PROGRAM EDUKACJI PLASTYCZNEJ

dla dzieci w wieku przedszkolnym

Agata Kokoć

Ilona Kuta

1

Spis treści

I. Wprowadzenie ………………………………………………………3

II. Założenia i cele programu ………………………………………...…..4

III. Treści programowe ……………………………………………..….….5

IV. Procedury osiągania celów ………………………………….…….….6

V. Warunki realizacji programu ……………………………….…..….….8

VI. Ewaluacja programu edukacyjnego ,, Świat pełen barw ’’………..…..9

VII. Załączniki – materiały dla nauczycieli

1. Proponowane scenariusze zajęć z dziećmi ………...…………….10

2. Propozycje technik plastycznych ………………...………………18

VIII. Bibliografia ……………………………………….…………………28

2

I. Wprowadzenie

Działalność plastyczna dziecka zajmuje w wychowaniu przedszkolnym

uprzywilejowane miejsce. W trakcie wielu zajęć plastycznych dzieci mają

okazję do wypowiadania się poprzez rysowanie, lepienie, malowanie, itp.

Poprzez prace plastyczne poznajemy naszego wychowanka; jego emocje,

rozwój intelektualny, zainteresowania. W swych działaniach plastycznych

dziecko może natrafić na problemy, w rozwiązywaniu których należy

pozostawić mu możliwie dużo swobody. Sprzyja to bowiem aktywizowaniu

myślenia, przyczynia się do rozwoju samodzielności, refleksyjności,

pomysłowości.

Efektów i zalet działalności plastycznej jest bardzo dużo i nie sposób ich

zmierzyć. Obejmują one m.in. wspomaganie dziecięcej wyobraźni, swobodnej

twórczości, ale także zdolności do przeżywania piękna. To, co można uchwycić

i ocenić, dotyczy głównie łatwości, z jaką dzieci wypowiadają się poprzez

techniki plastyczne. Dlatego dobrze jest zadbać o to, aby dzieci poznały różne

materiały i techniki plastyczne, i posługiwały się nimi. Im więcej i ciekawsze

będą te techniki tym lepiej. Dobrze jest, aby dziecko miało również okazję do

korzystania z różnorodnych środków dydaktycznych i prawo wyboru tego, co

chce tworzyć i w jaki sposób. Taka możliwość daje najwięcej satysfakcji

dzieciom, rozwija jego inwencję twórczą, pomysłowość, czego dowodem są

ciekawe prace plastyczne. Stwarzajmy więc wiele takich sytuacji, a rozwiniemy

ogromny potencjał możliwości tkwiący w każdym z naszych wychowanków, co

będzie miało wymierne skutki w każdej sferze jego dalszego rozwoju.

3

II. Założenia i cele programu

W naszym przedszkolu dzieci mają możliwość korzystania z dodatkowych

zajęć , np. rytmiki, logopedii, języka angielskiego, uczą się tańca, uczęszczają

na gimnastykę korekcyjną, które wspomagają rozwój dziecka. Jednak

dotychczas nie było oferty związanej z działalnością plastyczną. Mając na

uwadze wszechstronny wpływ działalności plastycznej na rozwój naszych

wychowanków i efekty, których nie sposób zmierzyć, postanowiłyśmy

napisać program , który poszerzyłby ofertę edukacyjną przedszkola, a przez

to stworzyłby dzieciom lepsze warunki do podejmowania działalności

plastycznej.

Cele tego programu:

- wspomaganie dziecięcej wyobraźni i swobodnej twórczości,

- rozwijanie zdolności do przeżywania piękna,

-wypowiadanie się w różnorodnych technikach plastycznych,

- rozwijanie zdolności plastycznych.

4

III. Treści programowe

W podstawie programowej wychowania przedszkolnego działalność plastyczna zawarta jest w Obszarze 9 – Wychowanie przez sztukę – różne formy plastyczne.

Zgodnie z podstawą:

Dziecko kończące przedszkole i rozpoczynające naukę w szkole podstawowej:

1) Przejawia, w miarę swoich możliwości, zainteresowanie wybranymi zabytkami i dziełami sztuki oraz tradycjami i obrzędami ludowymi ze swojego regionu;

2) Umie wypowiadać się w różnych technikach plastycznych i przy użyciu elementarnych środków wyrazu ( takich jak kształt i barwa ) w postaci prostych kompozycji i form konstrukcyjnych;

3) Wykazuje zainteresowanie malarstwem, rzeźbą i architekturą ( także architekturą zieleni i architekturą wnętrz ).

Treści programowe:

Tworzenie okazji do działalności plastycznej poprzedzonej doświadczeniami w sferze ruchowej i przestrzennej.

Łączenie działalności plastycznej z przeżywaniem muzyki. Stwarzanie okazji do ilustrowania opowiadań, bajek, baśni. Przybliżanie dzieciom sztuki ludowej charakterystycznej dla

regionu, w którym mieszkają. Przybliżanie dzieciom malarstwa, rzeźby, i fotografii

artystycznej. Uwrażliwienie dzieci na piękno architektury: budowle,

architektura wnętrz i architektura zieleni. Tworzenie przez dzieci sztuki użytkowej na miarę swoich

możliwości

IV. Procedury osiągania celów

5

Działalność plastyczna jako jedna z ważniejszych form działalności dziecka wpływa na wszechstronny jego rozwój. Dlatego ważne jest, aby stworzyć dziecku możliwość obcowania ze sztuką, inicjować okazje do swobodnej i twórczej wypowiedzi, wspierać aktywność plastyczną dziecka oraz tworzyć warunki do rozwijania zdolności w tym kierunku.

