Projekt z dnia 04.01.2013 r.

Narodowy Program

Bezpieczestwa Ruchu Drogowego

2013 2020

Materia na posiedzenie plenarne KRBRD

w dniu 08.01.2013 r.

2|S t r o n a

Spistreci

1.DiagnozastanubezpieczestwaruchudrogowegowPolsce.............................................................3

2.Uwarunkowaniamidzynarodoweikrajowe....................................................................................12

3.Dokdzmierzamy?............................................................................................................................14

4.Bezpiecznyczowiek..........................................................................................................................18

5.Bezpiecznedrogi................................................................................................................................25

6.Bezpiecznaprdko.........................................................................................................................33

7.Bezpiecznypojazd.............................................................................................................................38

8.Ratownictwoiopiekapowypadkowa................................................................................................43

9.Systemzarzdzaniabezpieczestwemruchudrogowego................................................................48

10.Zasadywdraaniaprogramu...........................................................................................................52

11.WskanikimonitoringurealizacjiProgramu....................................................................................54

1.Diw

W ciguaokoo5zmniejsz

Dotych

W 2005Wprogr1. Polsk

WIZJA2. Gw

dopo

1WopracDyrekcjiRuchuD

2Od1.07.cikorazagraajtrwaegowewnt

3Krajowy

agnozaPolsceostatnich1596tys.zostzyasio28%

Rysunek1.1

hczasowyp

5 roku rzdamieprzyjtk, dalekosiAZERO.

wnymcelemoziomuniew

owaniuwykorzDrg Krajowy

Drogowego(ERS2006r.przebuannytoosoba,cej yciu, trwo, istotnego zerznych,powanProgramBezpie

astanue10 lat (2002taorannych%,liczbawyp

1.Zabiciici

programbe

przyj Krajto,e:n i etycz

doroku201wicejni280

zystanodanepych i AutostradSO)orazInstytuudowanobazdktradoznaa

waej choroby peszpecenia lubnychrancityceczestwaRuc

ubezpie

2011)na(wtym156padkwo26

koranniwwy

ezpieczes

jowy Progra

znie uprawn

13jestzmnie00ofiarmie

pochodzcezbad (GDDKiA), PoutuBadawczegodanychSEWiKcikiegokale

psychicznej, cab znieksztacenhiszarpanych.huDrogowego

eczest

polskichdrtys.ciko).6%,aliczbac

ypadkachdro

stwaruchu

am Bezpiecz

nion, wizj

ejszenieliczbertelnychw

azdanych:Sysolitechniki GdaoDrgiMostwijednoczeniectwa,cikiejckowitej lub znnia ciaa oraz

20052007

twaruc

rogach zgin.Wcigutejikorannyc

ogowychwPo

udrogowe

zestwa Ruc

bezpiecze

byofiarmieroku2013.

stemEwidencjiskiej, Europejw(IBDIM). zmienionodefchorobynieulecnacznej trwaejurazw w po

2013GAMBI

chudro

ow sumiedekadyliczbcho33%1.

lscewlatach

go

chu Drogow

stwa ruchu

ertelnycho5

WypadkwiKjskiego Obserw

finicjcikoraczalnejlubdugniezdolnoci d

ostaci np. zam

T2005 3|S

ogoweg

ponad51 tbaofiarmie

200220112.

wego GAMBI

drogowego

50%wcigu

Kolizji(SEWiK),watorium Bezp

annego.Obecngotrwaejchorodo pracyw zama, uszkodze

t r o n a

go

ys.osb,ertelnych

IT 20053.

o, bdzie

10lattj.

Generalnejieczestwa

iewPolsceobyrealniewodzie lub organw

3. Grupniechimo

4. Podsta) nib) nic) br

Dlarealicelwsz1. Stwo

bezpi2. Kszta3. Ochro4. Budo5. Zmni

Ocenare1. W pr

mier2. Osig

tychk3. Wew

roku4. Wtrz

W latachtomiaypodjtyc

4JamrozKFundacja

ami szczeghronieniuczedzikierowcytawowymipebezpieczneskajakoinrakefektywn

zacjitegocezczegowychrzenie podieczestwaratowaniebeonapieszychowaiutrzymaejszenieci

ealizacjiProgrzypadku drrtelnychdo7gnitoceleekategoriidrwszystkichwbazowego(2zechwojew

h20082010y dziaania pchwlatachp

Rysun

K.,MichalskiL.iaRozwojuIny

lniewysokieestnicyruchuy.roblemamibezachowanianfrastrukturynegosystemu

elugwnegoh:dstaw doruchudrogowzpiecznychzh,dzieciirowaniebezpieckociwypad

gramuGAMBrg krajowy770ofiar(zaetapowewpgsniszeowojewdztwa2003)od19%dztwachosi

0,monazaupodjtew typoprzednich

nek1.2.Progn

inni:OcenareanieriiLdowejn

ego ryzyka pudrogowego

bezpieczestauczestnikwydrogowej,uzarzdzani

o,przyjto15

prowadzeniwego.zachowaucwerzystw.cznejinfrastrdkw.

BIT2005wgych nie osikadanawarprzypadkupodprzewidywachnastpi%do40%.gnitoceln

uwaybardzym okresie,(rys.1.2).

nozarealizacji

alizacjiKrajowenazlecenieSek

poniesieniao(piesi,row

twaruchudrwruchudrog

abezpiecze

5grupdziaa

a skuteczn

czestnikwru

rukturydrogo

stanunarokgnito wyznrtozostaaozostaychkwanycho4o zmniejsze

narok2010.

zokorzystnyjak rwnie

celuProgram

egoProgramuBkretariatuKrajo

mierciwwerzyci,mot

rogowegosgowego,

stwemruch

aprioryteto

nych i du

uchu.

owej.

k20104wskanaczonego cprzekroczonkategoriidr15%.nie liczbyof

yspadek licz by to dug

muGAMBIT20

BRDGAMBIT20wejRadyBRD,

wypadku droorowerzyci,

:

hudrogoweg

owychi144

gofalowych

azuje,e:celu zmninao82%).g liczbyo

fiar miertel

byofiarmigofalowy efe

005ijegorea

005idowiadczGdask2012.

4|S

ogowymw P,motocykli

go.

zadaujtyc

dziaa n

iejszenia licz

ofiar mierte

lnychw stos

iertelnych.Wekt zmian i

lizacja.

zeniaztegowy

t r o n a

Polsce s:ci),dzieci

chwpi

na rzecz

zby ofiar

lnychdla

sunkudo

Wpywnarodkw

ynikajce.

5|S t r o n a

WokresieobowizywaniaProgramuGAMBIT2005napoziomiekrajowympodejmowanebyylicznedziaania edukacyjne, prewencyjne i infrastrukturalne wpisujce si w kierunki dziaaprogramowych. Niestety, podjto tylko 84 ze 144 zada (58%) przewidzianych do realizacji.JednoczeniewwieluprzypadkachdecyzjepolityczneiadministracyjnebyyniezgodnezprogramemGAMBIT2005.

Wypadki drogowe nie s wci postrzegane w Polsce jako dostatecznie wany problem,ainstytucjonalna,niewielka skutecznodziaaniawynika zprzyjcia zasadypodzielonej, zbiorowejodpowiedzialnocizaproblemyzarzdzaniabezpieczestwemruchudrogowego.

Pomimo wyej wymienionych problemw, w Polsce nastpuje systematyczny spadek liczby ofiarwypadkw drogowych. Obserwuje si zwikszon aktywno ekspertw polskich na areniemidzynarodowej i do du liczb podejmowanych dziaa na rzecz bezpieczestwa ruchudrogowego,wczymProgramGAMBIT2005peniipeniistotnrol.

Wnioski:1. Strategia i plany dziaa na rzecz bezpieczestwa ruchu drogowego byy waciwie

przygotowywanewramachprogramwGAMBIT.2. Prowadzoneszkoleniakadrbezpieczestwaruchudrogowegozwikszaj liczbprofesjonalistw

wtymzakresienarnychpoziomach.Polskakorzystaazeszkolezagranic(Holandia,Francja,Szwecja) i jestdobrzepoinformowanymuczestnikiemmidzynarodowejspoecznocizajmujcejsitematembezpieczestwaruchudrogowego.

3. IstotnymproblemembybrakmasowejrealizacjidziaawramachProgramuGambit2005iocenyichskutecznoci.Niestetyrdafinansowaniadziaatebyybardzoograniczone.Wrezultacieskalazastosowanychdziaabyaniewielka.

4. IstniejceregionalneprogramyGAMBITbyywaciwieprzygotowanejednakskutecznarealizacjadziaaw ramach tych programwwymagawsparcia z poziomu centralnego, usprawnie bazdanychiwykonywaniaocenrealizacjitychprogramw.

5. Identyfikacja agencji wiodcych w strukturach rzdowych (liderw), prowadzcych zadaniawzakresie bezpieczestwa ruchu drogowego wskazywaa na niedostateczn polityczn woldziaanarzeczbezpieczestwaruchudrogowego (brak liderapolitycznego ioperacyjnegoorazproblemyinstytucjonalnewzakresiewsppracy).

Sytuacj

Rozmiarena 10rannych

Polskanofiarmwynosi(rys.1.3)

Ryzykowzgldziczyli wmidzynroczniePolskab

jaobecna

r icharakter00wypadkoraz93ofia

natleUniiEiertelnychwa 14%, mi.

Rysunek

utraty yciaie,aponadw Wielkiejnarodowychna1mlnmiyalideremw

rproblemu.wwystpujeryrednioil

Europejskiej.wrdkrajwmo, e liczb

k1.3.Liczbao

na polskichtrzykrotniewBrytanii,wskanikiemieszkacw,wrdwszys

Napodstawe nanaszyclekkoranne.

Odroku20wUniiEuropba ludnoci

ofiarmierteln

h drogach jewikszeniHolandii cm jest wskaktrywPol

stkichkrajw

wiedostpnyhdrogacho

007Polska jeejskiej. Udzstanowi tyl

nych2001201

est dwukrotu liderwwczy Szwecjinik miertelscewynosiwUE,takew

ychdanychsokoo: 11of

estniechlubnziaPolskiwlko ok. 8%

11natlekra

tnie wikszewzakresiebe. Najczcielnoci, ozna110ofiar m

wtejklasyfika

statystycznyciar mierteln

nym lideremcznej liczbludnoci ca

jwUniiEuro

e ni redniaezpieczestwej uywanaczajcy ilomiertelnych.acji(rys.1.4)

6|S

chmonastnych, 31ofi

m jelichodzbieofiarmieej Unii Eur

opejskiej.

a europejskwaruchudronym do p ofiar mie.Zatemw ro).

t r o n a

twierdzi,ar ciko

io liczbertelnychropejskiej

a w tymogowego,porwnaertelnychoku2011

Rysunek2011.

RodzajewwypadwEuropNastpnzderzeniNa skrzytragiczneprzeszko

R

1.4.Liczbam

wypadkwdkach zwizie ale i na grup wyiami czoowyowaniachew skutkacod(drzewo

Rysunek1.5.R

miertelnychof

.Odwielu lzanych z naa wiecie. Sypadkw odwymi. Si wjazdach/h.Do rwnilubsup)zlo

Rodzajewypa

fiarwypadkw

atnajwicejajechaniemS to wypaduej miertone czs

/zjazdach weniebezpiecokalizowanz

adkwdrogow

wdrogowych

jofiar (ponana pieszego

adki zwizantelnoci (15sto spowo

wystpuj czcznychwypazbytbliskok

wychwroku2

na1mln.mie

ad33%wszo, co negatne z porusz5 20%) stodowane bsto zderzenadkwnalekrawdzijezd

2011zuwzgld

eszkacww

zystkichofiatywnie wyrzaniem sitanowi wypbrakiem ronia boczne, te zwizandni(rys.1.5).

dnieniemofia

7|S

krajachUE

r miertelnynia nas npieszych popadki spowoozdzielonychktre takene znajecha.

armiertelnyc

t r o n a

27wroku

ych)ginienie tylkoo jezdni.odowane

jezdni.e bywajaniemna

ch

Ofiary wnajwiksWrdkzasugujgdyichumotocyk

Rysunek

Wypadkmiejskichzamiejskwstosun

Wiekofwystpu

Rysunek

wypadkwsz grup skierujcych,rowerzycudziawruchklistwimot

1.6.Udziaof

iwktrychh,awypadkkich.Natominkudoogu

fiarwypadkujwrdos

k1.7.Liczbaof

drogowychstanowi pinajwikszgi,ktrzystanhudrogowymtorowerzyst

fiarmiertelny

ofiarami skiwktrychastduaciuofiar)wyst

w.Najwysbmodych

fiarwypadkw

grupy wiesi (34% ogrupofiarsnowiok.8%mstanowizaw.

ychicikora

piesiuczestofiarami skowypadpujenadro

szewskanik(wwieku15

wdrogowych

wysokiego ryofiar miertstanowikie%ofiarmiealedwieok.

annychzpodz

tnicy ruchudkierujcypdkwzpieszogachkrajow

ki miertelno24lata)io

na1mlnmie

yzyka. Wrelnych i 28erujcysamoertelnych i9%1%.Wzrasta

iaemnaucze

drogowegowpojazdami ipzymi(25%mwych.

oci (liczbaoosbpowye

szkacwwp

d ofiar wy8% cikoochodamios%ofiarcikteudziaw

estnikwruch

wystpujgpasaerowiemiertelnych i

ofiar mierteej65lat(rys.

poszczeglnyc

8|S

ypadkw drrannych) (rsobowymi.Nko rannych,wofiarachw

udrogowego

gwnienaogwnienai30%ciko

elnych/1mili1.7).

chgrupachwi

t r o n a

rogowychrys. 1.6).Nauwag,podczasypadkw

w2011r.

obszarachdrogachorannych

onosb)

ekowych.

