Predavanje 03.-2013

T-3.

TEHNOLOŠKI RAZVOJ IMENADŽMENT TEHNOLOGIJAMA

Osnovne akademske studije – Studijski program - Inženjerski menadžment

Tehnički sistemi 2011. Dušan B. Regodić



CILJEVI UČENJA:

1. Shvatite pojam i karakteristike tehnologije.2. Razumete uticaj tehnološkog razvoja na

odnos čoveka društva i tehnologija.3. Planirate inovacionu delatnost.4. Objasnite životni ciklus tehnologije.5. Razumete menadžment tehnologijama.



Nastavna pitanja:

67Menadžment tehnologijama4.

59Inovaciona delatnost3.

55Uticaj tehnološkog razvoja naodnos čoveka društva i tehnologija

2.

47Pojam i karakteristike tehnologije1.

Strana uudžbeniku



Tehnos (veštine)+ Logos (znanje, um, umeće)

Značenje znanje o veštinama, odnosno načinurealizacije određenog zadatka.

TEHNOLOGIJA

Tehnologija ima dva osnovna aspekta i to:

1. nosioce tehnologije (određene resurse),2. svrhu.



U mnoštvu različitih definicija autori izdvajaju osamkarakterističnih:

1. Tehnologija obuhvata angažovanje ljudi, alata, mašina,procesa i ostalih resursa u cilju rešavanja određenogproblema ili povećanja mogućnosti određenog sistema.

2. Tehnologija je neposredan proces proizvodnje materijalnihdobara.

3. Tehnologija obuhvata postojeću opremu i metodeproizvodnje.

4. Tehnologija ima osnovni zadatak da rešava među dejstvasredstava za rad i materijala.

5. Tehnologija je skup znanja o fizikalnim, hemijskim i drugimpostupcima obrade i prerade sirovina, poluproizvoda iprerađevina u proizvodnji.



Osnovni aspekti tehnologija

TEHNOLOGIJE

Ljudi

AlatiOstaliresursi

Mašine Procesi



Karakteristični primeri tehnologija:

1. tehnologija obrade metala rezanjem,2. tehnologija obrazovanja,3. tehnologija ugovaranja,4. tehnologija održavanja opreme,5. tehnologija precizne kontrole,6. NC tehnologija itd.



Ciklus izmene tehnologija

Ciklus izmenetehnologije

Tehnologija

Potreba ili problem

Izmene

Tehnologija je toliko značajna da se ne sme prepustititehnolozima, već u njenom dizajniranju i primeni morajuučestvovati

političari, etičari, psiholozi, sociolozi i drugi, a sve više,zbog posledica na životnu sredinu, šira društvenazajednica.



“Tehnologija je sistem pomoću koga društvozadovoljava svoje potrebe i želje".

Prostor kreiranja i realizacije

OSNOVNA ISTRAŽIVANJA

RAZVOJ

Primenjena istraživanja

IŽENJERING PROIZVODNJE

Inženjering proizvoda

CIM

Inženjering izrade

INŽENJERING KVALITETA

DISTRIBUCIJA PROIZVODA

SERVIRANJEPROIZVODNJE

INŽENJERINGAPLIKACIJE

KREIRANJE

PROI

ZVOD

PROC

ESTR

ŽIŠT

E

REAL

IZAC

IJA



Faze razvoja novog proizvoda/procesa

Istraživanje i razvoj novog proizvoda i procesa uz rešavanje pitanjaoptimalnog dizajna i konstrukcije proizvoda, može se predstaviti kroz šestosnovnih faza:

1. generisanje ideja, preliminarna selekcija i izbor ideja,2. generalna specifikacija,3. ocena i odabir projekata (detaljne studije izvodljivosti),4. projektovanje novog proizvoda,5. detaljno projektovanje tehnologije proizvoda i procesa,6. projektovanje funkcije proizvoda (funkcionalni dizajn),7. projektovanje izgleda (forme) proizvoda, i8. projektovanje procesa (izrade, proizvodnje);9. testiranje (praćenje proizvoda posle komercijalizovanja -

postkomercijalizacija).



