PROJECT: Η Α Η ΓΙ Η Ω Χ Ι ΓΕ Ωphotodentro.edu.gr/oep/bitstream/8532/619/1/project.pdf · 2018-06-21 · προσπάθειά διερε `νησης του νοήματος

PROJECT: ΤΟ ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ ΓΙΟΡΤΗΣ ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ

Κρυσταλλία Γεωργοπούλου, ΠΕ01

ΣΧΟΛΕΙΟ

Πρότυπο Γυμνάσιο Ιωνιδείου Σχολής

Πετρούπολη, 17-06-2018

v2.0 Σελίδα2από43

1. Συνοπτική περιγραφή της ανοιχτής

εκπαιδευτικής πρακτικής

Με αφορμή:

το νέο Αναλυτικό πρόγραμμα (Α.Π.) στα Θρησκευτικά και συγκεκριμένα τις:

• Θεματικές Ενότητες (Θ.Ε) 2, «Ποιος είναι ο Θεός των χριστιανών; “Τίνα με λέγουσιν

οι άνθρωποι είναι;”»,

• Της Θ.Ε. 3 «Ποιος είναι ο άνθρωπος;»

• της Θ.Ε 4 «Εμείς και οι “άλλοι”», η οποία περιλαμβάνει την παραβολή του

Σπλαχνικού Σαμαρείτη και της

• Θ.Ε. 5 «Διάσπαση και αντιπαλότητα στις Θρησκείες», η οποία αναφέρεται στη

διάσπαση Ιουδαίων –Σαμαρειτών

Με αφορμή τον σχεδιασμό και την υλοποίηση της Χριστουγεννιάτικης

γιορτής, η οποία κάθε χρόνο πραγματοποιείται στα περισσότερα σχολεία

του τόπου μας

γεννήθηκε η ιδέα δημιουργίας ενός project διάρκειας δυόμιση μηνών, το οποίο

καλύπτοντας ένα σημαντικό μέρος της διδακτέας ύλης του νέου Α.Π. στα Θρησκευτικά

της Β΄ Γυμνασίου θα μπορούσε να τροφοδοτήσει και την υλοποίηση της σχολικής γιορτής

των Χριστουγέννων. Το κίνητρο για τη δημιουργία αυτού του project υπήρξε η

προσπάθειά διερεύνησης του νοήματος της γιορτής των Χριστουγέννων. Γιατί αυτή η

γιορτή προκαλεί τόση χαρά σε όλον τον κόσμο για πάνω από δύο χιλιάδες χρόνια; Τι

άλλαξε με τη γέννηση του Ιησού; Γιατί το κυρίαρχο συναίσθημα της γιορτής, που είναι η

χαρά, παραμένει αν και ο τρόπος εορτασμού μεταβάλλεται από τόπο σε τόπο και από

εποχή σε εποχή;

Τα είδη των κειμένων & εργασιών που καλούνται οι μαθητές να παραγάγουν είναι τα

εξής:

Εννοιολογικοί χάρτες

Οπτικοποιημένα κείμενα στον επεξεργαστή κειμένου με τη χρήση του

εργαλείου «σχήματα»

Κόμικ: α) αφήγηση των συναντήσεων του Ιησού με τη Σαμαρείτισσα & τον

Ζακχαίο β) αφήγηση του θαύματος της θεραπείας του εκ γενετής τυφλού


από διαφορετικούς χαρακτήρες γ) Η απόφαση του Πόντιου Πιλάτου να

οδηγήσει σε δίκη τον Ιησού δ) Ο διάλογος του Νικόδημου με τον Ιησού

Συμπλήρωση φύλλου εργασίας

Ψηφιακό κολάζ

Δημιουργία λεζάντων

Δημιουργία σύντομων Παρουσιάσεων (Powerpoint)

Επινόηση τρόπου αφήγησης των γεγονότων της γέννησης του Χριστού

Δημιουργία ημερολογίου εορτασμού των Χριστουγέννων με τη χρήση του

εργαλείου «Πίνακας» στον επεξεργαστή κειμένου

Συγγραφή θεατρικού δρώμενου

Η γραπτή επικοινωνία σε εκπαιδευτική πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης.

Η σημαντικότερη δυσκολία που σημειώθηκε κατά την προσπάθεια

υλοποίησης μέρους μόνο του project αφορούσε τη μη εξοικείωση των

μαθητών με Προγράμματα διαδικασίας. Οι μαθητές ήταν συνηθισμένοι σε

έναν πιο παθητικό τρόπο μάθησης με αποτέλεσμα αρχικά να ολιγωρούν

και να χάνεται πολύτιμος χρόνος. Παρόλα αυτά γρήγορα ανταποκρίθηκαν

με χαρά και ενθουσιασμό στις ανατεθείσες σε αυτούς εργασίες. Ιδιαίτερα

προβλήματα στη χρήση των ψηφιακών εργαλείων δεν παρατηρήθηκαν.

Εντούτοις υπήρξε πολλές φορές αδυναμία να εστιάσουν στο ουσιώδες.

Χρειάστηκε σε αυτές τις περιπτώσεις η παρέμβαση της εκπαιδευτικού και η

χρήση της μετωπικής διδασκαλίας, η οποία λειτουργούσε ως «σκαλωσιά»

για τα παραγόμενα έργα. Προβλήματα πειθαρχίας δεν υπήρξαν καθώς το

ενδιαφέρον των μαθητών ήταν σε όλη τη διάρκεια του project αμείωτο και

η στάση τους απέναντι στο μάθημα θετική. Κατά την επικοινωνία μας μέσω

της ηλεκτρονικής τάξης πάντα ανταποκρίνονταν άμεσα οι περισσότεροι

μαθητές και πάντα με θετικά σχόλια. Σε κάθε μάθημα με περίμεναν με

ανυπομονησία είτε γιατί ήθελαν να παρουσιάσουν τις εργασίες τους είτε

γιατί ήθελαν να μάθουν με τι ακριβώς θα ασχοληθούμε. Γενικά το κλίμα

ήταν θετικό, τα παιδιά ζωηρά, χαρούμενα και κινητοποιημένα.

2. Σχεδιασμός της ανοιχτής εκπαιδευτικής

πρακτικής

2.1 Στοιχεία σχεδιασμού

Καθώς η απάντηση στο βασικό ερώτημα γιατί η γιορτή των Χριστουγέννων σηματοδοτεί

τόση χαρά στον κόσμο απαιτεί μια ολιστική προσέγγιση του θέματος και κατά συνέπεια


είναι μια χρονοβόρα διαδικασία, υπήρξε η σκέψη να συνδεθεί με τη διδακτική ύλη της Β΄

Γυμνασίου ώστε να αξιοποιηθεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο ο διδακτικός χρόνος. Τα

καινοτομικά στοιχεία της συγκεκριμένης διδακτικής παρέμβασης είναι τα ακόλουθα:

1. Χρήση της μεθόδου project

2. Ολιστική, διαθεματική, διεπιστημονική προσέγγιση του θέματος (συνδέεται το

μάθημα με τη μουσική, την ποίηση, τη ζωγραφική και τα Αρχαία Ελληνικά και την

Πληροφορική). Επιπλέον εφαρμόζεται η διδακτική αρχή του συσχετισμού της

διδασκαλίας με την καθημερινή ζωή κάνοντας τη διδασκαλία πιο ενδιαφέρουσα

καθώς και οι αρχές της συνολικότητας και της συνέχειας, οι οποίες θεωρούνται

σημαντικές για τη διαθεματική προσέγγιση της διδακτικής διαδικασίας1.

3. Ανάπτυξη δεξιοτήτων αναζήτησης, εύρεσης αξιολόγησης και χρήσης της

πληροφορίας αξιοποιώντας το διαδίκτυο και τις μηχανές αναζήτησης.

4. Άσκηση στη συνεργατική διερεύνηση/αναζήτηση και στη παραγωγή γραπτού

λόγου

5. Εξοικείωση με κάποια ψηφιακά εργαλεία και να παρουσίαση στην ολομέλεια της

τάξης των αποτελεσμάτων των εργασιών της ομάδας τους. Ειδικότερα χρήση

κάποιων ψηφιακών εργαλείων, τα οποία χρησιμοποιούνται ευρύτατα στην

καθημερινή ζωή ( εισαγωγή πίνακα στον επεξεργαστή κειμένου, χρήση του

εργαλείου «Σχήματα» του «Επεξεργαστή κειμένου», δημιουργία κόμικ με τη

βοήθεια του ψηφιακού εργαλείου “Toondoo”, δημιουργία εννοιολογικού χάρτη με

τη βοήθεια του ψηφιακού εργαλείου popplet, χρήση της ψηφιακής εκπαιδευτικής

πλατφόρμας επικοινωνίας Edmodo, δημιουργία ενός ψηφιακού κολάζ με

φωτογραφίες, σκίτσα, εικόνες, βίντεο κείμενα ή και προσωπικές δημιουργίες

συνοδευόμενα από αντίστοιχες λεζάντες που να απεικονίζουν τον τρόπο

εορτασμού των Χριστουγέννων σήμερα με το ψηφιακό εργαλείο web2 Gloster,

δημιουργία παρουσιάσεων στο Πρόγραμμα Παρουσιάσεων «powerpoint» με

σκοπό τον ψηφιακό γραμματισμό των μαθητών.

1 Σύμφωνα με την αρχή της συνολικότητας ό,τι διδάσκεται πρέπει να αποτελεί ολότητα, η οποία έχει λογική δομή

και συνεκτική εσωτερική διάρθρωση. Γνώσεις που προσφέρονται κατά τρόπο ανάκατο και δεν είναι οργανωμένες

σε ένα ενιαίο «όλον» δε γίνονται εύκολα κτήμα των διδασκομένων. Κασσωτάκης, Τόμος Β΄, Μάθηση, σελ. 178,

179.

Λαμβάνοντας υπόψη τη θεωρία του Ausubel διαπιστώνεται ότι το συγκεκριμένο project επιτρέπει την οργάνωση

της ύλης με τέτοιο τρόπο ώστε να αντιληφθεί ο μαθητής τις σχέσεις που υπάρχουν ανάμεσα στα γνωστικά στοιχεία

που την απαρτίζουν και τον διευκολύνουν να τα εντάξει σε ένα οικείο γνωστικό σύστημα έτσι ώστε να μπορεί να τα

αφομοιώσει και να τα ανακαλεί εύκολα. Με αυτόν τον τρόπο επιτυγχάνεται η ολοκληρωμένη συσχέτιση των

επιμέρους στοιχείων της ύλης ώστε οι μαθητές να κατανοούν με πληρότητα τα όσα γράφονται. Βλ. Κασσωτάκης,,

Τόμος Α΄, σελ. 155, 157


Οι βασικοί άξονες του σκεπτικού της συγκεκριμένης διδακτικής παρέμβασης ήταν οι εξής:

Οι μαθητές

α) να μάθουν πράττοντας.2

β) να εξοικειωθούν με τη χρήση ψηφιακών εργαλείων, τα οποία αξιοποιούν για να

υπηρετήσουν τη μάθηση και την υλοποίηση διδακτικών στόχων

γ) να παράγουν το δικό τους τέχνημα ώστε να αντιληφθούν και να συναισθανθούν την

αξία της δημιουργικότητας

δ) να συνειδητοποιήσουν την αξία και σημασία της συνεργασίας

2.2 Διδακτικοί στόχοι

Στόχοι σχετικοί με το γνωστικό αντικείμενο:

2 "Κονστρουκτιονισμός σημαίνει να δίνεις στα παιδιά καλά πράγματα να κάνουν έτσι ώστε να μπορούν να μάθουν

κάνοντας πολύ καλύτερα απ' ό,τι μπορούσαν πριν" (Papert, 1980)... Με έναυσμα τη βάση του εποικοδομητισμού

όπου η διαδικασία της μάθησης προσεγγίζεται ως μαθαίνω-φτιάχνοντας (learning-by-making), ο ενδιαφερόμενος

καλείται και ενθαρρύνεται να επεξεργαστεί, να κατασκευάσει προσωπικά την έννοια του εποικοδομητισμού... "O

Κονστρουκτιονισμός προτείνει ότι οι μαθητευόμενοι κατασκευάζουν νέες ιδέες όταν ενεργά ασχολούνται με τη

δημιουργία εξωτερικής κατασκευής -μπορεί ένα ρομπότ, ένα ποίημα, ένα κάστρο στην άμμο, ένα πρόγραμμα στον

υπολογιστή- πάνω στις οποίες αναστοχάζονται και μοιράζονται με άλλους. Έτσι ο κονστρουκτιονισμός εμπλέκει

δυο διαπλεκόμενους τύπους κατασκευής: την οικοδόμηση της γνώσης στο πλαίσιο οικοδόμησης κατασκευών με

προσωπικό νόημα. (Kafai & Resnick, 1996, Constructionism in practice).

