PROBLEMI GAZDOVAÑA IZDANAØKIM BUKOVIM · PDF filemina u visokim bukovim åumama sa kojima gazduje J.P. „Srbijaåume“ je ... sti pokazuje i obim koriåõeña åuma u proålosti

JUL–SEPTEMBAR, 2004. 49

UDK 630*62+222Originalni nauøni rad

PROBLEMI GAZDOVAÑA IZDANAØKIM BUKOVIM ÅUMAMA U MORAVSKOM ÅUMSKOM

PODRUØJU I MOGUÕNOST ÑIHOVOG REÅAVAÑA

PREDRAG ALEKSIÕSRBOÇUB MILIÕ

Izvod: U radu je prikazano stañe øistih visokih i izdanaøkih bukovih åuma iñihova starosna struktura. Na osnovu sadaåñeg staña predloÿena je projekcijarazvoja dobnih razreda izdanaøkih åuma, iz koje proizilazi moguõi prinos, ñegovastruktura i troåkovi koriåõeña i gajeña åuma.

Kçuøne reøi: Moravsko åumsko podruøje, izdanaøka bukva, stañe, dobni razred,prinos.

MANAGEMENT PROBLEMS OF COPPICE BEECH FORESTS IN MORAVSKO FOR-EST AREA AND THE POSSIBILITY OF THEIR SOLUTION

Abstract: The paper deals with the state of pure high and coppice beech forests and their agestructure. The projection of age class development of coppice forests is proposed based on thepresent state, with the results of the potential yield, its structure and the costs of forest utilisa-tion and cultivation.

Key words: Moravsko Forest Area, coppice beech, state, age class, yield.

1. UVOD

Ukupna povråina åuma i neobraslog zemçiåta u Moravskom åum-skom podruøju iznosi 56.113 ha. Visoke åume zauzimaju povråinu od9.858,81 ha ili 20,4% obrasle povråine, izdanaøke åume 14.385,58 ha(29,8 %), veåtaøki podignute sastojine i kulture 5.780,22 ha (12,0%), aåikare i åibçaci 18.214,39 ha (37,7%). Neobraslo zemçiåte prostire sena 7.637,37 ha, odnosno 13,7% (tabela 1).

Drvna zapremina åumskog podruøja iznosi 4.858.830 m3. Proseøna za-premina po ha je 100,7 m3, a tekuõi zapreminski prirast 2,7 m3/ha na obra-sloj povråini.

Bukove åume prostiru se na 17.228,98 ha s proseønom zapreminom od215 m3/ha, i tekuõim zapreminskim prirastom 5,3 m3/ha (tabela 2).

Otvorenost åuma kreõe se od 5,25 km na podruøju ÅU Niå – BelaPalanka do 21,07 km na 1.000 ha na podruøju ÅU Aleksinac.

Dr. Pregrag Aleksiõ, J.P. „Srbijaåume“, Beograd; Srboçub Miliõ,dipl. inÿ., J.P. „Srbijaåume“, Beograd.

50 „[UMARSTVO” 3

Velike povråine izdanaøkih åuma, ñihova starost, zdravstveno sta-ñe i dr., zahtevaju hitno reåavañe pitaña konverzije izdanaøkih åuma iñenu realizaciju.

Tabela 1: Struktura åumskog fonda u Moravskom åumskom podruøjuTable 1: Growing stock structure in Moravsko Forest Area

Tabela 2: Stañe bukovih åuma u Moravskom åumskom podruøjuTable 2: State of beech forests in Moravsko Forest Area

2. METOD RADA

Za analizu staña bukovih åuma kojima gazduje ÅG „Niå“, koriåõenisu podaci iz opåte (u izradi) i posebnih osnova gazdovaña åumama, kao irezultati do kojih se doålo istraÿivañem na oglednim povråinama naovom podruøju.

Da bi se naålo povoçno reåeñe za probleme gazdovaña izdanaøkimbukovim åumama, neophodno je analizirati stañe i sagledati moguõnostiobnove i ostalih åuma, posebno visokih bukovih.

