi subjekti të dorë-zojë formularin e vetëdeklarimit, sipasmodelit të përgatitur nga D PSHTRR-ja, për:

a) shkatërrimin, skrapimin ose

eksportimin përfundimtar jashtë shtetittë mjetit;

b) mungesën e certifikatës sëpronësisë;

c) mungesën e lejes së qarkullimit;d) mungesën e targave.3. Pas përfundimit të afatit kohor

të përcaktuar në ligj, 31.03.2012, përkryerjen e veprimeve të çregjistrimit tëmjeteve që nuk janë në qarkullim,DPSHTRR-ja heq nga regjistri aktivdhe i mban në regjistrin pasiv, të gjithamjetet, të cilat nuk kanë kryer kontrol-let teknike të detyrueshme në dy vitet efundit, duke njoftuar dhe pronarët ekëtyre mjeteve.

4. Për pronarët e mjeteve që janëdebitore për taksën vjetore të qarkullim-it rrugor dhe taksën e regjistrimit tëpërvitshme, u falen pa pagesë të tilladetyrime.

V. Procedurat administrative dhetë evidentimit që ndjek administratatatimore. Administrata tatimorenëpërmjet drejtorive rajonale tatimore,merr masa për evidentimin, dhesistemimin e detyrimeve tatimore qëparashikohen nga ligji nr.10 418, datë21.4.2011. Procesi i

dokumentimit dhe faljes objekt ikëtij ligji përfundon në datën 31 mars2012. . Brenda kësaj periudhe do të kry-hen të gjitha sistemimet në kontabi-litet dhe në sistemin informatik të ta-timpaguesve objekt i këtij ligji.

Neritan Golja

10 E E E E E DDDDDiel iel iel iel iel 18 M18 M18 M18 M18 Mars 2012ars 2012ars 2012ars 2012ars 2012

DOSSIERwww.gazetadyrrah.com

KapiteneriaKapiteneriaKapiteneriaKapiteneriaKapiteneriashqiptare, njëshqiptare, njëshqiptare, njëshqiptare, njëshqiptare, njëhistori mbijetesehistori mbijetesehistori mbijetesehistori mbijetesehistori mbijetese

Fillesat e njërit prej institucioneve më të rëndësishmetë transportit detar. Si e gjeti flotën shqiptare

shpallja e Pavarësisë. Anija e parë me flamurin kuqezi.Inspektoriati i Obotit në Shkodër dhe kapiteneria

e parë ne vitin 1942. Njerëzit që e drejtuan në vite

H istoria eKapitenerisëS h q i p t a r enuk është aq

e vjetër sa edhe detarëtdurrsakë, të njohur në Adria-tik, si njerëz të palodhur, tëmençur, të ashpër, trima dhepatriotë. Pavarësinë Sh-qiptare e kanë përshëndetur jopak plot 500 anije të madhë-sive të ndryshme, të cilat men-jëherë filluan të lundronin meflamurin tonë kombëtar. Disapërpjekje janë bërë për të kri-juar një historik të Kapitener-isë Shqiptare, por kanë mbe-tur vetëm në hapat e parë.Disa vjet më parë kur në kryetë Kapitenerisë së Përgjiths-hme të Porteve në Durrës ish-te Vladimir Beja, pati njënismë të këtij lloji, por që mbe-ti e pakonkretizuar, ndërsahistoriku i saj është ende i pa-shkruar, pavarësisht për-pjekjeve që studiues të shumtëkanë bërë në këtë drejtim.

Histori e pashkruarPak studime gjen për his-

torikun e Kapitenerisë Sh-qiptare, por të mbledhura ngahistorianë, shkrime gazetashtë ndryshme, dëshmi de-tarësh. Historia është shkru-ar me luftë dhe sakrifica, ndër-sa institucioni i Kapitenerisë,ka drejtuar dhe mbikëqyrurzbatimin e ligjshmërisë në det.Historiani durrsak Sali Hidrinë librin e tij "Durrësi 1900-1939", shkruan se ky ishteqytet i shumë selive të konsul-latave të huaja, pikë endjeshme portuale në Adria-tik për transport mallrash tëndërsjellta si dhe lëvizjeudhëtarësh si me portet e Brin-dizit, Barit, Triestes, e në jugnë portet mesdhetare deri nëKorfuz, Tripoli, Maltë, etj, dukeqenë në kontakt të vazh-dueshëm me situatën politike,me mendimin patriotik sh-qiptar rilindas. Qytetari ivjetër durrsak me origjinë ul-qinake, zoti Abdullah Uruçi,tregon: "Babai im që në vitin1912 kishte barkë tip fllugë-sanallë, me të cilën zhvillontetregti brenda ujërave të Adri-atikut". Po ashtu duke folur përflotën ulqinake, e cila sipas tijnë fillimin e shek. XX, arrintenë 500 copë, tregon një mo-ment kur komandanti i flotës

austro-hungareze në Trieste,pyet një kapedan shqiptar ngaUlqini: Përse anija juaj ka treflamurë? Kapedani i përgjig-jet: Në direkun e parë është fl-amuri i detit tonë, në direkune dytë, ai i robnisë (Malit tëZi) dhe në kiç, flamuri ynë kuqe zi.

Anija e parëNga ky port më 26 nëntor

1912, patrioti Ismail Qemalidhe mbështetësit e tij filluantë konkretizojnë ëndrrën eshqiptarëve për pavarësi. Më6 nëntor 1913, agjenciatelegrafike italiane jeptelajmin për arritjen në portin eFiumes, të një anijeje me njëflamur të veçantë, që ishte ajoe shtetit të ri shqiptar. Ishtebarka e Zef Llupit, që për herëtë parë nuk kishte flamuj tëhuaj, duke i zëvendësuar atame një pëlhurë të kuqe dhe nëmes, për së gjati, një shirit tëzi, që me ngjyra simbolizonteflamurin tonë. Nga ky rast, kjoformë flamuri ngeli traditë emarinës sonë. Kjo shënon njëerë të re edhe për flotën tonë,sepse deri në atë kohë mari-narët tonë lundronin me fla-muj të huaj.

Në një historik të shkurtërmbi origjinën e kapitanerive,dokument i cili është përgati-tur nga ish-kapiteni i

përgjithshëm i porteveVladimir Beja, thuhet se filli-met kjo strukturë i ka në Sh-kodër e pikërisht në fshatinObot, i cili kryente tregti tëmadhe me portet italianë dhemalazeze.

Origjina e kapiteneriveDuke u bazuar tek origji-

na e Kapitenerive në Europë,të dhënat e para të krijimit tëkëtij institucioni përvijohennë shekullin e XI si në Span-jë, Portugali Itali, nga nevojapër të patur të drejtën detare, ecila mund të përkufizohet si edrejta që mban në vetvete, vler-at që kapërcen kufirin e sh-tetit, për ta ndjekur anijengjatë lundrimit jashtë ujërave.

Nën emra të ndryshëmngrihen kështu në Mbretëridhe republika Bregdetare,Magjistratura të veçanta qëshpejt shpallen dhe konsoli-dohen si Drejtues të FlotësTregëtare, dhe Mbikëqyrës tëPorteve. Në vende të ndryshmeato ishin ushtarake, me orga-nizim hierarkik të barabartëme Shtatmadhorinë Mbretërore, dhe shpesh kishin nënkomandë shërbimin e tekni-kës, si dhe policinë Portuale.Me kalimin e viteve u pa enevojshme për njësi drejtuesetë disiplinës dhe të të gjithëaktivitetit, detar e portual,

duke bashkuar dy organe, atëdisiplinore dhe atë ushtarake,e administrative. Strukturat ekëtyre Kapitenerive përbëhejkryesisht nga kapitenët e por-tit sipas klasit të portit, oficerëtë portit sipas klasit 1, 2 dhe 3,punonjësit e portit, kryesishtsektori financiar dhe teknik.

Ndërhyrja gjithnjë edhemë e madhe e shtetit, në tëgjithë aktivitetin e jetësekonomike kombëtare, zhvil-limi i vrullshëm i lundrimit, singa pikëpamja ekonomiketeknike, përcaktonin si rrjed-hojë logjike, një zgjerim tëvazhdueshëm të funksionevedhe një impenjim më të madhtë kapitenerive.

Kapiteneria ShqiptareElementë të përafërt të një

autoriteti të ngjashëm me atë tëKapitenerive i gjejmë fillimishtnë Portin e Durrësit, rreth vitit1914, por interesant është faktiqë në fshatin Obot të rrethit tëShkodrës, në lumin Bunë, kafunksionuar një inspektoriatpër kontrollin dhe adminis-trimin e rreth 70 anijeve shko-drane dhe lezhiane që bënintregti me portet e Triestes dhe tëVenecias.

Nga viti 1914 e deri nëvitin 1942, vit në të cilin datonedhe krijimi i institucionit tëKapitenerisë, me Kapiten të

parë Stefan Goga, i emëruar ngaQeveria e përkohshme, detarëtshqiptarë, kanë ushtruar vep-rimtarinë në ujëra jo pak të tur-bullta për faktin se pushtimet,luftërat e ndryshme, dhe të një-pasnjëshme, kishin sjellë sh-katërrimin dhe djegien e flotëstonë detare. Në verën e vitit1916, porti i i Durrësit ishte nënpushtimin italian. Në librin "Ilcorpo delle capitanerie alservizio della nazione", Romë1965, fq. 57 shkruhet: "Ush-tarëve tanë (italianë, shënim iredaksisë), iu ngarkua ngaKapiteneria e Portit, organizi-mi i shërbimit në portin e Dur-rësit.

Një udhëtar i huaj, franceziJustin Godart, teksa shkruantenë vitin 1921 për gjendjen eportit të Durrësit, shprehetkështu: "...Sot porti i vjetër, ihapur dhe i mbrojtur nga erërat,është kthyer në një liqen tëmadh. Zbritja bëhet nëpërmjetbarkave, sepse vaporët e mëd-henj nuk mund t'i afrohenbregut. Tri anije austriake tëmbytura dallohen prej oxhakutdhe velave..." Një tjetër qytetarfrancez, Jacques Bourcart, që kaqëndruar në Durrës në vitet1918-1921, në librin e tij"L'Albanie et les albanais", shk-ruan se Guvernatori i ri i Dur-rësit, Rexhep Jella, (ish student iRobert Kollexh të Stambollit),shumë aktiv dhe sipërmarrës,ka vendosur t'i kthejë Durrësitrëndësinë e tij të dikurshme dheta bëjë mikpritës për të huajt qëzbarkojnë në Shqipëri. Plani imadh i ripërtëritjes që ai ka për-gatitur, tashmë ka nisur fillimine zbatimit..." Megjithatë brenda10 vjetësh, në vitin 1927, detarëttanë e ringjallën këtë flotë në mbi60 anije të llojeve të ndryshme:60 copë barka e motoveliera tëndërtuara në vend ose të blera sidhe 3 vaporë të sjellë nga jash-të. Ngjarje me rëndësi ishte bler-ja nga Italia më 25 dhjetor 1925e 2 anijeve 190 tonëshe, tëcilave iu vu emri "Skanderbeg"dhe "Shqiponja", të cilatshënojnë dhe ditën zyrtare tëkrijimit të Flotës sonë Luftar-ake Detare.

Ndikimi i ItalisëPor për flotën shqiptare po

vinin ditë të këqija, në sajë tëpresionit të vazhdueshëm tëItalisë mbi Mbretin Zog. Më 10

prill 1929 qeveria shqiptare,nën presionin e qeverisë ital-iane, përpiloi një ligj të ri, i cili erëndonte më tepër këtë situatë:"Meqë ligjet në fuqi, pengojnëanijet e tonazhit të madh të la-gin ujërat e bregdetit tonë dheme prekë skelat tona, propozo-het që taksat e akostimit të va-porëve të jenë si vijon: për ani-jet me kapacitet deri 500 ton,taksa e akostimit të jetë 0.1 Fr.ari për ton, 1001-1500t -0.2 fr.ari për ton, dhe mbi 1500 ton,pa taksë. Ky ishte një ligj i pa-shembullt në politikën e lun-drimit detar. Ndërsa një barkë100 ton shqiptare do tëpaguante në skelën e saj njëtaksë prej 10 fr. ari për çdo dal-je, vaporët italianë që do të hy-nin e dilnin lirisht në skelattona pa asnjë taksë. Detarëttanë protestuan për këtë ligjpranë qeverisë së Zogut.

Në vitin 1930, për të qetë-suar disi marinarët e revoltuarnga ky qëndrim mospërfillës, upërpilua një projektligj i ri si-pas të cilit, për t'i ardhur në ndi-hmë marinës shqiptare, u po-rositën të gjitha degët e admin-istratës civile dhe ushtarake qëtransportin e tyre ta bëjnë meanijet shqiptare. Por ky ligj, sirezultat i ndërhyrjeve të fsheh-ta, nuk u miratua nga parla-menti. Konkurrenca e sho-qërive italiane ndaj flotës sonësolli që edhe dy vaporët tanë tëzhduken në kushte të paqarta.Kështu vapori "Shqipëria" usekuestrua nga qeveria ital-iane dhe ju dha shoqërisë"Puglia", ndërsa vapori "Oboti"u mbyt gjatë udhëtimit për nëTrieste. Pronari i vaporit"Skënderbeg", duke parë rrez-ikun që i kanosej, ia shiti va-porin e tij shoqërisë jugosllave"Jadranska".

Abdullah Uruçi kujton njëmarinar të vjetër, OsmanMema, i cili mësoi të tjerë, zo-tin Xhemal Baze, ose KontiBaze, si i thoshin italianët, poashtu si familje detare të vjetrapërmend Gjylët, Bilalët, Uruçët,etj. Para çlirimit eksportohejlesh, lëkurë, vaj ulliri, etj, ndër-sa kripa e bardhë shqiptareçante tregjet e Evropës.

RiorganizimiÇlirimi i Shqipërisë e gje-

ti Shqipërinë e rrënuar. Njënga aksionet luftarake të zh

E E E E E DDDDDiel 18 iel 18 iel 18 iel 18 iel 18 MMMMMars 2012ars 2012ars 2012ars 2012ars 2012 11

DOSSIERwww.gazetadyrrah.com

villuara në det gjatë kësajperiudhe ishte çlirimi i ishul-lit të Sazanit, realizuar ngagadishulli i Karaburunit, mendihmën e barkave të vogla.Shqipëria ishte pothuajse paflotë luftarake dhe me fare pakbarka druri. Pas luftës, ja çfarëshkruan gazeta "Bashkimi", edatës 25 prill 1945:

Në shkurt të vitit 1945,pranë Ministrisë së Luftës eMbrojtjes Kombëtare u krijuaSeksioni i Marinës Luftarakeku futej krahas Flotës Luftar-ake-Detare edhe Flota Treg-tare, Flota e Peshkimit, portetdhe çdo gjë që kishte të bënteme detin dhe bregdetin. Drej-tues i këtij seksioni u caktuaKapiten I, Abdi Mati, një de-tar i përgatitur në AkademinëDetare të Livornos, Itali, dhendihmës i tij ishte oficeri Ru-dolf Bumçi, një detar me eks-periencë të madhe në fushën edetarisë, që punoi në këtëdetyrë të vështirë deri në sh-kurt të 1947, pasi për arsyeshëndetësore u lirua nga kjodetyrë. Në 1944 në krye tëKapitenerisë së Portit të Dur-rësit, ishte Ligor Sava. Në vitin1946 u krye shtetëzimi i krejtmjeteve detare. Ky shtetëzim i

dha shtetit të ri vetëm 41 bar-ka me një tonazh të përgjiths-hëm prej 1957 tonë. Barkat eshtetëzuara ishin prej druri, tëamortizuara, në një shkallë tëmadhe të papërshtatshme përlundrime të gjata.

Historia e KapitenerisëShqiptare është bërë, nga per-sonalitete dhe intelektualë, qëvështirë se gjeje në këtë kohëme formimin dhe arsimin etyre. Por kjo histori ka paturedhe ulje ngritjet e veta. Insti-tucioni disa herë ka qenë nëVarësi të Ministrisë sëBrendshme, Ministrisë sëTransporteve, madje ështëbërë edhe pjesë e AutoritetitPortual.

