Upload
others
View
4
Download
1
Embed Size (px)
Citation preview
Polska - przemysł
Rozwój przemysłu
Zabory
• Najbardziej uprzemysłowiony zabór pruski, najmniej austriacki
Okres międzywojenny – nowe inwestycje
• COP w widłach Sanu i Wisły
• Magistrala kolejowa łącząca Śląsk z Gdynią
• Budowa portu w Gdyni
Cele COP
• zwiększenie ekonomicznego potencjału Polski
• rozbudowa przemysłu ciężkiego i zbrojeniowego,
• zmniejszenie bezrobociawywołanego skutkami wielkiego kryzysu
Rozwój przemysłu
1945-1980 – strategia przyspieszonej industrializacji.
• powstaje Legnicko-Głogowski Okręg Miedziowy
• wzrasta zatrudnienie w przemyśle do 54%
• brak postępu technologicznego, polskie produkty odbiegają od ogólnoświatowych norm
Po 1989 roku – restrukturyzacja przemysłu
• spadek produkcji i zatrudnienia, zamykanie nierentownych zakładów przem.
• prywatyzacja przemysłu – sprzedaż akcji i udziałów Skarbu Państwa osobom prywatnym
Najważniejsze zmiany w polskim przemyśle w ostatnich latach• przejście na gospodarkę rynkową,
• prywatyzacja
• utworzenie Specjalnych Stref Ekonomicznych
• wzrost inwestycji zagranicznych
• większa ilość spółek z kapitałem zagranicznym
Wielkość zakładów przemysłowych
Najwyższy udział mają małe i średnie zakłady przemysłowe, zatrudniające 10-250 osób
• są one bardziej elastyczne pod względem wdrażania nowych technologii i zmian profilu produkcji
• Mają większą swobodę lokalizacyjną
ROZMIESZCZENIE NAJWIĘKSZYCH FIRM PRZEMYSŁOWYCHw Polsce
Surowce energetyczne w Polsce – węgiel kamienny• odgrywał dużą rolę za czasów PRL-u,
w latach 70-tych zajmowaliśmy 4 miejsce na świecie w wydobyciu węgla
• w połowie lat 90-tych nieopłacalny stał się eksport polskiego węgla, tańszy jest sprowadzany z Chin, Indii, RPA, Australii
• obecnie eksploatuje się złoża na Górnym Śląsku i w Zagłębiu Lubelskim
• na Śląsku mamy spółki węglowe, na Lubelszczyźnie nowe nowoczesne kopalnie
Surowce energetyczne w Polsce – węgiel brunatny• 3
zagłębia: Turoszowskie, Konińskie iBełchatowskie
• większość pozyskiwanego węgla trafia do pobliskich elektrowni
• wydobycie prowadzone jest metodę odkrywkową (pokłady węgla zalegają płytko pod powierzchnią ziemi), prowadzi to do znacznych przekształceń krajobrazu
Wydobycie węgla w Polsce w latach 1950-2008
Surowce energetyczne w Polsce – gaz ziemny
• występuje na Wielkopolsce i Podkarpaciu
• mimo dużego wydobycia (5 mld m3rocznie), jesteśmy uzależnieni od dostaw z Rosji
Surowce energetyczne w Polsce – gaz łupkowy• trwają poszukiwania gazu
łupkowego (koncesje na poszukiwania)
• ocenia się, że złoża pokryją nasze zapotrzebowanie na gaz
Surowce energetyczne w Polsce – ropa naftowa• na Wielkopolsce i Podkarpaciu
• nie zaspokajamy zapotrzebowania na ropę naftową 90% importu pochodzi z Rosji
Wydobycie gazu ziemnego i ropy naftowej w Polscew latach 1950-2008
Energetyka w Polsce
Energetyka w Polsce a węgiel brunatny
• 40% krajowej produkcji energii elektrycznej
• ze względu na jego niską kaloryczność (1800-2200 kcal) i ceny transportu elektrownie węgla brunatnego usytuowano w pobliżu kopalń
• powstały 3 wielkie kompleksy górniczo-energetyczne – Turoszów, Bełchatów i Konin
• elektrownia w Rogowcu koło Bełchatowajest największa w Polsce – 4320 MW mocy
Energetyka w Polsce a węgiel kamienny
• Elektrownie cieplne opalane węgla kamiennego nie osiągają dużych mocy
• lokalizacja związana jest z obszarami o dużym zapotrzebowaniu energetycznym i o korzystnych warunkach wodnych. Największe elektrownie cieplne na węgiel kamienny to: Kozienice (2600 MW), Opole (2160 MW), Rybnik, Połaniec i Dolna Odra (po 1600 MW).