ÅumePovråina Zapremina Zapreminski prirast

ha % m3 % m3/ha m3 % m3/ha Pi

Visoke prirodne 9.858,81 20,4 2.365.731,4 48,7 240,0 52.703,3 39,9 5,3 2,2

Veåtaøki podignute 5.780,22 12,0 250.781,2 5,2 43,4 14.798,1 11,2 2,6 5,9

Izdanaøke 14.385,58 29,8 2.242.317,6 46,1 155,9 64.702,9 48,9 4,5 2,9

Åikare 5.127,39 10,6

Åibçaci 13.087,00 27,1

Ukupno obraslo 48.239,00 86,0 4.858.830,2 100,0 100,7 132.204,3 100,0 2,7 2,7

Åumsko zemçiåte 2.825,19 36,8

Neplodno 4.394,40 57,3

Zemçiåte za ostale svrhe

453,78 5,9

Ukupno neobraslo zemçiåte

7.673,37 13,7

Zauzeõa 201,00 0,4

Ukupno 56.113,37 100,0

Åume bukve

Povråina Zapremina Zapreminski prirast

ha % m3 % m3/ha m3 % m3/ha Pi

Visoke 9.231,95 53,6 2.221.522,5 60,1 240,6 49.170,7 53,8 5,3 2,2

Izda-naøke

7.997,03 46,4 1.474.622,3 39,9 184,4 42.200,5 46,2 5,3 2,9

Ukupno 17.228,98 100,0 3.696.144,8 100,0 214,5 91.371,3 100,0 5,3 2,5


3. STAÑE BUKOVIH ÅUMA

3.1. Visoke bukove åume

Visoke jednodobne åume bukve zauzimaju povråinu od 7.559,57 ha. Pro-seøna zapremina je 249,4 m3/ha, a tekuõi zapreminski prirast 5,6 m3/ha.

Proseøne vrednosti osnovnih proizvodnih pokazateça u poreæeñu sapodacima za visoke bukove åume u Srbiji, mogu se oceniti kao zadovoça-vajuõe, posebno ako se uzme u obzir starosna struktura. Proseøna zapre-mina u visokim bukovim åumama sa kojima gazduje J.P. „Srbijaåume“ je241,6 m3/ha, a tekuõi zapreminski prirast 5,2 m3/ha.

Osnovne karakteristike visokih jednodobnih åuma:• Visoke oøuvane sastojine nalaze se na 7.095,18 ha (93,9%), razreæene

na 336,71 ha (4,4%), a devastirane na 127,68 ha (1,7%), tabela 3.• Dobro negovane sastojine zauzimaju povråinu 5.677,95 ha (75,1%),

sredñe negovane 1.177,66 ha (15,6%), pogreåno negovane 144,03 ha(1,9%) i nenegovane 559,93 ha (7,4%). Kvalitet izvedenih mera nege uprvim godinama posle Drugog svetskog rata nije bio ujednaøen.Raæene su preteÿno niske prorede. Visoke i meåovite proredeizvode se posledñih 35 godina.

• Proces prirodnog obnavçaña je na pribliÿno 5% povråine.• Starosna struktura je vrlo nepovoçna.• Zdravstveno stañe je zadovoçavajuõe.• U strukturi prinosa tehniøko drvo uøestvuje sa 30-50%

Tabela 3: Stañe åuma bukve po oøuvanostiTable 3: State of beech forests regarding conservation

3.2. Izdanaøke bukove åume

Izdanaøke bukove sastojine prostiru se na 7.997,03 ha. Ukupna zapre-mina iznosi 1.474.622 m3, proseøna zapremina 184,4 m3/ha, a godiåñiprirast 5,3 m3/ha. U odnosu na proseønu zapreminu (150,5 m3/ha) i tekuõizapreminski prirast (4,0 m3/ha) u åumama kojima gazduje J.P. „Srbijaåu-me“, zapremina i prirast veõi su za 22,5%, odnosno za 32,5%.

Osnovne karakteristike izdanaøkih åuma:• od ukupne povråine, oøuvane sastojine prostiru se na 93,9%, razre-

æene na 2,6%, a devastirane sastojine na 3,5%, tabela br. 3.