Vitet '90Pas vitit 1992, kapitene-

ria e Durrësit, u drejtua ngakapitenët: Ronald Dano, Rra-pi Filipi, Kujtim Caka, VasilRrëmbeci, Bashkim Harizi,Hamdi Domi, Flamur Rakipi,Viron Kolaj dhe MuharremTupja. Nga viti 1980 ky insti-tucion kaloi në varësi të Drej-torive të Porteve, ndërsa në 1Janar të Vitit 1991, është Kri-juar Kapiteneria e Përgjiths-hme e Porteve që kaloi nëvarësi të Ministrisë së Trans-

porteve. Në 1 gusht të vitit1991, Kapiteneritë e portevekalojnë në varësi të Ministrisësë Mbrojtjes, dhe në qershortë vitit 1998 Kapiteneritë eporteve kalojnë sërish nëvarësi të Ministrisë së Trans-porteve, varësi e cila është edhesot. Janë kapitenë të përgjiths-hëm të porteve të cilët këtë in-stitucion e kanë drejtuar dhevijojnë të punojnë në të, ndërsaprej një viti, është krijuar Drej-toria Detare. Në 1991 në kryetë kapitenerisë së Përgjithshmeishte Abdulla Elezi i cili një vitmë vonë u zëvendësua nga Ca-pajev File, Muharem Tupja,Hamdi Domi, Osman Metalla,Hyqmet Hima, Vladimir Bejadhe prej vitit 2008, në krye tësaj është Kapiten i Përgjiths-hëm Edmond Doraci.

Vitet 1990, sollën jo pakprobleme për flotën tonë treg-tare. Kjo flotë u listua nga Kon-ventat Ndërkombëtare në listate zeza të lundrimeve, për shkakse mjaft arrestime u kryen ndajanijeve me flamur shqiptar.Aktualisht numri i anijeve dhetrageteve që mbajnë flamurinshqiptar është 15, ku një prejkëtyre anijeve është e re dhepikërisht anija tregtare 2033

Më 6 nëntor 1913, agjenciatelegrafike italiane jepte lajmin

për arritjen në portin e Fiumes, tënjë anijeje me një flamur të

veçantë, që ishte ajo e shtetit të rishqiptar. Ishte barka e Zef Llupit,

që për herë të parë nuk kishteflamuj të huaj, duke i zëvendësuar

ata me një pëlhurë të kuqe dhenë mes, për së gjati, një shirit të

zi, që me ngjyra simbolizonteflamurin tonë. Nga ky rast,

kjo formë flamuri ngelitraditë e marinës sonë

tonëshe "Kristi 1" e blerë nganjë biznesmen shqiptar në vitin2011. Standardet e BashkimitEuropian kërkojnë që vendet,anijet e të cilave janë të përf-shira në listën e zezë të trans-portit detar, ku bën pjesë edheflota e anijeve tregtare të Sh-qipërisë, të mos kryejnë më ak-tivitet tregtar me vendet e BE.Por pikërisht përfshirja e flotësnë listën e zezë ka bërë që bi-znesmenët shqiptarë t'i regjis-trojnë në Panama apo gjetkëanijet e tyre. "Kohët e fundit janëdy pronarë anijesh që kanëblerë anije përkatësisht 17 dhe35 mijë tonësh, por qëregjistrimin do ta bëjnë në Pan-ama" bëjnë me dije ngaKapiteneria e Portit të Durrësit.Por vitet e fundit situata ështëdrejt përmirësimit të ndjeshëm.Përafrimi i legjislacionit sh-qiptar me atë të Bashkimit Eu-ropian dhe konkurrenca nërritje në sektorin e transportitdetar, ka bërë të domosdoshmerinovimin e flotës shqiptare.Flota pothuajse ështëpërgjysmuar gjatë 2 viteve tëfundit në numër, dhe kjo kandikuar pozitivisht për rritjene shkallëve të standardeve tëkërkuara.

KAPITENËT

KKKKKush ka drejtuar në Durrësush ka drejtuar në Durrësush ka drejtuar në Durrësush ka drejtuar në Durrësush ka drejtuar në DurrësStefan Goga 1942- 1944Ligor Sava 1944- 1966Pavllo Nikolla 1966-1968Haxhi Shehu 1968- 1969Ligor Sava 1969 -1972Arqile Papadhimtri 1972- 1978Qemal Hatellari 1978-1972

PORTI I DURRËSIT

Karakteristikat StrukturoreKarakteristikat StrukturoreKarakteristikat StrukturoreKarakteristikat StrukturoreKarakteristikat StrukturoreSipërfaqe toke 65 haSipërfaqe ujore 67 haGjatësi kalate 2275 mlThellësia 7,3 - 11,5 mEmërtimi Gjatësia Thellësia Gjerësia

(ml) (m) (m)Kanali Hyrjes 6755 9.50 120

Emërtimi Gjatësia ThellësiaPërdorimi (ml) (m)Kalata 078 7.3Dispozicion Ushtrisë, Kufirit, etj.Kalata 1 178.5 7.35 Dispozicion Policisë, Doganës, etj.Kalata 2 292.2 7.35 Mallrat e përgjithshme të paletizuara & Ro-RoKalata 3 30 KAPITENËTKalata 9 122 8 TrageteKalata 10 250 11 Në rikostruksionKalata 11 250 7.3/9.9 Rifuxho te ngurta

14 E E E E E DDDDDiel iel iel iel iel 18 M18 M18 M18 M18 Mars 2012ars 2012ars 2012ars 2012ars 2012

KULTUREwww.gazetadyrrah.com

Si po kSi po kSi po kSi po kSi po keqpëreqpëreqpëreqpëreqpërdoretdoretdoretdoretdoretnëntoka e Durrësitnëntoka e Durrësitnëntoka e Durrësitnëntoka e Durrësitnëntoka e DurrësitNga Mila BALLHYSABALLHYSABALLHYSABALLHYSABALLHYSA

N ëntoka e Durrësit është muzedhe si e tillë duhet të ishte traj-

tuar gjatë 20 viteve të fundit. Këtëshprehje, arkeologu i njohurdurrsak, Fatos Tartari, nuk har-ron të ma kujtojë, ndërsa shprehindinjatën e tij për keqadminis-trimin dhe keqpërdorimin që iështë bërë nëntokës së qytetitantik, ku ende vazhdojnë të ru-hen të gjalla gjurmë të lashtësisë,të cilat shpeshherë gjatë gërmi-meve të viteve të fundit kanë dalënë dritë e më pas në rastin më tëmirë janë mbuluar sërish, ndër-sa në rastin më të keq nuk dihetgjë për fatin e tyre. Në një kohëkur nënvizon se para viteve '90,Durrësi numëronte 30 monu-mente kulture të ruajtura ngashteti, Tartari shprehet mekeqardhje për indiferencën qëtregojnë shpeshherë në ditët esotme institucionet e speciali-zuara dhe ato të pushtetit lokalndaj arkeologjisë në qytetin breg-detar. Sipas Tartarit, Durrësit dhepasurive të tij mjaft të çmuaraarkeologjike i është kushtuar njëvëmendje e veçantë gjatë siste-mit komunist. Ai kujton se nëvitet '70, qyteti ishte kthyer nënjë kantier arkeologjik dhe nëato vite janë zbuluar e kanë parëdritën e diellit, disa nga zbulimetarkeologjike më të rëndësishmeme të cilat qyteti vazhdon tëkrenohet edhe sot. Ndërsa rrëfense në ato vite, në bazë të tëdhënave zyrtare, qyteti vizitohejnga rreth 50-60 mijë turistë, gui-da turistike zgjaste deri 18-20 orënë ditë, pasi vizitorët dërgo-heshin për të parë e për t'u njo-hur me të gjitha sitet arke-ologjike dhe monumentet me tëcilat qyteti është mjaft i pasur.Krahas ciceronëve që punoninpranë monumenteve të kulturës,shpeshherë grupet e huaja sho-qëroheshin edhe nga arkeologëtdurrsakë apo punonjësit shken-corë, të cilët jepnin informacionemë të detajuara rreth monument-eve të lashtësisë duke shuarkureshtjen e të huajve dhe dukei bërë guidat turistike edhe mëtërheqëse. Po ndërsa në ditëttona, qyteti vizitohet nga shumëmë tepër turistë të huaj, vëmend-ja që i kushtohet arkeologjisë kaardhur duke u zbehur. Sipas Tar-tarit, pushteti lokal ka hequr kre-jtësisht dorë nga mbështetja fi-nanciare ndaj arkeologjisë, dukee lënë këtë të fundit krejtësishtnë dorë të Ministrisë së Kulturës,IMK-së dhe projekteve të huaja.Kjo indiferencë sipas tij ka ush-qyer oreksin e "qendrës" (Tiranës),që kërkon të atrofizojë arke-ologjinë e Durrësit. Këtë Tartari eshpjegon se faktin se nëse vitemë parë arkeologët paguheshinnga pushteti lokal, tashmëgjithçka i ka kaluar drejtorive tëngritura pranë Ministrisë së Kul-turës, ndërsa numri i punonjësvetë Drejtorisë rajonale të Kulturës

Kombëtare është reduktuarndjeshëm duke mos garantuaras mbrojtjen e monumenteve dheas restaurimin e tyre në rastet kurka nevojë për riparime. Gjith-ashtu ai përmend tendencën qëka ekzistuar gjithnjë për të çuardrejt kryeqytetit objekte antiketë zbuluara në Durrës, për të pa-suruar muzetë e metropolit sh-qiptar. Nga ana tjetër pushtetilokal me betonizimin që i ka bërëqytetit dhe lejet për pallateshumëkatëshe edhe në zona, kunuk duhej aspak të përdoreshinbatipalët dhe gërmimet me mjetetë rënda i ka vënë vulën shkatër-rimit të arkeologjisë durrsake.Sipas Tartarit, në shumë zonanuk duhet të ishin lejuar ndër-timet shumëkatëshe, për vetëspecifikën që ka nëntoka e Dur-rësit, ndërkohë që gërmimet du-het të mbikëqyreshin rreptësishtnga punonjësit e institutit tëmonumenteve. Përsa kohë njëkriter i tillë është shkelur me tëdyja këmbët (gërmimet shpesh-herë bëhen natën ose në ditët e

pushimit) masakra që i ështëbërë nëntokës është mjaft e mad-he. Edhe në rastet kur, vitet e fun-dit, gjatë gërmimeve janë zbulu-ar objekte antike, mozaikë, aporrënojat e godinave të lashta si-pas arkeologut të njohur, punon-jësit vendorë të monumentevenuk janë përfshirë në grupet epunës, që kanë mbikëqyrur pro-cesin e nxjerrjes së këtyre objek-teve dhe inventarizimin e tyre,duke ngritur kështu dyshime përfaktin se ku kanë përfunduarzbulimet e gjetura.

Tartari kujton se fondi imuzeut arkeologjik të Durrësitpërbëhet nga objektet që janëgjetur në rrethinat e qytetit dheshumë prej tyre janë sjellë ngavetë qytetarët. Ndërsa vite mëparë ishte arritur të edukohejndërgjegjja qytetare, qytetariishte bërë i përgjegjshëm përrëndësinë që kishin objektet enëntokës e për këtë kontakton-te gjithnjë me arkeologët sa herëndeshej në objekte të tilla, tash-më kjo është një praktikë e har-

Mozaikët, sa janë të vizitueshëm?Mozaikët, sa janë të vizitueshëm?Mozaikët, sa janë të vizitueshëm?Mozaikët, sa janë të vizitueshëm?Mozaikët, sa janë të vizitueshëm?

ruar. E kjo sipas arkeologutdurrsak është një fatkeqësi mëvete. "Nëse në popull nuk ekzis-ton vullneti i mirë për të ruajturdhe mbrojtur trashëgiminë e për-bashkët kulturore dhe nëse au-toritetet përkatëse vazhdojnë t'imbajnë sytë mbyllur ndaj abuz-imit që po bëhet me arkeologjinë

atëherë në çdo moment ajo ësh-të e ekspozuar ndaj dëmtimit, sh-katërrimit apo vjedhjes, siç kandodhur jo pak herë në këto vite,-thotë Tartari. Tani sipas tij edhenë rastet kur qytetarët zbulojnërastësisht objekte antike prirenose t'i mbajnë vetë ose t'i shesinnë treg të zi, për të nxjerrë pak

Arkeologu i mirënjohur Fatos Tartari flet përindiferencën që tregojnë në ditët e sotme institucionet

e specializuara dhe ato të pushtetit lokal ndaj arkeologjisënë qytetin bregdetar. "Pushteti lokal ka hequr dorë nga

mbështetja financiare ndaj arkeologjisë, duke e lënëkëtë të fundit krejtësisht në dorë të Ministrisë së

Kulturës, IMK-së dhe projekteve të huaja". Sipas Tartarit,në shumë zona nuk duhet të ishin lejuar ndërtimet

shumëkatëshe, për vetë specifikën që ka nëntoka eDurrësit, ndërkohë që gërmimet duhet të mbikëqyreshinrreptësisht nga punonjësit e institutit të monumenteve

K rahas monumenteve antike si amfiteatri,muret rrethuese, forumi rrethor, termatromake, Torra veneciane etj, një pasuri mjaft e

rëndësishme arkeologjike janë dhe mozaikët e zbuluar 100vitet e fundit në Durrës. Por sa janë të vizitueshëm këtomozaikë? Pak, shumë pak. Nëse do të ndaleshim të bënimhistorikun e tyre do të kuptonim se në Durrës janë zbuluarshumë mozaikë, të formave e përmasave të ndryshme gjëqë tregon se qyteti kishte arritur një zhvillim mjaft të madhekonomik në kohët antike. "Bukuroshja e Durrësit", moza-iku me Kalë Deti, mozaiku paretial që ndodhet në am-fiteatër, ai i Rozetës apo mozaiku i Bazilikës së Arapajt,janë vetëm disa nga veprat më të shquara, që i japin njëdimension mjaft të rëndësishëm antikitetit dhe mesjetësnë qytetin bregdetar. Por nga të gjithë këta mozaikë, qëpërbëjnë një pjesë të atyre që janë zbuluar në nëntokëndurrsake, vetëm mozaiku mural i amfiteatrit (i vetmi ikëtij lloji në vendin tonë) është i vizitueshëm. "Bukurosh-ja e Durrësit", mozaiku më i famshëm në vendin tonëështë transferuar në Tiranë, në Muzeun Historik Kombëtar.Ndërsa mozaikët e tjerë e kanë parë dritën e diellit vetëmpër pak kohë, për t'iu kthyer sërish nëntokës, e cila ndoshtasiguron një mbrojtje më afatgjatë për to. Mozaiku bardh ezi i Hipokamit, ai i Rozetës (i zbuluar vetëm pak vite mëparë gjatë gërmimeve të një pallati shumëkatësh), apo aii Bazilikës së Arapajt janë mbuluar sepse në pamundësitë investimeve shtetërore për t'i kthyer vendet ku ato uzbuluan në ambiente të vizitueshme, arkeologët shohinsi mënyrën më të mirë të ruajtjes së tyre mbulimin e tyre në

pritje të kohëve më të përshtatshme. Sipas arkeologutFatos Tartari, në rastet kur vendet ku zbulohen mozaikëtnuk mund të kthehen në të vizitueshme, një mënyrë tjetëre ekspozimit të mozaikut, është shkulja e tij nga vendi meanë të punonjësve të specializuar dhe sistemimi i tij mëpas në muzetë përkatës. Kjo praktikë është zbatuar vetëmme mozaikun e "Bukuroshes së Durrësit", ndërsa për tëtjerët është parë i arsyeshëm rimbulimi i tyre. Për Tartarinkjo nuk është aspak zgjidhja më e mirë, pasi në këtë rastturistët dhe vizitorët privohen nga njohja me këto monu-mente që përbëjnë etapa të rëndësishme historike në zh-villimin e qytetit. Por mbulimin e mozaikëve duhet ta sho-him edhe si një mënyrë për ruajtjen e tyre. Kështu, moza-iku i amfiteatrit, megjithëse është i vizitueshëm, ndodhetnë kushte të mjerueshme. Lagështira dhe myku po e dëm-tojnë mozaikun e kishëzës së amfiteatrit dhe duket seinstitucionet përgjegjëse po qëndrojnë indiferente dukemos ndërmarrë asnjë masë për të parandaluar dëmtimine tij të mëtejshëm nga agjentët atmosferikë. Po ndërsalagështia dhe myku rrezikojnë ta dëmtojnë përgjithmonëkëtë mozaik, një fat tjetër ka pasur mozaiku bardh e zi ishkollës "Hajdar Dushi", që siç tregon arkeologu Tartari uzhduk në vitin 1993, pasi u dëmtua vazhdimisht nga ban-orët e vendosur në atë zonë pas viteve '90. Në të gjithavendet e zhvilluara, monumentet e kulturës trajtohen gjith-një me vëmendje maksimale dhe shteti ka investuar dhevazhdon të investojë për t'i restauruar dhe promovuarkëto vlera unike të trashëgimisë kulturore të njerëzimit.Mjafton të përmendim këtu rastin e Greqisë, ku shteti

helen, me gjithë vështirësitë e mëdha ekonomike me tëcilat po përballet nuk ka pranuar deri tani asnjë ngapropozimet për të nxjerrë në shitje disa nga monumen-tet më të rëndësishme, të trashëguara që nga kohëtantike. E kundërta ka ndodhur tek ne, ku nuk janë tëpakta rastet, kur disa nga monumentet më të rëndë-sishme të lashtësisë ose mesjetës janë dhënë me qiratek privatët, që me ndërhyrjet pa kriter të realizuara nëto i kanë gati tjetërsuar apo betonizuar kalatë e vjetra siato të Petrelës, Lëkurësit etj.

fitime, duke harruar se ato nërradhë të parë janë pjesë e rëndë-sishme e trashëgimisë së për-bashkët e si të tilla duhet të ru-hen e dokumentohen për të dësh-muar etapat kohore nëpër të cilatka kaluar historia e zhvillimitekonomik, urban e kulturor eqytetit tonë.