Energetyka w Polsce – elektrownie wodne
• pełnią rolę uzupełniającą
• przepływowych napędza naturalnie płynąca woda w rzekach.
• Nie osiągają dużych mocy – największa jest w Brzegu Dolnym ma 10 MW.
• szczytowo-pompowe korzystają ze sztucznego, wymuszonego obiegu wody. W okresach zmniejszonego poboru energii woda pompowana jest do zbiornika leżącego wyżej. Następnie grawitacyjnie spada i napędza turbinę
• w Żarnowcu, gdzie uzyskiwana jest moc 680 MW.
• aby uzyskać większą moc buduje się tamę powstaje jezioro zaporowe –np. Jezioro Solińskie z 82-metrową zaporą (najwyższa w Polsce, patrz też tabela).
Niekonwencjonalne źródła energii
• małe znaczenie
• elektrownie wiatrowenp. w Swarzewie koło Pucka, Cisowie koło Darłowa
• energia geotermalna sporadycznie wykorzystywana
elektrownie geotermalne
Rudy miedzi
• najważniejszy surowiec metaliczny
• Legnicko-Głogowski Okręg Miedziowy
• kopalnie w: Lubinie, Polkowicach, Rudnej, Sieroszowicach i Iwinach
• huty w Legnicy, Żukowicach (k. Głogowa) i Orsku
• wzrost produkcji - korzystna koniunktura na światowych rynkach
Rudy żelaza
• Prawie w całości rudy żelaza pochodzą z importu
• znikomą ilość rudy żelaza wydobywa się w zagłębiach: Staropolskim, Częstochowskim, Kujawskim, Dolnośląskim
• istnieje duża produkcja stali w hutach: w Krakowie (Nowa Huta) i w Dąbrowie Górniczej (“Katowice”), Bytomiu,Gliwicach, Chorzowie, Częstochowie,Zawierciu ,Stalowej Woli, Ostrowcu Świętokrzyskim, Warszawie
Rudy cynku i ołowiu
• występują w rejonie Olkusza na Górnym Śląsku
• 2 huty –w Bukownie i Miasteczku Śląskim
• Polska zajmuje 14 miejsce pod względem wydobycia rud cynkowo-ołowiowych
Siarka
• wydobywa się siarki koło Tarnobrzegu zaliczały się do największych na świecie
• od 2004 roku Polska jest jedynym państwem na świecie, gdzie na skalę przemysłową wydobywa się jeszcze siarką rodzimą(występującą w postaci czystego pierwiastka).
• uzyskuje się siarkę np. w procesie odsiarczania gazu ziemnego, przy rafinacji ropy naftowej, z gazów powstających w czasie spalania węgla, z gazów hutniczych, z pirytów, gipsów i anhydrytów
Sól kamienna
• bogate złoża
• duże pokłady soli występują na Kujawach (w rejonie Inowrocławia i Kłodawy), a nieco mniejsze na wybrzeżu
• zakłady sodowe wykorzystujące sól kamienną znajdują się m. in. w Inowrocławiu, Janikowie (Kujawy) i Krakowie
• sól używa się w produkcji chloru, te zakłady występują np. w Bydgoszczy, Inowrocławiu, Brzegu Dolnym
Wydobycie siarki rodzimej i soli kamiennej w Polscew latach 1950-2008
Surowce skalne
• piasków, żwirów, glin, iłów, które są pozostałościami po zlodowaceniach.
