Ponolohiyalektyurfil1

8/17/2019 Ponolohiyalektyurfil1

1/60

PONOLOHIY

A


2/60

Si Filemon, si Filemonnamingwit sa karagatan

Nakakuha, nakakuha

ng isdang tambasakanIbinenta, ibinentasa may talipapa

Ang kita nya ay nawala

ang kita nya ay nawalaPinatalo sa sakla


3/60

Introduksyon

Sa pagpapahatid natin ng mensahe, madalas natinggamitin ang paraang pasalita!

Ayon kay Santiago "#$%$&, nagsasalita ang tao kapagsiya'y bumibigkas ng mga isinaayos na tunog upangipabatid sa ibang tao ang kanyang iniisip!

Ang mga tunog na ginagamit sa pagsasalita aytinatawag na phone "tunog& o spee(h sound!

Ang agham ng wika na nag)aaral sa tamang pagbigkas"pronoun(iation& ng mga salita, tumatalakay at kung

paano nagsasalita ang isang tao ay tinatawag naponetika o phoneti(s!

Ang sangay ng phoneti(s na tumatalakay sa mgapangunahing sangkap na may kinalaman sapagsasalita at pag)uuri)uri ng ng iba't ibang tunog ngpagsasalita ay arti(ulatory phoneti(s!


4/60

Introduksyon

Ang pag-aaral ng mahalagang yunit ngtunog o ponema ay binubuo ng mgasegmental at suprasegmental.

Segmental ang mga tunay na tunog atang bawat tunog ay kinakatawan ngisang titik sa ating alpabeto.

Ang suprasegmental ay pag-aaral ng diin

(stress), pagtaas-pagbaba ng tinig (tuneo pitch), paghaba (lenghtening) at hinto(juncture).


5/60

P!"#I$A

-- ang tawag sa maagham napag-aaral ng tunog-- pinag-aaralan ang wastong

bigkas ng mga tunog natinatawag na ponema.


6/60

Ponetiko * ang galaw at bahagi ng katawan ng taosaklaw sa pag-aaral kung saan isinagawa ng tunogsa pagsasalita o wastong pagbigkas.

Ponema * ang tawag sa mga yunit ng tunog ng

isang wika ( Phoneme) phone -- tunog

eme -- makabuluhan

-- tumutukoy ito sa makabuluhang tunog % ang bawatponema ay maaaring makapagbago ng kahuluganng isang salita

#al. !asa- pasa

-- &aari ring di makapagpabago % &alayangnagpapalitan #al. 'abae-babai lalake-lalaki


7/60

Ponemang Segmental

Ang ilipino ay may *+ ponemangsegmental % + sa mga ito ay katinig atlima naman ang patinig.

&ga atinig - b, k, d, g, h, l, m, n, ng, p,r, s, t, w, y, /

Sa ating palabaybayan ang / ay hindibinigyan ng katumbas na titik. Sa halip,

isinama ito sa palatuldikan attinumbasan ng tuldik na paiwa 0 sadahilang ito0y hindi normal na tulad ngibang ponema.


8/60

Ponemang Segmental

&ahalaga ang / o tuldik na paiwa 0sapagkat nakapagpapaiba ito ng kahuluganng salita kapag inilagay sa huling pantig ngsalitang nagtatapos sa patinig. Ang tawag

sa / ay glotal o impit na tunog. Ang impit na tunog o glotal ay itinuturing na

isang ponemang katinig sa ilipino bagama0thindi ito ipinakikita sa ortograpiya ng atingwika. &ahalaga ito sa isang salita sapagkatnakapagbabago ito ng kahulugan ngdalawang salita na pareho ang baybay.

#al1 batah

2robe, bata0

2child


9/60

+ga Patinig

harap gitna likod

mataas i u

gitna e o

mababa a


10/60

Ponemang Segmental

Itinuturing ang mga patinig na siyangpinakatampok o pinakaprominenteng bahagi ngpantig. 3alang pantig sa ilipino na walang

patinig. #alimbawa1

ba % hay, ba % ba % e, u % lo, di % la

a 4s i i 4s u a 4s. u

ga1li56galing7 /i.sa6isa7ka.la56kalang7

ga1la56galang7 /u.sa 6usa ku.la56kulang7


11/60

Ponemang Segmental

&ay kani-kaniyang tiyak na dami o bilang ngmakabuluhang tunog ang bawat wika.