Fatos Tartari

E E E E E DDDDDiel 18 iel 18 iel 18 iel 18 iel 18 MMMMMars 2012ars 2012ars 2012ars 2012ars 2012 15

KULTUREwww.gazetadyrrah.com

N ë qytetet antike shqiptare krahas zhvillimit të madhurban që morën në anë kohë qendra të rëndësishmesi Dyrrahu, Apollonia apo Butrinti, ndërtesat private dhe ato publike nisën të zbukuroheshin

me mozaikë apo afreske shumëngjyrëshe e mjaft të arr-ira artistikisht. Për vlerat e mëdha artistike të moza-ikëve të zbuluar në vendin tonë kanë folur jo vetëmarkeologët vendas, por edhe ata të huaj. Mozaiku më ihershëm i gjetur në vendin tonë është "Bukuroshja eDurrësit", i punuar me gurë zalli shumëngjyrësh. Nëshekullin e I-rë pas Krishtit u arrit lulëzimi i këtij artidhe nga gurët e zallit u kalua në kubikë të prerë prejguri, qelqi, mermeri apo balte të pjekur. Mozaikë të tillëjanë zbuluar në Apolloni, Durrës dhe Butrint. Pas shek-ullit te V-të motivet e mozaikut ndryshojnë nga mode-let e pikturave të hershme, siç është amazonamanianë Apoloni, duke u zëvendësuar me figura simetrikeqë qëndrojnë të shkëputura në sipërfaqe dhe qëparaqesin figura kafshësh, shpendësh, pemë frutore,lule e të tjerë simbole të artit paleobizantin. Zhvillimii mëvonshëm i mozaikëve lidhet kryesisht me monu-mentet paleokristiane. Të gjithë mozaikët e zbuluar derimë sot janë mozaikë horizontalë me përjashtim tëmozaikut të zbuluar në kishën e amfiteatrit të Durrësitqë është mozaik paretial ose mural.

BukuroshjaBukuroshjaBukuroshjaBukuroshjaBukuroshjae Durrësite Durrësite Durrësite Durrësite Durrësit

Ky mozaik i përket shekullit IV para Krishtit dhe është i punu-ar me gurë zalli shumëngjyrësh. Ai ka vlera të rralladhe shquhet për hijeshinë e figurës dhe mjeshtërinë erealizimit artistik. Mozaiku "Bukuroshja e Durrësit" uzbulua për herë të parë në vitin 1916, kur një grup ush-tarakësh austriakë, mes të cilëve edhe arkeologu Cam-illo Prashnicher, zbuluan gjatë hapjes së një transheje150 metra larg qendrës së sotme të qytetit një shtresëmozaiku, e cila u quajt një "kryevepër figurative e ar-tit". Por mozaiku i mrekullueshëm me emrin "Bukuro-shja e Durrësit" është bërë i njohur në të gjithë botënshkencore vetëm në vitin 1959. Këmbëngulja e arkeo-logut të shquar Vangjel Toçi risolli në dritë rreth 50 vjetmë parë një nga veprat më të shquara të lashtësisë.Toçi ndoqi me kujdes të dhënat e shkruara nga arke-ologët austriakë në fillim të shekullit XX lidhur mepraninë e mozaikut në një nga lagjet qendrore të Dur-rësit. Mozaiku ka formë eliptike me diametrin e madh5.1 metra, diametrin e vogël 3 metra dhe zë një sipër-faqe afro 9 metra katrorë. Në qendër të mozaikut ështëfigura e një gruaje të re me një qëndrim monumental,flokë të verdha, baluket e vogla i rrinë si kurore dhembi to dallon një diademë në formë spirale me ngjyrëtë zezë. Punimi i veçantë dhe shumë delikat, sidomosfytyra engjëllore e gruas, e ka bërë këtë mozaik shumëtë famshëm, duke e kthyer në një nga simbolet e qy-tetit tonë. Nëpërmjet linjave të zeza dhe gri evidento-hen qartë konturet e hundës, mjekrës, syve dhe gojës.Mozaiku ka një punim tepër të veçantë: është ndërtuarme gurë të vegjël zalli natyral shumëngjyrësh të ven-dosur mbi një shtresë llaçi dhe është një nga shembujtmë të vjetër të kësaj mënyre të të bërit art, zbuluar derinë kohën tonë. Ky mozaik ndodhet në Muzeun His-torik Kombëtar në Tiranë.

Disa nga mozaikët e DurrësitDisa nga mozaikët e DurrësitDisa nga mozaikët e DurrësitDisa nga mozaikët e DurrësitDisa nga mozaikët e DurrësitMozaiku i Mozaiku i Mozaiku i Mozaiku i Mozaiku i AmfiteaAmfiteaAmfiteaAmfiteaAmfiteatrittrittrittrittrit MozaikuMozaikuMozaikuMozaikuMozaiku

i Rozetësi Rozetësi Rozetësi Rozetësi RozetësRreth 200 metra në

veri të ish-merkatës së qy-tetit, vite më parë gjatëgërmimeve të një firmendërtimi për hapjen ethemeleve të një pallati uzbuluan rrënojat e njëndërtese të shek.I pasKrishtit dhe një mozaikme një sipërfaqe 9 metërkatrorë. Eshte një mozaikme përmasa 3x3 metër dhebrenda një sfondi të kuq,të ndërtuar me copa amor-fe, dallohet një rozetë 12petalëshe, që ndodhet nëqendër të një kornize memotive spiralike, simbol idetit dhe i diellit. Kornizate këtij tipi, sipas special-istëve, janë baza e zbuku-rimeve të periudhës ro-make. Zbulimi nuk i çudi-ti arkeologët pasi zona nji-hej si lagje patricësh aris-tokratë. Në vitin 1947,vetëm 50 metra largRozetës shumëngjyrëshe,ishte zbuluar mozaiku iHipokamit, i njohur simozaiku me Kalë Deti.Deri në vitin 1989 moza-iku që ndodhet në thellës-inë 4 metra është hapuredhe dy herë të tjera, pormungesa e teknikave përta spostuar drejt muzeut tëri arkeologjik i detyroiarkeologët që ta mbyllninpërsëri atë. Ndërkohërrënojat e ndërtesës ku ugjet rozeta i takojnë një in-sule (lagjeje romake tëshek.I pas Krishtit), kurDurrësi u quajt koloni eAugustit dhe njohu një zh-villim të madh ekonomikdhe kulturor. Mozaikuështë i tipit polikron(shumëngjyrësh) dhe ësh-të hera e parë që zbulohetnjë i tillë, i ndërtuar nëkëtë periudhë. Për herë tëparë, krahas të bardhësdhe të zezës, futet dhengjyra e kuqe. Siç bën tëditur arkeologu Fatos Tar-tari zona përreth pallatit tësportit "Ramazan Njala"dhe deri tek Muzeu i Dësh-morëve të Luftës njihetnga specialistët e fushës sizona me përqendrimin mëtë madh të rrënojave anti-ke. Prania e shumë moza-ikëve në këtë sipërfaqe(Mozaiku i "Bukuroshes sëDurrësit", ai me kalë deti, iRozetës, grupi i mozaikëvepranë pallatit të sportit, aii lulishtes tek Muzeu iDëshmorëve etj) lënë tëkuptohet se në nëntokën ekësaj zone duhet të ketëqenë një lagje qendrore,rezidenciale e autoriteteveperandorake, civile oseushtarake të Dyrrakiumitromak.

Në kapelën mesjetare tëndërtuar pranë njërës nga galer-itë e Amfiteatrit të Durrësit,ndodhet i vetmi mozaik muralqë është zbuluar në vendintonë. Në vitin 1968 gjatë eks-peditave për zbulimin e monu-mentit më të madh të vendit,arkeologët ndeshën faqet mu-rale me figurat e shenjtorëve.Mozaiku në murin perëndimorështë më i dëmtuar, megjithatëmund të dallohet, se aty para-qitet Krishti në qendër, me dyfigura të vogla në këmbët e tij.Anash tij janë dy engjëj, ndosh-ta Kryeengjëjt Gabriel dhe Mi-hal, dhe akoma më tej, në të dyanët e tyre, janë paraqitur Shën

Irena dhe Shën Sofia. Në murinjugor në njërin skaj është para-qitur Shën Stefe me duart nëgjest lutjeje, ndërsa pranë tijparaqitet një skenë e madhe mepersona, e kompozuar në tënjëjtën mënyre si ajo në murinPerëndimor. Në qendër ShënMaria, ndërsa anash Kry-eengjëjt Gabriel e Mihal. Nëkëmbët e Shën Marisë ndod-hen përsëri dy figura të vogla,një burrë dhe një grua, qëpërkulen me një ndjenjë tëthellë respekti ndaj saj. Engjëjtkanë veshje të oborrit peran-dorak bizantin, po ashtu edheShën Maria, e cila mban nëkokë një kurorë bizantine. Në

dorën e djathtë ajo mban njëskeptër-kryq, në të majtën Sfer-ën-kupolën qiellore. Kjomënyrë paraqitjeje e ShënMarisë si Mbretëreshë e Qiellit(Maria Regina) është një kon-cept krejt i huaj për artin Lin-dor, ndërsa tepër i njohur nëPerëndim. Ndërtimi i këtijmozaiku është bërë në një peri-udhë kur Durrësi varej politik-isht nga Lindja, ndërsa ngaana fetare nga Papa i Romës(në gjysmën e dytë të shek. VI).Ky mozaik është një shembulltipik i artit në territorin e Sh-qipërisë së sotme për pozicion-imin e tij midis dy kulturave:Lindore dhe Perëndimore.

Mozaiku i Bazilikës së Mozaiku i Bazilikës së Mozaiku i Bazilikës së Mozaiku i Bazilikës së Mozaiku i Bazilikës së ArArArArArapajtapajtapajtapajtapajtMozaiku është zbuluar në tetor të

vitit 1981 nga studiuesi Sali Hidri dhebashkëshortja e tij Hava. Mozaikuështë një skulpturë plastike dekora-tive, me përmasa 66x29 dhe është njëpunim tepër fin. Sipas Hidrit, moza-iku ka temë fetare kristiane: në qendërtë tij qëndrojnë figurat e dy barinjvenjeri me shkop në dorë, ndërsa tjetrime një litar, të cilët simbolizojnëkishën dhe kujdesin e saj për be-simtarët. Figurat e qenit dhe bagëtivejanë vendosur pranë tyre. Tre kuajt, (ibardhë, i zi dhe ngjyrë hiri) simboli-zojnë tre kuajt e apokalipsit. Mozaikunuk ka vetëm funksion dekorativ përBazilikën, pasi nën të është zbuluarnjë varr; eshtrat e gjetura tregojnë seaty janë varrosur një grua dhe një bur-rë. Muret më të vjetra të Bazilikës, ipërkasin periudhës së Justinianit(shek. VI) dhe që nga ajo kohë e derinë ditët tona, kodrat e Shën Mëhillit,konsiderohen si vend i shenjtë. Atyjanë gjetur edhe tyrbe, që do të thotë seedhe në kohën e pushtimit osman kyvend ka funksionuar si faltore. Në vitin1974 arkeologu Sali Hidri me gjashtëpunëtorë të tjerë, hoqi dheun dhe zbu-loi majën e Bazilikës së vjetër rrethnjë kasolleje, ku në ato vite jetonte njëgrua e moshuar.

16 E E E E E DDDDDiel iel iel iel iel 18 M18 M18 M18 M18 Mars 2012ars 2012ars 2012ars 2012ars 2012

KULTUREwww.gazetadyrrah.com

VLERËSIME

Mustafa Mustafa Mustafa Mustafa Mustafa ArArArArArapi,api,api,api,api,piktor i njohurpiktor i njohurpiktor i njohurpiktor i njohurpiktor i njohur

Në intervistën e tij për gazetën "Dyrrah" piktori MustafaArapi vlerësoi punimet e kolegut të tij Kosovar dhe theksoise teknikat e përdorura prej Mulliqit janë mjaft të veçanta,duke e bërë pikturën e tij mjaft origjinale dhe ekspresive."Pjesa më e madhe e veprave të ekspozuara në këtë ekspozitëjanë peizazhe dhe punime në akrilik. Zymeri është një ngapiktorët që i përket artit ekspresionist modern dhe impre-sionizmit modern, sepse, vende-vende, sidomos tek akuare-let duket sikur ka të bëjë me realizimin, por ka një qëndrimtjetër që afron me ekspresionizmin dhe impresionizminmodern. Vende-vende ai bëhet abstrakt në disa tablo dheakuarele, ku sheh se ka detaje dhe situata realiste, por kaedhe elementë që futen në mënyrë abstrakte. Zakonisht nëpikturat e Zymerit nuk sheh inventarin e atij peizazhi, pasiai kap situatën dhe gjendjen emocionale duke i dhënë njëstil abstrakt, por që të jep impresionin e atij momenti nënatyrë. Duket që Zymeri është profesionist shumë i mirëdhe krahas ngjyrës njeh shumë mirë dhe anën grafike",-tha Arapi.

Idriz Balani,Idriz Balani,Idriz Balani,Idriz Balani,Idriz Balani,skulptor durrsakskulptor durrsakskulptor durrsakskulptor durrsakskulptor durrsak

Me Zymerin jam njohur kur punoja në bashki dhe ai kaqenë iniciatori i lidhjes së dy qyteteve tona. Ka pasur gjithmonëdëshirë të hapte një ekspozitë në qytetin e Durrësit, që më sëfundmi ju bë realitet. Mulliqi vjen në këtë ekspozitë me një kon-cept dhe këndvështrim shumë të veçantë e me një teknikë shumëtë kultivuar. Piktura e tij na sjell peizazhin karakteristik të Rraf-shit të Dukagjinit, vendit ku lindi, u rrit dhe u shkollua. Kypiktor që parapëlqen peizazhin e trajton atë nisur nga realitetidhe e interpreton me shkathtësi e besim të plotë duke na dhënënjë përfytyrim sa real aq dhe ireal. Veprat e tij artistike, sidomosato në teknikën e akuarelit e bëjnë tablonë e tij të veçantë. Pik-tori dhe kritiku i njohur Kujtim Buza do ta përcaktonte si piktor-in e të papriturave për gjetjen dhe interpretimin origjinal të pei-zazhit. Këto peizazhe dallojnë për këndvështrimin, tematikën,kompozimin dhe kolorin e përdorur. Të bëjnë përshtypje ngjyratpak të errëta me dritën e përqendruar, pasi duket sikur këtovende, natyra, fshati, shtëpitë janë shumë të vjetra, njësoj silashtësia e këtyre trojeve. Përsa i përket teknikës së akuarelit, ecila dominon në pjesën më të madhe të tablove do të thosha seky piktor ka një teknikë shumë të veçantë.

ZYMER MULLIQI,ZYMER MULLIQI,ZYMER MULLIQI,ZYMER MULLIQI,ZYMER MULLIQI,ekspresionisti abstrekspresionisti abstrekspresionisti abstrekspresionisti abstrekspresionisti abstraktaktaktaktakt

Piktura e Mulliqit dallohet për përfytyrimin sa real aqdhe ireal që ajo të krijon për një peizazh të caktuar.