Faze razvoja novog proizvoda/procesa





Процедура развоја нових услуга





STVARANJE (KREIRANJE)

REALIZACIJA I PROŠIRENJE

NOVIH MOGUĆNOSTI NOVIH I POSTOJEĆIH MOGUĆNOSTI

Nova dimenzija kreiranja i realizacije

PROIZVODNETEHNOLOGIJE

INŽENJERING PROIZVODA

INŽENJERING USLUGA

)(TEHNI ŠKAČKA PODR

INŽINJERING APLIKACIJA

PLANIRANJEI UPRAVLJANJE PROIZVODIMA

Komponente proizvodne tehnologije



Komponente tehnologije izrade

TEHNOLOGIJE IZRADE

TEHNOLOGIJAODRŽAVANJA

TEHNOLOGIJE KONTROLE KVALIETA

SISTEM IZRADE(OBRADE, MONTAŽE) RUKOVANJE

MATERIJALOM

OPREMA I ALATI

TEHNOLOGIJA MATERIJALA (Isporučioci,karakteristike)



Aspekti informacionih sistema (IS)


Inženjering procesa

Informacione tehnologije


Inženjering procesa

Informacione tehnologije

Put ka integrisanju tehnologija: prethodno i buduće stanje



Životni ciklusi tehnologije proizvoda i procesa istrategija upravljanja

Životni ciklus proizvoda predstavlja promenu prodaje i profita određeneindustrijske grane tokom dužeg vremenskog perioda.

Najčešće se pominju četiri osnovne faze:1. uvođenje,2. rast,3. zrelost,4. opadanje.



Životni ciklus (vek) tehnologije predstavlja apsolutnuučestalost inovacija proizvoda i procesa u proizvodnojjedinici.

Tehnološke inovacije predstavljaju inovacije proizvoda iinovacije procesa.

Razlikuju se četiri faze:1. fluidna,2. tranziciona,3. faza specifičnosti,4. faza zrelosti.

Zavisnost stope inoviranja i stepena razvoja



Tehnološka “S” kriva:

pokazuje promenu odgovarajućih sposobnosti tehnologije uodnosu na uložena sredstva (kumulativne investicije) zaistraživanje i razvoj ili u odnosu na vreme.

Na krivoj se izdvajaju tri faze:1. faza nastanka,2. faza rasta,3. faza zrelosti.

Tehnološka „S“ kriva



Matrični prikaz učešća na tržištu i mogućnost rasta

Tržišni portfolio predstavlja tekuće stanje i očekivani razvojpostojećih i budućih proizvoda na sadašnjem nivou znanja.

Tehnološki portfolio ukazuje na sposobnost i moć preduzeća uodnosu na potencijal neke tehnologije i obuhvata duži vremenskiperiod.



Nastavna pitanja:




2.


Strana uudžbeniku



Čoveka razvija sredstva za olakšavanje svog života.

Tehnologije danas ima daleko širi smisao zahvaljujući:

1. njenom prisustvu i delovanju u svim oblicima čovekovedelatnosti, u materijalnoj proizvodnji i van materijalneproizvodnje,

2. efektima i uticajima tehnologije na sve oblasti čovekovogživota i delovanja.

TEHNOLOGIJA

Društvo

PrirodaČovek

ČOVEK

Tehnologija

DruštvoPriroda

Centralna uloga čovekaCentralna uloga tehnologija



Mogu se uočiti tri povezana zatvorena ciklusa:1. povećanje dohotka po stanovništvu: → rast tehnoloških

dostignuća → veća produktivnost rada → rast dohotka.2. viši dohodak: → tehnološki napredak → rast dohotka.3. viši dohodak: → veća štednja stanovništva → tehnološki napredak.