Działania, które temu sprzyjają to:

Spacery i wycieczki w celu obserwacji otoczenia społecznego i przyrodniczego inspirujące do działalności plastycznej,

Kącik plastyczny stwarzający możliwość swobodnej aktywności plastycznej z zorganizowanym miejscem na gromadzenie pomocy dydaktycznych i różnych materiałów, np. skrzynia skarbów potrzebnych do zajęć plastycznych,

Tworzenie wystawek wytworów dziecięcych w przedszkolu, Zabawy badawcze, eksperymentowanie w zakresie łączenia barw,

materiałów i technik, Zwiedzanie różnych wystaw, galerii, muzeów, Tworzenie prac plastycznych na temat dowolny oraz na określony temat

inspirowanych literaturą, muzyką, wyobraźnią, obejrzanym przedstawieniem, wycieczką,

Udział dzieci w wewnętrznych i zewnętrznych konkursach i przeglądach twórczości plastycznej,

Korzystanie z biblioteki przedszkolnej, kącika książki i materiałów własnych ułatwiający kontakt ze sztuką, np. oglądanie reprodukcji dzieł malarskich, rzeźby, słuchanie i poznawanie ciekawostek związanych z określonym artystą, dziełem, techniką, itp.

Spotkanie z plastykiem, twórcą ludowym, Organizowanie uroczystości przedszkolnych, przedstawień, teatrzyków,

zajęć dydaktycznych z wykorzystaniem prac plastycznych dzieci, np. jako elementów scenografii, rekwizytów, pomocy do różnych zajęć,

Organizowanie kiermaszy prac plastycznych, Wykonywanie prac użytkowych, np. dekorowanie przedszkola,

wykonywanie upominków dla najbliższych, Zespołowe wykonywanie prac plastycznych,

6

Kącik regionalny zapewniający kontakt z wytworami sztuki ludowej własnego regionu,

Ocena prac plastycznych stanowiąca m.in. okazję do wypowiedzi na temat prac własnych i kolegów,

Uczestniczenie w warsztatach plastycznych

V. Warunki realizacji programu

7

Program ,, Świat pełen barw” przeznaczony jest dla wszystkich grup przedszkolnych i winien być realizowany w ciągu całego roku szkolnego.

Zaproponowane treści należy traktować jako uzupełnienie treści wiodących, a ich realizacja powinna odbywać się nie rzadziej niż raz na dwa tygodnie. Wybrane zagadnienia należy systematycznie planować i zamieszczać w miesięcznych planach pracy dydaktyczno – wychowawczej grupy, uwzględniając przy tym aktualną tematykę oraz możliwości i zainteresowania dzieci.

Właściwą realizację treści programowych wyznacza w dużej mierze baza dydaktyczna, którą stanowi przede wszystkim zorganizowanie dobrze wyposażonych kącików plastycznych, dostosowanych do potrzeb dzieci w określonym wieku.

W realizacji tego programu ważną rolę przypisujemy również nauczycielowi, który inspiruje i wzbudza aktywność plastyczną dziecka poprzez:

Zorganizowanie właściwego środowiska ( m.in. udostępnienie miejsca, materiałów i przyborów do podejmowania i prezentowania twórczości plastycznej przez dzieci ),

Rozbudzanie wiary we własne siły, Rozwijanie zainteresowań plastycznych i zdolności wykazywanych w

tym kierunku, Wyzwalanie radości i satysfakcji z efektów własnej pracy

VI. Ewaluacja programu ,, Świat pełen barw”

8

1. Analiza wytworów prac dziecięcych.2. Arkusz obserwacji wybranych zajęć dotyczących realizacji treści

zawartych w tymże programie dokonany przez dyrektora.3. Wystawy prac dziecięcych.4. Dyplomy, podziękowania i nagrody uzyskane przez dzieci i nauczycieli

za udział w różnych wewnętrznych i zewnętrznych konkursach i przeglądach twórczości plastycznej dzieci.

VII. Załącznik – materiały dla nauczycieli

9

1. Proponowane scenariusze zajęć z dziećmi

Scenariusz nr 1 ( dzieci starsze)

TEMAT: ,, Kolory jesieni” – zabawy plastyczne.

Cele:

- utrwalenie charakterystycznych cech każdej pory roku, ze zwróceniem

szczególnej uwagi na jesień,

- kształcenie umiejętności posługiwania się środkami plastycznymi,

- rozwijanie wyobraźni plastycznej przez wyróżnianie i nazywanie barw

jesiennych.

Metody:

- podające: pytania, polecenia, objaśnienia

- poszukujące: poszukiwanie odpowiedzi na pytania, odpowiedzi twórcze

- praktyczne: wykonywanie prac plastycznych

Formy pracy:

- zbiorowa, indywidualna

Pomoce:

- białe, szare i kolorowe w różnych formatach, farby plakatowe, akwarelowe, klejowe, kredki woskowe i ołówkowe, pędzle, sztalugi, palety, różnorodny materiał przyrodniczy, ścinki tkanin, kolorowy papier, gazety, nożyczki, klej, pisaki, tacki plastykowe, świeca, okulary o kolorowych szkłach, rajstopy, sznurki, koronki, szablony z tektury.

Przebieg zajęć:

1. Zabawa ,, Iskierka przyjaźni”. Przekazujemy iskierkę sąsiadowi podając mu rękę i wypowiadając słowa: ,, Iskierkę przyjaźni puszczam w krąg, niech wróci do moich rąk”.

2. Swobodna rozmowa z dziećmi na temat kolorów na świecie:- Jak myślisz, dobrze, czy źle, że na świecie jest tyle kolorów?- Co by było, gdyby świat był szary, albo w innym jednolitym kolorze?

10

- Czy kolorowy świat wam się podoba? Dlaczego?

3. Oglądanie otaczającej rzeczywistości przez różnokolorowe okulary. Swobodne wypowiedzi na temat swoich spostrzeżeń.

4. Porównywanie ilustracji przedstawiających ten sam motyw: jedna w odcieniach szarości, druga kolorowa. Rozmowa na temat różnic.

5. Przyporządkowanie różnych kolorów każdej porze roku:- zima – biały( śnieg),- wiosna – zielony ( budząca się do życia przyroda),- lato – żółty ( słońce),- jesień – brązowy ( jesienne liście).Podkreślenie charakterystycznych cech złotej jesieni i dominujących barw w tej porze roku ( żółty, zielony, pomarańczowy, złoty, czerwony).

6. Zastanawiamy się, co może być dziś tematem naszych prac plastycznych. Dzieci mają różne propozycje. Nauczycielka pokazuje, jak można uzyskać różne odcienie barw jesiennych mieszając farby na palecie.

