PRAKTISCHE GIDS VOOR STORTKLAAR ......met traditioneel verdicht beton en 3 werven waar reeds zelfverdichtend beton werd toegepast). Uit de metingen bleek dat de tijdsbestedingen sterk

PRAKTISCHE GIDS VOOR STORTKLAAR

ZELFVERDICHTEND BETON

1

Praktische gids voor stortklaar zelfverdichtend beton

Ann Van Gysel Thomas Cools

Petra Van Itterbeeck

Resultaten van het IWT-TETRA project 130226Stortklaar zelfverdichtend beton

Naar een optimale integratie in het bouwproces

2

ISBN: 9789491999116

DisclaimerDe inhoud van deze publicatie is gebaseerd op de huidige kennis en stand van de wetenschap en werd uitgewerkt met de grootste zorgvuldigheid en naar best vermogen. De gepresenteerde informatie wordt evenwel louter bij wijze van inlichting aangeboden wat door de gebruiker uitdrukkelijk wordt aanvaard: hij kan daarom geen rechten ontlenen.De auteurs [WTCB – KU Leuven] wijzen elke verantwoordelijkheid af met betrekking tot de volledigheid, de exactheid en de nauwkeurigheid van de aangereikte informatie alsook met betrekking tot de handelingen, interpretaties en/of beslissingen die, geheel of gedeeltelijk, op deze informatie gebaseerd zullen zijn. De auteurs kunnen bijgevolg in geen enkel geval aansprakelijk worden gesteld voor enige schade of enig nadeel, hetzij rechtstreeks hetzij onrechtstreeks, veroorzaakt door (het gebruik van) de verschafte informatie.

© 2015 KU Leuven - WTCB

3

Inhoud

Voorwoord 5

Procesoptimalisatie en -innovatie 7

Bekistingsdrukken van zelfverdichtend beton 17

Uitvoeringstechnische aspecten bij het gebruik van stortklaar zelfverdichtend beton 27

Technische innovaties 43

Portfolio voorbeeldprojecten 51

4

5

Voorwoord

Voorliggend boekje vat de resultaten samen van het TETRA-project ‘Stortklaar zelfverdichtend beton – naar een optimale integratie in het bouwproces’ en bevat daarnaast een portfolio met inspirerende voorbeelden van uitgevoerde bouwwerken in stortklaar zelfverdichtend beton.

Het projectteam samengesteld uit medewerkers van de onderzoeksgroep ‘Materialen en structuren’ van Technologiecampus De Nayer (KU Leuven), Campus Carolus (KU Leuven) en het WTCB hebben dit project samen uitgevoerd met als doelstelling de economische en technische relevantie van dit innoverend materiaal aan te tonen en de toepassing van het stortklaar zelfverdichtend beton in Vlaanderen op korte termijn en op grote schaal te stimuleren.

Dit project werd mogelijk gemaakt door de financiële steun van het IWT en van de gebruikersgroep, waarin 18 bedrijven zich hebben geëngageerd. Samen met het projectteam hebben zij het te volgen pad uitgezet en het onderzoek ondersteund, door het aanreiken van ideeën en het uitvoeren van testcases.

Deze gids richt zich naar bouwprofessionelen, die reeds over een basiskennis van zelfverdichtend beton beschikken en wensen af te toetsen welke mogelijkheden stortklaar zelfverdichtend beton hen kan bieden.

Ann Van GyselProjectleider

Technologiecampus De Nayer – KU Leuven

6

7

Procesoptimalisatie en -innovatie

Zelfverdichtend beton is goed ingeburgerd in de prefabsector, waar de voordelen van dit type beton optimaal worden gevaloriseerd. De toepassing ervan op de werf is echter zeer bescheiden, terwijl ook daar de voordelen benut zouden kunnen worden. Het materiaal combineert een energetisch voordelige aanwending met een kwalitatief hoogstaande constructie: een snellere verwerking, verbetering van de arbeidsomstandigheden en het verbeteren van de kwaliteit van het beton (grote homogeniteit en dichtheid, geen grindnesten, mooie oppervlaktestructuur, e.a.) kunnen de hogere materiaalkost compenseren.

Om te achterhalen waarom stortklaar zelfverdichtend beton niet vaak gebruikt wordt op de werf, werd in 2012 een enquête afgenomen bij een aantal Vlaamse bedrijven werkzaam in de bouwsector. Hieruit bleek dat onzekerheid betreffende de economische haalbaarheid en de nodige technische knowhow bij de uitvoering de belangrijkste knelpunten vormden.

8

Inventariseren van de bouwprocessen

In samenwerking met de bedrijven werden de huidige processen van voorschrijven van beton tot en met de uitvoering (bekisten, storten van het beton en ontkisten) geïnventariseerd. Niet enkel de processen binnen de bedrijven, ook de interactie tussen de verschillende actoren werden hierbij geanalyseerd (wie doet wat?). Om meer inzicht te verwerven in de tijdsbestedingen van de verschillende actoren in het bouwproces werden tijdsmetingen uitgevoerd op 16 werven in Vlaanderen (13 werven met traditioneel verdicht beton en 3 werven waar reeds zelfverdichtend beton werd toegepast). Uit de metingen bleek dat de tijdsbestedingen sterk afhankelijk zijn van het type element dat werd uitgevoerd op de betreffende werf. Toch kunnen er, na een uitvoerige evaluatie, verschillende in elk werk terugkerende taken gedefinieerd worden.

Na analyse van de geregistreerde tijden werden gemiddelde tijden per taak (en subtaken) bepaald, die gebruikt werden om simulaties uit te voeren.

Simulatie op basis van de huidige werkprocessen

Om de impact van het gebruik van stortklaar zelfverdichtend beton te begroten, werden twee scenario’s gesimuleerd: enerzijds een uitvoering met traditioneel verdicht beton en anderzijds de alternatieve uitvoering met zelfverdichtend beton. Deze simulatie werd voor beide betontypes opgesteld uitgaande van de huidige werkwijze van de aannemers.

Als bouwelement werd een kelderverdieping beschouwd bestaande uit buitenwanden zonder openingen en binnenwanden met deuropeningen, alle bekist met een systeembekisting. In beide scenario’s werd aangenomen dat het beton verpompt werd. De simulatie gaat ervan uit dat er geen zichtbeton wordt geëist.

De simulatie werd opgesteld vanuit het standpunt van de aannemer, die het beton bestelt en verwerkt. Zowel de totale arbeidskost, materiaalkost als de materieelkost voor het bouwen van de wanden werden in kaart gebracht. Er werd geen rekening gehouden met de additionele kost en tijdsbesteding van de betoncentrale voor het vervaardigen, leveren en controleren (op werf en centrale) van het zelfverdichtend beton. Extra werk verbonden aan het ‘aanbieden’ van zelfverdichtend beton is immers verrekend in de prijs van dit beton. Anderzijds zorgt het zelfverdichtend beton voor een

9

hogere afwerkingsgraad en minder herstellingskosten ten opzichte van traditioneel verdicht beton. Vermits de tijdsmetingen geen informatie hebben opgeleverd betreffende deze herstellingen, is deze taak niet opgenomen in de simulatie.

De lengte van de wand die per fase wordt bekist en gebetonneerd, wordt bepaald door de capaciteit van de ploeg bekisters. Om deze capaciteit vast te leggen werd een cyclus gedefinieerd die volgende vier taken bevat: ontkisten, nazorg (dichten van centerpengaten), bekisten en storten van het beton. Tijdens elke werkdag (8 uur) moet één cyclus doorlopen worden.

Figuur 1 geeft de doorlooptijd (per cyclus) van de verschillende taken weer voor de uitvoering van de wanden. De bekistingsfase vraagt het meeste tijd. In het huidige werkproces wordt, omwille van onzekerheid, voor zelfverdichtend beton extra tijd besteed aan het afdichten van de bekisting. De doorlooptijd van de stortfase halveert bij het gebruik van zelfverdichtend beton, vermits het beton niet meer getrild moet worden. De gerealiseerde tijdswinst weegt echter niet op tegen de grotere doorlooptijd van de bekistingsfase. Bijgevolg wordt per cyclus een kleinere lengte uitgevoerd waardoor de doorlooptijd van de ontkistings- en nazorgfase daalt.

0

50

100

150

200

250

300

350

Bekistingsfase Stortfase Ontkistingsfase Nazorgfase

Doo

rloop

tijd

[min

uten

]

TVB

ZVB

Figuur 1: Doorlooptijd per cyclus volgens de huidige werkprocessen

10

Op basis van de gedefinieerde randvoorwaarden werd de kostprijs van het volledige project bepaald. Zowel de totale arbeidskost, de materieelkost (bekistingen, huur betonpomp, e.a.) als de materiaalkost (beton) werden in rekening gebracht aan de huidige marktprijzen. Zo wordt de materiaalprijs voor zelfverdichtend beton vastgelegd op 170% van de materiaalprijs van traditioneel verdicht beton. De wapening werd niet verrekend vermits deze materiaalkost in beide gevallen gelijk is. Figuur 2 geeft een synthese van deze kostprijsberekening.

Werk- en procesoptimalisatie

Uit de simulatie blijkt dat de materiaalkost van het zelfverdichtend beton een grote impact heeft op de totale kostprijs van het project. De kostprijs wordt enerzijds bepaald door de duurdere bestanddelen en anderzijds door de extra opvolging en controle door de betoncentrale. Wanneer het materiaal frequenter wordt toegepast en de esthetische eisen die aan zichtbeton worden gesteld, niet steeds gevraagd worden, is een prijsdaling niet uit te sluiten.

49% 52%

43%

70%8%

6%

0%

50%

100%

150%

TVB ZVB

Verhouding tot de totale kostprijs van

het werk uitgevoerd in TVB

Materieelkost

Materiaalkost

Arbeidskost

Figuur 2: Kostprijs in verhouding tot totale kostprijs van het werk uitgevoerd inTVB

11

Het gebruik van zelfverdichtend beton opent mogelijkheden voor procesoptimalisatie. Door de huidige manier van werken aan te passen, is het mogelijk een rendabeler project te verkrijgen door gebruik te maken van ZVB. Het project beoogt hierbij het gebruik van zelfverdichtend beton voor structurele betonelementen, die niet in zichtbeton worden uitgevoerd.

Vandaag wordt bij het gebruik van stortklaar zelfverdichtend beton gevreesd voor lekkage van het vloeibare beton doorheen de naden en het leegvloeien van de bekisting. Daarom wordt veel aandacht en tijd besteed aan het extra afdichten van bekistingsnaden. Dit is uiteraard nuttig voor de uitvoering van elementen in zichtbeton waar het esthetisch aspect belangrijk is. Onderzoek, uitgevoerd in het kader van dit project, toont aan dat deze extra afdichting niet noodzakelijk is voor niet-zichtbeton elementen.