Negovanost

Visoke åume Izdanaøke åume

Ukupno Oøuvane Razreæene Devastirane Ukupno Oøuvane Razreæene Devastirane

Povråina

ha % ha % ha % ha % ha % ha % ha % ha %

Dobro neg. 5.677,95 75 5.549,68 78 127,79 38 0,48 0 3.295,3 41 3.293,76 44 1,56 1

Sredñe neg. 1.177,66 16 1.114,49 16 58,63 17 4,54 4 1.740,0 22 1.694,88 22 45,07 22

Pogreåno neg. 144,03 2 52,06 1 81,17 24 10,80 8 86,7 1 41,96 1 10,65 5 34,08 12

Nenegovane 559,93 7 378,95 5 69,12 21 111,86 88 2.875,1 36 2.481,62 33 148,90 73 244,55 87

Ukupno 7.559,57 100 7.095,18 100 336,71 100 127,68 100 7.997,03 100 7.512,22 100 204,62 100 280,19 100


• dobro negovane sastojine zauzimaju povråinu od 3.295,32 ha (41,2%),sredñe negovane 1.731,95 ha (21,8%), pogreåno negovane 86,69 ha(1,1%) i nenegovane 2.875,07 ha (35,9%).

• zdravstveno stañe i kvalitet su znatno boçi u negovanim sastoji-nama. Znaøajno je istaõi da se kod veõine stabala i na najboçim sta-niåtima gde su izvoæene redovne mere nege, javça greåka u boji ilitruleÿ u centralnom delu pridanka. Ova øiñenica gotovo presudnoutiøe na duÿinu ophodñe.

• starosna struktura je vrlo nepovoçna.• u strukturi prinosa tehniøko drvo uøestvuje sa 12%.

Najvaÿnija karakteristika izdanaøkih åuma je nedovoçno koriåõe-ñe proizvodnih moguõnosti staniåta. U odnosu na sastojine visokog po-rekla, proizvodni potencijal staniåta u izdanaøkim åumama koristi sesa 73,9% po zapremini i sa 94,6% po tekuõem zapreminskom prirastu.

4. STAROSNA STRUKTURA

Poznavañe starosne strukture vaÿno je radi sagledavaña staña jed-nodobnih åuma, posebno prinosnih sposobnosti, obezbeæeña trajnostiprinosa, planiraña mera obnove, nege i dr. Stvarni razmer klasa staro-sti pokazuje i obim koriåõeña åuma u proålosti i kakvi su izgledi zabliÿu i daçu buduõnost.

Analiza starosne strukture izvråena je na osnovu podataka iz poseb-nih osnova i izvråenih istraÿivaña u pojedinim bukovim sastojinama.

Starosnu strukturu svih åuma na podruøju Å.G. „Niå“ karakteriåeznaøajno odstupañe od normalnog razmera dobnih razreda (tabela 4). Za-stupçene su åume starosti do 160 godina. Sastojine starije od 80 godinanalaze se na samo 4,4% povråine. Skoro polovina åuma stara je od 40 – 60godina, a u starosti od 40 – 80 godina nalazi se 68,3% povråine. Ovakvastarosna struktura posledica je, pre svega, masovnih seøa za vreme Drugogsvetskog rata.

Razmera klasa starosti za bukove åume u celini (visoke i izdanaøke,tabela 4, grafikon 1 i 2), takoæe znaøajno odstupa od normalnog razmera.Åume starosti od 81-140 godina zauzimaju samo 7,7% povråine svih buko-vih åuma. Bukove sastojine starsti od 41-80 godina nalaze se na 88,4% po-vråine.

Ovakav raspored klasa starosti pokazuje da õe u narednih 40 godinabiti umañen glavni prinos, posebno kod visokih sastojina.

Starosna struktura visokih bukovih åuma izrazito odstupa od nor-malne. Åume starosti do 40 godina nalaze se na samo 4,0% povråine. Ustarosti od 60-80 godina nalazi se 60,7% povråine. Sastojine stare 41 –100 godina nalaze se na 96,1% povråine. Posledña dva dobna razreda øi-ne samo 3,6% povråine.

Starost izdanaøkih åuma bukve je do 80 godina. Åume starije od 70 go-dina nalaze se na povråini od samo 7,68 ha (0,1%). Najveõe povråine


(85,7%) starosti su 40-60 godina i zauzimaju povråinu 6.851,01 ha, i nasta-le su za vreme i neposredno posle Drugog svetskog rata.

Mlade izdanaøke åume do 40 godina starosti nastale su prevashodnokao posledica neuspelih melioracija i prostiru se na 301,47 ha (3,7%).

