Traustur grunnur gerir frekari verðmætasköpun mögulega, bæði í orkuvinnslu og orkunýtingu

Krafla(1977)

Hrauneyjafoss(1981)Sigalda

(1978)Búrfell(1969)

Blanda(1991)

Fljótsdalur(2007)

Bjarnarflag(1969)

Búðarháls(2014)

Sog(1937)

Laxá(1939)

Sultartangi(1999)

Vatnsfell(2001)

Rio Tinto Alcan(1969)

Elkem(1979)

Norðurál(1998)

Alcoa(2007)

Becromal(2009)

Verne Holdings(2012)

GMR(2013)

13 TWst

0,4 TWst

50 ma kr

2010 2011 2012 2013 Alls

50 ma kr

2010 2011 2012 2013 Alls

Niðurgreiðsla lána Fjárfesting í orkumannvirkjum

2010-2013 greiddi Landsvirkjun skuldir og fjárfesti í orkumannvirkjum fyrir samtals 100 milljarða króna

Eftirspurn frá traustum iðngreinum

Nýlega var framleiðsla álvers Rio Tinto Alcan í Straumsvík aukin um 15.000 tonn

Unnið er að því að auka framleiðslu álvers Norðuráls á Grundartanga um allt að 50.000 tonn

Bjartsýni á álmarkaðiFjárfesting alþjóðlegra fyrirtækjastaðfestir samkeppnishæfni Íslands

„Því er spáð að notkun áls til bíla-framleiðslu þrefaldist á næstu árum“(Samál, 2014)

„Greinendur á markaði gera ráð fyrir um 6% árlegum vexti á næstu árum.“(Samál, 2014)

„Staðsetning Íslands, ekki síður en hversu umhverfisvæn framleiðslan er, er klárlega styrkur íslenskra álframleiðenda“(Ragnar Guðmundsson, forstjóri Norðuráls, 2014)

“CRU expects production to increase in locations with renewable power, predominantly Iceland and Norway”(Aluminium Long Term Market Outlook, 2013)

Aukin eftirspurn kísilmálms kallar á aukna vinnslu og iðnaðurinn horfir að miklu leiti til Íslands

“Based on the availability of affordable electric power, Iceland will likely become an important silicon producer in the future.”

(CRU Silicon Metal Market Outlook, 2014)

USIThorsil

PCC

Netumferð um gagnaver mun tvöfaldast næstu 3 ár og iðnaðurinn horfir í auknum mæli til Norðurlanda

“We believe the potential for server halls in the Nordic region is great, since we can give access to CO2-free electricity. There is a potential of an annual use of 20 TWh within five to 10 years”

(Torbjörn Wahlborg, head of Vattenfall’s Nordic operations)

Verne Global

Facebook

Google

Svalt loftslag minnkar kostnað

við kælingu

Samkeppnisforskot Íslands

Hagstættverð

Öruggafhending

Langirsamningar

Endurnýjanlegorka

Góðstaðsetning

Krefjandi markaðsumhverfi raforku

Markaðsumhverfi raforku

HSLandsvirkjun AðrirON

Almenntatvinnulíf

Íslenskheimili

Verðmyndun stýrist af:− Samkeppnislögum− Eftirspurn og framboði− Kostnaði nýrra virkjana

[TWst]Orkufrekir viðskiptavinir

12,8

3,4

1,30,5

Verðlagning raforkuM

W

Orkufrekur iðnaður

Dýrari vinnsla = hærra verð

Ódýrari vinnsla = lægra verð

Íslensk heimili og almennur atvinnurekstur

Aðrir kraftar verðmyndunar:− Framboð og eftirspurn− Magn og tímalengd− Mótaðilaáhætta

50 m kr 150 m kr

1.300 m kr

Íslenskheimili

Almennuratvinnurekstur

Alþjóðleguriðnaður

Landsvirkjun í almannaeiguLægri skattar / aukin þjónusta

Ferskt fjármagn erlendis fráJákvæð áhrif á íslenskt hagkerfi

Einn dollari í verðhækkun eykur arðgreiðslugetu Landsvirkjunar um 1.500 milljónir króna á ári.

Er hærra raforkuverð gott fyrir þig?

Smærri notendur með kröfur um viðbragðsflýti ýta á orkuiðnaðinn að endurskoða vinnuferli og nálgun

Norðurál Rio TintoAlcan

Alcoa

Kísilmálmbræðsla

Hreinkísilvinnsla

Gagnaver Koltrefjavinnsla

Stálbræðsla

Þörungarækt

Fiskeldi

Efnaiðnaður

Ylrækt Kísilkarbíðvinnsla

Áframvinnsla

Stækkanir

Afhverju er Landsvirkjun að kanna hagkvæmni sæstrengs?

