Promosaurus. Poradnik promocji nauki

OKLADKA DRUK

5 lipca 2013 12:20:55

Licencja na wykorzystanie:

Promosaurus. Poradnik promocji nauki objty jest licencj Creative Commons Uznanie autorstwa-Uycie niekomercyjne-Bez utworw zalenych 3.0 Unported

Zamieszczajc poradnik naley poda tytu publikacji, wydawc oraz adres strony internetowej: www.cittru.uj.edu.pl/promosaurus

Nakad: 500 egzemplarzy

Strona internetowa: www.cittru.uj.edu.pl/promosaurusNa stronie tej mona rwnie pobra wersj publikacji w formacie PDF i ePub.

Wsppraca redakcyjna: Boena Podgrni

Korekta: Magorzata Gagajek, Marta Maj, Zofia Wierzbicka

Wydawca: Centrum Innowacji, Transferu Technologii i Rozwoju Uniwersytetu (CITTRU)Uniwersytet Jagielloski, Krakw 2013

Skad i druk: Drukarnia GO! Print, www.goprint.pl

CITTRU wspiera rozwj nowoczesnej nauki poprzez:

tworzenie oferty technologicznej UJ oraz kreowanie wsppracy z biznesem, popularyzacj wiedzy i promocj nowych metod komunikacji naukowej, aplikowanie o fundusze na rozwj uczelni (na infrastruktur, badania i dydaktyk).

Najwaniejsze projekty i obszary aktywnoci CITTRU: ochrona prawna innowacji z UJ, koordynacja bada zleconych, edukacja zwizana z promowaniem nauki (Szkoa Promocji Nauki), promocja nowych sposobw pokazywania nauki i mwienia o nauce (czasopismo NIMB, Projektor Jagielloski). Dziaania CITTRU wspierajce nowoczesn nauk realizowane s w ramach programu pod nazw Odkryj Przestrzenie Nowej Nauki.

Kontakt:ul. Czapskich 4, 31-110 Krakwtel. 12 663 38 30e-mail: [email protected]: www.cittru.uj.edu.plFacebook: www.facebook.com/nimb.cittru

ISBN: 978-83-936157-0-4

Publikacja finansowana przez Narodowe Centrum Bada i Rozwoju w ramach programu: Kreator innowacyjnoci

http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/deed.plhttp://www.cittru.uj.edu.pl/promosaurushttp://www.cittru.uj.edu.pl/promosaurushttp://www.goprint.plmailto:nimb%40uj.edu.pl?subject=PROMOSAURUShttp://www.cittru.uj.edu.plhttp://www.facebook.com/nimb.cittru

Pod redakcjPiotra abickiego i Edyty Giyckiej

KRAKW 2013

Spis treciWstp. Promosaurus wyrusza... Piotr abicki

Nauki (od) zawsze stosowane Boena Podgrni

Dlaczego popularyzacja nauki jest dla mnie tak wana? Lech Mankiewicz

Popkultura w otoczeniu nauki Piotr abicki

Science market. Czy komercyjny marketing moe inspirowa promocj nauki? Edyta Giycka

Wyj z szuflady... czyli rzecz o zwizkach komercjalizacji i promocji nauki Radosaw Rud

Aktywna edukacja: trudna sztuka przycigania? Agata Jurkowska

Gar refleksji o popularyzacji matematyki Krzysztof Ciesielski

Strona internetowa: ktrdy do bada? Ilona Iowiecka-Taska

Blog naukowy oraz inne narzdzia promocji nauki i naukowca w sieci Emanuel Kulczycki

Skomplikowana nauka w prostych sowach Boena Podgrni, Justyna Jaskulska-Schab

711172331394549596773

Piotr abicki Redaktor Promosaurusa

www.muzewol.pan.pl

UWAGA: ten i kolejne linki w publikacji byy aktywne na dzie 15.06.2013.

7

Wstp. Promosaurus wyrusza...

Wiosn 2013 roku miaem okazj goci w warszawskim Muzeum Ewolucji. W kilku nie-

wielkich pomieszczeniach ogromnego Paacu Kultury zgromadzona zostaa unikatowa

paleontologiczna kolekcja, w ktrej najwiksze wraenie wywouje z pewnoci zrekon-

struowany szkielet Tarbosaurusa imponujcego kuzyna synnego T. rexa. Mnie jednak

szczeglnie zaciekawia jedna z bocznych sal, w ktrej swe wdziki prezentoway Ichtio-

stegi uznawane przez niektrych badaczy za pierwsze ldowe krgowce. Obok mode-

li tych zwierzt, na kolorowych planszach, zilustrowane zostay niuanse ewolucji; zoba-

czy na nich mona byo jak rybie koczyny tworz konstrukcje coraz bardziej przydatne

w rodowisku ldowym, co wspgrao z zajmowaniem przez organizmy ywe nowych

biotopw na suchej ziemi.

Dla wielu naukowcw i studen-

tw, gdy do nich adresowany

jest ten poradnik, takim nowym

rodowiskiem, obszarem wartym

podboju s przestrzenie inter-

netu, mediw, imprez popular-

nonaukowych i wiele innych sfer,

w ktrych nauka moe, a wrcz

musi, zaistnie w wikszym stop-

niu. Nic nam nie wiadomo o tym, aby dewoska Ichtiostega miaa jakiekolwiek vademecum,

wspierajce j w trudnych krokach na staym ldzie. W postaci Promosaurusa taki skromny

poradnik oddajemy do rk Czytelnikw.

Artystyczna wizja wygldu Ichtiostegi. Grafika: Nobu Tamura, spinops.blogspot.com [CC-BY-SA-3.0 (creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/)].

Darmowe, uyteczne i dostpne online. Na kolejnych stronach przedstawiamy subiektywny wybr narzdzi wspierajcych komunikacj.

Nie musisz ich instalowa na swym komputerze, s dostpne bezporednio w internecie.

http://www.muzewol.pan.plhttp://spinops.blogspot.comhttp://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/

PROMOSAURUSPoradnik Promocji Nauki

8

Po prostu inspirowa

Wyjanienia wymaga uytkowa nazwa poradnik, pojawiajca w podtytule tej publikacji.

Osoby przyzwyczajone do tego, e za tym sowem kryje si drobiazgowy informator, tu-

maczcy, jak kroku po kroku osign sukces, przyrzdzi sushi z kapusty lub objecha glob

z dziesicioma dolarami w kieszeni, mog poczu si rozczarowane. W tej publikacji znale

mona wiele bardzo konkretnych wskazwek, ale wiadomie odeszlimy od formuy instrukcji

uywania, by nie mami Czytelnikw wizj jedynej susznej i zawsze skutecznej metody, a za-

razem wyzwoli w odbiorcach entuzjazm i kreatywno.

Autorzy tekstw zamieszczonych w Promosaurusie uzupeniali praktyczne porady o wa-

sne opinie na temat rnych przejaww upowszechniania nauki. W artykuach mona zna-

le wic wyraziste i osobiste pogldy piszcych. Czasem s one sprzeczne z oglnie panu-

jcymi przekonaniami odnonie do celw, sposobw i innych aspektw mwienia o nauce.

To take pokazuje, e w promocji nauki nie ma jednej, doskonaej drogi, e warto bra pod

uwag zdanie innych (poradzi si std poradnik) i wypracowa wasny styl, wybra dla

siebie optymalne metody i narzdzia.

Dobrze pasujcym okreleniem, opisujcym charakter i zakres tego wydawnictwa, byoby so-

wo wywodzce si z pojcia INSPIRACJA, bowiem to wanie inspirowa i zainspirowa do

podejmowania dziaalnoci promocyjnej pragn autorzy poszczeglnych tekstw. Sami jed-

nak, Szanowni Czytelnicy, musicie przyzna, e neologizm inspiradnik (lub jaki pokrewny),

ktry moglimy wykorzysta, nie brzmi zbyt piknie i zachcajco. Aby wic ju w tytule nie

miesza, postanowilimy pozosta przy sprawdzonej formie poradnik.

Jak i dla kogo?

Teksty zamieszczone w Promosaurusie mona czyta w dowolnym porzdku, co nie ozna-

cza jednak, e ich kolejno jest przypadkowa. Rozpoczynamy od dwch artykuw (Podgr-

ni, Mankiewicz) odpowiadajcych, mniej lub bardziej wprost, na pytanie: Dlaczego promowa

nauk? Nastpnie przechodzimy do tekstw (abicki, Giycka), w ktrych skupiamy si na tle

i kontekcie dziaa upowszechniajcych wiedz. Kolejne akapity powicone s szczego-

wym wtkom dziaa popularyzatorskich: zwizkom promocji nauki i komercjalizacji (Rud),

wydarzeniom popularnonaukowym i edukacji (Jurkowska) oraz popularyzacji matematyki

(Ciesielski). Last but not least docieramy do artykuw, ktre s najbardziej narzdziowe

z tych zamieszczonych w Promosaurusie. Mowa w nich o promocyjnym wykorzystaniu in-

ternetu (Iowiecka-Taska, Kulczycki) oraz o metodach pisania jzykiem popularnonaukowym

(Podgrni i Jaskulska-Schab).

Nasz intencj byo zaadresowanie poradnika przede wszystkim do tych, ktrzy dopiero sta-

Narzdzia wspierajce WYSZUKIWANIE INFORMACJI I KREATYWNO. Google Alert www.google.com/alerts ustaw powiadomienia (np. sowo kluczowe) i led co w internecie dzieje si w danym temacie.

http://www.google.com/alerts

Na przykad: Kawiarnia naukowa pod hasem

Jak powsta Wszechwiat?; Ksika popularnonaukowa

Cykle ekonomiczne w historii ludzkoci; Program telewizyjny

Archimedes, Newton, Darwin jak dokonuje si odkry naukowych?

Na przykad: Artyku w dziale naukowym

Zastosowanie helu-3 pomaga diagnozowa choroby puc;

Blog internetowy dotyczcy bada nad komrkami macierzystymi i ich zastosowa-niem w przemyle.

Piotr abicki Wstp. Promosaurus wyrusza...

9

wiaj lub bd stawia pierwsze kroki na fascynujcych terytoriach upowszechniania wie-

dzy. Bdziemy wdziczni, jeli takie wyjanienie zaakceptuj rwnie bardziej zaawansowani

promotorzy nauki. Mamy nadziej, e nie bd si irytowa, kiedy autorzy tekstw tumaczy

bd (pozornie) oczywiste oczywistoci. Obiecuj, e w zamian za przymknicie oka na takie

(dla nich) banalne wyjanienia, jak np.: dlaczego strona internetowa winna by stale aktualizo-

wana lub co to jest infografika, znajd w Promosaurusie wiedz i natchnienie. Do czego? Do

podjcia nowych dziaa, reaktywowania dawnych pomysw, zmodyfikowania dotychczaso-

wej aktywnoci promocyjnej albo choby do uporzdkowania poj i faktw.

Komunikacja i nauka

Wspomniane uporzdkowanie poj dotyczy na poziomie fundamentalnym caej tej

publikacji. Przewijaj si przecie na jej amach takie terminy jak: promocja, popularyzacja,

marketing, upowszechnianie, informacja itd. Jeli dodatkowo poczymy je z rzeczownikami:

nauka, wiedza, edukacja itp. otrzymamy zestaw okrele, ktre nie zawsze s synonimami.