Een ander belangrijk aspect in het voordeel van zelfverdichtend beton, is de daling in tijd die besteed moet worden aan herstellingen van het beton. De kwaliteit van werken uitgevoerd in zelfverdichtend beton is in vele gevallen beter dan bij vergelijkbare werken in traditioneel verdicht beton. Verschillende testcases uitgevoerd binnen het project hebben dit aangetoond. Een nauwkeurig beeld van de gemiddelde herstelkost van ontkiste elementen op bouwwerven was echter moeilijk in te schatten, waardoor dit niet opgenomen werd in de simulatie.

Bij het meten van de tijdsbestedingen werden lange wachttijden bij een deel van de arbeidersploeg geregistreerd, omdat het storten van zelfverdichtend beton kan uitgevoerd worden door één persoon. De inzet van arbeiders kan dus verder geoptimaliseerd worden door de ploegen flexibeler in te zetten voor andere taken. Globaal gezien zal dit leiden tot een kortere uitvoeringstermijn en dus een snellere oplevering van het uitgevoerde werk.

Het gebruik van stortklaar zelfverdichtend beton biedt de mogelijkheid de bekistingen langs onder te vullen door middel van een betonpomp. Bij deze stortwijze vervalt de tijd die nu besteed wordt aan het plaatsen van stellingen en veiligheidsvoorzieningen nodig voor het werken op hoogte. Bovendien wordt de werksituatie voor de arbeiders veiliger en moet slechts één arbeider de vulling van de bekisting controleren. Extra aandacht moet besteed worden aan het zelfnivellerend karakter van het beton zodat de bekisting volledig gevuld kan worden.

12

Procesinnovatie

De beperkte toepassing van stortklaar zelfverdichtend beton kan voor een groot deel toegeschreven worden aan het feit dat de bedrijfsprocessen niet mee evolueren met de toepassing van het nieuwe materiaal. Stortklaar zelfverdichtend beton wordt nu enkel toegepast wanneer zichtbeton wordt voorgeschreven of indien het de enige oplossing lijkt voor een technisch probleem (slechte bereikbaarheid of zeer zwaar gewapende constructie-elementen).

Samen met de gebruikersgroep werden er een aantal mogelijke scenario’s bestudeerd, met het oog op een verhoging van de rentabiliteit van werken uitgevoerd in stortklaar zelfverdichtend beton. Deze scenario’s gaan globaal gezien uit van een aanpassing van de werkverdeling voor de uitvoering van een werk in ter plaatse gestort beton.

Scenario 0 ‘Business as usual’

In dit scenario worden geen noemenswaardige veranderingen aangebracht in het bouwproces. De processen worden echter wel geoptimaliseerd zoals beschreven in vorige paragraaf. Hierdoor wordt het aantrekkelijker om zelfverdichtend beton frequenter te gebruiken op de werf.

Scenario 1 ‘Gespecialiseerde onderaannemers voor het uitvoeren van een werk in ZVB’

In dit scenario wordt er voor de uitvoering van een werk in zelfverdichtend beton beroep gedaan op een gespecialiseerd bedrijf dat instaat voor het plaatsen van de bekisting, het storten van het zelfverdichtend beton en het ontkisten van de constructie. Dit scenario is eenvoudig realiseerbaar voor specifieke toepassingen met een grote repetitiegraad en doorgedreven standaardisatie, zoals bijvoorbeeld het plaatsen van kelders door gespecialiseerde kelderbouwers.

Scenario 2 ‘Verschuiving van verantwoordelijkheden – Storten door betonleverancier’ Dit scenario gaat ervan uit dat de aannemer een bekisting plaatst, maar niet verantwoordelijk is voor de stortfase. In dit geval staat de betonleverancier in voor

13

het storten van het beton. De stortfase kan hierdoor flexibel ingepland worden. De grootste uitdaging bij dit scenario is het creëren van een nieuw juridisch kader, waarin een dergelijke radicale verschuiving van verantwoordelijkheden geregeld wordt. Een belangrijke vraag hierbij is wie er verantwoordelijk is wanneer tijdens het storten een probleem met de bekisting optreedt.

Scenario 2-bis ‘Betonnering laten uitvoeren door de betonpompleverancier’

Dit scenario vraagt eenzelfde juridisch kader dat de bepaling van verantwoordelijkheden regelt.

Scenario 0 speelt in op de directe vragen van de bouwbedrijven. Dit project biedt een antwoord op vragen over de grootte van de betonspeciedrukken en belicht een aantal uitvoeringstechnische aspecten die nu nog steeds een belangrijke hinderpaal vormen om stortklaar zelfverdichtend beton voor courante toepassingen te introduceren op de werf. Daarnaast werden enkele technische innovaties ontwikkeld die de processen op de werf verder kunnen optimaliseren. Om potentiële gebruikers te inspireren en te informeren werd een portfolio met voorbeelden samengesteld van reeds uitgevoerde werken in stortklaar zelfverdichtend beton.

Scenario 1 werd afgetoetst bij een aantal gespecialiseerde bedrijven. Dit scenario vraagt vandaag een (te) grote financiële en organisatorische inspanning. De gespecialiseerde bedrijven hebben vaak een kleine hoeveelheid arbeidersploegen. Deze ploegen zijn nu zodanig afgesteld dat iedere fase in het proces exact het arbeidersaantal van de arbeidersploeg vereist. Bij gebruik van zelfverdichtend beton kan het aantal arbeiders voornamelijk tijdens de stortfase sterk verminderd worden. De bedrijven toonden een sterke interesse, maar konden gezien de huidige situatie niet meteen omschakelen naar het gebruik van zelfverdichtend beton.

Scenario 2 geeft een toekomstbeeld hoe het bouwproces zou kunnen veranderen. Dit scenario vergt echter een ingrijpende wijziging in het toekennen van de verantwoordelijkheden. Toch staan de bedrijven open voor het idee en kunnen goede afspraken tussen de partners en een aangepast juridisch kader perspectieven openen om dit nieuw concept te introduceren in het bouwproces.

14

Kort samengevat

Vandaag worden geïnteresseerde gebruikers afgeschrikt door de hoge kostprijs van zelfverdichtend beton. De totale kostprijs en uitvoeringstermijn van een bouwproject met stortklaar zelfverdichtend beton kunnen gunstig beïnvloed worden door

• een betere afstemming van het materiaal op de eisen (zichtbeton of niet),• een betere afstemming van de huidige werkprocessen op de opportuniteiten van het materiaal,• de introductie van nieuwe scenario’s.

15

16

17

Bekistingsdrukken van zelfverdichtend beton

Het zeer vloeibare en vooral laagviskeuze karakter van zelfverdichtend beton kan aanleiding geven tot de ontwikkeling van hoge betonspeciedrukken. Om veiligheidsredenen wordt in richtlijnen (en normen) daarom vaak geadviseerd om uit te gaan van een hydrostatisch verloop van de betonspeciedrukken bij het gebruik van zelfverdichtend beton.

In de literatuur van de laatste 10 jaar zijn veel meetgegevens beschikbaar, die betrekking hebben op bekistingsdrukken van zelfverdichtend beton. In het kader van dit Tetra-project werden deze literatuurgegevens gegroepeerd in een databank en geanalyseerd. Er werd bovendien een handige tool ontwikkeld waarin deze gegevens gevisualiseerd kunnen worden en die eventueel gebruikt kan worden door bouwprofessionals als een eerste indicatie van de bekistingsdrukken voor een specifieke situatie.

De ontwikkelde databank groepeert meer dan 600 meetgegevens. Hiervan behoren 20 % van de meetgegevens betreffende de vloeimaat tot klasse SF1 (vloeimaat 550-650 mm), 73 % tot klasse SF2 (vloeimaat 660-750 mm) en 7 % tot klasse SF3 (vloeimaat 760-850 mm). Een analyse van de toegepaste stortsnelheden geeft aan dat 98 % in de range 0,5 tot 30 m/uur liggen en 81 % in de range 0,5 tot 10 m/uur. De verdeling van de storthoogtes toont ook aan dat 99 % van de data zich in de range 0 – 10 m bevindt en 82 % in de range 0 tot 6 m. Op basis van deze gegevens kan gesteld worden dat deze databank een representatieve set is voor de courante praktijk op Belgische werven (cfr. portfolio met voorbeeldprojecten).

18

Om de potentiële gebruiker van de tool meer voeling te geven met de impact van een aantal invloedsfactoren – met name de stortwijze, stortsnelheid, storthoogte, vloeibaarheid (SF) en kleverigheid (viscositeit) – op de ontwikkelde bekistingsdrukken, werd een beperkte sensitiviteitsstudie op basis van de databank uitgevoerd.

Impact van stortwijze

Een beperkt aantal datapunten (11) in de databank zijn afkomstig van storten waarbij het beton langs onder in wanden werd verpompt. Ongeacht de storthoogte en aangewende stortsnelheid lijken deze datapunten te bevestigen dat uitgaan van de ontwikkeling van hydrostatische drukken de meest veilige benadering is voor deze stortwijze, zoals ook aangegeven in vele richtlijnen.

Impact van stortsnelheid en storthoogte

Op basis van de resultaten opgenomen in de databank kan gesteld worden dat de combinatie stortsnelheid/storthoogte een zekere impact heeft op de verwachte bekistingsdruk. (figuur 3)

Tot een storthoogte van 3 tot 4 m blijft de benadering van de hydrostatische druk de meest veilige. Voor storthoogtes vanaf 6 m lijkt de databank aan te geven dat de ontwikkelde bekistingsdrukken steeds onder de hydrostatische drukken blijven.

Het verlagen van de stortsnelheid zou volgens deze resultaten kunnen leiden tot een verlaging van de verwachte bekistingsdrukken. De grote spreiding op de resultaten geeft echter aan dat er nog andere mogelijke factoren (zoals bvb. bindingstijd, viscositeit, temperatuur, e.a.) meespelen en dat het gunstig effect van het verlagen van de stortsnelheid mogelijk volledig kan verloren gaan.