&akabuluhan ang isang tunog kapag nag-iba angkahulugan nito sa sandaling alisin o palitan ito.

#alimbawa0y mag-iiba ang kahulugan ng salitangbaso kapag inalis ang s at ito0y nagiging bao.

apag pinalitan naman ang s ng l, ito0ynagiging balo.

Samakatwid, ang s ay makabuluhang tunog sailipino at tinatawag itong ponemang segmental o ponema.


12/60

Sa mga katutubong salita ay malayangnagpapalitan ang 6i7 at 6e7, 6u7 at 6o7,gaya ng makikita sa sumusunod na

halimbawa1

ba.kit 8 ba.ket6bakit7 bin . ti/ 8 bin . te/6binti7

ku.0rut 8 ku.9rot6kurot7 hi . 9nug 8 hi .9nog6hinog7


13/60

Ang mga iptonggo

Ang mga diptonggo sa ilipino ay ang mgapinagsamang tunog ng isang patinig atisang malapatinig (w, y).

Sa pagbuo ng mga diptonggo,mapupunang may pagbabago sa kalidadng mga ito sa loob ng pantig.

Ang pagbabagong ito ay dahil sa paglipatng dila mula artikulasyon ng patinigpatungo sa posiyon ng malapatinighalimbawa sa salitang bu1hay.


14/60

Ang mga iptonggo

Iba pang halimbawa1

bayaw galaw langoy baboy

;ayunman, kapag ang y o w ay napapagitan sa

dalawang patinig ito ay napasasama na sa sumusunodna patinig kaya0t hindi na maituturing na diptonggo.

#alimbawa1

Ang 6uy- sa languyan ay hindi na maituturing nadiptonggo sapagkat ang 6y- ay nakapagitan na sadalawang patinig.

Ang pagpapantig sa 6languyan< la-ngu-yan at hindi la.nguy-an


15/60

+ga .laster

Ang klaster na tinatawag ding kambal-katinig, ay dalawang magkaibang katinigna magkasama sa isang pantig.

araniwang makikita ang ganitong anyo ngpantig sa mga salitang hiram sa astila atIngles. !arito ang ilang mga halimbawa1

laster sa unahan trabaho plano braso traysikel laster sa hulihan kard nars relaks


16/60

Ponemang Suprasegmental

Ang iin, bilang ponemang suprasegmental, - aylakas, bigat o bahagyang pagtaas ng tinig sapagbigkas ng isang pantig sa salitangbinibigkas. #alimbawa1 sa salitang kamay,ang diin ay nasa huling pantig na may.

- ay isang ponema sapagkat sa mga salitangmay iisang tunog, ang pagbabago ng diin aynakapagbabago sa kahulugan nito. #alimbawa1

+. #iram lamang ang /0hay ng tao.

*. Sila LAmang ang buHAY sa naganap nasakuna, kaya masasabing la+AN1siya.


17/60


2ono o intonasyon % pagtaas at pagbaba ng tinigna iniuukol sa pagbigkas ng pantig ng isangsalita, parirala o pangungusap upang higit na

maging mabisa ang ating pakikipag-usap sakapwa.

- Parang musika ang pagsasalita nang may tono% may bahaging mababa, katamtaman at

mataas.- &aaaring makapagpahayag ng iba0t ibangdamdamin, makapagbigay ng kahulugan omakapagpahina ng usapan ang pagbabago ng

tonotinig.


18/60


#alimbawa1 =

Pahayag1 * ha *

ka pon

>

Patanong1 = pon * ha

ka

Antas ng tono:4= pinakamataas

3= mataas

2= katamtaman

1 = mababa


19/60


Hinto o Antala % saglit na pagtigil ng atingpagsasalita upang higit na maging malinawang mensaheng ibig nating ipahayag sa atingkausap.

Ang hinto ay paghahati ng salita na gumagamitng sumusunod na mga pananda.

Panloob

a. &aikling hinto1 I2, (kuwit), ?2 isang krus

na panandab. &ahabang hinto1 2tuldok-kuwit, 12tutuldok,

@@@@@@@2isang mahabang guhit, 2dalawangguhit pahilis, 2palaso, -2gitling, B2tulduk-

tuldok.


20/60


#alimbawa1

+. Padre, &artin, ang tatay ko.(Ipinakikilala mo ang iyong ama saisang pari at sa kaibigan mo.)