W tym wydawnictwie, majc na uwadze jego poradnikow i nieakademick formu, nie

wprowadzalimy do spisu treci odrbnej analizy terminologicznej. Aby jednak nie pozosta-

wia Czytelnikw w pojciowej prni, pozwol sobie nakreli kontury jednej z moliwych

kategoryzacji. W aden sposb nie pretenduje ona do bycia podwalin nowej teorii. Naley j

traktowa jako element dyskusji o komunikacji naukowej.

Promocja nauki oznacza dziaania zawsze skierowane poza rodowisko akademickie,

a cilej mwic, poza krg specjalistw w danej dziedzinie. Jej adresatem bdzie wic

i widz naukowego programu telewizyjnego, i emeryt uczestnik spotkania z naukowcem,

i ucze zgaszajcy sw prac na konkurs naukowy, ale i profesor biologii molekularnej,

ktry, chcc poszerzy sw wiedz historyczn, wemie do rki ksik powiecon odkry-

ciom archeologicznym.

Istotny segment promocji nauki tworzy popularyzacja wiedzy, w ramach ktrej komuni-

kat skoncentrowany jest na tumaczeniu oglnych i podstawowych prawide naukowych oraz

co rwnie wane racjonalnoci mylenia naukowego. Innym typem oglnie widzianej pro-

mocji nauki jest promocja bada i wynikw prac naukowych, ktra z reguy koncentruje

si na wyjanianiu specyfiki i znaczenia wspczesnych odkry. Oczywicie wskazane w tym

akapicie rozrnienie w czystej postaci wystpuje rzadko, bowiem np. do wytumaczenia tego

czym s badania nad wykorzystaniem nanorurek wglowych, potrzebna jest choby podsta-

wowa wiedza dotyczca atomw, za aby zrozumie czym zajmuje si wspczesna medycy-

na, dobrze jest poda przykady projektw naukowych odwoujcych si choby do terapii

antynowotworowych, opartych na wykorzystaniu zmodyfikowanych szczepw bakterii.

Google Trends www.google.com/trends wietne narzdzie do wyszukiwania statystyk zwizanych

z popularnoci danych sw w wyszukiwarce Google.

http://www.google.com/trends/

W 2007 roku, nakadem MNiSW, ukazao si wydawnictwo

Promocja w nauce. Poradnik dobrych praktyk, www.nauka.gov.pl/fileadmin/user_upload/

31/12/31122/Promocja_w_nauce_poradnik.pdf

Kontakt na stronie:www.cittru.uj.edu.pl/promosaurus


10

Wymian informacji pomidzy naukowcami-specjalistami mona nazwa komunikacj ba-

dawcz. Jej przejawami s naukowe konferencje i sympozja, publikacje w naukowych perio-

dykach, sesje posterowe, wykorzystanie notesw laboratoryjnych itd.

Gdzie pomidzy sfer promocyjn i komunikacj badawcz lokuje si marketing innowa-

cji. Z jednej strony zespoy badawcze, ktre opracoway wynalazek i chc oferowa go na

rynku ekonomicznym (lub w ich imieniu czyni to wyspecjalizowane jednostki) d do tego,

by informacja o odkryciu trafia do jak najszerszego grona odbiorcw (takie dziaanie moe

budowa pozytywny wizerunek innowacji, moe by szans na znalezienie partnera lub inwe-

stora). Z drugiej strony, rozmowy o ofercie technologicznej czsto dotycz tak drobiazgowych

i skomplikowanych zagadnie, e mog w nich bra udzia tylko specjalici, niezalenie od

tego czy s zatrudnieni na uczelni, czy w firmie.

* * *

I na koniec dwie proby do Czytelnikw. Po pierwsze proba o wyrozumiao. O ile nam wia-

domo to wydawnictwo jest drug polsk publikacj w miar kompleksowo ujmujc zagad-

nienia promocji nauki. Nadal w tym zakresie znajdujemy si na etapie pionierskim.

Po drugie proba o zaangaowanie, nie tylko we wasne dziaania upowszechniajce wiedz

cho inspiracja do nich jest podstawow intencj tej publikacji, ale i w propagowanie same-

go poradnika (jeli oczywicie znajdzie uznanie w oczach Czytelnikw), informowanie o nim,

zamieszczanie jego wersji elektronicznej na wasnych stronach. To wydawnictwo bezpatne

i oznaczone licencj umoliwiajc rozpowszechnianie, tylko dlatego ograniczon pewnymi

restrykcjami, e wymagao tego poszanowanie praw autorskich. Wie si z t prob take

namowa do komentowania poszczeglnych fragmentw, przesyania propozycji tematw

i wtkw wartych uzupenienia.

A teraz ju najwyszy czas, by z Promosaurusem wyruszy na nowe ldy! Zapraszam do lektury.

Long Bets longbets.org czyli arena realnych przewidywa przyszoci. Uczestnicy mog zakada si, e zajdzie taka lub inna zmiana. Inspirujce!

http://www.nauka.gov.pl/fileadmin/user_upload/31/12/31122/Promocja_w_nauce_poradnik.pdfhttp://www.nauka.gov.pl/fileadmin/user_upload/31/12/31122/Promocja_w_nauce_poradnik.pdfhttp://www.cittru.uj.edu.pl/promosaurushttp://longbets.org

Boena Podgrni Polonistka. W CITTRU zajmowaa si popularyzacj nauki. Redaktorka i autorka tekstw w Projektorze Jagielloskim; zainteresowana kwesti komunikacji naukowej skierowanej poza uczelnie. [email protected]

Od autorkiRozpoczynajc prac nad tym tekstem, musiaam zada sobie pytanie: dlaczego waciwie obchodzi mnie promocja nauki? Czemu chc wiedzie, co dzieje si w laborato-riach i gabinetach? Skd bierze si moja cieka-wo tego, o czym pisze si w periodykach na-ukowych i tomach publikacji? Czemu waciwie chc przekonywa do tego innych? Nie jestem pracownikiem naukowym, nie znam aparatury pojciowej ani metodologii bada, ale pomimo to moja ciekawo nie jest mniejsza.

Dajcie mi punkt podparcia, a porusz Ziemi. Ilustracja: commons.wikimedia.org/wiki/File:Archimedes_lever.png [Public domain].

11

Nauki (od) zawsze stosowane

Promocja nauki nie jest niczym nowym i wydumanym, nie jest chwilowym hob-

by. Fakt, e postrzegana jest jako nowinka, wynika z niedawnych zmian w re-

lacjach spoecznych. Ale przecie dzielenie si wiedz i sposobami dochodze-

nia do odkry jest oparte na wartociach od zawsze tkwicych w etosie nauki,

takich jak prawda, wolno i mdro. Bez nich nie powstaaby ta wewntrzna

potrzeba, ktra napdza proces naukowy.

Mocno ugruntowany w ostatnim stuleciu wizerunek naukowca jako osoby zamknitej za

murami uniwersytetu sta si niewtpliwie przyczyn zwikszenia dystansu, ktry dzieli go

od zwykych ludzi. Z tego wanie wzgldu z jednej strony zainteresowanie nauk zmalao,

a z drugiej kwestia zaangaowania naukowcw w komunikacj zewntrzn, skierowan do

wszystkich ludzi, spada z listy zada priorytetowych. Trudno si temu dziwi. Uprawianie na-

uki dugo nie czyo si w sposb naturalny z procesem przekazywania wiedzy na zewntrz,

szczeglnie w czasach, gdy rzeczywisto bya zakamywana przez propagand komunistycz-

n. Jednym z gwnych celw nauki jest przecie denie do prawdy.

Prawo do wiedzy

Kiedy zastanawiam si nad tym, co leao u podstaw nauki, to intuicyjnie odpowiadam: weryfi-

kacja ludzkiego dowiadczenia (Kopernik teoria heliocentryczna), pokonywanie naturalnych

ogranicze (Archimedes prawo dwigni), poszukiwanie odpowiedzi na to, co tkwi w ludzkiej

naturze (Freud psychoanaliza), ale przede wszystkim dziaanie na rzecz polepszenia ycia

czowieka. Myl, e jest to bliskie stanowisku, jakie przedstawia Agnieszka Lekka-Kowalik w ar-

Narzdzia wspierajce WYSZUKIWANIE INFORMACJI I KREATYWNO cd. Kickstarter www.kickstarter.com

strona dziki, ktrej mona zdoby finanse na wasne pomysy.

http://www.projektor.cittru.uj.edu.pl/http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Archimedes_lever.pnghttp://commons.wikimedia.org/wiki/File:Archimedes_lever.pnghttp://www.kickstarter.com


Tekst dostpny na stronie: www.sapientiokracja.pl

Jan ukasiewicz (1912), O twrczoci w nauce, pierwodruk w: Ksiga pamitkowa

ku uczczeniu 250-tej rocznicy zaoenia Uniwersytetu Lwowskiego przez

krla Jana Kazimierza r. 1661, t.1, hint.org.pl/f=DE;hid=A8191;r=3;p=4ec00004.1

W artykule Wolno nauki a etos (www.forumakad.pl/archiwum/2000/06/artykuly/11-granice_nauki.htm) ks. prof.

Stanisaw Kowalczyk (KUL) rozwaa kwesti wolnoci pracy naukowej, wskazujc na

zagroenia, jakie nios za sob z jednej strony nadmierna kontrola, ograniczajca wolno,

czyli niezbdny warunek rozwoju nauki, z drugiej warunek absolutnej wolnoci.

Jak jednak rozwiza ten paradoks? Bez wolnoci nie ma prawdziwej nauki,

ale przecie pena wolno przynosi ryzyko zachowa nieetycznych, nie sucych dobru

czowieka, czyli zaprzeczajcych nauce. Autor przyznaje, e instrumenty

prawne nie s dobrym rozwizaniem, aby ustanawia granice nauki.

W moim przekonaniu dziaalno promocyjna, informacyjna, ktra prowadzona

jest jasnym i klarownym jzykiem, moe sta si narzdziem podejmowania dialogu ze

spoeczestwem. Dziki temu atwiej bdzie okreli, kiedy naley postawi granic.

12

tykule Nauka a dobro czowieka. Idc tym tropem, przekonuj si, e czowiek (czyli kady

z nas) tkwi w centrum nauki od zawsze, take wtedy, gdy nie istniay jeszcze uniwersytety.

Wobec tego wpyw nauki na to, jak wyglda nasze ycie, jest waciwe bezdyskusyjny, a nasze

prawo do wiedzy na ten temat naturalne.

I wanie std wynika potrzeba promocji nauki. Naukowcy powinni rozumie, e skoro to, co

robi w swojej codziennej pracy wpywa na ycie wszystkich ludzi, to ich obowizkiem jest

dziaa tak, by ci, ktrych to dotyczy, mogli si o tym dowiedzie.

Wiedza jest bogactwem i dobrem oglnym, ktre jest warunkiem rozwoju cywilizacji

i do ktrego prawo ma kady.

W historii wiata, w obrbie rnych kultur liczba posiadajcych to bezcenne bogactwo inte-

lektualne zazwyczaj stanowia mniejszo w stosunku do ogu. Jednak zmienia si to wraz

z postpem. Obecnie nie mona ot tak uzna, e w elitarnoci nie ma nic zego, a dzielenie si

wiedz nie jest adnym celem, bo tym samym fundamenty pracy naukowej legyby w gru-

zach. Nauka prowadzi bowiem do postpu, ktry jest z kolei motorem zmian spoecznych,

na bazie ktrych tworz si roszczenia o powszechny dostp do jej owocw. Odbierzmy to

prawo, a zaprzeczymy postpowi, a tym samym sensowi nauki.