19

Impact van de slump flow (SF)

Aan de hand van de resultaten opgenomen in de databank kan geen duidelijke impact van de vloeimaat (slump flow) vastgesteld worden. Indien er een invloed zou zijn, lijken deze resultaten alvast aan te geven dat deze beperkter is dan de impact van andere invloedsparameters. (figuur 4)

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

0 50 100 150 200 250

Sto

rtho

ogte

[m]

Pexp [kN/m²]

0 m/u < v < 5 m/u

5 m/u <= v < 10 m/u

10 m/u <= V < 15 m/u

15 m/u <= v < 20 m/u

25 m/u <= v <= 30 m/u

Hydrostatisch

Figuur 3: Analyse van impact stortsnelheid en storthoogte (alle resultaten zijn klasse SF2)

20

Impact van de viscositeit (t500 of V-Funnel)

Indien de t500-tijd (tijd nodig om in een slump flow test een diameter van 500 mm te bereiken) als een maat voor viscositeit (of kleverigheid) van het ZVB mengsel wordt aanzien, kan aan de hand van de databank een heel duidelijke invloed van de viscositeit vastgesteld worden. Bij t500-tijden van minder dan 2 seconden – hetgeen wijst op een weinig kleverig beton – worden gemiddeld gezien ± 25% hogere bekistingsdrukken geregistreerd dan bij t500-tijden van meer dan 4 seconden. Dit verklaart mogelijk ook deels de grote spreidingen vastgesteld bij de impact van de stortsnelheid.

0

0,2

0,4

0,6

0,8

1

1,2

0 5 10 15 20 25 30 35

Pexp

Phydr

Stortsnelheid [m/uur]

SF < 700 mm

SF > 700 mm

Log. (SF < 700 mm)

Log. (SF > 700 mm)

Figuur 4: Analyse van impact slump flow. (alle resultaten: storthoogte > 4m)

21

Naast t500 kan ook de V-funnel-tijd gezien worden als maat voor de viscositeit van het beton. In de databank kan echter maar een zeer beperkte set resultaten teruggevonden worden waarvoor een opmeting van de V-funnel-tijd gekend is. Dit is een te beperkte set om conclusies te kunnen formuleren.

0

0,1

0,2

0,3

0,4

0,5

0,6

0,7

0,8

0,9

1

0 5 10 15 20 25 30 35

Pexp

Phydr

Stortsnelheid [m/uur]

T500 < 2 sec2 sec < T500 < 4 sec4 sec < T500 < 6 secLog. (T500 < 2 sec)Log. (2 sec < T500 < 4 sec)Log. (4 sec < T500 < 6 sec)

Figuur 5: Analyse van impact t500 (alle resultaten: storthoogte > 4m en SF2)

22

Kort samengevat

Tot storthoogtes van 3 tot 4 m blijkt uit de resultaten dat rekenen op hydrosta-tische drukken nog steeds het meest aangewezen is. Tot deze hoogtes kan doorgaans nog steeds gewerkt worden met courante systeembekistingen, aangezien deze meestal voorzien zijn om aan deze hydrostatische drukken te weerstaan. Transparant overleg met de bekistingsleverancier is evenwel steeds aangewezen.

Bij hogere storthoogtes lijkt de databank aan te tonen dat het verhogen van de viscositeit van het zelfverdichtend beton een sterke reductie van de te verwach-te bekistingsdrukken kan opleveren. Dit, in combinatie met het verlagen van de stortsnelheid, kan potentieel de bekistingskosten aanzienlijk drukken.

Het blijft, om veiligheidsredenen, aangewezen om indien afgeweken wordt van hydrostatische drukken, de reële drukken op de werf op te meten, bijvoorbeeld door krachtopnemers op de cruciale centerpennen te plaatsen. Er spelen im-mers nog veel andere factoren (zoals onder andere temperatuur, bindingstijd van het beton, e.a.) een belangrijke rol, waarover er weinig uitspraken kunnen gedaan worden op basis van de huidige databank.

23

Visualisatie van de betonspeciedrukken aan de hand van de data-bank

In het kader van het project werd een tool ontwikkeld die een visualisatie toe laat van de meetgegevens uit de databank voor vergelijkbare stortsituaties.

Ter validatie van de ontwikkelde tool werd een inschatting gemaakt voor drie concre-te werfsituaties.

Werf 1

Input voor de databankSF 750 mm (range: 700-800mm)v 3,8 m/uur (range: 3-5 m/uur)H 7,6 m (range: 6-8 m)

Output van de toolMIN 42 %MAX 74 %Gebaseerd op 6 datapunten

MAX opgemeten op de werfPexp = 48 % tot 61 % Phydr (4 metingen)

H =7,6 m ; L = 10 m

Langs boven gestort

Stortfase ± 2 uur

24

Werf 2

H =7,1 m ; L = 20 m

Langs boven gestort

Stortfase ± 2 uur

Input van de databankSF 780 mm (range: 730-830mm)v 2,8 m/uur (range: 1,8-3,8 m/u)H 6,5 m (range: 5,5-7,5 m)

Output van de toolMIN 57 %MAX 57 %Gebaseerd op 1 datapunt

MAX opgemeten op de werfPexp = 51% en 58% Phydr

25

Werf 3

Input voor de databankSF 760 mm (range: 710-810mm)v 105 m/uur (range: 10-140 m/u)H 3,3 m (range: 2,3-4,3 m)

Output van de toolMIN 61 %MAX 97 %Gebaseerd op 17 datapunten

MAX opgemeten op de werfPexp = 61% Phydr

Belangrijke opmerking: t500 = 5 sec wat mede de lagere druk kan verklaren

H = 3,5 m

Langs boven gestort

Stortfase ± 3 min

De tool wordt gratis ter beschikking gesteld via www.betonica.be.

26

27

Uitvoeringstechnische aspecten bij het gebruik van stortklaar

zelfverdichtend beton

Eén van de belangrijkste hinderpalen bij het gebruik van stortklaar zelfverdichtend beton op de werf is de onzekerheid betreffende de impact van dit type beton op de uitvoering van de stortfase. Naast de vragen over de betonspeciedrukken, bestaat voornamelijk de vrees dat, door het vloeibaar karakter van het zelfverdichtend beton, het beton door elke niet-voldoende afgedichte opening in de bekisting zal wegstromen zowel bij verticale als horizontale elementen. Dit kan leiden tot de vorming van grindnesten en andere structurele fouten in het verharde beton.

Bij verticale elementen (wanden en kolommen), waar de betonspeciedrukken niet verwaarloosbaar zijn, wordt vooral gevreesd voor grote lekken onderaan de bekisting (zowel in de verticale als de horizontale naden). Bij horizontale elementen (vloerplaten) worden vooral vragen gesteld over het zelfnivellerend vermogen en de dichtheid van de naden.

In het kader van dit project werden kleinschalige proeven in het laboratorium, full-scale testen en testcases in reële werfomstandigheden uitgevoerd om een antwoord te kunnen bieden op deze vragen.

28

Bekistingsnaden in verticale elementen

In de eerste fase van het onderzoek werden kleinschalige proeven uitgevoerd in het laboratorium.

De proefopstelling bestond uit een kleine wandbekisting samengesteld met systeembekistingspanelen die bevestigd werden op een betonnen bodemplaat. (figuur 6) Tussen de verschillende bekistingspanelen en de bodemplaat werden kunstmatig openingen voorzien met behulp van stalen plaatjes met een dikte variërend van 1 tot 7 mm voor de verticale naden en van 1 tot 9 mm voor de horizontale naden onderaan. De hoogte van de bekisting was beperkt tot 90 centimeter. De bekisting werd handmatig gevuld met het zelfverdichtend beton. Daarna werd in een tijdspanne van 1 minuut de betonspeciedruk kunstmatig opgedreven tot een hydrostatische druk overeenkomend met een virtuele betonhoogte van ± 2,25 meter. Deze druk werd gedurende tien minuten aangehouden.

Om de invloed van de viscositeit en van de vloeibaarheid van het zelfverdichtend beton op de hoeveelheid weggelekte specie en de vorming van grindnesten te evalueren, werden drie verschillende mengsels gebruikt, met volgende reologische eigenschappen:

• Samenstelling 1: Dmax = 14 mm SF2 (690 mm) VS2 (3,0 sec)/VF2 (9,2 sec) SR2 (9 %)



De lekkage van het beton uit de bekisting werd kwalitatief beoordeeld tijdens en kort na het storten. Na het ontkisten werden de naden visueel beoordeeld op de aanwezigheid van grindnesten.

29

Figuur 6: Proefopstelling kleinschalige proeven

Lekkage tijdens de stortfase (vullen en verhogen van de druk)

Tot en met de geteste breedte van 7 mm vertoonden de verticale naden tussen twee in-één- vlak aansluitende bekistingspanelen slechts een beperkte lekkage van mortelspecie. De eigenschappen van het zelfverdichtend beton hebben weinig invloed op de hoeveelheid gelekte specie.

Uit de horizontale naad (aansluiting van een bekistingspaneel op een betonplaat) vloeide een matige hoeveelheid mortelspecie weg. Hierbij bleek er zich wel een trend voor te doen in functie van de eigenschappen van het zelfverdichtend beton. Hoe groter de waarde van de slump flow, des te meer lekkage kon worden vastgesteld. Een invloed van de viscositeit (gemeten bij middel van de V-funnel) kon aan de hand van dit beperkt proefprogramma niet vastgesteld worden. In alle testen werd vastgesteld dat het wegvloeien van de mortelspecie na korte tijd tot stilstand kwam.

30

Visuele beoordeling van de naden na ontkisting

Na het ontkisten werden de wandelementen beoordeeld op de aanwezigheid van grindnesten (zichtbare grove granulaten aan het betonoppervlak) en werd de kwaliteit van de naden geëvalueerd. Belangrijk hierbij te vermelden is dat er geen zichtbetoneisen aan het betonoppervlak werden gesteld.

Figuren 7, 8 en 9 geven een beeld van de verticale naden in de elementen. Figuren 10, 11 en 12 tonen de horizontale naden. De zones met grove granulaten aan het oppervlak wijzen erop dat op deze plaats mortelspecie is weggevloeid en zijn in overeenstemming met de vaststellingen tijdens de stortfase. De resultaten van de laboratoriumproeven geven aan dat er geen structurele tekortkomingen ontstaan ter hoogte van de naden.

Figuur 7: Samenstelling 1 - (van links naar rechts) 2 mm - 4 mm - 7 mm

31



32

Figuur 10: Samenstelling 1 - (van boven naar onder) 3 mm - 6 mm - 9 mm


33


Om de dynamische effecten van het storten op de werf op de reële betonspeciedrukken te beoordelen, werden full-scale proeven uitgevoerd op vijf kolommen met een hoogte van 2,4 tot 3,3 m. (figuur 13) Het storten van het beton werd uitgevoerd met behulp van een kubel. Om openingen in de naden te creëren werden opnieuw metalen plaatjes (tot 11 mm) tussen de bekistingspanelen geplaatst. In deze testen werden zowel verticale naden in één vlak als hoeknaden getest.

Naast een visuele controle tijdens de stortfase, werd na ontkisting van de elementen de grootte van de defecten in het beton ter hoogte van de naden zowel kwalitatief als kwantitatief geëvalueerd. De kwantitatieve beoordeling van de diepte van de holten tussen de grove granulaten die ontstaan zijn door het wegstromen van mortelspecie uit de naden, werd uitgevoerd door metingen met een schuifmaat: iedere naad werd verdeeld in zones met een lengte van 30 centimeter waarbij de diepste holte visueel werd aangeduid en vervolgens opgemeten.