Sæstrengur stækkar kökuna

1,5 TWst

1,5 TWst

Hefðbundinorkuvinnsla

Óhefðbundin ogdýr orkuvinnsla

Orkuvinnsla inná sæstreng

Aukin vinnslugeta samhliða fjölgun á hverflum í núverandi vatnsaflsvirkjunum

Raforka bundin í samningum við iðnað en ekki notuð

Öryggisbirgðir sem ávallt eru til staðar í einangruðu kerfi til að hindra orkuskort

Vatn sem rennur framhjá virkjunum þegar lón fyllast á haustin

Umframorka í einangruðu kerfi

Þurrt ár = 4 TWst

Blautt ár = 6 TWst

Farsæl uppbygging í fortíð skapar fjölbreytt viðskiptatækifæri í framtíð

Á fjórum árum greiðir Landsvirkjun niður skuldir og fjárfestir fyrir 100 milljarða króna

Raforkulög og aukin eftirspurn orsaka breytt markaðsumhverfi á Íslandi

Breytt markaðsumhverfi felur í sér krefjandi áskoranir í raforkuvinnslu

Hækkandi raforkuverð mun hafa mjög jákvæð áhrif á lífskjör á Íslandi

Rammaáætlun er mikilvæg til að skapa skýra langtímasýní orkuiðnaði

Samantekt

Ákvörðun um nýtingu eða verndun er mikið hagsmunamál

Ákvarðanir til langs tíma

Verðmætar en takmarkaðar auðlindir

Mikilvægt að ná breiðri sátt

21

Vatnsafl 14 kostir

Jarðvarmi 6 kostir

Vindur 2 svæði, 5 lundir

Virkjunarkostir til athugunar

22

,

VatnsaflJarðvarmiVindur

Mat fer fram á mismunandi stigum á ólíkum forsendum

Í lykilhlutverki eru Alþingi, sveitarstjórnir, stofnanir, verkefnisstjórn, sérfræðingar, hagsmunaaðilar og almenningur

Nýting orkulinda á sér langan aðdraganda

23

Skipulagsferli

Framkvæmdar ogvirkjunarleyfiRammaáætlun

Mat á umhverfisáhrifum Framkvæmd

Rammaáætlun gegnir mikilvægu hlutverki

Flókið viðfangsefni sem á sér langa sögu

24

Heildstæð langtímaáætlun

Fjallað um verndar- og orku-nýtingargildi landsvæða

Efnahagsleg, umhverfisleg og samfélagsleg áhrif nýtingar

Flokkun virkjunarkosts í orkunýtingar- eða verndar-flokk þýðir ekki sjálfkrafa að kosturinn verði nýttur eða allt landsvæðið sem hann hefur áhrif á verði friðlýst

Rammaáætlun

25

Skipulagsferli

Heildstæð áætlun til langs tíma þar sem virkjunarkostir eru flokkaðir í nýtingarflokk, verndarflokk og biðflokk

Margir ólíkir þættir til skoðunar

Gögn rammaáætlunar miðast við umhverfismat áætlunar

Samráð og kynning með þátttöku almennings og hagsmunaaðila

Eftir flokkun í rammaáætlun tekur við frekari málsmeðferð

Framkvæmdar ogvirkjunarleyfiRammaáætlun

Mat á umhverfisáhrifum Framkvæmd

Þegar virkjunarkosturhefur verið flokkaður í nýtingarflokk tekur viðmat á umhverfisáhrifum

Lagt mat á áhrifvirkjunarframkvæmdará umhverfið

Mat á umhverfisáhrifum

26

Skipulagsferli

Til grundvallar er áætlun um rannsóknir og matsferlið

Gögn um grunnástand umhverfis og virkjunarkostinn

Skýrsla um mat á umhverfisáhrifum send Skipulagsstofnun

Umsagnir almennings og hagsmunaaðila

Skipulagsstofnun veitir álit með skilyrðum og kröfum um mótvægisaðgerðir ef við á

Framkvæmdar ogvirkjunarleyfiRammaáætlun

Mat á umhverfisáhrifum Framkvæmd

Flokkun virkjunarkosta í rammaáætlun og mat á umhverfisáhrifum framkvæmda eru ólíkar ákvarðanir