Οι νέες τεχνολογίες παρέχουν την ευκαιρία μάθησης δίνοντας νέες δυνατότητες για άτομα κάθε ηλικίας να

φανταστούν και να πραγματοποιήσουν σύνθετα έργα μέσω των οποίων αποκτούν μία ευρείας κλίμακας σημαντική

γνώση. Βλ. http://users.sch.gr/glezou/yliko/constructionism.htm


1. Να εξηγούν τη διαχρονική ακτινοβολία του προσώπου του Ιησού μέσα από τη

διδασκαλία του και από κάποια περιστατικά της ζωής του (περιλαμβάνεται στα Π.Μ.Α. του

νέου Α.Π. των Θρησκευτικών στη Θ.Ε. 2) αλλά και μέσα από τη διήγηση της γέννησης του

Ιησού καθώς και των γεγονότων, τα οποία προηγούνται και έπονται και να συνδέσουν τη

γέννησή του με τις προεκτάσεις της στις ζωές των ανθρώπων διαχρονικά.

2. Να διακρίνουν την ποικιλία των απόψεων των ανθρώπων της εποχής του Ιησού γύρω

από το πρόσωπό του διαμορφώνοντας προσωπική άποψη για το γεγονός «Χριστός» και να

εξηγούν, γιατί αντιμετωπίζεται ως «σημείον αντιλεγόμενον»

[(περιλαμβάνεται στα Π.Μ.Α. του νέου Α.Π. των Θρησκευτικών στη Θ.Ε. 2) Γραμματείς,

Φαρισαίοι, λαός, περιθωριοποιημένοι]

3. Να αναλύουν πτυχές της ζωής και της διδασκαλίας του Χριστού και να

επιβεβαιώνουν τον ανατρεπτικό, απελευθερωτικό και θεραπευτικό χαρακτήρα τους για τη

ζωή (περιλαμβάνεται στα Π.Μ.Α. του νέου Α.Π. των Θρησκευτικών στη Θ.Ε. 2) συνδέοντας

όλα τα παραπάνω με τον χαρμόσυνο χαρακτήρα της γιορτής των Χριστουγέννων.

4. Να εξετάζουν την κοινωνική σημασία της διδασκαλίας του Ιησού (περιλαμβάνεται

στα Π.Μ.Α. του νέου Α.Π. των Θρησκευτικών στη Θ.Ε. 2).

5. Να ερμηνεύουν και να εξηγούν τις ανθρωπομορφικές εικόνες και μεταφορές

της βιβλικής διήγησης για τη δημιουργία και πτώση του ανθρώπου και να εξηγούν με δικά

τους λόγια τη θεολογική και ηθική σημασία της (περιλαμβάνεται στα Π.Μ.Α. του νέου Α.Π.

των Θρησκευτικών στη Θ.Ε.3)

6. Να προσδιορίσουν και να αξιολογούν τις συνέπειες της εσωτερικής διάσπασης και

της αντιπαλότητας σε άλλες θρησκείες και να εντοπίσουν ένα παράδειγμα παρέκκλισης

θρησκείας από την πνευματική της αποστολή διαπιστώνοντας την αντινομία ανάμεσα στη

διδασκαλία και στην πράξη (περιλαμβάνεται στα Π.Μ.Α. του νέου Α.Π. των Θρησκευτικών

στη Θ.Ε. 5).

7. Να εξηγούν, γιατί τα Χριστούγεννα είναι μια από τις πιο χαρμόσυνες γιορτές των

χριστιανών και τις προεκτάσεις της γέννησης του Χριστού στις ζωές των ανθρώπων

διαχρονικά.

8. Να συσχετίσουν τον τρόπο εορτασμού των Χριστουγέννων με το πραγματικό νόημα

της γιορτής εντοπίζοντας τις αναντιστοιχίες και αστοχίες που υπάρχουν

9. Να ανακαλέσουν στη μνήμη τους τη βασική διδασκαλία και τις πράξεις του Ιησού

που δείχνουν τον τρόπο ζωής που προτείνει και να συσχετίσουν όλα τα παραπάνω με έργα

τέχνης και με στίχους από χριστουγεννιάτικα κάλαντα και τραγούδια


Στόχοι σχετικοί με δεξιότητες που αφορούν στο γνωστικό αντικείμενο:

1. Να εκφράζουν σκέψεις και προβληματισμούς γύρω από το ζήτημα της ετερότητας

και να αναγνωρίζουν τη σημασία και την εμβέλεια της χριστιανικής διδασκαλίας για

τον ξένο και τον άλλο ως αδελφό (περιλαμβάνεται στα Π.Μ.Α. του νέου Α.Π. των

Θρησκευτικών στη Θ.Ε.

2. Να εξασκηθούν στη χρήση της Καινής Διαθήκης και να έρθουν σε επαφή με το

κείμενο της στο πρωτότυπο εντοπίζοντας χωρία που αφορούν τη γέννηση του Ιησού

και τα γεγονότα γύρω από αυτήν εκφράζοντας και τη δική τους οπτική στα

γεγονότα της γέννησης του Χριστού και επιχειρώντας και τη μεταγραφή του

κειμένου της Καινής Διαθήκης.

3. Να διευρύνουν τα αξιολογικά τους κριτήρια εξετάζοντας τις προσωπικές εμπειρίες

και του ηθικούς προβληματισμούς μέσα από το πρίσμα της διδασκαλίας του Ιησού

(περιλαμβάνεται στα Π.Μ.Α. του νέου Α.Π. των Θρησκευτικών στη Θ.Ε. 2).

4. Να παράγουν γραπτό λόγο (Θεατρικό κείμενο) και να εξοικειωθούν με το κειμενικό

είδος του Προγράμματος παρουσιάσεων.

5. Να κατασκευάσουν το ημερολόγιο εορτασμού των Χριστουγέννων ώστε να

αντιληφθούν ότι ο εορτασμός των Χριστουγέννων δεν είναι απλά μια ανάμνηση ενός

γεγονότος αλλά εμπειρία που κάθε χρόνο ζει ο χριστιανός με σκοπό τη μεταμόρφωση

της ζωής του και του κόσμου.

6. Η γιορτή των Χριστουγέννων να αποτελέσει αφετηρία προβληματισμού σχετικά με

το κατά πόσο ο σύγχρονος άνθρωπος και ιδιαίτερα οι χριστιανοί ανταποκρίνονται

σήμερα στον τρόπο ζωής που έδειξε και για τον οποίο μίλησε ο Ιησούς.

Στόχοι σχετικοί με τη χρήση της τεχνολογίας:

1. Ο ψηφιακός γραμματισμός (ιστοδιερεύνηση, δημιουργία θερμών

λέξεων/αντικειμένων, δημιουργία ηλεκτρονικού ημερολογίου με τη χρήση πίνακα

στον επεξεργαστή κειμένου, χρήση του προγράμματος παρουσιάσεων, εργασία σε

περιβάλλοντα ασύγχρονης επικοινωνίας, δημιουργία νοητικών χαρτών με τη χρήση

ψηφιακών εργαλείων web2 ). Να αναπτύξουν δεξιότητες αναζήτησης, εύρεσης και

αξιολόγησης πληροφοριών αξιοποιώντας το διαδίκτυο και τις μηχανές αναζήτησης.

Στόχοι σχετικοί με τις κοινωνικές δεξιότητες (π.χ. διαπραγμάτευση, συνεργασία, διάλογος,

ενσυναίσθηση, συμμετοχή σε ομάδα, ανάληψη ρόλων, κ.λπ.) :


1.Να συναισθανθούν τη δίχως όρια αγάπη του Χριστού προς τον άνθρωπο (περιλαμβάνεται

στα Π.Μ.Α. του νέου Α.Π. των Θρησκευτικών στη Θ.Ε. 2)

2. Να μπαίνουν στη θέση των ανθρώπων, οι οποίοι τον συνάντησαν και να εκφράζουν

σκέψεις και συναισθήματα (περιλαμβάνεται στα Π.Μ.Α. του νέου Α.Π. των Θρησκευτικών

στη Θ.Ε. 2).

3. Να αναπτύξουν ομαδοσυνεργατικές δεξιότητες.

3. Πραγματοποίηση της ανοιχτής

εκπαιδευτικής πρακτικής

3.1 Περιβάλλον – πλαίσιο

Η κάθε τάξη είχε υπολογιστή συνδεδεμένο με το διαδίκτυο καθώς και βιντεοπροβολέα.

Επιπλέον όλοι οι μαθητές είχαν ατομικό υπολογιστή και πρόσβαση στο διαδίκτυο ώστε

να μπορούν να λαμβάνουν τα μηνύματα που τους αποστέλλονταν μέσω της

ηλεκτρονικής τάξης και να είναι σε θέση να ετοιμάζουν τις εργασίες τους ηλεκτρονικά και

να τις αποστέλλουν στην ηλεκτρονική τάξη. Επιπλέον στο σχολείο υπάρχει όμιλος

Θεάτρου και χορωδία, τα οποία μπορούν να λειτουργήσουν επικουρικά στην παρουσίαση

του δρώμενου κατά τη σχολική γιορτή των Χριστουγέννων.


3.2 Ηλικιακή ομάδα

To project πραγματοποιήθηκε σε τέσσερα τμήματα της Β Γυμνασίου και συμμετείχαν

συνολικά 104 μαθητές εκ των οποίων οι 49 ήταν μαθήτριες και οι 55 μαθητές. Η

πλειοψηφία των μαθητών ήταν ελληνικής εθνικότητας με εξαίρεση 4 μαθητές, οι οποίοι

στην πλειοψηφία του έχουν πολύ καλές μαθητικές επιδόσεις και διαβιούν σε αστικό

περιβάλλον.

3.3 Πρότερες γνώσεις και διάρκεια εφαρμογής

Οι μαθητές ήταν εξοικειωμένοι με τη χρήση ηλεκτρονικής τάξης και με τη χρήση του

προγράμματος παρουσιάσεων. Οι γνώσεις τους σε σχέση με το γνωστικό αντικείμενο

ήταν περιορισμένες και από ό,τι μου είπαν δεν είχαν έως τώρα εργαστεί με παρόμοιο

τρόπο στο συγκεκριμένο μάθημα. Χρειάστηκαν 11 εβδομάδες με 2 διδακτικές

ώρες/εβδομάδα για να ολοκληρωθεί το συγκεκριμένο project, δηλ. σχεδόν όλο το πρώτο

τετράμηνο.


3.4 Αναλυτική περιγραφή της πραγματοποίησης της

ανοιχτής εκπαιδευτικής πρακτικής

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 1: [ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΙΗΣΟΥΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΥΣ]

Διάρκεια: (1 διδακτική ώρα)

Είδος δραστηριότητας: (δημιουργία εννοιολογικού χάρτη)

Οργάνωση τάξης: ( εργασία σε ομάδες)

Ρόλος του διδάσκοντα: (ενθαρρυντικός, υποστηρικτικός, συμβουλευτικός,

συντονιστικός, διαμεσολαβητικός)

Σύνδεση με τον διδακτικό στόχο: Επιτυγχάνονται οι στόχοι: Α)Ο 3ος από τους στόχους

που σχετίζονται με την απόκτηση δεξιοτήτων Β) Ο 1ος στόχος που σχετίζεται με τον

ψηφιακό εγγραματισμό των μαθητών και συγκεκριμένα με την κατασκευή νοητικού

χάρτη με τη χρήση ψηφιακού εργαλείου web2 Γ) Ο 1ος & 3ος από τους στόχους που

σχετίζονται με τις κοινωνικές δεξιότητες

Ψηφιακό εκπαιδευτικό περιεχόμενο: (Εννοιολογικοί χάρτες, «popplet»,

http://popplet.com, Edmodo, Εκπαιδευτική πλατφόρμα επικοινωνίας,

https://www.edmodo.com/home ή ηλεκτρονικού ταχυδρομείου)

Περιγραφή: Αφορμή για την ενασχόληση μας με το Project θα μπορούσε να αποτελέσει η

Θ.Ε. 2 της Β΄ Γυμνασίου με τίτλο «Ποιος είναι ο Θεός των χριστιανών; “Τίνα με λέγουσιν οι

άνθρωποι είναι;”». Χρησιμοποιώντας την τεχνική της ιδεοθύελλας3 και τον τίτλο της Θ.Ε.