Figuur 14 geeft een overzicht van de proefparameters en meetresultaten per geteste kolom.

34

Figuur 13: Proefopstelling full-scale proeven

35

De gemiddelden van de dieptemetingen liggen steeds onder 10 mm en dus binnen de uitvoeringstolerantie Dcdev op de betondekking, zoals gedefinieerd in Eurocode 2. Ook bij deze proeven op ware grootte werd vastgesteld dat een hogere slump flow leidt tot diepere holtes ten gevolge van de weggestroomde mortelspecie. Bovendien lijkt het gebruik van een kleinere Dmax te leiden tot meer lekkage tijdens het storten.

Figuren 15, 16 en 17 tonen de hoeknaad van respectievelijk 3 mm in kolom 1, 5 mm in kolom 1 en 9 mm in kolom 2. Figuur 18 toont de naad in één vlak van 9 mm in kolom 4.

Kolom 1 Kolom 2 Kolom 3 Kolom 4 Kolom 5

Naadtype Hoek Hoek Hoek Naast Hoek

Naadbreedtesverticaal [mm]

0/3/5/7 0/7/9/11 0/7/7/9 9 2/4/6/8

D max [mm] 16 16 16 16 8

Slumpflow[mm]

670 600 700 820 750

V-Funnel [sec] 3 / 5 / 2

Storthoogte[m]

3,3 3,3 3,3 2,4 2,7

Naadbreedte[mm]

3 5 7 7 9 11 0 7 7 9 9 2 4 6 8

Maximalediepte [mm]

6,3 8,6 8,2 8,8 13,3 11,7 5,1 11,9 9,9 13,4 11,6 1,7 7,5 7 8,6

Gemiddeldediepte [mm]

3,9 4,4 4,6 4,7 6,7 7,1 2,8 7,1 5,8 8,6 7,1 0,8 2,9 4,8 5,8

Figuur 14: Proefparameters en meetresultaten

36

Figuur 15: 3 mm

Figuur 16: 5 mm

37

Figuur 17: 9 mm

Figuur 18: 9 mm

38

Tenslotte werd ook een proef uitgevoerd op een kolom van 6 meter hoogte. (figuur 19) De eigenschappen van het zelfverdichtend beton gebruikt tijdens deze proef waren volgende: SF2 en t500 = 2 sec. De kolom werd gevuld met een betonpomp met een stortsnelheid van 36 m/uur. Ook bij deze grotere betonhoogte werden vergelijkbare resultaten vastgesteld: een beperkte lekkage onderaan de bekisting tijdens het storten en geen grindnesten aan het ontkiste oppervlak.

Figuur 19: Proefopstelling 6 meter hoge kolom

39

Uitvoeringstechnische aspecten bij vloerplaten in zelfverdichtend beton

Gedreven door het succes in Denemarken waar zelfverdichtend beton zeer vaak gebruikt wordt voor het uitvoeren van vloeren (meestal op volle grond), werd deze mogelijkheid ook bestudeerd voor de Belgische markt. Uit dit onderzoek blijkt dat de samenstelling van het Deense zelfverdichtend beton zeer nauw aanleunt bij deze van een Belgisch beton geleverd in slumpklasse S5. Dit beton kan met beperkte verdichtingsarbeid goed geplaatst worden, waardoor de meerkost van het zelfverdichtend beton vaak niet rendabel is.

Bekistingsnaden in horizontale elementen

Een bezorgdheid bij verdiepingsvloeren is opnieuw de dichtheid van de bekistingsnaden. Door veelvuldig gebruik van de bekistingspanelen wordt dikwijls vastgesteld dat de randen van de panelen niet meer perfect schoon en dus niet meer perfect recht zijn. Hierdoor ontstaan openingen tussen de bekistingspanelen, die enkele millimeters kunnen bedragen. Hoewel dit probleem zich ook stelt bij het gebruik van traditioneel beton, heerst er vooral de vrees dat bij toepassing van zelfverdichtend beton veel specie zal weglekken.

In de lijn van de proeven op verticale elementen werden twee laboratoriumproeven uitgevoerd op naden in horizontale toepassingen. De aangebrachte naadopening tussen de bekistingspanelen bedroeg 4 mm. Tijdens de stortfase lekte slechts een beperkte hoeveelheid materiaal weg. Na ontkisten werden geen grindnesten vastgesteld. De weggestroomde mortelspecie gaf geen aanleiding tot duidelijk zichtbare grove granulaten. (figuur 20) Ter vergelijking geeft figuur 21 het resultaat van een ter plaatse gestorte plaat in traditioneel verdicht beton

40

Figuur 20: Bekisting en naadaftekening vloerplaat in zelfverdichtend beton

Figuur 21: Bekisting en naadaftekening vloerplaat in traditioneel verdicht beton

41

Kort samengevat

Op uitvoeringstechnisch niveau bestaat bij de aannemers die zelfverdichtend beton willen toepassen veel onduidelijkheid omtrent de nodige dichtheid van de bekisting. Tijdens de bekistingsfase wordt hierdoor beduidend meer werk besteed aan het extra afdichten van alle bekistingsnaden uit vrees voor lekkage van het verse beton.

Praktische testen tonen aan dat bij toepassing van zelfverdichtend beton de bekisting niet noodzakelijk beter moet afgedicht worden dan bij het gebruik van traditioneel verdicht beton. Hierdoor kan een belangrijke arbeidswinst worden gerealiseerd waardoor het bouwproject op arbeids-economisch niveau gunsti-ger wordt.

42

43

Technische innovaties

Ondanks de beperkte toepassingsgraad van stortklaar zelfverdichtend beton op de werven blijkt dat in veel bedrijven en door verschillende actoren in het bouwproces reeds wordt nagedacht over de inzet van dit materiaal en de mogelijke voordelen. Optimalisatie van het ontwerp van de constructie, versnelling van het bouwproces en veiligheid van de arbeiders zijn enkele pistes die hierbij aan bod komen.

De interactie met de professionals in de gebruikersgroep resulteerde in een aantal ideeën die werden onderzocht op hun financiële en technische haalbaarheid.

Impact van het gebruik van zelfverdichtend beton op het ontwerp van de constructie

Vandaag wordt de dikte van een wand soms overgedimensioneerd door de noodzaak om het element vakkundig te kunnen verdichten met behulp van trilnaalden, waardoor er voldoende ruimte tussen de wapeningen voorzien moet worden. Wanneer deze randvoorwaarde wegvalt door het gebruik van zelfverdichtend beton, kunnen wanden effectief dunner uitgevoerd worden. Dit leidt enerzijds tot materiaalbesparing en anderzijds tot een grotere nuttige oppervlakte van het gebouw.

44

Innovatie van het bekistingssysteem

Het projectteam heeft zich ook verdiept in de ontwikkeling van een innovatief bekistingssyteem om de bekistingsfase ergonomischer, sneller en vooral efficiënter te laten verlopen. KU Leuven heeft hiervoor een eerste concept en prototype ontworpen, dat nog verder bestudeerd wordt.

Gebruik van zelfverdichtend beton in dubbele wanden

In nauwe samenwerking met de gebruikersgroep werd een nieuw concept ontwikkeld om de opvulling van geprefabriceerde dubbele wanden te optimaliseren door het voorzien van een aansluitklep om de wand langs onder te vullen met beton.

Geprefabriceerde dubbele wanden worden in Vlaanderen steeds vaker toegepast. Het gebruik ervan beperkt het transportgewicht en versnelt het bouwproces omdat de geprefabriceerde schillen een blijvende bekisting vormen.

Figuur 22: Plaatsing dubbele wanden

45

Vandaag worden dubbele wanden opgevuld met traditioneel verdicht beton. Dit beton wordt met behulp van een pomp of een kubel in verschillende lagen gestort en verdicht volgens de regels van goed vakmanschap. Vaak moeten loopstellingen voorzien worden om veilig op hoogte te werken voor de opvulling en de verdichting van het gestorte beton.

Deze huidige werkwijze met traditioneel verdicht beton brengt een aantal aandachtspunten met zich mee. Zowel de tralieliggers die de dubbele wanden met elkaar verbinden als de beperkte breedte tussen de geprefabriceerde betonnen schillen vormen belangrijke hindernissen voor het correct gebruik van stortkokers en trilnaalden. Dit kan leiden tot te grote valhoogten van het beton en een slechte verdichting onderaan de wand.

De eigenschappen van vers zelfverdichtend beton komen tegemoet aan deze aandachtspunten en zorgen voor een goede vulling van de dubbele wanden. (figuur 23)

Figuur 23: Dubbele wand opgestort met TVB (links) en ZVB (rechts)

46

Vermits zelfverdichtend beton ook langs onder in een bekisting gestort kan worden, werd het idee geopperd om deze stortwijze ook toe te passen bij het vullen van dubbele wanden, waardoor geen werken op hoogte meer noodzakelijk zijn.

Het projectteam ontwikkelde samen met een lid van de gebruikersgroep een aansluitklep om deze stortwijze te realiseren. (figuur 24) Deze aansluitklep is na opvulling van de muur eenvoudig afsluitbaar en kan gemakkelijk verwijderd worden na verharding van het beton. Het ontwerp van de traliewapening werd geoptimaliseerd, zodat de muur in één stortfase van onder uit tot op verdiepingshoogte (± 3 meter) kan opgestort worden, zonder te bezwijken onder de betonspeciedrukken.

Om het ontwerp van deze innovatieve geprefabriceerde dubbele wand te testen, werden twee testcases uitgevoerd.

De eerste testcase (uitgevoerd bij Prefaco) bestond erin een dubbele wand van 2,5 meter lengte bij 3 meter hoogte op te vullen met een ZVB met volgende karakteristieken: C30/37 – EE2 – SF2 – Dmax = 8 mm.

Tijdens de opvulling van de wand werden de betonspeciedrukken opgemeten met behulp van druksensoren. (figuur 25) Uit deze test bleek dat de muur succesvol kon opgevuld worden en dit in minder dan 3 minuten.

Figuur 24: De aansluitklep (rechts) - verwijderde aansluitklep na verharding beton (links)

47

Een tweede testcase werd uitgevoerd op Technologiecampus De Nayer (KU Leuven). Hierbij werd een dubbele wand getest met een totale lengte van 6 meter (3 panelen van 2 meter) en een hoogte van 3 meter. De volledige muur werd opgevuld langs de aansluitklep, die voorzien was aan de onderkant van de middelste dubbele wand. (figuur 26) Uit deze proef bleek dat met zelfverdichtend beton een goede vulling bekomen wordt. De vloeibaarheid van het zelfverdichtend beton gebruikt in deze testcase bleek echter niet hoog genoeg om een gelijkmatige opvulling te verkrijgen. Het betonniveau bereikte de hoogste waarde in het midden van de wand (sectie waar de klep onderaan was geplaatst) en nam geleidelijk af naar de zijranden toe.