Tilgangurinn ekki sá sami -gagnakröfur mismunandi

Skiptir miklu máli fyrir virkjunaraðila að leikreglur séu skýrar

27

Rammaáætlun – staðan nú

2. áfanga lokið

8 virkjunarkostir voru þó teknir út til áframhaldandi skoðunar og eru nú til umfjöllunar á Alþingi

3. áfangi hafinn þar sem 82 virkjunarkostir eru til umfjöllunar

28

Landsvirkjun styður markmið rammaáætlunar en ferlið þarf að bæta

Rammaáætlun –tækifæri til að gera betur

Nauðsynlegt að efla skilning og upplýsingagjöf um rammaáætlun

Það þarf að meta alla þætti, þ.e. umhverfi, samfélag og efnahag, til þess unnt sé að taka upplýstar ákvarðanir til framtíðar

Staða rammaáætlunar innan heildarferilsins þarf að vera skýr

Gera þarf ferlið skilvirkara og huga betur að gagnakröfum og tímamörkum

Rammaáætlun er mikilvægt tæki til að meta heildstætt hvaða landsvæði eru fallin til orkunýtingar

Raforkuvinnsla 2013

Íslenska raforkukerfið er 100% endurnýjanlegt

Jarðvarmi29 %

Vatn71 %

18.1 TWst

175 MW

37 MW

7 MW

423 MW

14 MW

150 MW

28 MW

690 MW

940 MW89 MW

63 MW

2 MW Vatnsafl uppsett afl

Vindur uppsett aflJarðvarmi uppsett aflFlutningskerfið

Heimild: IEA – World Energy Outlook 2013

Mikill vöxtur í endurnýjanlegum orkugjöfum á heimsvísu

Áætlað er að vindorka muni vaxa mun hraðar en vatnsorka á næsta áratug

Jarðvarmi til raforku-vinnslu nýtanlegur á fáum stöðum í heiminum

0

1000

2000

3000

4000

5000

6000

2011 2020 2035

TWst.

Vatnsorka Vindorka Jarðvarmi

30%

70%

210%

540%

90% 330%

Samspil fjölbreyttra orkukosta

Álag

Á hverju augnabliki þarf vinnsla að vera jöfn álagi

Tími

Samspil fjölbreyttra orkukosta

Álag

Á hverju augnabliki þarf vinnsla að vera jöfn álagi

Vinnsla jarðvarmavirkjana er jöfn allt árið

Jarðvarmavirkjanir bregðast ekki breytingum í álagiTími

Samspil fjölbreyttra orkukosta

Álag

Á hverju augnabliki þarf vinnsla að vera jöfn álagi

Vindlundir vinna orku þegar vindur blæs

Ekki er hægt að stjórna vinnslu vindlunda

Vinnsla jarðvarmavirkjana er jöfn allt árið

Jarðvarmavirkjanir bregðast ekki breytingum í álagiTími

Samspil fjölbreyttra orkukosta

Álag

Á hverju augnabliki þarf vinnsla að vera jöfn álagi

Vatnsafli er mjög auðvelt að stjórna

Vatnsafl tryggir að vinnsla og notkun sé jöfn

Vindlundir vinna orku þegar vindur blæs

Ekki er hægt að stjórna vinnslu vindlunda

Vinnsla jarðvarmavirkjana er jöfn allt árið

Jarðvarmavirkjanir bregðast ekki breytingum í álagiTími

Vatnsaflskostir

Eiginleikar vatnsafls

Tegundir vatnsaflsvirkjana

Rennslisvirkjanir

Miðlunarlón

Geyma bæði orku og vatn

Geta miðlað flóðum ogminnkað áhrif þeirra

Minnkar varnarleysigagnvart þurrkatímabilum

Dæluvirkjanir

Hlýnun loftslags og bráðnun jökla mun auka vinnslumöguleika vatnsafls enn frekar

Stækkun vatnsafls-virkjana gefur tækifæri á frekari nýtingu þeirra vatnsfalla sem þegar hafa verið virkjuð