απευθύνεται στους μαθητές το ερώτημα ζητώντας τους να φανταστούν ότι τους το

απευθύνει ένα παιδί της ηλικίας τους, το οποίο έχει ζήσει έως τώρα σε μια χώρα όπου δεν

είχε την εμπειρία της επαφής με τη χριστιανική θρησκεία (π.χ. Κίνα). Οι απαντήσεις των

μαθητών καταγράφονται στον πίνακα και η διδάσκουσα αξιοποιώντας τις απαντήσεις

επισημαίνει ότι ο Ιησούς είναι για τους χριστιανούς το δεύτερο πρόσωπο της Αγίας

Τριάδας, το οποίο έλαβε σάρκα, έγινε άνθρωπος για να δείξει στους ανθρώπους ποιος

είναι ο Θεός και να τους προτείνει έναν τρόπο ζωής, ο οποίος αρμόζει στην ανθρώπινη

φύση. Αυτή η διαπίστωση καταγράφεται στο τετράδιο των μαθητών. Ως εργασία στο

σπίτι θα μπορούσε να τους ανατεθεί η δημιουργία εννοιολογικού χάρτη, ο οποίος θα

απαντά στο ερώτημα ποιος είναι ο Θεός των χριστιανών με τη βοήθεια του ψηφιακού

εργαλείου «popplet». Επισημαίνεται στους μαθητές ότι σε αυτήν τη Θ.Ε. θα

διερευνήσουμε και θα αξιολογήσουμε κάποια σημεία της διδασκαλίας του Ιησού και

3 Οδηγός εκπαιδευτικού, σελ. 111

http://popplet.com/

https://www.edmodo.com/home


κάποια περιστατικά από τη ζωή του ώστε να διαμορφώσουν προσωπική άποψη για το

γεγονός «Χριστός» 4 . Αφιερώνεται χρόνος για την επίδειξη στους μαθητές του

συγκεκριμένου ψηφιακού εργαλείου ώστε να εργαστούν με μεγαλύτερη ευκολία κατ’

οίκον. Τους προτείνεται η εργασία που τους ανατέθηκε από για το σπίτι να γίνει, εφόσον

το επιθυμούν, ομαδικά με τη χρήση της εκπαιδευτικής πλατφόρμας edmodo ή με την

ανταλλαγή ηλεκτρονικών μηνυμάτων.

Αποτελέσματα της δραστηριότητας: Οι μαθητές είναι σε θέση να κατανοήσουν και να

διατυπώσουν τι είναι ο Ιησούς για τους Χριστιανούς.

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 2: [ΟΙ ΑΠΟΨΕΙΣ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ ΤΟΥ ΙΗΣΟΥ ΓΙΑ ΤΟΝ ΙΗΣΟΥ]

Διάρκεια: ( 2 διδακτικές ώρες)

Είδος δραστηριότητας: (π.χ. κύκλος συνείδησης, συζήτηση, παρουσίαση)

Οργάνωση τάξης: ( εργασία σε ομάδες)

Ρόλος του διδάσκοντα: ( ενθαρρυντικός, υποστηρικτικός, συμβουλευτικός,

διευκολυντικός, συντονιστικός, διαμεσολαβητικός)

Σύνδεση με τον διδακτικό στόχο: (Α) Από τους στόχους που αφορούν το γνωστικό

αντικείμενο ο 1ος και ο 2ος Β) από του στόχους που αφορούν τη χρήση της τεχνολογίας η

χρήση του ψηφιακού εργαλείου «Toondoo» Γ) από τους στόχους που αφορούν τις

κοινωνικές δεξιότητες ο στόχος 2 & 3)

Ψηφιακό εκπαιδευτικό περιεχόμενο: Δημιουργία κόμικ, «Toondoo»,

http://www.toondoo.com/, Εκπαιδευτική πλατφόρμα επικοινωνίας, Edmodo,

https://www.edmodo.com/home ή ηλεκτρονικό ταχυδρομείο)

Περιγραφή: Στη συνέχεια η προσοχή τους οδηγείται στη σελ. 34 του Φακέλου Μαθήματος

(Φ.Μ.) στην παράγραφο με τίτλο «Ο Ιησούς στον Πόντιο Πιλάτο, Μτ 27, 11-26». Ζητείται

από του μαθητές εργαζόμενοι σε ομάδες των πέντε ατόμων να διαβάσουν το

συγκεκριμένο απόσπασμα από την Καινή Διαθήκη και να υπογραμμίσουν τις φράσεις

εκείνες, οι οποίες συνιστούν τις σκέψεις του Πόντιου Πιλάτου για τον Ιησού. Τα

αποτελέσματα των ομάδων ανακοινώνονται στην ολομέλεια και επισημαίνονται τυχόν

παραλείψεις. Χρησιμοποιώντας την τεχνική της του κύκλου της συνείδησης και

αξιοποιώντας τα αποτελέσματα της προηγούμενης ομαδικής εργασίας οι μαθητές εύκολα

εμβαθύνουν στο πρόβλημα, το οποίο είχε να αντιμετωπίσει ο Πόντιος Πιλάτος βιώνοντας 4 Η γνωστοποίηση των Π.Μ.Α. ενθαρρύνει και κινητοποιεί τους μαθητές. Βλ. Goethals, Ο Εκπαιδευτικός, σελ.

249.


τη δυσκολία της απόφασης. Κατά παρόμοιο τρόπο προσεγγίζεται και η παράγραφος του

Φ.Μ. με τίτλο «Ο Ιησούς και ο Νικόδημος, Ιω 3, 1-8» σελ. 34-5 και «Το κήρυγμα του Ιησού

στη Ναζαρέτ, σελ.39». Πριν οι μαθητές διαβάσουν τα κείμενα, τους δίνεται αναγνωστική

οδηγία να υπογραμμίσουν την άποψη των ανθρώπων για τον Ιησού. Οι μαθητές, αφού

χωριστούν σε ομάδες, αφηγούνται τα δυο ανωτέρω περιστατικά δημιουργώντας τρία

κόμικ με τη βοήθεια του ψηφιακού εργαλείου “Toondoo” (κατ’ οίκον εργασία).

Αφιερώνεται χρόνος στην τάξη ώστε να εξοικειωθούν οι μαθητές με το συγκεκριμένο

ψηφιακό εργαλείο. Ισχύει ό,τι και στην προηγούμενη δραστηριότητα σχετικά με την

ομαδική εκπόνηση της κατ’ οίκον εργασίας με τη χρήση της εκπαιδευτικής πλατφόρμας

Edmodo ή του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου.

Αποτελέσματα της δραστηριότητας: Οι μαθητές είναι σε θέση να αντιληφθούν τις

διαφορετικές απόψεις των ανθρώπων της εποχής του Ιησού για τον Ιησού, να

συναισθανθούν τη διλημματική κατάσταση στην οποία βρέθηκε ο Πόντιος Πιλάτος και να

επεκτείνουν αυτήν την κατάσταση στη ζωή γενικά αντιλαμβανόμενοι ότι ενίοτε οι

αποφάσεις που μπορεί να κληθούμε να πάρουμε μπορεί να προσκρούουν στο ατομικό

μας συμφέρον.

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 3: [Ο ΙΗΣΟΥΣ ΩΣ ΔΑΣΚΑΛΟΣ]

Διάρκεια: (π.χ. 1 διδακτική ώρα)

Είδος δραστηριότητας: (συζήτηση, ψηφιακή αποτύπωση των πορισμάτων της

συζήτησης, παρουσίαση)

Οργάνωση τάξης: (διομαδική συζήτηση, συζήτηση στην ολομέλεια της τάξης)

Ρόλος του διδάσκοντα: (ενθαρρυντικός, υποστηρικτικός, διευκολυντικός, συντονιστικός,

διαμεσολαβητικός)

Σύνδεση με τον διδακτικό στόχο: Α) Από τους στόχους που αφορούν το γνωστικό

αντικείμενο το 1ο μέρος του 3ου στόχου & ο 4ος στόχος Β) από τους στόχους που αφορούν

τη χρήση της τεχνολογίας η εξοικείωση με τη χρήση του εργαλείου «Σχήματα» του

«Επεξεργαστή κειμένου».)

Περιγραφή: Ακολουθεί η διερεύνηση των χαρακτηριστικών του Ιησού ως δασκάλου.

Αφού οι μαθητές διαβάσουν τις παραγράφους με τίτλους «Ο μοναδικός διδάσκαλος», «Λκ

19, 47-48» και «Μκ 1, 21-22 οι οποίες βρίσκονται στη σελ. 40 και την παράγραφο με τίτλο

«Οι παραβολές του Ιησού», η οποία βρίσκεται στη σελ. 44 του Φ.Μ συμπληρώνεται το

ακόλουθο σχήμα το οποίο αποτυπώνεται από τη διδάσκουσα στον πίνακα και αποτελεί


παραλλαγή της τεχνικής 5Π1Γ. Χρησιμοποιείται και για να βοηθήσει τους μαθητές να

αναπτύξουν τη δεξιότητα εντοπισμού πληροφοριών5 :

Οι μαθητές μπορούν να χωριστούν σε 5 ομάδες η καθεμιά από τις οποίες αναλαμβάνει να

απαντήσει σε ένα από τα ερωτήματα. Τα αποτελέσματα της εργασίας καταγράφονται

στο τετράδιο των μαθητών. Οι μαθητές ενθαρρύνονται να αποτυπώσουν το

συγκεκριμένο σχήμα συμπεριλαμβανομένων και των απαντήσεων στον Η/Υ ως εργασία

στο σπίτι με τη χρήση του εργαλείου «Σχήματα» του «Επεξεργαστή κειμένου».

Υπολογίζεται ότι για αυτήν την δραστηριότητα θα δαπανηθεί μια διδακτική ώρα.

Αποτελέσματα της δραστηριότητας: Οι μαθητές είναι σε θέση να αντιληφθούν τι έκανε

τον Ιησού ένα ξεχωριστό δάσκαλο.

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 4: [Η ΒΑΣΙΛΕΙΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ]

Διάρκεια: ( 1 διδακτική ώρα)

Είδος δραστηριότητας: (συζήτηση, αποτύπωση των πορισμάτων της συζήτησης)

Οργάνωση τάξης: (εργασία σε ομάδες, συζήτηση στην ολομέλεια της τάξης)


διαμεσολαβητικός)

Σύνδεση με τον διδακτικό στόχο: Α) Από τους στόχους που συνδέονται με το γνωστικό

αντικείμενο επιτυγχάνεται το 1ο μέρος του 1ου στόχου, ο 2ος, ο 3ος, ο 4ος και του 1ο μέρος

του 9ου στόχου Β) από του στόχους που σχετίζονται με δεξιότητες που αφορούν το

5 Οδηγός Εκπαιδευτικού, 117

ΤΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

ΤΟΥ ΙΗΣΟΥ ΩΣ

ΔΑΣΚΑΛΟΥ

ΠΟΥ

ΔΙΔΑΣΚΕ;

ΣΕ ΠΟΙΟΥΣ

ΔΙΔΑΣΚΕ;

ΤΙ ΔΙΔΑΣΚΕ;

ΠΩΣ ΔΙΔΑΣΚΕ;

ΠΟΙΑ Η ΓΝΩΜΗ ΤΩΝ

ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΠΟΥ ΤΟΝ

ΑΚΟΥΓΑΝ;


γνωστικό αντικείμενο επιτυγχάνεται ο 3ος στόχος Γ) από τους στόχους που σχετίζονται

με τις κοινωνικές δεξιότητες επιτυγχάνεται ο 3ος στόχος.




Περιγραφή: Η προσοχή των μαθητών στρέφεται στην παράγραφο με τίτλο «Επί του

όρους ομιλία, Μτ, 5-7». Ως αφόρμηση θα μπορούσε να λειτουργήσει η επίδειξη μιας

εικόνας εμπνευσμένης από το συγκεκριμένο αγιογραφικό χωρίο. Αφού οι μαθητές

διαβάσουν το κείμενο, τους ζητείται να εξηγήσουν την άλλη ονομασία (Μακαρισμοί) με

την οποία είναι γνωστό το συγκεκριμένο περιστατικό καθώς και να εξηγήσουν τη λέξη

«Μακάριοι» με την οποία ξεκινά ο Ιησούς κάθε πρότασή του στην Επί του όρους ομιλία.