Figuur 25: Eerste testcase (uitgevoerd bij Prefaco)

48

Figuur 26: Tweede testcase (uitgevoerd op Technologiecampus De Nayer KU Leuven)

Figuren 27 en 28 geven een zicht op de binnenkant van de opgevulde dubbele wand. Hieruit is duidelijk af te leiden dat er een goede opvulling werd bekomen.

Bijkomend onderzoek wordt verricht om het dubbele wandontwerp (schikking van de tralieliggers) en de samenstelling van het ZVB voor de opvulling ervan verder te optimaliseren.

Figuur 27: Zicht op binnenkant opgevulde dubbele wand (Kernboring)

49

Figuur 28: Zicht op binnenkant opgevulde dubbele wand (opengebroken in de aansluiting tussen twee dubbele wanden)

Kort samengevat

Het gebruik van zelfverdichtend beton kan aanleiding geven tot techni-sche innovatie. In het kader van dit project werden een aantal van deze innovaties bestudeerd, die tot stand gekomen zijn door en in samenwerking met de gebruikersgroep, nl.

• Dunnere wanden: Optimale materiaalinzet door een economisch ontwerp,• Innovatief bekistingssysteem: Sneller, ergonomischer en veiliger bekistingssysteem,• Innovatief dubbele-wand-concept: Langs onder opvullen van dubbele wanden levert niet alleen een volledige vulling op van de dubbele wand, maar laat ook toe sneller, ergonomischer en met minder veiligheidsconstructies te werken.

Testcases uitgevoerd in het kader van dit TETRA-project hebben bovendien ook de technische haalbaarheid van deze innovatie-pistes aangetoond.

50

51

Portfolio voorbeeldprojecten

Omdat heel wat bouwprofessionelen niet altijd even vertrouwd zijn met de toepassingsdomeinen waarin stortklaar zelfverdichtend beton momenteel reeds wordt gebruikt als volwaardig alternatief voor traditioneel verdicht beton, werd binnen dit tetra-project een portfolio aangelegd van 26 voorbeeldprojecten verspreid over Vlaanderen.

Binnen de gepresenteerde voorbeeldprojecten werd zelfverdichtend beton zowel op kleine, als op grote schaal toegepast. Per projectfiche wordt een kort overzicht gegeven van:

• wat er specifiek werd gerealiseerd in zelfverdichtend beton,• waarom zelfverdichtend beton overwogen en uiteindelijk gebruikt werd,• hoe het element gerealiseerd werd, met een specifieke focus op de aandachtspunten tijdens de uitvoering.

Vermits zelfverdichtend beton kan aangeboden worden in een breed gamma aan verse betoneigenschappen, werd per project ingezoomd op de verse betoneigenschappen die werden gehanteerd in functie van de specifieke toepassing. De vloeibaarheid (SF) en viscositeit (V-funnel/t500) van het gebruikte beton werden in kaart gebracht en vergeleken met een referentiegrafiek uit de literatuur [1] die een link tracht te leggen tussen de toepassing en de benodigde verse betoneigenschappen.

52

Architect A. Verdickt & M. BelderbosAannemer Furnibo NV - VeurneStudiebureau MoutonBetonleverancier TangheJaar 2002-2004Type bekisting Stalen bekistingssysteemStortwijze Verpompt langs onderSlumpflow 700-800 mmV-funnel 4-7 secKarakteristieken C30/37Stijgsnelheid 8 m/uur

Villa te Gistel© Annekatrien Verdickt

53

Wat?Voor deze woning werd zelfverdichtend beton aangewend om 4 zichtbetonwanden te realiseren, 2 binnenwanden en 2 buitenwanden van elk 8 m hoog en 20 m lang. De buitenwanden werden in 2 stortfasen gerealiseerd. De binnen- en buitenschil van deze wanden, elk 17 cm dik, werden apart gestort met daartussen een isolatielaag van 6 cm.

Waarom ZVB?Aangezien de wanden in 1 keer over de volledige hoogte dienden opgestort te worden, was - vanuit esthetisch oogpunt - een uitvoering met klassiek getrild beton geen optie.

Hoe?Omwille van het zichtaspect werd het ZVB langs onder verpompt in de bekisting. Door een combinatie van het zichtaspect en de verwachte hoge bekistingsdrukken werd gekozen voor een stalen bekistingssysteem.

© Annekatrien Verdickt

Vloeimaatklasse

SF1 SF2 SF3

650 750 850550

Klasse schijnbareviscositeit

VLOEREN EN VLOERPLATEN

HELLINGENHOGE ENSLANKE

ELEMENTEN

MUREN EN

PIJLERS

< 9 s

< 25 s> 9 s VF2

VF1[1]

54

Architect -Aannemer Furnibo NV - VeurneStudiebureau -Betonleverancier Holcim (centrale Veurne)Jaar 2009Type bekisting Stalen bekistingssysteemStortwijze Met kubelSlumpflow 780 mmV-funnel 3-6 secKarakteristieken C30/37 EE3 Dmax 8mmStijgsnelheid ± 2,5 m/uur

Reclamebord te Veurne© Holcim © Holcim

55

Wat?Voor de kantoren van Enjoy Concrete te Veurne realiseerde Furnibo een reclamebord van 14 m hoog in stortklaar ZVB.

Waarom ZVB?Het reclamebord diende in 1 keer over de volledige hoogte opgestort te worden vanuit esthetisch oogpunt. Bijgevolg was een uitvoering met klassiek getrild beton geen optie.

Hoe?Een verloren hulpstortkoker werd in de bekisting voorzien, waardoor de stortslurf van de kubel tot onderaan in de kist kon neergelaten worden (om de valhoogte te beperken). Stelselmatig werd de slurf naar boven getrokken. Uitsparingen in de hulpstortkoker zorgen voor de goede verdeling van het beton. Om de dichtheid van de bekisting te realiseren, werd de bekisting onderaan met behulp van PUR opgespoten. De stortsnelheid werd geregeld door een continue monitoring van de bekistingsdrukken via krachtopnemers op de centerpennen. Om de bekistingsdrukken te beperken, werd aan de eerste lading een bindingsversneller toegevoegd.

© Holcim © Holcim © Holcim

© Holcim

Vloeimaatklasse

SF1 SF2 SF3

650 750 850550



HELLINGENMUREN

EN PIJLERS

HOGE ENSLANKE

ELEMENTEN

< 9 s

< 25 s> 9 s VF2

VF1[1]

56

Architect Govaert & VanhoutteAannemer Furnibo NV - VeurneStudiebureau EstablisBetonleverancier Holcim (centrale Izegem)Jaar 2009-2010Type bekisting Stalen bekistingssysteemStortwijze Verpompt langs bovenSlumpflow 780-800 mmV-funnel 3-6 secKarakteristieken C30/37 EE3 Dmax 8mmStijgsnelheid ± 2,5 m/uur

Mercedes te Roeselare© Furnibo

57

Wat?Voor deze kantoren/showroom van een Mercedes garage werden 2 zichtwanden van 17 m hoogte en een breedte van 25 à 30 cm gerealiseerd in stortklaar ZVB.

Waarom ZVB?Er werd gekozen voor ZVB omwille van het belangrijk esthetisch aspect.

Hoe?Om de bekistingsdrukken te beperken werden de wanden in 2 stortfasen van telkens 8,5 m hoogte uitgevoerd. De stortslurf werd tot onderaan in de kist gebracht en tijdens het storten geleidelijk aan naar boven getrokken.Om de bekistingsdrukken te beperken, werd aan de eerste mixer bindingsversneller toegevoegd.

© Holcim © Holcim

Vloeimaatklasse

SF1 SF2 SF3

650 750 850550




ELEMENTEN

MUREN EN

PIJLERS

< 9 s

< 25 s> 9 s VF2

VF1[1]

58

Architect Govaert & VanhoutteAannemer Furnibo NV - VeurneStudiebureau Studiebureau CobeBetonleverancier Holcim (centrale Oostende)Jaar 2011Type bekisting Stalen bekistingssysteemStortwijze Verpompt langs boven (2 stortpunten)Slumpflow 780-800 mmV-funnel 3-6 secKarakteristieken C30/37 EE3 Dmax 8mmStijgsnelheid ± 2,5 m/uur

Kantoorgebouw te Oostende© Holcim

59

Wat?In dit kantoorgebouw, dat grotendeels werd opgebouwd uit prefab elementen, werden de centrale kern en enkele wanden in 1 stortfase uitgevoerd in ter plaatse gestort zelfverdichtend zichtbeton.

Waarom ZVB?Er werd gekozen voor ZVB enerzijds omwille van het esthetisch aspect, anderzijds om de complexe centrale kern (met veel uitsparingen) in 1 stortfase te kunnen realiseren.

Hoe?De stortslurf werd steeds tot onderaan in de bekisting gebracht en tijdens het storten geleidelijk naar boven getrokken om de valhoogte te beperken. Voor de centrale kern werd de vloeiafstand van het beton beperkt door met 2 pompen vanuit 2 tegenoverliggende hoeken te storten. Deze werkmethode laat ook toe om de niveauverschillen van het beton in de bekisting met de vele obstakels (o.a. deuropeningen) tot een minimum te beperken.

© Holcim

Vloeimaatklasse

SF1 SF2 SF3

650 750 850550




ELEMENTEN

MUREN EN

PIJLERS

< 9 s

< 25 s> 9 s VF2

VF1[1]

60

Opdrachtgever Tuc RailAannemer Franki ConstructStudiebureau Tuc RailBetonleverancier De Rycke & De Witte BetonJaar 2009Type bekisting Stalen bekistingssysteemStortwijze Verpompt langs onderSlumpflow 810-830 mmV-funnel 6-8 secKarakteristieken C40/50Stijgsnelheid 10 m/uur

Viaduct te Pede© TUC RAIL © De Rycke

61

Wat?Voor de uitbreiding van deze brug in Pede werden de consules van de uitbreiding gerealiseerd in ZVB.

Waarom ZVB?Er werd gekozen voor ZVB omwille van verschillende redenen, nl. (1) grote wapeningsdensiteit, complexe vorm en beperkte toegankelijkheid voor het trillen.

Hoe?Voor dit specifieke detail werd een stalen bekisting op maat gemaakt. Deze werd via een hoogtewerker in postitie gehouden. De bekisting werd vervolgens met een pompinstallatie langs onder opgestort.