U celini posmatrano starosna struktura izdanaøkih åuma je vrlo ne-povoçna.

Tabela 4: Starostna struktura åume bukve u Moravskom podruøjuTable 4: Age structure of beech forests in Moravsko Forest Area

Starosnu strukturu ostalih jednodobih åuma u åumskom podruøju ka-rakteriåe takoæe izrazita nenormalnost. Sastojine stare do 40 godinazauzimaju 55,7% povråine, a starosti do 60 godina øak 94,2%.

5. PROJEKCIJA RAZVOJA DOBNIH RAZREDA

5.1. Visoke jednodobne åume bukve

Grafikon 1: Distribucija povråina sastojina po dobnim razredimaFigure 1: Distribution of stand area per age classes

Bitne karakteristike starosne strukture ovih åuma sadrÿane su uupadçivoj nenormalnosti stvarnog razmera dobnih razreda. Dok sredñe-dobne sastojine dominiraju u åumskom fondu (6.056,76 ha; 80,1%), mladesastojine jedva da su prisutne (299,84 ha, 4,0%). Istovremeno, sastojina

Starost

Ukupno Åume bukveOstale åume

Ukupno Visoke Izdanaøke

ha % ha % ha % ha % ha %

do 20 g. 4.853,35 17,1 243,58 1,6 150,89 2,0 92,69 1,2 4.609,77 36,0

21-40 g. 2.873,28 10,1 357,73 2,3 148,95 2,0 208,78 2,6 2.515,55 19,7

41-60 g. 13.243,03 46,7 8.322,63 53,5 1.471,62 19,5 6.851,01 85,7 4.920,40 38,5

61-80 g. 6.136,91 21,6 5.429,69 34,9 4.585,14 60,7 844,55 10,6 707,22 5,5

81-100 g. 941,17 3,3 932,13 6,0 932,13 12,3 9,04 0,1

101-120 g. 264,28 0,9 253,82 1,6 253,82 3,4 10,46 0,1

121-140 g. 18,94 0,1 17,02 0,1 17,02 0,2 1,92 0,0

141-160 g. 21,27 0,1 21,27 0,2

Ukupno 28.352,23 100,0 15.556,60 54,9 7.559,57 48,6 7.997,03 51,4 12.795,63 45,1

0

1,000

2,000

3,000

4,000

5,000

I II III IV V VI VII

Добни разреди

P (h

a)

An = 1.259,33 ha


koje bi mogle doõi za obnavçañe (zrele) u narednom ureæajnom razdobçuima 270,84 ha (3,6%), åto øini tek 21,5% normalne povråine dobnog ra-zreda (1.259,93 ha).

Pri takvom stañu, iluzorno je oøekivati postizañe normalnosti utoku trajaña prve ophodñe. Sve do momenta kada õe biti moguõe koriåõe-ñe (obnavçañe) bar pribliÿno normalne povråine dobnog razreda, rad uovim åumama potrebno je usmeriti ka daçem poboçåañu kvaliteta sa-stojina sprovoæeñem intenzivnih mera nege – proreda. Do onda, mañakglavnog prinosa biõe nadoknaæen uveõanim obnavçañem (koriåõeñem) uizdanaøkim bukovim åumama.

5.2. Izdanaøke åume bukve

Grafikon 2: Distribucija povråina sastojina po dobnim razredimaFigure 2: Distribution of stand area per age classes

Nenormalnost zateøenog razmera dobnih razreda u izdanaøkim åuma-ma bukve izraÿena je u istoj meri kao i u visokim. Posebno oteÿavajuõaøiñenica je da veõ posle isteka tekuõeg i narednog ureæajnog razdobça –dakle, pre isteka sledeõih 20 godina – za obnavçañe dolazi sadaåñi VIdobni razred sa povråinom od 4.883,04 ha (61,06% ukupne povråine), a po-tom i sadaåñi V dobni razred - povråine 1.967,97 ha (24,61% ukupne po-vråine). Kada se, istovremeno, ima u vidu da povråine prva øetiri dobnarezreda øine tek 3,76% (301,47 ha ili samo 30% normalne povråine jed-nog dobnog razreda) ukupne povråine izdanaøkih åuma bukve, problemreåavaña jednakog godiåñeg (desetogodiåñeg) obnavçaña, odnosno ko-riåõeña izdanaøkih bukovih åuma u åumskom podruøju dobija na znaøajuu celini.