Okolicznwypadk zacho

pierwpiesz

uwarpogo

Rysu

Geografwwojewimaopowszystki

Rys

noci iprzycwdrogowyowania uczwszestwa pego,nietrzerunkowaniazdowe).

unek1.8.Udz

ia wypadkwdztwie molskim. cznchofiarmie

sunek1.9.Mad

czynywypadchzeskutkiezestnikwprzejazdu, newoibrakzewntrzne

iaofiarmier

w i ofiarmazowieckimna liczbaofiertelnychww

aparyzykasprogachkrajow

dkwdrogowemmiertelnruchu dronieprawidowkzabezpiecze(przedewsz

rtelnychzewz

r wypadkw, nastpniear miertelnwypadkachd

poecznegomiwychna1mln

wych.OkolicnymswPoogowego (nwe wyprzedewrduczzystkim:ogra

zgldunazach

w. Najwike wwojewnychw tychdrogowychw

ierzonegolicznmieszkacw

cznociaminlsce:niedostosowdzanie, niepzestnikwruaniczonawid

howaniakieru

ksza liczbadztwach: wpiciuwoje

wPolsce.

zbofiarmiewwwojewd

najczciejd

anie prdkprawidoweuchudrogowdocznoini

ujcychpojazd

ofiar miewielkopolskimewdztwach

ertelnychwypztwachw201

9|S

doprowadzaj

koci, nieuzachowania

wego)rys.1iesprzyjajce

damiwroku2

ertelnych wm, lskim,stanowipo

adkwdrogo11roku

t r o n a

cymido

udzieleniea wobec.8,ewarunki

2011.

wystpujedzkim

onad50%

wychna

10|S t r o n a

Jednakwodniesieniudoliczbymieszkacwnajwikszamiertelnowwypadkachdrogowychacoza tym idzie ryzyko (rys.1.9.),wystpujewwojewdztwach witokrzyskim imazowieckim,adodua w wojewdztwach podlaskim, dzkim, warmisko mazurskim, wielkopolskim, lubelskim,lubuskimikujawskopomorskim.Jesttoefektmidzyinnymisiecidrogowejoniskichstandardachbezpieczestwa ruchu drogowego, duego ruchu tranzytowego przechodzcego przez tewojewdztwaoraznieodpowiednichzachowauczestnikwruchudrogowego.

Spoecznoekonomicznekosztywypadkwdrogowych.Od2012rokukosztywypadkwdrogowychw Polsce s wyceniane na zlecenie Krajowej Rady Bezpieczestwa Ruchu Drogowego.Metoda wyceny wypadkw drogowych w Polsce opiera si na oglnie przyjtych praktykachzzakresuekonomikitransportuiobejmujenastpujceskadowe:kosztymedyczne,kosztyutraconejmocy produkcyjnej (utracona produkcja), koszty uszkodzenia mienia , koszty administracyjne.Metodatanieobejmujekosztwludzkiegocierpieniawywoanegonaskutekwypadkwdrogowych.Dodatkowo badania Instytutu Badawczego Drg i Mostw nie uwzgldniaj kosztw kolizji (wgszacunkw took.8mldz),czyli takichzdarzewktrychniemaofiar.Wprzyszoci tenelementpowinienbyuwzgldnionywmetodologiiobliczekosztwwypadkw.

Wg danych dla roku 2011, najwikszy udziaw rocznych kosztachwypadkww Polsce stanowikoszty osb rannych (57,3%). Koszty ofiar miertelnych stanowi blisko 1/3 rocznych kosztwwypadkw (32,6%). Najmniejszy udzia w kosztach stanowi koszty strat materialnych (10,1%).Roczne kosztywypadkwdrogowych (zofiarami)obecniena rok2011wyceniane snapoziomieponad20mldz.Biorcpoduwagtakekolizje,kosztyniebezpiecznychzdarzedrogowychszacujesinaponad28mldz.

Tablica1.10.KosztywypadkwdrogowychwPolscewroku2011

Liczbarednikosztna

wypadekdrogowywtys.z.

Kosztywypadkwdrogowychwmld.z.

Udziawkosztachcakowitychwypadkwdrogowych

w%Ofiarymiertelne 4189 1558 6,572 33

Osobyranne 49501 244 11,607 57

Wypadki 53246 51 1,953 10

Ogem 20,132 100

Niekorzystna prognoza. Tymczasem prognozy demograficzne imotoryzacjiw Polscewskazuj, ewlatach 20112020: liczba mieszkacw moe zmniejszy si o 14%, liczba pojazdw moewzrosn o dalsze 1525% tj. osign 30mln pojazdw, ruchliwomieszkacw (liczona pracprzewozowpojazdw)moewzrosno3035%.Stagnacjalubograniczeniedziaaprewencyjnychw najbliszych latach moe doprowadzi do zatrzymania tendencji spadkowej liczby wypadkwdrogowychiichofiar.Szacujesi,ewtymtakimprzypadkudoroku2020wwypadkachdrogowychmoe zgin ponad 40 tys. osb, a ponad 0,5 mln osb moe by rannych. Straty materialneispoecznetychzdarzedrogowychmogsignkwoty225mldz.Konieczne jestzatempodjcieskutecznychiefektywnychdziaanarzeczochronyyciaizdrowiauczestnikwruchudrogowego.

Wnioski diagnostyczne. Przeprowadzone analizy pozwoliy na zidentyfikowanie gwnychproblemwbezpieczestwaruchudrogowegowPolsce:1. Ochronapieszychuczestnikwruchudrogowego.2. Ksztatowaniejazdyzbezpiecznprdkoci.3. Ksztatowaniebezpiecznychzachowauczestnikwruchudrogowego.

11|S t r o n a

4. Dostosowanieinfrastrukturydrogowejdopodstawowychstandardwbezpieczestwaruchudrogowego.

5. Promowanieieksploatacjabezpiecznychpojazdw.6. Rozwjsystemuratownictwanadrogach.7. Rozwjsystemuzarzdzaniabezpieczestwemruchudrogowegojakobazydoskutecznego

rozwizaniazidentyfikowanychpowyejproblemw.

12|S t r o n a

2.UwarunkowaniamidzynarodoweikrajoweNiniejszy Program powstaje w kontekcie obowizujcych, przyjtych i planowanych innychprogramwistrategiizarwnomidzynarodowych(ONZiUE),jakikrajowych.

Uwarunkowaniamidzynarodowe

RekomendacjeONZ dla strategii narodowych.W roku 2010 Zgromadzenie Oglne ONZ przyjorezolucj na temat planu dziaa wszystkich krajw na rzecz poprawy bezpieczestwa ruchudrogowego. Zalecenia zostay spisanew dokumencie Plan Globalny dla Dekady Dziaa na rzeczBezpieczestwaRuchuDrogowego201120205.Fundamentalnintencjcaegoprzedsiwziciajestuchronienie5milionw ludziprzed mierciwwynikuwypadkudrogowegow latach20112020.Ponadtozaoono,iprogramONZprzyczynisidotego,ekadykraj: ustanowiwasnyprogrambezpieczestwaruchudrogowego, wyznaczycelredukcjiliczbyofiarmiertelnych, powoajednostkiodpowiedzialnezazarzdzaniebezpieczestwemruchudrogowego, poprawijakozbieraniadanychobezpieczestwieruchudrogowego, bdziemonitorowarealizacjzadaiefektydziaa, zwikszyrodkifinansoweprzeznaczonenabezpieczestworuchudrogowego.

WPlanieGlobalnymprzygotowano5kierunkwdziaa,tzw.filarwdlastrategiikrajowych: systemzarzdzaniabezpieczestwemruchudrogowego, bardziej bezpieczna infrastruktura drogowa oraz zapewnienie mobilnoci i dostpnoci dla

wszystkichuczestnikwruchudrogowego(szczeglniepieszych,rowerzystwimotocyklistw), bardziejbezpiecznepojazdy, ksztatowaniebezpiecznychzachowauczestnikwruchu, systemratownictwanadrogachiopiekipowypadkowej.

Program dziaa Unii Europejskiej na rzecz BRD. Unia Europejska, kontynuujc polityk z latpoprzednich,ponowniezobowizaapastwaczonkowskiedozmniejszenialiczbyofiarmiertelnychwypadkw drogowych na ich terenie.Wnajnowszym, IV Europejskim ProgramieDziaa na rzeczBezpieczestwaRuchuDrogowegopostawionoambitnycelzmniejszenieliczbyzabitychnadrogacho50%w2020roku,wstosunkudoroku2010.

IV Europejski Program Dziaa na rzecz Bezpieczestwa Ruchu Drogowego jest etapem realizacjidugofalowej,europejskiejpolitykiokrelanejjakoWizjaZero.Zeroofiarmiertelnychnadrogachjestjednym z10najwaniejszych celw, ktre zostayprzedstawionewprzyjtymwmarcu2011 rokudokumencie:BiaaKsigaPlanutworzeniajednolitegoeuropejskiegoobszarutransportudeniedoosigniciakonkurencyjnego ioszczdnegosystemutransportu.Spenieniewszystkichznich jestwarunkiem integracji wszystkich regionw i rozwoju wiatowej gospodarki. Polska, jako kraj,wktrymkadego rokuginienadrogachnajwicejosb,musipodjwicszczeglnie intensywnedziaania,abytenproblemzlikwidowa.

W strategicznychwytycznych,przyjtych20 lipca2010 roku,KomisjaEuropejskawpisaa7 celw,ktre powinny zosta uwzgldnione przez kraje UE przy tworzeniu lokalnych programw.Dotycz one dziaa podjtych na rzecz bezpieczniejszej infrastruktury i pojazdw, ale przedewszystkimskupiajsinauczestnikachruchudrogowego.

5 Globalny Plan Dekady Dziaa na rzecz Bezpieczestwa Ruchu Drogowego 20112020; ITS BRD nr 1/2011 zahttp://www.who.int/roadsafety/decade_of_action/plan/plan_english.pdf

13|S t r o n a

Uwarunkowaniakrajowe

PolitykaTransportowaPastwana lata20062025(PTP)6.JednymzpiciucelwszczegowychPTPjestpoprawabezpieczestwaruchudrogowego,prowadzcadoradykalnegozmniejszenialiczbywypadkw drogowych i ograniczenia ich skutkw (zabici i ranni). Wskazuje si na koniecznokoncentrowaniasinaprogramiebudowyobwodnicimodernizacjiodcinkwdrgkrajowych,wtymuruchomienie programu uspokojenia ruchu na przejciach drg przez mae miejscowoci.Rekomenduje si wsparcie dla samorzdw terytorialnych, ktre nie s naleycie przygotowanemerytorycznie,organizacyjnie ifinansowodowykonywaniazadawzakresiebezpieczestwaruchudrogowego.Podstawowymdokumentemwyznaczajcymzakresdziaasystemowychisektorowychprowadzonych z poziomu centralnego powinien by Krajowy Program Bezpieczestwa RuchuDrogowegozawierajcyoprczwizjiicelw,programystrategiczneioperacyjne.

StrategiaRozwojuTransportudoroku20207.Wprojekcie tegodokumentupozaoglnymicelami,uwzgldniajcyminowekoncepcjewsplnejpolitykitransportowejUEiwypracowanymiwostatnichlatach gwnymi zaoeniami polskiej polityki transportowej, wskazano kierunki strategicznezobszarubezpieczestwaruchudrogowego: dziaaniaprewencyjneikontrolne,ksztatujcebezpiecznezachowania, budowaiutrzymaniebezpiecznejinfrastrukturydrogowej,uspokajanieruchu, przebudowamiejscniebezpiecznych, wykorzystywanienowoczesnychrozwizatechnologicznych, edukacjadzieciimodzieywzakresiebezpieczestwaruchudrogowego, przygotowaniezintegrowanegosystemuinnowacyjnychszkolekierowcw, ochronapieszych,dzieciirowerzystw.

Narodowy Program Zdrowia na lata 2007 20158.Wypadki drogowe zostay uznane jako jedenzproblemwzdrowiaspoeczestwa.TrzecimcelemstrategicznymNarodowegoProgramuZdrowiajest zmniejszenie czstoci urazw powstaych wwyniku wypadkw i ograniczenie ich skutkw.Wramach realizacji tego celu zakada si zmniejszenieodsetkaofiar miertelnychwskutekurazwpowstaychwwynikuwypadkwdrogowych.Wskazanotakepotrzebdziaazapobiegawczych.

StrategiaSprawnePastwo2020. Wprojekcietegodokumentuzostaowyznaczonesiedemcelwszczegowych. W ramach celu sidmego: Zapewnienie wysokiego poziomu bezpieczestwaiporzdku publicznego, zostaywyodrbnione nastpujce dziaania zwizane z bezpieczestwemruchudrogowego: Poddziaanie7.2.4Przeciwdziaaniezagroeniomwruchudrogowym.

Dziaanie 7.4. Ratownictwo i ochrona ludnoci (ochrona przeciwpoarowa, dziaalnozapobiegawcza,ratowniczaiganicza).

Poddziaanie 7.5.2. Wdraanie i doskonalenie funkcjonowania systemu powiadamianiaratunkowego.Dziaanie7.6.PoprawafunkcjonowaniasystemuPastwowegoRatownictwaMedycznego.

Powysze kierunki dziaa obejmuj takie zagadnienia jak, opracowanie narodowego programubezpieczestwa ruchu drogowego, ujednolicenie prawa, podnoszenie standardu istniejcejinfrastruktury,usprawnieniefunkcjonowaniastrukturidziaaniaprocedur.

6PolitykaTransportowaPastwanalata20062025przyjtaprzezRadMinistrw29czerwca2005 7 Strategia Rozwoju Transportu projekt dokumentu jest opracowywany przezMTBiGM, a jego przyjcie przez RadMinistrwplanowanejestnastycze2013r.

8NarodowyProgramZdrowianalata20072015zacznikdoUchwayRadyMinistrwNr90/2007zdnia15maja2007r.