Δουλεύοντας σε ομάδες τους ζητείται να καταγράψουν τα χαρακτηριστικά που έχει ο

άνθρωπος που συγκεντρώνει τις ιδιότητες που περιγράφονται στους Μακαρισμούς. Στη

συνέχεια τους ζητείται να φανταστούν πως θα ήταν ο κόσμος μας, αν οι άνθρωποι

προσπαθούσαν να κάνουν πράξη τα λόγια του Χριστού. Μέσα από τις απαντήσεις των

μαθητών εύκολα οδηγούνται στη διασαφήνιση του θεολογικού όρου «Βασιλεία του

Θεού» (κάλυψη και 3ου Π.Μ.Α.), η σημασία της οποίας καταγράφεται στο τετράδιό τους.

Επειδή σε αυτή τη φάση αναμένεται να εκφραστούν αντιρρήσεις σχετικά με το κατά

πόσο είναι εφικτή η ανταπόκριση των ανθρώπων στην απόκτηση των χαρακτηριστικών

και ιδιοτήτων που προβάλλονται στην Επί του όρους ομιλία, ιδιαίτερα χρήσιμη θα

μπορούσε να αποβεί η χρήση της τεχνικής των Αντιγνωμιών , η οποία αποτελεί μέρος της

διερευνητικής διεργασίας του θέματος. Αναμένεται μέσα από αυτήν τη διαδικασία οι

μαθητές να τοποθετηθούν προσωπικά πάνω στο θέμα του κατά πόσο η Βασιλεία του

Θεού αποτελεί όραμα ή ουτοπία. Για αυτό κρίνεται ότι θα δαπανηθεί τουλάχιστον μια

διδακτική ώρα.

Αποτελέσματα της δραστηριότητας: Οι μαθητές είναι σε θέση να εξηγούν τη σημασία του

όρου «Βασιλεία του Θεού» και να τοποθετηθούν υπεύθυνα στο ερώτημα, αν αυτή είναι

όραμα ζωής ή ουτοπία.

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 5: [Ο ΙΗΣΟΥΣ «ΣΠΑΕΙ» ΤΑ ΣΤΕΡΕΟΤΥΠΑ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ ΤΟΥ]


Είδος δραστηριότητας: (δραματοποίηση, παρουσίαση παγωμένης εικόνας, ρόλος στον

τοίχο, διήγησης του κειμένου από διαφορετικές οπτικές γωνίες)

Οργάνωση τάξης: (εργασία σε ομάδες, παρουσίαση στην ολομέλεια της τάξης)


Ρόλος του διδάσκοντα: (ενημερωτικός, ενθαρρυντικός, υποστηρικτικός, διευκολυντικός,

συντονιστικός, διαμεσολαβητικός)

Σύνδεση με τον διδακτικό στόχο: Α) Από τους στόχους που αφορούν το Γνωστικό

αντικείμενο επιτυγχάνεται το 1ο μέρος του 1ου στόχου, ο 2ος -6ος στόχος και του 1ο μέρος

του 9ου στόχου Β) Από τους στόχους που σχετίζονται με δεξιότητες που αφορούν το

γνωστικό αντικείμενο καλύπτονται ο 1ος και ο 3ος στόχος Γ) από τους στόχους που

σχετίζονται με τις κοινωνικές δεξιότητες καλύπτονται οι στόχοι 1-3.




Περιγραφή: διερευνάται και ο «Διάλογος του Ιησού με τη Σαμαρείτισσα, Ιω 4, 1-42» καθώς

και «Ο Ιησούς και ο Ζακχαίος Λκ 19, 1-10», σελ 45-47 του Φ.Μ. Και στις δυο περιπτώσεις

χρησιμοποιώντας τη μετωπική διδασκαλία γνωστοποιείται στους μαθητές η διαφορά

Σαμαρειτών –Ιουδαίων, η άποψη των ανθρώπων της εποχής του Ιησού για τους Τελώνες

καθώς και η θέση της γυναίκας την εποχή του Ιησού. Χρήσιμη σε αυτό το σημείο είναι και

η αναφορά, η οποία υπάρχει στον Φ.Μ. στη σελ. 123 της Θ.Ε. 5 στην παράγραφο

«Διάσπαση Ισραηλιτών και Σαμαρειτών την εποχή της Βίβλου». Για να κατανοήσουν οι

μαθητές τη σημασία αυτών των περιστατικών είναι απαραίτητο να αντιληφθούν το

ιστορικό πλαίσιο και τις ιδιαίτερες συνθήκες - αντιλήψεις, οι οποίες είχαν διαμορφωθεί

κατακτώντας. Η τεχνικές της δραματοποίηση, της παγωμένης εικόνας και του ρόλου

στον τοίχο μπορούν να αποβούν ιδιαίτερα χρήσιμες. Τα συμπεράσματα και από τα δύο

περιστατικά καταγράφονται στα τετράδια των μαθητών. Οι μαθητές ενθαρρύνονται

εφόσον το θέλουν να αφηγηθούν τις δύο αυτές συναντήσεις του Ιησού δημιουργώντας

δύο κόμικ με τη βοήθεια του ψηφιακού εργαλείου “Toondoo”. Υπολογίζεται ότι για τη

διερεύνηση αυτών των δύο περιστατικών από τη ζωή του Ιησού θα δαπανηθούν δύο

διδακτικές ώρες. Ιδιαίτερα χρήσιμη είναι η διερεύνηση των Παραβολών του Σπλαχνικού

Πατέρα (Φ.Μ. σελ 44-45) και του Σπλαχνικού Σαμαρείτη (Φ.Μ. σελ 91-92). Θα χρειαστούν

τρεις διδακτικές ώρες για την διερεύνηση αυτών των δύο παραβολών.

Σημαντική είναι και η διερεύνηση του θαύματος της θεραπείας του εκ γενετής τυφλού, Ιω

9, 1-41, το οποίο υπάρχει στη σελ. 48-49 του Φ.Μ. Σε αυτό το σημείο θα μπορούσε να

εφαρμοστεί η τεχνική της διήγησης του κειμένου από διαφορετικές οπτικές γωνίες π.χ.

των γονέων του εκ γενετής τυφλού, των μαθητών του Ιησού, του εκ γενετής τυφλού, των

Φαρισαίων. Και σε αυτήν την περίπτωση θα μπορούσαν να δημιουργήσουν στο

«Toondoo» τους ανωτέρω χαρακτήρες που αφηγούνται το θαύμα της θεραπείας του εκ

γενετής τυφλού από διαφορετικές οπτικές γωνίες. Για την εξέταση του θέματος θα

απαιτηθούν δύο διδακτικές ώρες. Θα πρέπει βέβαια πριν την ενασχόλησή μας με το


συγκεκριμένο θαύμα να αξιοποιηθούν οι πληροφορίες που υπάρχουν στη σελ. 47 του

Φ.Μ. σχετικά με τη σημασία των θαυμάτων του Ιησού ώστε να κατανοήσουν οι μαθητές

ότι αυτά δεν ήταν μέσο επίδειξης δύναμης αλλά έκφραση φιλευσπλαχνίας του Χριστού

προς τον άνθρωπο που πάσχει.

Αποτελέσματα της δραστηριότητας: Οι μαθητές είναι σε θέση να αντιληφθούν την

ανατρεπτική στάση του Ιησού απέναντι στα στερεότυπα της εποχής, να συναισθανθούν

τη δίχως όρια αγάπη του Χριστού προς τον άνθρωπο και να προβληματιστούν γύρω από

το ζήτημα της ετερότητας διαχρονικά.

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 5: [Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ: Ο ΘΕΟΣ ΔΕΝ ΑΦΗΝΕΙ ΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ

ΑΒΟΗΘΗΤΟ ΜΠΡΟΣΤΑ ΣΤΟ ΚΑΚΟ]


Είδος δραστηριότητας: ιστοδιερεύνηση, χρήση των εργαλείων «αντιγραφή-επικόλληση

και αποθήκευση» του επεξεργαστή κειμένου, προσομοίωση, ερμηνεία & αιτιολόγηση

Οργάνωση τάξης: (εργασία σε ομάδες)


διαμεσολαβητικός, συμβουλευτικός)


αντικείμενο ο1ος & ο 5ος στόχος Β) από τους στόχους που αφορούν τη χρήση της

τεχνολογίας ο 1ος στόχος (ιστοδιερεύνηση, χρήση του επεξεργαστή κειμένου Γ) από τους

στόχους που αφορούν τις κοινωνικές δεξιότητες ο 3ος στόχος.

Ψηφιακό εκπαιδευτικό περιεχόμενο: εννοιολογικός χάρτης, popplet, http://popplet.com/

Περιγραφή: Τέλος μπορεί, αφού οι μαθητές μεταφερθούν στο εργαστήριο πληροφορικής

να δοθεί τους το παρακάτω φύλλο εργασίας (Φ.Ε.):

Τάξη: Β΄ Γυμνασίου

Θεμ. Εν. 3, Διδ. Εν. II: Ο σκοπός και το νόημα της ζωής του ανθρώπου. Η βιβλική πρόταση

και η θεολογική ερμηνεία


Φύλλο εργασίας

Αφού διαβάσετε στην ιστοσελίδα τα παρακάτω αποσπάσματα τις Παλαιάς Διαθήκης, τα

οποία αφορούν τη δημιουργία του κόσμου καθώς και τα αποσπάσματα από τη Γένεση

που βρίσκονται στη σελ. 65 του Φ.Μ. να απαντήσετε στις ακόλουθες ερωτήσεις:

«Και έδωσε ύπαρξη ο Θεός στον ουράνιο θόλο και διαχώρισε τα ύδατα, τα οποία ήταν επί της

γης κάτω από τον ουρανό, από τα νερά, τα οποία ήσαν επάνω εις τα νέφη του ουρανού».

Γεν. 2.7

«Και έκανε ο Θεός τους δύο μεγάλους αστέρας, τον ήλιο, τον μεγάλο αστέρα, να άρχει με το

φως του όλη την ημέρα. Και τον μικρότερο αστέρα, την σελήνη, να άρχει με το φως της κατά

την νύκτα. Επίσης διέταξε να φανούν και οι άλλοι αστέρες του ουρανού.

Και δημιούργησε ο Θεός τα μεγάλα κήτη και τα ψάρια και τα ερπετά, ...· καθώς και όλα τα

είδη των πτηνών καθένα κατά το είδος του. Και είδε ο Θεός ότι όλα ήσαν καλά και χρήσιμα

για αυτό και ευλόγησε αυτά ο Θεός λέγων· “να γίνετε γόνιμα, να αυξάνεστε και να

πολλαπλασιάζεστε και να γεμίσετε τα ύδατα των θαλασσών. Και τα πετεινά επίσης ας

πληθυνθούν επάνω στη γη...»

Γεν. 2.16,21-23

«Εν συνεχεία ο Τριαδικός Θεός είπε: “ας δημιουργήσουμε τώρα τον άνθρωπο, σύμφωνα με τη

δικήν μας εικόνα, και να έχει τη δυνατότητα να μοιάσει με ημάς. Αυτοί, άνδρας και γυναίκα,

ας είναι άρχοντες και κύριοι των ιχθύων της θαλάσσης, των πτηνών του ουρανού, των

κτηνών και όλης της γης και όλων όσα έρπουν επάνω στην επιφάνεια της γης. Και πράγματι ο

απειροτέλειος Θεός δημιούργησε τον άνθρωπο, τον οποίον προίκισε με δικά του

χαρακτηριστικά γνωρίσματα, ώστε να είναι με αυτά εικών του Θεού. Δημιούργησε απ' αρχής

άνδρα και γυναίκα. Και ευλόγησε αυτούς ο Θεός λέγοντας: “Να αυξάνεσθε και να πληθύνεσθε,

να γεμίσετε όλη τη γη και γίνεται κύριοι αυτής· σας δίδω την δύναμιν να είστε κύριοι και

εξουσιαστές των ιχθύων της θαλάσσης και των πτηνών του ουρανού, όλων των κτηνών και

όλης της γης και όλων όσα, ως ερπετά, σύρονται επάνω στην επιφάνεια της γης”.

Γεν. 1.26-28

1) α) Ποιες οι διαφορές στη δημιουργία του ανθρώπου από όλα τα άλλα

δημιουργήματα;

………………………………………………………………………………………………………

………………………………...........................................................................................................


β) Τι επιδιώκει να δείξει με αυτές τις διαφορές ο συγγραφέας της Γένεσης;

………………………………………………………………………………………………………

………………………………….......................................................................................................