Nie do wiary

Nauka uprawiana jest po to, by poprawia jako ludzkiego bytu, i dzieje si tak zarwno

w przypadku dziedzin obejmowanych szerokim pojciem nauk o yciu, jak i tych humani-

stycznych takie stwierdzenia uznawane s za banalne. Skoro jednak wszyscy uwaaj to

za oczywiste, to skd waciwie wzia si przypisana rodowisku akademickiemu symbolika

wiey z koci soniowej?

Praca naukowa jest o ludziach i dla ludzi, a ta uyteczno nie zamyka si tylko w powszech-

nie znanym i uywanym teraz pojciu wdroe. Precyzyjnie uj to ju sto lat temu prof. Jan

ukasiewicz: Celem nauki jest budowanie syntez, zaspokajajcych oglno-ludzkie [sic!] po-

trzeby intelektualne. Oczywicie najatwiej byoby wymieni praktyczne efekty bada wy-

dziaw farmaceutycznych i medycznych, chemikw, fizykw czy biologw. W kocu, w wyni-

ku ich pracy powstaj np. leki, a te w bezporedni sposb wpywaj na ycie pacjentw. Tylko

e poprzestanie na takim uzasadnianiu roli nauki jest ryzykowne. Zaraz znajdzie si przecie

gos, ktry przypomni, jak wiele substancji nioscych nadziej nigdy nie przeszo testw tok-

sykologicznych, ile z nich wykazao miern skuteczno lub zbyt pno przekonano si o po-

wodowanych przez nie efektach ubocznych.

Wyliczanie praktycznych efektw pracy naukowej to jedno. Popularyzacja nauki ma poka-

zywa wicej, bo odnosi si ona do bogactwa, ktre niesie ze sob sam fakt poszuki-

PolakPotrafi www.polakpotrafi.pl polska strona uatwiajca pozyskanie finansowania na realizacj wasnych pomysw, alternatywa dla KickStartera.

http://www.sapientiokracja.plhttp://hint.org.pl/f=DE;hid=A8191;r=3;p=4ec00004.1http://www.forumakad.pl/archiwum/2000/06/artykuly/11-granice_nauki.htmhttp://www.forumakad.pl/archiwum/2000/06/artykuly/11-granice_nauki.htmhttp://www.polakpotrafi.pl/

Zobacz take, zamieszczony w tym wydawnictwie, tekst Piotra abickiego o popkulturze w otoczeniu nauki.

www.the-scientist.com//?articles.view/articleNo/34705/title/Snubbed-for-a-Nobel-/

Boena Podgrni Nauki (od)zawsze stosowane

13

wania odpowiedzi na nurtujce

nas pytania i dzielenia si tym, co

odkrylimy. Kady uamek wiedzy

staje si inspiracj do nieustannego

ulepszania wiata. Aby wszyscy mie-

li szans si o tym przekona, nauka

musi sta si czci tego wiata ist-

nie w nim na co dzie, przesta by

tajemnic ukrywan w akademickich

murach. Wiedza naukowa nie musi

czyni nikogo naukowcem, ale moe

wzmocni jego poczucie uczestni-

czenia i odpowiedzialnoci. Czy nie to

samo dzieje si w przypadku sztuki?

Nauka jest wan czci kultury.

Wiedza Niewiedza

Wyjanianie zoonej rzeczywistoci wymaga wytrwaoci. Niewiedza naszych odbiorcw

powinna by powodem, dla ktrego zwikszamy swoje wysiki wyzwaniem, a nie

wymwk. Brak zainteresowania ze strony spoeczestwa wynika z zaniedbania. Wiedza wy-

pywa z uniwersytetw, jej zasig zaley od siy, jak procesowi wydostawania si wiedzy

nadano na starcie.

Poniewa yjemy w czasach, w ktrych wiedz naukow trudno zmierzy i obj jednym

umysem, spoeczestwa, ktre finansuj nauk, opieraj swoje przekonanie o jej jakoci i po-

ytecznoci na czystym zaufaniu. Nie maj innego wyboru. Wyrnienia takie jak Nagroda

Nobla do niedawna daway poczucie, e kto nad tym panuje. Powoli staje si to jednak nie-

wystarczajce (przykad Rongxianga Xu, chiskiego naukowca mieszkajcego w USA, ktry

podwaa werdykt noblowskiej Akademii z 2012 roku). Naley zada sobie w zwizku z tym

pytanie, jak dugo presti nauki i naukowca bdzie trwa niezagroony.

Trudno o inn grup zawodow finansowan z pienidzy publicznych, ktra cieszya-

by si wikszym szacunkiem spoeczestwa i ktra jednoczenie tak mao by si tym

interesowaa. Obecny styl uprawiania nauki nie podkrela bezporedniej zalenoci midzy

naukowcami a mecenasami (obywatelami), o ktrych przychylno naleaoby nieustannie

dba. To oddzielenie nauki od codziennoci sprawdzao si przez duszy okres, dlatego jeste-

my do tego przyzwyczajeni. Teraz czasy si zmieniy. yjemy w dobie informacji, a to grun-

Nauka na chodniku. Za pomoc dziaa zblionych do ulicznego happeningu mona wiedz zainteresowa przechodniw. Na fotografii organizowane w CITTRU warsztaty Science Busking. Foto: Anna Wjcik

Similar Sites www.similarsites.com wyszukaj strony zblione tematycznie.

http://www.the-scientist.com//?articles.view/articleNo/34705/title/Snubbed-for-a-Nobel-/http://www.the-scientist.com//?articles.view/articleNo/34705/title/Snubbed-for-a-Nobel-/http://www.similarsites.com

Protest przeciw ACTA przed Parlamentem Europejskim.

Foto: Greensefa Greens/EFA MEPs protest ACTA/ Flickr [CC-BY-SA-2.0

(creativecommons.org/licenses/by-sa/2.0)].


14

townie zmienia model komunikacji. Przede wszystkim pozwala przekracza granice i przyblia.

Wiedza nie jest ju zabezpieczona, nie moe zosta schowana przed niepowoanymi oczami

w kolejnej bibliotece aleksandryjskiej. Nie ma powodu zakada, e ta nowa rzeczywisto

nie dotknie akademickiej twierdzy. Synna sprawa ACTA pokazuje, e zaczyna si epoka, w kt-

rej gos spoeczny stanie si narzdziem podejmowania decyzji. Naley zadba, aby w tym

gosie sycha byo podziw dla nauki. By moe to jest waciwy miernik prawdziwy impact

factor. Jak to uczyni? Podpowiedzi udzieli mog ponisze przykady.

Uwaga! Dowody nienaukowe

Historie o tym, e popularyzacja wiedzy jest odwieczna, a nauka zmienia ycie ludzi

miertelnie powanie o nauce

Wspaniay Archimedes tak bardzo dawa si pochon swoim obliczeniom, e zdarzao mu

si zapomina o kpieli. Zreszt problem ten nie dotyczy tylko higieny osobistej. Po zdobyciu

Syrakuz nie zauway, w jakim pooeniu si znajduje i narazi si onierzom, ktrzy przyszli

go pojma. Stanowczo da, aby nie niszczyli jego pracy oblicze wykonanych na piasku.

Skoczyo si to dla niego tragicznie. Rozjuszeni onierze cili mdrca, mimo wyranego

nakazu pojmania go ywcem. Jego gbokie roztargnienie moe by symbolem postawy, jak

zdarza si przyjmowa polskim naukowcom pochonici nauk zapominaj o wiecie ze-

wntrznym.

Szczliwie mdrzec ten nie zapomnia, jakie znaczenie ma wymiana myli dla rozwoju wie-

dzy. Bya dla niego tak samo wana, jak ich powstawanie idea nabiera swej wartoci do-

piero w zderzeniu z innym umysem. Ten wybitny uczony rozumia to doskonale. Wiedzia

jak wane jest cieranie si idei, dlatego w relacjach midzyludzkich nie polega wycznie na

logice. Aby sprawdzi czujno i zaangaowanie uczonych, z ktrymi korespondowa, ucieka

si do podstpw wystawia ich na prby, przedstawiajc faszywe teorie. By moe by

to zwyky podstp, podyktowany chci zdemaskowania mniej powaanych kolegw Ja

stawiam na ogromne poczucie humoru, ktre jest wanym skadnikiem eliksiru mdroci

i wanym elementem procesu promocji nauki.

Wieczny docent

Dla wielu osb najbardziej znanym polskim astronomem by Kazimierz Kordylewski. Ten

wieczny docent, ktrego nazwisko nadano ksiycom pyowym Ziemi, popularyzowa na-

uk z wielkim zapaem i energi. Zapamitany zosta z licznych happeningw, z ktrych naj-

bardziej znanym by pokaz kamienia z Ksiyca, zorganizowany przez niego w roku 1971. Nie

Mind42 mind42.com ciekawe narzdzie do wsplnej pracy nad zaoeniami i realizacj projektu (mind mapping).

http://creativecommons.org/licenses/by-sa/2.0http://mind42.com/

Boena Podgrni Nauki (od)zawsze stosowane

Andrzej Stawiarski, Z fantazj barona Mnchhausena o Kazimierzu Kordylewskim, najbardziej znanym krakowskim astronomie, www.kordylewski.pl, zakadka Artykuy prasowe.

15

ukrywa nigdy, e dla po-

pularyzacji swej ukochanej

dziedziny zrobiby wszyst-

ko. Jako e warunkiem

obejrzenia wypoyczonego

z USA kamienia (postawio-

nym przez komunistyczne

wadze) byo czonkostwo

w Polskim Towarzystwie

Astronomicznym, przy wej-

ciu do sali mona byo zo-

y deklaracje czonkowskie

efektem byy tysice no-

wych czonkw.

() Patrzyem przez okno,

to nie bya zwyczajna kolej-

ka, te tumy przypominay

pielgrzymk do relikwii. Wszystko to w atmosferze nadziei, e gdzie tam jest inny wiat.

Pozwala ludziom oderwa si od codziennych problemw. Ponad systemami, ponad

granicami, przenosi ich w inny wymiar tak pamita tamte pokazy syn Kordylewskiego

[Leszek przyp. autorki]. Pamita te, e wydarzenie przysporzyo ojcu wrogw. Nie zmienia

to faktu, e o docencie Kordylewskim mwi wtedy cay Krakw.

() Wierzy w potg mediw. Mia z dziennikarzami dobre ukady. Popularyzacj nauki czy

to w prasie, czy w radiu traktowa jako przemycanie idei. Nie bya to tylko opowie o plane-

tach, mgawicach to byo przekazywanie wartoci. Astronomi podkopywa system... uwa-

a dzisiaj Leszek Kordylewski.

