Dijana S. Risimić

Klinika za očne bolesti KCS Beograd

PREVENTABILNO SLEPILO

Slepilo

Slepilo - medicinski poremećaj koji se izražava u delimičnoj ili potpunoj nesposobnosti vidnog sistema da prenosi nadražaje

Slepilo može biti uzrokovana naslednim faktorima, povredom ili bolešću

Zdravstveni, socijalni, ekonomski, društveni problem

Slepilo

Najčešći uzročnici slepila u svetu (Svetska zdravstvena organizacija - WHO 2002):katarakta (47,9%)glaukom (12,3%)makularna degeneracija (8,7%)zamućenje rožnjače (5,1%)dijabetička retinopatija (4,8%)drugo (venske i arterijske okluzije, ambliopia,

tumori, retinopatija prevremeno rodjene dece)

Slepilo

Legalno slepilo - vidna oštrina 0,1 (20/200 ili 6/60) ili manje u zdravijem oku sa najboljom mogućom korekcijom

Osobe sa srednjom vidnom oštrinom koje imaju vidno polje manje od 20 stepeni (normalno je 180 stepeni) - legalno slepe

Oko 10% od svih legalno slepih su u potpunosti bez vida Slepilo se definiše kao vidna oštrina manja od 3/60

(20/400) ili smanjenje vidnog polja na manje od 10 stepeni, u zdravijem oku sa najboljom mogućom korekcijom

Slepilo

42 000 000 ljudi u svetu je slepo (Research to Prevent Blindness, NISE, NSF) oko 1 na 247 ili 0.40% (1,1 miliona ljudi u SAD)80 000 Amerikanaca potencijalno slepoU Srbiji ne znamo tačno koliko imamo slepih9500 slepih (0,1%), 2000 slabovidih (Savez slepih i

slabovidih)-bez KiM (0,2-0,3%?)Skupo lečenje, još skuplje posledice vidne nesposobnosti! Eksplozivan tehnološki razvoj u oblasti oftalmologijeSkupa terapija i operativni zahvatiPrevencija!

Preventabilno slepilo

Slepilo koje može da se izbegne ili da se leči80%!“Vision 2020-THE RIGHT TO SIGHT” (World

Health Organisation and the Special Agencies, 1999)

Organizovan pristup problemu slepila i njegovoj prevenciji, efikasnija zdravstvena služba, bolja informisanost , skrining

Katarakta (47,9%)

Zamućenje intraokularnog sočiva (pad vidne oštrine)Najčešći, najlakše otklonjiv uzrok subnormalnog vida

(uključujući slabovidost i slepilo)Nije mogućea prevencijaSenilna katarakta – epidemija starenja -povećava se

potreba za operacijama katarakteOko 30 000 osoba u Srbiji slepo (kataraktu ima oko

400 000)Godišnji broj novoobolelih veći od broja operisanihStalni porast broja operacija na godišnjem nivou u

Srbiji- nedovoljan?Broj operacija oko 15-20 000 godišnje

Plan za organizaciju hirurgije katarakte

Definisanje kriterijuma za operaciju na teret državnog osiguranja

Nabavka neophodne opremeKontinuirana edukacija oftalmoloških hirurgaKontrola kvaliteta rada

Glaukom (12,3%)Masovna nezarazna bolest, 1-2% svih osoba

starijih od 40 god.67 miliona obolelih od glaukoma (7 miliona slepo)Srbija oko 1500 slepih zbog glaukoma (Savez

slepih) Skrining- 40-50 000 obolelihNema zvaničnih podatakaAsimptomatski, kasna dijagnostika

Glaukom Može li se prevenirati gubitak vida izazvan glaukomom?

Etiopatogeneza i klinička slikaPoznavanje metoda savremene rane dijagnostike i

terapijeAdekvatan stručni kadarAdekvatna dijagnostička opremaRazradjen sistem zdravstvene zaštite (rad na preventivi,

razumni troškovi)Dovoljno visok zdravstveno-vaspitni i ekonomski nivo

stanovništva)

GlaukomHronična optička neuropatijaPovišen IOPRedukcija slojeva nervnih vlakana i ekskavacija

papile (oštećenje ganglijskih ćelija retine i njihovih aksona)

Ispadi u vidnom poljuSmanjenje vidne oštrine

GlaukomPrimarne prevencije nema kod kongenitalnih i

primarnih glaukoma, ali seblagovremenom dijagnostikom i adekvatnom terapijom može zaustaviti i usporiti

Moguće primarno prevenirati nastanak čitavog niza sekundarnih glaukoma

-neovaskularni glaukom -posttraumatski glaukom - sočivom izazvan sekundarni glaukom -jartrogeni glaukom -uveitični glaukom

Glaukom

Skrining celokupne populacije i njenih ugroženih delova (presbiopi, srodnici bolesnika sa glaukomom, dijabetičari, stara lica)

Rana dijagnoza, prevovremeno i adekvatno lečenje

Planiran, organizovan, finansiran preventivni rad

Senilna degeneracija makule (SDM,AMD) (8,7%)

Senilna degeneracija makule je vodeći uzrok ozbiljnog oštećenja vida kod ljudi preko pedesete godine života (odmah posle katarakte)

“Epidemija starenja” je u porastu u zapadnom svetu! Broj stanovnika naše planete preko 60 godine života

će se utrostručiti sa 606 miliona u 2000 godini na blizu 2 milijarde stanovnika u 2050 godini.