7. Dzieci wybierają dowolną technikę plastyczną:- malowanie dłonią farbami klejowymi ( żółta, zielona, czerwona, brązowa) na dużych arkuszach szarego papieru z namalowanym pniem drzewa lub udrapowanym z bibuły karbowanej ( dzieci dłonią tworzą koronę drzewa);- rysowanie roztopioną kredką świecową:- wykonanie portretu jesieni na przygotowanym szablonie z wykorzystaniem techniki collage;- odciskanie wzoru koronki pomalowanej farbą plakatową na arkuszach o różnych odcieniach i kształtach.

8. Wspólne oglądanie prac i zorganizowanie wystawy.

Scenariusz nr 2 ( dzieci młodsze)

TEMAT: „Zielone żabki”- origami z kół.

11

Cele:

- budzenie poczucia dokładności, precyzji i satysfakcji z wykonanej pracy;

Metody:

- pokazu, przykładu.

Formy zajęć:

- zbiorowa, indywidualna

Pomoce dydaktyczne:

- tekst wiersza, albumy i ilustracje przyrodnicze, papier kolorowy, szablony kółek, ołówki, nożyczki, klej.

Przebieg zajęć:

1.Słuchanie wiersza J. Charlewskiej pt. „Żabka i bocian”;

- omówienie wiersza ze zwróceniem uwagi na zmysły, które pomagają zwierzętom i ludziom poznawać świat.

2. Zabawa ruchowo-naśladowcza z elementami podskoku pt. „Żabki”.

3. Odtwarzanie przez dzieci krótkich scenek spotkania się żaby i bociana.

4. Oglądanie obrazów, albumów przedstawiających inne zwierzęta żyjące na łące.

5.Zachęcanie dzieci do wykonania pracy plastycznej techniką origami:

-odrysowanie i wycinanie różnej wielkości kół;

- staranne zaginanie i układanie kółek.

6. Oglądanie wykonanych prac.

Scenariusz nr 3 ( dzieci młodsze)

TEMAT: „Kartoflandia”- ziemniaczane stworki.

12

Cele:

- pobudzanie kreatywności dzieci;

- odkrywanie przyjemności tworzenia i cieszenia się uzyskanym efektem.

Metody:

- zadań inspirujących.

Formy zajęć:

- zbiorowa, indywidualna

Pomoce dydaktyczne:

- wizytówki dzieci, historyjka obrazkowa, ziemniaki, bibuła, ścinki materiałów, pinezki, guziki, koraliki, ozdoby świecące.

Przebieg zajęć:

1. Zabawa integracyjna „Wizytówki”.2. Wysłuchanie historii „Ziemniaka” z użyciem historyjki obrazkowej.3. Zabawy ruchowe- zaproszenie do wspólnej zabawy:- „Sadzenie i zbieranie ziemniaków”;

- „Rzuty do celu”;

- „Ziemniaki na łyżce”.

4. „Kartoflandia”- wykonanie z ziemniaków ludzików z wykorzystaniem różnorodnych materiałów plastycznych;

- nadawanie imion wykonanym postaciom.

5. Wystawa prac dzieci.

Scenariusz nr 4 (dzieci starsze)

TEMAT: „Zaczarowany sznurek”- ekspresja plastyczna.

13

Cele:

- rozwijanie wyobraźni dziecka;

- wyrażanie przeżyć w różnych formach plastycznych.

Metody:

- doświadczeń i eksperymentowania.

Formy pracy:

-zbiorowa, indywidualna

Pomoce dydaktyczne:

- tablica, kreda, sznurek, klej

Przebieg zajęć:

1. Zabawa na powitanie o charakterze integracyjnym pt. „Gość”.2. „Dokończ zdanie”- tworzenie skojarzeń do słowa sznurek:– dzieci kończą rozpoczęte przez nauczycielkę zdanie: ” Gdy mówię wyraz sznurek, to myślę o…”

3. Lista atrybutów- podawanie cech sznurka:-„Sznurek jest…”

4. Podobieństwa- zapisywanie przez nauczycielkę podawanych przez dzieci cech sznurka:

-„Sznurek jest…(jak co?)

5. Improwizacja ruchowa ze sznurkiem przy muzyce.

6. Praca plastyczna- przekształcanie kawałków sznurka przyklejanego do kolorowej kartki w „coś”.

7. Prezentowanie prac w „Galerii na sznurku”- nadawanie tytułów.

Scenariusz nr 5 ( dzieci młodsze)

TEMAT: „Leśna rodzinka”- wydrapywanie form i kształtów w podłożu.

14

Cele:

- kształtowanie dokładności i cierpliwości w wykonaniu zadań;

- rozwijanie motoryki dziecka poprzez uczestnictwo w wymagających precyzji pracach plastycznych.

Metody:

- doświadczeń.

Formy pracy:

- zbiorowa, indywidualna

Pomoce dydaktyczne:

-plansze z ilustracjami zwierząt leśnych, kłujące przedmioty (szczoteczka, kasztan, skorupka, gwóźdź), karton –podkład z kredki świecowej i farby.

Przebieg zajęć:

1. Wprowadzenie dzieci w tematykę zajęć poprzez oglądanie plansz z rysunkami zwierząt leśnych.- rozmowa na temat zwierząt zamieszkujących las oraz ich wyglądu.2. „Kolczaste przedmioty”- zabawa dydaktyczna- zapoznanie dzieci z różnymi przedmiotami przypominającymi kolce (szczoteczki, kasztan…)3. Zabawa ruchowa „Małe wiewióreczki”.4. „Leśna rodzinka”- wydrapywanie postaci zwierząt z wykorzystaniem wykałaczek z wcześniej przygotowanego podkładu (kartka zamalowana kredką świecową i farbą plakatową).5. „Leśna galeria”- pogadanka o powstałych pracach.

Scenariusz nr 6 ( dzieci starsze)

15

TEMAT: „Domy”- malowanie farbami na podkładzie z kaszy mannej.

Cele:- kształtowanie poczucia estetyki;- usprawnianie motoryki dziecka.Metody:- doświadczeń plastycznych.Formy pracy:- zbiorowa, indywidualnaPomoce dydaktyczne:- tabliczka z napisem „dom”, farby plakatowe, kartony -podkłady z kaszy mannej.