Akademik, ktry pocign za sob tumy

W roku 1995 Bogota (stolica Kolumbii) bya miastem-piekem o ogromnej przestpczo-

ci, wysokich wskanikach przemocy w rodzinie i wypadkw samochodowych, olbrzymich

obszarach slumsw w centrum, bez kanalizacji i z ograniczonym dostpem do biecej

wody. W sferze politycznej panowa klientelizm nikt nie wierzy w czyste intencje poli-

tykw, bo motywem ich dziaa byy zazwyczaj osobiste interesy. I wtedy wrd kandyda-

tw w wyborach na burmistrza pojawi si czowiek niespotykany. Antanas Mockus, rektor

Uniwersytetu w Bogocie, matematyk i filozof. Kontrowersyjny Mockus, w obliczu zamieszek

Kazimierz Kordylewski przy chronokinematografie na tarasie Obserwatorium w Krakowie lata dwudzieste XX wieku. Foto: www.kordylewski.pl

Digg digg.com serwis najpopularniejszych wiadomoci z sieci,

reklamujcy si hasem O czym teraz mwi Internet?

http://www.kordylewski.plhttp://www.kordylewski.plhttp://digg.com/


Cory Siskind, Mimes, Sunflowers, and Good Governance: An Examination of the Political

Philosophy, Pedagogic Policies, and Campaign Strategy of Antanas Mockus Through the Lens

of Colombian Electoral Politics, www.thedialogue.org/page.

cfm?pageID=32&pubID=2740

Za: Mara Cristina Caballero, Academic turns city into a social

experiment, Mayor Mockus of Bogot and his spectacularly applied theory,

www.news.harvard.edu/gazette/2004/03.11/01-mockus.html

Antanas Mockus. Foto: Sergio Fajardo Valderrama, [CC-BY-2.0

(creativecommons.org/licenses/by/2.0)], via Wikimedia Commons.

16

na uniwersytecie, sign po rodki skrajne, ktre nie zdziwiyby by moe w rodowisku

artystycznym, poszukujcym swojego wyrazu, ale z pewnoci nie przystaway rektorowi.

W efekcie by zmuszony zrezygnowa z funkcji rektora uniwersytetu. To stao si pocztkiem

jego niezwykej drogi politycznej.

Brodaty mczyzna, ktry nie pasuje do wizerunku polityka, postanowi zmieni oblicze swo-

jego miasta, zainspirowany midzy innymi pracami filozofa Jrgena Habermasa i ekonomisty

Douglasa Northa. Korzystajc z wiedzy akademickiej oraz talentu dydaktycznego, pragn

krok po kroku odmieni ycie mieszkacw tego nieszczsnego miasta. Zwyciy wybory,

bo Bogotanie po raz pierwszy mieli do czynienia z kim, kto w tak otwarty sposb komu-

nikuje o swoich celach. Burmistrz uywa nieznanych w polityce metod sign po jzyk

symboli, metafor i gestw uniwersalny i skuteczny zarwno w trakcie kampanii, jak i kaden-

cji. Poza tworzeniem prawa, chcia kreowa kultur, ktra pobudzaa wszystkich obywateli

do kontrolowania wzajemnie swoich zachowa. To miao nie tylko stworzy miasto bardziej

praworzdne, ale take miasto, ktrego obywatele wierz w to, e aktywnie przyczyniaj si

do doskonalenia otoczenia.

Mockus walczy z bezprawiem na ulicach za porednictwem mimw, ktrzy pokazywali

obywatelom stolicy ich zachowania w krzywym zwierciadle. Spacerowa po miecie w stroju

Supermieszkaca, aby pokaza waciwe wzorce zachowa. Zatrudni na najwaniejszych

stanowiskach wybitnych specjalistw z danych dziedzin, nie za, jak dziao si dotychczas

ludzi z politycznego klucza. Pokaza na wasnym przykadzie, jak radzi sobie z agresj. By

inicjatorem Nocy Kobiet, kiedy to tysice matek, on i crek wychodzi na miasto, aby wi-

towa, podczas gdy mczyni opiekuj si dziemi. Wzi publicznie prysznic, aby zachci

do oszczdzania wody. Mockus i Bogota s jak nauczyciel i siedmiomilionowa klasa pisaa

prasa. Wszystko zaczo si od wiary w to, e wiedza moe zmienia ycie ludzi na lepsze. Tym

co pcha mnie do robienia rzeczy, ktre niektrzy uznaj za ekscentryczne, jest moja pasja do

nauczania powiedzia w jednym z wywiadw. Jego motorem do dziaania bya filozofia.

Co najwaniejsze, dziaania te okazay si skuteczne i odmieniy nie tylko materialne otoczenie

mieszkacw tego miasta, ale rwnie ich samych.

WayBack Machine archive.org/web/web.php archiwum Internetu.

http://www.thedialogue.org/page.cfm?pageID=32&pubID=2740 http://www.thedialogue.org/page.cfm?pageID=32&pubID=2740 http://www.news.harvard.edu/gazette/2004/03.11/01-mockus.htmlhttp://www.news.harvard.edu/gazette/2004/03.11/01-mockus.htmlhttp://creativecommons.org/licenses/by/2.0http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Mockus_en_2010.jpghttp://archive.org/web/web.php

Lech Mankiewicz Dr hab., fizyk i astrofizyk. Pracuje w Centrum Fizyki Teoretycznej PAN, zajmuje sie budow i wykorzystaniem teleskopw-robotw.Jeden z koordynatorw projektu Hands-On Universe, Polska, wsppracownik Citizen Science Allience (Zooniverse), polski konsul honorowy Khan [email protected]

17

Dlaczego popularyzacja nauki jest dla mnie tak wana?

Dlatego e nauka, a dokadniej fizyka, to (poza rodzin) najlepsze, co przydarzy-

o si w moim yciu. Dostarcza mi ona wielu wspaniaych emocji i daje poczucie

radoci ze zrozumienia czego ciekawego, co jest zdecydowanie przyjemniej-

sze od seksu (zawsze tak byo, nie tylko teraz, kiedy przybyo mi lat).

yjemy w ciekawych czasach. Technologia w dramatyczny sposb zwikszya moliwoci

publikowania i wymiany informacji. Mog pisa, mwi i opowiada o tym, co dla mnie

jest najpikniejsze. Dlaczego miabym tego nie robi? Kiedy w muzeum zobaczymy

pikny, poruszajcy obraz albo rzeb, chcemy podzieli si swoimi wraeniami i nikogo

to specjalnie nie dziwi. Dlaczego wic wraenia i zachwyt ze zwiedzania wiata myli czy

wiata przyrody miayby kogo bulwersowa? A e rozwj technologii informacyjnych to

dzielenie si niesamowicie uatwia, nie pozostaje nic innego, jak z tych dobrodziejstw ko-

rzysta i si nimi dobrze bawi.

Rne oblicza popularyzacji

Gdyby to tylko byo takie proste. Niestety rozwj technologii ma te drug stron. Dzisiaj kady

moe prezentowa swoje pogldy i broni swoich racji, choby to stanowisko nie byo, delikat-

nie mwic, mocno uzasadnione. Ludzie odkryli, e maj prawo mie swoje zdanie i nie musz

oglda si na autorytety. Niestety, przy okazji tej wolnoci goszenia opinii, ucierpia (moim

zdaniem niesprawiedliwie) wizerunek nauki w Polsce i na caym wiecie.

Okazao si take, e wiat postmodernistycznej, neoliberalnej polityki nie poczuwa si do

obrony wartoci reprezentowanych przez nauk. Politycy zajci s swoimi supkami popu-

E-MAIL I MEDIA SPOECZNOCIOWE. Facebook www.facebook.com

portal komunikacji spoecznociowej; czy trzeba go przedstawia?

http://www.pl.euhou.net/http://www.pl.euhou.net/http://www.citizensciencealliance.org/http://www.citizensciencealliance.org/https://www.khanacademy.org/http://www.facebook.com


Obserwacje zorzy polarnej. Jedna z inicjatyw projektu GLORIA: gloria-project.eu/pl/.

Zdjcie: GLORIA PROJEKT [CC-BY-3.0 (creativecommons.org/licenses/by/3.0/)].

grb.fuw.edu.pl/pi/

18

larnoci i na pewno nam

(nauczycielom, lekarzom,

naukowcom) nie pomo-

g. Do powiedzie, e

od kilkudziesiciu lat nie

kojarz w Polsce polityka,

ktry wiadomy roli nauki

(jest ona przecie jednym

z motorw cywilizacyjnego

postpu) uczyniby z jej pro-

mowania swoje credo i znak

rozpoznawczy. A to, Panie

i Panowie, oznacza, e o na-

sze supki popularnoci

musimy zadba sami!

Jest to zadanie rwnocze-

nie atwe i nieatwe. a-

twe, gdy Polacy kocha-

j nauk i ciekawostki naukowe. W cigu kilkunastu ostatnich miesicy sie teleskopw

GLORIA, do ktrej nale nasze teleskopy Pi of the Sky, przeprowadzia (w ramach dziaa

zwizanych z popularyzacj nauki i zjawisk przyrodniczych), transmisj przejcia Wenus przed

tarcz Soca oraz relacj z cakowitego zamienia Soca. Pokazywalimy i udostpnialimy

mediom strumie wideo rejestrowany przez nasz ekip wysan w tym celu do Australii.

W Polsce transmisj w mediach ogldao ponad 100 tysicy osb i do tego jeszcze kilkanacie

tysicy za porednictwem naszych wasnych serwerw. Szok Hiszpanw i Wochw, ktrzy te

s czonkami GLORIA i ktrzy wypadli od nas sabiej, trwa przez kilka kolejnych spotka zespo-

u, a trzeba byo terapeutycznie przypomina, e lepiej od nas graj w pik non, cho i ten

argument, po wyczynach Roberta Lewandowskiego, w trakcie pfinaowego meczu Borussi

Dortmund z Realem Madryt, straci troch sens.

W tym wietle popularyzowanie nauki wydaje si atwe. Mamy zainteresowan publiczno,

a take do dyspozycji ten cudowny arsena Facebooka, aplikacji mobilnych i nowoczesnych

narzdzi umoliwiajcych komunikowanie si ze spoeczestwem, bez ogldania si na po-

rednikw. Zarazem bywa jednak trudno, bo musimy przebi si ze swoim przesaniem

przez gst chmur innych informacji, czasem sensownych, najczciej bezsensownych.

Warto wic szuka sojusznikw, na przykad wrd dziennikarzy.

Ciekawe wyniki dotyczce spoecznego wizerunku rnych profesji, w tym naukowcw, przynosi opublikowany w kwietniu 2013 roku raport hiszpaskiej fundacji BBVA: www.fbbva.es.

Okazuje si, e Polacy, przeciwnie do Europejczykw z pozostaych badanych 9 krajw, najmniejszym zaufaniem da wanie naukowcw, lekarzy oraz policjantw. Cho rnice w wynikach nie s znaczne,

to jednak mog wskazywa na trend, ktry winien zmusi rodowisko akademickie do zastanowienia.Zdjcie: Lightpoet | Dreamstime.com

Pinterest pinterest.com coraz bardziej popularny portal spoecznociowy, umoliwiajcy dzielenie si informacjami w postaci obrazkw (zdj, grafik, take filmw wideo).

http://gloria-project.eu/pl/http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/http://grb.fuw.edu.pl/pi/http://www.fbbva.eshttp://pinterest.com/

Lech Mankiewicz Dlaczego popularyzacja nauki jest dla mnie...

Sztandarowym przykadem tego procesu jest przyczenie dziau naukowego Gazety Wyborczej do dziau gospodarka, ktre dokonao si pod koniec 2012 roku.

Cudzysw wyraa subteln ironi w stosunku do przedstawicieli tego zawodu, bo popularyzacja wiedzy staje si powoli zawodem w tym samym stopniu, co np. manager profilu na Facebooku.