3.Do

Zasady

Dowiaddrogowe1. Zasad2. Zasad3. Zasad4. Zasad

iform5. Zasad

wed6. Zasad

priorywed

Zarzdz

Wedugiregionainstytucj

9Wytyczne10Bliss,Br2009,s1

okdzm

yprogramu

dczenie polsegowskazujedasystemowdapoprawybdapoprawybda stawianimuowaniejeda formuowugONZ(patda koncentraytetowychkugreguy3E

zaniesyste

podejciaalnym, powjonalnego,(2

Rys

eBankuwiatoeen,Implemen10(Piramida)

mierzam

u

kie jak i me,eProgramwegopodejcbezpieczestbezpieczesta ilociowyednoznacznywania dziaarz:Rozdzia2acji na gwkierunkwdz(Inynieria(

emowe

systemowewinno siuw2)konkretne

sunek3.1.Zar

owego:PodejcintingtheRecom

my?

idzynarodompowinienbciadozarzdtwaruchudrtwaruchudrych celw,ychocen. strategiczn2).wnych probleziaaorazzi(Engineering

ego do zarwzgldnia tredziaania(in

zdzaniesyste

ieBezpiecznySymmendationsof

owy dorobekbywdraandzaniabezpierogowegowrogowegowumoliwiaj

nych, oparta

emach bezpiintegrowaneg),Nadzr(En

rzdzania brzypowizannterwencje)

emowebezpi

System ftheWorldRep

k w programnyzuwzgldeczestwemwoparciuoidwoparciuoidcych mo

a na podstaw

ieczestwa regopodejcianforcement)

bezpieczestne z sob eloraz(3)rezu

eczestwem

portonRoadTra

mowaniu benieniemkilk.deBezpieczndeWizjiZeronitorowanie

wowych fila

ruchu drogoadowyboru,Edukacja(E

wem, nalementy: (1)ultaty.9,10

ruchudrogow

afficInjuryPrev

14|S

ezpieczestwkukluczowyc

negosystemro.e realizacji

rach bezpie

owego przyukonkretnycEducation)).

poziomie k) funkcje zar

wego

vention,Washin

t r o n a

wa ruchuchzasad.

mu.

strategii

czestwa

ustalaniuchdziaa

krajowymrzdzania

ngton

15|S t r o n a

Sprawnefunkcjonowaniesystemuzarzdzaniabezpieczestwemruchudrogowegomusibyopartenakonkretnychrezultatach.Skupieniesinarezultatach,wyznaczanamceledojakichmamydy.Jednoczenie, daje nam obraz aktualnej sytuacji i niejako przypomina o tych celach.Zasada koncentracji na rezultatach wymaga bdzie usprawnienia planowania, koordynacji,motywacjiiocenydziaanarzeczpoprawybezpieczestwaruchudrogowego.

Niestety, wikszaczbiecej,publicznejdebatywokbezpieczestwaruchudrogowegoskupiasina samychdziaaniach.Dziaania,podejmowane czstokro jednorazowo idoranie,niedadzoptymalnego efektu w oderwaniu od funkcji zarzdzania. W kocowym rozrachunku, poziombezpieczestwa powinien by ustalany przez jako dziaa, ktre z kolei zale od jakociinstytucjonalnychfunkcjizarzdzania.

Ostatnim, trzecim elementem systemu zarzdzania bezpieczestwem ruchu drogowego, jestokreleniepodanych rezultatw icelw.Wynikipokazujczy system jestwydajny.Ustalenie jakijestwyjciowy stan bezpieczestwa i czy zblia si on dowyznaczonego celu nastpuje poprzezwskaniki.

PodejcieBezpiecznysystem

U podstaw podejcia Bezpieczny system stoi zaoenie, e ludzie zawsze bd popenia bdy.System transportu drogowego, odpowiednio zaprojektowany i realizowany, powinien by jednakwyrozumiay dla ludzkich bdw. Powinien zatem ogranicza do minimum nastpstwa tychbdw, tak aby unikn najbardziej tragicznych skutkw mierci lub cikich obrae.rodkizastosowanewramachpodejciaBezpiecznysystempozwalajtakenaunikniciedziaaniasifizycznychktreprzekraczajpoziomtolerancjiczowiekawprzypadkuzdarzenia.

Podejcie Bezpieczny system zwraca take uwag, e nie mona rozwiza problemwbezpieczestwaruchudrogowegokoncentrujcsitylkonapoprawiezachowauytkownikwdrg.Pozatymzakada,eludzieniepowinnigintylkodlatego,echcbymobilni.Zachowaniekadegouczestnika ruchu drogowego ma wpyw na bezpieczestwo innych a co za tym idzie kady jestodpowiedzialnyzabezpieczestworuchudrogowego.

Wizja

Programna lata20132020kontynuujedalekosinWizjZEROprzyjtwpoprzednichkrajowychprogramach bezpieczestwa ruchu drogowego11. Wizja ta zostaa zapocztkowana z sukcesamiwSzwecji12,anastpniebyarozwijanaprzezinnekraje.Wychodzcm.in.zzaoenia,eludzkieyciei zdrowie jest waniejsze od prawa do przemieszczania si i innych celw systemu transportudrogowego, Wizja ZERO zakada denie do zmniejszenia liczby ofiar miertelnych w ruchudrogowymdozera.

Systemtransportudrogowegomazapewnirealizacjprawaczowiekado przemieszczaniasi,aleodbywasitopowinnowsposbbezpieczny.mierczyobraenianiemogbypostrzeganejakonieuniknionykosztmobilnoci.

11GAMBIT2000iGAMBIT2005 12http://www.visionzeroinitiative.com/en/Concept/

NaszawizjaZEROOFIARmiertelnychnapolskichdrogach

16|S t r o n a

PodjciewyzwaniajakimjestWizjaZEROwymagaumiejtnego,caociowegowykorzystaniaefektuoddziaywanianabezpieczestworuchudrogowegotakichczynnikwjak:

edukacjaiszkolenieuytkownikwdrg, dyscyplinawprzestrzeganiuustanowionychreguoraznieuniknionekonsekwencjeichamania. prdkozjakporuszamysipodrodze, standardybezpieczestwazapewnioneprzeznaszepojazdy, projektowaneorazmodernizowanedrogiwrazzichotoczeniem.

Efektem,ktrymamyosiganiejestwycznieminimalizowanieliczbywypadkw,alezapewnienie,egdydochodzidowypadku,jegoskutkiniebdmiertelne.

Wizja ta jest realizacj dalekosinego celu Unii Europejskiej, ktra jako wiatowy liderbezpieczestwa we wszystkich rodzajach transportu pragnie osign w 2050 roku liczb ofiarmiertelnychzbliondozera13,14.

Cele

Podczas gdy Program GAMBIT 2005 (patrz: Rozdzia 1)wyznacza cele jedyniew kategorii ofiarmiertelnych, niniejszy program zwraca take uwag na problem ofiar ciko rannych.Przykady krajweuropejskichonajwyszym stopniubezpieczestwa ruchudrogowego, takich jakWielkaBrytania,SzwecjaczyHolandia,aletakewieluinnychwskazuj,eistniejeogromnypotencjazmniejszania liczby ofiar miertelnych. Przykadowo, osignicie przez Polsk poziomubezpieczestwa ruchu drogowego zblionego do europejskiej redniej 60 zabitych na 1 mlnmieszkacw15,jaktomamiejscewAustrii,Woszech,SoweniiczynaWgrzechiSowacjioznaczaponad 44% zmniejszenie liczby zabitych. Podobny potencja dotyczy ofiar ciko rannych.Zarwno liczba ofiar miertelnych jak i liczba ofiar ciko rannych stanowi bazow informacjopoziomiebezpieczestwaruchudrogowegowkrajachUE.

Celegwne

Jakokrokwkierunku realizacjiwieloletniejwizjiprzyjtodwagwne celedoosigniciado2020roku:

Cel ten powinien by osignity wzgldem roku 2010 oznacza to nie wicej ni 2000 ofiarmiertelnychwroku2020.

Celtenpowinienbyosignitywzgldemroku2010oznaczatoniewicejni5600 ofiarcikorannychwroku2020.

13TingvallC., LieA.: Implementingdeep changeMeasuringProgressTowardsSafeTravelby2020.SwedishTransportAdministration,EuroRAPGeneralAssesmbly,Munch2012 14WHITEPAPER:RoadmaptoaSingleEuropeanTransportAreaTowardsacompetitiveandresourceefficienttransportsystem.EU.EC,Brussels2011. 15UE27zarok2011

ZabiciOgraniczyrocznliczbofiarmiertelnychoconajmniej50% do2020roku

CikoranniOgraniczyrocznliczbofiarcikorannychoconajmniej40%do2020roku

17|S t r o n a

Celeetapowe

Zabici:

rok maksymalnaliczbaofiarmiertelnych2014 31502017 2600

Cikoranni:

rok maksymalnaliczbaofiarcikorannych2014 78002017 6700

Strukturaprogramu

WnawizaniudogoszonejprzezONZDekadyDziaana rzeczBezpieczestwaRuchuDrogowego(patrz:Rozdzia2)NarodowyProgramBezpieczestwaRuchuDrogowego20132020ijegostrukturainterwencjiopierasinapiciunastpujcychfilarach: bezpiecznezachowaniauczestnikwruchu bezpiecznainfrastrukturadrogowa bezpiecznaprdko bezpiecznepojazdy systemratownictwaipomocymedycznej.

Skuteczna realizacja dziaa objtych w/w filarami uwarunkowana jest usprawnieniem systemuzarzdzania bezpieczestwem ruchu drogowego. Z tego powodu Program wskazuje take na tedziaania, ktre s kluczowe dla planowania, realizacji, koordynacji oraz monitorowania dziaawposzczeglnychjegofilarach.

W kadym filarze, na podstawie diagnozy istniejcego stanu bezpieczestwa ruchu drogowegowyrniono kierunkidziaapriorytetowych (priorytety)bdceodzwierciedleniempodstawowychproblemw bezpieczestwa ruchu drogowego w Polsce, i uwarunkowa ich realizacji.Natomiast,kadypriorytetjestzbioremdziaaobejmujcych: Inynieri i technologi rozumiane jako stosowanie takich rozwiza technicznych sieci

drogowej, ktre podnosz bezpieczestwo drg i sprawiaj, e drogi wybaczaj nieuniknioneludzkie bdy. To take rozwizania technicznew pojazdach chronice kierowcw, pasaerwiniechronionychuczestnikwruchuorazzmniejszajceewentualneszkody.

Nadzrrozumiany jakowidocznynadzr ikontrola,majcenaceluegzekwowanie istniejcychprzepiswizapobieganieodichnieprzestrzegania.

Edukacj rozumian jako podnoszenie wiadomoci bezpieczestwa ruchu drogowego przezpoznanie izrozumienieryzyka.Celem jestzmianapostaw izachowanapoziomie jednostki,aletakenapoziomiedanejspoecznocilubnapoziomieorganizacyjnym.

FilarRodzajdziaa

Edukacja Nadzr InynieriaitechnologiaBezpiecznyczowiek

Interwencjeujtewkierunkachdziaapriorytetowychwaciwychdlakadegofilarubezpieczestwa

BezpiecznedrogiBezpiecznaprdkoBezpiecznypojazdRatownictwoiopiekapowypadkowa

Dziaaniabduwarunkowanezmianamiprawnymiorazbadaniamiiwymiandowiadcze.

18|S t r o n a

4.Bezpiecznyczowiek

Najwaniejszym zadaniem systemubezpieczestwa ruchudrogowego jestochrona ycia i zdrowiajego uczestnikw. To czowiek jest podmiotemwszystkich dziaaw ramach podejciaBezpiecznysystem.Wrnychobszarachsystemudziaaniatebdbezporedniolubporednionakierowanenazmianniebezpiecznych zachowauytkownikwdrg lub te ichochronprzedniebezpiecznymizachowaniami.Celemniniejszegorozdziaujestwskazanietychdziaa,ktrewbezporednisposbodnosz si do czowieka. Z racji osobnego rozwaania problemw zwizanych z nadmiernprdkoci(patrz: Rozdzia6)wruchudrogowymkierunkidziaaprewencyjnychskierowanychnaedukacj inadzr nad zachowaniami czowiekaw odniesieniu do prdkoci nie s uwzgldnianiewponiszymrozdziale.

Fakty

Ofiarywypadkw.Danestatystyczne(tablica4.1)wskazuj,ewrdofiarmiertelnychnajwikszgrup stanowi piesi (34%), a nastpnie kierujcy samochodami osobowymi (28%).cznie niechronieni uczestnicy ruchu (piesi, rowerzyci, motocyklici, motorowerzyci) stanowiniemal50%wszystkichofiar miertelnych.Zkolei,wrdcikorannychofiarwypadkwnajwicejjest kierujcych i pasaerw samochodw osobowych (niemal 44%) oraz pieszych (28%).Jakwspomnianowrozdziale1,nauwagzasugujrowerzyci,stanowicyok.8%ofiarwypadkw,podczasgdy ichudziawruchustanowizaledwieok.1%.Wrdofiarwypadkwwzrastateudziamotocyklistwimotorowerzystw.

Polska zajmuje czoowemiejscewrd najbardziej niebezpiecznych pastw Unii Europejskiej podwzgldem poziomu zagroenia pieszychw ruchu drogowym. Liczba pieszych miertelnych ofiarwypadkwdrogowychprzypadajcana1mlnmieszkacwwynosiaunaswroku2011a37osb,podczasgdywHolandiiwskaniktenjestprawiedziesiciokrotniemniejszy.Systematyczniewzrastaudzia wypadkw z pieszymi, w warunkach ograniczonej widzialnoci i wynosi ponad 70%wprzypadkuofiarmiertelnych,prawie50%wprzypadkuofiarcikorannych.