*. #indi, si Cora ang may sala. (ipinaalamna si Cora ang may kasalanan.

=. &agalis (puno ng galis)mag-alis (maghubad, magtanggal at ibapa)


21/60


Haba % paghaba o pag-ikli ng bigkas ngnagsasalita sa patinig ng isang pantig sasalita. ;inagamit ang ganitong

notasyon . at 1 na siyang nagsasaadng kahulugan ng salita

+. Likas na haba

#alimbawa1

a. asoh - usoka1soh - isang uri ng hayop

b. pitoh - bilang na D

pi1toh - silbato


22/60


*. Panumbas na haba

a. 0aywan - e.wan c. tayo nah-te.nah

b. taingah - te.nga d. kaunti - kon.ti

=. Pinagsama na haba

a. magsasaka 2 magsasa 1 ka 2 magbubukid

magsasaka 2 magsa . sa 1 ka 2 magtatanim

b. &ananahi 2 manana 1 hi 2 modista

mananahi 2 mana . na 1 hi 2 magtatabas at

bubuo ng kasuotan.


23/60

Allophone - ang tunog na /e/ at /i/ o /o/ at /u/ay malayang nagkakapalitan na hindinagbabago ang kahulugan ng mga salita--

Diptonggo/ Malapatinig – tumutukoy ito sa

pinagsamang tunog ng isang patinig/a,e,I,o,u / at tunog ng isang malapatinig /w,y/ sa iisang pantig. (aw, iw, ow,ay ey,oy,uy)Hal. aaw, ayaw, baboy atbp.

!laste o !ambal !atinig – ito ay

magkasamang tunog ng dalawangponemang katinig sa iisang pantig"matatagpuan ito sa– inisyal, sental, pinalHal. #lusa, kwento, hwag atbp.


24/60

$aes Minimal – magkatugmang salita na hindi magkaugnayna kahulugan subalit tugmang-tugma sa bigkas maliban saisang ponema. Hal. $ala-bala " hai- pai

$onemang Malayang %agpapalitan (Allophone)– malayangnagpapalitan ang e at I" o at u. Hal. lalake- lalaki,

Impit na tunog o &lotal sa $asaa – ang ponemang ito angbukod tanging inieepesinta ng titik o leta sa halip ay tuldikna paiwa ( ' ) paa sa salitang malumi, tuldik na ( ) paa sasalitang maagsa, kung ang tunog na ito ay nasa pusisyongpinal ng salita at kung minsan iniepisinta in ito ng gitlingkung ang tunog na ito ay nasa gitna ng salita sa pagitan ngpanlapi o salitang nagtatapos sa katinig at ang kasunod na

salita ay nagsisimula sa patinig. Ang mga salitang natatapos sa tunog na impit at

tinatawag na malumi at maagsa tulad ng mga halimbawa

*alitang Malumi *alitang Maagsa

+. bata ' - hild pipi - attened

. nasa '- desie, wish tala - list,note


25/60


26/60

Ang Prinsipal na Sangkap ng Pananalita

Ang enerhiya ay ang nalilikhang presyon

o presyur ng papalabas na hiningang galing sa

baga na siyang nagpapakatal sa mga

babagtingang pantinig na siyang gumaganapna artikulador . Lumilikha ito ng tunog na

minomodipika ng bibig na siya namang

nagiging patunugan o resonador . Ang itinuturing

na mga resonador ay ang bibig at guwang ngilong


27/60

Ang bibig ng tao tingnan ang larawan ni

!S"A#$ ay may apat na bahaging mahalaga

sa pagbigkas ng mga tunog.

1.%ila at panga sa ibaba$

2.&gipin at labi sa unahan$3.'atigas na ngalangala sa itaas$

4.'alambot na ngalangala sa likod$


28/60

* uri ng ponema

Ponemang Segmental% *+ponema


l i i


29/60

Esart ng Ponemang Segmental na atinigParaan ng

Artikulasyon

Punto ng Artikulasyon

Panlabi Pangngipin Panggilagid Pangalangala Panlalamunan 1lotal

matigas malambot

Pasara

w!t

m!t

P

b

t

d

k

g

3

Pailong

m!t m n 4 5

Pasutsot

w!t

m!t

s

6

h

Frikati7

w!t

m!t

8

7

(

9

Pagilid

m!t l

Pakatal

m!t r

+alapatinig

m!t y w


30/60

Punto ng Artikulasyon%tumutukoy sa kung anong bahagi ng

bibig naisasagawa ang pagbigkas saponemaParaan ng Artikulasyon%

pagbigkas sa paraan ngpagpapalabas ng hangin sa bibig oilong.