19

Spoeczno promujcych wiedz

W tradycyjnych mediach dziennikarz naukowy to gatunek zdecydowanie zagroony. Wy-

dawcy gazet zwijaj swoje redakcje naukowe albo cakowicie, albo pozostawiaj sobie alibi

(misja!) w postaci mikroskopijnych zespow. W mediach spoecznociowych za to zaroio si

od dziennikarzy in spe, ktrzy widz popularyzacj nauki jako przestrze, ktra moe zapewni

im utrzymanie. Jak zawsze, gdy chodzi o podzia tortu moe to prowadzi do napi i rywa-

lizacji. A przecie obie grupy, dziennikarze-popularyzatorzy oraz naukowcy, mog i powinni

wsppracowa. Jestemy sobie nawzajem potrzebni.

O czym wic warto opowiada i gdzie jako naukowcy jestemy niezastpieni? Niewtpliwie

konkurencja w zakresie pisania prostych tekstw typu: naukowcy odkryli czy naukow-

cy zaobserwowali znacznie wzrosa. Zamiast kopania si z koniem proponuj ucieczk do

przodu. rodowisko popularyzatorw nauki ma bowiem istotn sabo, ktra przejawia

si brakiem wgldu w sedno sprawy. Smak chleba moe oceni kady, kto je chleb, ale o du-

mie z pierwszej partii chleba wypieczonego po caonocnej pracy opowie przekonujco

tylko piekarz. Z wasnego dowiadczenia wiem, e uprawianie nauki ma dla wikszo-

ci z nas bardzo osobisty charakter. Jest to zawd, z ktrym zwizane s wyjtkowe

emocje i jeli kto ma odwag, warto o nich opowiada: mwi o zwtpieniu i lku na

etapie poszukiwania, wyobraania sobie rozwizania i o podnieceniu, adrenalinie, ktra wy-

penia nas w momencie, gdy zrozumiemy co nowego. I o tym, jak ta rado i podniecenie

przechodz w rezygnacj, gdy dociera do nas, e odpowied na to jedno pytanie, ktra

tyle nas kosztowaa, tworzy

kilka(nacie) nowych pyta

i wtpliwoci. Stosunkowo

rzadko syszymy opowieci

o emocjach towarzyszcych

pracy naukowca i o tym, jak

bardzo naukowiec podobny

jest tak sobie wyobraam

do artysty.

Przestrzenie internetu

Moje zainteresowanie po-

pularyzacj nauki ogranicza

si, z koniecznoci, do wy-

korzystania internetu. -

Przekonujco o emocjach w pracy naukowca pisa sawny fizyk Richard Feynman np.: Pan raczy artowa, panie Feynman!, Znak, 1996.W tekcie traktujcego o piknie nauki utworu muzycznego Poetry of reality mona znale te wiele mwice sowa Feynmana: I dont feel frightened by not knowing things / I think its much more interesting.Patrz: Symphony of Science.

Twitter twitter.com wietna platforma spoecznociowa do szybkiej komunikacji,

bardzo popularna w rodowisku naukowym.

http://www.youtube.com/watch?v=9Cd36WJ79z4https://twitter.com/

www.pl.euhou.net

www.pil-network.com


www.zooniverse.org

20

czc obowizki dyrektora

instytutu PAN i aktywnego,

w miar moliwoci, czonka

zespou, stawiajcego sobie

ambitne zadania naukowe,

nie mam czasu na organizo-

wanie wielkich imprez czy

choby wykadw. Zresz-

t, podoba mi si surowa

oszczdno, celowo

internetu i jego narzdzi

oraz fascynuje moliwo

uczestnictwa w nauce

hands-on wasnymi r-

kami, znacznie bardziej ni

najciekawsze nawet wykady. Mao kto wie, e zesp Zooniverse stara si nie tylko udostp-

ni internautom dane, dziki ktrym mog, tak jak Rafa Herszkowicz, odkry pozasoneczny

ukad planetarny, ale take umoliwia uczestnikom projektu wzicie udziau w tej czci

przeywania nauki, jak jest dyskusja, spr, krytyczna ocena pogldw. Dziki temu nauka

jest tak ciekawa i tak mocno wciga. Czci Zooniverse jest specjalna platforma, ktra na-

zywa si (niespodzianka!) Talk. Jest ona rodzajem forum wyposaonego np. w narzdzia do

publikowania danych. Dziki Zooniverse dotaro do mnie, e nauka bardzo czsto jest wa-

nie projektem spoecznociowym, wprawdzie rozgrywajcym si w wiecie ekspertw,

ale majcym swoj spoeczn dynamik, co tylko dodaje jej smaku i adrenaliny.

Gdy bdziemy chcieli opowiedzie czy zaproponowa co od siebie, z wasnych wyjt-

kowych dowiadcze, rewolucja technologiczna znowu nam pomoe. Oto giganci:

Google, Microsoft i inni rywalizuj zaciekle na rynku aplikacji edukacyjnych, tworzc od-

powiednie platformy, na ktrych mona publikowa swoje propozycje. Kiedy trzeba byo

zbudowa wasny portal, taki jak np. Hands-On Universe, dzisiaj wystarczy zarejestrowa si

np. na Partnership in Learning i umieszcza tam swoje materiay pod wasn mark (nazwi-

skiem), a portal zajmie si ju dystrybucj!

Inna sprawa, e w sieci a roi si od wietnych projektw internetowych. Podkre-

lam, e jest to najtasza i najprostsza, a zarazem chyba najbardziej wydajna, forma po-

pularyzacji wiedzy. Na Zooniverse od dawna znale mona projekty, odnoszce si

do dziedzin nie majcych nic wsplnego z astronomi, na przykad badania dotyczce ar-

Moe tak wyglda odkryty przez Herszkowicza ukad PH-2b. Zobacz: www.odkrywcyplanet.pl | Foto: Luca Oleastri | Dreamstime.com

ResearchGate www.researchgate.net serwis spoecznociowy wycznie dla naukowcw, promujcy si hasem: Uczy swe badania widocznymi.

http://www.pl.euhou.nethttp://www.pil-network.comhttp://www.zooniverse.orghttp://www.odkrywcyplanet.plhttp://www.researchgate.net

www.planethunters.org

earthkam.ucsd.edu

www.edukacjaprzyszlosci.pl

Nie naley podcastw myli z publikowaniem w sieci nagra caych wykadw. Podcast ma pomc zrozumie najtrudniejszy fragmenty czy fragmenty wykadu, bez dygresji i rozpraszania uwagi.

Lech Mankiewicz Dlaczego popularyzacja nauki jest dla mnie...

Papirusy: ancientlives.org/?lang=pl Nietoperze: www.batdetective.org Huragany: www.cyclonecenter.org/#/home

21

cheologii (koptyjskie papirusy), ekologii (nietoperze) albo klimatu (huragany). NASA realizuje

fantastyczne, dziaajce na wyobrani projekty, takie jak EarthKAM (fotografowanie Ziemi

z pokadu Midzynarodowej Stacji Kosmicznej). Kady z nich, jak i wiele innych, mona ta-

nim kosztem upowszechni w Polsce. Tumaczenie projektu Zooniverse na jzyk ojczysty

to wydatek rzdu 500 1000 zotych. To znacznie taniej ni koszt utrzymania Centrum Na-

uki Kopernik w Warszawie, nie mwic ju o pienidzach na budow tej, skdind bardzo

potrzebnej, placwki. W takich przedsiwziciach trudno zastpi naukowcw z ich kon-

taktami, a przede wszystkim wizj oraz si przebicia. Rodzi si wic pytanie: czy rodzimej

nauki nie sta na wasne, rwnie dobre projekty? Jeli znajd si rodki finansowe, to jak

najbardziej jestem za. Jeli jednak miabym wybiera pomidzy stworzeniem nowego pro-

jektu a adaptacj istniejcego, to optymalizacja kosztw w stosunku do rezultatw podpo-

wiada mi, e lepiej dostosowa flagowe przedsiwzicie zagraniczne, takie jak na przykad

PlanetHunters, i zrobi z niego OdkrywcwPlanet.pl. W dzisiejszych czasach globalnej wio-

ski takie postpowanie wydaje si szczeglnie sensowne.

Polacy uwaaj, e wyksztacenie odgrywa bardzo wan rol, poniewa moe przynie

lepsz przyszo ich dzieciom. Dlatego jedn z najwdziczniejszych form popularyzacji

nauki jest wspieranie edukacji na wszystkich jej poziomach. Dziki KhanAcademy zrozu-

miaem na przykad, jak atwo jest uzupeni swj wykad dla studentw kilkuminutowymi

podcastami, zawierajcymi kluczowe zagadnienia. Tak samo nauczyciel w szkole moe przy-

gotowa podcasty z powtrzeniem przed klaswk i wrzuci je na YouTube. Koszty? Zakup

tabletu: ktry znakomicie si do tego nadaje. Nagranie takiego materiau jest banalnie pro-

ste (kademu zainteresowanemu opowiem, jak to si robi), a jego upowszechnienie w sieci

z pewnoci bdzie skutecznym sposobem popularyzacji nauki.

Na koniec troch smutna, przynajmniej dla mnie, refleksja dotyczca kopania roww po-

midzy rodowiskiem akademickim a spoeczestwem. Dla wikszoci ludzi dobr okazj do

wyrobienia sobie opinii o naukowcach i nauce s rne publiczne debaty i wystpienia bada-

czy. Kilka razy miaem okazj przysuchiwa si dyskusjom na naprawd wane tematy (GMO,

energetyka jdrowa czy zaufanie do szczepie ochronnych), w ktrych uczestnicy z tytuami

naukowymi demonstrowali daleko idc pogard dla swoich adwersarzy. Nic, nawet (uza-

sadnione) przekonanie o susznoci wasnych pogldw, dalekie od regu konstruktywnego

dialogu reakcje lub sposb argumentacji drugiej strony nie usprawiedliwiaj lekcewacego

zachowania. Tym bardziej, e sprawy te nie dotycz problemw akademickich, wyizolowa-

nych w celu ich atwiejszej analizy, a bardzo czsto obcione s bagaem wanych spoecz-

nych kontekstw. Szanujmy wic zdanie innych, nawet jeli uwaamy je za bdne. Arogancj

strzelamy gola do wasnej bramki.

Tumblr www.tumblr.com serwis bdcy rodzajem bloga zoonego ze zdj.

Umoliwia atwe dodawanie i udostpnianie.

http://www.planethunters.orghttp://earthkam.ucsd.eduhttp://www.edukacjaprzyszlosci.plhttp://ancientlives.org/?lang=plhttp://www.batdetective.orghttp://www.cyclonecenter.org/#/homehttp://www.tumblr.com/


www.khanacademy.org/exercisedashboard

www.pikniknaukowy.pl

22

Postscriptum kilka tygodni pniej

Czytam ten tekst, przygotowujc jego ostateczn wersj do opublikowania, i mam wraenie,

e napisaem gar frazesw, cho poproszono mnie o wskazwki dla popularyzatorw na-

uki. Moe mam takie wraenie, bo czytam myli, ktre ju gdzie syszaem. W kadym razie

przepraszam rozczarowanych czytelnikw, ale napisaem o tym, co mnie naprawd krci

w popularyzacji wiedzy.

yjemy w czasach szybkich zmian. Od czasu, kiedy wysaem ten manuskrypt do redakcji,

w przecigu miesica, w projekcie GLORIA zaczto podcza kolejne teleskopy do sieci, eby

kady mg z nich skorzysta. W Warszawie na Stadionie Narodowym odby si Piknik Na-

ukowy. Tumy obecnych gosoway nogami za nauk i znowu okazao si jakimi uwanymi

i dociekliwymi partnerami naukowcw s dzieci. Khan Academy uruchomia usugi mobilne

i wszystkie wiczenia mona wykona na smartfonie oraz tablecie, tak jak kiedy robio si to

w zeszycie. Jest tyle pomysw i moliwoci, jak nigdy dotd!

