46

Presentacion - Institut d'Estudis Aranesi · • Alàs i Cerc en torn d’Alàs (Alt Urgell) • les Avellanes i Santa Linya en torn de les Avellanes (Noguera) • Montellà i Martinet

  • Upload
    others

  • View
    10

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Presentacion - Institut d'Estudis Aranesi · • Alàs i Cerc en torn d’Alàs (Alt Urgell) • les Avellanes i Santa Linya en torn de les Avellanes (Noguera) • Montellà i Martinet
Page 2: Presentacion - Institut d'Estudis Aranesi · • Alàs i Cerc en torn d’Alàs (Alt Urgell) • les Avellanes i Santa Linya en torn de les Avellanes (Noguera) • Montellà i Martinet
Page 3: Presentacion - Institut d'Estudis Aranesi · • Alàs i Cerc en torn d’Alàs (Alt Urgell) • les Avellanes i Santa Linya en torn de les Avellanes (Noguera) • Montellà i Martinet

PresentacionIapòguescausesenlenguatgequedonguentantaescadençaaracreativitatcomeratoponímia.Escolors,esformes,eravegetaciondethterritòri;esnòmsoesmaunòmsdessònsestatjants;uaistòria,unavodament,ualegendaounequipament...quinacausaquesiguebarrejadadamberengenhderagentservísentàgeneraruntoponim.

Pr’amord’açò,esnòmsdelòcmosdidenplendecausessusesabitants,susesoriginesosuseranaturadecadaendretesoncapablesdecrearuntrincadísdecolorsplanvariatsquebalhepersonalitatacadacornèrdethpaís.

Mèsestoponimssontanbeninformacion,descripcionprecisa,coordenadaexactaenesmapes,nomenclatorsurbans,basesdedonadesoguides.Sonunelementindispensabledeguidatgeedereferénciasusunterritòriplendepersonesenmovement.

Aguestidusaspèctessonesqu’anencoratjataraComissiondeToponímiadeCatalonhatàaufrirasmunicipisetàtotiesqu’agendetrabalhardambnòmsdelòc,unsCritèrisquemosandeperméterpreservarplanviuaerariquesaculturauqu’eratoponímiarepresenteeadobar-laentàhèr-lautila.

NonvoleriapasbarraraguestapresentacionsenseméterenevidénciaethrebrembedetotiesmembresderaComissionederequipdetrabalhd’aguestaòbraaTeresaPlanagumà,quedediquècessònsdarrèriesfòrcientrabalharenaguestprojèctequenonvedecacabat.

Sixte Moral i Reixach,secretari de Politica Lingüistica

Page 4: Presentacion - Institut d'Estudis Aranesi · • Alàs i Cerc en torn d’Alàs (Alt Urgell) • les Avellanes i Santa Linya en torn de les Avellanes (Noguera) • Montellà i Martinet
Page 5: Presentacion - Institut d'Estudis Aranesi · • Alàs i Cerc en torn d’Alàs (Alt Urgell) • les Avellanes i Santa Linya en torn de les Avellanes (Noguera) • Montellà i Martinet
Page 6: Presentacion - Institut d'Estudis Aranesi · • Alàs i Cerc en torn d’Alàs (Alt Urgell) • les Avellanes i Santa Linya en torn de les Avellanes (Noguera) • Montellà i Martinet

a.CritèrisdedenominacionedefixacionEnCatalonhas’acvauquepossedimuatoponímiaplannombrosaeplanrica,qu’eidebesonhsauvarpr’amorqu’estoponimshènpartderauviatgeistoriceculturaudethpòblequelesacreatenereflectissenerasuaistòria,erasuaculturaeerasualenga.Enaguestsens,comaarecomanatethGropd’ExpèrtsdesNacionsUnidesenNòmsGeografics,cauprotegiraguestauviatgeeesvitareraproliferaciondenòmsnauidecaractèrcomerciauobanau,athdelàd’esvitarerapèrdaoerasubstituciondesdenominacionsautentiques.

Esnòmspròprisdelòcancomatòcaeraorientaciongeografica,eralocalizacionsusethterritòri.Planperaçò,escambisdenòmresultensociaumenttreboladors,pr’amorqu’avalissenreferentsbasicsepr’amorquepòdendeterminarconfusionsgeografiques,qu’eidoncperaçòquenoneipasprudentneconselhablerealizarmodificacionsquenonsiguenpasdebesonhobligat.

Esnòmspròprisseregissenperamadeishanormativalingüisticaqu’esnòmscomuns,exceptatencasqu’eraletrainiciaudesnòmspròpriss’escriutambletramàger.D’aguestafaiçon,donc,estoponimscatalansnonpòdenpaspresentarformesortografiquescontràriesaranormativavigentaderInstitutd’EstudisCatalans(camp.eraLei8/�99�,de�demai,suseraautoritatlingüisticaderInstitutd’EstudisCatalans),talamentcomaespecifiqueeraLeidepoliticalingüistica:

Es toponims de Catalonha an coma forma oficiau era catalana, cossent tamb era normativa lingüistica der Institut d’Estudis Catalans, exceptat es dera Val d’Aran, qu’an era aranesa(article�8deraLei�/�998,de7degèr,depoliticalingüistica).

Page 7: Presentacion - Institut d'Estudis Aranesi · • Alàs i Cerc en torn d’Alàs (Alt Urgell) • les Avellanes i Santa Linya en torn de les Avellanes (Noguera) • Montellà i Martinet

Eraformaortograficadestoponims–includitsesnòmsdesmunicipisedesnuclèusdepoblacion(ciutats,viles,pòblesebordalats)–,s’establísacompdarderapronónciaautenticaactuauecossenttamberadocumentacionmèsanticaquaniatrantalhsgraficsodificultatentàdeterminareraformacorrècta,sustotenescasideneutralizacionfonetica.Generaument,erasolucionistoricacoincidístamberaformaviua,mès,quaneraevolucionaaluenhatethnòmderasuaorigina(eiadíder,queiaavutcambisennòmquenoncorresponatrantalhsgrafics),s’arespectateraformaevolucionada,eactuau:

Santa Linya (les Avellanes e Santa Linya, Noguera)

adespietqu’enasuaoriginanoniaviepascapdesanta,senonqueprovend’unsaltus Licinae oIliciniae(“bòscdeLicínia”o“bòscdecassesverds”)

Castell de l’Areny(Berguedà)adespietquenonaeraoriginaenaexisténciadecapareny (sablèra),senonqu’amieaunnòmmedievaud’originagermanica,Adalasind(o)

Quans’adebalharnòmaslòcs,etanbenasviespubliques,eidebesonhaverpresent,prumèrament,esdenominacionsistoriquesautentiques,quecaupreservaresauvar.Percontra,nonpòdenpasèsternecontiernòmsdecaractèrcomerciauodemarquesregistrades,quenonsonpasnòmspròprisgeograficseque,athdelà,sonuaproprietatprivadainscritalegaument.

S’ademantiertostemperarticlequanhèpartdethtoponim,eiadíder,quanprecedísethnòmpròpri:

•laBisbaldeFalset(municipi, Priorat)

•elRacó(nuclèu de poblacion, Odèn, Solsonès)

•EthPòntdeRei(nuclèu de poblacion, Canejan, Val d’Aran)

•laBruguera(bastiment, Serinyà, Pla de l’Estany)

•elSegre,laValira(idronims)

•laBallestera(oronim, Arnes, Terra Alta)

Page 8: Presentacion - Institut d'Estudis Aranesi · • Alàs i Cerc en torn d’Alàs (Alt Urgell) • les Avellanes i Santa Linya en torn de les Avellanes (Noguera) • Montellà i Martinet

•elCorronco(oronim, la Vall de Boí, Alta Ribagòrça)

•EraUnhòla(oronim, Naut Aran, Val d’Aran)

Seregularizeerarticleliterariennòmdemunicipise,generaument,enesnuclèusdepoblacion,mèssemanteneremplecderarticleloenamicrotoponímiaeenestoponimsrestacatstambethrelèueescorsid’aiga:

•loFaro(som, Alt Àneu, Pallars Sobirà)

•loGalatxo(idronim, Ribera d’Ebre)

•loPerot(bastiment, Abella de la Conca, Pallars Jussà)

Semantenethnomentatarticlesalat(es, sa, ses, s’)tambminusculainiciauendomeniaonauéperauésesauveviu(enterAltEmpòrdàelaSelva),entotquel’escriuemtambmàgeriniciaueaglutinateneszònesaonjanonsetenenalengaviua:

•s’Encalladora(illot, Cadaqués, Alt Empordà)

•saLlapissada(platja, Blanes, Selva)

Mès: •SarrocadeBellera(municipi, Pallars Jussà)

•Sescorts(oronim, Matadepera, Vallès Occidental)

Erarticlepersonauseguíseramadeishanormaquetotiesautiarticles:

•fondod’enRoig(relèu, Cunit, Baix Penedès)

•can’Aulet(bastiment, Vidreres, Selva)

Erarticledestoponimscatalanss’escriutamberainiciautambminuscula(senonsetrapepasenplaçainiciauabsoluda,d’untèxteodempúsd’unpunt,oenualista)erealizeescontraccionsdebiaishregular:pel, del, al.Enestoponimscatalansnoneipasprevediblenesistematizableeremplecderarticle,eiadíder,quedependecadacasconcrèt(sepertradicionn’aportatonon):

•PontdeMolins(Alt Empordà)mèselPontdeSuert(Alta Ribagorça)