Tablica4.1.Ofiarywypadkwwguytkownikwdrgw2011roku

Rodzajuytkownikadrogi(ofiarywypadkw) Zabici %

Cikoranni %

Piesi 1408 33,6 3510 27,8

Kierujcy

Ogem,wtym: 1945 46,4 5760 45,7

sam.osobowymi 1155 27,6 2843 22,5

rowerami 313 7,5 1156 9,2

motocyklami 271 6,5 890 7,1

motorowerami 82 2,0 532 4,2

sam.ciarowymiiautobusami 101 2,4 250 2,0

innymipojazdami 23 0,5 89 0,7

Pasaerowie

Ogem,wtym: 836 20,0 3343 26,5

sam.osobowymi 742 17,7 2700 21,4

innychpojazdw 94 2,2 643 5,1

Ogem 4189 100 12613 100

Rysunek

Najwyswystpuycia. Bamodychwskanikkierowc

SprawcysamochopozostaspordNajwiceNajczstniepraw

Piesi

Kierujcy

Ogsamrowmomosaminn

W stosudrogowykierowc

4.1.Wskanik

ze wskanikujwrdmardzo wysokhuczestnikwka miertelw(wwieku

y. Wrd sodw osoboymi pojazda

kierujcycej wypadktszymi przycidowemane

Sprawcywy

em,wtym:m.osobowymweramiotocyklamiotoroweramim.ciarowymymipojazdam

unku do wych (rys. 4.2wpowoduj

kmiertelnoc

ki miertelnodychuczeskie wskanikwruchu(rysnoci demou2024lata

sprawcwowych (67%)ami (21%) och pojazdakw z pczynami byoewryizbytd

Tablica

ypadkw

i

miiautobusammi

wielkoci pop2).Modzi luewypadki,w

ciofiarwypad

noci demogtnikwruchki ofiar ciks.4.1).Wciograficzneja).

wypadkw), gdy jestoraz piesi (1mi s: kiieszymi, so nieudzielanduaprdko

a4.2.Wypadk

Wyp

32

mi

pulacji, moudzie stanowwktrychgin

dkwdrogowy

graficznej (lu,wwieku1ko rannychguostatnichwypadkw

(tab. 4.2),ich najwic2%). Najliczierujcy saspowodowalnie pierwszepojazdw.

kiwgrodzajus

padki %

4377 12,032138 88,024573 67,1854 5,1160 3,994 2,

2705 7,4852 2,

odzi kierowcwi 14% popnie26%og

ychzpodziae

iczba ofiar1524lata,w wypadkahdziesiciuldrogowych,

najliczniejcej w ruchuniejszymi spamochodamii kierujcyestwa pies.

sprawcyw20

Zabici

0 7590 28413 20971 1432 1837 564 2993 63

cy s najczpulacjimieszuofiarmie

emnagrupyw

miertelnyciosbstarszch drogowyatnastpio, z wyjtki

sz grupdrogowym,

prawcamiwyosobowym

y samochozemu na pr

11roku

%

9 21,11 78,97 58,33 4,03 5,16 1,69 8,33 1,8

stszymi spzkacw krajrtelnych.

19|S

wiekowew20

ch na 1 mzychpowyeych wystpuoistotnezmnem grupy

stanowili nastpnieypadkw drmi i ciaodami osorzejciu dla

Cikoranni

134910143 87640520521323866273

prawcami wju, a grupa

t r o n a

11roku

ln osb)ej65rokuj wrdniejszeniemodych

kierowcykierujcyrogowycharowymi.obowymi.pieszych,

%

11,788,366,54,54,52,87,52,4

ypadkwmodych

Nieprawdrogowyniestoso

Ryzykow(43% ofipierwszeuwagnjazd wekspreso

W2011poniosospowodonaleyd

Stosowazabezpieocenakbadaproku200pasaerlub passtosowa

Czynni

Najwiksignorujstwarzajograniczprzestrzeminimalpopenio

widowe zacych.Do takiowaniezabez

wnezachowaiar miertelnestwaprzejna jazdponw stanie zmowych).

roku,nietrzeo 559 osoway, eudonajniszych

anie rodkeczenieprzektualnegostrowadzonyc08wskazujwztyuuysy bezpieczenychprzezm

ikizagroe

sze potencjacy obowizuzagroeniezane przezegajcy przizowa moony,tosyste

Rysunek4zpodziaem

chowania ucch zachowazpieczeprze

aniatoprzednych), nieprjazdu (15%)niewaciwejczenia (4%

ewiuytkowb (13,3%dziaofiarwhwUE.

w ochronnd tragicznymtanustosowachnazleceni, e:78%kiywaopaswestwa). Brmotocyklist

enia

alne rdoujce przepiedlasiebieiefektywny nzepisy i korliwo popemmachron

4.2.Wskaniknagrupywiek

czestnikw zalicza siezuczestnik

dewszystkimawidoweworazzezacjstronie jezd ogu ofia

wnicydrguogu ofiaypadkwsp

nych przezmi skutkamianiaurzdzeieSekretariaerowcw sa

wbezpieczerak natomiaw,motorow

zagroeniasy i korzystinnych.Wtnadzr isysrzystajcy zenienia biczowieka

kmiertelnockowesprawc

ruchu drog: ryzykownewruchudro

mjazdazprwyprzedzaniechowaniawodni(4%),kor miertelny

uczestniczyliar miertelnpowodowany

kierujcychwypadku.B

ezabezpiecatuKrajowejamochodwstwa.Ponadast jest infwerzystwiro

stanowi luajcy z drgtakichprzypastem sankcjiz drg wdu przez cprzedkonse

ciwypadkwdwwypadkw

gowego se zachowanogowego.

dkociniede, omijanie iobecpieszycczcsiczych, a 7 %

w12,4%ognych). Podeychprzezkie

h i pasaeBrak systemaczajcych.OsRadyBezpiosobowych,dto86%dzieormacji ozowerzystw

dzkie bdy.gwnieodpoadkachniebei. Bdy poprozwany szowieka. Jeekwencjami.

drogowychww2011roku

istotn pria, jazda po

dostosowanwymijanieh (10%).Ponzstozderzew przypad

uwypadkejmowaneerowcwpod

rw pojazdatycznychbaszacowaniapeczestwaR,81%pasaeecibyozabeabezpieczen.

. Popeniajowiedzialny sezpiecznezapeniaj takposb. Bezpeli pomimo

20|S

u

rzyczyn wdwpywem

dowarunk(16%), nieunadtonaleyeniemczoowku autostra

w,wktrycwczeniejdwpywem

dw to naadaniepoprowadzoneRuchuDrogoerw zprzoezpieczanychniach (hem

je uczestnisposb. Tymachowaniamke uczestniczpieczny syso tego, bd

t r o n a

wypadkw uywek,

wruchudzielenieyzwrciwymorazd i drg

chmierdziaaniaalkoholu

jprostszezwalananabazieowegododu i51%h(fotelikiy, kaski)

cy ruchum samymmuszbycy ruchustem mad zostaje

21|S t r o n a

Piesi.Najechanie na pieszego to najtragiczniejszy rodzajwypadkw na polskich drogach.Do tegorodzajuwypadkwdochodzigdy: pieszy porusza siwzdu drogi i jako niechroniony, czsto niewidoczny, potrcany jest przez

jadcepojazdy, pieszyprzekraczajezdnidrogi,poktrejporuszajsipojazdyzduprdkoci.

OkolicznociamisprzyjajcymiszczeglniewysokiemuryzykupieszychwPolsces: niskipoziomedukacjipieszych ikierowcw,nieprzestrzeganieprzepiswruchudrogowegoprzez

pieszych oraz kierujcych pojazdami wobec pieszych a take brak partnerstwa na drodze,przejawiajcy si okazywaniemwyszoci kierowcw pojazdww stosunku do niechronionychuczestnikwruchu(pieszych,rowerzystw),

nieodpowiednie planowanie i organizacja przestrzeni miejskiej i osiedlowej, niekorzystnalokalizacjaobiektwgenerujcychruchpieszy,

duaprdkopojazdwwmiejscachprzebywaniapieszych,a takemaa liczbazastosowanychrodkwinynierskichsucychochroniepieszego(chodniki,azyle,sygnalizacjawietlna),

maawidocznopieszych,szczeglniewwarunkachograniczonejwidocznoci(noc,mga,opadydeszcz lub niegu)spowodowananieuywaniemelementwodblaskowych lubniedostatecznymowietleniemprzejdlapieszych.

Donajczstszychbdwpopenianychprzezpieszychnale: wejcienajezdnibezporednioprzednadjedajcympojazdem, przechodzeniewniedozwolonymmiejscu, wejcienajezdnizzapojazdulubprzeszkody, przejcienaczerwonymwietle, bycieniewidocznymnadrodzepozmierzchulubwwarunkachograniczonejwidzialnoci.

Kierowcy i pasaerowie pojazdw. Okolicznociami sprzyjajcymi szczeglnie wysokiemu ryzykuniebezpiecznychzachowakierujcychpojazdamiwruchudrogowymwPolsces: niskipoziomedukacjikierowcw, kierowaniepojazdempospoyciualkoholuiinnychsubstancjiodurzajcych, zmczenieirozproszenieuwagi(np.telefonykomrkowe), niskawiadomozagroezwizanychznieuywaniemzabezpieczewpojedzie(pasy,foteliki), agresywnystyljazdyibrawura.

Donajczstszychbdwpopenianychprzezkierowcwnale: nieudzielaniepierwszestwa, niezachowaniebezpiecznejodlegoci, niezachowanieostronociprzydojezdaniudoprzejciadlapieszych, niedostosowanieprdkocidowarunkwruchu(patrz:Rozdzia6), przejazdnaczerwonymwietle, nieprawidowewyprzedzanie(wtymwyprzedzanienatrzeciego), niezachowaniebezpiecznejodlegocimidzypojazdami.

Dodatkowymiokolicznociamizwikszajcymiryzykowypadkwiichcikocis: modywiek(skonnodobrawurowychzachowa), starszywiek(ograniczeniapsychofizyczne), skonnocidokompensacjiryzyka(nadmiernawiarawtechnologi).

22|S t r o n a

Priorytetyikierunkidziaa

Diagnoza stanu obecnego oraz dowiadczeniawzorcowych krajwUnii Europejskiej prowadz doprzyjciadwchpriorytetwwfilarzeBezpiecznyczowiek:

Priorytet1Ksztatowaniebezpiecznychzachowauczestnikwruchudrogowego, Priorytet2Ochronauczestnikwruchudrogowego.

Ksztatowanie bezpiecznych zachowa uczestnikw ruchu drogowego ma na celu wychowaniewiadomegoikulturalnegouczestnikaruchudrogowego,respektujcegoiszanujcegoprawainnych.Cel ten bdzie osignity gwnie przez kierunki dziaa zwizane z edukacj oraz nadzorem nadruchemdrogowym.Naleypodkreli, ew tympriorytecienadzrnadzachowaniamiuczestnikwruchu drogowegoma charakter dziaa prewencyjnych, czyli zniechcajcych do niebezpiecznychzachowa (np. wiadomo nieuchronnoci kary) (tabl. 4.3).Obie kategorie dziaamaj na celuzmianzachowawszystkichuczestnikwruchudrogowego.Sto: piesi(wtymdzieciiosobystarsze), kierowcyipasaerowiepojazdw, rowerzyci, motocykliciimotorowerzyci.

Ochrona uczestnikw ruchu drogowego ma na celu prowadzenie dziaa o charakterzezabezpieczajcym.W odrnieniu od poprzednich dziaa, ukierunkowanych na zmian zachowauczestnikw ruchu drogowego, naley zapewni im bezpieczestwo poprzez systemy, ktrych onisami nie kontroluj, a czasem nie s nawet wiadomi ich istnienia. Do tych dziaa zaliczane sgwnie:dziaaniainynierskie(ksztatowaniebezpiecznychdrgiichotoczenia),rozwjnowoczesnejtechnologii(systemybezpieczestwawpojazdach),dziaaniakontrolnonadzorczeorazinformacyjne(Tabl.4.3).

23|S t r o n a

Tablica4.3.PriorytetyikierunkidziaawzakresiefilaruBezpiecznyczowiek

PriorytetKierunekdziaa

inynieriaitechnologia nadzrisankcje edukacja

Ksztatowaniebezpiecznychzachowauczestnikwruchudrogowego

Usprawnieniesystemunadzoruzachowauczestnikwruchudrogowegopodktempoczuciapowszechnocikontroliinieuchronnocikary;

Wprowadzenietzw.okresuprbnegodlapocztkujcychkierowcw.

Edukacjaszkolnaksztatujcapostawyzachcajcedobezpiecznychzachowawruchudrogowym;

Wprowadzaniedosystemuszkoleniakierowcwzagadniezwizanychzkonsekwencjaminiebezpiecznychzachowa;

Prowadzeniekampaniiinformacyjnychipromujcychbezpiecznezachowania.

Ochronauczestnikwruchudrogowego

Upowszechnienieiwdraaniedrogowychrodkwochronyuczestnikwruchudrogowego(infrastrukturadlapieszychirowerzystw,wybaczajceotoczeniedrogi);

Wprowadzeniedlakierowcwzawodowychobowizkustosowaniaalkomatwblokujcychrozruchsamochodu;

Modernizacjasystemuautomatycznegonadzoruprdkoci.

Uporzdkowaniekompetencjiinstytucjizajmujcychsinadzoremnadzachowaniamiuczestnikwruchudrogowego;

Rozbudowaiunowoczenianienadzorunadkontrolzachowawruchudrogowym.

Komunikowanieopodjtychdziaaniachiichskutkach.

24|S t r o n a

Uwarunkowaniarealizacjidziaa

Podstawowymi warunkami powodzenia w realizacji dziaa zwizanych z bezpieczestwemuczestnikw ruchu drogowego s dziaania legislacyjne iwsparciewynikajce z bada iwymianydowiadcze.

Dziaanialegislacyjne

Nowelizacjaaktwprawnychzwizanychzzagadnieniemksztatowaniabezpiecznychzachowauczestnikwruchudrogowego.Wtym: Zapewnieniebezpieczestwarowerzystw(wtymwprowadzeniejednolitegosystemuedukacji

komunikacyjnejwszkoach). Zapewnienie bezpieczestwa modych kierowcw (poprzez wprowadzenie tzw. okresu

prbnego wicego si z: zerowym dopuszczalnym poziomem alkoholu w organizmie,obowizkiem dodatkowego szkolenia praktycznego i teoretycznego,wyszymi sankcjami zawykroczeniadrogowe).

Nowelizacjaaktwprawnychwzakresieochronyuczestnikwruchudrogowego,wtym: Wzmocnienie ochrony pieszych (m.in. weryfikacja zasad pierwszestwa na przejciach dla

pieszych). Wprowadzenie zerowego dopuszczalnego poziomu alkoholuw organizmie dla zawodowych

kierowcworazobowizkustosowaniaurzdzeblokujcychrozruchpojazduprzezosobypodwpywemalkoholu.

Badaniaiwymianadowiadcze

Monitorowanietrendwzmianzachowapieszych,rowerzystwimotocyklistworazwpywunabezpieczestwo tych grup uczestnikw ruchu drogowego (prdko, pasy, kaski, wjazd naczerwonymwietle).