Në shumë nga tablotë, kryesisht në peizazhet, vihet re sepiktori nuk synon të bëjë një inventarizim të natyrës dukepërshkruar me besnikëri në telajo sendet dhe objektet që

ndodhen në të; përkundrazi ai synon të japë gjendjenemocionale duke i dhënë pikturës një stil abstrakt,

por që arrin të komunikojë tek artdashësiimpresionin e atij momenti në natyrë

Nga Mila BALLHYSABALLHYSABALLHYSABALLHYSABALLHYSA

G aleria e artitpamor "NikoletVasia" mirëpriti këtë javë ek-

spozitën e piktorit kosovarZymer Mulliqi. Artisti kosovarështë një personalitet i shquarnë qytetin e tij të lindjes, Pejë, kudrejton galerinë e artit figurativtë vendlindjes. Në këtë ek-spozitë, të parën të hapur nëDurrës, piktori pejak sjell përartdashësit 40 punime, krye-sisht në teknikën e akuarelit dheakrilikut. Pjesa më e madhe epikturave të tij janë peizazhenga vendlindja, e cila zë pjesënmë të madhe të krijimtarisë sëMulliqit. Shtëpitë, rrugët, peiza-zhet dhe natyra e rrafshit të Duk-agjinit, vendit ku u lind, u rrit e ushkollua, janë të kudondodhu-ra në tablotë e ekspozuara nëgalerinë "Nikolet Vasia". Ashtusiç theksoi gjatë fjalës së tij ar-tisti i talentuar durrsak, IdrizBalani, ngjyrat e errëta, të cilatkarakterizojnë pjesën më tëmadhe të pikturave të Mulliqit,duket sikur i japin një vjetërsiedhe më të madhe këtyre trojevetë lashta. Krijuesi, pa dyshim,për një kohë të gjatë ështëpërqendruar tek arkitektura epjesëve ballore të objekteve mëkarakteristike të trevës së tij,duke filluar nga shtëpitë e deritek kullat dukagjinase, objektekëto që për shumë krijues të fush-ave të ndryshme artistike e jovetëm ishin burim frymëzimi përrealizimin e veprave e në tënjëjtën kohë janë bërë pjesë epandashme e opusit të tyre kri-jues. Te tablotë e Mulliqit këtoimazhe spikasin si refleksioneasociative duke shprehurdomethënien dhe aspektin filo-zofik të tyre.

Piktura e Mulliqit dallohetpër përfytyrimin sa real aq dheireal që ajo të krijon për një pei-zazh të caktuar. Në shumë ngatablotë, kryesisht në peizazhet,vihet re se piktori nuk synon tëbëjë një inventarizim të natyrësduke përshkruar me besnikëri nëtelajo sendet dhe objektet qëndodhen në të; përkundrazi aisynon të japë gjendjen emocio-nale duke i dhënë pikturës njëstil abstrakt, por që arrin të ko-munikojë tek artdashësi impre-sionin e atij momenti në natyrë.Tablotë e prezantuara para art-dashësve durrsakë ngërthejnënjë botë sa asociative po aq ek-spresive duke filluar nga imazhete motiveve nga trashëgimia kul-turore-historike e deri tek peiza-zhet e realizuara në frymën e ele-mentëve poetikë, ekspresivë dhesimbolikë si në aspektin përm-bajtësor po ashtu edhe në atëkoloristik. Në këtë dikitomiMulliqi e mbarështron botën evet imagjinative-asociativepërmes implementimit të ele-mentëve: ngjyrë, formë, dritë, të

cilët në aspektin figurativparaqesin një tërësi strukturorekompozicionale. Përdorimishumë i kursyer i të kuqes, qëvende-vende shfaqet në disa ngatablotë e piktorit pejak i jepgjallëri pikturës. Ngjyrat nëvetvete ndërveprojnë me njëra-tjetrën duke na dhënë vepra ar-

tistike me individualitet shumëtë veçantë e të spikatur. Në shumëkompozime forma asociativeshkrihet në tërësinë koloristiketë ngjyrave të ngrohta me ndër-futje të të kuqes, e njëherazi dukee theksuar praninë e elementitdritë, i cili së bashku me elemen-tin hapësirë bëhet pjesë përbërëse

në sendërtimin e tablove të shum-ta të piktorit Mulliqi. Peisazhi iartistit pejak të tërheq me forcëne tij shprehëse, me penelatën flu-ide e cila nuk krijon konture tëqarta të objekteve, por që me flu-iditetin e saj duket sikur luan meperceptimin që krijon artdashë-si me peizazhin në fjalë.

ARTISTI

Lidhja e fortë me DurrësinLidhja e fortë me DurrësinLidhja e fortë me DurrësinLidhja e fortë me DurrësinLidhja e fortë me DurrësinMegjithëse e bëri realitet hapjen e një ek-

spozite në Durrës shumë vonë, lidhjet e piktoritZymer Mulliqi me qytetin tonë bregdetar janë tëhershme. Piktori Idriz Balani nuk harroi të për-mendte se vite më parë, kolegu i tij kosovar kishteqenë inisiatori kryesor i sipërmarrjes për të lidhurdy qytetet tona: Durrësin me Pejën. Lidhja e fortëqë Mulliqi ka me Durrësin u theksua edhe gjatëintervistës së tij për gazetën "Dyrrah" ku ai nën-vizoi se ishte një dëshirë e kahershme e tij për t'uprezantuar në një qytet me tradita, në një qytetqë i ka dhënë kaq shumë artit në fusha të ndry-shme të tij. Në të njëjtën kohë ai nënvizoi faktinse hapja e kësaj ekspozite në kuadër të 100 vje-torit të pavarësisë së vendit ka edhe njëdomethënie edhe më të madhe dhe ai iu përgjigjmenjëherë ftesës së bërë nga kolegët e tijdurrsakë dhe institucionet vendore. ZymerMulliqi lindi më 3 korrik të 1955-ës në Raushiqtë Pejës. Ai ka ndjekur shkollën e mesme artis-tike në qytetin e tij të lindjes për t'u diplomuarmë pas në Akademinë e Arteve të Prishtinës më1980. Ai është anëtar i shoqatës së artistëve fig-urativë të Kosovës dhe drejtor i galerisë së artitfigurativ në Pejë. Mulliqi ka marrë pjesë në

shumë ekspozita kolektive dhe individuale nëKosovë, Shqipëri e më gjerë. Është në të njëjtënkohë fitues i shumë çmimeve për vizatim, pikturëe dizajn grafik. Punimet e tij janë kryesisht nëakuarel dhe akrilik, megjithëse nuk mungojnëedhe ato në grafikë, tek të cilat kolegët e tij në tëgjithë trojet shqiptare brenda e jashtë vendit kanëvlerësuar teknikën mjaft të veçantë të përdorurprej Mulliqit. Piktori pejak ka hapur vitet e kalu-ara ekspozita individuale edhe në qytete të tjera tëShqipërisë dhe kudo është mirëpritur nga art-dashësit që kanë vlerësuar punimet e tij.

E E E E E DDDDDiel 18 iel 18 iel 18 iel 18 iel 18 MMMMMars 2012ars 2012ars 2012ars 2012ars 2012 17

TRADITEwww.gazetadyrrah.com

Dita e vDita e vDita e vDita e vDita e verës,erës,erës,erës,erës, në në në në nëDurrës vDurrës vDurrës vDurrës vDurrës vetëm shëtitjeetëm shëtitjeetëm shëtitjeetëm shëtitjeetëm shëtitje

Nga Mila BALLHYSABALLHYSABALLHYSABALLHYSABALLHYSA

S hqiptarët janëgjithnjë të prirurtë festojnë, edhenë rastet kur

nuk bëhet fjalë për festa tradi-cionale. Dita e verës, një fes-të e kremtuar gjithnjë në El-basan, vitet e fundit (që passhpalljes së saj festë zyrtare)ka nisur të kremtohet në tëgjithë vendin, ose më mirëshërben si nxitës për sh-qiptarët për të kaluar disindryshe një ditë pushimi.Edhe durrsakët nuk bënë për-jashtim nga ky rregull.Megjithëse nuk e kanë festu-ar vite më parë ditën e verës,për më tepër në formën që ajokremtohet në Elbasan, për-fituan nga koha e mirë për tëmbushur shëtitoren "Taulan-tia" dhe lokalet e restorantete plazhit deri në Golem. Rru-ga e plazhit, këtë të mërkurëpati një trafik më të rënduarse në ditë të zakonshme,ndërkohë që dhe patrullat epolicisë rrugore ishin më tëshumta në numër për tëparandaluar aksidente tëmundshme. Xhirot filluan qënë orët e para të mëngjesit,pasi koha e ngrohtë dhe diel-li pranveror duket sikur i fto-nin njerëzit të bënin më sëpari një shëtitje buzë detit.Dimri i gjatë i këtij viti, i mby-lli për shumë kohë brendanjerëzit, prandaj ditët mekohë të mirë shfrytëzohentashmë në maksimum. Nukmungonin dhe ata që kishinzgjedhur të luanin futboll apolojëra me dorë, pasi deri nëvendosjen e shezlonëveplazhi i Durrësit të jep mundë-si të argëtohesh më së miri nëpraninë e miqve e shoqërisë.Në të njëjtën kohë, mimozat,lulet e para që lajmërojnëardhjen e stinës së pranverës,i shihje kudo, pasi shumëshitës ambulantë e kanë parësi mënyrë fitimi tregtimin etyre. E njëjta gjë mund të thu-het edhe për ballokumet, ëm-bëlsirën karakteristike tëkësaj dite. Ballokumet e fam-shme të Elbasanit tregto-heshin si nga shitësit ambu-lantë, ashtu dhe në mjaft mar-kete apo dyqane ëmbëlsirashtë qytetit. Prania e tyre, ishtendoshta e vetmja shenjë qëtë kujtonte se dhe në Durrëspo festohej dita e verës. Atynga dreka, rrugët dytësoredhe parkingjet e lokaleveishin të mbushura plot,ndërkohë që gatimet e detitpërbënin menunë kryesorenëpër tavolina. Dhe ashtu siçdo herë tjetër nuk kishte sesitë ndodhte ndryshe, vizitorëtnga Tirana përbënin gjysmëne njerëzve që kishin bujtur atëditë në plazhin e Durrësit.Duket se ata në vend që tëzgjidhnin të ndiqnin festimete organizuara nga Bashkia ekryeqytetit, kishin preferuarnjë mënyrë disi më private përtë festuar këtë ditë. Familjet,por dhe shumë të rinj të orga-nizuar me shoqërinë e tyre ustacionuan nëpër restorantepër të shijuar produktet edetit. Pak a shumë e njëjta at-mosferë shihej edhe në Shëti-toren "Taulantia", me përjas-htimin e vetëm se këtu kra-

has xhiros së zakonshme,qytetarët mund të admironintentativën e disa të rinjve përtë organizuar "Karnavalet eqytetit". Por si gjithmonë kurmungon organizimi edhe kjotentativë qe mjaft e zbehtë,për të ofruar për durrsakët njëmënyrë disi ndryshe për tëkaluar një festë zyrtare. Sigjithnjë më të fituarit janëfëmijët, të cilët të paktënkënaqen duke provuar lojërate ndryshme që i ofrojnë prejkohësh subjektet private tëvendosura përgjatë shëti-tores. Bashkia e qytetit, edhenë këtë rast nuk kishte ndër-marrë asnjë masë për të or-ganizuar aktivitete të ndry-shme kulturore, të cilat do tëthyenin monotoninë epërhershme të xhiros së za-konshme, një kafeje në lokaldhe pastaj kthimit në shtëpi.Ashtu si natën e Vitit të Ri,kur durrsakët u privuan ngakoncerti i përvitshëm nëshesh, edhe në këtë fillimpranvere, aktivitetet që duhettë mbajnë vulën e pushtetitlokal vazhdojnë të mungojnë.Tentativa për të organizuar"karnavalet", që Durrësi asn-jëherë nuk i ka pasur traditëishte një sipërmarrje e dësh-tuar, për më tepër që gjithçkai lihet rastësisë dhe sponta-neitetit dhe nuk ekzistojnëprojekte konkrete për të or-ganizuar për qytetarët aktiv-itete të larmishme kulturore.Një qendër zëri dhe disa tez-ga që tregtonin maska kar-navalesh ishin shumë pakpër argëtimin e qytetarëvedurrsakë, të cilët si gjithnjëpreferuan ta festojnë edhekëtë ditë pushimi në mënyrëprivate. Edhe nëse pushtetilokal do të justifikohet me re-frenin tashmë të konsumuartë "moskonstituimit të këshil-lit të kulturës", kjo nuk duketse përbën më një justifikimin.Është për të ardhur keq që kurpo mbushet gati një vit ngazgjedhjet e fundit lokale,këshilli i kulturës vazhdon tëmbahet peng i këshilltarëvebashkiakë. Të mos harrojmëse edhe muaji mars po kalondhe Durrësi po i afrohetstinës së verës, kur pritet tëpërballet me fluksin e push-uesve. Çdo sezon i viteve tëfundit ka regjistruar njënumër më të vogël pushuesitkrahasuar me atë paraardhës dhe për këtë ndikojnënjë sërë faktorësh. Duke mosdashur të ndalem tek prob-lemet infrastrukturore që për-

bëjnë "thembrën e Akilit" përplazhistët që popullojnëplazhet e qytetit tonë, aktiv-itetet kulturore që programo-hen për të argëtuar pushuesitjanë thuajse zero. Përveçlokaleve me muzikë live,"zhurma" e të cilëve oshëtinnga ora 20.00 deri në 24.00,asnjë veprimtari tjetër kultur-ore nuk ofrohet për pushues-it. Është për të ardhur keq qënjë qytet si Durrësi, meresurse të shumta për zhvil-limin e turizmit kulturor nëçdo stinë të vitit ofron kaqzgjedhje të kufizuara për

Bashkia e qytetit, edhe në këtë rastnuk kishte ndërmarrë asnjë masë përtë organizuar aktivitete të ndryshme

kulturore, të cilat do të thyeninmonotoninë e përhershme të xhiros së

zakonshme, një kafeje në lokal dhepastaj kthimit në shtëpi. Ashtu si natën

e Vitit të Ri, kur durrsakët u privuannga koncerti i përvitshëm në shesh,

edhe në këtë fillim pranvere, aktivitetetqë duhet të mbajnë vulën e pushtetit

lokal vazhdojnë të mungojnë

14 MARSI

Origjina pagane e festësOrigjina pagane e festësOrigjina pagane e festësOrigjina pagane e festësOrigjina pagane e festësDita e Verës është një festë me origjinë të lashtë, e cila

tradicionalisht është festuar në qytetin e Elbasanit. Ajo ështënjë festë pagane, që e ka origjinën në kohën kur njerëzit ifaleshin perëndive. Tempulli ka qenë në zonën e Çermenikas,në afërsi të Librazhdit të sotëm. Në kalendarin e vjetër, njerë-zia orientohej sipas diellit, hënës dhe gjelbërimit. Ndërsa sotështë fiksuar 14 marsi, ditë e festës së lashtë, që shënon ndry-she fundin e dimrit të acartë dhe hyrjen e pranverës dhe çel-jes së luleve. Në kohët antike, të parët tanë, Ilirët, udhëtoninnga të katër anët për t'ju falur perëndisë së ripërtëritjes dhegjithësisë, Diana Candieviensis. Dita e Verës është festë e tëgjithëve, e të pasurve dhe të varfërve, është festë mbarëpopu-llore ku të gjithë gëzojnë. Më 13 mars njerëzit marrin një tufëtë vogël bari të njomë bashkë me rrënjët dhe dheun, që takenë në mëngjesin e datës 14 Mars në shtëpi. Ky zakon ilashtë ruhet dhe festohet jo vetëm në Elbasan po edhe nëDibër, Strugë e Prespë. Ndërkohë të rinjtë dalin për tëmbledhur lule si kukreka, lulethane, shelgje etj, të cilat i vënëmbi portën hyrëse si dhe brenda shtëpisë. Kurse vajzat ziejnëvezët, dhe i ngjyrosin me mozaikun e ngjyrave. Vezët rrokenmes të rinjve me fitimas (që do të thotë se ai që ka vezën me tëfortë ja fiton dhe ja merr atij që i thyhet). Ndërsa shkrimtariFaik Konica e shpjegoi në këtë mënyrë shpirtin e Ditës sëVerës: "Dita e Verës është dita ne te cilën stërgjyshërit tanë,kur s'kish lindur Krishtërimi, kremtonin bashkë me romakëtdhe grekërit e vjetër perënditë e luleve, të shelgjeve. Kur sh-krin dimri, kur qaset vera e buzëqeshur, e hollë dhe e gjatë sinë pikturë të Botiçelit, zemra e njeriut shkarkohet nga njëbarrë, shijon një qetësi, një lumturi te ëmbël. Në këtë gëzimstërgjyshërit tanë ndjenin një detyrë, t'u faleshin perëndiveqë sillnin këto mirësira. Dhe ashtu leu festa hiroshe që equajnë Dita e Verës..." Sipas shkrimtarit, kjo është një festë evjetër e racës sonë. "Nuk i bëjnë dëm njeriu, sjellin gëzim tëkulluar në shtëpi. Në një vend ku jeta e të vegjëlve është aq etrishtuar, djelmuria dhe vajzat kanë një rast të rrallë për t'udëfryer. Për më të mëdhenjtë, Dita e Verës ka një shije poetike,të hollë e të rrallë...", shkruan Konica.

qytetarët dhe turistët e tij. Njëxhiro në breg të detit dhe njëdrekë apo darkë në njërestorant janë mënyra mjafttë varfra argëtimi për njëqytet që ka një traditë të her-shme kulturore. Indiferen-tizmi me të cilat pushteti lokalpret dhe përcjell festat e ndry-shme duke mos angazhuaraspak administratën e tij përtë hartuar projekte konkretepër gjallërimin e jetës kultur-ore si dhe për hapjen e një ki-nemaje, një mungesë e pajus-tifikueshme kjo për Durrësine vitit 2012.