•PratdeComte(Terra Alta)mèselPratdeLlobregat(Baix Llobregat)

•PratsdeLluçanès(Osona)mèselsPratsdeRei(Anoia)

Page 9: Presentacion - Institut d'Estudis Aranesi · • Alàs i Cerc en torn d’Alàs (Alt Urgell) • les Avellanes i Santa Linya en torn de les Avellanes (Noguera) • Montellà i Martinet

Enestoponimsaranesi,erarticles’escriutostemptamberainiciautambmàger,sonquequansetrapeenplaçalaguensdethnòm.Enoccitan-aranés,erarticledeterminattanbenhèescontraccionsregularestambespreposicionsa, de e per(ath, ar; deth, dera, des; peth, per, pes).Tanbensecontractetambespreposicionseneentà(o tà):

•EsBòrdes(municipi)

•EthPòntd’Arròs(nuclèu de poblacion)

•(...)d’aquerapoblacionentàEraArtigadeLin(oronim)

Mès: •LacdethHòro

•MalhderaArtiga

•TucdesNeres

Enestoponimsquepòrtenarticle,caurespectar-loenonpasdesbrembar-lo,planquenehèpartintrinsèca.Sonqueencasdethnòmdesparçansoencontrades,sepòtométerquanethnòmd’unparçaneiplaçatencapd’ualistademunicipisoquanseguísenterparentèsiethnòmd’unmunicipientàamuisharadaquinparçanapertien;cau,athdelà,rebrembarqueOsonanonpòrtejamèsarticle.

•elVendrellenonpasVendrell

•l’HospitaletdeLlobregatenonpasHospitaletdeLlobregat

•SantaMargaridaielsMonjosenonpasSantaMargaridaiMonjos

Tanbencauaversuenhanonmeter-loquannoneipasdebesonh:Alforjaenonl’Alforja.

Quanuntoponimaestatprenutcomnòmcomerciau,erarticles’escriutambmàger(serieethcasd’unrestaurantod’uncentrecomerciauplaçat,perexemple,enles Planes: Les Planes).

Page 10: Presentacion - Institut d'Estudis Aranesi · • Alàs i Cerc en torn d’Alàs (Alt Urgell) • les Avellanes i Santa Linya en torn de les Avellanes (Noguera) • Montellà i Martinet

7

a.1.Nòmsdemunicipisedenuclèusdepoblacion

Esmunicipisgeneraumentprenenethnòmderapoblacionquehèdecaplòcmunicipau:

•Arnes(Terra Alta)

•Corbins(Segrià)

•Planoles(Ripollès)

Encasquesecreeunnauèthmunicipiacompdarderafusionoagregamentdedusomèsanticsmunicipis,obenquesevolgueoptarperuadenominaciondethmunicipiquenonsiguepaseradecapdesnuclèusdepoblacionquelacompausen,erapracticagenerauconsistísaincludiresnòmsdesmantunsnuclèusdepoblacionenadenominaciondethmunicipi(normaumentdus,entotpoderarribaraèstertres,tambethdarrèrintrodusitpermieideraconjoncioni (eenAran),nonpastambjunhent):

•Cruïlles,MonellsiSantSadurnídel’Heura (Baix Empordà)

•TorrefetaiFlorejacs(Segarra)

•VilanovailaGeltrú(Garraf)

•ArtieseGaròs(terçon d’Aran)

•VielhaeMijaran(Aran)

Enbèricasi,ethnòmdethmunicipinoncoincidíspastambethdecapdesnuclèusdepoblacionconcrèt,senonquecorresponauadenominacionistoricaexcellenta:

•municipau:CastelldeMur(Pallars Jussà)caplòc:GuàrdiadeNoguera

•municipau:Lluçà(Osona) caplòc:SantaEulàliadePuig-oriol

•municipau:Olèrdola(Alt Penedès) caplòc:SantMiqueld’Olèrdola

Aviatges,determinadicambis–demografics,economicsoenesviesdecomunicacion–qu’afèctenesnuclèusdepoblaciond’unmunicipi,pòdenbalharoriginaathcambi

Page 11: Presentacion - Institut d'Estudis Aranesi · • Alàs i Cerc en torn d’Alàs (Alt Urgell) • les Avellanes i Santa Linya en torn de les Avellanes (Noguera) • Montellà i Martinet

8

dethnòmdethmunicipi,qu’aprenutethnòmdethnuclèumèsabitat:

•elsHostaletsdePierolaentorndePierola(Anoia)

•PontilsentorndeSantaPerpètuadeGaià(Conca de Barberà)

Eend’auticasi,s’anprenutdenominacionsgeografiquesmèsgenerausquenoncoincidissenpastambethnòmdecapdenuclèudepoblacion:

•AltÀneuentorndeValènciad’Àneu(Pallars Sobirà)

•NautAranentorndeSalardú(Val d’Aran)

•laValldeBoíentorndeBarruera (Alta Ribagorça)

Ethcambimèsgenerauaestaterainclusiondethnòmd’unautenuclèudepoblacion:

•AlàsiCercentornd’Alàs(Alt Urgell)

•lesAvellanesiSantaLinyaentorndelesAvellanes(Noguera)

•MontellàiMartinetentorndeMontellà(Cerdanya)

Etanbeneisoent,eraaddicion,erasupressionoethcambidethdeterminatiu,quegeneraumenthèreferénciaathparçan.Aguestdeterminatiusetens’atradicionistoricaoquanethnòmdethmunicipicoincidístambethnòmdeunautemunicipi,desòrtaquesenseethdeterminatiupoirieèstermalaisidaeraidentificacioncorrècta.

Addicion:

•LlesdeCerdanyaentorndeLles(Cerdanya)

Supression:

•BiureentorndeBiured’Empordà (Alt Empordà)

Cambi:

•AlfaradeCarlesentornd’AlfaradelsPorts(Baix Ebre)

Page 12: Presentacion - Institut d'Estudis Aranesi · • Alàs i Cerc en torn d’Alàs (Alt Urgell) • les Avellanes i Santa Linya en torn de les Avellanes (Noguera) • Montellà i Martinet

9

Ennòmdesmunicipis,caurecomanarqu’esdenominacionsgeografiquesresultenavientesararealitatterritoriauquedesignen,comaencasdethmunicipideraValdeBoí,antigamentBarruera,qu’abracetotaeraval.Quanethnòmdethmunicipihèreferénciaauarealitatterritoriaumèsespandidaqu’eraqu’amasseadministrativamentethtèrmemunicipau,eimelhoradoptarethnòmd’unomantunnuclèusdepoblacioncomnòmdethmunicipietnonpasunnòmgeograficquecorresponauarealitatfisicamèsgranaqu’eraestenudadethmunicipi.

Tanbencauhèrenlàesnòmsformadidefaiçonartificiosaeques’aluenhenderatradiciontoponomasticacatalana(comForallac–entorndeVulpellac, Fonteta i Peratallada–oTorrelavit–entorndeTerrassola i Lavit–).Eaqueriquepòdenbalharlòcaconfusiongeografica(comaeiethcasdeBaix PallarsentorndeGerri de la Sal,aonethtèrmeBaixpòtprovocardesorientacion,per’morqu’eiuntèrmequed’abitudsetenenadenominaciondesosparçanseper’morque,athdelà,setrapeplaçatenparçandethPallarsSobirà).

a.2.Toponímiaurbana

a.2.1.Barris,urbanizacionsepoligònsindustriaus

Enmomentdecausireradenominaciond’unnauelementurbanisticmunicipausignificatiu–comaunbarri,uaurbanizacionounpoligònindustriau–enprumèrlòc,cauaverpresentestoponimsistoricsquesetrapenenlòcquetenoquetierà.D’aguestbiaish,s’uaurbanizacions’adebastiraonancianamentiavieun“mas”(bòrda,bordau,bòria:perexempleMas Pau> Bòrda Pau)ounendretconeishutoenuapartidaistorica(perexempleles Rojales),eraprumèraopcioneiaperar-latambaquethnòm(urbanizacion de Mas Pau o urbanizacion de les Rojales).Talamentatau,preservamesauvamerauviatgeculturau,enaguestcasonomastic,dethmunicipi.Cauaverpresentqu’esurbanizacions,eenquauquecastanbenespoligònsindustriaus,soentandevengutbarrisd’uapoblaciononuclèusdepoblaciondethmunicipi,desòrta

Page 13: Presentacion - Institut d'Estudis Aranesi · • Alàs i Cerc en torn d’Alàs (Alt Urgell) • les Avellanes i Santa Linya en torn de les Avellanes (Noguera) • Montellà i Martinet

�0

qu’anpermetutethmantenementd’unsnòmsquejahègenpartderauviatgemunicipau.