31/60

Esart ng Segmental ng PonemangPatinig

Ayos

ng ila

'ahagi ng ila

#arap Sentral likod

mataas i u

gitna e o

mababa

a


32/60

'!#P!L!()*A


33/60

&orpolohiya

Ito ang tawag sa pag-aaral ngmga morpema ng isang wika

at ng pagbubuo ng mga itosa salita.

Einatawag din itongpalabuuan.


34/60

&orpema

Ang tawag sa pinakamaliit nayunit ng isang salita na

nagtataglay ng kahulugan.&ay tatlong uri ng morpema%

istemsalitang-ugat, panlapi atmorpemang binubuo ng isangponema.


35/60

Istem:Salitang) ugat% ay ang payak nasalitang walang panlapi. Ang mga ito aymaaaring pangngalan, pang-uri at pandiwa.

Panlapi* tinatawag na di- malaya sapagkatnalalaman lamang ang kahulugan nitokapag naisama na ito sa istem.

Einatawag na panlaping makangalan, kapag

ang nabubuong salita ay pangngalanpanlaping makauri, kapag ang nabubuongsalita ay pang-uri at panlaping makadiwa,kapag ang nabubuong salita0y pandiwa.


36/60

+orpemang binubuo ng isang

ponema &atatagpuan ito sa mga salitang buhat sa

astila%

senadorsenadora mayormayora

+ sa mga salitang nagtatapos sa o nanangangahulugan ng lalaki at sa mga salitang

nagtatapos saa na nangunguhulugang babaeF barbero barbera Aurelio Aurelia at iba pa.


37/60

'ukod sa mga istem at mga panlapi, nakabubuo rin ng mgabagong salita sa pamamagitan ng pag-uulit at pagtatambalng mga salita.

Pag)uulit)- may tatlong paraan

a. Parsyal o di-ganap na pag-uulit % unang pantig lamang

ang inuulit. #al. babasa, susulat, aawit b. ;anap na pag-uulit% buong salitang-ugat ang inuulit.#al. Araw-araw, gabi-gabi

c. umbinasyon ng parsyal at ganap na pag-uulit hal. Eutulog-tulog, sasayaw-sayaw, aalis-alis

Pagtatambal % pinagsasama sa isang pahayag ang

dalawang salitang pinagtambal para makabuo ng isangsalita.

a. &alatambalan-- hal. Esaang-gubat, bahay-ampunan

b. Eambalang-ganapF

hal. 'ahag?hari2rainbow balat?sibuyas2 maramdamin


38/60

Gri ng Pagbabagong&orpoponemiko

#! Asimilasyon : 5: o :ng:

a! Asimilasyong di) ganap : parsyal

hal. pampalengke

pambayad

pandama

pangkahoy

b. Asimilasyong ganap

hal. Pang-?palengke pamalengke pang-?bahay pamahay

pang-?tabing panabing

pang- ?kahoy pangahoy

pan-?talo panalo


39/60

/ am-0 / an-0 / ang-0

Pampuno Pandakot Pang-abono

Pambata Panligo Pang-ihip

Pambenta Panregalo Pang-ekis

pampalo Pansukat Pang-uso

Pantali Pang-ospital

Pangk ayod

pangnanay

panggisa

pangwagayway

pangyero


40/60

;! Pagpapalit ng Ponemaa. d-- r H madami H marami %pag patinigang hulihan ng unlapi.

b. d -- r H lipad? -in H lipadin H liparin-in -anJ pahid? -an H pahidan H pahiran

c. h -- n H kuha?han H kuhahan Hkuhanan

d. K -- u H laro?an H laruanH bunso H bunsung-bunso


41/60

-in- ? yari H niyari-in- ? regalo ? an H rinegaluhan H niregaluhan

b. Pagkakaltas ng ganap

hal. silid ? an H silidan H sidlan atip ? an H atipan H aptan

takip?-an H takipan H takpan


42/60

=! Pagkakaltas ng Ponema-- kung ang huling ponemang patinig ngsalitang-ugat ay nawawala sa paghuhulapi nito.hal. 'ukas ? an H bukasan H buksan

asin ? an H asinan H asnan

>! Paglilipat) diin-- kapag nilalapian ang mga salita, nagbabagoang diin nito.hal. 'asa ? -hin H basahin takbo ? -han H takbuhan uwi ? -an H uwian