18 E E E E E DDDDDiel iel iel iel iel 18 M18 M18 M18 M18 Mars 2012ars 2012ars 2012ars 2012ars 2012

KULTUREwww.gazetadyrrah.com

"Mein Kampf","Mein Kampf","Mein Kampf","Mein Kampf","Mein Kampf",botimi i debabotimi i debabotimi i debabotimi i debabotimi i debatuartuartuartuartuarnë në në në në gjuhën gjuhën gjuhën gjuhën gjuhën shqipshqipshqipshqipshqipeeeee

Flasin shkrimtarët durrsakë Agim Bajrami dhe NikollaSpathari. Pse botimi, shitja dhe leximi i këtij libri nuk

përbëjnë problem, 67 vjet pas vdekjes së Hitlerit.Historia e një libri që ka shitur miliona kopje në gjithë botën

Nga Mila BALLHYSABALLHYSABALLHYSABALLHYSABALLHYSA

B otimi i "MeinKampf" (Luftaime) në Shqipëri u sho-

qërua me debate të shumta nëmedia, të cilat dashur pa-dashur i bënë reklamë trak-tatit politik të Hitlerit që er-dhi këtë herë në shqip ngashtëpia botuese "Belina H".Në ndryshim nga disa vitemë parë, kur libri u përkthye,u botua, u hodh në treg epastaj po brenda ditës utërhoq me shpejtësi të mad-he, duke mos lejuar shitjen easnjë kopjeje me përjashtimtë atyre që tashmë kishinrënë në duart e lexuesit, këtëherë libri po vijon të shitetnormalisht, madje në disapika shitjeje nuk ka më ko-pje të tij. Edhe këtë herë u folshumë se libri bie në kundër-shtim me kodin penal sh-qiptar, pasi ai nxit urrejtjenracore, fetare e mes kombë-sive, por gjithsesi lexuesitshqiptarë shfaqën interes përtë lexuar librin e vetëm tëudhëheqësit të Gjermanisë,shkaktarit të Luftës së dytëBotërore e Holokaustit kuhumbën jetën rreth 6 milionhebrenj. Gjëja e ndaluarpërherë shërben si kataliza-tor për të nxitur më shumëkureshtjen dhe kjo duket seqe arsyeja e parë që i shtyulexuesit shqiptarë të fusin nëbibliotekat e tyre "Mein Ka-mpf". Nga ana tjetër, besoj seshumë nga ata që kanë qenëtë interesuar të njohin trak-tatin politik të Hitlerit e kanëlexuar edhe në gjuhë të huaj.Dhe kjo dëshirë për të lexuarlibrin nuk përkthehet medëshirën për të njohur e nd-jekur ideologjinë naziste,përkundrazi në radhë të parënënkupton interesin për tënjohur teoritë e formuluaranga ai që u quajt më paskasapi i njerëzimit, për tëgjykuar e shprehur mendimpikërisht mbi këtë ideologjie teori që udhëhoqi breza tëtërë gjermanësh dhe që qeideologjia mbizotëruese e njënjeriu dhe e një shteti që ten-toi të vendoste një rregull tëri botëror. Në parathënien elibrit thuhet se, "miti i këtijlibri është shtuar vetëm ngaaureola e gjësë së ndaluar qëe ka mbështjellë. Në një farëmënyre, një libër i tillë nuk emeriton kaq shumë zhurmëe vëmendje dhe një mënyrëpër t'ia hequr është bërjapublike e tij". Të njëjtin men-dim ndajnë edhe dy autorëtdurrsakë Agim Bajrami dheNikolla Spathari. Për Ba-jramin, në një kohë kur nëtregun e librit po shpërnda-hen dhe po shiten lloj lloj li-brash, të çfarëdolloj shkolleapo filozofie politike edhe"Mein kampf" mund të boto-het. "Për mua nuk përbënndonjë shqetësim të madh.Ne jemi njohur me teoritëstaliniste, jemi injektuar për50 vjet me radhë me bol-shevizmin, social-demokracinë e lloj-lloj rry-mash të tjera kështu që psetë mos njihemi edhe me lib-rin e Hitlerit". Prandaj Ba-jrami thekson se për një njeri

që është në vazhdën embushjes së tij kulturore efilozofike edhe njohja dheleximi i "Mein Kampf" ështënjë pjesë e kësaj kulture.Ndërkohë kryetari i klubit tëshkrimtarëve dhe artistëvedurrsakë, Nikolla Spatharishprehet se nuk duhet të nashqetësojë kaq shumë boti-mi dhe hedhja në treg e"Mein Kampf". Sipas tij, "aiështë një libër që nuk lexo-het nga të gjitha shtresat, porlexohet nga ata që dinë tëbëjnë dallimin mes asaj qëështë e mirë e asaj që është ekeqe, pra që dinë të bëjnëdallimin dhe të mbajnë qën-drim kritik ndaj ideve që Hit-leri kërkonte të rrënjoste nëmendjet e njerëzve".Spathari mbështet idenë qëndoshta libri duhet të ishteshoqëruar me një hyrje mëkritike dhe më të detajuarnga ajo që kanë botuar nëfillim të librit botuesit e tij,

por gjithsesi kjo nuk duhettë kthehet në pengesë përblerjen dhe leximin e veprës."Nuk duhet parë si një hata emadhe botimi i tij",- thotëSpathari. Për lexuesit e vitevetë Luftës së dytë Botërore,vepra e Hitlerit ishte mjaft enjohur, pasi ai ishte kthyernë bestseller jo vetëm nëGjermani, por edhe nëshumë vende të tjera europi-ane. Pas luftës, askush nukdonte të dëgjonte për librin ediktatorit gjerman dhemijëra kopje u zhdukën. Portani rreth 70 vjet pas konf-liktit të përgjakshëm popu-llor, njerëzit janë të intere-suar të njohin nga afërideologjinë hitleriane, atëfilozofi që shkaktoi disa ngakrimet më makabre të njerë-zimit në emër të pastërtisë sëracës. Ndërsa Agim Bajramishton se vetë njerëzit,veçanërisht brezat që lindënpas Luftës së dytë Botërore

MEIN KAMPFMEIN KAMPFMEIN KAMPFMEIN KAMPFMEIN KAMPFAi është konsideruar traktati politik i Hitlerit dhe është

gërshetuar edhe me elementë autobiografikë. Ai mund tëshihet në të njëjtën kohë si libri më i rëndësishëm gjatëRajhut të tretë, një lloj bible e nacional-socializmit. Hitlerinisi ta shkruante atë gjatë verës së vitit 1924, ndërsa vuantedënimin me burg për përpjekjen e dështuar për rrëzimin eqeverisë. Në fillim ai u konceptua prej tij si një libër auto-biografik, por më vonë udhëheqësi i ardhshëm i Gjerman-isë e pa atë si një libër ku përshkruhej ideologjia e tij e përkëtë arsye i ndryshoi dhe titullin e gjatë "Katër vjet e gjysmëluftë kundër gënjeshtrave, marrëzisë dhe poshtërsisë" përta titulluar thjesht "Lufta ime". Pasazhet autobiografike nëlibër janë të rralla, të tepruara dhe ndonjëherë jo të sakta.Hitleri përgjatë gjithë librit i mëshon synimit për ta portreti-zuar veten si udhëheqës i madh revolucionar. Ai kishte in-teres të kultivonte tek lexuesit mitin e tij si shpëtimtar ipopullit gjerman. Hakmarrja është tema qendrore e të gjithëlibrit. Autori e shpreh urrejtjen ndaj kundërshtarëve, për-buz gati të gjitha klasat sociale, racat, besimet, shtetet etjera. Dy janë elementet themelore të vizionit të tij që disku-tohen gjerësisht në libër dhe që përbëjnë thelbin eideologjisë nacional-socialiste. Njëra është doktrina e luftësracore, që është dhe themeli i filozofisë së tij, sepse e konsi-deronte "ligj të hekurt të Natyrës". Ai besonte në mbijetesëne më të fortit, duke ngulmuar se raca ose duhet të luftojë, oseështë e destinuar të zhduket. Objekt tjetër i urrejtjes racoretë tij ishin sllavët dhe mbi të gjitha hebrenjtë, të cilët i fajë-sonte për gjithë vuajtjet e kombit gjerman. Anti-semitizmiqë e përqafoi kur ishte ende i ri në Vjenë, u bë aq i egër saqëkur shkroi "Mein Kampf" arriti t'i quante hebrenjtë"parazitë", hapi i parë i masakrës së mëvonshme masive eçnjerëzore mbi këtë popull. Gjykimi i historianëve, prej de-kadash, është i qartë për librin e Hitlerit. Ata e kanë quajturatë irracional, të shkruar keq, egocentrik, pa stil, politik-isht për faqe të zezë. Libri është i lodhshëm dhe i vështirë nëlexim. Stili është i fryrë dhe acarues, argumentet konfuzedhe të tepruara, toni i ashpër dhe histerik.

Në Gjermani është i ndaluarNë Gjermani është i ndaluarNë Gjermani është i ndaluarNë Gjermani është i ndaluarNë Gjermani është i ndaluar

kanë pasur etjen dhedëshirën për t'u njohur mekëtë libër, sepse ai ështëlakuar shumë edhe gjatëviteve të diktaturës komu-niste, megjithëse në një senstjetër. "Njerëzit duhet të njo-hin taktikat, strategjitë dhekonceptet e asaj kohe enatyrisht duhet të bëhen mëvigjilentë. Mendoj se ështëmirë që njerëzit e kohëvetona që e kanë harruardramën e luftës të njihen satë mundin me ideologjinë easaj kohe, me teoritë që eudhëhoqën Gjermaninë dhee çuan në shpërthimin e kon-fliktit të dytë botëror". Pra nënjë farë mënyre ky libër ësh-të një paralajmërim përbrezat e rinj që çmenduri tëtilla të mos përsëriten më.Atij i duhet hequr velloja emisterit që e ka karakteri-zuar për të parandaluar ek-stremizmin dhe urrejtjen eçdo lloji.

"Mein kampf" është një nga librat mëtë debatuar, komentuar, kritikuar, por dhemë të njohur të shekullit XX-të. Milionashtëpi para viteve të Luftës së dytëBotërore e kishin në rafte e biblioteka,madje libri jepej si dhuratë në ditëlindje,martesa e diplomime. Mendohet se gjatëatyre viteve janë shitur rreth 10 milionkopje. Pas Luftës së dytë Botërore, askushnuk donte të dëgjonte më për traktatinpolitik të Hitlerit, por pas disa viteve ainisi të botohej e ribotohej. Në disa prejkëtyre vendeve është i detyrueshëm sho-qërimi i librit me parathënie sqaruese,ndërsa në disa të tjera lejohet botimi dheshpërndarja, por jo përdorimi i tij përqëllime politike dhe propagande. Në Gjer-mani, vendi ku ideologjia e Hitlerit u për-hap masivisht, libri është i ndaluar tëbotohet. Një institut në Gjermani është

duke përgatitur një version shkencor të lib-rit, të pajisur me shënime kritike historike,që tregojnë qartë për burimet e ideologjisëhitleriane dhe në të njëjtën kohë komentondhe tregon historinë e ndikimit prej tij.

E E E E E DDDDDiel 18 iel 18 iel 18 iel 18 iel 18 MMMMMars 2012ars 2012ars 2012ars 2012ars 2012 19

RETROwww.gazetadyrrah.com

INDRO MONTINDRO MONTINDRO MONTINDRO MONTINDRO MONTANELLIANELLIANELLIANELLIANELLIShqipëria një dhe njëmijëShqipëria një dhe njëmijëShqipëria një dhe njëmijëShqipëria një dhe njëmijëShqipëria një dhe njëmijë

Botuar në 1939"Shqipëria një dhe njëmijë"

është libër i një shkrimtari kon-trovers, Indro Montanelli zë-madh (1919-2001): gazetar ndërmë të zotët, historian ndër më tëshquarit jo vetëm italianë, poredhe europianë. Ai është sh-krimtar kontrovers posaçërishtnë këtë libër: jo vetëm për ngafryma e një propagande të cak-tuar ideologjike që fryn faqevetë tij, por edhe për nga ato laj-thime të tij historike që mund tëna ngjajnë neve sot qesharake;për ndonjë, opinionet që formu-lon lidhur me çështjen e besim-eve të shqiptarëve, për shembullpër Krishterizmin orthodhoksapo Islamin shqiptar; po ashtupër një përmasë monomaniakekolonializmi ekonomik e kul-turor të cilën, me sa kuptohet,në kohën kur shkruante për Sh-qipërinë dhe shqiptarët nuk e kapërmbajtur dot. Montanelli ish-te "fashist i thekur", sikursekolegët e tij e quanin, por pady-shim mund të cilësohet si ndërshkrimtarët më realistë sa u për-ket pikërisht njohjes, studimitdhe përshkrimit të Shqipërisëdhe shqiptarëve. Kjo atij nukmund t'i mohohet. Për këtë ar-sye, me gjithë pasaktësitë e aty-këtushme që ndeshen në këtëlibër të tijin, me gjithë bizaritëapo tuhafëritë, librin e tij ështëmë mirë ta njohim sesa t'ia lëmëpluhurit të bibliotekave italiane.Duke e zhveshur prej leckave tëideologjisë së kohës, me sigurimjaft gjëra do të na mbeten prejleximit të tij: do përfundime qëqëndrojnë ende në fuqi dhe qëdëshmojnë mprehtësinë evrojtimit, njëherësh të analizësdhe sintezës, të gazetarit shumëtë aftë që ai ishte. Rrjedhin prejtyre edhe një varg të vërtetashgjithnjë të pazvenitura nga kal-imi i kohës, që ndodhen nëpikëprerjen e asaj çfarë ështëhistorike me atë çfarë është epërjetshme tek shqiptarët.

Trashëgimiapyjore

Po pyjet? Ky është një ka-pitull shumë i diskutuar, dukeqenë se dikush është i mendim-it që pasuria pyjore shqiptareqenkësh një minierë ende e vir-gjër, e pashterur dhe e pashter-ueshme, e cila mund t'u shfrytë-zuakësh me bollëk; ndërsa tëtjerë, përkundrazi, duke mend-uar që rezerva pyjore të jetë eprishur dhe e shkatërruar, pak epërshtatshme për shfrytëzim tëgjerë.

Përvoja vetjake për këtënuk kam. Në ravgimin tim bren-da vendit kam parë pyje të den-dur e bëshëm në anët e Shko-drës, të Kosovës, në Mirditë; ndër-sa panorama të dergjura pa kur-rfarë bimësie, të shkretuara e tëpikëlluara, thuajse zona lave, sikarsikët tanë, më kanë dalë paranë treva të tjera, ato jugoret të

Vlorës, të Gjirokastrës, të Beratitdhe të Korçës. Kam vizituar mënë fund edhe zona të tjera - qen-droret dhe bregdetaret - ku pakpyje qesin krye dhe këto të pak-ta janë si njolla të rralla, të ulëta,më shumë shkorret se pyll, mëshumë gajushë se korije. Një edhënë është e saktë: që Sh-qipëria sot për sot eksportonlëndë drusore për zjarr dhe im-porton lëndë drusore për punë. epërkthyer në shifra, tregtia elëndës drusore përfaqëson përbilancin e shtetit një pasiv prejrreth shtatëdhjetë mijë frangashar. Ky pasiv mund të shmanget.Nga sa më del, trashëgimia py-jore e Shqipërisë është më evarfër nga ç'e mendojnë opti-mistët, por më e pasur ngaç'pohojnë pesimistët. Deri mëtani vlerësimi që asaj i është bërëmbështetej në legjenda të pas-tra, që besoheshin sidomos përshkak të padepërtueshmërisë sëshumë zonave malore të venditdhe, pra, për shkak të pamundë-sisë së konstatimeve të drejtpër-drejta e të pandërmjetme.Mandej, sa për "eksplorimet" ekryera prej shumë vëzhguesishtë huaj, ato janë kufizuar thua-jse gjithmonë në rajone të cak-tuara më së shumti bregdetaredhe në ndonjë luginë; kompe-tenca e vëzhguesve të sipërpër-mendur në fushë pyjore ishte sëpaku e diskutueshme, duke qenëfjala në të shumtën e rasteve përakaparues; qenë në lojë edheshumë interesa financiare qështynin për ta zmadhuar pasur-inë ekzistuese; dhe, së fundi, du-hen llogaritur edhe kohët në tëcilat eksplorimet u patën bërë:qenë kohët e bukura tëparaluftës, kur Shqipëria nuk qeshndërruar ende në fushëbete-jën e xhalavitur të katër apopesë ushtrish pushtuese që

patën lënë aty pikëpjekje dhe,mes shumë kujtimesh që atylanë, njëri prej më të rëndëveështë pikërisht varfërimi ipyjeve të saj. Dhe t'i shtohet këtijvarfërimi luftarak ai i adminis-trimit të përditshëm rëndomësor,i ndihmuar nga mungesa e dis-pozitave legjislative për çështjennë fjalë, nga lënia dorë të lirëgjithkujt për të vetëvendosur nëkëtë fushë. Të merremi vesh: nëlënien mbas dore të këtij sektoritë jetës shqiptare shumë faj kaQeveria, por jo të gjithë fajin.Qeverisë, para se të përballojëproblemin e pemëve, i duhet tëzgjidhë atë të njerëzve dhe tërrugëve. Ajo do të mund të bënte,doemos, një ligj kundër shpyllë-zimit të paarsyeshëm, kundërprerjes arbitrare. Por si ta sig-urosh zbatimin e këtij ligji nëatë "Far Nord" dhe atë "Far West"shqiptar, të fshehur paq nëpadepërtueshmërinë e tyre?