PendenteradusaumieitatdethsègleXX,iavecuacertanatendénciaaraorademéternòmasurbanizacionsdecercarnòmsqu’avessenunsupausatcaractèrcomerciau,soenttambreferénciesaaspèctestoristics(sustotethsolei,eramaroeraplaja)eaviatgesenanglés.Aguestatendéncia,quesedècsustotenacòsta,mès,auéaestatdespassadaecadaviatgemèsesmunicipisadòptenetiennòmsdecaractèristoricrestacatstambbordaus,partides,endretsoparatgesed’autielementstoponimicscaracteristicsdethtèrmemunicipauquesonunsnòmsquetambethpasdethtempsmantienerasuavalorculturaueenquiaestetic,entotqued’autinòmsdecaractèrcomerciauotoristictambesansandevengutobsolètsoestonants(King Parc, Niàgara Parc, Pine Beach,etc.).

a.2.2.Viesurbanes

Deramadeishafaiçonqu’encasdesnòmsdebarris,urbanizacionsepoligònsindustriaus,causajarqu’eradenominaciondesnauesviesurbanesrespècteecontribuïsquearasauvaderatoponímiamunicipauexistenta.Atau,enprumèrlòc,eirecomanableque,araorademéternòmanauesvies,s’agenpresentestoponimsistoricsautenticsdethtèrme;endusaulòc,esnòmsdepersonatgesillustresderapoblacion;dempúsd’aguestesduessuposicionssepòdenaverencompdeestoponimsepersonatgesdethparçan,edetiradesPaïsiCatalans,eencasderaVald’Aran,estoponimsepersonatgesd’Occitània;tanbensepòdenprénerenconsideracionestèrmesrelacionatstambaspèctes,activitatsotradicionspròpriesd’aquethterritòri,eesnòmsdelòcsepersonesd’encastreuniversau.Caleriequ’esnòmsd’aguestespersonesgaudissend’uncertanreconeishementconsensuatentererapoblacionetanbencalerienonabusardesdenominacionsd’unencastreconcrèt,comaethpolitic,ethreligiós,etc.

Page 14: Presentacion - Institut d'Estudis Aranesi · • Alàs i Cerc en torn d’Alàs (Alt Urgell) • les Avellanes i Santa Linya en torn de les Avellanes (Noguera) • Montellà i Martinet

��

a) Es generics

Esnòmsgenericsqu’amuishenethtipedeviaurbana(carrèr, carrèra, plaça, avenguda, passatge, passeg, alèa, baishada, etc.) sonnòmscomunse,donc,s’escriuentambminusculainiciau(exceptatquevagenenplaçainiciauodempúsdepunt).Caurespectaresformescaracteristiqueslocaus(alèa, trauèssa, còsta, planhèra, etc.).Quans’agend’escríverenplaquesopanèus,seconsidèrequesetrapenenplaçainiciaue,donc,s’and’escrívertambmàgeriniciau.

Carrèr deth Chivau

Bernat

Quanungenericaperdutethsònsignificatprimitiue,d’aguestafaiçon,janonmantenerasuafoncioncomanòmcomun,cauescriver-lotambmàgeriniciauentotesesposicions:

Gran Viade les CortsCatalanes

La Rambla

Enadenominaciondeviesurbanes,nonvenaèsterrecomanableemplegarcomnòmpròpiunmotgenerictotsolet(la Plaça)neenacombinasondedusgenerics(carrer de la Carretera),exceptatdecassiistorics.

b) Era preposicion de

Erapreposiciondeservísentàenlaçarerapartgenericatamberapartespecificadethtoponime,donc,nons’apasdesuprimirenpanelatge,adespieitques’ometeenaparlacolloquiau:

Carrèr de Balmes

Passatge deth Canigó

Plaça de Valentí

Almirall

Page 15: Presentacion - Institut d'Estudis Aranesi · • Alàs i Cerc en torn d’Alàs (Alt Urgell) • les Avellanes i Santa Linya en torn de les Avellanes (Noguera) • Montellà i Martinet

��

Tanbeneirecomanablamantier-laquans’abraqueethgeneric:

C. de Balmes

Quanerapartespecificaeiunadjectiu,unnumèrooualetra,ethtoponimnonpòrtepaspreposicion,entotqu’esadjectiusvantambmàgeriniciaupr’amorqu’opèrencomanòmpròpri:

Carrèr Gran

Carrèr K

Plaça Major

c) Er article

Enpanelatgerotièroviari,erarticleseguísesnormesgenerausdemàgerseminuscules,decontracciontambespreposicionsed’apostrofacion(encatalan,nonpasenoccitan-aranés).Semantendevantdethnòmdepersonesquevienpreceditspethsòncargue,mestièr,tractament,etc.(aguestinòmscomunsand’anartambmàgerpr’amorqueformenpartdethnòmpròprideraviaurbana):

Avinguda del General Moragues

Carrerdel PintorFortuny

Plaçadel Doctor

Balari i Jovany

Tanbenseimantenquanaguestimotsdescriptiusicampentotisoleti:

Carrerdels

Almogàvers

Carrèra des

Mestièrs

Nonpòrtenpasarticlequansesagedethnòmderapersonasenseethcargueomestièr(carrèr de Joan Maragallenonpascarrèr deth Joan Maragall)e

Page 16: Presentacion - Institut d'Estudis Aranesi · • Alàs i Cerc en torn d’Alàs (Alt Urgell) • les Avellanes i Santa Linya en torn de les Avellanes (Noguera) • Montellà i Martinet

��

enbèthcasconcrèt(compasseg de Mossen Cinto Verdaguer; carrèr de Sant Antòni).

Erarticlepersonau(en/na)seguísesmadeishesnormesgenerausd’usatgedemàgerseminuscules:

Camí de Ca n’Amat

Carrerd’en Jaumet

Passeigde Ca n’Albereda

Caumantiererarticlesalatenairauenqu’auésetenviu,adespieitquesigueenrecession:

Camí de sa Tuna

Camí de sa Riera

Plaça de s’Abanell

S’aguestarticlesemantenfossilizat,s’escriuamassa:

Carrèr de

Sarriu

Carrèra de

Satèsta

Esarticlesdestoponimsnonpascatalansooccitansnonadaptatss’escriuentambmàger:

Passatgede Los Angeles

Carrèr de Les

Houches

d) Eth nòm pròpri

Esduscritèrisgenerausentàçòqu’eiathnòmpròpridesviesurbanessoneradistincion eeraeconomia.Eradistincionensensqu’erainformacionqueicampeadeperméteridentificarsensambigüitatsadaquioaquéhèreferénciaethnòmeeconomiaensensqueiandecamparsonqueeselementsquesonindispensablesentàqu’eraidentificacionsiguecorrècta.

D’unpuntd’enguardapractic,avemdeconsiderarquetotçòquevendarrèrdethgenericcarrèr, carrèra, plaça,

Page 17: Presentacion - Institut d'Estudis Aranesi · • Alàs i Cerc en torn d’Alàs (Alt Urgell) • les Avellanes i Santa Linya en torn de les Avellanes (Noguera) • Montellà i Martinet

��

avenguda, alèa,etc.hèpartdethnòmpròprideraviaurbana,planperaçòtotieselementsquevanathdarrèrandecomençartambmàgeriniciau:

Avenguda dera Mòla de

Çò de Nart

Carrèr deth Costalat

de Pejoan

Plaça de l’Arquitècte

Sert

d�) Antroponims (nòms pròpris de persona)

Noniapasuncritèrifixesuseselementsqu’includissenesnòmspròprisdesviesurbanes:generaumentcontienethnòmecognòmdethpersonatge(carrèr d’Ausiàs Marc),adespieitqu’enbèricasisonqueincludissenethcognòms’aguestjaeisufisentamentrepresentatiu(carrèr de Balmes),oesduscognòmssensethnòm(carrèr de Rubió i Ors),e,end’auti,percontra,iéethnòmcomplèt,eiadíder,ethnòmtambesduscognòms(carrèr de Josep M. Folch i Torres).Mèsqu’unpausatgedecaractèrteoricoaprioristic,sesaged’uaquestionpractica,planquesetenerapartqu’estrictamentmanqueentàpoderidentificarsensambigüitatserapersonaconcrèta(enquauquicasisonqueeidebesonhunnòm,entotqu’end’autisondebesonhtotidusentàesvitarerrancesenaidentificaciondethpersonatge).

Dethmadeishbiaish,enbèricasiethnòmvapreceditdethcargueomestièrdethpersonatgeeend’autinonpas:

Carrèr deth Pintor

Fortunymès

Passeigde Joan Miró

Quanescarrèrocarrèrespòrtenethnòmdepersonatgescatalansooccitans,cauméteresnòmsencatalanooccitan:

Avingudade Lluís

Companys

Plaçade Miquèu Sambeat

Page 18: Presentacion - Institut d'Estudis Aranesi · • Alàs i Cerc en torn d’Alàs (Alt Urgell) • les Avellanes i Santa Linya en torn de les Avellanes (Noguera) • Montellà i Martinet

��

CauadaptararanormativaenaplicacionderalenguacatalanaesgrafiesdesnòmsecognòmsanteriorsarestablimentdethRegistreCivil(�870):

Carrerde Ramon

Llullenonpas

Carrerde Ramon

Lull

Avingudad’Ausiàs Marc

enonpas

Avingudad’Ausiàs March

S’espersonatgessonposteriorsarainstauraciondethRegistreCivil(tanbenseneisherenabantes,mèsviuerenenquiadempúsde�870),se’nrespectaràeragrafiaemplegadaperapersona:

Passeig de Santiago

Rusiñol

Carrèrde

Puig i Cadafalch

Plaçadeth

Pintor Casas

Entàçòqu’eiaraconjoncionientercognòms,serespècteerusatgeque’nhègeerapersona,planqueiaquil’includísenteresduscognòmsequinonachè(totesduesgrafiessonabituausencatalan):

Carrèrde

Sancho Marraco

Plaça de Josep M.Folch i Torres

Encasdepersonatgesistorics(biblics,grècolatins,medievaus,etc.)emitologicsnonpascatalansooccitans,s’anuaformaencatalanoenoccitantambtradicion,semantenerasolucioncatalana.Dethmadeishbiaish,sehèrservireraformacatalanaooccitanaencasdesnòmsdereis,membresdescortsreiaus,papesesants.