Odnos društva itehnologije

Akumulacija znanjai iskustva u društvu

Tehnološkadostignuća

Povećanaproduktivnost rada

Rast društvenog proizvoda

Akumulacija Rast životnog standarda

Rast kreativnih potencijala



Odnos tehnologije i prirode:

1. Tehnički pronalasci

2. Tehnološka revolucija

Dobar tehnički napredak je tamo gde je svakodnevni životučinjen prijatnijim (lista dela prijatnosti: automobil, motocikl,interkontinentalni let avionom, domaćinstva (budžet), stereouređaja i televizora).

Loš je tehnički napredak tamo gde čovek ne može ili nećeuočiti prednosti za sebe (hemijska industrija za preradusirovina u polufabrikate, električne centrale i rafinerije itd.).



Nove tehnologije, zaposlenost i zapošljavanje

Uticaj informacionih tehnologija na promene u oblasti kadrovamogu se posmatrati na dva nivoa:

1. kroz uticaj na zaposlenost i zapošljavanje,2. kroz uticaj na kvalitet ljudskog rada, potrebnih kvalifikacija

i promene u toj oblasti.Promene koje izaziva nova tehnologija u oblasti kadrova odnose

se na sledeće pojave:1. potrebu za sve višim kvalifikacijama zaposlenih; za

prekvalifikovanjem, za univerzalnijim kvalifikacijama usled potrebeza većom fleksibilnošću kadrova u organizaciji;

2. skraćivanje radnog dana, nedelje uz povećanje udela slobodnogvremena zaposlenih;

3. pomeranje čovekovih aktivnosti ka sve kreativnijim, složenimposlovima jer rutinske poslove i zadatke preuzimaju novetehnologije;

4. nastanak novog tipa radnog mesta koje nije nužno vezano zaboravak u preduzeću.



Osnovni zahtevi u pogledu kvalifikacije i obuke kadrovaza rad su:

1. pitanje permanentnog obrazovanja kadrova, naročitoonih vezanih za rad sa tehnologijom koja se intenzivno menja irazvija,

2. njihov kvantitet kao ulaznog elementa tehnološkog sistema;problem zaposlenosti i zapošljavanja s jedne, ikvalifikaciona struktura kadrova, s druge strane,opredeljuju usvajanje i uspešno funkcionisanje tehnologije upreduzeću.

Paradoks produktivnosti:usporavanje rasta i razvoja u razvijenim zemljama.



Ključna pitanja vezana za izučavanje fenomena paradoksa produktivnosti:1. pitanje kašnjenja./nastanak otkrića i primena2. odnosa između usporenog rasta produktivnosti i izmenjene prirode

investicija

U praksi produktivnost treba sagledavati uvažavajući dvoznačnost togkoncepta kroz:

1. aspekt efikasnosti (odnos autputa i inputa),2. aspekt efektivnosti (vrednost autputa za kupce).

Kašnjenje kao priroda tehnoloških inovacija



Nastavna pitanja:




2.


Strana uudžbeniku



Osnovni pojmovi o inovacionoj delatnosti

Invencija jeste koncept, ideja i metod za dobijanje novogproizvoda ili procesa, uključujući otkriće nove tehnologije(proizvoda ili procesa) za iskorišćavanje prirodnihresursa.

Inovaciona delatnost jesu aktivnosti koje sepreduzimaju radi stvaranja novih proizvoda, tehnologija,procesa i usluga ili značajne izmene postojećih, a uskladu sa potrebama tržišta.

Inovacija jeste uspešna tržišna primenainvencije, odnosno primena novog ili značajnopoboljšanog proizvoda, procesa ili usluge.



Razlikujemo inovacije:

1. Proizvoda,

2. Procesa,

3. Usluge ,

4. Marketinške metode,

5. Nove organizacione metode u poslovanju,organizaciji rada ili odnosima pravnog lica saokruženjem.



Zašto inovacije?