• wapienie, dolomity, margle, gips, kredę (pochodzące z ery mezozoicznej) występują w pasie wyżyn – od Opolszczyzny po Wyżynę Lubelską, tam też znajdują się największe cementownie, które je wykorzystują, np. w Górażdżach i Strzelcach Opolskich (Opolszczyzna), w Małogoszczy i Sitkówce-Nowinach (Kielecczyzna), w Chełmie i Rejowcu Fabrycznym (Lubelszczyzna).
• granity i bazalty (skały prekambryjskie) na Przedgórzu Sudeckim, np. w Strzegomiu, Strzelinie, Sobótce, Sulikowie
Przemysł przetwórczy - spożywczy
• Artykuły spożywcze, napoje i wyroby tytoniowe maja największy udział
• Duży wpływ na rozwój miała baza surowcowa, chłonny rynek wewnętrzny, zagraniczne inwestycje
Przemysł przetwórczy - samochodowy
• duży udział zagranicznych inwestorów
• uzależnienie od zachodnich rynków zbytu
• 10% produkcji przemysłowej
• zatrudnia 180tys. osób
• duże wpływy do budżetu - 14% eksportu
• produkuje się głównie niedrogie małe i średnie samochody
Czynniki sprzyjające rozwojowi przemysłu motoryzacyjnego:
• niskie koszty produkcji
• wysoko wykwalifikowana siła robocza
• dostęp do rynku UE
Przemysł przetwórczy - samochodowy
• a) samochody osobowe:Warszawa Żerań: Daewoo-FSO - zasłużona fabryka w której produkowano słynne Warszawy, Syreny, FSO 1300/1500 ("duży Fiat") i Polonezy. Obecnie montuje i produkuje modele koreańskiej firmy Deawoo.Gliwice: General Motors Poland - Opel (siedziba firmy w Warszawie).Bielsko Biała: Fiat Auto Poland. Fabryki w Bielsko Białej i Tychach słynęły z najpopularniejszego auta w Polsce: "malucha". Obecnie produkuje się i montuje najpopularniejsze modele Fiata
b) samochody dostawcze:Lublin: Honker-Daewoo (wcześniej Lublin słynął z produkcji Żuka, Tarpana produkowano w Poznaniu)
c) samochody ciężarowe:Jelcz i Starachowice
Przemysł przetwórczy - elektroniczny
• Obejmuje produkcję urządzeń: radiowych, telewizyjnych, telekomunikacyjnych, maszyn biurowych, komputerów, AGD
• Fabryki telewizorów w: Mławie, Kobierzycach
• Fabryki AGD w: Łodzi, ,Żarowie, Wrocławiu, Wronkach
Przemysł przetwórczy - meblarski
• Szybki wzrost w produkcji i eksporcie mebli, 2 miejsce po Chinach
Przemysł przetwórczy – przemysł zaawansowanych technologii• 0,77% PKB
• 2,8% zatrudnienie (4% w UE)
• 93 Centra Badawczo Rozwojowe (Centra B+R) w Polsce w: Krakowie, Wrocławiu, Warszawie, Trójmieście
• 182 klastry
• 40 parków naukowych
• 69 cent transferu technologii
Okręgi przemysłowe
Rozmieszczone są nierównomiernie, występują głównie w Polsce południowej. Takie rozmieszczenie okręgów związane jest m.in. z:
• uwarunkowaniami historycznymi (zabór pruski był objęty industrializacją)
• warunkami społeczno-ekonomicznymi (chłonność rynku zbytu, zasoby siły roboczej, stopień rozwoju infrastruktury technicznej)
• rozmieszczeniem surowców mineralnych
• polityką państwa
Górnośląski Okręg Przemysłowy
Wyżynie Śląskiej oraz w Kotlinie Oświęcimskiej
Decydującym czynnikiem o lokalizacji tu okręgu była baza surowcowa.
Największe ośrodki przemysłowe: Katowice, Sosnowiec, Zabrze, Bytom, Gliwice, Tychy, Chorzów, Dąbrowa Górnicza, Ruda Śląska, Piekary Śląskie, Mysłowice, Jaworzno, Świętochłowice, Siemianowice Śląskie.