2) Να προσπαθήσετε να ανακαλύψετε τη θεολογική σημασία των

ανθρωπομορφικών εικόνων της διήγησης:

Ανθρωπομορφικές εκφράσεις Θεολογική σημασία τους

Ο Θεός έπλασε τον άνθρωπο με χώμα

και νερό

Ο θεός φύσηξε στο πρόσωπο του

ανθρώπου

Ο Θεός έβαλε τον άνθρωπο στον κήπο

της Εδέμ

3) Να προσέξτε την περιγραφή της δημιουργίας της γυναίκας.

α) Πως ανταποκρίνεται ο Αδάμ, όταν βλέπει την Εύα;

β) Τι δείχνει αυτό για την ύπαρξη του ανθρώπου;

………………………………………………………………………………………………………

…......................................................................................................................................................

γ) Ο Αδάμ αντικρίζοντας την Εύα αναφωνεί: «αυτό είναι οστό από τα οστά μου». Τι είδους

σχέση μαρτυρούν τα λόγια αυτά;

………………………………………………………………………………………………………

………………………………………...............................................................................................

4) α) Να υπογραμμίσετε στο κείμενο τα σημεία που δείχνουν τη θέση και το ρόλο του

ανθρώπου στον κόσμο.

β) Ποιος ο ρόλος του ανθρώπου στον κόσμο;


………………………………………………………………………………………………………

…………………………………......................................................................................

.................

5) Να αναγνωρίσετε τις παρακάτω θεολογικές αλήθειες στο κείμενο:

✓ Ο Θεός δημιουργεί τον άνθρωπο ως εικόνα και ομοίωσή του.

✓ Ο άνθρωπος αναλαμβάνει την ευθύνη του κόσμου ως συνεργάτης του

Θεού.

✓ Άντρας και γυναίκα πλάθονται ισότιμοι, για να ζήσουν ως σύντροφοι και

συνεργάτες.

6) Αν και είμαστε τόσο διαφορετικοί μεταξύ μας ποια είναι τα κοινά μας

χαρακτηριστικά;

………………………………………………………………………………………………………

………………………………………...............................................................................................

7) Κοιτάξτε τον πίνακα με τις θεολογικές αλήθειες που επισημάναμε στη διήγηση της

δημιουργίας του ανθρώπου. Τι σκέψεις και συναισθήματα μπορεί να προκαλούν στο

σύγχρονο άνθρωπο;

.........................................................................................................................................................

Οι μαθητές χωρίζονται σε ομάδες πέντε ομάδες καθεμιά από τις οποίες αναλαμβάνει από

ένα ερώτημα. Τα αποτελέσματα της εργασίας των ομάδων ανακοινώνονται στην

ολομέλεια και το Φ.Ε. συμπληρώνεται από όλους τους μαθητές. Για την ολοκλήρωση

αυτής της εργασίας θα χρειαστούν δύο διδακτικές ώρες.

Η τεχνική της προσομοίωσης θα βοηθούσε τους μαθητές να ανιχνεύσουν τις σχέσεις και

τις συμπεριφορές που προκύπτουν από τους ρόλους τους και να αντιληφθούν ότι οι

συνέπειες της πτώσης είναι αποτέλεσμα της επιλογής του ανθρώπου να ζήσει μακριά από

τον Θεό και όχι της τιμωρίας του Θεού, επειδή ο άνθρωπος παράκουσε την εντολή του.

Κρίνεται απαραίτητο να γίνει αναφορά στο πρωτευαγγέλιο ώστε οι μαθητές να

μπορέσουν στη συνέχεια να συσχετίσουν τη γέννηση του Ιησού με την υπόσχεση του

Θεού μετά την πτώση ότι δε θα αφήσει τον άνθρωπο αβοήθητο.

Καθώς οι μαθητές έχουν προσεγγίσει τη διήγηση της δημιουργίας και της πτώσης θα ήταν

χρήσιμο για την κατανόηση της σημασίας της γιορτής των Χριστουγέννων να επιχειρηθεί

η σύνδεση των διηγήσεων αυτών με το γεγονός της γέννησης του Χριστού. Η διδάσκουσα


συνοψίζοντας τα όσα προηγήθηκαν6 επισημαίνει ότι ο άνθρωπος ως κατ’ εικόνα

δημιούργημα του Θεού, προικισμένο με το δώρο της ελευθερίας, επιλέγει να ζήσει μακριά

από τον Θεό. Συνέπεια αυτής της επιλογής είναι η έλλειψη καθοδήγησης από αυτόν

καθώς και ο θάνατος, διότι απομακρύνεται από την πηγή της αθανασίας. Στερούμενος τη

θεϊκή καθοδήγηση, ακριβώς όπως ένα παιδί στερείται τη γονεϊκή καθοδήγηση, ο

άνθρωπος προβαίνει σε μια σειρά λανθασμένων (μη ωφέλιμων) επιλογών, οι οποίες

επηρεάζουν όχι μόνο τους συνανθρώπους τους αλλά και του απογόνους του

(προπατορικό αμάρτημα) δημιουργώντας την «αλυσίδα του κακού». Έτσι το κακό

γιγαντώνεται και γίνεται ανίκητο. Ο Θεός όμως από φιλανθρωπία σχεδιάζει τη σωτηρία

του ανθρώπου, δηλ. την απαλλαγή του από το κακό χωρίς όμως να παραβιάζει την

ανθρώπινη ελευθερία, η οποία, αν χρησιμοποιηθεί σωστά, δίνει τη δυνατότητα στον

άνθρωπο να μοιάσει τον Θεό (καθ’ ομοίωσιν: ο άνθρωπος μπορεί να γίνει κατά χάριν

Θεός). Γίνεται λοιπόν ο ίδιος ο Θεός άνθρωπος για να προτείνει στον άνθρωπο έναν

τρόπο ζωής που του αξίζει και που τον ωφελεί. Η δημιουργία εννοιολογικού χάρτη με τη

βοήθεια του ψηφιακού εργαλείου popplet σε αυτό το σημείο από τους μαθητές ως

εργασία στο σπίτι θα βοηθούσε ιδιαίτερα στην εμπέδωση των ανωτέρω.

Σε αυτό το σημείο θα μπορούσαν οι μαθητές να διαβάσουν το απόσπασμα που υπάρχει

στη σελ. 38 του Φ.Μ. του Τάσου Λειβαδίτη «Ο αδελφός Ιησούς» ώστε να αντιληφθούν τη

διαχρονική ακτινοβολία του προσώπου του Ιησού και την επίδραση της διδασκαλίας του

στις συνειδήσεις των ανθρώπων. Μπορεί να τους ζητηθεί να υπογραμμίσουν φράσεις-

λέξεις που τους έκαναν εντύπωση και να ακολουθήσει συζήτηση εφαρμόζοντας την

τεχνική της ερμηνείας και της αιτιολόγησης7 .

Επομένως η γιορτή των Χριστουγέννων χρειάζεται κάθε φορά πρωτίστως να είναι μια

αφορμή για προβληματισμό: Κατά πόσο ο σύγχρονος άνθρωπος ιδιαίτερα οι χριστιανοί

ανταποκρίνονται σε αυτό το κάλεσμα;

Αποτελέσματα της δραστηριότητας: Οι μαθητές είναι σε θέση να αντιληφθούν ότι η

γέννηση του Ιησού αποτελεί την εκπλήρωση της υπόσχεσης του Θεού προς τον άνθρωπο-

ο οποίος επέλεξε να ζήσει μακριά του- ότι δε θα τον αφήσει αβοήθητο μπροστά στο

κακό. Με αυτόν τον τρόπο είναι σε θέση να συνδέσουν τη διδασκαλία του Ιησού ως μια

πρόταση τρόπου ζωής, της οποίας κέντρο είναι ο αγώνας ενάντια στο κακό και

ταυτόχρονα ο αγώνας για την επικράτηση της Βασιλείας του Θεού.

6 Η περίληψη σε αυτήν την περίπτωση διαδραματίζει τον ρόλο του προοργανωτή δημιουργώντας «αγκίστρια» πάνω

στα οποία «κρεμάται» η νέα γνώση κατά τη φρασεολογία του Ausubel. Βλ. Κασσωτάκης, Μάθηση, Τόμος Α΄, σελ.

157, 158. 7 Οδηγός εκπαιδευτικού, σελ. 149-150.


ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 6: [ΠΩΣ ΓΙΟΡΤΑΖΟΥΜΕ ΤΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ & ΤΙ ΛΕΙΠΕΙ ΑΠΟ ΑΥΤΟΝ ΤΟΝ

ΕΟΡΤΑΣΜΟ]


Είδος δραστηριότητας: «χρώματα-σχήματα-γραμμές», «βάζοντας τίτλους»,

«ιστοδιερεύνηση», «βάζοντας τίτλους», «δημιουργικές ερωτήσεις», «βλέπω, ισχυρίζομαι,

αναρωτιέμαι», «ερμηνεία και αιτιολόγηση», «τοποθέτηση απέναντι στο κείμενο»8

Οργάνωση τάξης: (εργασία σε ομάδες)




αντικείμενο οι στόχοι 7-9 Β) από τους στόχους που αφορούν τη χρήση της τεχνολογίας ο

1ος στόχος (ιστοδιερεύνηση, πρόγραμμα παρουσιάσεων, δημιουργία ψηφιακής αφίσας,

κατασκευή ψηφιακού ημερολογίου) Γ) από τους στόχους που αφορούν τις κοινωνικές

δεξιότητες ο1ος και ο 3ος στόχος.

Ψηφιακό εκπαιδευτικό περιεχόμενο: εκπαιδευτική πλατφόρμα επικοινωνίας, Edmodo,

https://www.edmodo.com/home, Ψηφιακή αφίσα, Gloster, http://edu.glogster.com/,

Πρόγραμμα Παρουσιάσεων (Powerpoint), Επεξεργαστής κειμένου (Word)

Επίδειξη πινάκων ζωγραφικής-σκίτσων, παραβολών-περιστατικών από τη ζωή του Ιησού,

χριστουγεννιατικά κάλαντα, ποιήμα του Ελ. Μάινα, αναζήτηση χωρίων Καινής Διαθήκης

http://photodentro.edu.gr/aggregator/lo/photodentro-lor-8521-2379





http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGYM-B118/381/2537,9848/





8 Οδηγός Εκπαιδευτικού, σελ. 143, 149, 157


http://edu.glogster.com/









https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CE%AC%CE%BB%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%B1

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A7%CF%81%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%8D%CE%B3%CE

%B5%CE%BD%CE%BD%CE%B1

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CE%B1%CE%BD%CE%B1%CE%B3%CE%AF%CE%B1

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CE%B5%CF%81%CE%B9%CF%84%CE%BF%CE%BC%CE%AE_%C

F%84%CE%BF%CF%85_%CE%99%CE%B7%CF%83%CE%BF%CF%8D

http://www.iep.edu.gr/images/IEP/EPISTIMONIKI_YPIRESIA/Epist_Grafeia/Graf_Ereynas_A/N

ea_progr_spoyd_Thriskeytika/NEOI_FAKELOI/350951147-FAKELOS-MATHITI-THRISKEFTIKA-

B-GYMNASIOU.pdf

Περιγραφή: Για να κινητοποιηθούν όσο το δυνατόν περισσότεροι μαθητές θα βοηθούσε

ιδιαίτερα η επίδειξη με τη χρήση βιντεοπροβολέα ενός σκίτσου του F. Behrendt, το οποίο

δείχνει τον Ιωσήφ με τη Μαρία να παρακολουθούν αμήχανα και αποστασιοποιημένα το

πλήθος, που ντυμένο με σύγχρονα ρούχα, πηγαινοέρχεται βιαστικά κρατώντας δώρα

χωρίς να ρίχνει ούτε μια ματιά στους άλλους γύρω του:

καθώς και το ποίημα του Ελ. Μάινα:

Χριστούγεννα;

Θα ξαναγεννηθείς στα ξώφυλλα

των εβδομαδιαίων περιοδικών

και των εφημερίδων.

Κορδέλες και ταινίες...

με κεφαλαία γράμματα,

θα διαφημίσουνε τα:

«Καλά Χριστούγεννα».

Εκατομμύρια κάρτες...





θα διαπλεύσουνε τα πέλαγα...

για να ευχηθούν τη γέννηση Σου.

Χορωδίες θα ψάλλουν

κατανυκτικά τροπάρια.

Και τα ραδιόφωνα θα μεταδίδουν

το «Αγια Νύχτα»...

Το βράδυ στα θέατρα θα διασκεδάσουμε...

Νυσταλέοι, έπειτα, θα χωθούμε

βιαστικοί στα κρεβάτια μας,

χωρίς κανένας μας να κοιτάξει

στο σκοτεινό ουρανό

μήπως και φάνηκε

το αστέρι των Μάγων...