5.2.1. Evolucija dobnih razreda

Priloÿenom modelu ( Tabela 5) razvoja dobnih razreda prethodila jeanaliza staña (negovanost, oøuvanost, starost, zdravstveno stañe, moguõaprodukcija, trajnost prinosa, otvorenost åuma, finansijske moguõnostii dr.).

Model je zasnovan na periodiønom prirodnom podmlaæivañu normal-ne povråine dobnog razreda od 999,63 ha.

0

1,000

2,000

3,000

4,000

5,000

6,000

I II III IV V VI VII VIII

Добни разреди

P (h

a)

An = 999,63 ha



Problem koji proistiøe iz ovakvog prilaza podjednako je teåko reåivkako u prvom ureæajnom razdobçu (2005-2014), tako i u drugoj polovini, a na-roøito pri kraju ophodñe. Nedostatak zrelih sastojina (samo 7,68 ha; 0,10%)veõ u prvih 10 godina odabrane ophodñe od 80 godina, upuõuje na obnavçañe„nepripremçenih“ sastojina (pojaøana moguõnost pojave brojnih izdanaka;nesigurnost u kvalitet bukvice). Nasuprot ovome, veõ u prvoj deceniji drugepolovine ophodñe znaøajna povråina (1.619,06 ha) oøuvanih sastojina prela-zi ovu starosnu granicu. I pored koriåõeña normalne povråine dobnog ra-zreda u ovom razdobçu, ukupna povråina koja prelazi starost ophodñe u raz-dobçu 2055-2064. god. iznosi øak 3.866,61 ha (48% ukupne povråine), od øega803,55 ha u starosti 101-110 god. Jednako je nepovoçna situacija i u narednomureæajnom razdobçu, 2065-2074. god.: u starosti 111-120 god. nalazi se 110,01ha;u starosti 101-110 god. – 1.587,70 ha; u starosti 91-100 god. – 169,57 ha.

Dobra strana predloÿenog reåeña sastoji se u postizañu osnovnogciça u najkraõem moguõem roku: prevoæeñe izdanaøkih åuma u visoke uzobezbeæeñe trajnosti prinosa, odnosno normalnog godiåñeg i periodiø-nog koriåõeña.

Zateøeni nenormalni razmer dobnih razreda nije moguõe otklonititokom trajaña jedne ophodñe bez velikih ÿrtava. Priloÿena evolucijakompromis je te øiñenice i nastojaña da se dostigne normalno koriåõe-ñe ( obnavçañe ) veõ u prvoj deceniji naredne ophodñe (Grafikon 3).

Grafikon 3 : Razmer dobnih razreda na kraju ophodñeFigure 3: Age classes at the end of the rotation

6. MOGUÕI PRINOS

6.1. Koriåõeñe u periodu 2005-2014. godine

6.1.1. Obim i vrsta moguõeg prinosa

Obim radova na negovañu bukovih izdanaøkih åuma i moguõi prethod-ni prinos prikazani su u tabeli 6.

0

500

1000

1500

2000

I II III IV V VI VII VIII Добни разреди

P (h

a) An = 999,63 ha


Tabela 6: Oøekivani periodiøni prethodni prinosTable 6: Expected periodic previous yield

Prinos je kalkulisan za dobne razrede III – VI, tj. za 90% povråineoøuvanih bukovih izdanaøkih åuma. Preostalu povråinu øine sastojineza øiåõeñe (prvi i drugi dobni razred – 26,98 ha) i obnovu (VII i VIII dob-ni razred – 737,48 ha). Proseøni godiåñi prinos iznosi 24.410 m3.

Obim radova na obnavçañu bukovih izdanaøkih åuma i moguõi pri-nos prikazani su u tabeli 7.

Tabela 7: Oøekivani periodiøni glavni prinosTable 7: Expected periodic main yield

Pretpostavka je da õe prinos seøa obnavçaña biti jednako raspore-æen po polurazdobçima. Proseøan godiåñi prinos iz ovih seøa iznosi20.360 m3.

6.1.2. Struktura moguõeg prinosa

Ukupan moguõi prinos iz izdanaøkih åuma bukve iznosio bi:

Sortiment struktura moguõeg prinosa (m3 ) prikazana je u tabeli 8.