Przebieg zajęć:1.Całościowe odczytanie wyrazu „dom”:- omówienie znaczenia słowa „dom”.2. Wyjaśnianie znaczeń przysłów związanych z domem:- „Wszędzie dobrze ale w domu najlepiej”;- „Wolność Tomku w swoim domku”;- „Gość w dom, Bóg w dom”.3. Wyszukiwanie zawodów związanych z budową domu.4. Rozmowa n/t rodzaju domów w miejscowości w której mieszkamy.5. Wykonanie pracy plastycznej pt. „Mój dom”:- omówienie sposobu wykonania pracy – delikatne malowanie na podkładzie z kaszy mannej.6. Oglądanie prac wykonanych przez dzieci.

Scenariusz nr 7 ( dzieci młodsze)

16

TEMAT : „Wesoły parasol”- układanka z wykorzystaniem różnych materiałów plastycznych.

Cele:- usprawnianie manualne;- pogłębianie percepcji wzrokowej;- rozwijanie wrażliwości estetycznej.Metody:- swobodnej ekspresji.Formy pracy:- zbiorowa, indywidualnaPomoce dydaktyczne:-szablon parasola, nagrania muzyczne, różne rodzaje ubrań, ilustracja, kolorowy papier , bibuła klej , sznurek, tasiemki, nici, ścinki materiałów, papierki po cukierkach.

Przebieg zajęć:1. Uważne wysłuchanie nagrania i słowne określenie różnych natężeń

padającego deszczu.2. Wybór ubrania przeznaczonego do wyjścia w czasie deszczowej aury.3. Ilustracja ruchowa piosenki „Płyną chmurki” śpiewanej przez

nauczycielkę:– dzieci odtwarzają ruchem treść i nastrój piosenki wg własnych pomysłów.

4. Wypowiedzi dzieci n/t obserwowanej pogody i ilustracji.5. Rytmizacja testu:– wystukiwanie na kartce, uderzając palcami rytm deszczu podany przez nauczycielkę.

6. Projektowanie „Wesołego parasola” z wykorzystaniem dowolnych materiałów:- układanie własnej kompozycji.

8. Wypowiedzi dzieci na temat swoich prac.

2.Propozycje technik plastycznych

17

Rysowanie świecą

Do tej techniki najlepiej nadają się zwykłe świeczki, białe lub kolorowe. Kolorowe są lepsze bo rysunek nimi wykonany jest lepiej widoczny na białym papierze. Dziecko wykonuje dowolny rysunek na kartce z bloku, może on składać się tylko z kresek, można też pokrywać płaszczyzny posuwając po papierze świecą położną na boku. Gdy rysunek jest skończony, zamalowujemy dużym pędzlem całą kartkę papieru farbą akwarelową, najlepiej w ciemnym odcieniu: czarną, ciemnobrązowa, granatową. W miejscach zarysowanych świecą pozostają białe kreski lub płaszczyzny. Podczas rysowania nie należy naciskać świecy zawsze jednakowo, dzięki temu farba przedostanie się do papieru gdzieniegdzie przez cienką warstwę świecy. Tło pod obrazek nie musi być w jednym kolorze, można wcześniej pomalować je np. w pasy, korzystając z farb akwarelowych.

Rysowanie na podkładzie z klejówki

Klejówkę, jako podkład do malowania przygotowuje się w następujący sposób: do garnka z gotującą wodą wlewamy mąkę wcześniej rozpuszczoną w mniejszej ilości wody i mieszamy. Po chwili gotowania (bardzo krótko) otrzymujemy już klej, który powinien być gęstości śmietany. Klej wlewamy do naczynia w którym chcemy przygotować klejówkę i dodajemy do niego farbę w proszku, taka jaką używa się do malowania ścian w proporcji: dwie części kleju + jedna część farby. Najlepszy efekt otrzymamy stosując farbę o ciemnym zabarwieniu. Po dokładnym wymieszaniu próbujemy pomalować klejówką kawałek papieru, jeśli farba jest za gęsta należy dodać trochę wody. Należy pamiętać jednak o tym że klejówka powinna być gęsta dla otrzymania dobrego efektu pracy. Po zamalowaniu papieru dziecko maluje przy pomocy patyka zaostrzonego na kształt łopatki. Malować trzeba w miarę szybko aby klejówka nie wyschła. Podczas rysowania na patyku zbiera się farba którą trzeba ścierać przy pomocy szmatki. Do rysowania można też wykorzystać inne przedmioty np. grzebień, którym uzyskuje się ciekawe efekty, faliste równoległe linie. Podkład z klejówki nie musi być wykonany w jednym kolorze, można go skomponować w dwóch lub trzech kolorach jednak na początek łatwiej jest zamalować papier jednym kolorem.

Kolorowa wydrapywanka

Arkusz brystolu zamalowujemy farbami akwarelowymi w kilku kolorach, mogą to być pasy lub plamy. Gdy brystol całkiem wyschnie, pocieramy całą jego powierzchnię świecą w różnych kierunkach. Po zakończeniu tej czynności ponownie należy pomalować całą powierzchnię czarnym tuszem. Początkowo są problemy z pokryciem świecy tuszem, który rozbiega się. Nie należy się tym przejmować i cierpliwie rozprowadzać tusz, plamy będą coraz większe i po pewnym czasie cały arkusz okryje się czarnym tuszem. Po całkowitym wyschnięciu można wydrapywać linie i nawet większe powierzchnie. Korzystając drucika linie będą cieniutkie, stosując inne przedmioty linie będą szerokie. Zdrapuje się warstwę tuszu i świecy, a na czarnym tle ukazują się kolorowe linie zamalowanego akwarelą papieru. Zamiast pokrywać brystol farbą akwarelową możemy użyć kredek kolorowych i mini malować barwne plamy, wzory, pokryć je dokładnie świecą, a następnie całość zamalować farbą temperą.