(επιλογή στίχων) Ελευθέριος Μάΐνας

Στη συνέχεια η επίδειξη του πίνακα ζωγραφικής της Beate Heinen που δείχνει την

Παναγιά Βρεφοκρατούσα να λούζονται από μια δέσμη φωτός εβρισκόμενοι στο μέσο

ενός σκοτεινού πλήθους θα αποτελούσε ένα πρώτο ερέθισμα νοηματοδότησης της

γιορτής των Χριστουγέννων για τους μαθητές. Χρήσιμες σε αυτή τη φάση είναι οι τεχνικές

«Χρώματα, σχήματα, γραμμές» και «Βάζοντας τίτλους».

Ζητείται από τους μαθητές να περιγράψουν την εικόνα. Ερωτήσεις που ζητούν

αιτιολόγηση της παρουσίασης της Παναγίας και του Βρέφους Ιησού μέσα σε μια δέσμη

φωτός και ανάκληση στη μνήμη τους του δίστιχου από τα χριστουγεννιάτικα κάλαντα

¨Χριστός γεννάται σήμερον εν Βηθλεέμ τη πόλει,

Και οι ουρανοί αγάλλονται χαίρει η κτίσις όλη..¨

μπορούν να λειτουργήσουν βοηθητικά ώστε να εντοπιστεί από τους μαθητές το νόημα

της γιορτής των Χριστουγέννων. Η επίδειξη μιας σειράς πινάκων ζωγραφικής (κοσμικής


ζωγραφικής, βυζαντινές αγιογραφίες, δυτικότροπες αγιογραφίες) εύλογα γεννούν το

ερώτημα, γιατί η γέννηση αυτού του βρέφους σηματοδοτεί τόση χαρά για τον κόσμο;

Υπολογίζεται ότι θα χρειαστούν δύο διδακτικές ώρες για να διερευνηθεί το νόημα της

γιορτής των Χριστουγέννων και να αναδειχθεί η ανακολουθία που υπάρχει μεταξύ αυτού

του νοήματος της γιορτής και του σύγχρονου τρόπου εορτασμού της γιορτής.

Για την οικονομία χρόνου και την αποφυγή λογοκοπίας θα μπορούσε η διδάσκουσα

χρησιμοποιώντας την ηλεκτρονική τάξη του Πανελλήνιου σχολικού δικτύου ή κάποια

άλλη ψηφιακή πλατφόρμα να ανεβάσει το παρακάτω κάλεσμα-έντυπο οδηγιών:

Ελάτε να:

α) Φτιάξουμε το Ημερολόγιο των Χριστουγέννων!

β) Να διηγηθούμε την ιστορία της γέννησης του Ιησού!

γ) Να ανακαλύψουμε το νόημα της γιορτής των Χριστουγέννων!

ΟΜΑΔΑ Α

α) Να δημιουργήσετε ένα ψηφιακό κολάζ με φωτογραφίες, σκίτσα, εικόνες, βίντεο

κείμενα ή και προσωπικές δημιουργίες συνοδευόμενα από αντίστοιχες λεζάντες που να

απεικονίζουν τον τρόπο εορτασμού των Χριστουγέννων σήμερα (προτείνετε το ψηφιακό

εργαλείο web2 Gloster) .

β) Να παρουσιάσετε μια βυζαντινή εικόνα της Γέννησης του Χριστού αναλύοντας την.

Προτεινόμενη ιστοσελίδα για διερεύνηση:


ΟΜΑΔΑ Β

Να εντοπίσετε τις παραβολές και τα περιστατικά από τη ζωή του Ιησού που συνιστούν

πρόταση τρόπου ζωής συνοδεύοντάς τα με αντίστοιχες βυζαντινές αγιογραφίες και

πίνακες ζωγραφικής καθώς και από μια λεζάντα που να συνοψίζει τη πρόταση τρόπου


ζωής και να δημιουργήσετε στο Πρόγραμμα Παρουσιάσεων (powerpoint) μια

παρουσίαση στις οποίες θα μπορούν να υπάρχουν και υπερσύνδεσμοι.

Προτεινόμενες ιστοσελίδες για διερεύνηση:




B-GYMNASIOU.pdf (σελ. 90, 44-5)







ΟΜΑΔΑ Γ

Να συγκεντρώσετε χριστουγεννιάτικα κάλαντα και να καταγράψετε τους στίχους τους.

Επιπλέον να εντοπίσετε τα στοιχεία που αυτά μας δίνουν για τη γιορτή των

Χριστουγέννων και να δημιουργήσετε στο Πρόγραμμα Παρουσιάσεων (powerpoint) μια

σύντομη παρουσίαση (έως 10 διαφάνειες στις οποίες θα μπορούν να υπάρχουν και

υπερσύνδεσμοι) .

Προτεινόμενη ιστοσελίδα:


ΟΜΑΔΑ Δ

α) Να αναζητήσετε στην Καινή Διαθήκη τα χωρία εκείνα που αφορούν τη γέννηση του

Ιησού καθώς και τα σχετικά γεγονότα που προηγούνται και έπονται(Μτθ.1. 18-25 &

κεφ.2/Λκ 39-56& κεφ. 2. 1-21):

β) Να επινοήσετε έναν τρόπο για να αφηγηθείτε ομαδικά στην τάξη την ιστορία της

γέννησης του Ιησού.

http://www.iep.edu.gr/images/IEP/EPISTIMONIKI_YPIRESIA/Epist_Grafeia/Graf_Ereynas_A/Nea_progr_spoyd_Thriskeytika/NEOI_FAKELOI/350951147-FAKELOS-MATHITI-THRISKEFTIKA-B-GYMNASIOU.pdf





γ) Να εντοπίσετε φράσεις ή μεμονωμένες λέξεις που σας έκαναν εντύπωση και να

διατυπώσετε απορίες σκέψεις ή και αντιφάσεις παρουσιάζοντάς τα στο Πρόγραμμα

Παρουσιάσεων (powerpoint) .

Προτεινόμενη ιστοσελίδα:

ΟΜΑΔΑ Ε

Να δημιουργήσετε στον επεξεργαστή κειμένου χρησιμοποιώντας το εργαλείο «Πίνακας»

το ημερολόγιο εορτασμού των Χριστουγέννων με ημερομηνία έναρξης 15 Νοεμβρίου

(αρχή της νηστείας) και λήξη 2 Φεβρουαρίου (κλείνει ο κύκλος εορτασμού των

Χριστουγέννων). Για να διευκολυνθείτε μπορείτε το κάθε μέλος της ομάδας σας να

αναλάβει από ένα εικοσαήμερο.

• κάθε ημερομηνία μπορεί να συμπληρώνεται με ήθη, έθιμα, γιορτή, σχετική εικόνα.

• για κάθε ημέρα μπορείτε να γράψετε μία χαρακτηριστική λέξη ή να

συμπληρώσετε μία εικόνα που θα μετατρέπεται σε θερμή λέξη ή αντικείμενο με

επεξηγήσεις ή παραπομπή σε μια ιστοσελίδα.

Προτεινόμενες ιστοσελίδες:

1.https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A7%CF%81%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%8D%CE%B3%C

E%B5%CE%BD%CE%BD%CE%B1 (περί νηστείας)

2. https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CE%B1%CE%BD%CE%B1%CE%B3%CE%AF%CE%B1 (Εισόδια

της Θεοτόκου)

3.https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A7%CF%81%CE%B9%CF%83%CF%84%CF%8C%CF%88%CF%89%C

E%BC%CE%BF (Χριστόψωμο)

4. http://photodentro.edu.gr/aggregator/lo/photodentro-lor-8521-6413 (κοντάκιο των

Χριστουγέννων)

5. http://photodentro.edu.gr/v/item/ds/8521/7200 (εικόνες Γέννησης Ιησού)

6. http://photodentro.edu.gr/aggregator/lo/photodentro-lor-8521-4401 (κάλαντα

Χριστουγέννων)

7. http://photodentro.edu.gr/aggregator/lo/photodentro-lor-8521-9213 (Σύναξη της

Θεοτόκου)

8. http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGYM-C117/510/3328,13419/

(Πρωτομάρτυρας Στέφανος)


10. http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGYM-C117/510/3330,13430/ (περί

της ημέρας εορτασμού του Μεγάλου Βασιλείου)

11.https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%92%CE%B1%CF%83%CE%B9%CE%BB%CF%8C%CF%80%CE%B9%

CF%84%CE%B1 (έθιμο της βασιλόπιτας)

12.

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CE%B5%CF%81%CE%B9%CF%84%CE%BF%CE%BC%CE

%AE_%CF%84%CE%BF%CF%85_%CE%99%CE%B7%CF%83%CE%BF%CF%8D (περιτομή)

13. http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGYM-B118/381/2536,9842/

(Περιτομή)

14.https://el.wikisource.org/wiki/%CE%9A%CE%AC%CE%BB%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%B1_%CE%

A6%CF%8E%CF%84%CF%89%CE%BD (Κάλαντα Φώτων)

15. http://www.greek-language.gr/greekLang/index.html (αναζήτηση της λέξης

«Θεοφάνια»)

16. http://photodentro.edu.gr/v/item/ds/8521/7196 (εικόνες από τη βάπτιση του Ιησού)

17.

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%98%CE%B5%CE%BF%CF%86%CE%AC%CE%BD%CE%B5%CE

%B9%CE%B1_(%CE%B5%CE%BF%CF%81%CF%84%CE%AE) (έθιμα Φώτων, Άγιος Ιωάννης

Πρόδρομος)

18. http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGYM-B118/381/2536,9843/(Άγιος

IΙωάννης Πρόδρομος)


Οι μαθητές χωρίζονται σε ομάδες, επιλέγουν εργασία την οποία

ολοκληρώνουν κατ’ οίκον και τις παρουσιάζουν στην τάξη. Για την παρουσίαση των

εργασιών στην ολομέλεια της τάξης υπολογίζεται ότι θα χρειαστούν 2 ώρες.

Αποτελέσματα της δραστηριότητας: Οι μαθητές συνειδητοποιούν τις αντιφάσεις που

υπάρχουν μεταξύ του τρόπου εορτασμού των Χριστουγέννων σήμερα και του νοήματος

της γιορτής

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 7: [Συγγραφή δρώμενου]

Διάρκεια: 3 διδακτικές ώρες

Είδος δραστηριότητας: παραγωγή γραπτού λόγου

Οργάνωση τάξης: εργασία σε ομάδες



Σύνδεση με τον διδακτικό στόχο: Α) Από τους στόχους που σχετίζονται με δεξιότητες που

αφορούν το γνωστικό αντικείμενο οι στόχοι 4 & 6 Β) από του σ στόχους που φορούν την

τεχνολογία ο στόχος 1 και Γ) από τους στόχους που αφορούν τις κοινωνικές δεξιότητες ο

στόχος 1 & 3.

Περιγραφή: Έπειτα η διδάσκουσα εισηγείται την ιδέα σχεδιασμού και υλοποίησης της

σχολικής γιορτής των Χριστουγέννων μέσα από τη δημιουργία ενός δρώμενου, το οποίο

θα αξιοποιεί τις ανωτέρω εργασίες των ομάδων.

Θα παρουσιαστεί ο τρόπος που μια κλασική ελληνική οικογένεια γιορτάζει τα

Χριστούγεννα (στολισμός δένδρου, γλυκά από το ζαχαροπλαστείο, πλούσια εδέσματα,

συνήθη χριστουγεννιάτικά τραγούδια που έχουν επικρατήσει να ακούγονται κάθε χρόνο

τέτοιες μέρες κτλ.) {εργασία Α ομάδας.} Τη συνηθισμένη ροή εορτασμού θα διακόψει μια

απροσδόκητη επίσκεψη της γιαγιάς από τη Θεσσαλονίκη που κουβαλά ένα τεράστιο

δώρο: ο πίνακας της Beate Heineken ‘Χριστούγεννα’, ο οποίος σχολιάστηκε πιο πάνω. Τα

παιδιά δεν ενθουσιάζονται καθόλου με το δώρο και τον ακουμπούν σε μια άκρη. Ούτε και

με τη γιαγιά ασχολούνται ιδιαίτερα. Μετά τα πρώτα καλωσορίσματα αποσύρονται σε μια

γωνιά του σαλονιού και παίζουν το αγαπημένο τους play station ενώ η μαμά

κατευθύνεται στην κουζίνα για να ετοιμάσει το χριστουγεννιάτικό γεύμα. Ο μπαμπάς

μετά την ολιγόλεπτη διακοπή για το καλωσόρισμα της γιαγιάς συνεχίζει τη θέαση του

αγαπημένου του τηλεοπτικού προγράμματος. Η γιαγιά ανοίγει τη βαλίτσα βγάζει τις

παντόφλες της και ακουμπά στο τραπεζάκι την Καινή Διαθήκη. Κάθεται στην πολυθρόνα,

την ανοίγει και διαβάζει. Ένα από τα παιδιά κατευθύνεται προς το τραπεζάκι δίπλα στο


οποίο κάθεται η γιαγιά για να πάρει το ποτήρι με το νερό που είχε αφήσει εκεί. Βλέπει τη

γιαγιά και η Καινή Διαθήκη που διαβάζει γίνεται αφορμή να ανοίξουν οι δυο τους

κουβέντα σχετικά με το βιβλίο, η οποία προσελκύει και το ενδιαφέρον και των άλλων

δύο παιδιών. Η κουβέντα οδηγεί τα τρία παιδιά να διαβάσουν με τη βοήθεια της γιαγιάς

αποσπάσματα από την Καινή Διαθήκη που αφορούν το γεγονός της γέννησης του Ιησού.

