Upload
others
View
22
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
VİTİS LABRUSCA TÜRÜNÜN BAĞCILIKTAKİ YERİ VE ÖNEMİ
Barış KARAHAN
Danışman : Prof. Dr. Birhan KUNTER
Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü
GİRİŞ
Asma Vitaceae familyasından, Vitis cinsine ait, çok yıllık ve tırmanıcı ve
sarılıcı sürgün ve gövde yapısına sahip bir bitkidir. Vitis cinsi Kuzey
yarıkürede Amerika, Avrupa ve Asya’da hemen hemen eşit yoğunlukta
doğal dağılım gösteren bir bitkidir.
MATERYAL VE YÖNTEM
Bu derleme çalışması ile Vitis labrusca L. bağcılıktaki yeri ve önemi
hakkında bilgi verilmeye çalışılmıştır.
BULGULAR
Vitis labrusca L. türü dioik, poligamodioik ve hermafrodit çiçek
cinsiyetine sahiptir. Tip ve varyeteleri yabancı tozlanma ve döllenmeye
açıktır. Mayıs-haziran arasında çiçek açan bu üzümlerin çiçek salkım
uzunlukları 5-10 cm’dir. Bir salkımda yuvarlağa yakın en az 20 adet tane
bulunmaktadır ve tane çapları 8-25 mm civarındadır. Olgunlaşma
periyodu ağustos-ekim arasındadır. Olgunlaşan tanelerde renk
kahverengimsi-mor veya donuk siyah, kırmızı ve bazı tiplerde beyaz
olmak üzere geniş bir farklılık gösterir. Olgun tanelerde 2-6 arasında 5-8
mm uzunluğunda kahverengimsi köşeli ve iri çekirdekler vardır.
Vitis labrusca türü doğal melezlerinin yanısıra melezlemeler sonucunda
elde edilen melez tipleri ile çok sayıda varyetesi bulunan bir türüdür. Bu
çeşitlilikte türün filokseraya dayanımından yararlanılarak kendi kökleri
üzerinde verimli melezlerinin elde edilmesi amacına yönelik V.vinifera
ile melezleme çalışmaları önemli bir yer tutmaktadır.
TARTIŞMA
Vitis labrusca L. türü ülkemiz coğrafyasında Karadeniz Bölgesi’nde;
ağaçlara, çardaklara veya çitlere sardırılarak yetiştirilmesi ile özgün bir
yer edinmiştir. Bu nedenle türün ülkemize giriş kapısı kayıt ve kaynak
belirlenememiş olmakla birlikte Doğu Karadeniz olarak kabul edilebilir.
Köken çeşidin ise, İsabella olduğu kuvvetli bir olasılıktır. Bölgenin
doğusundan batısına uzun yıllardır taşınması ve çoğaltılmasının bir
sonucu olarak bu coğrafyaya özgü genotiplerin varlığı kuşkusuzdur.
SONUÇ
Özellikle Rize ile Sinop arasındaki sahil şeridinde aşırı nemden dolayı mantari hastalıklar etkili olmakta ve asma yetiştiriciliği mümkün
olmamaktadır. Bu illerde Vitis labrusca L. (Çilek üzümü, İzabella, Kokulu üzüm) ağaçlara sarılı, çardak veya binaların balkonlarına verilerek
yetiştirilmektedir.
Ekonomik önemi olmayan bu üzümün tane kabuğu kalın, asitliği yüksek (ekşi) ve çekirdek sayısı da son derece fazladır. Diğer taraftan ülkemizde
bu bölgenin coğrafyasına adapte olarak çoğaltılmış olan, V. labrusca genotip veya genotiplerinin neden olduğu çeşitlilik seleksiyon ile
değerlendirilerek ülkemize özgü tipler tescil edilmiştir.
VİTİS LABRUSCA L.
CONCORD FAMİLYASI
CONCORD Antoinette
COTTAGE CAMBRIDGE
EATON CHAMPION
EVAHAYES DRACUT AMBER
LADY EARLY VICTOR
MARTHA GREEN MOUNTAIN
MASON’S SEEDLING HARTFORD
MOORE’S EARLY IVES
NEW HAVEN PERKINS
POCKLINGTON TELEGRAPH
WOODRUFF VENANGO
WORDEN Vergennes
Niagara WYOMING RED
Vitis labrusca x Vitis vinifera (?)
Catawba Ulster Prolifie
Diana Duchess
Iona Jefferson
Dinkel DIAMOND
DELAWARE MOYER
BEAUTY Isabella
Poughkeepsie Red Prentiss
MAXATAWNEY
Vitis labrusca x Vitis vinifera
Rogers Hibritleri Concord Hibritleri
Agawam Black Eagle
Aminia Bringhton
Barry Eldorado
Goethe Highland
Herbert Irving
Lindley Lady Washington
Massasoit Triumph
Merrimac Brilliant
Salem Creveling
Wilder Croton
Amber Queen Downing
August Giant Mills
Vitis labrusca L. Türü Amerikan asmaları içerisinde ürünlerinden
yararlanılan türlerin başında gelmektedir. Ülkemizin yüksek yağış alan
Karadeniz Bölgesi için fungal hastalıklara V. vinifera L.’ya göre daha
toleranslı olması nedeniyle yetiştirilme olanağı bulmuş ve uzun yıllar
içerisinde köken varyetelerdeki doğal değişmeler ve yabancı tozlanma ve
döllenme sonucundaki yeni gelişmeler ile tip ve form zenginliği meydana
gelmiştir.
ÖZET
Çelik,H.2004.Labrusca Üzüm Yetiştiriciliği Kokulu Kara Üzüm bağcılığı, _ https://www.researchgate.net/publication/283665648_Labrusca_Grape
Çelik,H.Köse, M. Ateş,S.2018.Karadeniz Bölgesinden Selekte Edilerek Tescillenen Yeni Kokulu Üzüm (Vitis Labrusca L.) Çeşitleri, BAHÇE 47 (Özel Sayı 1: Türkiye 9. Bağcılık ve
Teknolojileri Sempozyumu): 299–309 (2018)ISSN 1300–8943
Çelik.H,2021. http://www.pazarziraat.com/siyahuzum4.aspx, Erişim Tarihi: 25.04.2021
KAYNAKLAR