Postoji 10 osnovnih razloga zašto su inovacije neophodne:

•Poboljšanje kvaliteta proizvoda (58%),•Osvajaju se nova tržišta (44%),•Smanjuju se troškovi radne snage (42%),•Povećava se obima proizvoda (37%),•Povećava se fleksibilnost prozvodnje (28%),•Brže usaglašavanje sa standardima i propisima (27%),•Smanjuje se uticaj na okolinu (25%),•Smanjuje se potrošnja energije (21%),•Smanjuje se potrošnja materijala (20%),•Ubrzava se zamena postojećih proizvoda (14%)



Izvori informacija za inovacije mogu biti:

•Institucije višeg obrazovanja; Univerzitet•Zaposleni u preduzeću (interni izvor)•Konsultanti•Klijenti-kupci•Sajmovi-izložbe•Konkurenti•Snabdevači (materijal, oprema, komponente, softver i sl)•Sastanci-konferencije•Prezentacije•Internet•Privredna štampa-stručni časopisi•Patentna dokumentacija•Institucije višeg obrazovanja, univerzitet



Faktori koji najčešće ometaju inovacije(prepreke) mogu biti:

•Previsoka cena•Previsok rizik•Nedostatak sredstava•Nedostatak informacija o tržištima•Nedostatak kvalifikovane radne snage•Organizaciona krutost preduzeća•Neusklađenost sa standardima, propisima•Nedostatak interesovanja od strane klijenata•Nedostatak informacija o tehnologijama itd.



Struktura inovacionog procesa



Broj invencija, prema zemlji porekla

58424337Ostali

103956843Japan

1121059782SevernaAmerika

179147136120Evropska unija

1989-1997.

1985-1989.

1970-1984.

1975-1979.Regija



Broj istraživača i inženjera u razvijenim zemljama

54671630Evropskaunija

99461450Јapan

88987950SAD

1998199319981993

Broj na 1000 radnoaktivnih stanovnika

Uposleni istraživači- u hiljadama -Zemlja



Šematski prikaz ciklusa potrošnje novca u naučne svrhe



Начин на који се продужaва живот производа на тржишту

Q (kom)

Vreme

Inovacije proizvoda



Organizacije za obavljanje inovacione delatnosti

U obavljanju inovacione delatnosti, kao i korišćenju podsticajnihmera, privatni i javni sektor su ravnopravni.

Nosioci inovacione delatnosti su:

Radi obavljanja delatnosti istraživanja, stvaranja, razvoja,primene i plasmana inovacija, kao i dobijanja statusaorganizacije za obavljanje inovacione delatnosti, u Ministarstvuse može registrovati:

1. razvojno-proizvodni centar;2. istraživačko-razvojni centar;3. inovacioni centar.



Razvojno-proizvodni centarRazvojno-proizvodni centar je inovaciona organizacija koja

stvara inovacije, primenjuje nove tehnologije, vršiplasman proizvoda, usluga i tehnologija, zasnovanih nasopstvenom inovatorskom radu i razvoju.

Razvojno-proizvodni centar može biti upisan u Registar ako:

1. obavlja primenjena i razvojna istraživanja u cilju stvaranjainovacija;

2. ima u radnom odnosu na neodređeno vreme sa punim radnimvremenom

najmanje dva zaposlena lica sa visokom stručnom spremom;3. obavlja proizvodnu delatnost kao rezultat sopstvene

naučnoistraživačke ili inovacione delatnosti;4. ima odgovarajući prostor, opremu, internet komunikaciju i druga

sredstva za ostvarivanje programa i realizaciju projekata;5. ima stručno-informativnu dokumentaciju.



Istraživačko-razvojni centar

Istraživačko-razvojni centar je inovaciona organizacija u kojoj se obavljajuprimenjena i razvojna istraživanja, stvaraju inovacije i vrši plasiranje novihznanja i tehnologija, u sopstvenu proizvodnju i usluge ili u proizvodnju iusluge drugih privrednih subjekata.