Tækifæri

14 kostir í athugun

Sumir hafa verið til athugunar í áratugi

Vatnsafl

40

,,

Skatastaðir Hrafnabjörg

Fljótshnjúkur

SkrokkaldaNorðlingaalda

Hólmsá

TungnaárlónStóra Laxá

HoltUrriðafoss

Bjallavirkjun

Blanda

BúrfellHvammur

14 kostir í athugun

Sumir hafa verið til athugunar í áratugi

Næstu vatnsaflskostir • Stækkun Búrfells• Hvammsvirkjun

41

,,

BúrfellHvammur

Vatnsafl

Skipulagsstofnun hefur úrskurðað að stækkun um allt að 140 MW sé ekki matskyld

Engin ný lón eða stíflur

Áætluð gangsetning um mitt ár 2018

Stækkun Búrfellsvirkjunar100 MW

Búrfellsstöð

Bjarnarlón

Fossá

Nýtt stöðvarhús

Búrfellsstöð

Bjarnarlón

Fossá

Skipulagsstofnun hefur úrskurðað að stækkun um allt að 140 MW sé ekki matskyld

Engin ný lón eða stíflur

Áætluð gangsetning um mitt ár 2018

Stækkun Búrfellsvirkjunar100 MW

Rennslisvirkjun

Ofan náttúrulegra laxgengra svæða

Áætluð gangsetning í lok árs 2018

Hvammsvirkjun 93 MW

Viðey

Hagi

Búrfell

Viðey

Hagalón

Hagi

Búrfell

Rennslisvirkjun

Ofan náttúrulegra laxgengra svæða

Áætluð gangsetning í lok árs 2018

Hvammsvirkjun 93 MW

Vindorkukostir

Rannsóknarverkefnið

Áherslur:• Rekstur við íslenskar

aðstæður, raunkostnaður, uppitími og nýtnihlutfall, umhverfis- og samfélagsáhrif

Nýtnihlutfall = 42% • Nýtnihlutfall er reiknað

miðað við hæstu mögulegu útkomu og er einn helsti mælikvarði á hagkvæmni staðsetningar

47

Af hverju á Íslandi?

• Sterkur og stöðugur vindur

• Vindaðstæður svipaðar og á hafi úti

• Miklar tækniframfarir• Kostnaður fer lækkandi• Samlegðaráhrif • Einföld uppsetning• Skalanlegar einingar• Framkvæmdir að mestu

afturkræfar

Heimild: http://www.3tier.com/static/ttcms/us/images/support/maps/3tier_5km_global_wind_speed.pdf 48

49

Þriðja stoðin í orkukerfi Landsvirkjunar?

Blanda

Haf við Búrfell

Mælingar víðsvegar um land

Tvö svæði til frekari skoðunar• Þjórsár- og

Tungnaársvæðið• Við Blönduvirkjun

Verkhönnunarferli hafiðMat á vindhraða, ísingu, iðum og straumhvörfumí masturshæðHelstu niðurstöður:• Stærð og aflgeta

vindmylla• Bestun á uppröðun

vindmylla innan svæðis• Umhverfisáhrif

framkvæmdar

Búrfellslundur allt að 200 MW

50

Tillaga að matsáætlun liggur fyrirHelstu umhverfisþættir• Ásýnd• Hljóðvist• Fuglar• Samfélag

Mat á umhverfisáhrifum

51

Jarðvarmakostir

Eiginleikar jarðvarmanýtingar

Jarðvarmi hefur lengi veriðnýttur til baða, húshitunar, raforkuvinnslu o.fl.Stór hluti auðlindarinnarenn ónýttur

Eiginleikar jarðvarmanýtingar

Varfærin uppbygging tryggirsjálfbæra nýtinguUndirbúningskostnaður erhlutfallslega hárTækifæri til frekari nýtingar

Stærri hluti jarðhitageymisnýttur með dýpri holum oglengri stefnuborunum

Skiljuvatnsvirkjanir getabætt nýtingu jarðhita tilraforkuvinnslu um 5-20%

Frekari nýtingauðlindarinnar

Möguleg nýting orku- ogefnastrauma frá jarðhita-virkjunum til að styðja viðuppbyggingu iðnaðar

Hugsanleg hagnýtingónýttrar framleiðslugetuí raforkukerfinu

Frekari nýtingauðlindarinnar

Jarðvarmi

6 kostir í athugun

Áhersla á varfærna nýtingu með upp-byggingu í þrepum

57

GjástykkiKrafla

BjarnarflagFremri námur

Hágöngur

Þeistareykir

6 kostir í athugun

Áhersla á varfærna nýtingu með upp-byggingu í þrepum

Næsti jarðvarmakostur • Þeistareykjavirkjun

58

Þeistareykir

Jarðvarmi

Þeistareykjavirkjun 90 MW

Undirbúningur í fullum gangi

Tveir 45 MW áfangar

Áætluð gangsetning 1. áfanga haustið 2017

Mat á umhverfisáhrifum fyrir allt að 200 MW virkjun liggur fyrir