Ocena skutecznocidziaa i zastosowanych rodkwwosiganiu celw zwizanych zochronposzczeglnychgrupuczestnikwruchudrogowego.

Budowasystemuzbieraniadanychozachowaniachwruchudrogowym.

5.Be

Bdyinfcikocrzadko pdrogachporednpotguj

Fakty

Sie drkrajowycpubliczndrogoweciko rrannych)20% i16(odpowii4183 omiertelpowic

Analizujodcinkacciko rapoziomy

ezpiecz

frastrukturyi (ofiarrannpodawany jsprzyjajpoi przyczyncskutkiwyp

g publicznych (bdcaych,naleyego.W2011rannych (od),nadrogac6%),nadrogednio14% iofiar cikonych na dreniaimszcze

cwystpowchdrgtranannych, naych16%ofiar

znedro

drogowejtoych i miertest jako beopenianiupwypadkwpadkw.

ych w Polscepod zarzdprzy tympa

1rokuzarejedpowiedniohwojewdzgachwpow29%)oraz rannych (o

rogach krajoeglnejuwag

Rysune

waniewypadzytowychprskrzyowanirmiertelnyc

gi

ojednazgwtelnych).Wrezporedniarzezuczestn

w. Istotne za

e wynosi ogem GDDKiAamita, ewstrowano:n22% wszystkich852ofiaiatachgrodzcznienadrodpowiednioowych, w sgi.

ek5.1.Lokaliz

dkw na carzechodzcyciach 15% ofchi14%ofia

wnychprzycraportachpoprzyczyna w

nikwruchugroenie stw

gem ok. 3A) liczy ok. 1wanie ta sadrogachkrtkich ofiararymiertelzkich591ofrogachpowio31% i 33%stosunku do

zacjawypadk

ej sieci drchprzezmiefiar miertelarcikoran

czynpowstawowypadkowywypadkw,bdw,stajwarzaj tak

83 300 km,18500 km,siedrogowarajowych145miertelnychne i2006offiar miertelnatowych igm%) (rys. 5.1o ich udzia

wwgkatego

gw Polsceejscowoci17nych i 27%nych(rys.5.2

waniawypadychstan infrjednak to njcsitymse przeszkod

, natomiastco stanowiaprzenosio58ofiarmieh, 35% wszfiarcikoranych i3651minnych128). Tak duau w caej

oriidrg

wg odcinka7%ofiarmiofiar ciko2).

25|S

dkwdrogowrastrukturydnieprawidowsamymbardzdyw otoczen

zamiejska s ok. 5% ogok.30% caeertelnychi2zystkich ofiaannych(odpoofiarciko88ofiarmiea koncentrasieci drg

a zarejestrowiertelnychi1o rannych, n

t r o n a

wychiichdrogowejwoci nazowanniu drg,

sie drggu drggo ruchu750ofiarar cikoowiednioo rannychertelnychcja ofiarwymaga

wano: na16%ofiarna ukach

26|S t r o n a

Rysunek5.2.Lokalizacjawypadkwwgmiejscawystpowanianadrogachkrajowych

Spordwszystkich rodzajwwypadkwdrogowychnajczciejdochodziodo zderzebocznych28%wszystkichwypadkw, jednak najwicej osb giniewwyniku najechania na pieszego 33%.Kolejnympalcymproblememjestbardzodualiczbazderzeczoowychzeskutkiemmiertelnym18% wszystkich ofiar miertelnych oraz najechania na tward przeszkod w otoczeniu drogi drzewo,sup/znak17%.Zpowyszegowynika,iotoczenieiwyposaeniedrgjestwdalszymciguniewaciwe. Przeszkody zagraajce bezpieczestwu ruchu drogowego nie s w dostatecznymstopniueliminowane,brak jestdostatecznegowyposaeniadrgwurzdzeniabezpieczestwadlaniechronionych uczestnikw ruchu drogowego, nie s podejmowane w wystarczajcym zakresiedziaaniazmierzajcedoograniczenialiczbynajciszychwskutkachzderzeczoowych(danezarok2011).

Biorc pod uwag dodatkowe okolicznoci i przyczynywypadkw drogowych na polskich drogachwroku2011wyrniononastpujceproblemy: wypadkiwporzeograniczonejwidocznoci51%ofiarmiertelnych,ryzykowystpieniawypadku

wnocyjestoponad60%wikszeniwcigudnia,awprzypadkupieszychnadrogachzamiejskicha8razywikszeniwcigudnia.Wyraniewzrastawnocytakeryzykowypadkwnajechaniapojazdunaprzeszkod,

wypadkizudziaemnietrzewychuczestnikwruchudrogowego13%ofiarmiertelnych.Odcinki o ryzyku duym i bardzo duym to ponad 73% caej dugoci sieci drg krajowych(wodniesieniu liczbyofiar miertelnychdopracyprzewozowej), copotwierdzabardzo zypoziombezpieczestwa. Naley zwrci uwag, e dotyczy to drg krajowych, na ktrych wdraa sinajwicej dziaa poprawiajcych bezpieczestwo, ale nadal nie s to dziaania prowadzonewwystarczajcymzakresie.

Czynnikizagroenia

Oddziaywanie drogi na stan bezpieczestwa ruchu jest uzalenione od specyfiki sieci drogowej,odniesionejdoobszarucaegokraju jak iposzczeglnychwojewdztw imiast.Wprocesie rozwojusystemu transportowego, istotny wpyw na bezpieczestwo ruchu drogowego maj dziaaniaplanistycznoprojektowe. Nieuwzgldnienie czynnika bezpieczestwa ruchu drogowego na etapieplanistycznym jest pierwotn przyczyn powstawania zjawisk niekorzystnie wpywajcych na tobezpieczestwo.Naledonich:

braklubniskipoziomintegracjitransportuzbiorowego,copowodujegwatownezmniejszaniesiudziaupodrytransportemzbiorowym,

wielofunkcyjno przewaajcej czci gwnych drg i ulic, mieszana struktura potokwpojazdwnadrogach(szybkiesamochodyosoboweiciarowe,cigniki,roweryiruchpieszy),

27|S t r o n a

lokalizacja szk, placw zabaw i centrw obsugi w pobliu drg o duym nateniu ruchu,stanowicychbarierdladuychpotokwpieszychzmierzajcychdotychobszarw;

brakdobrzezorganizowanychparkingwsamochodowych irowerowychwpobliuprzystankw,zachcajcychdojazdysystemem"ParkandRide"(dojazdsamochodemdoprzystankutransportuzbiorowego,idalejjazdadocelu),

lokalizowanie terminali baz transportowych i innych obiektw wywoujcych ruch ciarowywobszarachzabudowymieszkaniowej,

brak (poza krtkimi odcinkami) ukadw drg rowerowych czcych obszary mieszkaniowezdworcamiiprzystankami,obszaramiusugirekreacji,

praktyka projektowania drg, ulic i skrzyowa bez ichwaciwego powizania z rzeczywiciepenionymi funkcjami (negatywnym przykadem jest stosowanie w miastach rozwizastosowanychnadrogachzamiejskich,preferujcychduepromienieskrtu,nadmierneszerokocijezdni),

niekorzystnadlabezpieczestwa ruchudrogowego lokalizacjawielkopowierzchniowychcentrwhandlowychinieprawidoweichpowizaniazukademtransportowym,

prby naprawiania zych rozwiza planistycznych lub geometrycznych skomplikowanorganizacjruchu,copowodujetzw.przeznakowaniedrogi.

Niektrezpowyszychzjawiskwynikajzniejasnosformuowanychwytycznychprojektowaniadrgiulic lub braku materiaw pomocniczych propagujcych rozwizania uznane za przykad dobrejpraktyki projektowoplanistycznej. Konieczne jest jednak przeksztacanie istniejcej sieci drogowejwceluminimalizacjinegatywnychskutkw(zwaszczazwizanychzbezpieczestwemuytkownikwdrg)bdwplanistycznych iprojektowych.Domankamentw istniejcejsiecidrogowej,bdcychrdaminajwikszychzagroedlauczestnikwruchudrogowegonalem.in.: niewielkiudziadrgonajwyszymstandardzietechnicznym(autostradyidrogiekspresowe), brakobwodnicwielumiastimiejscowoci, braki w urzdzeniach dla niechronionych uczestnikw ruchu drogowego (chodniki, drogi dla

rowerw), nieprawidowo dobrane przekroje drg (nieprawidowe: jednojezdniowa czteropasowa

ijednojezdniowazszerokimipoboczamiutwardzonymi,) zbytmayudziabezpiecznychskrzyowa(np.typumaerondolubzsygnalizacjwietln), brak fizycznych rodkwuspokojenia ruchu (np. typuprogizwalniajce,azylenaprzejciachdla

pieszych,zmianapodunegoksztatudrogi) otoczeniedrgniespeniajcestandardwtechnicznychibezpieczestwa(np.drzewa,supy), brak speniania standardw bezpieczestwa ruchu drogowego przy wykonywaniu odnw

nawierzchnidrogowych, zbytniskistopiewdraaniainteligentnychsystemwtransportowych(ITS)wramachzarzdzania

ruchem drogowym (np. znaki zmiennej treci, systemy sterowania ruchem, systemy informacjiostaniedrgiichzatoczeniu).

Priorytetyikierunkidziaa:

Aby poprawi stan bezpieczestwa infrastruktury transportu drogowego naley ukierunkowadziaanianadwagwnepriorytetyfilaruBezpiecznadroga: Priorytet1 Wdroeniestandardwbezpieczestwaruchudrogowegoeliminujcychnajwiksze

zagroeniawruchudrogowym Priorytet2Rozwjsystemuzarzdzaniabezpieczestweminfrastrukturydrogowej

Wdroenie standardw bezpieczestwa ruchu drogowego eliminujcych najwiksze zagroeniawruchu drogowym ma na celu zmniejszenie liczby i skutkw wypadkw spowodowanychmankamentamisiecidrogowej,szczeglnie: wypadkwzpieszymiirowerzystami,

28|S t r o n a

zderzeczoowych, wypadniciazdrogi, zderzebocznychitylnich, wypadkwwporzenocnej.

Rozwj systemu zarzdzania bezpieczestwem infrastruktury drogowej ma na celu eliminacjzagroe bezpieczestwa ruchu drogowegow czasie eksploatacji infrastruktury drogowej. Cel tenbdzieosignitypoprzezbudowodpowiednichnarzdzi iopracowanieprocedurumoliwiajcychwdraanie poszczeglnych elementw systemu zarzdzania bezpieczestwem infrastrukturydrogowej: ocenawpywudroginabezpieczestworuchudrogowego, audytbezpieczestwaruchudrogowegodokumentacjiprojektowej, klasyfikacjaodcinkwniebezpiecznych, kontrolainfrastrukturydrogowejpodktembezpieczestwaruchudrogowego.

PonadtoistotnebdziewdraanienowoczesnychrodkwzarzdzaniabezpieczestwemruchudrogowegonasiecidrogowejzwykorzystaniemInteligentnychSystemwTransportu(tabl.5.1).

29|S t r o n a

Tablica5.1.PriorytetyikierunkidziaawzakresiefilaruBezpiecznedrogi

PriorytetKierunekdziaa

inynieriaitechnologia nadzr edukacja

Wdroeniestandardwbezpieczestwaruchudrogowego

eliminujcychnajwikszezagroeniawruchudrogowym

Przeksztacaniesiecidrogowejiulicznejwceluuzyskaniajejhierarchicznejstruktury

Rozwjkoncepcjiipraktycznewdroenietzw.drgsamoobjaniajcychcharakteryzujcychsi:atworozpoznawalnfunkcjisposobemuytkowania,segregacjruchuzuwaginauytkownikwiprdko

Rozwjkoncepcjiipraktycznewdroenietzw.drgwybaczajcych,pozbawionychniebezpiecznychprzeszkdbocznychorazwyposaonychwrodkibezpieczestwabiernego.

Usuwaniebdwinfrastrukturydrogowejpowodujcychpowstawaniemiejsckoncentracjiwypadkwtj.tzw.czarnychpunktworazodcinkwonajwikszymryzykuwystpieniaofiarymiertelnej.

Wdroenierodkwzmierzajcychdoredukcjiwypadkwspowodowanychzderzeniamiczoowymipoprzezrozdzielaniekierunkwruchuiumoliwianiemanewrwbezpiecznegowyprzedzania

Rozwjurzdzedlaruchupieszegoirowerzystworazwprowadzeniestandardwichutrzymania,uatwiajcychruchpieszychirowerzystwbezbarieroraz

Wdroenieprocedurynadzoruzabezpieczeniastrefrobtdrogowych

Optymalizacjasystemuautomatycznegonadzorunadruchemdrogowym

Rozbudowaiuruchomieniesiecistacjipreselekcyjnegowaeniapojazdwwruchu

Upowszechnieniewiedzyitzw.dobrychpraktykpoprzezpodrcznikiizaleceniazrekomendowanymirozwizaniami,

OpracowanieiwdroeniejednolitegosystemuszkoleniadlaprzedstawicieliPolicji

30|S t r o n a

z zapewnieniemjegobezpieczestwa Wdroenieinfrastrukturalnych

rodkwuspokojeniaruchuwspierajcychzarzdzanieprdkoci.

Wprowadzaniebardziejbezpiecznych,nowychrozwizainfrastrukturalnychwodniesieniudoskrzyowaiprzekrojwpoprzecznychdrogi.

Weryfikacjaistniejcegooznakowaniaorazwprowadzeniewysokichstandardwjegostosowaniapodktembezpieczestwa

Wdraanierodkwinfrastrukturalnychzwikszajcychbezpieczestwouytkownikwdrgwporzeograniczonejwidocznoci

Obligatoryjnezapewnieniestandardwbezpieczestwaprzywszystkichprzebudowachimodernizacjachistniejcychdrg

Wprowadzeniestandaryzacjistosowanychrozwiza

Rozwjsystemuzarzdzaniabezpieczestweminfrastruktury

drogowej

WdraanierodkwITSwnadzorzeikierowaniuruchemdrogowyminformacjaostanieruchuiostrzeganie,zwikszeniezastosowaniaznakwzmiennejtreci,systemynadzorunadruchemwstrefachzagroe,nowesystemysterowaniaruchemnaskrzyowaniach,nadzrprdkoci,wykrywaniezdarzedrogowych

Rozwjbazdanychwrazzdoskonaleniemtechniklokalizacjizdarzedrogowych

RozszerzeniewykonywaniaprocedurocenywpywuplanowanejdroginabezpieczestworuchudrogowegorwnienadrogipozasieciTENt.