Istraživačko-razvojni centar može biti upisan u Registar ako:1. ima program istraživačko-razvojnog i inovacionog rada;2. ima u radnom odnosu na neodređeno vreme sa punim radnim vremenom

najmanje osam zaposlenih sa visokom stručnom spremom, od kojih sunajmanje dva lica sa naučnim nazivom doktora nauka, a ukupan brojzaposlenih lica sa naučnim nazivom doktora nauka i akademskim nazivommagistra nauka ili mastera najmanje četiri;

3. ima odgovarajući prostor, opremu, internet komunikaciju i drugasredstva za primenjena, razvojna i inovaciona istraživanja, odnosnoostvarivanje programa i realizaciju projekata;

4. ima stručno-informativnu dokumentaciju.



Inovacioni centarInovacioni centar je inovaciona organizacija u kojoj se na originalni i

sistematski način primenjuju sopstveni i tuđi naučni rezultati isavremeni tehnološki procesi radi stvaranja inovacija, razvojaprototipa, novih proizvoda, procesa i usluga ili poboljšanja postojećihu određenoj oblasti i istovremeno vrši transfer znanja i tehnologija uproizvodnju i usluge drugih privrednih subjekata.

Inovacioni centar može biti upisan u Registar ako:1. ima program istraživačko-razvojnog i inovacionog rada;2. ima u radnom odnosu na neodređeno vreme, sa punim radnim

vremenom, najmanje dva lica sa naučnim nazivom doktora nauka;imau radnom odnosu na određeno vreme najmanje deset studenata nadoktorskim ili diplomskim akademskim studijama;

3. ima odgovarajući prostor, opremu, internet komunikaciju i drugasredstva za primenjena, razvojna i inovaciona istraživanja, odnosnoostvarivanje programa i realizaciju projekata;

4. ima stručno-informativnu dokumentaciju.



ORGANIZACIJE ZA PRUŽANJE INFRASTRUKTURNEPODRŠKE INOVACIONOJ DELATNOSTI

Privredno društvo osnovano radi pružanja infrastrukturnepodrške i povezivanja naučnoistraživačkih, odnosnoinovacionih organizacija i privrednih subjekata − uMinistarstvu se može registrovati kao:

1. poslovno-tehnološki inkubator;2. naučno-tehnološki park.

Ministarstvo izdaje rešenje o registrovanju u roku od 45 dana oddana prijema zahteva od strane pravnog lica.



Poslovno-tehnološki inkubatorPoslovno-tehnološki inkubator je privredno društvo čija je osnovna

Delatnost stavljanje na raspolaganje, uz naknadu, poslovnog prostora,

Administrativnih, tehničkih i drugih usluga novoosnovanim privrednim

Društvima ili inovacionim organizacijama, najduže pet godina od njihovog

Osnivanja.

Kao poslovno-tehnološki inkubator u Registar može biti upisanoprivredno društvo koje:

1. okuplja u svom sastavu najmanje tri člana koji imaju svoj programistraživačko-razvojnog, inovacionog ili proizvodnog rada;

2. ima članove koji imaju najmanje dva lica sa visokom stručnom spremom uradnom odnosu sa punim radnim vremenom;

3. ima raspoloživi prostor od najmanje 20 m2 po jednom članu;4. ima odgovarajući prostor, opremu, internet komunikaciju i druga sredstva

za ostvarivanje programa i realizaciju projekata;5. ima naučnu i stručno-informativnu dokumentaciju.



Naučno-tehnološki parkNaučno-tehnološki park je privredno društvo koje u okviru definisanog

prostora pruža infrastrukturne i stručne usluge visokoškolskim ustanovama,naučnoistraživačkim i inovacionim organizacijama, kao i visokotehnološkim isrednjetehnološkim privrednim društvima u određenoj naučnoj, istraživačko-razvojnoj ili proizvodnoj grupaciji s ciljem njihovog povezivanja i što bržeprimene novih tehnologija, stvaranja i plasmana novih proizvoda i usluga natržištu.