43/60

?! Pagdaragdag o Pagsusudlong

-- pagdaragdag ng isa pang hulapi gayongmayroon nang hulapi ang nasabing salitang-ugat.

hal. tukso ? han ? an H tuksuhanan

%! Pag) iisa ng dalawa o higit pang salita opag)aangkop

-- pagsasama ng bahagi o pantig ng dalawang

salita.hal. wika ? mo H kamo

tayo na H tena

hintay ka H teka


44/60

Pagbubuo ng mga Salita

#! Paglalapi % pagkakapit ng iba0t ibang uri ngpanlapi sa isang salitangKugat, nakabubuo ngiba0t ibang salita na may kani-kaniyangkahulugan.

hal. Eubig

ma-?tubig 2 matubig (maraming tubig)

pa-?tubig 2 patubig (padaloy ng tubig)

tubig?-an2 tubigan (lagyan ng tubig)tubig?-in 2 tinubig (pinarusahan sa tubig)


45/60

;! Pag)uulit * paraan ng pagbuo ng salita mulasa morpemang salitang-ugat.

Pag-uulit na ganap

hal. Eaon taun-taon bahay bahay-bahay

Pag-uulit na Parsyal

usok uusok

balita bali-balitaPag-uulit na parsyal at ganap

sigla masigla-sigla

saya masaya-saya


46/60

a. Inilalarawan ng ikalawang salita ang unang salitahal. Eaong- bundok, kulay- dugo

b. Einatanggap ng unang salita ang ginagawa ng unang salitahal. Ingat- yaman, pamatid- uhaw

c. Ipinapakita ng ikalawang salita ang gamit ng unang salitahal. 'ahay-aliwan, silid- aralan

d. Isinasaad ng ikalawang salita ang pinagmulan ng unangsalitahal. 'atang-lansangan, kahoy- gubat

e. asabay o katimbang ng ikalawang salita ang unang salitahal. Grong- sulong, lulubog-lilitaw


47/60

Pagtatambal ng dalawang salitang-ugatna maaaring makalikha ng ikatlong

kahuluganhal.

basag ? ulo 2 basagulo

anak? pawis 2 anakpawisdalaga? bukid 2 dalagambukid


48/60

S)&,A-S


49/60

Sintaks

Ang pagkakaalam kung paano pinagsasama-sama ang mga salita para bumuo ng mgaparirala at mga pangungusap.

Ito ay may kinalaman sa sistema ng mga

tuntunin at mga kategori na siyang batayanng pagbubuo ng mga pangungusap.

Pag-aaral ng istruktura ng mga pangungusap.

+a. L binulsa ko ang mabangong panyo

+b. L bumulsa ko ang mabangong panyo

+c. L Ibinulsa ko ang mabangong panyo.


50/60

Parirala at Sugnay Sugnay

-- isang lipon ng mga salitangmay simuno opaksa at panaguri-- buo o hindi buo ang diwa.

+. Sugnay na makapag-iisa % nagtataglay ng

buong diwa o kaisipan.#al. Ako ay nakahiga,nang siya0y umalis.

*. Sugnay na di-makapag-iisa % di buo ang diwahal. ung ako0y mayaman, hindi na ako

magtatrabaho.+ Parirala -- lipon ng salita na walang paksa o simuno at

panaguri at wala ring buong diwa o kaisipan.


51/60

Pangungusap Isang salita o lipon ng mga salita na

nagpapahayag ng buong diwa.

* 'ahagi ng pangungusaparaniwang ayos % nauuna ang panaguriMi- karaniwang ayos% nauuna ang paksasa panaguri. (ay)


52/60

Anyo ng Pangungusap

#! Payak na pangungusap% binubuo ng isangpaksa at isang panaguri na may iisang diwa

a) &ay payak na paksa at payak na panaguri.#al. Pinsan ko po siya.

b) &ay tambalang paksa at payak na panaguri.hal. Nagsusulat ng komposisyon ang guro at angmga mag-aaral.

c) &ay payak na paksa at tambalang panagurihal. Ang mga bata ay nagsasayaw at umaawit .

d) &ay tambalang panaguri at tambalang paksa.hal. Namimili ng paninda sa ibang bansa atnagbebenta sa Pilipinas sina Aling !ena at&enchie.