(Asnjë problem i jetësekonomike shqiptare, as edheai i pyjeve, nuk qëndron nëvetvete dhe nuk pranon zgjidhjetë veçuar. Pa pyje nuk rregullo-hen lumenjtë dhe as përmirëso-hen tokat e lavrueshme. Por përnjë regjim të shëndoshë pyjorlypset një ligj që ta imponojë,një mbikëqyrje që të imponojëligjin, një rrjet komunika-cionesh që të lejojë mbikëqyr-jen, lypsen kapitale që të lejojnëndërtimin e rrjetit të komunika-cioneve... Lindi më parë veza apopula? Çdo problem është njëhallkëz në zinxhirin e rëndë tëpërparimit civil që ky vend i rinë moshë po farkëton për vetenme përpjekje të mundimshme).

Situata e sotme,në shifra, është si vijon:

Në Shqipëri trashëgimiapyjore zë tridhjetepesë për qind

të sipërfaqes së vendit, d.m.th.thuajse një milion hektarë, prejtë cilëve katërqind mijë janë mepyje shtatlarta, pjesa tjetër meimshtë dhe shkurrnajë. Kështusiç është, në vetvete, kjotrashëgimi do të ishte e mjaf-tueshme së paku për nevojat evendit, nëse mjetet e komunika-cionit dhe të transportit do ta le-jonin. Por pjesa më e madhe epyjeve janë ende sot pak tëdepërtueshëm dhe aspak tëshfrytëzueshme, për shkak tësistemit aktual të rrugëve. Nëdisa pika, për shkak të afërsisëme rrjedha të ujit me prurje tëbollshme e të rregullt, mund tëzëvendësohet rruga me luminnëpërmjet transportimit ujor -dhe më duket se është në studime sipër një projekt punimesh përt'u kryer mbi Drinin, mbi Matindhe mbi Fanin, me qëllim pikër-isht lehtësimin e prerjes dhepërcjelljen e prodhimit drejtpikave bregdetare dhe qendravetë seleksionimit. Doemos, ështënjë rrugëdalje, por gjithnjë më emirë se pritja pasive e mrekullisërrugore në kryerje e sipër, porende afatgjatë.Vështirësitë nukmbarojnë këtu, mbetet ende përt'u zgjidhur problemi i krahut tëpunës. Jo se në Shqipëri elemen-ti njeri është i mangët. Nuk ësh-të i mangët as numerikisht ascilësorisht, por druvarët sh-qiptarë kanë mbetur me siste-me shpyllëzimi dhe me veglaprerjeje kryekëput prej troglo-ditësh. Tani, arti i lëndëtarit ësh-të një art si gjithë të tjerët, merregullat e tij dhe misteret e tij. Tene në Itali ai kalohet trashëgimnga ati te biri, përditësohet dora-dorës për nga veglat, përsoset,stërhollohet. Te ne ka shkollaprofesionale, fusha eksperimen-timi, teknikë dhe mësues, labo-ratorë. Ka një polici të speciali-

zuar. Pak-nga-pak e gjitha kjodo të ngrihet edhe në Shqipëri.Por për këtë duhen vite, shem-buj, përpjekje: një periudhëstazhi.

Dhe një periudhë stazhiduhet edhe për shfrytëzimin emëtejshëm të drurit, për indus-trinë artizane. Hëpërhë prejdrurit nuk nxirret tjetër pos seqymyr. Fabrika të vërteta e tëmirëfillta ku kjo lëndë të përsh-tatet për qëllime industriale dhepërpunimi njoh vetëm dy: dyfabrika për gdhendje llullash,njëra në Shkodër dhe tjetra nëTiranë; si dhe një fabrikë-sh-kollë për mobilie e orendi të tjeraxunkthi.Jemi ende, sikurse shi-het, në një stad rudimentar.

Trashëgimiablegtorale

E ngjashme është panora-ma e trashëgimisë blegtorale.Edhe këtu: aspak organizim,njohuri të pakta, vështirësi tëmëdha për t'u kapërcyer.

Shifrat janë si vijon: kullo-tat zënë një tridhjetë përqindsh tësipërfaqes së vendit, d.m.th. tetë-qindmijë hektarë, të cilëve u du-hen shtuar ata hektarë të klas-ifikuar si të lavrueshëm, por tëshfrytëzuar dhe të shfrytëzue-shëm si kullota sa pa u krijuarkushtet për t'i lavruar, dhe që kap-in rreth treqind mijë hektarë. Nëta jetojnë më se tre milionë krerëbagëti e regjistruar, përpos asajqë, e përshtatur vetëm për punëdhe e pataksuar, i ikën statistikës.Rreth çdo krye bagëti e rritur nukka në dispozitë as një hektar tokëdhe atë pak që ka nuk e ka pan-dërperë për gjithë vitin.

Nuk do të ishte gjendje erëndë, po qe se kullotat, që janëmjaft të mira në pjesën më të mad-he, të mos ndodheshin në njëregjim varfërimi të shkallë-sh-

kallshëm: regjimi i shfrytëzimittë përbashkët dhe individual, qëshpie pashmangësisht në mosk-ujdesjen e përgjithshme për sh-kak të mungesës së çfarëdo inter-esi kolektiv që të mund të im-ponohej me autoritet. Kam parëkullotat e krahinave të Korçës dhetë Peshkopisë, që mbahen ndër tëmirat: toka të majme e të plleshme,por të çorganizuara, pa një copëzstrehe as për njerëzit as përbagëtinë, pa një parim ujitjeje dheplehërimi. I plotëson pjesërishtkëto mangësi brumi i njerëzve, iatyre blegtorëve të mrekul-lueshëm shqiptarë mbrujtur prejshkëmbi dhe hekuri.

Po, edhe në këtë fushë njëprogram me synim përmirësimin,që përmblidhet mandej në një di-siplinim, nuk mund të jetë pos sei gjerë: bëhet fjalë për të ujitur, ple-hëruar, ndërtuar, mbikëqyrur.Bëhet fjalë deri edhe për tëshpikur kullotat verore që, përposatyre - shumë të kufizuara - të kra-hinës së Shkodrës, thuajse nukekzistojnë. Bëhet fjalë për të pa-suruar trashëgiminë zooteknike,ende të mangët. Dhe bëhet fjalë,së fundi, për të ngritur një industribulmeti që, nesër, do të mund tëushqente shumë më mirë ek-sportin.

Një industri bulmeti nëShqipëri ka - dhe nga kjo anëvendi, ose së paku mali, ështëi vetëmjaftueshëm. Por është ivetëmjaftueshëm më së shum-ti ngase nevojat janë modestedhe jo ngase prodhimet janëcilësore. Malësori nuk ështëlakmitar dhe, aq bulmet saprodhon për kullën e tij ose përfisin e tij, i mjafton. Ka në këtëekuilibër, pa fjalë, një urtësi tëmadhe; por në suazën e ekon-omisë kombëtare është njëekuilibër antiutilitar. Duhetkapërcyer.

20 E E E E E DDDDDiel iel iel iel iel 18 M18 M18 M18 M18 Mars 2012ars 2012ars 2012ars 2012ars 2012

FORUMwww.gazetadyrrah.com

Kinemaja, një asetKinemaja, një asetKinemaja, një asetKinemaja, një asetKinemaja, një aseti munguar për qytetini munguar për qytetini munguar për qytetini munguar për qytetini munguar për qytetin

A duhet ta garantojë shteti prezencën e një kinemaje në qytetin tonë,sidomos kur ky qytet është i madh, ka burime ekonomike sa të duash,

është afër detit, afër kryeqytetit. A janë durrsakët të interesuartë bëjnë jetë kulturore, apo të pretendojnë zhvillim?

Nga Kujtim FUSHAFUSHAFUSHAFUSHAFUSHA

D ikur kinematëishin pronë eMinistrisë sëKulturës. Qyte-

ti ynë gëzonte fatin e mirë t'ikishte këto ambiente kulturefunksionale. Ndërsa sot, bash-kë me rrokopujën e ekono-misë së tregut, këto ambientefatkeqësisht janë kthyer nëfunksion të saj, në salla bin-goje, lojëra të ndryshme fati,të cilat ndikojnë për keq nëekonominë e qytetarëve dhenuk sjellin asgjë të mirë,përveçse rëndojnë ndjeshëmnë shkatërrimin e ekonomivetë shumë familjeve. Pse të mosmarrim shembullin e qyteteveperëndimore. Këtu në Pisa, kuunë jetoj, ka kinema me 12multi-salla, ku gjithmonëpareshtur e shikon të mbush-ur plot e përplot. Kam parëprindër që shoqërojnë fëmijëte tyre në kinema. Fëmijëtshikojnë filmat e tyre, ndërsatë rriturit kalojnë në sallat etjera. Kanë mundësi zgjedhje-je për filmat e pëlqyeshëm përmoshën e tyre. Në juridiksio-nin e kujtdo qofshin ambien-tet e kulturës në Durrës, qoftënë varësi të MKRS-së, qoftëdhe të Bashkisë së Durrësit,të paktën një ambient kine-maje Durrësi, si qytet i dytë imadh pas Tiranës e ka shumëtë nevojshme. Durrësi, kyqytet i madh që dikur kishtekatër kinema, dy verore përstinën e verës dhe dy të tjeratë mbyllura"14 Nëntorin", 'Ilir-ia", sot është katandisur paasnjë. Është turp ta pranojmëne si qytetarë të këtij qyteti, icili ka qenë dhe është djepi ikulturës shqiptare, me aktorëte mrekullueshëm durrsakë qëi kanë dhënë tonin kine-matografisë shqiptare, si:Spiro Urumi, Vangjel Heba,Lutfi Hoxha, Xhevdet Ferri,Mirush Kabashi dhe shumë tëtjerë. Pushteti vendor në bash-këpunim me MKRS-në, duhettë bashkëpunojnë frytshëm qëDurrësi si qytet i lashtësisëantike, për vlerat historike qëmbart në vetvete dhe si sta-cion i parë i turistëve, të cilëtvijnë nga perëndimi, duhetpatjetër të ketë një ambient tëthjeshtë për kinema, qoftë kydhe pa fitime. Nuk besoj kur-rë që një popull artdashës dhekulturdashës si durrsakët tëmos jenë dashuruar pas artitdhe kinemasë. Më kujtohetkur isha i vogël bashkë megjithë bashkëmoshatarët e midurrsakë, kishte raste që njëfilm e shikonim dhe dy herënë ditë. Edhe pse ky nuk ishtei vetmi mjet argëtimi i yni, unëe mbaj mend si argëtimin mëtë bukur të asaj kohe qës'kthehet më. Nuk është kur-rë vonë për të bërë gjëra tëbukura, pasi qyteti ynë i ka tëgjitha mundësitë për të pasurnjë kinema, për faktin se ësh-të një nga qytetet me zhvillimtë hershëm industrial, me kap-ital të lakmueshëm përsa i për-ket qyteteve të tjera. Ka portinmë të rëndësishëm dhe krye-sor të vendit, i cili sjell tëardhura fitimprurëse. Të mos ishikojmë me syrin e mediokritgjërat, një investim sot në art,një brez artistësh nesër në tëardhmen e shpejtë. Nuk do të

ishte keq. Duhet të flasim,edhe pse ndonjëherë fjalëttona mund të bien dhe në veshtë shurdhër.

INDRIT NINA: INDRIT NINA: INDRIT NINA: INDRIT NINA: INDRIT NINA: Një temëshumë interesante, që reflek-ton dëshirën e pastër për tëkontribuar dhe ne për qytetintonë të dashur. Logjikakërkesë-ofertë është e komp-likuar. Nganjëherë kërkesaekziston, sepse ekziston edheoferta. Oferta mund të orien-tojë kërkesën dhe anasjelltas.Pra, ndërveprojnë me njëra-tjetrën. Të gjithë kemi qenëdëshmitarë të atyre viteve kurkinematë lokale mbusheshinplot me njerëz për filmat e rinjqë sapo dilnin. Pas 90-ësshumë kinema u mbyllën, josi pasojë e raportit kërkesë-ofertë, por për arsye të tjera.Kinematë, teatrot, operat, bib-liotekat, hapësirat e rikrijim-it, janë elemente të rëndë-sishme që bëjnë që një qytet tëquhet pikërisht "qytet". Mung-esa e tyre në Durrës bën qëqyteti ynë është katandisur nëkëtë pikë, pra në një lloj metro-fshatesh. Nuk janë baret,restorantet, dyqanet apondërtesat e larta, të cilat for-mojnë qytetarinë, por është in-telekti, talenti, arti, kultura,shkenca dhe mendimi qëtransformohet nga potencial,në një energji kinetike qëpërmirëson nivelin e jetesës sënjerëzve. Kinemaja është pa-sion që do të ekzistojë në shek-uj. Çdo gjë shoqërohet mendryshim mentaliteti. Besoj sekinemaja vetëm për fëmijëtdhe brezin e ri do të luajë njërol shumë të rëndësishëm nëndryshimin e rutinës së përdit-shme. Le të ndërtohet të pak-tën për ta. Eksperiencat perën-dimore, gjithashtu dhe tëqyteteve të tjera si Tirana, Sh-kodra, Elbasani, Vlora, janëtregues në këtë aspekt. Poflasim për standarde dhe sekëto standarde janë të pran-ishme kudo që të jetosh. Nëqytetin tonë të Durrësit mun-gon një kinema, e cila është

tregues regresiv, sepse Durrë-si është qytet që do të shndër-rohet nesër në metropol.

AULONA LUKU: AULONA LUKU: AULONA LUKU: AULONA LUKU: AULONA LUKU: Jetojnë Durrës. Më duhet të udhë-toj nga Durrësi, duke harx-huar naftë, më shumë kohëdhe shumë gjëra të tjera,vetëm për të parë një film nëkinematë e Tiranës. Isha e ftu-ar në Festivalin Ndërko-mbëtar të Filmit në Durrës,mora pjesë në shfaqjen e film-it të regjisorit Francis FordCoppola: "Youth withoutyouth", i cili për mungesë tënjë kinemaje u shfaq në teat-rin "Aleksandër Moisiu". Ajonatë ka qenë e mrekul-lueshme, ndjeva shumë,shumë emocione. Është e pa-harrueshme të shohëshnjerëz aq të mëdhenj aqpranë. Pse të mos ndërtohetdhe në Durrës një kinema?

BABABABABACI CI CI CI CI ABABABABABAZ SINAZ SINAZ SINAZ SINAZ SINA: A: A: A: A: Pse,nuk ka kinema në Durrës?Unë nuk jetoj në Shqipëri.Në qytetin ku jetoj ka 56 000banorë dhe ka 2 salla teatri,një multi-sallë me 8 salla ki-nemaje etj. Mendoj se kultu-ra është ushqim për shpirtine një populli dhe po të lihetpa ushqim shpirti i tij, ai pop-ull edhe nëse nuk vdes, jeton

në agoni të përditshme. Kazi-noja në vend të kinemasë namungonte! Është e pa falshmeqë Durrësi nuk ka një kinema.Duhet të ndërtohet pa tjetër njëkinema dhe me kualitet të lartë.Nuk e imagjinoj dot se çfarëbëjnë studentët për t'u argëtu-ar në kohën e lirë.