Foursquare foursquare.com serwis geolokalizacyjny, pomagajcy odnale miejsca i ludzi w przestrzeni miasta.

https://www.khanacademy.org/exercisedashboardhttp://www.pikniknaukowy.pl/https://foursquare.com/

Piotr abicki Socjolog, doktor nauk humanistycznych, koordynator Zespou ds. Promocji i Edukacji CITTRU. Redaktor naczelny czasopisma NIMB,inicjator i wsporganizator Forum Nowej Nauki (2012), Szkoy Promocji Nauki i innych inicjatyw zwizanych z komunikacj w nauce. Czonek Polskiego Stowarzyszenia Dziennikarzy Naukowych [email protected]

Popkultura (tak jak i caa sfera kultury) docze-kaa si rwnie wzorem nauk biologicz-nych swej teorii doboru. Tak jak w ewolucji biologicznej nonikiem informacji jest GEN, tak w ewolucji kulturowej rol t spenia MEM, std nauka zajmujaca si przekazywaniem informacji kulturowej nazywa si MEMETYK.

Zobacz np.: Richard Brodie (1997) Wirus umysu,

TeTa Publishing; Susan Blackmore (2002) Maszyna memowa,

REBIS.

23

Popkultura w otoczeniu nauki

Celem tego tekstu jest zwrcenie uwagi na fakt do oczywisty, cho czsto nie-

dostrzegalny komunikacja naukowa podlega rozmaitym wpywom. Jeeli kie-

ruje si ona na zewntrz wiata nauki, wwczas czerpie i realizuje si w ramach fe-

nomenu, nazywanego kultur masow, popkultur i/lub kultur konsumpcyjn.

Na wstpie pragn rozstrzygn ewentualne wtpliwoci: to nie jest naukowy tekst kulturoznaw-

czy, ktrego przedmiotem bada s relacje midzy nauk a popkultur. Czytelnik nie znajdzie

w nim krytycznego spojrzenia na rozliczne teorie kultury masowej ani rozbudowanej analizy

danych empirycznych. Nie wdaj si te w terminologiczne rozrnienia midzy popkultur,

konsumpcj i kultur masow. Dla tego artykuu nie maj one zasadniczego znaczenia. Moim

zamierzeniem jest stworzenie tekstu narzdziowego, w ktrym zaznacz rne wtki i moty-

wy przydatne do konstruowania wasnej strategii promocji nauki.

Nauka wspiera si na dwch filarach: badaniach i nauczaniu. Fundamenty te nie istniej

jednak w prni. Rozliczne s relacje midzy sfer nauki a pozostaymi czciami wiata spo-

ecznego. Obszar, na ktrym dochodzi do tych kontaktw, nazywamy otoczeniem nauki. To

metaforycznie widziana przestrze, gdzie m.in. ma miejsce spotkanie naukowca z biznesem

(np. w przypadku sprzeday patentu), wywiad, ktrego badacz udziela dziennikarzowi lub

pokaz popularnonaukowy, w ktrym eksperymentatorzy z uczelni zachcaj widzw do zain-

teresowania piknem wiedzy. Na wiele z tych dziaa przemony wpyw ma popkultura to

istniejce w jej ramach wyobraenia o nauce nakadaj si na sposb prowadzenia wspomnia-

nego wywiadu i przebieg popularnonaukowego spektaklu, s te obecne, cho moe w bar-

dziej subtelnej formie, w relacji naukowiec biznes.

E-MAIL I MEDIA SPOECZNOCIOWE. cd. Linkedin pl.linkedin.com

suy do nawizywania kontaktw przez specjalistw rnych dziedzin.

http://www.cittru.uj.edu.pl/nauka-promocja/nimbhttp://www.nauka2.0.cittru.uj.edu.pl/http://www.nauka2.0.cittru.uj.edu.pl/http://www.cittru.uj.edu.pl/nauka-promocja/szkoleniahttp://naukowi.plhttp://ahttp://pl.linkedin.com/

Haso Torus, pl.wikipedia.org/wiki/Torus_%28matematyka%29


24

Popkultura: atrybuty

Czym wic jest popkultura, e naley j bra pod uwag, opowiadajc ludziom o apop-

tozie komrki lub dwuwymiarowej powierzchni obrotowej zanurzalnej w przestrzeni trj-

wymiarowej, powstaej przez obrt okrgu wok prostej lecej w tej samej paszczynie

i nieprzecinajcej go?

Popkultura to zestaw tych produktw, ktre adresowane s i uy-

wane przez masowego odbiorc. Przez produkty rozumiemy nie

tylko towary, ktre mona naby w sklepie, ale i ca gam innych

dbr, ktre do nas trafiaj: seriale i programy telewizyjne, utwory

muzyczne, audycje radiowe, gry i strony internetowe, ogoszenia

na tablicach reklamowych itd. Jeli wic ktre z tych dbr cieszy

si znaczn popularnoci (ogldalnoci, suchalnoci, iloci

wej na stron) to, z nielicznymi wyjtkami, mona uzna je za ele-

ment popkultury.

Innym atrybutem popkultury jest standaryzacja produktw to,

na co czsto narzekamy, mwic: w kadym sklepie to samo lub

sto programw, a nie ma czego oglda w telewizji. A jednak lu-

dzie masowo chodz do sklepw i nie mniej licznie ogldaj tele-

wizj ludzie widziani nie w skali pojedynczego odbiorcy, ale mas,

ktre spdzaj dzie w hipermarkecie (niekoniecznie dzie wolny

od pracy zobaczcie, ile osb snuje si po centrach handlowych

okoo poudnia, w jakikolwiek ze zwykych dni tygodnia), a wieczo-

rem pstrykaj pilotem, patrzc w zmieniajce si obrazy telewizyj-

nego spektaklu.

Masowo wykorzystywane i ujednolicone dobra musz si jednak

charakteryzowa czym wicej ni tylko praktyczn uyteczno-

ci. Dostrzegajc je, ludzie powinni zauwaa w kulturowy

dodatek, ktry ze zwykego przedmiotu czyni rzecz godn pre-

zentacji, zazdroci, symbol prestiu. Nie bdzie wic elementem

popkultury zwyka opata, ale jeli do opaty zostanie przypisane

(bo czemu nie?) miano produktu dekoracyjnego, ktry bdziemy

wystawia w salonie swego domu, a jeszcze dodatkowo, jeli owa

opata zostanie pokazana w rkach celebryty, ktry na ekranie popularnego telewizyjnego

show moci dla niej miejsce w bajecznym apartamencie, wwczas moemy by pewni, e

stanie si ona dobrem popkultury.

Dobra kultury popularnej wanie konsumujemy, paaszujc je, jak zestaw niadaniowy w barze lub... wcierajc je w swe ciao, jak balsamiczny

krem o konsystencji spenionych marze. Ilustracja pochodzi z czasopisma NIMB nr 13.

[CC-BY-NC-SA (creativecommons.org/ licenses/by-nc-sa/3.0)].

ScoopIt www.scoop.it jeden z najpopularniejszych serwisw do zarzdzania informacjami (treciami, tzw. Content Curation). Umoliwia katalogowanie, opisywanie i publikowanie zestaww tematycznych stron www.

http://pl.wikipedia.org/wiki/Torus_%28matematyka%29http://pl.wikipedia.org/wiki/Torus_%28matematyka%29http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/3.0http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/3.0http://www.scoop.it

Piotr abicki Popkultura w otoczeniu nauki

Za: kultura20.blog.polityka.pl/2007/02/27/

www.symphonyofscience.com wideo i muzyka dostpne bez opat.

25

Centrum handlowe i zwizane z nim pojcie konsumpcji jest, generalnie rzecz ujmujc, charak-

terystyczne dla definiowania popkultury. Pomaga zrozumie, czym ona jest w rzeczywistoci. To

wanie dobra kultury popularnej konsumujemy, paaszujc je, jak zestaw niadaniowy w barze. Tro-

ch nienachalnej muzyki, jaki komediowy spektakl w teatrze (o ile w ogle teatr wchodzi w gr),

frywolny krymina do poduszki, bogato ilustrowany artyku w sieci (w kulturze popularnej przewa-

ga obrazu nad tekstem jest bardzo wyrana). Z powodu braku czasu, w pdzie ycia codziennego,

ale i czsto w wyniku poddania si trendom wybieramy w sklepie kurtk w jedynym modnym

w tym sezonie kolorze (cho dotd kolor ten absolutnie nie mieci si w palecie naszych ulubio-

nych barw), a zastanawiajc si nad filmem w telewizji, decydujemy si na dwudziestominutowy

odcinek sitcomu kosztem trzygodzinnego filmu o trudnych relacjach ydowsko-palestyskich.

W jednym z numerw magazynu Wired Nancy Miller pisze: Muzyka, telewizja, gry, filmy,

moda: pochaniamy dzi popkultur w ten sam sposb, w jaki czerpalimy przyjemno z cu-

kierkw i chipsw w wygodnie zapakowanych kawakach o wielkoci ksa, wyprodukowa-

nych w celu wygodnego schrupania, z rosnc czstotliwoci i w maksymalnym tempie.

Nauka w PopLabie

Dla wielu badaczy (i rzecz jasna nie tylko dla nich) wizja przedstawiona w ostatnich akapitach

jest traumatyczna i odlega o tysice lat wietlnych od ich postrzegania wiata nauki (czsto

wyidealizowanego przyznajmy to!). Z jednej strony kulturalna pustka, z drugiej krajobraz pe-

en pasji, wyzwa, chci odkrywania i poznawania. Z jednej strony kult przecitnoci i niemy-

lenia, z drugiej apoteoza umysu i wyjtkowoci wielu pokole naukowcw. Czy te galaktyki

mog si spotka?

Oczywicie! Bo popkultura to nie demon o nadludzkich mocach (a ju szczeglnie nie taki,

ktry moe wygra w zetkniciu z racjonalnoci nauki). Wicej, komunikacja naukowa moe

z powodzeniem (i powinna) popkulturowe elementy, trendy i strategie wykorzystywa. Jak?

Przyjrzyjmy si przykadom.

Przykad 1 Symphony of Science

W 2009 roku muzyk i kompozytor John Boswell opublikowa pierwsze nagranie z serii

Symphony of Science. Do 2013 roku ukazao si siedemnacie utworw, ktre s pocze-

niem muzyki elektronicznej ze zmiksowanymi wypowiedziami wiatowej sawy naukowcw.