Carrèr de

Miquèu Ange

Avingudad’Aristòtil

Passatgede Joan XXIII

Page 19: Presentacion - Institut d'Estudis Aranesi · • Alàs i Cerc en torn d’Alàs (Alt Urgell) • les Avellanes i Santa Linya en torn de les Avellanes (Noguera) • Montellà i Martinet

��

Alèa de

Carlesmanhe

Plaçade Sant Martin

de Corilha

S’espersonatgesnonanpasunnòmtambuatradiciond’usatgeencatalanooccitanassolidada,tieramethnòmenalenguad’origina:

Avingudade John Fitzgerald

Kennedy

Carrerde Miguel

de Cervantes

Plaçade William

Shakespeare

Enaguesticasi,s’esnòmscastelhansrestaqueneraconjoncioncopulativa,semantieràenaqueralengua(passatge de Santiago Ramón y Cajal).

Quanespersonatgesannòmsenlenguesquetiend’autialfabets,cauemplegareraformatranscrita,eiadíder,asatadafoneticamentathnòstesistèmaalfabetic,planqu’eieramèsavientaentàunemplecpublic:

tAvingudade

Txaikovski

Carrerd’Abd al-Rahman

Plaçade Dostoievski

Erapracticageneraudesconselheeraimposiciondenòmsdepersonesviuesenesviespubliques.

d�) Toponims (nòms pròpris de lòc)

Estoponimscatalans(eoccitans)andeseguirescritèrisexpausatsanterioramententàçòqu’eiarusatgederatoponímiacatalana(eoccitana)(mantenençaderarticlequanethtoponimnepòrte,regularizacionortograficaencasderamicrotoponímia,usatgenormatiudesaglutinacions,etc.):

Carrèr des

Uarts

Plaça des

Aires

Camin des

Sebisses

Estoponimsdedehòraderairaulingüisticcatalanooccitan,çòqueconeishemcomexonims,generaument

Page 20: Presentacion - Institut d'Estudis Aranesi · • Alàs i Cerc en torn d’Alàs (Alt Urgell) • les Avellanes i Santa Linya en torn de les Avellanes (Noguera) • Montellà i Martinet

�7

nonanpasuaformaencatalanooccitan,exceptatdethnòmdespaïsi,dessuescapitausocaps-lòcs,dethnòmprovínciesespanhòlesodesdeparatamentsfrancesiedespoblacionsmèsvesiesgeograficamentod’aquerespoblacionstambesquausiaavutuarelacionistoricasignificativa.Sonquetierameraformacatalanaooccitanadestoponimsestrangèrsquanesadaptacionsagenuatradiciond’usatgecontrastadaencatalan(elespogamtraparenesprincipausòbresdeconsultaencatalanooccitan):

Carrèra de Londres

Passatge de Tunís

Plaça deth Japon

Quanestoponimsexogensnonagenpasuaformacatalanaooccitanad’usatgeistorichèraassolidada,tierameraformaenalenguad’origina:

Avengudade Newcastle

Carrèrade Buenos Aires

Plaçade Düsseldorf

Encasdestoponimsqueproviendelenguestambd’autisistèmesalfabetics,caleràpercórrerasformesadaptadespermieideratranscripcionaralfabetlatincossenttambesformesortografiquescatalanes,tostempquenoniagetradiciongraficaencataland’escríveraquethnòm:

Baishadade

Txetxènia

Carrerde Khartum

Plaçade

Yokohama

EnaVald’Arans’aplicaràaguestanormarestacadaararanés.

Page 21: Presentacion - Institut d'Estudis Aranesi · • Alàs i Cerc en torn d’Alàs (Alt Urgell) • les Avellanes i Santa Linya en torn de les Avellanes (Noguera) • Montellà i Martinet

�8

e) Dates

Enesnòmsdesviesurbanes,esdates(exceptatdesansenesdatescomplètesedessègles)s’escriuentambletres:

Carrèra deth Vint-e-sies de Gèr de 1641

Passatge deth

Sègle XX

Passeg der Onze

de Seteme

f) Partiment de nòms en panelatge

S’enuaplacadepanelatgeethnòmsedividísendueslinhes,erapreposicionde(etanbend’)eeraconjoncioni / enonpòdendemorararafinderaprumèralinha:

Carrèrd’Àngel Guimerà

enonpas

Carrèr d’Àngel

Guimerà

LaPobladeMafumet

enonpas

LaPobladeMafumet

VilanovailaGeltrú

enonpas

VilanovailaGeltrú

a.2.3.Equipaments

Quans’adedenomenarunequipamentpublic,sepòtaverencompde,tanbenenprumèrlòc,ethoestoponimspreexistentienlòcaonseplaçarànaguestiequipaments,entotque,endusaulòc,sesòud’averencompdeethnòmdepersonesdethmadeishmunicipi–oairaugeografic–qu’anavutuaactuacionmeritanta.Dempúsd’aguestiduscritèris,equannoniapaspossibilitatdetraparuadenominacionques’irestaque,s’anencompdeesnòmsdepersonalitatsd’unencastreodomenimèsgenerau,prumèr,catalanesooccitanse,dempús,universaus.

Page 22: Presentacion - Institut d'Estudis Aranesi · • Alàs i Cerc en torn d’Alàs (Alt Urgell) • les Avellanes i Santa Linya en torn de les Avellanes (Noguera) • Montellà i Martinet

�9

Soentsebalhentrantalhsenmomentd’escrívereradenominaciondesequipaments:lesescriueramtambminisculaquanagenuncaractèrdescriptiu(escorxador municipal / aucider municipau; pavelló poliesportiu / pabalhon poliesportiu),entotqu’acharamtamberainiciautambmàgersecorresponenathnòmpròpriderainstallacion(Escola d’Expressió / Escòla d’Expression, pr’amorqu’eiethnòmenregistratderaescòla).

a.2.4.Masi

EnCatalonhaiamantunsmilenatsdemasi,pland’eritambuavaloristoricaeculturauhèrasignificativa.En fòrçacasi,ethnòmdesmasiaestatprenutd’antroponims(prenòmsocognòms)dequauqu’unsdessònsestatjants,generaumentenperiòdesplanendarrèristoricament.Adespieitqu’enasuaoriginaethnòmprovenguessed’unnòmpròpridepersonaod’uncognòm,aué,jaandevengutveraistoponims,eiadíder,referénciesgeografiquesqu’anunusatgesociaugenerau.Atauacpodemverificarenhètqu’enamajoritatdecasiesmasisauvenethmadeishnòmadespieitqueiageavutuncambi–eaviatgesplandecambis–dessònsproprietarisoestatjants,desòrtaqu’auéeramàgerpartdemasipòrtennòmsquenoncoincidissentambethcognòmderafamilhaqu’araiaerasuademorança.

Enaguestsens,ethhètqu’enescognòmssemantenguengrafiesarcaïques(comch, ñ oy)nonvòupasdíderquecomtoponimsnons’aged’aplicareranormativavigenta:eraexisténciadecognòmscomPerpiñá oVichnonempachenpasque,comnòmdelòc,setenguenesformescorrèctesPerpinyà eVic.

•canFerrerenonpascanFarré

•masBlancenonpasmasBlanch

•torred’enCarreresenonpastorred’enCarreras

Page 23: Presentacion - Institut d'Estudis Aranesi · • Alàs i Cerc en torn d’Alàs (Alt Urgell) • les Avellanes i Santa Linya en torn de les Avellanes (Noguera) • Montellà i Martinet

�0

Ederamadeishafaiçonquanformenpartdethnòmd’uaviapublica:

•carrerdeMasBoscenonpasmasBosch

•camídeCanFigueresenonpascanFigueras

Entarestablimentderaformagraficacorrèctadethnòmd’unmas,caucamparethNomenclàtor oficial de toponímia major de Catalunyae,encasdenonifigure,cauadoptareraformanormativamentcorrècta.

Ataumadeish,caurebrembarqu’aué,ecomrecuelhethpunt�derarticle�9deraLei�/�998,de7degèr,depoliticalingüistica,es“ciutadanseciutadanesdeCatalonhaandretarusatgederaformanormativamentcorrèctaencatalandessònsnòmsecognòms”,desòrtaqu’aqueriquevolguenpòdenatítolpersonaunormalizaressònscognòms.

Escriuemtambminusculainiciauesgenericscal, can, mas, etc.quanmantienerasuavalorcommotcomunehènreferénciaestrictamentathnòmd’uabastimenta(entotquelesescriuemtambmàgersedesignenuaautarealitat:unendret,unnuclèudepoblacion,unmunicipi,etc.)

a.3.Accidentsgeografics

Eradenominaciondesaccidentsgeograficsseguís,cossenttamberanormativalingüisticavigenta,escritèrisgenerausnomentatsadès,tanbenentàçòquehèarusatgedemàgerseminuscules.D’unpuntd’enguardagenerau,seconsidèrequ’esgenericsmantienerasuavalorcommotcomun[e,donc,s’escriuentamberainiciautambminuscula]s’ethsònsignificatsecorrespontamberelementquedesignen:

•puigdelesAgulles(ei un element deth relèu)

•torrentdelaCreu(ei un idronim)

•fontNegra(ei ua hònt)

Page 24: Presentacion - Institut d'Estudis Aranesi · • Alàs i Cerc en torn d’Alàs (Alt Urgell) • les Avellanes i Santa Linya en torn de les Avellanes (Noguera) • Montellà i Martinet

��

Mèseramàgeriniciaus’eiunpanèu:

FontNegra

Etanbentambmàgersenonsauveerasuavalordescriptiva:

Prat de Comte (Terra Alta):escriuemPrattambmàgerinciaupr’amorquenonhèreferénciaaunpratsenonquedesigneunnuclèudepoblacioneunmunicipi.Sesereferisseaunprat,escriueríemprat de Comte.