OøuvanostPovråina Zapremina

Zapreminski prir-ast

Prinos

ha m3 m3/ha m3 m3/ha m3 m3/haOøuvane sastojine

6.747,76 1.273.880,8 188,8 36.984,8 5,50 244.100,0 36,2

Dobni razredOøuvanost Povråina Zapremina

Prirast- 5 god. -

Prinos

ha m3

VI razreæene 48,13 7.147,20 943,50 8.090,70

VIIoøuvane 729,80 158.805,80 20.549,00 179.354,80

razreæene 71,27 7.847,80 1.347,00 9.194,80

devastirane 35,80 4.126,60 490,50 4.617,10

VIII oøuvane 7,68 2.151,60 188,00 2.339,60

Ukupno: Ukupno: 892,68 180.079,00 23.518,00 203.597,00

• Prethodni prinos – proredne seøe: 244.100 m3

• Glavni prinos – seøe obnove: 203.597 m3

• Ukupno: 447.697 m3 ili 44.770 m3/god.


Tabela 8: Oøekivana sortimenta strukturaTable 8: Expected assortment structure

Oøekivani odnos oblog i prostornog drveta je 12 : 88. U okviru oblog,oøekivani odnos trupaca za rezañe i ostalog tehniøkog drveta je 95 : 5, akod prostornog (industrijsko i ogrevno) 38 : 62.

6.1.3. Vrednost sortimenata na kamionskom putu

6.1.4. Troåkovi proizvodñe drvnih sortimenata

Troåkove proizvodñe øine direktni (seøa, izrada, privlaøeñe, tj.iznoåeñe, amortizacija i naknada za poseøeno drvo) i opåti (55% direk-tnih) troåkovi:

6.1.5. Troåkovi radova na gajeñu åuma

Polazeõi od pretpostavke da õe pri obnavçañu oøuvanih åuma bitineophodno izvråiti kompletirañe prirodnog podmlatka na oko 30% po-vråine, kao i da õe pri obnavçañu razreæenih åuma biti potrebna re-stitucija na oko 1/2 povråine, odnosno da je kod degradiranih åuma izve-sna potpuna (100%) supstitucija, pri uzgojnim radovima raøuna se sa sle-deõim troåkovima:

Brutozapremina

OtpadNeto

zapre-mina

Oblo tehniøko Prostorno drvo

UkupnoTrupci

za rezañe

Ostalo teh-

niøkoUkupno

Industrij-sko drvo

Ogrevno drvo

447.697 44.770 402.927 48.351 45.933 2.418 354.576 134.739 219.837

• Trupci za rezañe: 45.933 m3 x 2.942 din/m3 = 135.134.886 din.

• Ostalo tehniøko drvo: 2.418 m3 x 2.100 din/m3 = 5.077.800 din.

• Industrijsko drvo: 134.739 m3 x 2.030 din/m3 = 273.520.170 din.

• Ogrevno drvo: 219.837 m3 x 1.862 din/m3 = 409.336.494 din.

Ukupno: 402.927 m3 823.069.350 din.

• Oblo tehniøko drvo• Trupci za rezañe: 45.933 m3 x 1.739,10 din/m3 = 79.882.080 din.

• Ostalo tehniøko drvo: 2.418 m3 x 1.515,90 din/m3 = 3.665.446 din.

• Prostorno drvo• Industrijsko drvo: 134.739 m3 x 1.985,55 din/m3 = 267.531.022 din.

• Ogrevno drvo: 219.837 m3 x 1.939,05 din/m3 = 426.274.935 din.

Ukupno: 402.927 m3 777.353.483 din.


• Kompletirañe prirodnog podmlatka u oøuvanim sastojinama:

• Restitucija u razreæenim åumama:

• Melioracija (supstitucija) devastiranih sastojina:

6.1.6. Troåkovi izgradñe puteva

Realizacija radova uslovçena je izgradñom 60 km åumskih puteva.Vrednost ovih ulagaña iznosi (60 km x 1.147.619 din.) 68.857.140 din.

6.1.7. Bilans

Tabela 9: Periodiøni finansijski bilans:Table 9: Periodic financial balance

Nedostajuõa sredstva (44.650.769 din.) potrebno je obezbediti iz bu-œetskih sredstava za zaåtitu i unapreæivañe åuma.