Ορισμένα αποσπάσματα με ιδιαίτερο νοηματικό βάρος μπορούν να προβάλλονται

γραπτά με τη βοήθεια του προβολέα (εργασία Δ Ομάδας). Τα αποσπάσματα αυτά καθώς

και μια δεύτερη ματιά στον πίνακα ζωγραφικής που έφερε η γιαγιά θα αποτελέσουν τις

αφορμές για προβληματισμό σχετικά με το γιατί η γέννηση του Ιησού σηματοδοτεί τόση

χαρά στο κόσμο. Η γιαγιά παρακινεί τα παιδιά να σκεφτούν τα όσα είπε και έκανε ο

Ιησούς (Εργασία Β Ομάδας, στόχος 14). Ακολουθεί ολιγόλεπτη σιγή και με τη βοήθεια του

προβολέα παρουσιάζονται πίνακες ζωγραφικής που απεικονίζουν σκηνές από:

• Την παραβολή του σπλαχνικού Σαμαρείτη (μπορεί να είναι η ξυλογραφία

του Walter Habdank) με την αντίστοιχη λεζάντα:


« Ο σπλαχνικός Σαμαρείτης : Ένας κόσμος έμπρακτης συνανθρώπινης αγάπης».

• Ιησούς να ευλογεί τα παιδιά συνοδευόμενη από τη λεζάντα «Η απουσία

μνησικακίας και καχυποψίας, που είναι ιδιαίτερο γνώρισμα των παιδιών, και


αράδειγμα προς μίμηση»

• Η

υπεράσπιση της

μοιχαλίδας από

τον Ιησού με τη

λεζάντα «Ο

Ιησούς

υπερασπίστηκε

και εξύψωσε τις

γυναίκες»


• Ο Ιησούς στο σπίτι του Ζακχαίου (πίνακας του Sieger Koder) με τη λεζάντα « Η

συνάντηση του Ιησού με τον Ζακχαίο: Ο Ιησούς αγκάλιασε τους

περιθωριοποιημένους».

• Θεραπεία του παράλυτου με τη λεζάντα «Ο Ιησούς συμπαραστάθηκε στους

ασθενείς9»

9 Η θεραπεία του παράλυτου, η υπεράσπιση της Μοιχαλίδας, ο Ιησούς κα τα παιδιά είναι περιστατικά από τη ζωή

του Ιησού, τα οποία δεν αποτέλεσαν ιδιαίτερο αντικείμενο διδασκαλίας. Εντούτοις εφαρμόζεται η θέση του Bruner

σύμφωνα με την οποία η μάθηση δεν πρέπει να περιορίζεται στην κατάκτηση συγκεκριμένων γνωστικών στοιχείων

αλλά ο μαθητής χρειάζεται να αναπτύσσει τη δυνατότητα να προχωρεί παραπέρα μόνος του. Αυτό σημαίνει ότι αντί

να μάθουμε στους μαθητές όλα τα θαύματα του Ιησού ή όλα τα περιστατικά από τη ζωή του, του μαθαίνουμε τις

γενικές αρχές που τα διέπουν, στις οποίες μπορούν αναχθούν όλες οι σχετικές υποπεριπτώσεις. Έτσι ο μαθητής

διαμορφώνει τη «δομή του γνωστικού αντικειμένου» και αναπτύσσει θετική στάση απέναντι στο περιεχόμενο της

μάθησης. Βλ. Κασσωτάκης, Μάθηση, Τόμος,Α΄ σελ 128, 129.


• Η παραβολή του σπλαχνικού πατέρα (ασώτου υιού) με τη λεζάντα «Η παραβολή

του σπλαχνικού πατέρα: Η συμμετοχή στη χαρά όσων χαίρονται και στη λύπη όσων

λυπούνται»

• Η εκδίωξη των εμπόρων από τον Ιησού στον Ναό με τη λεζάντα «Ο αγώνας για τη

διεκδίκηση του σεβασμού»


Κατά την προβολή των ανωτέρω το άκουσμα του Χριστουγεννιάτικου τραγουδιού «Άγια

Νύχτα» θα λειτουργήσει επικουρικά ώστε να δημιουργηθεί μια πιο υποβλητική

ατμόσφαιρα που θα επικεντρώσει την προσοχή των θεατών στην προβολή.

Το τέλος της προβολής συνοδεύεται από τη διατύπωση της σκέψης της γιαγιάς: «Πόσο

καλύτερος θα ήταν ο κόσμος μας, αν προσπαθούσαμε να κάνουμε πράξη κάποια από

αυτά»

Ακούγονται τα Κάλαντα των Χριστουγέννων και προβάλλεται η φράση από αυτά

«Χριστός γεννάται σήμερον εν Βηθλεέμ τη πόλει και οι ουρανοί αγάλλονται, χαίρει η

κτίσις όλη»

Κάποιο από τα παιδιά αναρωτιέται τι θα μπορούσαμε άραγε να κάνουμε εμείς για να γίνει

ο κόσμος μας καλύτερος (στόχος 13). Με την παρότρυνση της γιαγιάς αποφασίζουν να

γράψει ο καθένας από μια ευχή – πρόταση και να την κρεμάσουν στο Χριστουγεννιάτικο

δένδρο. Οι ευχές που τα παιδιά και οι γιαγιά γράφουν στις κάρτες προβάλλονται στην

οθόνη:

o «Βοηθώ όσους έχουν ανάγκη»

o «Υπερασπίζομαι τον αδύναμο»

o «Συμπαραστέκομαι στον ασθενή»

o «Χαίρομαι, όταν κάποιος ξαναβρίσκει τον δρόμο του»

o «Αγωνίζομαι για την άρση των αδικιών»

Ακούγεται η φωνή της μαμάς που εμφανίζεται με ένα τρόλεϊ με πλούσια εδέσματα. Όλοι

κάθονται στο τραπέζι και τσουγκρίζουν τα ποτήρια τους λέγοντας «Χρόνια πολλά». Η

γιαγιά σηκώνεται όρθια και εύχεται εκείνο το φωτεινό αστέρι που κάποτε έλαμψε στη

Βηθλεέμ να ζεστάνει τις καρδιές όλων των ανθρώπων και να φωτίσει τα βήματά τους.

Το δρώμενο κλείνει με τα Βυζαντινά Κάλαντα (εργασία Γ Ομάδας) ενώ παράλληλα με τη

βοήθεια του βίντεοπροβολέα προβάλλεται το ημερολόγιο εορτασμού των

Χριστουγέννων, (εργασία Ε Ομάδας), η βυζαντινή εικόνα της Γέννησης του Χριστού, την

οποία επεξεργάστηκε η πρώτη ομάδα και τα πόστερ, τα οποία δημιούργησε η πρώτη

ομάδα και αφορούν τον σύγχρονο τρόπο εορτασμού των Χριστουγέννων.

Ο τίτλος του δρώμενου θα μπορούσε να είναι «Χριστούγεννα με τη γιαγιά»


Οι μαθητές χωρίζονται σε ομάδες και η κάθε ομάδα αναλαμβάνει να γράψει κατ’ οίκον

τους διαλόγους μέρους του δρώμενου.

Επιπλέον θα μπορούσε η διδάσκουσα να εισηγηθεί στους μαθητές την ιδέα δημιουργίας

ενός Bazaar από το οποίο οι καλεσμένοι μετά το πέρας της γιορτής θα μπορούσαν να

αγοράσουν διαφορά αντικείμενα, τα οποία τα παιδιά θα φτιάξουν ή θα φέρουν. Τα έσοδα

θα μπορούσαν να διατεθούν για κάποιο φιλανθρωπικό σκοπό. Σε αυτό το σημείο θα

μπορούσε να γίνει μια συζήτηση της διδάσκουσας με τους μαθητές και το σύλλογο των

καθηγητών ώστε να εντοπιστούν οι ομάδες ή μεμονωμένες περιπτώσεις ανθρώπων της

τοπικής κοινωνίας που χρήζουν συμπαράστασης.

6. Επίσης θα μπορούσαν να ζητηθεί και η συνεργασία του Διευθυντή ώστε να υπάρχει

κάποιο χριστουγεννιάτικο κέρασμα στο τέλος της γιορτής και να εξασφαλιστεί ένας

χώρος (Θέατρο) που να χωράει όλους του καλεσμένους.

Απαραίτητη τέλος είναι η δημιουργία μιας πρόσκλησης που θα αποσταλεί στους γονείς

των μαθητών καθώς και σε τοπικούς φορείς (δήμαρχος, δημοτικοί σύμβουλοι) από τους

οποίους θα μπορούσε να ζητηθεί και η παραχώρηση κάποιου δημοτικού χώρου για την

υλοποίηση της γιορτής.

Το κείμενο της πρόσκλησης θα μπορούσε να είναι το εξής:

Ἄναρχος Θεὸς καταβέβηκεν καὶ ἐν τῇ Παρθένῳ κατώκοισεν …

Βασιλεὺς τῶν ὅλων καὶ Κύριος ἦλθε τὸν Ἀδὰμ ἀναπλάσασθαι …

Γηγενεῖς σκιρτάτε καὶ χαίρεσθε, τάξεις τῶν ἀγγέλων εὐφραίνεσθε

(Κάλαντα Χριστουγέννων Βυζαντινά)

Σας περιμένουμε να ανακαλύψουμε μαζί το αληθινό νόημα της γιορτής των

Χριστουγέννων στη γιορτή που διοργανώνει το Πρότυπο Ιωνίδειο Γυμνάσιο Πειραιά.

Καθώς τα σκηνικά του δρώμενου δεν είναι απαιτητικά θα μπορούσαν να φιλοτεχνηθούν

από τους μαθητές.

Απαραίτητη υλικοτεχνική υποστήριξη:

Χριστουγεννιάτικο δένδρο (υπάρχει στο σχολείο)

Πίνακας της Beate Heinen:μια έγχρωμη εκτύπωση μεγάλων διαστάσεων και

μια κορνίζα (50 ευρώ)

Προβολέας (διαθέτει το σχολείο)

Αποτελέσματα της δραστηριότητας: Παραγωγή γραπτού λόγου (θεατρικό

κείμενο)


Τέλος η αξιολόγηση της γιορτής θα μπορούσε να γίνει με την επεξεργασία εντύπου

με ερωτήματα (κλίμακα διαβαθμισμένων κριτηρίων) που θα διανεμηθεί στο σύλλογο

καθηγητών 10 και στους μαθητές και θα έχει την εξής μορφή:

Κριτήρια Πολύ καλή Καλή Κακή

Ήταν

πρωτότυπη

Κρατούσε το

ενδιαφέρον

αμείωτο

Παρείχε πολλά

ερεθίσματα για

προβληματισμό

Είχε θετική

ατμόσφαιρα

Διεξήχθη με

σοβαρότητα και

υπευθυνότητα

10 Με αυτόν τον τρόπο επιτυγχάνεται η αλληλεπίδραση με άλλους επαγγελματίες του χώρου γεγονός που συμβάλλει

στην επαγγελματική εξέλιξη του εκπαιδευτικού. Βλ. Goethals, Ο Εκπαιδευτικός, σελ. 246, 247


4. Στοιχεία τεκμηρίωσης και επέκτασης της

ανοιχτής εκπαιδευτικής πρακτικής

4.1 Αποτελέσματα - Αντίκτυπος

Χρειάζεται να επισημανθεί ότι η διδάσκουσα εφάρμοσε μέρος μόνο του project.