PowszechnewdroenieaudytubezpieczestwaruchuiprzegldwdrgzuwaginaichbezpieczestwonacaejsiecidrgwPolsce.(wdraanieetapowe)

Opracowanieiwdroeniesystemuklasyfikacjiodcinkwdrgzewzgldunabezpieczestwosieciikoncentracjewypadkwmiertelnych,

Opracowaniesystemuokresowych

Rozwjsystemuszkoleniaaudytorw. Opracowanieiwdroeniejednolitegosystemuszkoleniaiegzaminowaniaosbwykonujcychocenwpywudroginabezpieczestworuchudrogowego.

Opracowanieiwdroeniejednolitegosystemuszkoleniaosbdokonujcychklasyfikacjiodcinkwdrg,atakeosbprzeprowadzajcychokresowekontrolestanudrgidrogowychobiektwinynierskichorazprzeprawpromowych.

31|S t r o n a

kontrolistanudrgidrogowychobiektwinynierskichorazprzeprawpromowychpodktembezpieczestwaruchudrogowego,atakewpywuprowadzeniarobtdrogowychnatobezpieczestwo.

32|S t r o n a

Uwarunkowania

Podstawowymiwarunkamipowodzeniawrealizacjidziaazwizanychz infrastrukturdrogowsdziaanialegislacyjne,systemoweiwsparciewynikajcezbadaiwymianydowiadcze.

Dziaanialegislacyjne

Ocenaiwprowadzeniezamianwprzepisachprawnychwzakresiebudowyiprzebudowydrgorazzarzdzania ruchem. Zmiany te powinny usun niedoskonaoci dotychczasowych przepisw,wtymichstrukturyorazwprowadziwspczesnekryteriaiwymaganiabezpieczestwaruchu;

Ocena i wprowadzenie zamian w przepisach prawnych w zakresie planowania infrastrukturydrogowej i sporzdzania planw zagospodarowania terenu. Zmiany te powinny usunniedoskonaocidotychczasowychprzepisworazwprowadziwspczesnekryteria iwymaganiabezpieczestwaruchu.

Opracowanie i wdraanie standardw bezpieczestwa ruchu drogowego, jakim muszodpowiada odpowiednie klasy drg, w tym drogi podlegajce odnowie nawierzchni i innymzabiegommodernizacyjnym,

Badaniaiwymianadowiadcze

Opracowanie i wdroenie programu bada naukowych w zakresie bezpieczestwa ruchudrogowego jako podstawy do racjonalnego i skutecznego wdraania dziaa na rzecz jegopoprawyizarzdzaniasystemembezpieczestwaruchudrogowego,

Permanentneocenyskutecznoci typowych inietypowych infrastrukturalnych rodkwpoprawybezpieczestwaruchuwrazzformuowaniemzalecedopraktykiplanistycznejiprojektowej,

Badania wpywu rnych elementw infrastruktury drogowej na bezpieczestwo ruchu wrazzrozwojemmodeliprognozowaniategobezpieczestwa,

Szczegowediagnozyzagroedlarnychrodzajwwypadkw(zpieszymi,zderzeczoowych,wypadnipojazdwz jezdni,zdarzebocznych itylnich)zocenskutecznocirnychrodkwpoprawybezpieczestwa,

Badania wpywu stosowania rodkw ITS na bezpieczestwo ruchu drogowego w warunkachkrajowychwrazzpraktycznymirekomendacjamiiocenskutecznocirodkworazzintegrowaniestosowaniarodkwITSzpraktykplanistyczniprojektow

Budowa zintegrowanejbazydanychowypadkach,drogach, ruchu idanychuzupeniajcychdobiecegomonitoringubezpieczestwaruchudrogowegoorazbadanaukowych

Inne

KontynuowanierealizacjiProgramubudowydrgkrajowychnalata20112015orazopracowanienowegoprogramubudowydrgkrajowychnalata20162020.

33|S t r o n a

6.Bezpiecznaprdko

Prdko jest kluczowym czynnikiem wpywajcym na prawdopodobiestwo i skutki wypadkwdrogowych.PrawiepoowakierowcwwPolsceprzekraczadozwolonelimityprdkoci,anadmiernabd niedostosowana do warunkw na drodze prdko jest przyczyn prawie jednej trzeciejwypadkwmiertelnych.

Fakty

Wynikibadaprowadzonychnadrogachkrajowychdotyczcychpoziomurespektowaniaograniczeprdkoci w Polsce daj tragiczny obraz, z ktrego wynika, e lokalne ograniczenia prdkocirespektowane s w znikomym zakresie. Ponad 50% kierowcw przekracza dopuszczalne limityprdkoci, a najgorsza sytuacja panuje na odcinkach przechodzcych przez mae i redniemiejscowocigdzieponad85%kierowcwprzekraczate limity16.Nadmiernabdniedostosowanadowarunkwnadrodzeprdkobyabezporednilubporedniprzyczynwypadkw,wktrychw roku 2011 zgino 1232 osoby (tj. prawie 30% ofiar miertelnych), a 3451 osb byo cikorannych(27,5%oguofiarcikorannych).

Wypadkizwizaneznadmiernprdkocicechujsiznaczniewikszcikoci rednia liczbaofiarmiertelnychprzypadajcychnajedenwypadekwtejgrupiejestoponad25%odwikszaliczbyzabitychprzypadajcychnajedenwypadekogem.

Najwicejofiar miertelnychwypadkwspowodowanychnadmiernprdkoci (40%)mamiejscenadrogachpowiatowych igminnych,25%nadrogachkrajowych,20%nadrogachwojewdzkichi10%nadrogachwpowiatachgrodzkich. Jednak,biorcpoduwagdugo iobcienie ruchem,najwiksze ryzykobyciaofiar miertelnwwynikuwypadku zwizanego znadmiernprdkociwystpujenadrogachkrajowychidrogachwojewdzkich.

Rysunek6.1Rozkadyudziauofiarmiertelnychwwypadkachzwizanychznadmiernprdkocizpodziaemnaelementydrogi,pordobyirodzajobszaru

Strukturaofiarmiertelnychwwypadkach,ktrychprzyczynbyanadmiernaprdkowskazuje,etegorodzajuwypadkiwystpujgwnie(rys.6.1):

16 Gaca S., Jamroz K., Zbczyk K. i inni: Oglnokrajowe studium pomiarw prdkoci pojazdw iwykorzystania paswbezpieczestwa.WramachSPOT.RaportOkresowynr2.Konsorcjum:SIGNALCOKrakwTRAFIKGdaskBITPozna.KrakwGdaskPozna2006

34|S t r o n a

naodcinkachprostych (58%ofiarmiertelnych) ina ukachpoziomych (33%ofiarmiertelnych);ukipoziomenaleyuzna zatem zanajbardziejniebezpieczne elementydrg,poniewaudziadugociukw,wcaejsiecidrg,jestznaczniemniejszyniodcinkwprostych,

wporzedziennejrejestrujesi55%ofiarmiertelnych,a45%wporzenocnej;jednakebiorcpoduwag,ewporzenocnej,ruchstanowiokoo28%ruchudobowego,towaniewnocy istniejewikszeryzykoutratyycia,

61% miertelnych ofiar wypadkw, spowodowanych nadmiern prdkoci, wystpujewobszarach niezabudowanych. Jest to spowodowane tym, e na tych obszarach rozwijane sznaczniewikszeprdkoci.

Rysunek6.2.Rozkadudziauofiarmiertelnychwwypadkachzwizanychznadmiernprdkoci

zpodziaemnarodzajewypadkw

Najczstszymi rodzajamiwypadkw miertelnych zwizanymi znadmiernaprdkoci s (rys.6.2):najechanienadrzewolubsup(43%ofiarmiertelnych),zderzenieczoowe(18%ofiarmiertelnych),wywrceniesipojazdu(11%ofiarmiertelnych).

Czynnikizagroenia

Wysza prdko jazdy powoduje zawenie iwyduenie si pola obserwacji, skrcenie czasu naprzetworzenie informacji i podjcie waciwych decyzji przez kierowc. Wydua si take drogahamowania, a wic maleje szansa na uniknicie zderzenia. W rezultacie dua prdko jazdypowoduje wiksze prawdopodobiestwo wystpienia wypadku i powaniejszych jego skutkw.Jest to spowodowane tym, ew trakcie zderzenia z przeszkod lub innym pojazdemwyzwala siwikszaniszczcaenergia.

Relacj pomidzy zmian redniej prdkoci, a spowodowan tym zmian liczby wypadkwdoskonaleobrazujeupowszechniony i rozwinityw2004 r.przezG.Nilssona tzw. powermodel,zktrego wynika, e ju 5procentowy wzrost redniej prdkoci pojazdu prowadzi do(szacunkowego),10procentowegowzrostu liczbywszystkichwypadkworazdo20procentowegowzrostuliczbywypadkwmiertelnych17.

Liczne dowiadczenia wskazuj, e 90procentowe prawdopodobiestwo bycia ofiar miertelnwypadkudrogowego,wystpujewprzypadku:

17G.Nilsson,TrafficSafetyDimensionsandthePowerModeldoDescribetheEffectofSpeedonSafety,LundInstituteofTechnology,2004

35|S t r o n a

najechanianapieszegolubrowerzystprzyprdkoci>50km/h, zderzeniabocznegopojazdwprzyprdkoci>70km/h, zderzeniaczoowegopojazdwlubnajechanianadrzewoprzyprdkoci>90km/h.

Mimo prowadzenia wielu dziaa, poziom zagroenia powanymi wypadkami jest nadal wysoki.Niewystarczajcaskutecznodotychczasowychdziaawtymzakresiewynikaprzedewszystkimz: chciszybkiegoporuszaniasikierowcwpodrogach, skonnocidoryzykawruchudrogowymiwynikajcegoztegospoecznegoprzyzwolenianajazd

zduprdkoci, maego prawdopodobiestwa wykrycia popenionego wykroczenia, spowodowanego brakiem

powszechnejmoliwocistosowaniametodyautomatycznegonadzorunadprdkoci, niewielkiego jeszcze zakresu stosowania skutecznych rodkw uspokajania ruchu (mae ronda,

garby,zwenia,itp.), bdnychrozwizawprowadzeniudrgtranzytowychprzezmaemiastaiwioski, brakudostatecznejhierarchizacjidrgprzyniekorzystnejstrukturzerodzajowejpotokupojazdw

(samochodyosobowe,samochodyciarowe,cignikiitp.)powodujcejduezapotrzebowanienawyprzedzanie, koczce si bardzo czsto ryzykownymmanewremwyprzedzania iwypadkiemdrogowym.

Priorytetyikierunkidziaa

Diagnoza stanu obecnego oraz dowiadczeniawzorowych podwzgldem troski o bezpieczestworuchu krajw Unii Europejskiej, prowadz do przyjcia dwch priorytetw w filarze Bezpiecznaprdko: Priorytet1Ksztatowaniezachowakierowcwwzakresiejazdyzbezpiecznprdkoci, Priorytet2Usprawnieniesystemuzarzdzaniaprdkoci.

Ksztatowanie zachowa kierowcw w zakresie jazdy z bezpieczn prdkoci ma na celuwychowaniewiadomego ikulturalnegouczestnikaruchudrogowego,respektujcego iszanujcegoprawainnychuczestnikwruchudrogowego.Celtenbdzieosignitygwnieprzezkierunkidziaazwizanezedukacjoraznadzoremnadruchemdrogowym(tabl.6.1).

Usprawnieniezarzdzaniaprdkocimanaceluutrzymanieprdkocipojazdwnadrogachrnejkategorii, zgodnej z prdkoci dopuszczaln przepisami i znakami drogowymi.Racjonalnezarzdzanieprdkocipolegana:

ustanowieniu oglnych i lokalnych limitw prdkoci, biorcych pod uwag rne czynniki(uksztatowaniedrogi,prdkoprojektowa,uytkownicydrg,otoczeniedrogi),

wymuszeniustosowaniasikierujcychpojazdamidoustanowionych limitwprdkocipoprzezzastosowanie: rodkwnadzoruirestrykcji(automatyzacjanadzorunadruchem), rodkw planistycznych i drogowych (uspokajanie ruchu, hierarchizacja drg, separacja

rnychrodzajwruchu).

Cel ten bdzie osignity gwnie przez kierunki dziaa zwizane z edukacj, nadzorem orazinynieriitechnologi(tabl.6.1).

36|S t r o n a

Tablica6.1.PriorytetyikierunkidziaawzakresiefilaruBezpiecznaprdko

PriorytetKierunekdziaa

inynieriaitechnologia nadzr edukacja

Ksztatowaniezachowakierowcwwzakresiejazdyzbezpiecznprdkoci

Wdroenierodkwuspokojeniaruchu. Strefowanieprdkociwobszarach

zabudowy.

WykorzystanieurzdzeITSwspierajcychzarzdzanieprdkoci.

Modyfikacjasystemukaraniakierowcw Zmniejszenietolerancjiprzekroczeprdkoci.

Edukacjaszkolnaksztatujcapostawynegujceprzekraczanieprdkoci;

Wprowadzaniedoszkoleniakierowcwmetodksztatujcychnawykijazdyzbezpiecznprdkoci.

Prowadzeniekampaniiinformacyjnychonadzorzenadprdkoci,wtymtakepromujcychdefensywnystyljazdy.

Zachcaniedojazdyzbezpiecznprdkoci.

Usprawnieniesystemuzarzdzaniaprdkoci

Stworzeniewytycznych,zasadorazdobrychpraktykprojektowaniadrgpodktemprdkoci.

Rozbudowaiprzeksztacaniesiecidrogowejwceluuzyskaniajejhierarchizacji.