Malowanie palcami

18

Bezpośredni kontakt z farbą sprawia, iż malowanie staje się dla dzieci intensywnym przeżyciem. Tego typu praca twórcza dzieci pozytywnie wpływa na nastrój i ich zachowanieMalowanie palcami ma wiele wspólnego z naturalną skłonnością dzieci do zabawy w błocie. Dzieci malują bezpośrednio mocząc w farbie palce. Wykonują rysunek na bardzo dużych arkuszach papieru, co zapewnia swobodę ekspresji. Daje to duże możliwości pozwalając dzieciom malować na przezroczystym ekranie (pleksi lub folia oprawiona w ramę) ustawionym w pionie i dobrze oświetlonym miejscu, daje duże możliwości wypowiedzi graficznych przy minimum zdolności plastycznych.

Malowanie na szkle lub folii

Podczas malowania na szkle trzeba stale pamiętać, że właściwy obraz występuje po drugiej stronie. Trzeba więc najpierw malować wszystkie szczegóły a na końcu to co jest w najdalszym planie. Pamiętać też warto że właściwy obraz będzie odwrócony. Przed malowaniem na szkle należy przygotować na papierze szkic kompozycji i dobrze jest tez wstępnie go pokolorować akwarelą lub kredkami. Na szkicu kładziemy szkło i można malować. Jako szkicu można też użyć gotowych szablonów. Na zwykłym szkle można malować specjalnymi farbami lub farbami olejnymi, które niestety mają pewna wadę, ich schnięcie trwa dość długo i pracę trzeba wykonywać na raty. Ze względu na bezpieczeństwo dzieci można z powodzeniem wykorzystać przejrzystą folię np. tzw. koszulki na dokumenty, na której wykonuje się obrazek a następnie przenosi go na dowolną powierzchnię. Obrazki tak wykonane przypominają witraże i można je wielokrotnie przeklejać. 

Malowanie na tkaninach

Wiele frajdy może przynieść dzieciom samodzielne ozdobienie własnej koszulki, czapki czy pomalowanie pościeli dla lalek. Do tego celu potrzebne są jednak specjalistyczne farby Można przy ich użyciu malować pędzlem lub rysować specjalnymi sztyftami a po utrwaleniu obrazka żelazkiem prać.

Malowanie na podkładzie z kaszy

Całą powierzchnię tektury na której będzie wykonywana praca malujemy klejem z mąki i posypujemy jakąkolwiek kaszą. Na wierzch kładziemy druga tekturkę i dokładnie dociskamy aby kasza dobrze przylgnęła. Gdy podkład jest już suchy można po nim malować. Druga wersja tej techniki polega na pokryciu tylko niektórych, wybranych części tekturki kaszą.

Obrazy na płótnie

Płótno (kawałek ściereczki lub prześcieradła) rozpinamy za pomocą pinezek na drewnianej ramce (można przygotować na lekcji techniki). Materiał pokrywamy ostudzoną żelatyną spożywczą a po wyschnięciu farbą emulsyjną (najlepiej białą). Na płótnie możemy malować różnymi farbami (olejnymi, temperami itp.). Po skończeniu pokrywamy pracę werniksem lub lakierem do włosów.

Rurki z papieru

19

Z miękkiego papieru (ręczniki papierowe ,papier toaletowy ) formujemy rurki, które zamaczamy w klajstrze i naklejamy według projektu na kartonie. Po uformowaniu kompozycję malujemy farbami.

Prasowana słoma

Słomę zamaczamy na około 30 minut w wodzie. Następnie przecinamy ja po długości, uprzednio usuwają „kolanka”. Lekko osuszona słomę rozkładamy na desce do prasowania, nakrywamy czystym, cienkim papierem i prasujemy nagrzanym żelazkiem. Ze sprasowanych słomek tworzymy kompozycję  (naklejamy wycięte kształty) na ciemnym brystolu lub podklejonej tkaninie.

Witraż z papieru

Na szkicu mocno zaznaczamy kontury rysunku. Następnie za pomocą nożyka introligatorskiego lub skalpela wycinamy wszystkie płaszczyzny pozostawiając tylko kontur. Należy zadbać o to, aby kontury były ze sobą połączone i „trzymały się ramki”. Po uzyskaniu ażurowej kompozycji podklejamy kontury nieco większymi od wyciętych płaszczyzn arkuszami kolorowych bibułek. Po zakończeniu pracy podklejamy witraż kartonem.

Uwaga! Należy uczulić dzieci na bezpieczne posługiwanie się nożykiem i nożyczkami.

Rzeźby w gipsie

Z gipsu (np. Cekolu) odlewamy płytkę w plastikowym talerzyku. Gdy gips stężeje przenosimy na niego rysunek ołówkiem lub dłutem (nożykiem) według wcześniej przygotowanego szkicu. Dostępnymi narzędziami wycinamy pewne partie kompozycji, czyli obniżamy pewne płaszczyzny inne zaokrąglamy. Pamiętajmy, by na początku wycinamy płytko, gdyż zawsze w trakcie pracy można płaskorzeźbę pogłębić. Płaskorzeźb nie powinno się malować, ale dzieci często pokrywają je farbami.

Uwaga! Technika ta może być wykorzystana również do wykonania rzeźb. Gips zalewany w plastikowe butelki, które po zastygnięciu masy rozcinamy uzyskując owalna bryłę, której możemy nadawać kształt pełnej rzeźby.

Mozaika z kolorowych papierów

Z kolorowych papierów wycinamy różne kształty, układamy z nich kompozycję, np. opartą o rytm. Niektóre szablony możemy pomalować farbami lub kredkami.

Przecierka na świecy

Na papierze wykonujemy szkic. Następnie powierzchnię wybranej części kompozycji pokrywamy świecą a potem malujemy cierpliwie tuszem. Resztki nie zaschniętego tuszu usuwamy ze świecy papierowym ręcznikiem.

Mokre w mokrym

Arkusz papieru (może to być papier śniadaniowy) zamaczamy w wodzie (ciekawe efekty można uzyskać poprzez zgniecenie papieru) a następnie malujemy na nim akwarelami. Po wyschnięciu papier

20

naklejamy na karton i oprawiamy. Ciekawy jest efekt rozpływającej się plamy (doskonała do realizacji zagadnień o plamie miękkiej)

Rysunek pastelami

Rysunek wykonany pastelami daje dużo możliwości zestawień barwnych. Rysujemy na kartce z uprzednio przygotowanym szkicem. Rysunek możemy wzbogacić pokrywając niektóre fragmenty płaszczyzn np. korektorem szkolnym.