Ειδικότερα δεν υλοποιήθηκε η χριστουγεννιάτικη γιορτή, διότι καθώς ήταν η πρώτη

χρονιά παρουσίας της διδάσκουσας στο σχολείο δεν υπήρχε ολοκληρωμένη εικόνα για το

σχολείο και τις δυνατότητες του ούτε και είχαν δημιουργηθεί οι απαραίτητες

διαπροσωπικές σχέσεις με τα μέλη του συλλόγου διδασκόντων, η υποστήριξη των

οποίων είναι απαραίτητη σε τέτοιες περιπτώσεις καθώς απαιτείται συλλογική

προσπάθεια και εργασία. Επιπλέον δεν προχωρήσαμε με τους μαθητές στη δημιουργία

κόμικ.

Όσον αφορά στο μέρος του project που υλοποιήθηκε, παρατηρήθηκαν τα εξής:

Οι μαθητές ήταν στο μεγαλύτερο διάστημα ενεργοποιημένοι και υπήρξε θετικό

κλίμα εντός της τάξης, το οποίο σχετιζόταν με τις διαμαθητικές σχέσεις καθώς και

με τη σχέση δασκάλου μαθητή.

Οι διδακτικές τεχνικές που εφαρμόστηκαν στα πλαίσια του νέου Α.Π.Σ

ενθουσίασαν τους μαθητές και εμπλούτισαν δημιουργικά το μάθημα.

Η χρήση της ηλεκτρονικής τάξης διευκόλυνε την επικοινωνία δασκάλου-μαθητών

και μαθητών μεταξύ τους εξασφαλίζοντάς μας περισσότερο διδακτικό χρόνο

Οι μαθητές απόλαυσαν την αίσθηση της δημιουργίας και ήταν ενθουσιασμένοι

όταν παρουσίαζαν τις εργασίες τους στην τάξη. Έμαθαν πράττοντας.

Εξοικειώθηκαν ακόμη περισσότερο με τη χρήση της ψηφιακής τεχνολογίας.

Η γνώση δεν δινόταν έτοιμη από τον καθηγητή στους μαθητές αλλά οι μαθητές

καλούνταν να την οικοδομήσουν με την καθοδήγηση του καθηγητή. Η

διδάσκουσα επέλεγε τη μετωπική διδασκαλία μόνο όπου διαπίστωνε ότι δεν

υπήρχε η απαραίτητη προϋπάρχουσα γνώση ώστε να οικοδομηθεί η νέα.


Συνέδεσαν τα Χριστούγεννα με το σήμερα και διαπίστωσαν τις αντιφάσεις που

υπάρχουν στον τρόπο εορτασμού τους σε σχέση με το πραγματικό μήνυμα της

γιορτής. Πρόκειται για μια γνώση που έχει σημασία για τη ζωή τους καθώς μπορεί

να συμβάλει στον μετασχηματισμό του σύγχρονου τρόπου εορτασμού των

Χριστουγέννων.

Οι μαθητές δεν έμαθαν μόνο, κατασκεύασαν, συνεργάστηκαν, συναισθάνθηκαν

και προβληματίστηκαν και έμαθαν πώς να μαθαίνουν (μεταγνώση).

4.2 Απρόσμενα γεγονότα

Περιγράψτε εδώ δυο-τρία απρόσμενα ενδιαφέροντα στιγμιότυπα-γεγονότα από τη

διεξαγωγή της πρακτικής. Τεκμηριώστε τους λόγους που τα βρήκατε ενδιαφέροντα και

τη σημασία που εσείς τους αποδίδετε.

Στο τέλος της χρονιάς οι μαθητές αναθεώρησαν τη στάση τους απέναντι στο

μάθημα λέγοντας χαρακτηριστικά τα εξής: «Το μάθημα των θρησκευτικών είναι ένα

κανονικό μάθημα που δε χρειάζεται βιβλίο».

Πρόκειται για μια ενδιαφέρουσα επισήμανση, διότι υποκρύπτει την περιρρέουσα

αντίληψη για το μάθημα των Θρησκευτικών, το οποίο για αρκετούς όχι μόνο ανήκει στα

«δευτερεύοντα» μαθήματα αλλά έχει και ελάχιστα να προσφέρει. Διαμορφώνεται έτσι

μια ιδιότυπη κουλτούρα γύρω από το μάθημα και την αντιμετώπισή του, την οποία ο

διδάσκων χρειάζεται κάθε φορά να αντιμετωπίσει και να την ανατρέψει.

Επιπλέον τα παιδιά ήταν η πρώτη φορά που δεν είχαν βιβλίο αλλά Φ.Μ. γεγονός που τους

ενόχλησε και σε αρκετές περιπτώσεις εξέφραζαν τις αντιρρήσεις τους. Χρειάστηκε

χρόνος και καθοδήγηση από τον εκπαιδευτικό για να εξοικειωθούν με τα νέα δεδομένα

και να αποδεχτούν την απουσία βιβλίου.


4.3 Εκπαιδευτική τεχνική σε σημαντικά στιγμιότυπα

Περιγράψτε εδώ τη δική σας παρέμβαση/δράση/στάση/αλληλεπίδραση με τους μαθητές

κατά τη διάρκεια δυο-τριών σημαντικών για την πρακτική στιγμιότυπων. Περιγράψτε

αναστοχαστικά τις σκέψεις σας για τη δική σας δράση και τους τρόπους που επηρέασε

τους μαθητές στα στιγμιότυπα αυτά.

Το ψηφιακό ημερολόγιο των Χριστουγέννων που έφτιαξαν ήταν ιδιαίτερα εντυπωσιακό

και επιμελημένο αισθητικά αλλά δεν κατάφεραν να αποσυνδέσουν από αυτό τις γιορτές

που δε σχετίζονται με τον κύκλο εορτασμού των Χριστουγέννων. Χρειάστηκε συζήτηση

και η εκπαιδευτικός να θέσει μέσα στην τάξη ώστε να προβληματιστούν, γεγονός που

ήταν ιδιαίτερα ενδιαφέρον για τους μαθητές καθώς συνειδητοποίησαν την αστοχία τους.

Δυστυχώς οι μαθητές δεν προέβησαν στις απαραίτητες διορθώσεις. Θα έπρεπε να είχα

επιμείνει περισσότερο. Ίσως, αν ήξεραν ότι το τέχνημά τους θα παρουσιαζόταν στη

γιορτή να είχαν ένα κίνητρο να προβούν στις αναγκαίες διορθώσεις.

Κατά την ενασχόλησή μας με την παραβολή του ασώτου υιού οι μαθητές

εξακολουθούσαν και μετά την επεξεργασία της παραβολής να θεωρούν άδικη τη

συμπεριφορά του πατέρα προς τον μεγάλο γιο. Καθώς συνειδητοποίησα ότι

οποιαδήποτε αντιπαράθεση μαζί τους δε θα είχε κανένα νόημα αρκέστηκα στην

προσεκτική ακρόαση των επιχειρημάτων τους και το Σαββατοκύριακο που μεσολάβησε

ανέβασα στην ηλεκτρονική τάξη ένα απόσπασμα από το βιβλίο του πατρός Ανδρέα

Κονάνου, «Στο βάθος κήπος» με τίτλο « Ο ΘΕΟΣ ΕΙΝΑΙ ¨ΑΔΙΚΟΣ¨ ΚΙ ΕΙΝ' ΩΡΑΙΟ!», στο οποίο

με απλό τρόπο εξαίρεται η αρετή του ελέους. Εντυπωσιακή ήταν η ανταπόκριση των

μαθητών. Στο επόμενο μάθημα δε χρειάστηκε να επανέλθουμε στο θέμα. Τα παιδιά είχαν

διαβάσει το άρθρο και μου είπαν ότι ήταν πολύ ωραίο. Δεν υπήρξε αντιπαράθεση. Το

θέμα είχε λυθεί.


4.4 Σχέση με άλλες ανοιχτές εκπαιδευτικές πρακτικές

Το ερώτημα γιατί τα Χριστούγεννα σηματοδοτούν τόση χαρά, το οποίο αποτελεί και την

αφορμή για το project είναι πολύ ουσιαστικό και κινητοποιεί τους μαθητές. Οι μαθητές

εκτίθενται σε πολλές και διαφορετικές τεχνικές ώστε να ανακαλύψουν τη γνώση, να

βιώσουν, να συνεργαστούν, να αξιοποιήσουν την ψηφιακή τεχνολογία και να συνδέσουν

τα επιμέρους στοιχεία για να απαντήσουν στο αρχικό ερώτημα εφαρμόζοντας με αυτόν

τον τρόπο την ολιστική-διαθεματική προσέγγιση.

4.5 Αξιοποίηση, γενίκευση, επεκτασιμότητα

Όπως έχει ήδη αναφερθεί το project θα μπορούσε να καταλήξει σε μια χριστουγεννιάτικη

σχολική γιορτή.


5. Πρόσθετο υλικό που αξιοποιήθηκε

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Κασσωτάκης, Μιχάλης & Φλουρής, Γεώργιος (2003). Μάθηση & Διδασκαλία, τ.Α΄, Αθήνα.

Κασσωτάκης, Μιχάλης & Φλουρής, Γεώργιος (2005). Μάθηση & Διδασκαλία: Θεωρία

Πράξη και Αξιολόγηση της Διδασκαλίας, τ.Β΄, Αθήνα.

Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων, Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής (2014) Νέο

Σχολείο, Οδηγός Εκπαιδευτικού στα Θρησκευτικά Δημοτικού-Γυμνασίου, Αθήνα.

Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων, Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής (2017)

Προγράμματα Σπουδών στα θρησκευτικά Δημοτικού και Γυμνασίου, Αθήνα, ΦΕΚ 2104-19-

06-2017

Goethals, M. Serra\ Howard, Rose A. & Sanders, Marie M. Σπανός, Γεώργιος ed (2013). Ο

Αρχάριος Εκπαιδευτικός ενώπιον της Διδασκαλίας\ μετ. Αθηνά Αργυροπούλου & Ρωξάνη

Ευριπίδου , DaVinci, Αθήνα

WEBSITES

http://www.greek-language.gr/greekLang/index.html





http://www.greek-language.gr/greekLang/index.html











http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGYM-C117/510/3328,13419/



http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGYM-B118/373/2511,9684



http://edu.glogster.com

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A7%CF%81%CE%B9%CF%83%CF%84%CF%8C%CF%88%CF%89%CE

%BC%CE%BF

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%92%CE%B1%CF%83%CE%B9%CE%BB%CF%8C%CF%80%CE%B9%CF

%84%CE%B1

https://el.wikisource.org/wiki/%CE%9A%CE%AC%CE%BB%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%B1_%CE%A6%

CF%8E%CF%84%CF%89%CE%BD


https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A7%CF%81%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%8D%CE%B3%CE

%B5%CE%BD%CE%BD%CE%B1


https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CE%B5%CF%81%CE%B9%CF%84%CE%BF%CE%BC%CE%AE_%C

F%84%CE%BF%CF%85_%CE%99%CE%B7%CF%83%CE%BF%CF%8D



B-GYMNASIOU.pdf










http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGYM-B118/373/2511,9684



http://edu.glogster.com/

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A7%CF%81%CE%B9%CF%83%CF%84%CF%8C%CF%88%CF%89%CE%BC%CE%BF

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A7%CF%81%CE%B9%CF%83%CF%84%CF%8C%CF%88%CF%89%CE%BC%CE%BF

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%92%CE%B1%CF%83%CE%B9%CE%BB%CF%8C%CF%80%CE%B9%CF%84%CE%B1

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%92%CE%B1%CF%83%CE%B9%CE%BB%CF%8C%CF%80%CE%B9%CF%84%CE%B1

https://el.wikisource.org/wiki/%CE%9A%CE%AC%CE%BB%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%B1_%CE%A6%CF%8E%CF%84%CF%89%CE%BD

https://el.wikisource.org/wiki/%CE%9A%CE%AC%CE%BB%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%B1_%CE%A6%CF%8E%CF%84%CF%89%CE%BD









http://photodentro.edu.gr/v/item/ds/8521/7200




http://popplet.com/

http://www.toondoo.com/

ΛΟΓΙΣΜΙΚΟ

Επεξεργαστής κειμένου (Word)

Πρόγραμμα Παρουσιάσεων (Powerpoint)







http://popplet.com/

http://www.toondoo.com/

Documents

PROJECT: Η Α Η ΓΙ Η Ω Χ Ι ΓΕ Ωphotodentro.edu.gr/oep/bitstream/8532/619/1/project.pdf · 2018-06-21 · προσπάθειά διερε `νησης του νοήματος