© De Rycke © De Rycke © De Rycke © De Rycke

Vloeimaatklasse

SF1 SF2 SF3

650 750 850550



HELLINGENMUREN

EN PIJLERS

HOGE ENSLANKE

ELEMENTEN

< 9 s

< 25 s> 9 s VF2

VF1[1]

62

Architect Zwarts & JansmaAannemer Jan De Nul nvStudiebureau Schlaich Bergermann & partnerBetonleverancier Inter-BetonJaar 2014-2016Type bekisting Stalen bekistingssysteem (Construx)Stortwijze Verpompt langs bovenSlumpflow 800-820 mmV-funnel 6-11 secKarakteristieken C50/60 en C80/95Stijgsnelheid 17 m/uur

Viaduct K032 - A11 te Brugge© Jan De Nul © Interbeton

63

Wat?De pijlers van deze brug werden in ZVB gerealiseerd. Deze pijlers hebben een hoogte van 15 m tot 17 m en een sectie van 2,5 m bij 50 - 80 cm.

Waarom ZVB?Initieel werd overwogen om deze pijlers prefab te realiseren. Deze piste werd echter verlaten vanwege de risico’s verbonden aan de grote afmetingen en het gewicht van deze elementen. Door de hoge wapeningsdensiteit en de vraag om deze pijlers in één stortfase te realiseren was ZVB nog de enige mogelijkheid.

Hoe?Voor deze realisatie werd een zelfschorende stalen bekisting gemaakt met een verstelbare sectie en opbouwbare modules. Deze bekisting werkt dus zonder centerpennen, maar met massieve hoekverankeringen. Er werd gewerkt met een stalen stortbuis, waaraan de pompinstallatie gekoppeld werd. Deze werd stelselmatig naar boven getrokken tijdens de stortfase. Onderaan de bekisting werd de dichtheid gerealiseerd met behulp van een stalen kader en bitumen-mousse.

© Jan De Nul © Jan De Nul © Jan De Nul© Interbeton © Interbeton © Interbeton

Vloeimaatklasse

SF1 SF2 SF3

650 750 850550



HELLINGENMUREN

EN PIJLERS

HOGE ENSLANKE

ELEMENTEN

< 9 s

< 25 s> 9 s VF2

VF1[1]

64

Bouwheer Gemeentelijk Havenbedrijf AntwerpenOntwerpteam THV Zaha Hadid Architects Ltd Bureau Bouwtechniek nv Studiebureau Mouton bvba Ingenum nv Aannemer Interbuild nvBetonleverancier Transportbeton De BeuckelaerJaar 2012-2016Type bekisting Bekisting op maat (Doka)Stortwijze Verpompt langs bovenSlumpflow >750 mmV-funnel ≤ 5 secKarakteristieken C40/50 EE4Stijgsnelheid 1 m/uur

Havenhuis te Antwerpen© Zaha Hadid Architects

65

Wat?De “Voorpoot” en het “Brugafdek” van het havenhuis werden in wit ZVB gerealiseerd.

Waarom ZVB?In de initiële fase van dit project werd zowel de optie TVB als ZVB bestudeerd. Door de hoge wapeningsdensiteit, de vele uitsparingen en de complexiteit van de vorm werd uiteindelijk het ZVB weerhouden.

Hoe?De “Voorpoot” van het gebouw werd gerealiseerd met een bekisting op maat. Geometrisch gezien zijn er geen 2 gelijke vormen in de bekisting. Door de zeer strenge esthetische eisen werd heel veel aandacht besteed aan de dichtheid van de bekisting. Alle naden werden zo dicht mogelijk uitgevoerd. Het beton werd langs boven verpompt met behulp van een zelf ontworpen verdeelsysteem met 4 stortpunten. De stortslangen werden tot onderaan in de bekisting neergelaten en geleidelijk met het beton mee naar boven opgehaald. Met deze vulmethode werd getracht om in de bekisting de hoogteverschillen aan het betonoppervlak zo te beperken dat er geen stortnaden of vloeilijnen zouden zichtbaar zijn.

© Interbuild © Transportbeton © Interbuild

Vloeimaatklasse

SF1 SF2 SF3

650 750 850550




ELEMENTEN

MUREN EN

PIJLERS

< 9 s

< 25 s> 9 s VF2

VF1[1]

66

Architect (CBA) Crepain Binst Archtecture nvAannemer Interbuild nvStudiebureau LingK bvbaBetonleverancier HolcimJaar 2014-2015Type bekisting Systeembekisting en geprefabriceerde dubbele wandenStortwijze KubelSlumpflow -V-funnel -Karakteristieken C25/30 - EE2Stijgsnelheid -

Appartementsgebouw te Antwerpen

© Interbuild

67

Wat?Op deze werf werden een aantal kolommen en een aantal geprefabriceerde dubbele wanden uitgevoerd in zelfverdichtend beton.

Waarom ZVB?Er werd voor zelfverdichtend beton gekozen in het kader van een testcase binnen het TETRA project - Stortklaar zelfverdichtend beton naar een optimale integratie in het bouwproces.

Hoe?Zowel de kolommen als de geprefabriceerde dubbele wanden werden opgevuld met zelfverdichtend beton met behulp van een kubel. De systeembekisting en de dubbele wanden werden extra afgedicht om ongewenste lekkage te vermijden.

© Interbuild

68

Tunnels Liefkenshoektunnel (BE) Sluiskil (NL)Aannemer Locobouw, BAM Civiel en MobilisBetonleverancier De Rycke betonJaar 2011-2015Type bekisting DokaStortwijze Verpompt langs 4 stortpunten met toezichtspuntenSlumpflow 800-820 mmV-funnel 7-9 secKarakteristieken C30/37 EE3Stijgsnelheid -

Cross Passages te BE en NL© De Rycke

69

Wat?Voor de nooduitgangen van de tunnels werden “cross passages”, verbindingen tussen de segmenten gerealiseerd in ZVB.

Waarom ZVB?Door de specifieke geometrie en de randvoorwaarden is deze bekisting vrij moeilijk te realiseren in TVB, met voldoende zekerheid naar volledige vulling van de bekisting toe. Eveneens is het zeer moeilijk om het beton in deze opstelling mechanisch te verdichten.

Hoe?De grond tussen de 2 tunnelsegmenten werd vooreerst via vrieslansen bevroren en uitgegraven. Nadien werd een folie tegen de bevroren grond geplaatst. De wapening werd gevlochten waarna de kist gesloten werd. De bekisting werd vervolgens via 4 stortpunten opgestort. Hierbij werd steeds gewerkt met een toezichtspunt per stortpunt. Wanneer via het toezichtspunt beton zichtbaar werd, werd losgekoppeld en werd het volgende stortpunt aangekoppeld.

© De Rycke © De Rycke

Vloeimaatklasse

SF1 SF2 SF3

650 750 850550



HELLINGENMUREN

EN PIJLERS

HOGE ENSLANKE

ELEMENTEN

< 9 s

< 25 s> 9 s VF2

VF1[1]

70

Architect Group O - Architecten cvbaAannemer Elbeko nvStudiebureau De Munnynck Servaas bvbaBetonleverancier Inter-betonJaar 2013 - 2015Type bekisting Traditionele bekisting (Peri Vario)Stortwijze Verpompt langs onderSlumpflow 750 mmV-funnel 2-3 secKarakteristieken C30/37 EE2Stijgsnelheid 6 m/uur

Appartementsgebouw te Gent© Elbeko

71

Wat?Voor de centrale kernen van de 3 appartementsblokken, evenals een groot aantal wanden in dit project werd ZVB gebruikt.

Waarom ZVB?Door de hoge esthetische eisen die gesteld werden aan het beton en de zeer beperkte toegankelijkheid van de site met pompafstanden van meer dan 100 m werd al vrij snel tot ZVB overgegaan.

Hoe?De wanden in ZVB werden uitgevoerd door het beton langs onder in de bekisting te pompen. De centrale kernen (tot 14m) werden in 3 stortfasen uitgevoerd (max. storthoogte 6m). Omwille van de beperkte toegankelijkheid van de site kon slechts met één pompinstallatie gewerkt worden. Het ZVB werd in de centrale kernen gepompt vanuit 2 stortpunten (onderaan de bekisting diagonaal overhoeks), hiervoor werd een vertakkingssysteem op de pompleiding geplaatst. Om het beton overal even snel te laten stijgen, werden in de deuropeningen PVC doorvoeren voorzien. De dichtheid van de bekisting werd onderaan gerealiseerd door een dichtingsstrip te plaatsen.

© WTCB © WTCB

Vloeimaatklasse

SF1 SF2 SF3

650 750 850550




ELEMENTEN

MUREN EN

PIJLERS

< 9 s

< 25 s> 9 s VF2

VF1[1]

72

Opdrachtgever AGT - KalloAannemer CFEStudiebureau -Betonleverancier De Rycke BetonJaar 2005Type bekisting Traditionele bekistingStortwijze Verpompt langs bovenSlumpflow 750 mmV-funnel 7-9 secKarakteristieken C35/45 Stijgsnelheid -

Sokkel LPG tanks te Kallo© De Rycke

73

Wat?De funderingssokkels van deze LPG tanks werden gerealiseerd in ZVB.

Waarom ZVB?Door de beperkte toegankelijkheid en trilmogelijkheid werd voor deze realisatie gekozen voor ZVB.

Hoe?Deze sokkels werden gerealiseerd vanuit één stortpunt vooraan de tanks. Bovenaan de bekisting werd enkel één opening gelaten voor de pompdarm. De bekisting werd zo goed mogelijk aangesloten op de ronding van de tank en vervolgens werd deze aansluiting opgespoten met PUR om de dichtheid te realiseren.

© De Rycke © De Rycke

Vloeimaatklasse

SF1 SF2 SF3

650 750 850550



HELLINGENMUREN

EN PIJLERS

HOGE ENSLANKE

ELEMENTEN

< 9 s

< 25 s> 9 s VF2

VF1[1]

74

Opdrachtgever Provincie Zeeland BV KKSAannemer BAM - TBI SluiskilStudiebureau Frederick Van WaardeBetonleverancier De Rycke BetonJaar 2013-2014Type bekisting Stalen bekistingStortwijze Verpompt op 2 hoogtesSlumpflow 730-750 mmV-funnel 7-8 secKarakteristieken C30/37 EE3 Stijgsnelheid 2 m/uur

Wand te Sluiskil© De Rycke

75

Wat?Deze wand, die de toegang vormt van een tunnel en onder een reeds bestaande brug diende gestort te worden, werd gerealiseerd in ZVB.

Waarom ZVB?Omwille van de eisen naar goede verdichting en goede aansluiting met de brug werd deze wand gerealiseerd in ZVB.