Varira od 1.2 (do 50 god.), do 7.1 - 29.3% (≥ 70 godina)

Starosna makulopatija - ARM je 4-10 puta češćaJedano od tri lica iznad 75 godina ima senilnu

degeneraciju makule, a oko 10% ovih osoba ima vlažnu formu ovog oboljenja

Beaver Dam Eye Study 1988–2005 Incidence: early AMD 14.3%, late AMD 3.1%

Prevalence: 15.6% early age-related maculopathy, 1.6% late AMD, 1.2%

neovascular AMD

Framingham Eye Study 1973–1975

Prevalence: 8.8% overall

Rotterdam Eye Study 1990–1993

Prevalence: 1.7% overall, 1.1% neovascular AMD

Incidenca i prevalenca AMD

Blue Mountains Eye Study 1992–2004

Incidence: 10.8% early AMD,2.8% late AMD

Prevalence: 1.9% overallVingerling et al. Ophthalmology 1995; 102: 205-210

Wang et al. Ophthalmology 2007; 114: 92-98Mitchell et al. Ophthalmology 1995; 102: 1450-

1460

Klein et al. Ophthalmology 2007; 114: 253-262Klein et al. Ophthalmology 1992; 99: 933-943Kahn et al. Am J Epidemiol 1977; 106: 17-32

Normalan vid

Vid kompromitovan sa AMD

Uticaj AMD na obavljanje svakodnevnih poslova

Otežano obavljanje poslova(%)100

75

50

25

0kupovina plaćanje Kućni poslovihTelefoniranjePripremanje obroka

AMD

uzorak

AMDPrimarna prevencija ne postojiUpotreba antioksidanasaPravovremena dijagnostika, praćenje, edukacija

pacijenataPravovremeno lečenje vlažne forme oboljenja

(VEGF inhibitori dovode do stabilizacije vidne oštrine kod više od 90% pacijenata, a do poboljšanja kod oko 40% pacijenata)

Najčešće je potrebno aplikovati 8 injekcija u prvoj godini lečenja i 6 u toku druge godine

Terapija efikasna, skupa?

AMDPrimena inhibitora VEGF-a u oftalmologiji

predstavlja novu epohu u terapiji neovaskularizacije i lečenju neovaskularnih, eksudativnih retinalnih oboljenja, posebno senilne degeneracije makule

Do sada nije postojala adekvatna terapija za lečenje AMD (u terminalnoj fazi oboljenja slepi)

Efekat na kvalitet života, omogućava im da samostalno obavljaju uobičajene dnevne aktivnosti, utiče na njihov socijalni život i mentalno zdravlje, pruža im nadu za bolji i kvalitetniji život

Zamućenje rožnjače (5,1%)

Kornealno slepiloNemogućnost rožnjače da obavlja svoju

refrakcionu, optičku funkcijuSvako oboljenje koje narušava providnost i menja

oblik rožnjačeInfekcije, povrede, kongenitalne anomalije,

distrofije, degeneracije1,5-2 miliona ljudi godišnje gubi vid na jednom

oku

Kornealno slepilo

Prevencija-pre ispoljavanja oboljenjaMedikamentna terapijaTransplantacija rožnjače

Kornealno slepilo

95% svih kategorija kornealnog slepila se može izbeći ili uspešno otkloniti

Dijabetička retinopatija - DR (4,8%)

Prema sadašnjim statističkim podatcima od dijabetesa (DM) boluje oko 194 miliona ljudi širom sveta, a očekuje se da se broj obolelih od ove bolesti uveća na 334 miliona ljudi u 2025. godini

Na milion stanovnika, 20 000 sa dijabetesom, 1500-2000 ima DR

Najčešći uzrok slepila kod radno sposobnog stanovništva

Dijabetička retinopatija

Dijabetička retinopatija (DR) predstavlja hroničnu mikrovaskularnu komplikaciju šećerne bolest na oku

85% dijabetičara ima promene na očnom dnu uzrokovane dijabetesom

50 od 100 000 dijabetičara godišnje oslepi od ove bolesti

Slepilo je 25 puta češće kod dijabetičara nego kod opšte populacije

Pravovremena terapija može smanjiti gubitak vida za 60-70%

Dijabetička retinopatija

• Neupućenost pacijenata (dijabetes izaziva promene na očnom dnu i može dovesti do slepila!)

• Lekar opšte prakse, internista, endokrinolog...• Pacijenti se javljaju oftalmologu u odmaklom

stadijumu

Dijabetička retinopatija

Prvi korak – DOBRA METABOLIČKA KONTROLA!

• Praćenje - SKRINING• Edukacija• Dijeta• Fizička aktivnost • Adekvatna terapija

Amercian Diabetes AssociationRecommendations for Glycemic Control

Glycemic Control Level Glycosylated Hb <7.0%

Preprandial Plasma Glucose 90-130 mg/dl (5.0-7.2 mmol/L)

Postprandial Plasma Glucose <180 mg/Dl (<10.0 mmol/L)

Dijabetička retinopatija

Drugi korak

• Laserfotokoagulacija • Intravitrealne injekcije- VEGF inhibitori, kortikosteroidi• Hirurški tretman

Dijabetička retinopatija

Treći korak

• Rehabilitacija vida

80 % slepih ne mora da izgubi vid!

HVALA NA PAŽNJI!