Font del Bou (Bigues i Riells, Vallès Oriental):enaguestcasFont nondesignepasunsurgentodotzd’aiguasenonquecorresponathnòmd’unnuclèudepoblacion.

Excepcionaument,podemescrívertambmàgeriniciauesgenericsquesetrapenfòrçatoponimizatsoquenonanpasunusatgegeneraueque,donc,nonmanenpasentàunsignificatgeograficclarentaramàgerpartderapoblacion:

•laBoraGran(Vilademuls, Pla de l’Estany)bora=‘tuta,cauva’

•laCrosadeSantDalmai(Vilobí d’Onyar, Selva)crosa=‘enclotadura,bacin’

•l’EsplugaRodona(Gósol / Saldes, Berguedà)espluga=‘tuta,cauva,soala’

•GalatxoGran(Sant Carles de la Ràpita, Montsià)galatxo=‘canaunaturauenteruaièrlaetèrrafèrma’

Enbèricasi,ethgenerics’aaglutinatentàformarethnòmpròpries’ajunhutenadenominacion:

•elRiutort,elMontsec,Puigpedrós,Roca-llarga

Enesaccidentsgeografics,athdelàderespectaresformesdialectaus(redó / rodó, jonc / junc,etc.:coll Redó[el Pinell de Brai, Terra Alta]/collet Rodó[Rubió, Anoia];rasa

Page 25: Presentacion - Institut d'Estudis Aranesi · • Alàs i Cerc en torn d’Alàs (Alt Urgell) • les Avellanes i Santa Linya en torn de les Avellanes (Noguera) • Montellà i Martinet

��

del Joncar[Berguedà]/barranc del Juncar[Pallars Jussà],etc.)comhèmtambesnòmsdesmunicipisedesnuclèusdepoblacion(Campredó[Tortosa, Baix Ebre]/Camprodon[Ripollès];la Jonquera[Alt Empordà]/Juncosa[Garrigues],etc.),tanbensemantienformesdecaractèrmèslocauepopular,planqu’enaguestencastrenonsedauasituacionderefússociauqueòcqueseprodusísennòmdespoblacionsses’includissenformesquesepòdenconsiderarointerpretarcomfòrçacolloquiausopasguaireformaus:

•barrancdelsPèlics(Priorat)

•colldelaBauma(Gisclareny/Saldes),torrentdelaBauma(Ripollès)

•elRidaura(entath cors fluviau, en tot qu’eth municipi manten era forma istorica Riudaura, a despieit qu’era pronóncia generau sigue era madeisha qu’entath idronim)

S’estoponimsincludissenchifres,aguestess’escriuentambletres:

•fontdelVint-i-u (idronim, Artesa de Segre, Noguera)

•serraldelesOnze (oronim, Santa Margarida de Montbui, Anoia)

•turódelsQuatreVents (oronim, Valls, Alt Camp)

•tucòudesOnze (oronim, Escunhau, Val d’Aran)

Page 26: Presentacion - Institut d'Estudis Aranesi · • Alàs i Cerc en torn d’Alàs (Alt Urgell) • les Avellanes i Santa Linya en torn de les Avellanes (Noguera) • Montellà i Martinet

��

a.3.1.Idronims

Encasdescorsid’aigua,s’ad’averunsuenhespeciauenmomentdesauvareremplecderarticle.Enaguestsens,cauprénerencompdequ’eradenominaciondesarriusoflumesmèsgrani(qu’enasuaoriginaèreflom,entotque“riu”(arriu)s’aplicaveancianamentsustotacorsid’aiguairregulars,qu’auéqualificaríemcoma“rieres”(ensarriades)o“torrents”(barrancs,vaudres))generaumentprescindísdethgeneric:

•l’Ebre,elFrancolí,elLlobregat,elSegre,elTer,ethGarona,ethNere

Mèsencasqu’ethgenericriumantengueethsensancianesigueindissociabledethtoponim,caleràmantieraguestgeneric:riu de la Pedra, riu de Targasona, riu Major.

Etanbencauprénercompdequeiaquauquinòmsd’arriusquepresentenerarticlefemenin,quenons’apasdecambiarnedesuprimir:

•laMuga(Alt Empordà)

•laNogueradeTor(Alta Ribagorça)

•laTordera(Maresme, Selva, Vallès Oriental)

Enaguestcas,eipreferiblenonservir-se’npasdethgeneric,quepòtcostarerapèrtaderarticlefemenin:

•laValiraenonpaselriu(la)Valira (o, tanplan que non, el Valira)

Tanbencauprénersuenhderespectarerusatgederapreposiciondeenadenominaciondecorsid’aiguaqueprenenethnòmdelòcsperaonpassen:

•riudeSiuranaenonpasriuSiurana

•riudelaSéniaenonpasriuSénia

Esgenericsvàrientanbensegonerairaugeograficecauèsterprecisienemplecdesformespròpriesdecadalòc

Page 27: Presentacion - Institut d'Estudis Aranesi · • Alàs i Cerc en torn d’Alàs (Alt Urgell) • les Avellanes i Santa Linya en torn de les Avellanes (Noguera) • Montellà i Martinet

��

(tossal obarranc >tucolet,tuquet,serralhon,poiopuègocanau,galihòrçasongenericsmèspròprisdethespandilingüisticcorresponentathcatalanoccidentau,entotqueturó o torrent>tucòu,sarrat,pujau,tapobarranc,vabre,galihòrçasonmèscaracteristicsdethcatalanorientau).Eidebesonhrespectaretieresformesgeneriquesautoctònescomacadolla(clotiron),clamor(arriuet),toll(potz,laca),etc.cossenttambethsòndespartimentgeografic.

a.3.2.Oronims

Adespartdescritèrisgeneraus,cauprénerencompdequ’enquauquicasiethgenerics’aaglutinattambethnòmpròpriiniciaueaguestaaglutinacionabalhatlòcathtoponimactuau:

•Collsacabra,Collsacreu,Puigmal,Puigpedrós,Rocacorba,Escòrnacrabes

Enaguestencastre,eiadíder,exceptatethnòmdesnuclèusdepoblacion,serespècteerusatgederarticleloquanhèpartdethtoponim(eiadíder,quanprecedísdirèctamentathnòmpròpri):

•loCollet(les Borges Blanques, Seròs)

•loTossal(Barbens, Sarroca de Bellera, Sort, Tremp, etc.)

Mèsnonsedeterminepasethgeneric:

•(el)colletBlanc (Cornudella de Montsant, Priorat)

•(el)tossaldelMoro (Batea, Terra Alta)

Tanbencaumantieresgenericsespecificsdecadaairaugeograficplancatalanplanoccitan:(malh, pic, pica, puig, tuc, planhèth, pla, plana, solana, etc.).

Page 28: Presentacion - Institut d'Estudis Aranesi · • Alàs i Cerc en torn d’Alàs (Alt Urgell) • les Avellanes i Santa Linya en torn de les Avellanes (Noguera) • Montellà i Martinet
Page 29: Presentacion - Institut d'Estudis Aranesi · • Alàs i Cerc en torn d’Alàs (Alt Urgell) • les Avellanes i Santa Linya en torn de les Avellanes (Noguera) • Montellà i Martinet

��

b.Critèrisd’escrituraepanelatge

b.1.Abracaments

Tostempquesiguepossible,cauescríveresnòmscomplèti.Esabreviacionss’escriuentostemptambminisculasecorresponenanòmscomuns,entotquevantamberainiciauambmàgersecorresponenaunnòmpròpri.Enpanelatge,quancalgueabracaruntoponim,s’auràd’escríversonqueerainiciaudethdeterminatiudethtoponimseguidad’unpunt.

•AlfaradeC.=AlfaradeCarles

•MontoliudeL.=MontoliudeLleida

•lesPlanesd’H.=lesPlanesd’Hostoles

Cauprénerencompdeque,enquauquicasi,erapartidentificativadethnòmd’uapoblacionnoneipasethprumèrelement,senonethdusau(Ribes eieradenominacionistoricaeautenticdeSant Pere de Ribes,Portell deSant Ramon de Portell,etc.).Comaqu’aguesticasivienaèsterdemauresòlver(pr’amorqueobenseheaserviruasolucionquenoneiidentificativapespoblantsderapoblacionobenpòtindusiradesorientaciongeograficaentaragentdedehòra),s’adeprovardemantiereradenominacioncomplèta.

Esagiotoponims(estoponimsapiejatsennòmsdesants)sepòdenabracartambesformes:

•St.(Sant):St.JoandelesA. (Sant Joan de les Abadesses)

•Sta.(Santa):Sta.ColomadeQ. (Santa Coloma de Queralt)

Amaugratquecalgueabracaruntoponim,nonse’npòtpassuprimirerarticle.Tanpòcsepòtabracarethnòmdes

Page 30: Presentacion - Institut d'Estudis Aranesi · • Alàs i Cerc en torn d’Alàs (Alt Urgell) • les Avellanes i Santa Linya en torn de les Avellanes (Noguera) • Montellà i Martinet

��

municipiscompausatspethnòmdemantuespoblacionscoordinadi:

•laBisbald’E.(la Bisbal d’Empordà) enonpasBisbald’E.