Collage z bibuły

Klej rozprowadzamy z wodą na gęstość śmietany. Pokrywamy nim kartkę i naklejamy według przygotowanego projektu bibuły. Bibuła rozmięka, jej kolory rozpływają się tworząc ciekawe barwne kompozycje.

Frotaż

Do wykonania prac ta technika możemy wykorzystać przedmioty o różnej fakturze: szyby w drzwiach, tarki, monety, firany, koronki, itp. Wybraną powierzchnie pokrywamy cienkim papierem i pocieramy grafitem lub kredką.

Witraże (i nie tylko)

Prace te można wykonać farbami witrażowymi lub farbami kryjącymi, np. klejówką. Pod szkło możemy położyć wcześniej przygotowany projekt. Najpierw konturówką rysujemy konturu przedmiotów, a po jej wyschnięciu uzupełniamy powierzchnię nanosząc farbę cienkim pędzelkiem.

Collage

Do wykonania tej pracy wykorzystujemy papier ścierny, karton, kawałki tapet o ciekawej fakturze, Opracowujemy szkic, wycinamy kształty z proponowanych materiałów, a następnie wikolem naklejamy je na karton. Kompozycję możemy uzupełnić malując, np. tło farbami kryjącymi.

Farba emulsyjna i mydło

Farby emulsyjne (takie jakimi maluje się ściany) rozprowadzamy z mydłem a za pomocą słomki (tak jak bańki mydlane) nanosimy je na brystol. Możemy wprowadzić elementy wycinanki.

Wyklejanki z włóczki

Na kartonie rysujemy kontury wybranego przedmiotu: kubek, kotek, pies, kwiaty. Przygotowujemy włóczki o odpowiednich kolorach i grubości. Stopniowo pokrywamy powierzchnię grubą warstwa kleju roślinnego i cierpliwie formujemy z nici kształty przedmiotu.

Wydrapywanka kolorowa

Brystol malujemy kredka lub farbą (w pasy, koła, nieregularne plamy). Po wyschnięciu całość pokrywamy świecą. Następnie malujemy całą powierzchnię czarnym tuszem. (niekiedy trzeba tusz

21

rozprowadzać długo po papierze, ponieważ  jakby „rozbiega się”). Po wyschnięciu można wydrapywać różne linie, dobierając odpowiednie narzędzia, np. nożyk, cyrkiel, szpilki, grzebień, itp. Wyrażone kształty nabierają bajkowego charakteru. Może być stosowana przy realizacji takich tematów jak: „Czarodziejskie ryby ciepłych wód”, „Podróż w kosmosie”).

Rysowanie nitką

Nitkę zamaczamy w farbie lub tuszu, a następnie rzucamy na papier. Nitka swobodnie układa się w różne zawijasy. Nakładany druga kartkę papieru, przyciskamy czymś ciężkim i delikatnie wyciągamy nitkę. Czynność możemy powtórzyć kilkakrotni używając rożnych kolorów farb i zróżnicowanej grubości nitek. („Postacie fantastycznych zwierząt”, „Maski”).

Malowanie klejówką

Do sporządzenia klejówki można jako spoiwa użyć kleju z ugotowanego z mąki lub kleju biurowego. Do słoiczków lub glinianych miseczek wsypujemy do połowy ich objętości farbę w proszku (taką jak do malowania ścian) i dodajemy przygotowane spoiwo. Należy przygotować również farbę białą, np. z mielonej kredy szkolnej, w celu uzyskania szerszej gamy barw. Farby klejowe mają intensywne barwy i dobrze się ze sobą mieszają. Malujemy nimi gęsto pokrywając całą powierzchnię papieru bez prześwitów.

Malowanie na podkładzie z kaszy

Kartkę grubego papieru-kartonu smarujemy bardzo dokładnie klejem roślinnym, po czym szybko posypujemy ją kaszą manną, której nadmiar po kilku minutach zsypujemy z kartki. Po zaschnięciu malujemy na tym podkładzie farbami plakatowymi lub akwarelami.

Rysunek lawowany

Do rysunku wykonanego tuszem dodajemy elementy namalowane tuszem rozprowadzonym z wodą, uzyskamy plamy o rozmaitych natężeniach. W pacach tego typu można wykorzystać także atrament.

Tempera

Tempera jest farbą sprzedawaną w tubkach lub słoiczkach. Dzięki swej recepturze (zawiera białko, żółtko, gumę lub kazeinę) doskonale zakrywa powierzchnię kartki. Mają żywe kolory, doskonale się ze sobą łączą. Do malowania najlepsze są szczeciniaki (płaskie lub okrągłe).

Malowanie akwarelą

Przed przystąpieniem do malowania należy przygotować odpowiednie pędzle (które po namoczeniu i strzepnięciu powinny układać się na kształt „łezki”) i biały niezbyt gładki papier. Akwarelą malujemy szybko, lekko i niezbyt gęstą farbą. Pędzel obficie namaczamy w farbie. Pamiętajmy, że są to farby niekryjące. Można nie pokrywać całego arkusza farbą, ponieważ ciekawie wyglądają prześwity charakterystyczne dla tej techniki.

22

Szkic ołówkowy

Do wykonania szkicu należy dobrać odpowiednią twardość ołówka i rysować lekko go pochylając.

Nakrapiany tusz

Z papieru wycinamy różne kształty, układamy szablony na papierze kredowym, następnie rozprowadzamy kolorowy tusz za pomocą szczoteczki do zębów i grzebienia, pocierając zamoczoną w tuszu szczoteczkę o grzebień.

Masa papierowa

Masę papierową wykonujemy mieszając miękki papier (mogą to być papierowe ręczniki) z mąką pszenna i wodą. Nakładamy ją następnie na karton, balon słoik a po wyschnięciu malujemy farbami. (Można wykonać wspaniałe maski oblepiając nadmuchany balon masą, a następnie po zaschnięciu należy zdjąć „skorupę”, pomalować ją i ozdobić np. kawałkami włóczek brokatem, cekinami; z masy można kształtować również konstrukcje architektoniczne na słoikach lub butelkach.)