Kao naučno-tehnološki park u Registar može biti upisano privredno društvo

koje:1. ima statutom definisanu osnovnu naučnu, istraživačko-razvojnu ili proizvodnu

oblast u kojoj članovi parka obavljaju svoju delatnost;2. okuplja u svom sastavu najmanje pet članova koji imaju svoj program istraživačko-

razvojnog, inovacionog ili proizvodnog rada;3. ima članove koji ukupno imaju u radnom odnosu sa punim radnim vremenom

najmanje tri lica sa naučnim nazivom doktora nauka, iz oblasti osnovne delatnostiparka;

4. ima raspoloživi prostor od najmanje 30 m2 po jednom članu;5. ima odgovarajući prostor, opremu, internet komunikaciju i druga sredstva za

ostvarivanje programa i realizaciju projekata;6. ima naučnu i stručno-informativnu dokumentaciju.



Programi inovacione delatnosti

Inovacioni projekti

Realizacija programa vrši se putem inovacionih projekata.

Privredna društva, visokoškolske ustanove, naučnoistraživačke iinovacione organizacije mogu biti nosioci inovacionih projekata, uskladu sa zakonom.

Po pravilu, inovacioni projekti traju do jedne godine.U slučaju kada jedan projekat realizuje više organizacija,međusobnim ugovorom određuju nosioca realizacije projekta.



Ministarstvo u Registru vodi evidenciju inovacionih projekata.

Po završetku perioda predviđenog za realizaciju projekta, u rokuod 30 dana, učesnici na projektu dostavljaju Ministarstvu izveštajo postignutim rezultatima.

Kontrolu realizacije inovacionih projekata i ostvarenih rezultatavrši Ministarstvo ili specijalizovana pravna lica sa licencom,angažovana od strane Ministarstva.

Ministar propisuje uslove za dobijanje licence za kontrolurealizacije inovacionih projekata.Ministarstvo izdaje licencu na period od tri godine.



Prava intelektualne svojine nad rezultatimainovacionih projekata



Finansiranje inovacione delatnosti

Republika, autonomna pokrajina i jedinica lokalne samouprave moguobezbeđivati finansiranje inovacione delatnosti radi ostvarivanja ciljevainovacione politike.

Ekonomski instrumenti kojima se obezbeđuje i podstiče inovacionadelatnost jesu:• sredstva budžeta Republike;• sredstva budžeta autonomne pokrajine;• sredstva budžeta jedinice lokalne samouprave;• sredstva međunarodnih finansijskih organizacija;• fond za inovacionu delatnost;• drugi fondovi;• ekonomske podsticajne mere i druge mere, u skladu sa zakonom.



Ekonomske podsticajne mere

Za pravna i fizička lica koja primenjuju savremene tehnologije,stvaraju i stavljaju u promet inovativne proizvode i usluge, realizujupatentna rešenja ili finansijski potpomažu razvoj inovacione delatnosti,mogu se utvrditi:

poreske, carinske i druge olakšice ili oslobađanja od obavezeplaćanja, pod uslovima i na način utvrđen zakonom.

Za privredna društva i preduzetnike koji u svom radu ulažu urazvoj i povećanje obima inovativnosti i pronalazaštva mogu seutvrditi posebne podsticajne mere u vidu subvencija, depozita injegovog refundiranja, pod uslovima i na način utvrđen zakonom.



Životni ciklusi tehnologije i tražnje

Dinamički aspekti tehnologije strateški se sagledavaju analizomnjihovih životnih ciklusa.

Karakter tehnologije koji treba ispitati u preduzeću s obzirom nauspostavljanje ispravne poslovne strategije odnose se na:

-identifikovanje ključnih odnosa dinamike tržišne tražnje,

-dinamike tehnologije proizvoda i

-dinamike tehnologije procesa.



Kriva tražnje:

(A) stabilna tehnologija prati u čitavom ciklusu tražnjepotrebu tržišta i udovoljava potrebnim promenama.

(B) Zrela tehnologija /veći broja životnih ciklusaproizvoda u okviru jednog životnog ciklusatehnologije.

(C) Turbulentna tehnologija/promene više životnihciklusa tehnologije u okviru jednog ciklusa tražnje.