•MontcadaiReixacenonpasMontcadaiR.

•VielhaeMijaranenonpasVielhaeM.

Abreviacions,simbèusesiglesmèssoentsenasenhalizacionrotièraoviària(tipesdevies,equipaments):

a aj.=ajuntament autop.=autopista av.=avinguda,

avengudab bda.=baixada,

baishada bnc.=barranc b.=barri bibl.=biblioteca,

bibliotècac c.(oc/)=carrer,

carrèr,carrèra cem.=cementiri,

cementèri clín.=clínica clin.=clinica col.=col·legi,

collègi com.=comissaria convt.=convent cró.=carreró

cron.=carreroncrat.=carrerat

ctra.=carretera,carretèra

d disp.=dispensarie esc.=escola,

escòla,estudi esgl.=església

esp.=espitau est.=estació,

estacion,gara f FC=ferrocarril

fun.=funicularg glèi.=glèisa

gr.=gruph hosp.=hospital i inst.=institut it.=itinerarik km=quilòmetremmtir.=monestir

mteri.=monastèri mon.=monument mpal.=municipal

mpau.=municipau mus.=museu,

musèup ptge.=passatge pg.=passeig,

passeg pl.=plaça pobl.=població,

poblacion pol.=poligòn pda.=pujada r rbla.=rambla rda.=rondas St.=Sant Sta.=Santa t trav.=travessera,

travessia,travèssau urb.=urbanització,

urbanizacionv v.=via

Page 31: Presentacion - Institut d'Estudis Aranesi · • Alàs i Cerc en torn d’Alàs (Alt Urgell) • les Avellanes i Santa Linya en torn de les Avellanes (Noguera) • Montellà i Martinet

�7

b.2.Accentuacion

Esaccentsdestoponimsserespèctenenons’ometenpasjamès,neenpanelatgenequans’escriuentambmàgers,tants’eieraletrainiciaucomatotaeraparaula.

Àger OSSÓDESIÓ

b.3.Aglutinacions

Adespieitdequ’eidemauregularizarethsistèmaelement,d’unpuntd’enguardapracticpodemconsiderarqu’erapresénciaoeraabsénciaderarticledeterminatremèrqueethgraddetoponimizacionedonc,mèrquequinaeieraescrituramèsavienta.Atau,sesemantenerarticle,seconsidèrepreferibled’escrívereselementsdesseparadi,entotque,sejas’adeishatdetier,venaèsterpreferibled’escriver-lesaglutinats,pr’amorqu’eramancad’articleconfirmequ’ethnòmpròprijasetrapesufisentamentdeterminat.

•laCasaNovadelBac...CasanovadelaRiera

•lacomadel’Orri ...Comaoriola

•elsQuatreCamins ...Quatrecamins

Enesnòmsdespoblacions,aguestatendénciaeihèragenerauplanque,athdelà,esanciansnòmsgenericsqu’includissenanperduterasuavalorcommotcomun:

•Colldejou(municipi)mèscolldeJou(element orografic)

•Fontcoberta(municipi)mèsfontCoberta(idronim)

•Puiggròs(municipi)mèspuigGros(tuc)

Page 32: Presentacion - Institut d'Estudis Aranesi · • Alàs i Cerc en torn d’Alàs (Alt Urgell) • les Avellanes i Santa Linya en torn de les Avellanes (Noguera) • Montellà i Martinet

�8

b.4.Junhents

Enatoponímia,s’escriuentambjunhentestoponimscompausadiperaglutinamentdedusmotsenqu’ethprumèrelementacabetambvocalaeethdusaucomencetambr-, s- ox-(sh-enoccitan-aranés),quaniageminaciondelloquanpoirieindusiralectureserronèes:

•Vila-rodona

•Palau-solitàiPlegamans

•Bell-llocd’Urgell

•Mont-roigdelCamp

•Puig-reig

Cauprénercompdequ’eragrafiaademiralharerapronóncia,debiaishqu’essolucionsgrafiquesdesparièrescorresponenasolucionsfoniquesdesparières:

•Camprodon(Ripollès)mèsCamp-rodon(Olvan, Berguedà)

Tanbens’escriuentambjunhentquauquicompausatsd’interpretacionpasguairaclaraoquesepòtconsiderarquepresentenuaformafixadaistoricament:

•canPa-i-nous (bastiment, Vilanova del Camí, Anoia)

•Coma-de-roure (bastiment, Beuda, Garrotxa)

•Guarda-si-venes (nuclèu de poblacion, Guissona, Segarra)

•Sala-d’heures (nuclèu de poblacion, Santa Eugènia de Berga, Osona)

•serradePuig-de-sants (Súria, Bages)

Page 33: Presentacion - Institut d'Estudis Aranesi · • Alàs i Cerc en torn d’Alàs (Alt Urgell) • les Avellanes i Santa Linya en torn de les Avellanes (Noguera) • Montellà i Martinet

�9

b.5.Màgerseminuscules

Encatalanesarticlesegenericss’escriuentamberainiciautambmàgersonquequansetrapenenplaçainiciauabsoluda(nesoneraexcepcion,esarticlesdesexonims:La Puebla de Fantova, El Salvador, Le Mans).Entotqu’enoccitan-aranés,esarticlesdestoponims(nonpasesquesetrapenenplaçainterioradethtoponim)tostemps’escriuentambletramàger.

Talamentcomas’aremercatenparagrafa.3. Accidents geografics,caudiferenciaresapellatiusquemantienerasuavalorcomnòmscomuns,qu’escriueramtamberainiciautambminuscula,d’aqueriquenonsauvenerasuavalordescriptiva,qu’escriueramtostemptamberainiciautambmàger.Totieselementsquenonsonpaserarticleoethgeneric,lesescriuemtamberainiciautambmàger,autrestantsesonsubstantiuscomadjectius:

•puntaAltadeComalesbienes (tuc, era Vall de Boí, Alta Ribagorça)

•l’AlzinadelPladeCirera (bastiment, Lladurs, Solsonès)

•torrentdelCarrerFondo (idronim, Alt Penedès)

Erapartdenotativa(ethnòmpròpri)s’escriutostemptambmàger,amaugratquesigueunadjectiu:

•tossalAlt(les Valls d’Aguilar, Alt Urgell)

•estanySec(Meranges, Cerdanya)

•carrerGran,plaçaMajor

Erarticlepersonau(en,na,n’)vatostemptambminuscula:

•Castellarden’Hug(Berguedà)

•elsOmellsdenaGaia(Urgell)

•boscd’enBolòs(Santa Coloma de Farners, Selva)

Page 34: Presentacion - Institut d'Estudis Aranesi · • Alàs i Cerc en torn d’Alàs (Alt Urgell) • les Avellanes i Santa Linya en torn de les Avellanes (Noguera) • Montellà i Martinet

�0

Podemescrívererainiciautambmàgerencasdesgenericsquesetrapenhèratoponomizatsoquenonanunusatgegenerau(vedetzethparagrafa.3. Accidents geografics).

Ethdusautèrme(eethtresausetanbenn’iatres)d’uncompausatjunhutperunjunhents’escriutamberainiciautambminuscula(vedetzethparagrafb.4. Junhents):

•Riba-rojad’Ebre (municipi, Ribera d’Ebre)

•Coma-ruga (nuclèu de població, el Vendrell, Baix Penedès)

•canFam-i-set (bastiment, Vilobí d’Onyar, Selva)

•barrancdeVila-seca (idronim, Noguera)

•turódePuig-roig (Bonastre, Baix Penedès)

b.6.Puntuacion

Jamèsnons’apasdeméterpuntfinauenespanèusquecampenenasenhalizacionrotièra:

ElPontdeVilomaraiRocafort

enonpas

ElPontdeVilomaraiRocafort.

Esabreviacionspòrtenunpunt(av., pl., cra.,etc.),entotqu’essimbèuseessiglesnonnepòrtenpas(FC,km,etc.).Esabreviacionseessimbèuss’escriuentambminuscula,entotqu’essigles,tambletramàger.

Page 35: Presentacion - Institut d'Estudis Aranesi · • Alàs i Cerc en torn d’Alàs (Alt Urgell) • les Avellanes i Santa Linya en torn de les Avellanes (Noguera) • Montellà i Martinet
Page 36: Presentacion - Institut d'Estudis Aranesi · • Alàs i Cerc en torn d’Alàs (Alt Urgell) • les Avellanes i Santa Linya en torn de les Avellanes (Noguera) • Montellà i Martinet

��

c.Annèxes

c.1.Encastrelegau

Erarticle�8deraLei�/�998,de7degèr,depoliticalingüistica,establíserencastrelegauderatoponímiaenCatalonha.

Ethpunt�determinequ’eraunencaformaoficiaueieracatalana,exceptatderaVald’Aran,enquen’eisonqueeraaranesa:

Es toponims de Catalonha an coma unenca forma oficiau era catalana, cossent tamb era normativa lingüistica der Institut d’Estudis Catalans, exceptat es dera Val d’Aran, qu’an era aranesa.