Malowanie plasteliną

Technika ta może być wykorzystywana przy realizacji wielu tematów (np. „Krzyk”, „Maska” „Drzewa za oknem”). Prace malowane plasteliną charakteryzują się zróżnicowaniem faktury, ciekawą gamą barw dużymi walorami artystycznymi. Do malowania plastelinę należy podgrzać w dłoniach, następnie rozprowadzany ją rozciągając na kartonie. Technikę tę można wykorzystać również przy wykonaniu elementów płaskorzeźb lub reliefów.

Szkic „podrysowany”

Rysowanie ołówkiem jest techniką najbardziej powszechną i dostępną, ale (pomimo pozornej łatwości) jedną z najtrudniejszych do uzyskania poprawnego efektu plastycznego. Uczniowie często sięgają po ołówek, wiedząc, iż błędy mogą zawsze wytrzeć gumką. Technika rysowania ołówkiem nadaje się dla starszych dzieci. Do rysowania należy dobrać odpowiednią twardość ołówka i zadbać o odpowiednie trzymanie podczas rysowania (rysując małe kształty trzymamy ołówek jak długopis, natomiast wykonując szkice na dużych arkuszach papieru ołówek chwytamy w dłoń lekko wszystkimi palcami). Pamiętajmy, że kreski narysowanej ołówkiem, nie należy rozcierać, gdyż zamazane plamy nie odpowiadają technice rysowania ołówkiem. Jeżeli w rysunku chcemy zaznaczyć zróżnicowany walor, możemy to uzyskać poprzez różne zagęszczenie kresek, lub wprowadzenie koloru kredki, „podrysowania” niektórych elementów szkicu.

Masa papierowa gotowana

Do naczynia z ugotowanym krochmalem (może to być również klajster) wrzucamy kawałki ręczników papierowych. Gotujemy prze chwilą cały czas mieszając. Po ostudzeniu nakładamy masę na tekturę

23

lub płyt (sklejkę, płytę pilśniową) i formujemy odpowiednią kompozycję zgodnie  z wcześniej przygotowanym szkicem. Po zaschnięciu pracę malujemy plakatówką.

Malowanie na gnieciuchu z gazet

Stara gazeta nic nie kosztuje, wystarczy opracować szkic, zgnieść kawałki czarno-białych gazet, uformować z nich odpowiedni kształt i za pomocą klajstru przykleić do kartonu. Następnie pracę malujemy farbami wodnymi nadając jej odpowiedni charakter i nastrój. Kompozycja zyskuje przez zastosowanie tej techniki bardzo ciekawa fakturę i piękny modelunek światłocieniowy.

Płaskorzeźba z plasteliny

Część płaszczyzny kartki pokrywamy rozgrzaną i rozciągniętą plasteliną. Na pozostałe fragmenty kompozycji nakładamy uformowane kształty przestrzenne.

Rysunek kredką na papierze ściernym

Na arkuszu drobnoziarnistego papieru ściernego (najlepiej w ciemnym kolorze) wykonujemy rysunek pastelami (suchymi) lub kredkami ołówkowymi. Po skończonym rysowaniu spryskujemy powierzchnię werniksem lub lakierem do włosów, aby kredka się nie pyliła.

Collage z kolorowych gazet

Przygotowujemy małe kawałki gazet (wycinamy lub rwiemy). Szkicujemy kompozycję następnie wyklejamy kształty używając kleju roślinnego i odpowiednio dobranych ścinków.

Papieroplastyka

Polega głownie na nadawaniu płaskim formom z papieru trójwymiarowości. Można ja uzyskać poprzez nacinanie papieru i zaginanie go w naciętych miejscach. ciekawy efekt uzyskuje się poprzez podklejenie kompozycji papierem o kontrastowym kolorze.

Malowanie na gazie

Arkusz brystolu oklejamy gazą higieniczna dbając o bardzo dokładne naciągnięcie materiału i solidne

podklejenie. Malujemy plakatówkami, temperami lub akwarelami. Do wykonania podkładu można

wykorzystać także piasek, ryż lub płatki kukurydziane.

Masa solna

Do wykonania masy wykorzystujemy sól kamienna i mąkę pszenna w równych proporcjach. Rozprowadzany je z woda, tak aby miały konsystencję „kruchego ciasta”. Masę nakładamy na szklane butelki (na karton) formując odpowiednie sylwetki. Po zaschnięciu pracę malujemy farbami i pokrywamy lakierem lub werniksem.

24

Rysowanie węglem

Do rysowania węglem najlepsze są papiery o powierzchniach nieco szorstkich ( papiery pakowe szare lub białe w dużych formatach). Dzięki niemu można uzyskać kreski o różnych walorach: od jasnoszarej do czarnej. Jeżeli położymy kawałek węgla na papierze i będziemy nim przesuwać, to uzyskamy szare i czarne płaszczyzny zależnie od stopnia przyciskania węgla. Gdy rozpoczyna się pracę należy rysować bardzo lekko. Niepotrzebne linie można wtedy łatwo usunąć kawałkiem flaneli lub spranego płótna. Do rysunku węglem używa się czasem specjalnych gumek, ale można je zastąpić kawałkiem świeżego, ugniecionego chleba. Aby zachować rysunek węglem należy go utrwalić, np. przegotowanym mlekiem ( trzeba go rozpylić ).

Stemplowanie

Stempel daje możliwości powielania różnych wzorów. Stemple można wykonać z różnych materiałów, np. : z gąbki, gumy, warzyw, zwiniętego papieru, szmatki, włóczki. Tak mogą powstawać gotowe prace lub też baza, tło pod inne prace.

Kalkomania

Wycięte lub wydarte ornamenty, kształty układamy na papierze białym lub kolorowym jasnym, przykrywamy kalką maszynową stroną kalkującą do dołu, nakładamy papier makulaturowy. Następnie prasujemy gorącym żelazkiem w różnych kierunkach, zdejmujemy papier, ściągamy kalkę i odbitka gotowa.

