Upload
melania-a-dingkim
View
241
Download
5
Embed Size (px)
Citation preview
BDS3023 SEJARAH PERKEMBANGAN
BAHASA, KESUSASTERAAN DAN KEBUDAYAAN KADAZANDUSUN
“HUMINODUN”MELANIA DINGKIM
KOPOINTUTUNAN
Masyarakat Kadazandusun mimang do otumpu kaharaan do
sastera rakyat. Songinsuang nagawi noh I mitos, legenda
om ogumu poh bontuk susuyan kokomoi do kinaantakan id
suang pogun kumaa kuasa kinorohingan.
DEFINISI
HUMINODUN nopo nga kikomoyon do I pinolubuk om
merujuk do tanak tondu di Dewa Kinorohohingan om sawo
dau i Suminundu do mengorbankan diri dau kumaa do
sunduan pomogunan sabaagi do taanu-anu do asil
tootonomon I osonong maan do tulun toinsanan.
SUSUYAN HUMINODUN
I nopo digulu poh haro iso
kampung I aman om damai tu haro
tootonomon diolo miagal do parai om
tuwa-uwa i osubur kopio. Insan
tadau, minagadau kopio do alaid om
anaru gisom nongoriou ngawi o tuwa-
uwa om tootonomon om I bawang
nga narasak ngawi. Orosian om
gumangarau ngawi dii tulun
kampung tu magadau potilombus om
aiso dii pogihuman taakanon.
Linohou kinorohingan I
Bobolian do mongoi
pogintong keadaaan hilo
kampung diolo om sunudai
nodii di Bobolian yolo do
ingkaa “ otingkod magadau
soira tana diti pomogunan
orontoi raha songulun i haro
koginawaan do aralom kopio
kumaa toinsanan tulun.
I Huminodun I minongoi amung diti
upacara nga nokorongou nogi di
syarat-syarat pinoboros dii
Bobolian. Ongoi nodii ruba di
kinorohingan om suminundu do
asaga yau matai do popotingkod ilo
magadau om paparasam tu amu
yau osontob kokito tulun do
oinggorit amu kaakan.
Olunggui noh kopio I
Kinorohingan om I Suminundu
nokorongou dii pokionuon I
Huminodun nga amu yolo kaanu
magantob do kootuson naanu
dau. Kosuabon nodii,
minogititimung dii toinsanan
tulun kampung om pinosunud
dii pokionuon I Huminodun.
Ogumu tomod tulun kampung amu asaga nga atatap no
ginawo I Huminodun tu nokopomusorou noh yau do aralom.
Soira do tumuong nodii om guyutai noh diolo I Huminodun
minongoi hilo tana lapang. Pogulu poh niimpunan I upacara
nga minimboros I Huminodun do ingkaa “Ama, poluo iti turu
rangoh dot parai, poluo hilo tangkob, koturu nopo rasam om,
pasasadon noh ilo tuah dau” . Alapas poh pinapatahak turu
tangkai parai om singkotud no yauh om kodongo noh
Kinorohingan gayang minomutul tulu di Huminodun om
kahaba nodii om luyung raha mikuoh kodumaat toi ko
tingoron om tatak nodii rasam dii tasapou kopio.
I nopo dii tinan dau nga
nokosiliu di taakanon . Miagal do
wagas nopo mantad tonsi dau dii
opurak kopio; raha di taragang
nokosiliu lado; layo nopo dii nga
mantad tunturu Huminodun;
bawang 'tagaas' mantad do
tobuk dii Huminodun; nipon dau
nga nokosiliu luong; om tulu nopo
nga nokosiliu piansau. Arayou
tomod kopio tulun kampung
aantakan diri tu nopupusan
koingoritan diolo mantad
koginawaan dii Huminodun.
Mantad diri, kampung diolo mamaramai do sunduan parai I pinungaranan o ‘Bambarayon’ sabaagi do monorou di polubukan I Huminodun kumaa diolo alapas mongomot parai.
KOLIMPUPUSON
Karamaian diti kakal poh potilombus gisom baino I roitan do “kaamatan”. Kaamatan diti maan ramayo antaakaan do tulan Kolimo soira do alapas mongomot I pohoroon do tolu nohopod om tolu nohopod om iso tulan kolimo monikid toun. Iti nopo kaamatan nga nokosiliu do iso tradisi tinaru Kadazandusun id pogun Sabah.