D’aguestbiaish,etalamentcomas’iremèrque,estoponimscatalanss’escriuensonquesegoneranormativaderInstitutd’EstudisCatalans.AguestareferénciamaneentaraLei8/�99�,de�demai,suseraautoritatlingüisticaderInstitutd’EstudisCatalans,quedeterminequ’aguestainstitucioneieraunencacompetentasuseranormativalingüisticaderalenguacatalana,edoncsusethsistèmad’escrituradessònstoponims.Atau,erarticle�reconeishaguestacompeténciasuseranormativalingüisticadethcatalanederarticle�n’especifiqueeraartenhudapublicaesociau:

Article2

Er usatge lingüistic des organs dera Administracion dera Generalitat, des corporacions locaus, dera Administracion der Estat en Catalonha e es entitats autonòmes, es enterpreses e es autes entitats e institucions que depenen des nomentades administracions a de respectar era normativa establida per Institut d’Estudis Catalans.

Page 37: Presentacion - Institut d'Estudis Aranesi · • Alàs i Cerc en torn d’Alàs (Alt Urgell) • les Avellanes i Santa Linya en torn de les Avellanes (Noguera) • Montellà i Martinet

��

Eenarticle�seconcretizequ’eraGeneralitatdeCatalonhaadetrabalharentàgarantirqu’esorganismeseinstitucionsnomentatsenarticle�seguisqueneranormativalingüisticaderInstitutd’EstudisCatalans:

Article4

Era administracion dera Generalitat a d’establir es sistèmes de collaboracion e de contraròtle de besonh entà garantir qu’es organismes a que hèn referéncia es articles 2 e 3 seguisquen enes sòns usatges lingüistics critèris coerenti e asatats ara normativa dera lengua establida per Institut d’Estudis Catalans.

Debiaishmèsconcrèt,eraLeidepoliticalingüisticaremèrqueenespunts�e�derarticle�8escompeténciesmunicipausederaGeneralitat:

2. Era determinacion der aperament des municipis e es comarques se regís pera legislacion de regim locau.

3. Era determinacion deth nòm des vies urbanes e es nuclèus de poblacion de tota sòrta correspon as ajuntaments, e era des auti toponims de Catalonha correspon ath Govèrn dera Generalitat, includides es vies interurbanes, sigue quina ne sigue era dependéncia.

E,finfinau,enpunt�especifiquequ’ethpanelatgeeicompeténciaderaGeneralitat,qu’adesusvelharentàqueserespècteçòques’adeterminatenespuntsdethpreditarticle�8.

Ataumadeish,tanbenafècteeratoponímiaethDecrèt78/�99�,de8d’abriu,suserusatgederatoponímia,qu’ensònarticle�jaexpausequ’esunenquesformeslegausderatoponímiaenCatalonhasoneracatalana,eeraaranesaentaraVald’Aran.Entotqu’enesarticles�e�remèrqueaspèctesrestacaditambethpanelatge:

Page 38: Presentacion - Institut d'Estudis Aranesi · • Alàs i Cerc en torn d’Alàs (Alt Urgell) • les Avellanes i Santa Linya en torn de les Avellanes (Noguera) • Montellà i Martinet

��

Article2

Panelatge enes vies urbanes e interurbanes 2.1 Eth panelatge en totes es vies urbanes e interurbanes

laguens eth territòri de Catalonha a de hèr a figurar es toponims de Catalonha sonque ena sua forma oficiau, tamb era unenca excepcion de çò que dispause eth paragraf 3 d’aguest article.

2.2 Quan en panelatge des vies urbanes o interurbanes s’indique era direccion entà un lòc de dehòra de Catalonha, eth toponim corresponent a de figurar en catalan s’a ua forma tradicionau en aguesta lengua, sens damnatge que posque figurar tanben en d’autes lengues. Ena Val d’Aran, aguesta norma s’a d’aplicar reportada ar occitan-aranés, en torn deth catalan.

2.3 Es prescripcions qu’establís eth paragraf adès predit s’an d’aplicar tanben, laguens eth territòri de Catalonha, es panèus plaçats dehòra dera Val d’Aran que designen toponims aranesi e enes panèus plaçats ena Val d’Aran que designen toponims catalans de dehòra dera val.

Article6

Panelatge des nuclèus de poblacion6.1 Demore defenut eth plaçament ena via publica de

panèus que contenguen toponims de Catalonha includits en aperament d’urbanizacions privades, de d’auti establiments de poblacion escampilhada o des sòns andans o viaus, se non i figuren ena forma oficiau o, se dilhèu i manque ena forma toponimica tradicionau.

Eenarticle�s’especifiquequetotiesimprimits,registrespublicsepublicacionsenCatalonhaandetiersonqueeraformaoficiaudestoponims.

Entarestablimentderatoponímiaoficiau,enoctobrede�00�sepubliquècethNomenclàtor oficial de toponímia major de CatalunyatanlèudempúsderaResolucion���/V

Page 39: Presentacion - Institut d'Estudis Aranesi · • Alàs i Cerc en torn d’Alàs (Alt Urgell) • les Avellanes i Santa Linya en torn de les Avellanes (Noguera) • Montellà i Martinet

��

dethParlamentdeCatalonha,suseraelaboraciond’unnomenclàtoroficiauderatoponímiamàgerdeCatalonha.

Pr’amordesprètzhètsderealizaciond’aguestnomenclàtor,sepromulguècethDecrèt�9/�00�,de��degèr,pethquaus’establíseraComissiondeToponímiaesemodifiqueethDecrèt78/�99�,de8d’abriu,suserusatgederatoponímia,athquausehigieerarticle9:

Article9

Era Comission de Toponímia9.1 Era Comission de Toponímia [...] ei er organ de

conselh, consulta e prepausa en matèria de fixacion oficiau des toponims de Catalonha.

Eenpunt9.�e9.�s’especifiquenesmembresderaComission,enpunt9.�essuesfoncionseenpunt9.�esnormesdefoncionamentderaComission.

Entàçòqu’eiethpanelatge,caumençonareraLei7/�99�,de�0deseteme,decarretères,qu’enadisposicionaddicionaudusauestablíserusatgedethcatalanenespanèusindicadors:

Sens damnatge dera normativa generau aplicabla ena matèria, es indicadors de senhalizacion dera circulacion enes carretères de Catalonha an d’èster aumens en catalan. Era toponímia i a de figurar en catalan o en aranés, cossent tamb era normativa dera Generalitat de Catalonha.

Page 40: Presentacion - Institut d'Estudis Aranesi · • Alàs i Cerc en torn d’Alàs (Alt Urgell) • les Avellanes i Santa Linya en torn de les Avellanes (Noguera) • Montellà i Martinet

��

c.2.Hòntsdeconsulta

Coromines,Joan,JoanFerrer,JosephGulsoy,PhilipD.RasicoeJavierTerrado:Onomasticon Cataloniae,8vol.,Curial,Barcelona,�989-�997.

Criteris de traducció de noms, denominacions i topònims,DireccióGeneraldePolíticaLingüística,DepartamentdeCultura,GeneralitatdeCatalunya,Barcelona,�999.

Criteris lingüístics per a la senyalització viària,DepartamentdePolíticaTerritorialiObresPúbliques,GeneralitatdeCatalunya,Barcelona,�99�.

Els hidrònims precedits de l’article femení que no porten genèric,laguensDocuments de la Secció Filològica III, Institutd’EstudisCatalans,Barcelona,�99�,p.���-��9.

La forma gràfica de la toponímia menor,laguensdeDocuments de la Secció Filològica III, Institutd’EstudisCatalans,Barcelona,�99�,p.���.

Les formes dialectals i la toponímia, laguensDocuments de la Secció Filològica III, Institutd’EstudisCatalans,Barcelona,�99�,p.���.

L’ús de l’article en els noms de les comarques del Principat, laguensdeDocuments de la Secció Filològica I,Institutd’EstudisCatalans,Barcelona,�990,p.���.

Manual de senyalització urbana d’orientació,DireccióGeneraldeCarreteres,GeneralitatdeCatalunya,Barcelona,�00�.

Mestres,JosepM.eCarolinaSantamaria:Els noms propis geogràfics no catalans,«Revistadellenguaidret»,núm.�7(juliolde�997),p.��-78.

Moran,Josep,MarBatlleeJoanAntonRabella:Topònims catalans. Etimologia i pronúncia,Publicacionsdel’AbadiadeMontserrat,Barcelona,�00�.

Nomenclàtor oficial de toponímia major de Catalunya,GeneralitatdeCatalunya,Barcelona,�00�.

Toponímia i cartografia. Assaig de sistematització,

InstitutCartogràficdeCatalunya,Barcelona,�98�.