Origami płaskie z koła

Wycinamy koła różnej wielkości i koloru. Poprzez ich zaginanie i wzajemne ułożenie tworzymy prace na wiele tematów, np. : różne postacie, zwierzęta, kwiaty.

Obrazek z kleksa

Prace wykonane w tej technice są najczęściej dziełem przypadku. Na kartkę z bloku rysunkowego lub technicznego wylewamy niewielką ilość tuszu lub atramentu. Składamy kartkę na pół lub nakrywamy ją drugą i delikatnie gładzimy palcami (zabezpieczmy miejsce pracy starymi gazetami, gdyż tusz „lubi” wyciekać spomiędzy kartek), po czym kartki rozkładamy. Plama z tuszu powinna się rozprzestrzeniać, tworząc dwa symetryczne wzory. Po wyschnięciu można wzbogacić pracę, domalowując lub doklejając dowolne elementy.W ten sam sposób można wykonać barwne, fantazyjne plamy, wykorzystując zamiast tuszu farby klejowe, olejne lub rozcieńczone plakatówki

Barwienie tuszem

Na mokry papier (może być brystol) spuszczamy kolorowe krople tuszu kreślarskiego (z pędzla, kroplomierza lub bezpośrednio z buteleczki). Tusz zacznie się zlewać, tworząc kolorowe, nieregularne plamy. Jeżeli całość delikatnie posypiemy w paru miejscach solą kuchenną, uzyskamy dodatkowy efekt.

25

Barwienie rurką do napojów

Mocno rozcieńczone dowolne farby wodne lub tusze spuszczamy dużymi kroplami na papier i za pomocą plastikowej rurki do napojów rozdmuchujemy je w różne strony (dmuchamy dość mocno). W zależności od kierunku rozdmuchiwania otrzymamy różnej grubości „niteczki”. Najcieńsze wzorki uzyskamy wówczas, gdy trzymamy rurkę pionowo do papieru i w trakcie dmuchania poruszamy nią energicznie w różnych kierunkach.

Wycinanka z papierów malowanych

Malujemy dowolnymi farbami kartki papieru rysunkowego. Można malować jednym lub wieloma kolorami, w pasy, w kratkę, smugami lub gładko. Po wysuszeniu papierów wycinamy z nich dowolne elementy, układamy kompozycję i naklejamy na kartkę papieru (czystą lub z namalowanym tłem). Dzieci młodsze mogą wykorzystać szablony (owoców, zwierząt, itp.), które przed wycięciem odrysują na zamalowanym wcześniej papierze. Podobną wycinankę można wykonać z papierów barwionych w technice frotażu kredkami świecowymi lub w inny, opisany wcześniej sposób.

Woskowe obrazki

Strugamy kredki świecowe (uważajmy, aby nie pomieszać kolorów). Na kartce papieru układamy z ostrużyn dowolną kompozycję (dość cienką warstwę). Na tak przygotowany podkład nakładamy arkusik kalki technicznej lub folii aluminiowej (przy kalce technicznej możemy lepiej kontrolować efekty) i całość lekko przeprasowujemy żelazkiem. Pod wpływem ciepła kredki rozpuszczą się i utworzą kolorowe plamy, co da nam efektowną pracę.

Posypywane obrazki

Na papierze lub kartonie (białym bądź kolorowym) szkicujemy obrazek, a następnie malujemy klejem po liniach naszego rysunku. Bierzemy z woreczków garść herbaty, piasku, kaszy lub innego sypkiego materiału i posypujemy obrazek. Dociskamy drobinki dłońmi do podłoża i strząsamy nadmiar materiału.

Wyszywanka na papierze

Na kartce z bloku technicznego rysujemy prosty wzór, np. jabłko. Kolorowym, grubym kordonkiem lub włóczką obklejamy kontury (można także wypełnić całą powierzchnię). Obklejony wzór wypełniamy kredkami lub farbami na zasadzie kolorowanki. Obraz można oprawić w ramki kartonowe ozdobione dowolnymi wzorami naklejonymi z włóczki.

26

Mozaika z makaronu

Gromadzimy drobne makarony o różnych kształtach i kolorach. Na przygotowanym kartonie (białym lub kolorowym) układamy dowolną kompozycję i przyklejamy mocnym klejem. Makarony układamy gęsto i dociskamy dłonią do podłoża. Kompozycję możemy również mocować na podłożu z plasteliny i uzyskać dodatkowo kolorowe tło. Fragmenty pracy można pomalować plakatówką lub akwarelą.

Malowanie patyczkami kosmetycznymi

Na przygotowanym na kartce szkicu za pomocą patyczka do uszu stemplujemy- "kuleczkujemy" obraz. Na kolorowej kartce dobrze wygląda obraz wykonany białą farbą, zaś na białej kartce można używać wszystkich barw. Można "malować" również na kartce, którą wcześniej samemu się zamalowało na wybrany kolor.

Malowanie farbą mydlaną

Kostka szarego mydła lub płatki mydlane (mydło ścieramy na tarce) zalewamy wrzątkiem i miksujemy. Do mydlanej "sztywnej" piany dodajemy farb w różnych potrzebnych kolorach. Można użyć farb plakatowych, natomiast akwarele trudno się rozpuszczają. Farby mydlanej jest dużo i nie trzeba jej oszczędzać, można malować duże powierzchnie. Dzieci mogą malować rękami, gąbką lub dużymi pędzlami.

VIII. Bibliografia

1. A. Grzanka, R. Ciepko: Jesienne zabawy dzieci. Wychowanie w Przedszkolu nr 8 2002;

2. E. Gruszczyk-Kolczyńska, E. Zielińska, G. Grabowska: Program wychowania i kształcenia sześciolatków. Nowa Era. Warszawa 2003;

27

3. S. Popek ( red.) : Twórczość artystyczna w wychowaniu dzieci i młodzieży. WSiP, Warszawa 1985;

4. M. Daszyńska : Techniki graficzne powielane i odbijane. Warszawa 1992;5. J. Lewicka: 100 technik plastycznych. Warszawa 1967. 6. A. Przemyska: A jak będzie słońce… a jak będzie deszcz. WSiP,

Warszawa 1996

28