Ujednoliceniezasadstosowaniaograniczeprdkoci.

RozbudowaiunowoczenianienadzorunadkontrolprdkociprowadzonegoprzezPolicj

RozbudowasystemuautomatycznegonadzorunadkontrolprdkocidziaajcegopodnadzoremGITD.

Uporzdkowaniekompetencjiinstytucjizajmujcychsinadzoremnadprdkoci.

Komunikowanieopodjtychdziaaniachiichskutkachwzakresieprdkoci.

37|S t r o n a

Uwarunkowaniarealizacjidziaa

Podstawowymi warunkami powodzenia w realizacji dziaa zwizanych z prdkoci s dziaanialegislacyjneiwsparciewynikajcezbadaiwymianydowiadcze.

Dziaanialegislacyjne

Nowelizacjaaktwprawnychodnoszcychsidoprdkocipojazdw,w tymmodyfikacja trybukaranianaruszewruchudrogowymzwizanychznadmiernprdkoci.

Badaniaiwymianadowiadcze

Monitorowanie trendw i zmian zachowa kierujcych w powizaniu z rnymi rodkamioddziaywanianaprdko.

Ocenaskutecznocidziaaizastosowanychrodkwwosiganiucelwzwizanychzprdkoci.

7.Be

Pojazd, jwok. 2%rzadko towarzys

Fakty

Wg ofic2011r.)samochoTranspowPolsce

DlaporawUSwrazzwwpywaj

CzynnikBezpieczpowstaw18 K. Rumeds.L.E

19GUS,Tra20Balke I.wybrany

21FrankeA

ezpiecz

jegowyposa%wypadkwpojazd jestszcymizna

Rysun

cjalnych dan)wPolscebyodw osobortu Samochewynosi12

wnania: reSA11 lat.21

wiekiempojacanabezpi

kizagroenzestwo powania wypad

mar. The RolevansandR.Schansportwynik, Balke M. BaychrodzajwpoA.Przymusnow

znypoja

aenie istanw, a jako jedt gwnprzczcowpyw

nek7.1.Wypa

nych statystyyookoo24owych orazodowego2013lat.

edniwiek sa1Zbadawazdu. Jednocieczestwor

niaojazdw niedkw drogoof Perceptualhwing,Plenumkidziaalnociwadanie strukturojazdwweduwego;SDCMSto

azd

n techniczny,dna z 3 przyzyczynwypwanajegoci

adkizpowodu

ycznych dotmlnpojazdz ponad 3wskazuj, e

amochoduwynika, e reczeniemonruchudrogow

e jest domowych w Po

and CognitivePress,1985. w2011r.;s.137ry ilociowej pgstanunakonowarzyszenieD

, jako jedynayczynw 81padku, choiko.

uniesprawno

tyczcych zawsamochomln samoe w roku 2

w Szwecjiwyednia liczbanazauwaywegojestwi

minujcymolsce. Ma n

e Filters in Ob

7,138 parku samochoiec2009r.;prac

Dystrybutorwi

aprzyczyna2%wypadkczsto jego

citechniczne

arejestrowandowychimochodw ci2009 redni

ynosiprawieistotnychdle imstarsiksza.

problemema to na pe

bserved Behavi

odowego w PocaITSnr6002/ZiProducentw

zdarzeniadw18. Innymstan techni

ejpojazduw2

nych pojazdotorowerw,arowych.19wiek eksplo

e10 lat,w Fabezpieczeszysamoch

z punktuewno wpyw

ior, Human Be

olsce z uwzglZBE;WarszawaCzciMotoryz

38|S

rogowegowmi sowy, stoiczny jest cz

2011r.

w (stan n,wtymoko9 Szacunkioatowanego

Finlandiipstwaustered tym liczba

widzeniaw stae dosk

ehavior in Traf

dnieniem mara,wrzesie201zacyjnych;www

t r o n a

wystpujsunkowoynnikiem

a konieco18mlnInstytutu pojazdu

onad11,ekronieausterek

przyczynkonalenie

ffic Safety,

ek i wieku1r. w.sdcm.pl

39|S t r o n a

pojazdu, jego wyposaenie w elementy wspomagajce kierowc (bezpieczestwo czynne) orazelementychroniceuczestnikwzdarzedrogowych(bezpieczestwobierne).Mimowszystkostalepowinnosiposzukiwaiwprowadzaudoskonaleniawtejdziedzinie.

Stantechnicznypojazdu.

Zgodniezobowizujcymprawem,stantechnicznypojazdw jestokresowosprawdzanywstacjachkontroli pojazdw (SKP). Jednak, jak wykazaa kontrola NIK22 nadzr nad prac SKP jestniedostateczny. Brak jest profesjonalnego monitoringu ich pracy oraz szkole okresowych dladiagnostw i osb nadzorujcych prac SKP. Dodatkowo dwie trzecie urzdze stanowicychobligatoryjnewyposaenieSKPniejestcertyfikowana.

WPolsceproblememjestrwnieniskakulturatechniczna,ktraprzekadasinazaniedbaniastanutechnicznego pojazdw, zwaszcza w zakresie elementw wpywajcych na bezpieczestwo np.hamulcw,owietlenia,amortyzatorw,ukadukierowniczego,cinieniawoponach.

Owietlenie.Owietlenie.Wrdnajczciejwymienianychustereksbrakiwowietleniu(54%).Pozwalatonaokreleniezagadnieowietleniajakopriorytetowychwdziaaniachnarzeczpoprawybezpieczestwaruchudrogowegozwizanychzestanemtechnicznym.Przepisydotyczcewymagatechnicznychdlaowietleniapojazdwnienadajzapostpem technicznym,adodatkowoniskajest wiadomo kierujcych, e nawet prawidowe pod wzgldem formalnym wiata mogniewystarczajcoowietladrog.

Czci zamienne.Kolejnyproblemdotyczy jakoci czci zamiennych stosowanychwpojedzie.Wymagania techniczne, jakie powinny spenia czci i podzespoy stosowane jako zamiennikioryginalnych czci zamiennych, nie s objte przepisami krajowymi, ani europejskimi.Szacujc na podstawie bada czci zamiennych23, ilo znajdujcych si obecniew handlu czcisamochodowychorazrnegorodzajupynweksploatacyjnych,wtymhamulcowych,ktrychjakozagraawsposbbezporednibezpieczestwuuytkowania,wynosipowyej50%.24

Wyposaenie nowoczesne urzdzenia bezpieczestwa. Obecnie wszystkie nowo produkowanesamochody na terenie Unii Europejskiej swyposaonew podstawowe systemy bezpieczestwa,takiejakpasybezpieczestwa,systemABS,czypoduszkapowietrznadlakierowcy.Dodatkowodzikinowoczesnymtechnologiommoliwe jestwyposaaniepojazdwwkolejnesystemywspomagajcekierowcwsytuacjizagroenianadrodze.Umoliwia tounikniciezdarzenia lubograniczenie jegoskutkw zarwno dla kierowcy i pasaerw pojazdu, jak rwnie dla pozostaych uczestnikwruchu.Takimisystemamimogbynp.systemstabilizacjitorujazdy(pomagajcywwyprowadzeniusamochodu z polizgu), system kamer ograniczajcy tzw. martwe pole lub system eCall.Rozwizania te stanowi eSafety System (System eBezpieczestwa). Producenci pojazdwpoddajc stosowane przez siebie rozwizania techniczne ocenom bezpieczestwa walcz o jaknajwysz pozycj w rankingach konsumenckich, np. Euro NCAP, co wpywa na popularyzacjimasowo zastosowania tych rozwizaw nowo sprzedawanych pojazdach.Rwnie samochodyeksploatowanewPolsce,wtymsprowadzonejakouywane(gwniezinnychkrajwUE),wduymstopniu s ju wyposaone w systemy poprawiajce bezpieczestwo ruchu drogowego25, dzikiczemu pojazd moe zmniejsza skutki bdw popenianych przez czowieka, a jego techniczneniedocigniciabywajprzyczyn,takniewieluwypadkw.

22Informacjaowynikach kontrolibezpieczestwa ruchudrogowegowPolsce.NIK,Warszawa,marzec2011 r.,Nrewid.:5/2011/P/10/061/KKT

23zakupionychwsposblosowywsklepachihurtowniachkrajowychdystrybutorwczcimotoryzacyjnych 24Badania ITSw ramachprojekturozwojowegoNrNR10001706/2009p.t.Opracowaniesystemubada iocenyczci,podzespow ipynweksploatacyjnychstosowanychwpojazdachsamochodowychdlazachowaniabezpieczestwa ichuytkowania,finansowanegoprzezNarodoweCentrumBadaiRozwoju

25DammA.+ZespOpracowaniemetodyocenywpywusprowadzanychdoPolskiuywanychsamochodwosobowychnabezpieczestwo ruchu drogowego i emisj zanieczyszcze; Projekt badawczy MNiSW nr N509508238 praca ITSnr9082/ZDO;Warszawa,kwiecie2012.

40|S t r o n a

PriorytetyikierunkidziaaDiagnoza stanu obecnego oraz dowiadczeniawzorcowych krajwUnii Europejskiej prowadz doprzyjciadwchpriorytetwwfilarzeBezpiecznypojazd: Priorytet1Usprawnieniedziaadotyczcychkontrolistanutechnicznegopojazdw, Priorytet2Doskonaleniesystemwbezpieczestwawpojazdach.

Usprawnienie dziaa dotyczcych kontroli stanu technicznego pojazdw ma na celu przedewszystkimzredukowanieryzykapowstawaniawypadkwpowodowanychzymstanemtechnicznympojazdworazzmniejszeniaichcikoci.

Doskonalenie systemw bezpieczestwaw pojazdachma na celuwprowadzanie takich rozwizakonstrukcyjnych, aby pojazd chroni osoby nim jadce lub innych uczestnikw ruchu, zapobiegapopenianiubdwprzezkierujcegoorazminimalizowazagroeniawprzypadkuichpopenienia.

41|S t r o n a

Tablica7.1.PriorytetyikierunkidziaawzakresiefilaruBezpiecznypojazd

PriorytetKierunekdziaa

inynieriaitechnologia nadzr edukacja

Usprawnieniedziaadotyczcychkontrolistanutechnicznego

pojazdw

Wprowadzenienowoczesnychtechnikitechnologiidostacjikontrolipojazdw.

Opracowywanienowoczesnychrozwizamateriaowokonstrukcyjnych,wtymumoliwiajcychprowadzeniewsposbstayweryfikacjstanutechnicznegoczciipodzespow.

Doskonaleniewymagatechnicznychhomologacyjnychieksploatacyjnychwzakresieowietleniapojazdw.

Certyfikacjaobligatoryjnegowyposaeniastacjikontrolipojazdw

Profesjonalnynadzrnadstanemwyposaeniastacjikontrolipojazdwimonitoringichpracy,

Obligatoryjnaweryfikacjawyposaeniaiczcipojazdwwpywajcychnaichbezpieczestwowruchudrogowym,

Wykonywaniewiarygodnych,obiektywnychbadaeksploatacyjnychpojazdw,ktrymkierowcymogzaufa.

Edukacjawzakresieutrzymywanianaleytejsprawnocitechnicznejpojazdwijejwpywunabezpieczestwowszystkichuytkownikwdrg;

Prowadzeniekampaniiinformacyjnychipromujcychutrzymywanienaleytejsprawnocitechnicznejpojazdw,

Popularyzacjawrdkierowcwznaczeniawiatedlabezpieczestwaruchuorazpromocjaowietleniaolepszychwaciwociach,

Szkoleniaokresowedladiagnostw, Szkoleniaokresowedlaosbnadzorujcychstacjekontrolipojazdw.

Doskonaleniesystemwbezpieczestwawpojazdach

Wyposaaniepojazdwwnowoczesneurzdzeniabezpieczestwa.

Wprowadzenienadzorunadprawidowymstosowaniemobowizkowychurzdzebezpieczestwazainstalowanychwpojedzie(np.fotelikidladzieci).

Popularyzacjawrdwacicielipojazdwzasaddziaanianowoczesnychsystemwbezpieczestwapojazdw.

42|S t r o n a

UwarunkowaniarealizacjidziaaPodstawowymiwarunkamipowodzeniawrealizacjidziaazwizanychzbezpieczestwempojazdwsdziaanialegislacyjneiwsparciewynikajcezbadaiwymianydowiadcze.

Dziaanialegislacyjne

Opracowanieprzepiswzakresieprofesjonalnegonadzorunadstanemwyposaeniastacjikontrolipojazdwiorazmonitoringiemichpracy.

Opracowanie wymaga technicznych, ktre zagwarantuj jednoznaczne i obiektywne badaniatechnicznepojazdw.

Opracowanie podstaw prawnych dla wdroenia systemu nadzoru (certyfikacja, homologacja)wprowadzaniadoobrotuhandlowegoistosowaniawpojazdachczcisamochodowychipynweksploatacyjnych.

Badaniaiwymianadowiadcze:

Wprowadzenie do powszechnego uytku technologii obiektywnych bada eksploatacyjnychpojazdwzapomocurzdzeumoliwiajcychprecyzyjneiszybkiepomiaryeksploatacyjne.

Prowadzeniepogbionychbadawypadkwdrogowych26obejmujcychbadaniewpywu stanutechnicznegopojazdwnapowstawaniewypadkw.

Prowadzenie prac rozwojowych dotyczcych poszczeglnych grup wyrobw z zakresuzaawansowanychtechnologiiwytwarzania.

Badania, rozwj i wdroenia pilotaowe inteligentnych systemw transportowych w zakresiewsppracypomidzyurzdzeniami,wktrewyposaonodrogiipojazdy.

Wsppracamidzynarodowa dotyczca doskonalenia regulacji prawnychw zakresie systemwbada i oceny czci zamiennych, pynw eksploatacyjnych oraz udzia w midzynarodowychbadaniach przy pilotaowym wdraaniu nowoczesnych rozwiza bezpieczestwa czynnegoibiernego.