OLS SHENGJERGJI: OLS SHENGJERGJI: OLS SHENGJERGJI: OLS SHENGJERGJI: OLS SHENGJERGJI: A eshihni sa e ndërlikuar është siçështje dhe për më tepër kurbëhet fjalë thjeshtë që qytetiynë i Durrësit të ketë një kine-ma. Apo jo? As që nuk e vë nëdyshim, sepse ne vdesim t'ibëjmë gjërat të vështira. Nësedo t'i kishim menduar këto për20-vjet kaq seriozisht, e dimëmirë ku do ishim sot. Apo jo?Të paktën kush ka jetuar jash-të Shqipërisë e njeh ndry-shimin. Apo gabohem? OKujtim, ty të lumtë dora për këtëqë ke shkruar, por këtu në Dur-rës bëhet më kollaj një pallat,se një kinema. Ishalla fjala jotenë vesh të Zotit.

EDLIRA LOLI: EDLIRA LOLI: EDLIRA LOLI: EDLIRA LOLI: EDLIRA LOLI: Në vendtë kinemasë "14 Nëntorit" kazënë vend një telebingo. Tmerr.Kur e kam parë, mu mbushënsytë me lot. Kam kaluar pas-dite shumë të këndshme dikursë bashku me shoqërinë time.

JULI HIDRI: JULI HIDRI: JULI HIDRI: JULI HIDRI: JULI HIDRI: Në fakt unënuk e kisha menduar një gjëtë tillë. Nuk e dija që në Dur-rës nuk kishte kinema. Duhettë jetë! Do të ndryshonte dhedo të mbushte pa dyshim jetëne shumë njerëzve. Më kujto-het unë me miqtë, apo meprindërit e mi shkonim në ki-nema "Iliria", për mua kjo gjëishte maksimumi i kënaqësisënë atë kohë.

ARIVET ARI: ARIVET ARI: ARIVET ARI: ARIVET ARI: ARIVET ARI: Shumëmirë që flitet për kinematë, seështë turp gjithë ai qytet mekulturë nuk ka kinema. Po aiaksesori i kulturës çfarë bënnë atë post në Durrës, ha

bukën kot? A e ka menduar aivallë ndonjëherë këtë gjë, qëDurrësi nuk ka kinema? Nukma merr mendja.

ENTELA RAMZOTI:ENTELA RAMZOTI:ENTELA RAMZOTI:ENTELA RAMZOTI:ENTELA RAMZOTI:Durrësit i duhet një kinema, pornuk mendoj se kjo i duhet lënënë punë shtetit. Kinemaja të jetëprivate. Në këtë rast, do jetë vetëpronari ai që i bën hyzmetpunës, për të qenë konkurruesndaj kinemave të në Tiranë, singa programi edhe nga shër-bimet e tjera si: figura, zëri, sedil-jet, banjot dhe pse jo edhe për tëngrënë e pirë. Nëse pronari in-veston me të vërtetë, do të shpër-blehet me fitim.

E E E E E DDDDDiel 18 iel 18 iel 18 iel 18 iel 18 MMMMMars 2012ars 2012ars 2012ars 2012ars 2012 21

SHENDETESIwww.gazetadyrrah.com

Fluorizimi i dhëmbëvFluorizimi i dhëmbëvFluorizimi i dhëmbëvFluorizimi i dhëmbëvFluorizimi i dhëmbëveeeeeF luori është një element,

prania e të cilit në dhëmbëe forcon strukturën e tyredhe i mbron ata nga karie-

si (prishja e dhëmbit). Lidhja e fluoritme strukturën e dhëmbit ndodhveçanërisht gjatë periudhës kur dhëm-bët janë në formim e sipër, konkretishtnga lindja kur dhëmbët e qumështitjanë duke iu nënshtruar procesit tëmineralizimit e deri në moshën 12 vjeç,kur përfundon formimi i dhëmbëve tepërhershëm. Për këtë arsye në këtë pe-riudhë ka rëndësi të veçantë marrja esasive të duhura të fluorit.

Fluori mund të merret në dy rrugë:1.1.1.1.1. Rruga e përgjithshme,

nëpërmjet marrjes së ushqimeve qëpërmbajnë fluor, ujit të fluorizuar dhenëse nevojitet, tabletave të fluorit.

2.2.2.2.2. Lokalisht, nëpërmjet për-dorimit për larjen e dhëmbëve tëpastave dhe shpëlarësve të gojës të flu-orizuar ose nëpërmjet aplikimit profe-sional nga mjeku stomatolog i xheleveapo llakeve të fluorizuara.

Si ndikon fluori në parandal-Si ndikon fluori në parandal-Si ndikon fluori në parandal-Si ndikon fluori në parandal-Si ndikon fluori në parandal-imin e kariesit?imin e kariesit?imin e kariesit?imin e kariesit?imin e kariesit?

Fluori ndikon në parandalimin e

kariesit nëpërmjet disa mekanizmave:1.1.1.1.1. Inkorporohet në strukturën e

dhëmbit duke e bërë atë më rezistentendaj përbërësve acidë të prodhuar ngabakteret;

2.2.2.2.2. Pengon humbjen e përbërësvemineralë të smaltit të dhëmbit dhe fa-vorizon remineralizimin e tij dukendikuar në këtë mënyrë në forcimin estrukturës së dhëmbit, kur procesi iprishjes sapo ka filluar;

3.3.3.3.3. Ndikon mbi bakteret që sh-kaktojnë kariesin duke neutralizuarveprimin e tyre mbi smaltin e dhëm-bëve;

PPPPPastrimi i gurëzaastrimi i gurëzaastrimi i gurëzaastrimi i gurëzaastrimi i gurëzavvvvveeeeedhe cipadhe cipadhe cipadhe cipadhe cipavvvvveeeee

G urëzat janëdepozitime tëforta mengjyrë të ver-

dhë në kafe, të cilat formohen sirezultat i fortësimit me kalimine kohës të pllakës bakteriale tëakumuluar mbi dhëmbë.

Si formohen gurëzat?Si formohen gurëzat?Si formohen gurëzat?Si formohen gurëzat?Si formohen gurëzat?Mbeturinat ushqimore të

akumuluara në gojë pas ush-qimit së bashku me bakteret for-mojnë mbi sipërfaqen e dhëm-bëve një biofilm të hollë të te-jdukshëm ose me ngjyrë tëbardhë në të verdhë të quajturpllaka bakteriale, e cila elimi-nohet lehtësisht nëpërmjetlarjes së dhëmbëve. Në rast tëmoslarjes, pllaka bakterialeakumulohet në sipërfaqe të tyredhe mbi të depozitohen kripëratminerale të cilat shkaktojnëfortësimin e saj. Në këtë mënyrëformohen gurëzat, të cilat nëndryshim nga pllaka bakterialenuk eliminohen dot nëpërmjetlarjes së dhëmbëve, por kanë tënevojshëm pastrimin profe-sional nga mjeku stomatolog,procedurë kjo qe emërtohet pro-cedura e pastrimit të gurëzave.

KKKKKu formohen më shumëu formohen më shumëu formohen më shumëu formohen më shumëu formohen më shumëgurëzat?gurëzat?gurëzat?gurëzat?gurëzat?

Gurëzat formohen në atovende ku për arsye të ndryshmeqimet e furçës së dhëmbëve nukarrijnë të depërtojnë. Të tilla janëpsh. sipërfaqet e dhëmbit në afër-si me mishin e dhëmbëve (qafae dhëmbit) dhe hapësirat ndërm-jet dhëmbëve. Në këto vendeështë e vështirë që furça të reali-zojë një pastrim efektiv, gjë qëkushtëzon akumulimin aty tëpllakës bakteriale dhe tëgurëzave.

Gurëzat formohen krye-sisht në sipërfaqen gjuhore (tëbrendshme) të dhëmbëve prerëstë poshtëm, në nivel te sipërfaqesbuzore (të jashtme) të dhëm-ballës së parë të sipërme si dhetek dhëmbët, të cilët për arsye tëndryshme nuk marrin pjesë nëfunksionin përtypës. Gurëzat

mund të formohen në sipërfaqene dhëmbit, mbi mishin e dhëm-bëve ose nën të.

Pse është e rëndësishmePse është e rëndësishmePse është e rëndësishmePse është e rëndësishmePse është e rëndësishmetë realizohet pastrimi itë realizohet pastrimi itë realizohet pastrimi itë realizohet pastrimi itë realizohet pastrimi igurëzave?gurëzave?gurëzave?gurëzave?gurëzave?

Pastrimi i gurëzave ka njërëndësi të veçantë, sepse përfaqë-son një ndër masat kryesore përparandalimin e sëmundjeve tëmishrave të dhëmbëve. Faktorikryesor që ndikon në shfaqjene këtyre sëmundjeve janë pikër-isht gurëzat e akumuluara nësipërfaqe të dhëmbëve, veçanër-isht ato që vendosen nën nive-lin e mishit (gingivave). Praniae tyre shkakton irritim dhe in-flamacion të mishrave të dhëm-bit gjë që manifestohet me sku-qje, enjtje dhe gjakrrjedhje ngamishrat gjatë larjes së dhëm-bëve, gjatë përtypjes së ushqi-meve të forta dhe në raste të rën-da gjakrrjedhja mund të ndodhëedhe spontanisht. Nëse nuk re-alizohet pastrimi i gurëzave, pro-cesi avancon më tej duke shkak-tuar shkrirje të kockës që mbantë fiksuar dhëmbin në gojë,tërheqje të mishrave të dhëm-

bëve dhe lëvizshmëri të dhëm-bit. Pikërisht për të parandaluarnë kohë shfaqjen e këtyre dëm-timeve të parikthyeshme dhepër të lejuar mishrat e dhëmbëvetë rikthehen në gjendjen e tyrenormale realizohet pastrimi igurëzave.

Si realizohet procedura eSi realizohet procedura eSi realizohet procedura eSi realizohet procedura eSi realizohet procedura epastrimit të gurëzave?pastrimit të gurëzave?pastrimit të gurëzave?pastrimit të gurëzave?pastrimit të gurëzave?

Pastrimi i gurëzave është njëprocedurë e cila realizohet ngamjeku stomatolog dhe konsis-ton në largimin e gurëzave nga

Të dobët në peshore, porTë dobët në peshore, porTë dobët në peshore, porTë dobët në peshore, porTë dobët në peshore, portë shëndoshë nga brendatë shëndoshë nga brendatë shëndoshë nga brendatë shëndoshë nga brendatë shëndoshë nga brenda

Zbulimi, mishi i kuqZbulimi, mishi i kuqZbulimi, mishi i kuqZbulimi, mishi i kuqZbulimi, mishi i kuqtë shkurton jetëntë shkurton jetëntë shkurton jetëntë shkurton jetëntë shkurton jetën

Të paktën 25% e tërriturve me peshë nor-

male kanë një nivel të lartëkolesteroli njëlloj me ataobezë dhe kjo sasi është e aku-muluar përreth mëlçisë, në ar-terien afër zemrës e grumbul-luar falë një diete të gabuar.Duke cituar mjekët që u bënëpjesë e studimit, kjo dyfishon

rrezikun për sëmundje kardio-vaskulare dhe mundësinë eprekjes nga sëmundja e dia-betit. Alarmi për këto raste udha nga shoqata italiane përmasat e sëmundjeve kardio-vaskulare. Në këtë kuadërtheksohet se ky rrezik ështërrjedhojë e mirëfilltë e mung-esës së lëvizjes.

Do të jetosh sa mëgjatë? Atëherë kon-

sumo sa më pak mish të kuq.Faktikisht konsumi i madh itij rrit rrezikun kompleks përtë vdekur, veçanërisht në kanc-er dhe në sëmundje të tjera kar-diovaskulare. E kundërtandodh në një dietë në të cilënpërfshihet mishi i bardh apodhe peshku, ku efekti reduk-

ton këtë rrezik. 9,3% dhe 7,6%e vdekjeve respektivisht tekmeshkujt dhe tek femrat do tëevitoheshin, pikërisht dukereduktuar konsumin e mishittë kuq. Një fakt i tillë është zbu-luar falë një studimi të pub-likuat në revistën Archives ofInternal Medicine nga ana eAn Pan të Harvard School ofPublic Health në Boston.

sipërfaqet e dhëmbëve nëpërm-jet thërrmimit të tyre me anë tënjë instrumenti të posaçëm ultra-sonik dhe më pas lustrimin e tyreme furçë dhe pastë. Kjo procedurëështë relativisht e padhimbshmedhe nuk i dëmton dhëmbët. Nëpërgjithësi ajo duhet kryer çdo 6muaj ose çdo 1 vit, megjithatë,në individë të ndryshëm sasiadhe ritmi i formimit të gurëzaveështë i ndryshëm e për pasojëdhe intervali i kohës nga njëpastrim në tjetrin ndryshon ngaindividi në individ.

22 E E E E E DDDDDiel iel iel iel iel 18 M18 M18 M18 M18 Mars 2012ars 2012ars 2012ars 2012ars 2012

SPORTwww.gazetadyrrah.com

Pse Pse Pse Pse Pse TTTTTeuta humbieuta humbieuta humbieuta humbieuta humbikrkrkrkrkryyyyyesiminesiminesiminesiminesiminNga Bujar QESJAQESJAQESJAQESJAQESJA

F aza e dytë e cilanisi me 10 shkurtdhe që sot ka javën e katërt të saj,

është shoqëruar me problem-atikë për djemtë e Likës. Nëpërfundim të 13 ndeshjeve tëpjesës së parë të kampionatit,Teuta ishte shkëputur nga nd-jekësja e saj më e afërt Tiraname 5 pikë, avantazh i mirë kypër t'u menaxhuar. Por kurjanë lënë pas 270 minuta lojë,vihet re se djemtë e detit jovetëm që ia përpinë me shpe-jtësi diferencën, por e lanë pasduke e vendosur në vendin etretë. Tirana mori në dorë ko-mandën e kampionatit dhendjen pranë frymëmarrjen eSkënderbeut. Pse e dorëzoiTeuta flamurin e kampionatit?Të paktën në tri ndeshjet ekonsumuara të këtij prologutë fazës së dytë, arsyetimiplotësohet nëpërmjet argu-mentit të shifrave, fakteve dhedukurive. Rrjetës së Rizvanitfilloi t'i prishet "qetësia" dhetopat e kundërshtarit kanë fil-luar ta trazojnë atë. Mbrojtjesi janë krijuar të çara e mes-fusha ndjehet e pamundur përtë dhënë ndihmesën e duhursa mbrapa aq edhe para. Sul-mi po vuan shterpësinë dheporta po u duket "gogol", atyreqë u është besuar nuhatja e rr-jetës. Shpresat e tifozerisë janëtronditur, duke u lëkundur nëbindjen që vërtet Teuta e tyredo të dalë kampione! Nga 9pikë Teuta arrin të marrë vetëm1, duke i hapur rrugën Tiranësdhe Skënderbeut.

MbrojtjaKur tenton të analizosh

sadopak performancën edjemve të detit, për rrugën ebërë deri tani, burimi më i parëi logjikës janë shifrat. Dhendoshta këto dukuri tek Teu-ta, mund të jenë nga më tëveçantat gjatë gjithë historisësë saj. Paradokset dhe oshila-cionet janë të ndjeshme. Në 10javët e para të kampionatitTeuta pëson vetëm 4 gola, poredhe këto vetëm në dyndeshje. Në javën e tretëgoditet nga tre gola në Sh-kodër dhe në javën e nëntënga 1 gol në Peqin. Në 720minuta çelësi i mbylljes së rr-jetës së Teutës, është në duart eRizvanit dhe mbrojtjes. 4 go-lat e pësuar në 900 minuta, dotë thotë që porta durrsake tëpësojë një gol në çdo 225 minu-ta. Nuk ka ku të shkojë mëmirë. Komplimentet nuk mu-ngonin nga javë në javë, kuanija durrsake lundronte eqetë në detin e trazuar të kam-pionatit. Kur u arrit fitorja efundit me Laçin me 26 nëntor2011 në Niko Dovana, në jav-ën e 10-të Teuta kishte shënu-ar 12 gola dhe pësonte vetëm4. Por duke nisur nga java e

11-të e deri në javën e 16-të,Rizvanit ia "rrëmbyen" kyçine portës ku sulmuesit e 6ekipeve hapën rrjetën edurrsakëve. Ishin fitoret qëmbyllën boshllëqet dhe kuprekja e rrjetës fillimisht nukbinte në sy, ndonëse golat sh-toheshin pak e nga pak. Ka-mza, Pogradeci dhe Kastriotiia morën nga një herë pengrrjetën Rizvanit. Dhe tani me3 ndeshjet e para të fazës sëdytë, me Teutën ndodh ekundërta e asaj performancetë 8 ndeshjeve të fazës së parë,që rrjeta qëndronte e pa tra-zuar. Tirana e godet me dy goladhe me nga 1 gol Flamurtarime Vllazninë. Këto gola ishinrëndues për gjendjen e Teutës,sepse sulmuesit nuk i "fshe-hën" ato si në fazën e parë.Teutës i shënohen në 13ndeshje 7 gola, ose më saktënë 5 ndeshje, ndërsa vetëm në3 ndeshjet e para të fazës sëdytë pëson 4 gola. Mesatarjae pësimit është 1 gol në çdo67.5 minuta. Ulet ndjeshëmmesatarja, bie edhe forcambrojtëse, kriset disi edhegjendja e Rizvanit dhe tëgjitha këto e kalojnë Teutënnga vendi i parë në të tretin.Lika është i bindur se duhet tështohen më shumë përpjekjet,për të ndalur këtë cedim tëTeutës. Është një krizë e mo-mentit, e cila mund të kalohetmë moral dhe psikologji tëkristalizuar, duke shtuar be-simin në aftësitë dhe vlerat egrupit. Pas humbjes me Vl-lazninë, tekniku durrsak jopër justifikim se sa konstatimi asaj që duket dhe preket, foliedhe për mungesat nëmbrojtje. Në javë të ndryshmekanë munguar Osmani, Stafa,Sheta, Jakupi, Da Silva, dukei shtuar edhe mungesën e gjatëdhe të paparashikueshme të

Hyshmerit. Edhe me Bylisinnuk luajnë dy mbrojtës që janëtipikë në luftën sportive dhembulimin e rreptë të kundër-shtarit: Sheta dhe Jakupi. Ipari i dalluar dukshëm nëluftën ajrore. Me Tiranën mu-ngoi edhe mesfushori shkatër-rues Flamur Tairi. Në Vlorë nukluajti Stafa dhe Hyshmeri, meVllazninë iu shtua munge-save edhe Da Silva. Dhe meBallshin numri i mungesavemund të mbetet përsëri në trefutbollistë, pasi dyshes She-ta- Jakupi, i shtohet Pepa metri kartona të verdhë.