Page 41: Presentacion - Institut d'Estudis Aranesi · • Alàs i Cerc en torn d’Alàs (Alt Urgell) • les Avellanes i Santa Linya en torn de les Avellanes (Noguera) • Montellà i Martinet

��

c.3.Ligasons

ComissiódeToponímia

http://www.gencat.cat/toponimia/

ConselhGeneraud’Aran

http://www.aran.org

ConsorciperalaNormalitzacióLingüística

http://www.cpnl.cat/

InstitutCartogràficdeCatalunya

http://www.icc.cat/

Institutd’EstudisCatalans

http://www.iec.cat/

SecretariadePolíticaLingüística

http://www.gencat.cat/presidencia/llengcat/

Grupd’ExpertsdelesNacionsUnidesperalsNoms

Geogràfics

http://unstats.un.org/unsd/geoinfo

Page 42: Presentacion - Institut d'Estudis Aranesi · • Alàs i Cerc en torn d’Alàs (Alt Urgell) • les Avellanes i Santa Linya en torn de les Avellanes (Noguera) • Montellà i Martinet

�7

c.4.Ensenhadortematic

A Abracament(generics)..................................p.�� Abracament(agiotoponims)..........................p.�� Abracament(toponims)...............................p.��-�� Abreviacions................................................p.�� Accentuacion(panèus).................................p.�7 Accidentsgeografics...................................p.��-�� Accidentsgeografics(formesdialectaus)......p.��-�� Accidentsgeografics(minuscula–màg.)......p.�0-�� Adjectius(comanòmpròpri).........................p.�9 Adjectiussoleti(viesurbanes).......................p.�� Agiotoponims(abracament)..........................p.��

Aglutinacion(generics)..................................p.��/�� Aglutinacion(toponims).................................p.�7 Agregacionnòms(municipis)........................p.7 Antroponims.........................veg.Nòmsdepersona Article(aranés)..............................................p.� Article(aranésintèrn)....................................p.� Article(parçans)............................................p.� Article(conservacion)....................................p.�-� Article(idronims)...........................................p.�� Article(idronims:femenin).............................p.�� Article(literari)...............................................p.� Article(lo)......................................................p.� Article(looronims)........................................p.�� Article(min.–màg.).....................................p.�-�/�9 Article(nòmscomerciaus).............................p.� Article(oronims)............................................p.�� Article(personau)..........................................p.�/��/�9 Article(personau:min.–màg.)......................p.�/�9 Article(personau:viesurbanes)....................p.�� Article(salat).................................................p.� Article(salat:viesurbanes)............................p.�� Article(toponimsestrangèrs).........................p.��/�9 Article(top.estrangèrs:viesurbanes)...........p.�� Article(viesurbanes).....................................p.��/�� Article(viesurbanes:abséncia).....................p.�� B Barris(nòmsnaui).........................................p.9-�0 C Can, cal(minuscula–màger).......................p.�0 Cambisdenòm(municipis)...........................p.�/7-8 Conjoncioni(nòmsdemunicipis)..................p.7 Conjoncioni(viesurbanes:entrecognòms)..p.��

Page 43: Presentacion - Institut d'Estudis Aranesi · • Alàs i Cerc en torn d’Alàs (Alt Urgell) • les Avellanes i Santa Linya en torn de les Avellanes (Noguera) • Montellà i Martinet

�8

Conjoncioni(viesurb.:cognòmscastelhans)p.�� Conservacion(article)....................................p.� CH Chifres(toponims).........................................p.�� D Dates(viesurbanes).....................................p.�8 Descriptiussoleti(viesurbanes)....................p.�� Determinatius(nòmsdemunicipis)...............p.8 Dialectalismes..................cam.Formesdialectaus EEquipaments(minuscula–màger)................p.�8-�9 Equipaments(nòmsnaui).............................p.�8-�9 Exonims.......................cam.Toponimsestrangèrs F Formanormativa..........................................p.� Formaortografica........................................p.� Formesartificioses(nòmsdemunicipis)........p.9-�0 Formescatalanes(top.estrangèrs)...............p.��-�7 Formesdialectaus(accidentsgeografics)......p.��-�� G Generics(abracament)..................................p.�� Generics(aglutinacion)..................................p.��/�� Generics(idronims).......................................p.��-�� Generics(minuscula–màger).......................p.�9 Generics(oronims)........................................p.�� Generics(toponimizadi)................................p.�0-��/�0 Generics(viesurbanes).................................p.��-�� Grafiesarcaïques..........................................p.�9 I Idronims(article)...........................................p.�� Idronims(articlefemenin)..............................p.�� Idronims(generics)........................................p.��-�� Idronims(preposicionde)..............................p.�� J Junhents(emplec)................ .......................p.�8/�0 Junhents(compausadi).................................p.�8 L Letres(viesurbanes).....................................p.�� M Mas(minuscula–màger)..............................p.�0 Masi(nòmsnaui)...........................................p.�9-�0 Minuscula–màger(accidentsgeogr.)...........p.�0-�� Minuscula–màger(article)...........................p.�-�/�9 Minuscula–màger(articlepersonau)............p.�/�9 Minuscula–màger(can, cal, mas)................p.�0 Minuscula–màger(equipaments).................p.�8-�9 Minuscula–màger(generics)........................p.�9 Minuscula–màger(gen.toponimizadi)........p.�0-��/�0 Minuscula–màger(iniciau)...........................p.� N Nòmsdeparçans(article).............................p.� Nòmscomerciaus.......................................p.� Nòmscomerciaus(article).............................p.� Nòmsestrangèrs(viesurbanes)....................p.��-�7

Page 44: Presentacion - Institut d'Estudis Aranesi · • Alàs i Cerc en torn d’Alàs (Alt Urgell) • les Avellanes i Santa Linya en torn de les Avellanes (Noguera) • Montellà i Martinet

�9

Nòmsdemunicipis(agregacion)...................p.7 Nòmsdemunicipis(cambis).........................p.�/7-8 Nòmsdemunicipis(conjuncioni)..................p.7 Nòmsdemunicipis(denominacionsgeogr.)..p.9 Nòmsdemunicipis(determinatius)...............p.8 Nòmsdemunicipis(formesartificioses)........p.9-�0 Nòmsnaui....................................................p.� Nòmsnaui(barris).........................................p.9-�0 Nòmsnaui(equipaments).............................p.�8-�9 Nòmsnaui(masi)..........................................p.�9-�0 Nòmsnaui(municipis)...................................p.7 Nòmsnaui(poligòns)....................................p.9-�0 Nòmsnaui(toponímiaurbana)......................p.�0 Nòmsnaui(urbanizacions)............................p.9-�0 Nòmsnaui(viesurbanes)..............................p.�-�0 Nòmsdepersones(viesurbanes).................p.�0/��-�� Nòmsdeparçans.........................................p.� Nòmsdemunicipis.......................................p.7-8 Nòmsdepersonatgescatalans(viesurb.)....p.�0 Nòmsdepersonatgesistorics(viesurb.)......p.�0 Nòmspròpris(formanormativa)....................p.� Nòmspròpris(formaortografica)..................p.� Nòmspròpris(naui)......................................p.� Numèros(viesurbanes)................................p.�� O Oronims(article)............................................p.�� Oronims(articlelo)........................................p.�� Oronims(generics)........................................p.�� P Parçans................................cam.Nòmsparçans Particiondenòms(panelatge).......................p.�8 Poligòns(nòmsnaui).....................................p.9-�0 Preposicionde(idronims)..............................p.�� Preposicionde(viesurbanes).......................p.��-�� Puntuacion(panelatge).................................p.�0 Panelatge(accentuacion)..............................p.�7 Panelatge(accidentsgeografics)..................p.�0-�� Panelatge(particionnòms)............................p.�8 Panelatge(puntuacion).................................p.�0 S Sigles..........................................................p.�� Simbèus......................................................p.�� T Toponímiaurbana.........................................p.9 Toponímiaurbana(nòmsnaui)......................p.�0 Toponimizacion(generics).............................p.�0-��/�0 Toponimsaranesi(article)..............................p.� Toponimsaranesi(articleintèrn)....................p.�

Page 45: Presentacion - Institut d'Estudis Aranesi · • Alàs i Cerc en torn d’Alàs (Alt Urgell) • les Avellanes i Santa Linya en torn de les Avellanes (Noguera) • Montellà i Martinet

�0

Toponimscatalans(abracament)..................p.��-�� Toponimscatalans(aglutinacion)...................p.�7 Toponimscatalans(viesurbanes)..................p.�� Toponimsestrangèrs(tambformacatalana)..p.��-�7 Toponimsestrangèrs(senseformacat.)........p.�7 Toponimsestrangèrs(article)........................p.��/�9 Toponimsestrangèrs(articleviesurbanes)....p.�� Toponimsestrangèrs(viesurbanes)..............p.�7 Tractaments,cargues(viesurbanes).............p.��-�� U Urbanizacions(nòmsnaui)............................p.9-�0 V Viesurbanes(abracamentgenerics).............p.�� Viesurbanes(adjectiussoleti).......................p.�� Viesurbanes(article).....................................p.��-�� Viesurbanes(article:abséncia).....................p.�� Viesurbanes(articlepersonau).....................p.�� Viesurbanes(articlesalat).............................p.�� Viesurbanes(articletop.estrangèrs)............p.�� Viesurbanes(conjoncionientrecognòms)...p.�� Viesurbanes(conjoncioninòmscastelhans)p.�� Viesurbanes(dates).....................................p.�8 Viesurbanes(descriptiussoleti)....................p.�� Viesurbanes(generics).................................p.��-�� Viesurbanes(letres)......................................p.�� Viesurbanes(nòmsanteriorsRegistreCivil)..p.�� Viesurbanes(nòmsdepersona)...................p.�0/��-�� Viesurbanes(nòmsestrangèrs)....................p.��-�7 Viesurbanes(nòmsnaui)..............................p.�/�0 Viesurbanes(nòmspròpris).........................p.��-�� Viesurbanes(numèros)................................p.�� Viesurbanes(personatgescatalans).............p.�0 Viesurbanes(personatgesistorics)...............p.�0 Viesurbanes(preposicionde).......................p.��-�� Viesurbanes(toponimscatalans)..................p.�� Viesurbanes(toponimsestrangèrs)..............p.�7 Viesurbanes(tractaments,cargues).............p.��-��

Page 46: Presentacion - Institut d'Estudis Aranesi · • Alàs i Cerc en torn d’Alàs (Alt Urgell) • les Avellanes i Santa Linya en torn de les Avellanes (Noguera) • Montellà i Martinet