7. ZAKÇUØAK

Na osnovu izvråene analize staña bukovih åuma u moravskom åum-skom podruøju izveden je zakçuøak o neophodnosti hitne izrade studijeizvodçivosti prirodnog podmlaæivaña izdanaøkih åuma uz moguõnostpostizaña normalnog razmera dobnih razreda tokom trajaña ophodñe od80 godina.

Posle razmatraña niza varijanti evolucije dobnih razreda, ustanov-çeno je da postizañe potpune normalnosti nije moguõe bez prevelikihÿrtava u bioloåkom i finansijskom smislu.

737,48 ha x 0,30 = 221,24 ha x 67.909 din./ha = 15.024.187 din.

119,40 ha x 0,50 = 59,70 ha x 67.909 din./ha = 4.054.167 din.

35,80 ha x 67.909 din./ha = 2.431.142 din.

Ukupno: 21.509.496 din.

Red.br. Proizvedeni sortimenti

Vrednost sortimenata

na kamionskom putu

Troåkoviproiz-vodñe

Troåkoviradova na

gajeñu åuma

Troåkoviizgradñe puteva

Ukupnitroåkovi

Bilans(3 –7)

vrsta m3 din. din. din.

0. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.

1. Trupci za rezañe 45.933 135.134.886 79.882.080

2. Ostalo tehniøko drvo

2.418 5.077.800 3.665.446

3. Industrijsko drvo 134.739 273.520.170 267.531.022

4. Ogrevno drvo 219.837 409.336.494 426.274.935

Ukupno: 402.927 823.069.350 777.353.483 21.509.496 68.857.140 867.720.119 -44.650.769


Predloÿeno je reåeñe prirodnog podmlaæivaña pri kome se perio-diøno obnavçañe izvodi na normalnoj povråini dobnog razreda(999,63 ha) åto predstavça kompromis nastojaña da, s jedne strane, peri-od konverzije, odnosno restitucije i supstitucije bude åto kraõi, i, sdruge strane, normalno godiåñe – periodiøno koriåõeñe (prirodnopodmlaæivañe) bude dostignuto, tokom trajaña jedne ophodñe.

Nedostajuõa sredstva od 4,46 miliona dinara godiåñe potrebno jeobezbediti iz buœeta.

LITERATURA

A l e k s i õ, P. (1985): „Istraÿivaña staña i razvoja sredñedobnih bukovih sastojinameåovitog porekla na Malom Jastrupcu, odreæivañe ciçeva i mera za ñihovopostizañe“, Magistarski rad, 1985. Beograd.

A l e k s i õ, P. (1995): „Istraÿivaña uticaja ekoloåko-proizvodnih osobina bukovihsastojina meåovitog porekla na naøin gazdovaña na Malom Jastrepcu“, doktor-ska disertacija, 1994. Beograd.

J o v a n o v i õ, V. (1952): „Ureæivañe åuma“, Svetlost, Sarajevo.J o v i õ, D., B a n k o v i õ, S., M e d a r e v i õ, M. (1901): „Prouøavañe razvojno proiz-

vodnih karakteristika ekoloåkih zajednica bukovih åuma i ñihovo proizvodnodiferencirañe“, Glasnik Åumarskog fakulteta, Beograd.

J o v i õ, D., M e d a r e v i õ, M., B a n k o v i õ, S., (1901): „Åume Srbije – stañe, znaøaji perspektiva“, Zbornik radova, Proålost, sadaåñost i buduõnost srpskogåumarstva kao øinioca razvoja Srbije.

J o v i õ, D., T o m a n i õ, L., J o v i õ, N., T o å i õ, Z. et al. (1990): „Prostorni plan SRSrbije“, Institut za arhitekturu i urbanizam Srbije.

K l e p a c, D. (1963): „Rast i prirast åumskih vrsta drveõa i sastojina“, Nakladnizavod Znañe, Zagreb.

K l e p a c, D. (1965): „Ureæivañe åuma“, Nakladni zavod Znañe, Zagreb.K r s t i õ, M., S t o j a n o v i õ, Ç., (2003): „Melioracija degradiranih bukovih åuma

u ciçu unapreæeña staña“, Åumarstvo, Udruÿeñe åumarskih inÿeñera i tehni-øara Srbije, Beograd.