Ciklus tražnje se može podeliti u pet faza:

1. Nastanak (N)2. Ubrzani rast (R1) u okviru koga konkurenti koji su

preživeli uživaju plodove svoje inicijalne nadmoći,3. Usporeni rast (R2) kada se javljaju prvi znaci

saturacije i ponuda počinje da prevazilazi tražnju.4. Zrelost (Z) kada je postignuta saturacija i postoji

značajan višak kapaciteta5. Opadanje (O) na niži nivo tražnje (ili na nulu).



Tehnološka strategija i upravljanjekašnjenjem tehnološke inovacije

Upravljanje kašnjenjem u različitim delovima procesa tehnološkeinovacije može se razvrstati na sledeći način:

1. upravljanje kašnjenjem između faza istraživanja i razvoja (lider,sledbenik);

2. upravljanje vremenskom sinhronizacijom tržišnih i tehnološkihciklusa tj. upravljanje kašnjenjem između inovacije tehnologijeproizvoda i tehnologije procesa, i odgovarajući poslovni efekti;

3. upravljanje kašnjenjem u primeni tehnološke inovacije: krive učenja,kašnjenje u produktivnosti i poslovni fokus.



Tehnološkom strategijom se određuju resursi u vezi sa:

1. Vertikalnim transferom tehnologije (interna tehnologija) koje za firmu značisopstveno istraživanje i razvoj – interno kreiranje kompetencija koje stvarakašnjenje i iziskuje značajne investicije.

2. Horizontalnim transferom tehnologije (eksterna tehnologija) kojim se postižu tristvari:• sporazumi o kooperaciji - udruživanje napora više različitih preduzeća u

razvijanju novih tehnologija;• kupovina licenci - daje pristup tehnologijama koje su razvili drugi;• ugovori o eksternom istraživanju - predviđaju da preduzeće poverava

eksternom organizmu (labolatoriji, istraživačkom centru ...) realizaciju razvojaodređene tehnologije.

• Kombinovanim transferom koji se postiže kupovinom drugog preduzećakoje poseduje traženu tehnologiju i ima interne kompetencije u razvojutehnologija.

3. Kombinovanim transferom koji se postiže kupovinom drugog preduzeća kojeposeduje traženu tehnologiju i ima interne kompetencije u razvoju tehnologija.



Kada je reč o preduzećima u oblastima visoke tehnologijepostoji četiri strategijske opcije:

• prvi na tržište,• drugi na tržište,• kasno na tržište,• segmentacija tržišta.

Rani ulazak na tržište ili strategija lidera znači da se proizvod iznese natržište pre konkurenata.

Drugi na tržište ili strategija pratioca pretpostavlja ulazak u ranoj fazirasta u životnom ciklisu i brzu imitaciju inovacije pionira.

Minimiziranje troškova ili strategija “kasno na tržište” omogućavapreduzećima koja je koriste relativnu prednostu u troškovima putemekonomije veličine ili putem modifikacija na samim proizvodima iprocesima.

Segmentacija tržišta znači orijentaciju na opsluživanje malih tržišta saspecijalnom primenom bazične tehnologije.



Nastavna pitanja:




2.


Strana uudžbeniku



Menadžment tehnologijama (MOT- Management ofTechnologies)/novo zanimanje menadžer tehnologija:zadatak mu je kreiranje i primena tehnologija.

“Klasični" menadžmenta po Fayolu:

planiranje, organizovanje, obezbeđenje resursa, vođenje,odlučivanje, kontrolisanje.



Sudbina 25 najvećih kompanija u U.S.A.

25Ukupno:

12I dalje rade ali ispod top 25

3Smanjen obim delatnosti

2Bankrot

7Ostaje u top 25 u drugoj oblasti

1I dalje u top 25

Broj kompanijaSudbina



Menadžment tehnologijama treba daobezbedi:

1. stalno unapređenje tehnologije i procesa,2. spremnost za značajno unapređenje, primenom

reinženjeringa poslovnih procesa (BPR –Business Process Reengineering).