Hoe?Deze wand met een hoogte van 5 m werd vanuit één kant opgestort. Het beton diende over een afstand van +/- 20 m te vloeien. Er werd hiervoor gewerkt met 2 vaste stortpunten op de kop van de wand (op 1/3 en 2/3 van de hoogte). Boven- en onderaan werd de bekisting volledig opgespoten met PUR om een goede dichting te realiseren. Er moest op het einde van de stort trager verpompt worden zodat het beton voldoende tijd kreeg om onder de bestaande brug door te vloeien en de ruimte onder de brug volledig op te vullen.

© De Rycke © De Rycke © De Rycke

Vloeimaatklasse

SF1 SF2 SF3

650 750 850550




ELEMENTEN

MUREN EN

PIJLERS

< 9 s

< 25 s> 9 s VF2

VF1[1]

76

Architect Luc MaesAannemer Van der KinderenStudiebureau AD2Betonleverancier De Rycke BetonJaar 2005Type bekisting Verloren kolombekisting kartonStortwijze Verpompt langs bovenSlumpflow 720-750 mmV-funnel < 9 secKarakteristieken C30/37 EE2 Stijgsnelheid 10 m/uur

Showroom te Temse© De Rycke © De Rycke

77

Wat?De kolommen en trappenkoker van deze showroom werden gerealiseerd in ZVB.

Waarom ZVB?Door de grote hoogte en hoge esthetische eisen werd gekozen voor een realisatie in ZVB.

Hoe?De kolommen van 7 tot 8 m hoogte werden in 1 fase gestort. Als bekisting werd er gewerkt met een verloren kolombekisting uit karton waarrond een extra bekisting werd geplaatst voor de versteviging en tevens het opdrijven te vermijden. Het beton werd langs boven verpompt. Door de vrij grote hoogte van sommige elementen was het onmogelijk om de valhoogte van het beton te beperken. Dit leidde soms tot valhoogtes van 3 à 4 m. Onderaan de bekisting werd de afdichting verzekerd door een PUR afdichting.


Vloeimaatklasse

SF1 SF2 SF3

650 750 850550



HELLINGENMUREN

EN PIJLERS

HOGE ENSLANKE

ELEMENTEN

< 9 s

< 25 s> 9 s VF2

VF1[1]

78

Architect A33Aannemer KemboStudiebureau A33Betonleverancier De Rycke BetonJaar 2004Type bekisting Kunststoffen bekistingStortwijze Verpompt langs bovenSlumpflow 750 mmV-funnel 7-8 secKarakteristieken C30/37 EE3 Stijgsnelheid -

Treinstation te Bornem© De Rycke

79

Wat?De verschillende wanden van dit project werden gerealiseerd in ZVB.

Waarom ZVB?Door de hoge esthetische eisen (en de goede aflijning van de tekst print) werd gekozen voor een realisatie in ZVB.

Hoe?Het beton werd langs boven verpompt. De pompdarm werd hierbij tussen de wapeningen naar beneden gelaten in de bekisting zodat de valhoogte van het beton werd geminimaliseerd. Dit laatste was een essentieel gegeven voor het behalen van de hoge esthetische eisen. Alle bekistingen werden ook langs de onderzijden en zijkanten met PUR afgedicht. Nadat het beton uitgehard was, heeft de aannemer ook een anti-graffiti laag aangebracht op het beton.


Vloeimaatklasse

SF1 SF2 SF3

650 750 850550




ELEMENTEN

MUREN EN

PIJLERS

< 9 s

< 25 s> 9 s VF2

VF1[1]

80

Opdrachtgever AquafinAannemer Bouwwerken De Raedt IvanStudiebureau TalboomBetonleverancier De Rycke BetonJaar 2013Type bekisting Kunststoffen bekistingStortwijze Verpompt langs bovenSlumpflow 750-800 mmV-funnel 7-8 secKarakteristieken C35/45 EE4 Stijgsnelheid -

Pompstation te Antwerpen© De Rycke

81

Wat?De wanden van dit project, met vrij onregelmatige vormen, werden gerealiseerd in ZVB.

Waarom ZVB?Er werd gekozen voor ZVB aangezien de wanden tot 12 m hoogte in 1 stortfase gerealiseerd dienden te worden. De onregelmatige vormen in het project leenden zich perfect tot het gebruik van ZVB.

Hoe?De wanden van dit project werden gerealiseerd door het beton langs boven in de bekisting te verpompen. Desondanks het gebruik van een smalle darm voor de verpomping werd het beton toch nog onderworpen aan een zekere valhoogte. De schuine bovenkanten werden volledig dicht bekist zodat de wanden in 1 keer konden opgestort worden. Er werd extra aandacht besteed aan de bekistingsdruk en de realisatie van de dichtheid van de bekisting.


Vloeimaatklasse

SF1 SF2 SF3

650 750 850550




ELEMENTEN

MUREN EN

PIJLERS

< 9 s

< 25 s> 9 s VF2

VF1[1]

82

Architect -Aannemer -Studiebureau -Betonleverancier OBCJaar 2000Type bekisting -Stortwijze Met een stortgootSlumpflow 700 mmV-funnel < 9 secKarakteristieken C30/37 EE3 Stijgsnelheid -

Wijnhandel te Maarkendal© OBC

83

Wat?In deze wijnkelder werd een nieuwe vloer gegoten in zelfverdichtend beton over een bestaande vloer.

Waarom ZVB?Er werd voor zelfverdichtend beton gekozen omwille van de dunne laag die gestort moest worden.

Hoe?Aangezien het over een vloer gaat die gestort wordt op een bestaande vloer dienen geen bekistingsmaatregelen getroffen te worden. Voor deze vloer werd getracht om met een zelfnivellerend ZVB te werken. Desondanks de grote vloeibaarheid van het beton diende het beton toch nog in de hoeken nog gelijk getrokken te worden.

© OBC © OBC

Vloeimaatklasse

SF1 SF2 SF3

650 750 850550


HELLINGENMUREN

EN PIJLERS

HOGE ENSLANKE

ELEMENTEN

VLOEREN EN VLOERPLATEN< 9 s

< 25 s> 9 s VF2

VF1[1]

84

Architect -Aannemer HuysentruytStudiebureau -Betonleverancier OBCJaar 2014Type bekisting Systeembekisting (Doka)Stortwijze Met kubelSlumpflow 740 mmV-funnel 8-9 secKarakteristieken C30/37 EE3 Stijgsnelheid -

Werf te Ronse© OBC

85

Wat?De wanden van dit project werden gerealiseerd in zelfverdichtend beton.

Waarom ZVB?Er werd gekozen voor zelfverdichtend beton binnen dit project omwille van de hoge wapeningsdensiteit en de geringe dikte van de te realiseren wanden (tot 14 cm). De configuratie maakte het mechanisch trillen van het beton onmogelijk.

Hoe?Het ZVB werd door middel van een kubel gestort. Door de hoge wapeningsdensiteit en geringe dikte van de wanden werd het beton steeds onderworpen aan een zekere valhoogte.De bekisting werd bijkomend afgekit om ongewenste lekkage te vermijden.

© OBC © OBC © OBC

Vloeimaatklasse

SF1 SF2 SF3

650 750 850550




ELEMENTEN

MUREN EN

PIJLERS

< 9 s

< 25 s> 9 s VF2

VF1[1]

86

Architect DNA ArchitectenAannemer Luc Scherpereel nvStudiebureau -Betonleverancier OBCJaar 2015Type bekisting SysteembekistingStortwijze Verpompt langs bovenSlumpflow 720 mmV-funnel < 9 secKarakteristieken C30/37 EE3 Stijgsnelheid -

Woning te Kluisbergen© OBC

87

Wat?De wanden van dit project werden gerealiseerd in zelfverdichtend beton.

Waarom ZVB?Er werd gekozen voor zelfverdichtend beton binnen dit project omwille van de hoge wapeningsdensiteit en de geringe dikte van de te realiseren wanden (tot 14 cm). De configuratie maakte het mechanisch trillen van het beton immers onmogelijk.

Hoe?De bekisting werd bijkomend afgekit om ongewenste lekkage te vermijden.


Vloeimaatklasse

SF1 SF2 SF3

650 750 850550




ELEMENTEN

MUREN EN

PIJLERS

< 9 s

< 25 s> 9 s VF2

VF1[1]

88

Architect Chris VertiestAannemer Furnibo nv - VeurneStudiebureau BoudrerieBetonleverancier OBCJaar 2010Type bekisting Stalen bekistingStortwijze Verpompt langs bovenSlumpflow 760 mmV-funnel < 9 secKarakteristieken C30/37 EE2Stijgsnelheid -

School te Bellegem© OBC

89

Wat?Vele wanden in dit project werden in zelfverdichtend beton uitgevoerd.

Waarom ZVB?Aan de wanden werden esthetische eisen gesteld, bovendien betrof het een relatief complexe vorm om op te vullen met beton door de vele raam- en deuropeningen.

Hoe?De wanden werden grotendeels uitgevoerd door het beton langs boven in de bekisting te pompen. Om het beton overal even snel te laten stijgen, werd onderaan de deur- en raamopeningen een PVC doorvoer voorzien. De stortsnelheid bedroeg 12 m³/uur.

© OBC © OBC

Vloeimaatklasse

SF1 SF2 SF3

650 750 850550




ELEMENTEN

MUREN EN

PIJLERS

< 9 s

< 25 s> 9 s VF2

VF1[1]

90

Architect Arc. on ArchitectenAannemer Furnibo nv - VeurneStudiebureau DNA ArchitectenBetonleverancier OBCJaar 2007Type bekisting Stalen bekistingStortwijze Verpompt langs bovenSlumpflow 720 mmV-funnel < 9 secKarakteristieken C35/45 EE3Stijgsnelheid -

Loods te Oudenaarde© OBC

91

Wat?Een groot deel van de wanden in dit project werden uitgevoerd in zelfverdichtend beton.

Waarom ZVB?Deze wanden werden uitgevoerd in zelfverdichtend beton omdat er esthetische eisen aan gesteld werden.

Hoe?De wanden werden uitgevoerd door het beton langs boven in de bekisting te pompen (met 2 pompen tegelijk). De bekisting werd extra afgekit om lekkage te voorkomen. De stortsnelheid bedroeg 16 m³/uur.

© OBC © OBC

Vloeimaatklasse

SF1 SF2 SF3

650 750 850550




ELEMENTEN

MUREN EN

PIJLERS

< 9 s

< 25 s> 9 s VF2

VF1[1]

92

Architect David ChipperfieldAannemer OikosStudiebureau -Betonleverancier OBCJaar 2007Type bekisting Stalen bekistingStortwijze Verpompt langs bovenSlumpflow 750 mmV-funnel < 9 secKarakteristieken C35/45 EE3Stijgsnelheid -

Woning te Deurle© OBC

93

Wat?Een groot aantal wanden en vloeren in dit project werden in zelfverdichtend beton uitgevoerd.