Z wypowiedziami tak elektronicznie przetworzonymi, e tworz spjn cao. W jego utwo-

rach fragmenty wykadw, prezentacji, komentarzy np. Isaaca Asimova, Richarda Dawkinsa,

Stephena Hawkinga, Davida Attenborougha i wielu innych ludzi wiata nauki dziki zaawan-

sowanej audiotechnologii tworz teksty nowoczesnych utworw. Suchamy w nich o genezie

StumbleUpon www.stumbleupon.com narzdzie do wyszukiwania, katalogowania i rekomendowania interesujcych

stron internetowych, przydatne przy promocji wasnej witryny.

http://kultura20.blog.polityka.pl/2007/02/27/http://www.symphonyofscience.comhttp://www.stumbleupon.com/

Inny przykad muzyki naukowej. Pyta Biophilia (2011) islandzkiej artystki Bjrk.

Gwnymi bohaterami tekstw s wirusy, komrki, grawitacja, ciemna materia, DNA.

Okadka: www.bjork.com


26

homo sapiens, pocztkach Wszechwiata, piknie biologicznej ewolucji, globalnym ociepleniu

i wielu innych fascynujcych, naukowych zagadnieniach.

Boswell uy nieoczekiwanego poczenia muzyki z nauk, aby trafi z tym przekazem do ge-

neracji mediw cyfrowych, do ludzi Internetu. Jak pokazuje ogldalno naukowej symfonii

na portalu YouTube (kady z utworw jest prezentowany jako wideoklip, a utwr A Glorious

Dawn odtworzono ponad 8 mln razy), udao si to nad wyraz dobrze.

Oprcz talentu muzycznego Boswella, oprcz niewtpliwego czaru nauki, przyczyn po-

wszechnego sukcesu tych brzmie byo odwoanie si do wzorcw i narzdzi popkul-

tury. Nowoczesne dwiki, szybko zmieniajce si kadry wideo, wykorzystanie potencjau

mediw spoecznociowych (YouTube), w ktrych informacja rozchodzi si z efektem nie-

nej kuli, to podstawowe atrybuty, ktre zamieniy,

by moe ciekawy, ale jednak tylko wykad uczonych,

w pulsujce sowa piosenki, wpadajce w ucho, atwe

do zapamitania i nucenia w kadych warunkach. Wraz

z Symphony of Science nauka wysza ze swej wiey,

by pokaza ekscytujcy wiat wiedzy ludziom, sucha-

jcym muzyki w samochodach, w kpieli, w przerwie

na lunch. W ten sposb wykorzystany zosta jeden

z gwnych motyww popkultury witowanie co-

dziennoci. Tak jak wspczesna telewizja zamienia

nudne studio, w ktrym prezenter monotonnie od-

czytywa wiadomoci, na peen kolorw, przewijaj-

cych si ludzi i nieustannych byskotliwych rozmw

niemale domowy salon (zobaczcie np. programy

telewizji niadaniowych), tak Symphony of Science

wcisna si do suchawek osb uprawiajcych jog-

ging, odpoczywajcych i czytajcych. Przy tym, nauka

w takim wydaniu nie stracia nic ze swej rzetelnoci

i estymy. Po prostu zostaa inaczej opakowana.

Przykad 2: Infografika

Co jest jedn z ikon wspczesnej popkultury? Jest ni

infografika, czyli przedstawienie w sposb wizualny

jakiego komunikatu, koncepcji, analogii czy danych

dotyczcych wycinka rzeczywistoci. Infografika za-

Marcia Cooper na swym blogu podaje, e w 2012 roku, kadego dnia powstawao 2,5 tryliona bajtw danych (1 i osiemnacie zer).

Do zapisania tej iloci danych potrzebny byby stos pyt DVD, ktry sigaby z Ziemi do Ksiyca i z powrotem.

Za: marciaconner.com/blog/data-on-big-data. Infografika: www.domo.com/blog/2012/06/how-much-data-is-created-every-minute/

Wykop www.wykop.pl zamieszczaj linki, dziel si informacjami i dyskutuj.

http://www.bjork.comhttp://marciaconner.com/blog/data-on-big-datahttp://www.domo.com/blog/2012/06/how-much-data-is-created-every-minute/http://www.wykop.pl/

Bill Bryson (2006), Krtka historia prawie wszystkiego, Zysk i S-ka, s.237.

Na przykad: Visual.ly visual.ly Easel.ly www.easel.ly Visualnews www.visualnews.com


27

pewnia szybko i skrtowo przekazu, odwouje

si do porwna znanych odbiorcy, jest atrakcyjna

dla oczu. Infografika to take odpowied na zale-

wajc nas powd informacji.

Infografika lub szkic pogldowy to nie wynalazek

wspczesnoci wspomnijmy choby Czowieka

witruwiaskiego autorstwa Leonarda da Vinci lub

retro grafiki przedstawiajce rodziny rolin czy

zwierzt. Jednake skala promocyjnego i eduka-

cyjnego wykorzystania infografiki nigdy dotd

nie bya tak olbrzymia. W sieci istniej specjalne

strony grupujce oraz pozwalajce online tworzy

i udostpnia wycznie infografiki. Obok ilustra-

cji z historii, geografii, ekonomii czy polityki, mo-

na tam spotka informacyjne obrazki dotyczce

np. tego, jakie warstwy powinien posiada ideal-

ny hamburger lub jakie s najczstsze obraenia

powstae w trakcie uprawiania seksu.

Zerknijcie do jakiejkolwiek gazety, ktra opisuje

co ze wiata nauki. Zwykle artyku uzupenia ju

nie maa ramka z cytatem lub kilkoma liczbami, ale

duy kolorowy rysunek, ktry mona czyta tak,

jakby by artykuem sam w sobie. Nie jest to ilustra-

cja do tekstu, ale samodzielnie funkcjonujca opowie. I wielu odbiorcw zaczyna lektur od

przestudiowania infografiki. Niektrzy nawet na tym poprzestaj.

Proponuj may eksperyment edukacyjny. Przeczytajcie fragment opisu zjawisk geologicz-

nych, o ktrych pisze Bill Bryson w wietnej popularnonaukowej ksice Krtka historia pra-

wie wszystkiego:

(...) Jeli jednak ilo materiau wyrzuconego w powietrze przez Krakatau (wulkan w Indone-

zji przyp. P) porwnamy do piki golfowej, to w tej skali urobek najwikszego z wybuchw

Yellowstone miaby rozmiar kuli o rednicy porwnywalnej ze wzrostem dorosego czowie-

ka. (...) wyrzuci on w powietrze popi w iloci wystarczajcej, aby przykry stan Nowy Jork

warstw o gruboci 20 metrw, a Kaliforni o gruboci 6 metrw.

Innym znanym rodzajem infotekstu s listy: postaci, wydarze, osigni skupionych wok jakiego tematu. Na ilustracji wida jak do przycignicia uwagi internauty/telewidza wykorzystuje je strona popularnonaukowego kanau telewizyjnego History: www.history.com/news/history-lists

Google Groups groups.google.com uyteczne narzdzie do tworzenia wasnej grupy dyskusyjnej,

w ktrej wiadomoci rozsyane s poprzez e-mail.

http://visual.lyhttp://www.easel.lyhttp://www.visualnews.comhttp://www.history.com/news/history-listshttps://groups.google.com


en.wikipedia.org/wiki/Little_Einsteins

www.filmweb.pl/serial/ CSI%3A+Kryminalne+zagadki+Las+Vegas

-2000-95626

To i inne dziwne zdjcia Einsteina mona zobaczy na stronie: www.crazynauka.pl/

albert-einstein-bardzo-dziwnych-zdjec

28

A teraz wyobracie sobie lub naszkicujcie, jakby moga wyglda infografika wykorzystujca

te dane. Czy w Waszych oczach nie maluje si ju ilustracja z zaznaczonymi skrajnociami?

Pika golfowa i wielka kula, ktra rozpada si na tak ilo materii, e ta (tu dodatkowy rysunek,

co jakby przekrj geologiczny) przykrywa gboko zasypany amerykaski stan: ludzi, lotniska,

domy, drogi? A w tle liczby, wykresy, mapka, krtkie opisy. Nauka w wersji popinformacyjnej.

Einstein nie wystawia jzyka

Przykady relacji nauka - kultura masowa mona mnoy, poczynajc od tych, w ktrych na-

uka jest tylko czym na ksztat esencjonalnej przyprawy do dania gwnego. Mam na myli

np. laboratoryjne i opierajce si na sile naukowej dedukcji wtki ledztw w, bardzo przecie

popkulturowej, kryminalnej serii CSI Las Vegas.

Na marginesie musz te wspomnie o znanym wszystkim, popkulturowym wizerunku na-

ukowca z wielk czupryn, Alberta Einsteina. Jedno z jego zdj, to z wystawionym jzykiem,

wykonane w 1951 roku przez fotografa Arthura Sasse, zrobio zawrotn karier. Popkulturowa

obrbka portretu Einsteina (ten wizerunek jest wszdzie) niemale pozbawia go naukowych

odniesie. Dla wikszoci to szaleniec, kontestator, freak kto, kogo bardziej mona utosa-

mia z buntem jednostki wobec tradycji i mas (kultura masowa ma te swj dzia sprzeday,

wykorzystujcy marketingowo ustandaryzowany bunt przeciw niej samej) ni z poszukiwa-

niem nowej fizyki. Tak samo, w odniesieniu do polityki, przeobraony i zmiksowany zosta

wizerunek Che Guevary.

Napisaem, e Einstein niemal cakowicie zosta odnaukowiony, bowiem w wiecie

popkulturowym mona jednak spotka przykady, gdzie jego nazwisko lub wizerunek s

blisze nauce ni popartowy portret z wystawionym jzykiem, namalowany na rozcignitej

podkoszulce nastolatki. Na przykad stworzony przez koncern Disneya serial dla dzieci Little

Einsteins (pol. Mali Einsteini) opowiada o przygodach maluchw poznajcych kosmos, za-

gadk zorzy polarnej lub wiat gbin morskich. I ani razu nie ma w nim ilustracji z Einsteinem

i jego wzburzon fryzur.

Bliskie nauce, a przecie popukulturowo rozrywkowe, s programy stacji Discovery, Natio-

nal Geographic czy Planete+, a take ekspozycje Centrum Nauki Kopernik, konkursy przebojo-

wych naukowcw, np. FameLab i widowiska podczas festiwali nauki (te wybuchajce wulkany

i re zamroone w ciekym azocie). Spektakularna nauka to te magnes przycigajcy poten-

cjalnych klientw na naukowe pokazy w centrach handlowych lub czytelnikw popnauko-

wych czasopism, jak Focus lub 21 wiek.

Ogrom popkulturowej nauki dostpny jest te w internecie. Wystarczy choby skorzysta

z subskrypcji profili na portalu Facebook, aby codziennie otrzymywa porcj naukowych cie-

MailChimp mailchimp.com narzdzie do promocji poprzez email (mailing), oprcz funkcji patnych posiada take wersj darmow.

http://en.wikipedia.org/wiki/Little_Einsteinshttp://www.filmweb.pl/serial/CSI%3A+Kryminalne+zagadki+Las+Vegas-2000-95626http://www.filmweb.pl/serial/CSI%3A+Kryminalne+zagadki+Las+Vegas-2000-95626http://www.filmweb.pl/serial/CSI%3A+Kryminalne+zagadki+Las+Vegas-2000-95626http://www.crazynauka.pl/albert-einstein-bardzo-dziwnych-zdjechttp://www.crazynauka.pl/albert-einstein-bardzo-dziwnych-zdjechttp://mailchimp.com/

Patrz wyniki wyszukiwania Google dla hasa Rafa Herszkowicz odkry, is.gd/RGg3ya

www.planethunters.org/?lang=pl

www.facebook.com/SciencePanorama

www.facebook.com/evolutionarybiology

www.facebook.com/Myscienceacademyorg

www.facebook.com/naturalhistorymuseum

www.facebook.com/fiztaszki

www.zooniverse.org/?lang=pl

fold.it/portal/


29

kawostek, rozbudzajcych wyobrani i zachcajcych do wasnych poszukiwa. Kalendarium

naukowych wydarze, cytaty z wypowiedzi uczonych, interesujce dane i opisy niezwykych

eksperymentw prezentuj m.in.: Science Panorama, Evolution lub My Science Academy. Na

wiadomoci upowszechniane przez tego rodzaju media powinnimy patrze uwanie, bo

zdarza si e w gorczce publikacji newsa pomin one lub przekrc znaczenie jakiego faktu.