26 zgodnych z metodologi projektu Dakota doskonalenie europejskiego systemu zbierania, opracowywania iudostpniania danych z zakresu bezpieczestwa ruchu drogowego (zebraniew cao bada obezpieczestwie ruchudrogowego)

8.Ra

RatownimienianastpstcechyraSpordpowypadwielupo

Fakty

W 2011wynika,

Badaniagodzinydo szpitukierunkIstotne jwykwalifumoliw

Systeminiezale Pas Krajo

Wewadm

Pastwow ponanajliczniew skalik

atownic

ctwo to dzii rodowisktwem,np.:dtownictwa.licznych dz

dkowej,gdyodmiotw.

rokuna tere71,3%os

wskazuj,eodzdarzeniaala pniejkowanychnajestrwniefikowane d

wiajeszczew

ratownictwnychodsiestwowegoRaowegoSystewntrznych),ministracyjnej

owaStraPoad 450.000ejszgrupskraju, jest to

ctwoi

aaniaw staka, realizowdziaaniasi

ziedzin ratowydotyczy y

renie Polskibzginona

Rys

eranniwwya(powstpn. Jest to tzwautrzymanie"platynoweo jej udziepenispenie

a w PolscebiesystematownictwaemuRatown,ktrydziaajkraju.

oarnawrazinterwencjispordwszo22%udzia

opieka

anach nagegwane w tryprzyrody lub

wniczych, kluycia i zdrow

wwypadkaamiejscuzda

sunek8.1.Wy

ynikuwypadnymzaopatrw. "zota goderannegopre10minut"elania. Niesteniatychzas

e skada siw:MedycznegoiczoGaniczanatrzechp

zinnymijed, wrd ktystkichrodzuwewszys

apowyp

go lub nadzybie natychbdziaaniac

uczowe jestiaposzkodo

achdrogowyarzenia,nato

ypadkimiert

dkwdrogowrzeniu),przedzina",w ktrzyyciuiprzodwypadktety polskisad.

z dwch,

o(znajdujcezego (znajduoziomachad

dnostkamiocrych nageajwzdarzestkich zdarze

padkow

zwyczajnegohmiastowymczowieka ip

ratownictwwanych,ap

ychponiosoomiast28,7%

telnewgwoje

wych,przetraeywajznactrejpowinnzekazaniugokudopodjsystem rat

w ogranic

egosiwkomujcegosiwdministracyjn

chronyprzece zagroenia,stanowiceniachdrogo

wa

zagroenia. Nagopilny trybdzi

womedyczneponadtowym

mier 418%wcigu30

wdztw

ansportowanznieczciejnamieci sopodszpitalciaakcjiratuownictwa p

zonym stop

mpetencjachwkompetencnychodpowi

ciwpoarowea w transpcponad20%owych.Bior

43|S

ycia i zdrozdarzenia biaa topod

e oraz procemaga zaanga

89osb. Ze0dniodwypa

nidoszpitalajnici,ktrzi sekwencjnopiekmunkowejprzpowypadkow

pniu zintegr

hMinistraZdcjachMinistiadajcychst

ejrocznieucporcie drogo%wszystkichcpoduwag

t r o n a

owia orazbdcegostawowe

es opiekiaowania

statystykadku.

awciguzydotarliadziaa

medyczn.zezosobywego nie

rowanych

drowia),raSprawtrukturze

czestniczyowym szagroeg rodzaj

44|S t r o n a

rodkw transportu i zdarze, w ktrych uczestnicz zasoby ratownicze Krajowego SystemuRatowniczoGaniczego, najwikszy udzia w wypadkach drogowych maj samochody osobowe,anastpniesamochodyciarowe.

Sprawniedziaajcysystemratowniczymoeprzyczynisidozmniejszenialiczbyofiarzabitychorazprzyspieszypowrtdozdrowiaofiarrannych.Jednakprzeyciajakimspoddawaneosobywwynikuwypadkwdrogowych,czstorzutujnadalszeichfunkcjonowaniewspoeczestwie.

W Polsce poszkodowany w wypadku drogowym z reguy nie wie, gdzie uzyska informacjeoprzysugujcychmuprawach ipomocy.Ofiarawypadkudrogowegozbytrzadko jest informowanaoinstytucjach rzdowych, samorzdowych czy pozarzdowych, ktre zajmuj si pomoc takimosobom.Czsto jestpozostawiona sama sobie i tylkood inicjatywy jej lub jej rodziny zaley, jakotrzyma pomoc. Niestety, instytucje, ktre maj bezporedni kontakt zposzkodowanym i jegorodzin,niepotrafiwskazaodpowiednichorganizacji,wktrychofiarawypadkudrogowegolubjejrodzinamogabyuzyskafachowpomocprawn,psychologicznimaterialn.

Czynnikizagroenia

1. Obecniedwa funkcjonujce rwnolegle systemy tj.PastwoweRatownictwoMedyczne (PRM)iKrajowy System RatowniczoGaniczy (KSRG) nie swwystarczajcy sposb skoordynowane.Osobne systemy organizacyjne, osobne systemy cznoci, rne standardy sprztu i dziaapowodujnie tylkostratyekonomiczne,aleprzedewszystkimodbijajsinaszybkoci i jakocidziaaratunkowych.

2. PRM iKSRGteoretyczniecilewsppracuj,alewpraktycekoordynacjadziaaodbywasinazasadzie komunikacji telefonicznej dyspozytorw poszczeglnych sub na rnych poziomachzarzdzania(powiatowymlubwojewdzkim).

3. Brak jednolitegonumerupowiadamianiaratunkowego112.Powodujetoopnieniawpodjciuakcjiratowniczej.

4. Brakjednolitegosystemuedukacjiwzakresieudzielaniapierwszejpomocyprzedmedycznej5. Brakstandaryzacjisprztumedycznegowszystkichsub.6. BrakodpowiedniodoposaonychsubOchotniczychStrayPoarnychwsprztspecjalistyczny,co

umoliwiobyszybszedotarciedoposzkodowanego.7. Brak odpowiedniej liczby, dobrze rozmieszczonych Szpitalnych Oddziaw Ratunkowych, taka

sytuacjapowodujewydueniepodjciaspecjalistycznegoleczenia.8. Niedostateczny system informacji o moliwociach uzyskania pomocy (prawnej, materialnej,

psychologicznej,czyspecjalistycznejmedycznej.9. Mimowieluorganizacjipozarzdowychzajmujcychsipomocdlaofiarwypadkwdrogowych,

nie ma sprawnego i spjnego systemu udzielania pomocy poszkodowanym w wypadkachdrogowych.

Priorytetyikierunkidziaa

Przedstawiona diagnoza stanu prowadzi do przyjcia dwch priorytetw w filarze Ratownictwoiopiekapowypadkowa: Priorytet1IntegracjairozwjKrajowegoSystemuRatownictwa Priorytet2Usprawnieniesystemupomocyofiaromwypadkwdrogowych

Integracja i rozwj Krajowego Systemu Ratownictwa ma na celu stworzenie jednego systemuratownictwa na drogach, ktry powinie funkcjonowa w kooperacji z systemami ratowniczymipastw ssiadujcych zPolskaoraz systemami ratowniczymi innychgazi transportu (kolejowego,lotniczego, wodnego i morskiego), a to powinno przeoy si na szybsz i sprawniejsz pomocposzkodowanym w wypadkach drogowych. Cel ten bdzie osignity gwnie poprzez kierunkidziaazwizanychzedukacj,inynieriitechnologi.

45|S t r o n a

Usprawnienie systemu pomocy ofiarom wypadkw drogowych ma na celu uatwienieposzkodowanymwdotarciudo informacji dotyczcej formpomocyorazsprawniejszegouzyskaniatejpomocy.Cel tenbdzie zrealizowany gownieprzez kierunkidziaa zwizane zedukacj,orazinynieriitechnologi.

46|S t r o n a

Tablica8.1.PriorytetyikierunkidziaawzakresiefilaruRatownictwoiopiekapowypadkowa

PriorytetKierunekdziaa

inynieriaitechnologia nadzr edukacja

IntegracjairozwjKrajowegoSystemuRatownictwa

UsprawnieniejednolitegoSystemPowiadamianiaRatunkowegodlanumeru112

Wprowadzeniejednolitego(skutecznego)systemucznociradiowejwszystkichsub

Rozwjsystemuecall PowszechnestosowaniesystemwGPS

wpojazdachwszystkichsubratowniczych

Rozwjjednostekochronyzdrowiaprzeznaczonychdoleczeniacikichobraeimedycznejrehabilitacjipowypadkowej

Rozwjorodkwintegrujcychdziaaniarehabilitacjipowypadkowejpoczonejzudzieleniempomocypsychologicznej,aktywnociruchowejikulturalnoedukacyjnej

Koordynacjaaktualnegoprofesjonalnegodziaaniasystemwratowniczych.(RozwjCPRw)

Doposaeniepodmiotwbiorcychudziawratownictwienadrogachwsprztratowniczy

Nadzrnad: optymalnorganizacjsiirodkw, prawidowociprocedur

zintegrowanychdziaasubipodmiotwratowniczych,

wsppracorganw,samorzdw,inspekcjiiinnychpodmiotw,

usuwaniembarierdrogowychdlasubipodmiotwratowniczych

dziaaniamizwizanymizorganizacjpomocypowypadkowej.

Standaryzacja(ujednolicenie)zasadiprocedurmedycznychdlaratownictwa:

powrtdokoncepcjistandarduprocedurmedycznychdlaratownikwKSRG,

okrelenieprawiobowizkwmedycznychdlaratownikwKSRG,

doprowadzeniedookreleniastandarduobowizkwratownikwmedycznych.

Szkolenieicertyfikacjaczonkwsub(policjantw,straakw,funkcjonariuszystraygranicznej,inspektorwtransportudrogowego)wzakresiekwalifikowanejpierwszejpomocy.

Szkoleniedzieciimodzieyszkolnejwzakresiepierwszejpomocy

Efektywneszkoleniewzakresiepierwszejpomocyosbodbywajcychkursynaprawojazdy.

Edukacjaspoeczestwawramachobowizkowychkurswpracowniczych.

Edukacjaratowniczawewszystkichzawodachmedycznych.

Standaryzacja(ujednolicenie)egzaminwicertyfikacjiuprawnieratowniczych.

Utworzeniesystemupowszechnejedukacjispoeczestwawzakresieudzielaniapierwszejpomocymedycznej

Usprawnieniesystemupomocyofiaromwypadkwdrogowych

BudowaCentrumPomocyOfiaromwypadkwdrogowych

Utworzeniebazydanychopodmiotachzajmujcychsipomocofiarwypadkw

Nadzriwsppracaztowarzystwamiubezpieczeniowymi

Kampaniespoeczneinformujceoprawachofiarwypadkwdrogowychimoliwociachuzyskaniapomocy

Szkoleniadlasubwzakresieumiejtnociprzekazywaniainf.omierci

47|S t r o n a

Uwarunkowaniarealizacjidziaa

Podstawowymiwarunkami powodzeniaw realizacji dziaa zwizanych z ratownictwem i pomocposzkodowanymwwypadkachsdziaanialegislacyjne.Dziaanialegislacyjne

Nowelizacjaustawydotyczcajednolitegosystemuratownictwanadrogach

Badaniaiwymianadowiadcze:

Badanieloswofiarwypadkwdrogowych Doskonaleniewsppracysubipodmiotwratowniczychwprocesie:

przygotowaniacaejinfrastrukturydodziaaratowniczychnadrogach, organizacjiwsplnychwiczedlasubipodmiotwratowniczych, powiadamianiaiwspdziaanianamiejscachzdarze(pojedynczych,mnogichimasowych)

Stworzenie systemu zbierania precyzyjnych statystyk w zakresie caego procesu ratowniczegoiopiekipowypadkowej.

Badania rodzaju zagroe i ich lokalizacji oraz opracowanie metody doboru potencjau subratowniczychdotychzagroe

Inneuwarunkowania

Wymianadowiadczemidzykrajowymisystemamiratowniczymiorazzinnymikrajami

48|S t r o n a

9.Systemzarzdzaniabezpieczestwemruchudrogowego

Proces poprawy bezpieczestwa wymaga zastosowania si do trzech, nastpujcych po sobieipowizanychzesobelementw:(1)funkcjezarzdzaniainstytucjonalnego(2)konkretnedziaania(interwencje),(3)rezultaty.Dopodstawowychfunkcjizarzdzaniainstytucjonalnegonale:1. koordynacja,2. legislacja,3. finansowanieizapewnianiezasobw,4. promocjaikomunikacja,5. monitoringiocena,6. badania,rozwjoraztransferwiedzy.

Jak wskazuje ocena diagnostyczna istniejcego systemu zarzdzania bezpieczestwem ruchudrogowego, kada z tych funkcji wymaga usprawnienia pod ktem realizacji dziaa ujtychwrozdziaach 4, 5, 6, 7, 8. Funkcje te s sprawowane w rnych proporcjach w zalenoci odkonkretnejinstytucjiiodszczeblaadministracjipublicznej.

Usprawnienie struktur organizacyjnych bezpieczestwa ruchu drogowegoikoordynacji

Instytucjawiodca. Rola instytucji wiodcej powinna przypada Krajowej Radzie BezpieczestwaRuchuDrogowego.AbyjnaleyciespeniaKrajowaRadzieBezpieczestwaRuchuDrogowegomusiprzedewszystkim: skuteczniepeniobowizkikoordynacyjne,

poziome midzy Krajow Rad Bezpieczestwa Ruchu Drogowego, a poszczeglnymiresortami i jednostkami nadzorowanymi przez resorty, np. podczas prac nad ProgramamiRealizacyjnymi (patrz: Rozdzia10), czy tepracnad konkretnymi interwencjami zawartymiwtychprogramach.,

pionowe midzy Krajow Rad Bezpieczestwa Ruchu Drogowego oraz instytucjamizarzdzajcymibezpieczestwem ruchudrogowegonapoziomiewojewdzkim,powiatowymigminnym,spoecznociamilokalnymi,przedsibiorstwamiiorganizacjamipozarzdowymi,

wyznaczakierunkiwzakresiebezpieczestwadrogowego, rozbudowazapleczaeksperckie, peniwiodcarolwpromocjikomunikacjiProgramuidziaaniachwzakresieedukacjiikampanii

spoecznych, dba o odpowiednie i stabilne finansowanie dla systemu bezpieczestwa ruchu drogowego

wPols