53/60

;! 2ambalang Pangungusap-- binubuo ng dalawang magkatimbang na payakna pangungusap.-- dapat magkaugnay ang mga ito at nagkakaisasa kahulugan.Pandugtong 2 pangatnig 2 at, o, pero, ngunit,subalit o datapwat , 1 ,

Pagpapahaba ng


54/60

Pagpapahaba ngPangungusap

#! Pagpapahaba sa pamamagitan ng kataga

kataga) pa,ba,man,naman,nga,pala at iba pa.

;! Pagpapahaba sa pamamagitan ng panuring

panuring 2 na at ng

-- tinatawag na kumplemento ang bahagi ngpanagui na nagbibigay ng kahulugan sa pandiwa.

a. umplementong tagaganap% pinangungunahanito ng panandang ng at mga panghalili nito.

hal. Itininda ng kaibigan na babae ang bestida.


55/60

b. umplementong Eagatanggap-- kung sino angmakikinabang sa sinasabi ng pandiwaPananda% para sa, para kay, at para kina.hal. !agpaluto ng pagkain si "ouie para samga bisitang darating.

c. umplementong ;anapan% Pananda% sa hal. !agpiknik sila sa tabing ilog.

d. umplementong Sanhi % Isinasaad dito ang

kadahilanan ng pangyayari ng kilos ngpandiwa.Pananda% dahil, sa, kayhal. Mahil kay Nosa, nahuli ng dating si !ora.


56/60

e. umplementong "ayon % tinutukoy angbagay.

Pananda % ng

hal. !agtinda ng sapatos si !anay.

O. umplementong agamitan oinstrumento-- tumutukoy ito sa kung

anong instrumento o kagamitan angginagamit para maisakatuparan angkilos ng pandiwa.


57/60

=! Pagpapahaba sa pamamagitan ngpagtatambal

-- maaaring magtambal ang dalawang

batayan o payak na pangungusap sapamamagitan ng mga pangatnig na at,ngunit, datapwat, subalit, saka at iba pa.

#al. Mumating ang kanyang guro sakanilang bahay subalit nakaalis na angkanyang mga magulang.


58/60

Pokus ng Pandiwa Eumutukoy sa kaugnayan ng pandiwa sa

paksa ng pangungusap.

+.Pokus sa Eagaganap o aktor% kapag ang

paksa ng pangungusap ang tagaganap onagsasagawa ng kilos na isinasaad ngpandiwa.Panlapi% mag,um, mang, makapag, maka,at mag.#al. !agsulat ng tula si Perla.


59/60

*. Pokus sa layon% kung ang paksa ng pangungusapay ang layon ng pandiwa.Panlapi% i-, -an, ma, ipa-, at %in#al. Ipadadala ko na kay "orna ang relong biniliko.

=. Pokus sa ;anapan % kung ang paksa ay ang lugarna pinangyarihan ng kilos na isinasaad ngpandiwa.Panlapi-- -an, pag-, mapag, at pang- an han.

#al. Pinaglutuan ni !ena ng 'igas ang kawayan.>. Pokus na Eagatanggap o Pinaglalaanan% kung ang

paksa ng pangungusap ay ang tagatanggap opinaglalaanan ng kilos.Panlapi% I, ipang- , at ipag.


60/60

. Pokus na kagamitan (Instrumental) -- kung angpaksa ay kagamitan o kasangkapan ng kilos.

Panlapi% ipang-.

#al. Ipang-aasim ni Nosa sa sinigang ang sampalok.

.

Pokus sa Sanhi% nasa pokus sa sanhi o kadahilananang pandiwa kung ang paksa ng pangungusap angsanhi o dahilan.

Panlapi% ika-,

#al. Ikaliligaya ko ang pagtira sa iyong bahay.

D.

Pokus Nesiprokal% kung ang paksa ng pangungusapay siyang tagaganap o tagatanggap ng kilos.

Panlapi-- mag-, at mag %an.

#al. &uling nagsumbatan ang magkaibigan.

Documents

Ponolohiyalektyurfil1