Waarom ZVB?Het betreft een wand met esthetische eisen die in de massa donkerbruin gekleurd moest worden uitgevoerd.

Hoe?Het beton werd verpompt langs de bovenkant van de bekisting. Voor het pompen van de vloerplaten werd er op een stortplaat gestort om de homogeniteit van het gestorte beton zo goed mogelijk te bewaren. De ramen werden tot volledig onderaan de wand uitgevoerd. Daar rusten ze op stalen kokerprofielen (80*80 mm), die mee opgevuld werden met het zelfverdichtend beton. De stortsnelheid bedroeg 10 m³/uur.

© OBC © OBC

Vloeimaatklasse

SF1 SF2 SF3

650 750 850550




ELEMENTEN

MUREN EN

PIJLERS

< 9 s

< 25 s> 9 s VF2

VF1[1]

94

Architect -Aannemer HaentjesStudiebureau -Betonleverancier OBCJaar 2000Type bekisting SysteembekistingStortwijze Verpompt langs bovenSlumpflow 740 mmV-funnel < 9 secKarakteristieken C30/37 EE3Stijgsnelheid -

Zwembad te Berlare© OBC

95

Wat?De wanden van dit zwembad werden in zelfverdichtend beton uitgevoerd.

Waarom ZVB?Er werd voor zelfverdichtend beton gekozen vermits er esthetische eisen werden gesteld aan de zwembadwanden.

Hoe?De bekisting werd opgevuld met behulp van een pomp langs de bovenkant. De stortsnelheid bedroeg 14 m³/uur.

© OBC © OBC

Vloeimaatklasse

SF1 SF2 SF3

650 750 850550




ELEMENTEN

MUREN EN

PIJLERS

< 9 s

< 25 s> 9 s VF2

VF1[1]

96

Architect -Aannemer HaentjesStudiebureau -Betonleverancier OBCJaar 2008 Type bekisting Systeembekisting Stortwijze Verpompt langs bovenSlumpflow 760 mmV-funnel < 9 secKarakteristieken C30/37 EE3Stijgsnelheid -

Bijgebouw te Oosterzele© OBC

97

Wat?Dit bijgebouw werd volledig in ZVB uitgevoerd, zowel de wanden als het dak.

Waarom ZVB?Er werd een estethische eis gesteld aan de wanden waardoor deze in zelfverdichtend beton werden uitgevoerd. Bovendien waren er veel raam en deuropeningen in de wanden.

Hoe?De wanden werden uitgevoerd door het beton langs boven in de bekisting te pompen. Er werden geen bijkomende maatregelen getroffen, wat betreft de afdichting van de bekistingen. De stortsnelheid bedroeg 12 m³/uur.


Vloeimaatklasse

SF1 SF2 SF3

650 750 850550




ELEMENTEN

MUREN EN

PIJLERS

< 9 s

< 25 s> 9 s VF2

VF1[1]

98

Architect Steven VandenborreAannemer Furnibo nv - VeurneStudiebureau StedecBetonleverancier OBCJaar 2000Type bekisting SysteembekistingStortwijze Verpompt langs onderSlumpflow 750 mmV-funnel < 9 secKarakteristieken C30/37 EE3Stijgsnelheid -

Poolhouse te Marke© OBC

99

Wat?De wanden van dit project werden in zelfverdichtend beton gevoerd.

Waarom ZVB?Vermits er aan de wand estethische eisen werden gesteld werd er gekozen voor zelfverdichtend beton. Daarnaast werd er ook voor zelfverdichtend beton gekozen omdat de wanden relatief dun moesten uitgevoerd worden.

Hoe?Het beton werd langs boven verpompt in de bekisting. De bekisting werd afgekit om ongewenste lekkage te voorkomen. De stortsnelheid bedroeg 17 m³/uur.

© OBC© OBC© OBC

Vloeimaatklasse

SF1 SF2 SF3

650 750 850550




ELEMENTEN

MUREN EN

PIJLERS

< 9 s

< 25 s> 9 s VF2

VF1[1][1]

100

Architect Govaert & Vanhoutte - BruggeAannemer Bouwonderneming Christiaens nv - OostkampStudiebureau BM - Engineering - RoeselaereBetonleverancier Holcim - OostendeJaar 2014Type bekisting Stalen bekistingStortwijze Verpompt langs bovenSlumpflow 780-800 mmV-funnel 3-6 secKarakteristieken C30/37 EE3 Dmax 8 mmStijgsnelheid 4 m/uur

Woning te Oostkamp© Govaert & Vanhoutte - Brugge

101

Wat?De wanden van dit project werden in ZVB gevoerd.

Waarom ZVB?Er werd gewerkt met ZVB omwille van de zeer hoge esthetische eisen die aan het beton werden gesteld. Tevens gaat het over wanden tot 7,5 m hoog die in één stortfase gerealiseerd dienden te worden.

Hoe?Het beton werd langs boven in de bekisting gepompt. De stortslurf werd tot onderaan in de kist neergelaten en vervolgens naarmate het betonniveau steeg stelselmatig mee naar boven getrokken. De bekisting en alle uitsparingen werden met de nodige zorg geplaatst om de dichtheid van de kist te garanderen.

© WTCB © WTCB

Vloeimaatklasse

SF1 SF2 SF3

650 750 850550




ELEMENTEN

MUREN EN

PIJLERS

< 9 s

< 25 s> 9 s VF2

VF1[1]

102

Opdrachtgever DBFM Scholen van Morgen nvArchitect Smak ArchitectenAannemer nv Strabag Belgium saStudiebureau Central services nv Strabag Belgium saBetonleverancier ABC BetonJaar 2015Type bekisting Op maat ontwikkelde bekistingStortwijze Stort met kubelSlumpflow 780-800 mmV-funnel 3-6 secKarakteristieken C30/37 EE3 Dmax 8 mmStijgsnelheid ± 200 m/uur

Sporthal te Eeklo

© WTCB

103

Wat?De kolommen van dit project werden in stortklaar ZVB uitgevoerd.

Waarom ZVB?In de aanvangsfase van dit project werden proefkolommen vervaardigd, zowel met TVB als ZVB. Door de hoek waaronder de kolommen staan, bleek het ontluchten van het TVB al vrij snel niet vanzelfsprekend, waardoor aan het bovenvlak van de proefkolom met TVB veel luchtbellen zichtbaar waren.

Hoe?De kolommen werden langs boven gestort met behulp van een kubel. Elke kolom werd in minder dan 1 min opgestort. Er werd gewerkt met een traditionele kartonnen bekisting. Aangezien deze niet voorzien zijn om onder een hoek te gebruiken werd er een speciale hulpconstructie ontworpen door Strabag. Enerzijds zorgt deze voor de vormelijke stabiliteit en anderzijds draagt deze de krachten op een correcte wijze naar de ondergrond af. Geen speciale voorzieningen werden getroffen voor de afdichting van de bekisting.

© WTCB© WTCB© WTCB

Vloeimaatklasse

SF1 SF2 SF3

650 750 850550



HELLINGENMUREN

EN PIJLERS

HOGE ENSLANKE

ELEMENTEN

< 9 s

< 25 s> 9 s VF2

VF1[1]

104

Kort samengevat

De gepresenteerde portfolio levert een mooi overzicht van de toepassingsdomeinen waarin zelfverdichtend beton anno 2015 in Vlaanderen op de werf standaard wordt aangewend. Op basis van deze portfolio werd een samenvattende grafiek opgesteld, die tracht – voor de Vlaamse context – de link te leggen tussen de verse betoneigenschappen en de toepassingsdomeinen (cfr [1]). (figuur 29) Algemeen kan er gesteld worden dat het zelfverdichtend beton toegepast op de Vlaamse stortklare betonmarkt typisch zeer laag viskeus is (VF1) en matig tot hoog vloeibaar (SF2 - SF3).

Figuur 29: Link tussen verse ZVB eigenschapen en toepassing voor de Vlaamse context

VloeimaatklasseSF1 SF2 SF3

650 750 850550

VF2


ZICHTBETONWANDEN

VF1

< 25 s> 9 s

< 9 s

ZWAAR GEWAPEND

of COMPLEX


105

Met stip op de eerste plaats qua toepassingsdomein staan de zichtbetonwanden in Vlaanderen. Dit type toepassing vraagt, omwille van het zichtbetonaspect, een beperkte viscositeit (VF1) in combinatie met een hoge vloeibaarheid (SF2-SF3).

Een tweede frequente toepassing van zelfverdichtend beton is deze waar een realisatie met traditioneel verdicht beton onmogelijk is door een te complexe vorm en/of beperkte toegankelijkheid en/of te hoge wapeningsdensiteit. Dit toepassingsdomein vraagt vaak een zeer hoog vloeibaar beton (SF3) met een lage viscositeit (VF1) (met voldoende weerstand tegen segregatie).

Het zelfverdichtend beton gebruikt bij de vloertoepassingen die zijn opgenomen in de portfolio, is typisch iets minder vloeibaar (SF2), maar nog steeds vrij laag viskeus (VF1).

De portfolio omvat ook enkele kolomtoepassingen. Deze set is echter te beperkt om een rode draad vast te stellen in de gekozen verse betoneigenschappen voor dit specifiek toepassingsdomein.

BIBLIOGRAFIE

[1] Walraven J. (2003) Structural applications of self compacting concrete Proceedings of 3rd RILEM International Symposium on Self Compacting Concrete, Reykjavik, Ice-land, ed. Wallevik O and Nielsson I, RILEM Publications PRO 33, Bagneux, France, August 2003 pp 15-22.

© D

iath

eek

FE

BE

LCE

M

BETON, in het hartvan duurzaam bouwenBeton beschikt ontegensprekelijk over talrijke troeven waardoor het heel natuurlijk past in de logica van duurzaam bouwen: goede akoestische isolatie, optimale thermische inertie, het is recycleerbaar, rot niet, is brandbestendig, stevig, het vergt weinig onderhoud, is economisch…

Onder alle omstandigheden en over zijn hele levenscyclus zorgt beton voor een gezonde en veilige omgeving.Beton bouwt de toekomst !

Partner van

infobeton.beVorstlaan, 68 | 1170 Brussel | Tel. 02 645 52 11 Fax 02 640 06 70 | [email protected] | www.febelcem.be

IWT TETRA project 130226Stortklaar zelfverdichtend betonNaar een optimale integratie in het bouwproces

Dit project werd gerealiseerd in samenwerking met de gebruikersgroep

Deze publicatie werd mede mogelijk gemaakt door

Met steun van

Documents

PRAKTISCHE GIDS VOOR STORTKLAAR ......met traditioneel verdicht beton en 3 werven waar reeds zelfverdichtend beton werd toegepast). Uit de metingen bleek dat de tijdsbestedingen sterk