3.smanjenje i netolerisanje grešaka,4.niže, tj. konkurentne troškove, što se

obezbeđuje primenom optimalne tehnologije udatim uslovima.



1998. godine John Bush je identifikovao sledećepravce u obrazovanju menadžera tehnologijama:

1. direktna edukacija sadašnjih ili potencijalnihtehnološki orjentisanih menadžera i zaposlenih

2. indirektna edukacija sadašnjih ili potencijalnihmenadžera o korišćenju MOT radi "integracijetehnologije u strategiju organizacije",

3. za sve ostale za koje se direktno ne odnosi MOT,kratka edukacija o važnosti uključivanja MOT ustrukture organizacije.



Discipline koje učestvuju u MOT

Menadžmenttehnologijama

Društvene nauke

Inženjerstvo Prirodne nauke

Menadžment i biznis

Industrijska praksa



Znanja potrebna za menadžere tehnologijama

•Knjigovodstvo•Finansije•Menadžment•Marketing•Ekonomika•Poslovno pravo

•Tehnologija obrademetala•Tehnologijamašinogradnje•Tehnologija obrade drveta•Tehnologija materijala•Tehnologija obradekeramike•Tehnologija zaštite•Tehnologija proizvodnje•Tehnologija procesa•Informacione tehnologije•Tehnologije reciklaže•Tehnologije zaštite životnesredine

•Strategijske tehnologije.•Nauka i tehnološka politika.•Proces tehnoloških inovacija.•R&D menadžment.•Infrastruktura R&D i tehnološkepromene.•Tehnološko preduzetništvo i noviposlovi.•Životni ciklus proizvoda/procesa.•Tehnološko predviđanje i planiranje.•Tehnološke inovacije i strategijskoplaniranje.•Međunarodni transfer tehnologija iuloga multinacionalnih korporacija.•Analiza i ocena tehnološkog rizika.•Tehnološka i ekonomska analiza.

Discipline izekonomije,

menadžmenta iprava

Naučne i inženjerskediscipline

Menadžment tehnologijama



NAJVAŽNIJI PROBLEMIMENADŽMENTA

Strategijskoplaniranje tehnologija izrade proizvoda

1 Selekcijaprojekata novih proizvoda

2

Organizaciono učenje za nove tehnologije

3

4 Smanjenje vremena trajanja ciklusa

5 Kreiranje pogodne kulture

5

67

10

9

8

Koordinacija i menadžment timova za razvoj

Tehnološki trendovi i promena shvatanja

Uključivanje grupa za marketing

Uključivanje kupaca

Klju ške kompetencije

čne tehnolo

Ključni zahtevi za menadžment tehnologijama



[1] Zakon o inovacionoj delatnosti, Republike Srbije[2] Engardio, P., "A New World Economy," BusinessWeek, August 22/29.2005, pp 52-61.[3] Groover, M. P., Fundamentals of Modern Manufacturing: Materials, Processes, and Systems, 3d ed.,

John Wiley & Sons, Inc., Hoboken, NJ, 2007.[4] Groover, M. P., Work Systems and the Methods, Measurement, and Management of Work,

Pearson/Prentice Hall, Upper Saddle River, NJ, 2007.[5] Harrington, J., Computer Integrated Manufacturing, Industrial Press, Inc., NY, 1973.[6] KAPP,K.M.,"The USA Principle," APICS - The Performance Advantage, June 1997, pp 62-66.[7] Spangler, T., R. Mahajan, S. Puckett, and D. Stakem, "Manual Labor — Advantages, When and

Where?" MSE 427 Term Paper, Lehigh University, 1998.[8] Weber, A., "Managing the Reality of Offshore Assembly, Assembly, March 2005, pp 56-67.[9] Weber, A., "Automation vs. Outsourcing," Assembly, December 2006, pp 46-55.[10] Zakaria, E, "Does the Future Belong to China?" Newsweek, May 9,2005, pp 26^40.

REFERENCES



HVALA NA PAŽNJI

Documents

Predavanje 03.-2013