M e d a r e v i õ, M., B a n k o v i õ, S., P a n t i õ, D., (2003): „Stañe bukovih åuma uSrbiji“, Åumarstvo, Udruÿeñe åumarskih inÿeñera i tehniøara Srbije, Beo-grad.

M i l e t i õ, Ÿ. (1958): „Ureæivañe åuma“, Druga kñiga, Nauøna kñiga, Beograd.M i l e t i õ, Ÿ. (1965): „Ureæivañe åuma“, Prva kñiga, Nauøna kñiga, Beograd.M i l i n, Ÿ. (1988): „Grupimiøno gazdovañe, teorijske osnove, osobine i primena“,

Posebno izdañe glasnika Åumarskog fakulteta, Beograd.N i k o l i õ, S. (1981): „Iskoriåõavañe åuma“, Priruønik za veÿbe, Nauøna kñiga,

Beograd.T o m a n i õ, L. (1989): „Ureæivañe åuma“, skripta.S t o j a n o v i õ, Ç., K r s t i õ, M. (2000): „Gajeñe åuma III“, Åumarski fakultet Uni-

verziteta u Beogradu, Beograd.S t o j a n o v i õ, Ç., K r s t i õ, M., (2003): „Osnovni problemi gajeña bukovih åuma“,

Åumarstvo, Udruÿeñe åumarskih inÿeñera i tehniøara Srbije, Beograd.


MANAGEMENT PROBLEMS OF COPPICE BEECH FORESTS IN MORAVSKO FOREST AREA AND THE POSSIBILITY OF THEIR SOLUTION

Predrag Aleksiõ Srboçub Miliõ

Summary

Beech forests are the base of the growing stock in Moravsko Forest Area, as well as in theother parts of the Republic.

Beech percentage in the total growing stock by area is 36%, by volume - 76%, and by volumeincrement - 69%.

Beech forests are made up of the stands of high origin (54% by area, 60% by volume and 54%by volume increment) and stands of coppice origin (46% by area, 40% by volume and 46% by volumeincrement). Even-aged stands (82% area) prevail in high stands.

Average value of the basic taxation elements (V/ha = 240.6 m3, iv = 5.3 m3/ha, in highstands; V/ha = 184.4 m3, iv = 5.3 m3/ha, in coppice stands) in beech forests are evaluated as satisfac-tory compared to the state at the level of the Enterprise.

The age structure is especially unfavourable in both silvicultural forms. In high even-agedstands, the middle-aged stands account for 80.1% of the total area, maturing stands 12.3%, mature andovermature 3.6%, and juvenile stands 4.0%. In coppice stands, the distribution of stands per ageclasses is equally unfavourable: maturing and mature stands account for 10.6% of the area, stands upto the age of 30 years - 1.64%, 30 - 60 years - 87.80%.

The abnormal distribution is especially threatening in coppice forests, especially taking intoaccount that even 61.06% (4,883.06 ha) of the area is in the actual VI age class. For this reason, thepaper deals with the possibilities of their conversion into high silvicultural form in order to achieve thenormal proportion of age classes during the rotation of 80 years (2005-2074).

The enclosed model of the evolution of age classes (natural regeneration of the normal area ofan age class) proves that it is impossible to achieve the normal proportion of age classes within onerotation without extreme sacrifices.

The average annual yield under the proposed dynamics of regeneration during the first man-agement period (2005-2014) amounts to 44.770 m3, of which the principal yield accounts for 45%,and the previous yield is 55% of the total.

Assortment structure of the total yield is 12% of round technical timber (95% sawn logs and5% other technical timber) and 88% of cordwood (38% industrial wood and 62% fuelwood).

Total value of produced assortments on the truck road is 823 million dinars, and productioncosts are 777 million dinars.

The value of the necessary silvicultural works (completion of natural regeneration, restitution,substitution) amounts to 21.5 million dinars, and road construction 68,857,140 din.

The execution of works requires additional 44.6 million dinars from the budget for forest pro-tection and enhancement.


Documents

PROBLEMI GAZDOVAÑA IZDANAØKIM BUKOVIM · PDF filemina u visokim bukovim åumama sa kojima gazduje J.P. „Srbijaåume“ je ... sti pokazuje i obim koriåõeña åuma u proålosti