Dominujące gałęzie przemysłu:
• górnictwo
• hutnictwo żelaza oraz cynku i ołowiu
• przemysł paliwowo-energetyczny
• przemysł elektromaszynowy, metalowy i maszynowy
• przemysł chemiczny
• przemysł transportowy (fabryki samochodów Opel w Gliwicach i Fiat w Tychach, producent pojazdów szynowych Konstal w Chorzowie, Bumar Łabędy)
• przemysł spożywczy
Łódzki Okręg Przemysłowy
Czynniki lokalizacji przemysłu: zasoby wody i czynniki polityczne
Główne ośrodki przemysłowye: Łódź, Pabianice, Zgierz, Aleksandrów Łódzki, Konstantynów Łódzki, Ozorków, Tomaszów Mazowiecki, Łask, Zduńska Wola i Sieradz.
Okręg ten powstał w XIX wieku i związany jest z rozwojem przemysłu włókienniczego. Jest okręgiem silnie sfeminizowanym w wyniku dużego zapotrzebowania kobiet do pracy w przemyśle lekkim
Na terenie LOP-u obserwuje się obecnie proces deglomeracji przemysłu w coraz większej odległości od Łodzi
Dominujące gałęzie przemysłu:
• przemysł włókienniczy
• przemysł odzieżowy
• przemysł wyrobów gumowych
• przemysł maszynowy (produkcja maszyn włókienniczych)
• przemysł chemiczny (produkcja włókien celulozowych i syntetycznych w Łodzi oraz barwników w Zgierzu, lekarstw, oraz wyrobów perfumeryjno-kosmetycznych)
• przemysł elektromaszynowy
• przemysł spożywczy
Warszawski Okręg Przemysłowy
czynniki lokalizacji: dogodne położenie komunikacyjne, zasoby siły roboczej, chłonny rynek zbytu i czynniki polityczne
główne ośrodki przemysłowe: Warszawa, Otwock, Ursus, Piaseczno, Wołomin, Legionowo, Nowy Dwór Mazowiecki, Pruszków, Żyrardów, Skierniewice, Mińsk Mazowiecki i Konstancin-Jeziorna.Przemysł w tym okręgu został zniszczony podczas II wojny światowej i ponowny rozkwit przeżywał w latach 50 i 60 XX wieku. Obecnie rozwija się tam przemysł wysokiej techniki.
Dominujące gałęzie przemysłu:
• przemysł elektromaszynowy (elektrotechniczny i elektroniczny)
• przemysł precyzyjny
• przemysł środków transportu (samochody)
• przemysł maszynowy (produkcja obrabiarek, maszyn budowlanych)
• przemysł chemiczny (produkcja wyrobów perfumeryjno-kosmetycznych i środków czystości)
• przemysł farmaceutyczny
• przemysł włókienniczy i odzieżowy (Żyrardów, Milanówek, Garwolin)
• hutnictwo (Huta ArcelorMittal Warszawa)
• przemysł spożywczy
• przemysł poligraficzny
Krakowski Okręg Przemysłowy
Czynniki lokalizacji: dogodne położenie komunikacyjne, czynniki polityczne i rynek zbytu oraz zasoby siły roboczej
Głównych ośrodki przemysłowe: Kraków, Skawina, Bochnia, Wieliczka, Trzebinia, Myślenice, Olkusz, Kalwaria Zebrzydowska.
Dominujące gałęzie przemysłu:
• hutnictwo (Huta ArcelorMittal oddział w Krakowie, dawna Huta im. T. Sędzimira)
• przemysł elektromaszynowy (metalowy, elektrotechniczny i elektroniczny)
• przemysł chemiczny
• przemysł farmaceutyczny
• przemysł mineralny
• fabryka kabli
• przemysł meblarski (Kalwaria Zebrzydowska)
• przemysł spożywczy (cukierniczy, tytoniowy, owocowo-warzywny)