SulmiMetoda krahasuese

nëpërmjet gjuhës së shifrave,i prek më shumë gjërat dhepraktikën e konkretizon mëtej. Në fund të kampionatit tëkaluar, Teuta realizon 38 gola,ku 21 prej tyre shënohen ngadyshja Pepa - Çota. Sulmuesikryesor i Teutës, Çota, 8 golat ishënoi deri në javën e 17-të,sepse më tej gara u mbyll përtë për efekt dëmtimi, ndërsaPepa shënoi 13 gola. Vërtet që

Rrjetës së Rizvanit filloi t'i prishet"qetësia" dhe topat e kundërshtarit

kanë filluar ta trazojnë atë. Mbrojtjes ijanë krijuar të çara e mesfusha ndjehete pamundur për të dhënë ndihmesën

e duhur sa mbrapa aq edhe para.Sulmi po vuan shterpësinë dhe portapo u duket "gogol", atyre që u ështëbesuar nuhatja e rrjetës. Shpresat e

tifozerisë janë tronditur, duke ulëkundur në bindjen që vërtet

Teuta e tyre do të dalë kampione

me 11 golat e pësuar, Teuta ren-ditet së bashku me Skëndër-beun në majën e superligës,por ndryshon puna kur bëhetfjalë për shënimin në portatkundërshtare. Me 19 golat eshënuara, Teuta ndan së bash-ku me Tomorin vendin e 8-9-të, duke lënë pas vetëm 5ekipe. Pepa në sajë të një per-formance aspak për t'u paturzili, është antipod i kampi-onatit të kaluar duke humburvendin e titullarit. Ai kashënuar 1 gol ndaj Kastriotitnë javën e 13-të dhe këtu ësh-të ndalur. Por edhe Mirel Çota,këmbëshpejti i Teutës i mbetetborxhli vlerave të tij, për ta tra-jtuar si shënuesin më të mirë.Mesatarja e shënimit të Teutësderi në këto 16 javë është 1 golnë çdo 75.7' lojë, ku rivalët esaj Tirana, Skënderbeu dhe Fl-amurtari shënojnë respektiv-isht nga 1 gol në çdo 57.6 minu-ta, 48 minuta dhe 62.6 minu-ta. Sulmi durrsak duke mos uvënë në pozita "sulmi", duhettë analizojë me shumë objek-tivitet faktin që goleadori më imirë i tyre Çota, i bie të ketëshënuar 1 gol në çdo 288minuta lojë, kur sezonin ekaluar librazhdasi për kohënqë luajti realizonte 1 gol nëçdo 191.5 minuta. Ndërsa sh-kodrani Nika i cili fitoi me

meritë vendin e titullarit, mbe-tet shumë për të rritur tregues-it e golashënuesit. Dy golat eshënuar prej tij, janë shumëpak për një djalosh të talentu-ar që kërkon fanelen e ekipitpërfaqësues. Përkundrejtmbrojtjes që ka nisur të ketë"rrjedhje" në portë, sulmi mbe-tet në shterpësinë e shënimit.Humbja e vendit të parë dhestrehimi në vendin e tretë pasjavës së 16-të, duhet parë dhetrajtuar nga durrsakët edhe sihumbje apo zbehje të aftësivegolashënuese.

EkstremitetetNë raport me Teutën,

ballshiotët kanë shënuar 10gola më shumë, me një mesa-tare 1 gol për 49.6 minuta dukeqenë vetëm 1.6 minuta pasSkëndërbeut të vendit të parë,duke treguar se mbeten rrezikpotencial për durrsakët nëtransfertën e tyre të 18 marsit.Lika në stërvitjet e këtyreditëve, i kërkon sulmuesve tërrisin më tej aftësitë e tyre përtë balancuar ofensivën e prit-shme të Bylisit. Ballshiotëtjanë ekipi i fundit, me 34 golatë pësuar, por që mund të ruajësterilitetin në portë, përballëzbehtësisë së aftësisë golas-hënuese të Teutës. Vihet re njëantipod interesant. Nëse Teu-ta është ekipi që pëson më pak

në kampionat, Bylis është re-kord negativ këtu duke qenë ifundit. Ndërsa ndodh ekundërta në shënim, ku Bylisështë i dyti pas Skënderbeut.Me 18 mars në Adush Muçado të vihet përballë sulmi agre-siv i Bylisit, me portën më tëmbrojtur të Teutës.

TransfertatTeuta kryeson garën në

superligë, sa i takon pikëvemë të shumta të marra nëtransfertë. Janë plot 19 pikë.Humbet në Shkodër në jav-ën e tretë dhe barazon me Fl-amurtarin në javën e 15-të.Do ta konsideronim arritjespektakolare këtë dukuri tëTeutës. Por Bylis është i 5-tinë renditje sa i takon pikëvetë realizuara në shtëpinë e tij,ndërsa Teuta renditet në ven-din e 11-të. A do të mund tëruajë këtë dukuri pozitive Teu-ta edhe në Ballsh? Dihet qëkjo fushë është tejet e vësh-tirë për çdo ekip. Ështëprezente një tifozeri mëshumë se e zjarrtë dhe në faktndjehet edhe një lloj trysniepsikologjike. Bylis e ka tëshenjtë fushën e tij, pasi mepikët e këtushme siguronmbijetesën në superligë. PorTeuta kërkon të rimarrë krye-simin dhe rezultati pozitivështë më shumë se i prit-shëm. Lajm i mirë është semë në fund luan edhe mes-fushori Hyshmeri, por mun-gojnë Sheta, Jakupi dhePepa. Lika në Ballsh mbësh-tet shpresat në këtë përbërje:Rizvani, Stafa, Osmani, Rust-em Hoxha, Da Silva, Tairi, Al-tin Hoxha, Veliaj, Mancaku,Nika, Çota. Hyshmeri mbetetalternativë. Interesimi përndeshjen është tejet i madh.Është një 90-të minutësh, qëe shoqërojnë dilemat, mëdy-shjet, pikpyetjet. Pyetjes: pseTeuta humbi kryesimin,mund t'i shtojmë një tjetër tëpanjohur: a do të mund Teutat'i rimarrë pozitat e humbu-ra? Prandaj ndër të tjera, in-teresimi vjen dhe mbërthehetedhe në këtë përgjigje.

TEUTA-BYLIS

Bilanci i 20 ndeshjeveBilanci i 20 ndeshjeveBilanci i 20 ndeshjeveBilanci i 20 ndeshjeveBilanci i 20 ndeshjeveKanë zhvilluar ndërmjet tyre 20 ndeshje, prej të cilave 11

janë fituar nga Teuta dhe 5 nga Bylis. Në barazim kanë për-funduar 4 takime. Golavarazhi: 27-14 për durrsakët.

PAKËNAQËSIA

Hasanbelliu largon DalipashiçHasanbelliu largon DalipashiçHasanbelliu largon DalipashiçHasanbelliu largon DalipashiçHasanbelliu largon DalipashiçPas humbjes me Vllazninë, presidenti Hasanbelliu shpreh pakënaqësinë e tij ndaj lojës së

Teutës. Janë tri ndeshje radhazi në Niko Dovana që Teuta nuk fiton, madje në dy prej tyre edhehumbet. Por Hasanbelliu vendos për largimin nga Teuta të futbollistit serb Pavel Dalipashiç. Itrajtuar si gjetje në merkatën e dimrit, veçanërisht në pozicionin e golashënuesit, loja e tij veçanër-isht në ndeshjet me Flamurtarin dhe Vllazninë ishte zhgënjyese.

E E E E E DDDDDiel 18 iel 18 iel 18 iel 18 iel 18 MMMMMars 2012ars 2012ars 2012ars 2012ars 2012 23

HORIZONTALISHT 1.Organizatë për trajtimin e refugjatëve 5.Janë kutitëe shahut 13.Det në Europë 14.Tërmet nënujor 15.Mbajnë çatinë 16.Trungu ibimës, në kallëzore 18.Frut 19.Union Ndërkombëtar 20.Ish portjeri ...Janku21.Ka katër viti të tilla 22.Hidhet sipër tortës 23.Vendi ku veron bagëtia 25.Ki-misti francez, Alfred ... 26.Copat e mishit 27.Partia Ekologjike 28.Goditje ngakëndi 29.Nënprodukt qumështi 30.Ka përpara një hop 31.Qytet në Maqedoni32.Përkëdhelje, shkurt 33.Turp, krahinore 34.Shkolla Ekonomike, Elbasan35.Një litar, i ngatërruar 36.Nobelisti suedez, Franc ... 37.Hemisferë e Tokës38.Organizatë fetare, mbrapsht 39.E ngjashme me një biletë

FjalFjalFjalFjalFjalëëëëëkrkrkrkrkryqyqyqyqyq

Sud

uku

20 shkurt – 20 marsPeshqit

22 nëntor–21 dhjetor Sot nje pajisje e veçante qe keni

blere mund te terheqe vemendjentuaj. Do te kaloni shume kohe dukemesuar perdorimin dhe familjariz-imin e me kete pajisje. Mos u shper-qendroni nga gjerat e tjera.

22 dhjetor – 21 janarSot mund te merrni nje

telefonate te papritur nga njemik i vjeter. Ky person mundt’ju sjelle lajme te mira. Kjodite pritet te jete per ju meshume surpriza te bukura.

BricjapiShigjetari22 janar –1 9 shkurt

Sot do te jeni shume i per-qendruar ne aspektin finan-ciar. Mos e harxhoni gjithediten tuaj duke menduar perparate, por perpiquni te shijo-ni diten ne maksimum.

Ujori23 tetor – 21 nëntor

Peshorja A k r e p i

Disa ndryshime te papritu-ra mund te ndodhin sot ne jetentuaj. Mund te perballeni me disasituata te cilat as nuk i kishitmenduar. Mos u perfshini ngastresi por perqendrohuni.

23 shattor-22 tetor

A keni plane per te shkuarne nje feste sonte ne mbremje?Mos u anuloni ato. Nese jenibeqar, sot mund te njihni njeperson i cili mund te behetshume I rendesishem per ju.

Virgjëresha23 korrik – 22 gusht

Ka te ngjare qe nje end-er rte cilet mund ta shikonisonte te kete nje dometheniete veçante. Uluni dhe anali-zojeni me kujdes domethen-jen e kesaj enderre.

Luani22 gusht-22 shtator 22 maj- 21 qershor

Binjakët Gaforrja22 qershor- 22 korrik

Sot eshte dita e duhur perte bere udhetime ose per tu or-ganizuar per te ndermarre njeudhetim, ndoshta jashte ven-dit. Kjo gje do t’ju beje qe te ka-loni momente frymezuese.

Nje mik mund t’ju kerkojnenje keshille lidhur me aspektinfinanciar. Mos u perpiqni te mer-rni vendimin per kete mik, pormundohuni t’i shpjegoni avan-tazhet dhe disavantazhet

21 prill – 21 majSot keni nje deshire te thek-

suar per aventura. Mos hezito-ni te perfshiheni ne eksperien-ca te reja, apo sporte te ndry-shme, sepse mund t’i japin meshume dinamine jetes suaj.

Dashi Demi

Ngjarje te papritura dhe plotfat mund te ndodhin sot per te lin-durit ne shenjen tuaj. Mund te be-het fjale per nje avancim te cilinnuk e prisnit. Ndajeni emocion-ionin me te dashurit e zemres.

21 mars 20 prill

HOROSKOPI HOROSKOPI HOROSKOPI HOROSKOPI HOROSKOPI HOROSKOPI HOROSKOPI HOROSKOPI HOROSKOPI HOROSKOPI HOROSKOPI

HOROSKOPI HOROSKOPI HOROSKOPI HOROSKOPI HOROSKOPI HOROSKOPI HOROSKOPI HOROSKOPI HOROSKOPI HOROSKOPI HOROSKOPI

Mos kini turp dhe moslejoni qe krenaria t’ju pengojeper tee cur perpara. Mund tezhvilloni nje bisede konstruk-tive me nje person i cili do telere mbresa te veçanta te ju.

Sot fizikisht mund te jenidiku, por shpirterisht jeni dukendermarre udhetime te gjata.Here pas here nuk eshte keq teshkeputeni nga realiteti, pormos e humbisni sensin e reales.

Luaj

VERTIKALISHT 1.Kafshë e egër, (kallzore) 2.Ndriçon rrugën, (përm-bys) 3.Simbolet e Heliumit, Nikelit dhe Radium 4.Folësi në muzeum 5.Si-nonim i "skaji" 6.Standart 7.Agjenci për artikuj ndërtimi 8.Degë ministrie9.Kryeqytet europian 10.Ka edhe elektrik të tillë 11.Kur e thërret argatipronarin 12.Një pjesë e trarit 14.Lloj cigareje 17.Një Kadare i letrave 18.Mag-azina e lopëve 21.Lloj birre 22.Asnjëherë 23.Vishet në dimër 24.Një planet25.Romani ... moderne 26.Vend turistik, malor 27.Perandori i Epirit 28.Njërreth hekuri, me rrjetë 29.Kafshë shtëpiake 30.Ai që pjek mishin 32.Lojëzbavitëse 33.Antonim i hyr 35.Nis Ramazani 36.Notë muzikore

KKKKKe lindur në dimër? Je lindur në dimër? Je lindur në dimër? Je lindur në dimër? Je lindur në dimër? Je mëe mëe mëe mëe mëi prirur drejt depresioniti prirur drejt depresioniti prirur drejt depresioniti prirur drejt depresioniti prirur drejt depresionit

Jeni i shenjës së Peshores,Akrepit, Shigjetarit, Bricjapit apoUjorit? Ke më shumë gjasa se tëtjerët të biesh në depresion gjatëjetës. Të paktën kështu pohon njëstudim i fundit i botuar nga Uni-versiteti i Bolonjës, i cili sheh njëlidhje pikërisht mes të lindurit nëstinën e ftohtë dhe të qenit më tepërmelankolik dhe depresiv se tëtjerët. Hartuesit e tij e shohin pikër-isht rrezikun në rritje të depresion-it te të lindurit e këtyre shenjavezodiakale, me sasinë e shkurtër tëdritës, në kohën kur kanë lindur. Efektii saj në psikikë, duket se mbetet, veçanër-isht tek vajzat, gjatë fëmijërisë dhe ado-leshencës. Duke i dhënë një shpjegimshkencor ndjeshmërisë së lartë tëshënuar nga to, gjatë ngjarjeve të jetës.Në vitet e fundit, psikologët në Univer-sitetin e Bolonjës, në bashkëpunim mekolegët nga universitetet e tjera italiane

dhe të huaj, kanë studiuar korrela-cionin midis datës së lindjes dhe zh-villimit të depresionit. Instrument ipërdorur për të vlerësuar rrezikun edepresion të lidhur me shenjën zodi-akale, quhet SPAQ-CA. I ashtuquaj-turi “personalitet i dimrit”, shfaqet menjë dëshirë më të madhe se të tjerëtpër të ngrenë e për të fjetur.