Jeli jednak podejrzliwie traktujecie takie serwisy czemu samemu nie zaoy popularnonau-

kowego blogu i prezentowa opinii publicznej wiadomoci interesujce a przy tym rzetelne,

choby w taki sposb jak czyni to londyskie Muzeum Historii Naturalnej lub prowadzony

przez modych fizykw blog Fiztaszki.

Osobnej analizy wymaga-

yby inicjatywy naukowe

adresowane do szerokiego,

pozauniwersyteckiego gro-

na odbiorcw. Takie przed-

siwzicia jak Zooniverse

lub Foldit opieraj si na

crowdsourcingu, czyli ma-

sowym udziale osb z ze-

wntrz, ktre wspomagaj

badaczy w analizie danych

(np. opisujc, co widz na

zdjciach lub tworzc kom-

binacje przestrzennego uo-

enia rnych elementw).

Tworz oni wsplnot, po-

druj (poprzez obrazy w sieci) w czasie i przestrzeni, graj, rywalizuj, staraj si dotkn ta-

jemnicy, a nawet mog zosta gwiazdami najpopularniejszych mediw jak Rafa Herszko-

wicz, pracownik orodka pomocy spoecznej ze Zgierza, ktry dziki projektowi owcy planet

odkry odleg planet i przez kilka dni by obecny w kadej stacji radiowej i telewizyjnej. Na-

ukowe projekty spoecznociowe to wietne pomysy na wykorzystanie popkulturowych ele-

mentw w promocji myli naukowej.

* * *

Popkultura jest obiektem bada szerokiej rzeszy humanistw (i pewnie take grupki in-

terdyscyplinarnych przyrodnikw). Popkultura dostarcza te nauce narzdzi do bada.

Snapshot Serengeti projekt spoecznociowy z platformy Zooniverse: www.snapshotserengeti.org. Zadaniem internautw jest klasyfikowanie zwierzt, widocznych na niezbyt wyrazistych zdjciach. Fotki z wakacji zrobione na afrykaskim safari popkulturowe odniesienia dobrze widoczne, a jednak to nauka przez due N!

HootSuite hootsuite.com narzdzia do zarzdzania mediami spoecznociowymi,

midzy innymi do automatycznego publikowania informacji.

http://is.gd/RGg3ya https://www.facebook.com/SciencePanoramahttp://www.zooniverse.org/?lang=plhttp://fold.it/portal/http://www.zooniverse.org/?lang=plhttp://fold.it/portal/http://www.planethunters.org/?lang=plhttp://www.snapshotserengeti.orghttp://hootsuite.com/


Wicej o nauce i popkulturze czytaj w NIMBie, www.cittru.uj.edu.pl/nauka-promocja/nimb,

szczeglnie w numerze 9 z 2010 roku.

30

Crowdsourcing, technologie informatyczne (np. cyfrowa humanistyka), technologie komunika-

cji naukowej to wszystko najpierw zostao wymylone na potrzeby spoeczestwa masowe-

go, a potem przykrojone do potrzeb bada naukowych.

Popkultura tworzy te (a moe przede wszystkim) spoeczne rodowisko istnienia i postrze-

gania nauki. Tylko od wiadomego wyboru naukowcw zaley czy komunikacja naukowa

bdzie korzysta z popkulturowych wzorcw i popkulturowej energii. Inaczej, w oczach wik-

szoci, naukowcy jawi si bd wycznie jako dziwacy, ktrych wizerunki nadrukowywane

s na koszulkach spoeczestwa ignorantw.

ShareThis sharethis.com zestaw konfigurowalnych przyciskw czcych Twoj stron z mediami spoecznociowymi np. Facebookiem.

http://www.cittru.uj.edu.pl/nauka-promocja/nimbhttp://sharethis.com

Edyta Giycka Marketingowiec, specjalista ds. promocji w CITTRU. Wspiera naukowcw pocztkujcych w biznesie i wsplnie z zespoem CITTRU zachca ich do odkrywania przestrzeni nowej nauki, w ramach programu dotyczcego popularyzacji wiedzy, internetowej komunikacji i promocji [email protected]

31

Science marketCzy komercyjny marketing moe inspirowa promocj nauki?

Digital storefront, guerilla, buzz, evangelist marketing, grassroots, mobile tag-

ging wspczesne pojcia, techniki i narzdzia marketingowe mona mno-

y, a ich ilo przyprawia o bl gowy nawet najbardziej zorientowanego

w temacie marketingowca. A c z niewiarygodnie rozbudowanym arsenaem

reklamowym moe pocz laik-naukowiec, obarczony do skomplikowanym

produktem?

Kiedy ju naukowiec podejmie dziaania promocyjne, pojawiaj si wtpliwoci i pytania.

Czy warto? W jaki sposb zaplanowa promocj bada? Czy w ogle moliwe jest zastoso-

wanie marketingu komercyjnego do kampanii promujcej badania naukowe? A co z, wa-

n w nauce, spoeczn, odpowiedzialnoci, ktra rzadko jest clue komercyjnej sprzeday?

I wreszcie, co pomyl o dziaalnoci promocyjnej koledzy badacze, jaka bdzie opinia spo-

ecznoci akademickiej?

A moe nie warto rozpoczyna mylenia o nowoczesnej komunikacji naukowej od mnoe-

nia powodw dlaczego si nie da? Skoro ju mamy sprawdzone metody, palet narzdzi,

to dlaczego ich nie wykorzysta? Naukowcy powinni by i de facto s (moe nie zawsze

wiadomie) rzecznikami wasnych bada, a tym samym rzecznikami nauki. Piszc o wy-

nikach bada, uczestniczc w konferencjach, prowadzc wykady, czy wreszcie, realizujc pro-

jekty naukowo-badawcze, tworz nauk, wpywaj na jej wizerunek w spoeczestwie i kreuj

nowy produkt, ktry przyczynia si do postpu bada, a w wielu przypadkach przyniesie spo-

eczestwu konkretne rozwizanie: terapi lub now technologi.

1. GRAFIKA/PREZENTACJE.Behance www.behance.net

wielkie portfolio ilustracji z caego wiata. Doskonaa inspiracja dla tworzcych ulotki, strony, ksiki, plakaty itp.

http://www.behance.net/


Jedna z definicji marketingu zwraca uwag na jego rol spoeczn, wedug niej:

Zadaniem marketingu jest zapewnienie wyszego standardu ycia.

Philip Kotler (2005), Marketing, wydanie 11, Rebis Sp. z o.o., str. 8.

32

Naukowiec dyrektorem kreatywnym?

Zwykle na pocztku pojawia si sprzeciw. Naukowiec zajmuje si, i ma si zajmowa, nauk,

a nie marketingiem. Takie stwierdzenie mona uzna za jak najbardziej suszne. Celem tego

artykuu nie jest jednak wskazanie, jak przeksztaci badaczy w profesjonalnych dyrektorw

kreatywnych, czy wrcz

sprzedawcw nauki. Istotne

jest raczej zachcenie ich do

prezentacji swoich bada,

korzystania z istniejcych

narzdzi marketingowych

i poszukiwania najlepszych

metod komunikowania na-

uki poza rodowiskiem aka-

demickim, a moe nawet

kreowania wasnych sposo-

bw promocji. Wystpienie

publiczne, wywiad, udzia

w konferencji czy wykad

podczas pikniku naukowego

s, bez wzgldu na intencje

badacza, kolejnymi elementami tworzcymi wizerunek produktu (wynalazku, bada), dyscy-

pliny badawczej, uczelni czy wreszcie samej nauki.

W powszechnej opinii marketing odnosi si gwnie do handlu i wszystkich dziaa zwizanych

z przygotowaniem i dystrybucj produktu do klientw. Oczywicie fundamentalne znaczenie ma

optymalizacja dochodw ze sprzeday. W rzeczywistoci jednak marketing jest bardziej zoo-

nym, i co najwaniejsze, stale ewoluujcym pojciem. Philip Kotler wybitny ekonomista, guru

marketingu mwi wprost: () najwaniejszym zadaniem marketingu nie jest sprzeda! Sprze-

da jest jedynie czubkiem gry lodowej. Obecnie pojcie marketingu odnosi si nie tylko do han-

dlu, ale rwnie do dystrybucji idei. Gdyby przyjrze si nauce z marketingowej perspektywy,

moe ona by konkretnym produktem np. now technologi, ktr mona finalnie sprzeda,

jednak czciej jest ide, o ktrej warto, a nawet naley mwi wiatu. Od czego wic zacz?

I pojawi si produkt

Czsto mwi si, e nowe technologie same si sprzedaj s innowacyjne i wzbudzaj po-

wszechne zainteresowanie, a ich odbiorcy znajduj je bez trudu. A co z mniej medialnymi

Nie chodzi o to, aby z naukowcw zrobi sprzedawcw. Istotne jest jednak, aby badacze chcieli prezentowa swoje badania i robili to w sposb pomysowy. Kreatywne mylenie naukowe

ma wiele wsplnego z kreatywnoci w popularyzacji wiedzy. Foto: Monika Wisniewska | Dreamstime.com

Flickr www.flickr.com galeria milionw zdj, take dostpnych na otwartych licencjach, umoliwiajcych wykorzystanie do celw promocyjnych.

http://www.flickr.com/

Edyta Giycka Science market. Czy komercyjny marketing moe...

CERN - Europejska Organizacja Bada Jdrowych. Akronim CERN pochodzi od pierwotnej nazwy Europejska Rada Bada Jdrowych (fr. Conseil Europen pour la Recherche Nuclaire) i zosta zachowany, mimo jej zmiany w 1953 roku.Zobacz: cern.ch

www.naukawpolsce.pap.pl/aktualnosci/news,395054,nowe-zasady-konkursu-popula-ryzator-nauki.html

Billboard z kampanii promujcej nauk, organizowanej przez Science World Museum we wsppracy z agencj reklamow Rethink Canada. Ilustracja: www.123inspiration.com/clever-ads-billboard/

33

produktami nauki? Wydarzenia ostatnich lat pokazuj, e nawet badania podstawowe mo-

na skutecznie przedstawia opinii publicznej. CERN i prowadzone przez t jednostk badania

s dobrym przykadem przemylanych dziaa promocyjnych: sprawnej komunikacji, doty-

czcej przebiegu pracy badawczej i promocji jej wynikw. Efekt: przecitny Kowalski sysza

o czstce Higgsa, nie bdc jednoczenie pasjonatem fizyki, a to ju wymierny skutek i szansa,

e moe bardziej zainteresowa si nauk.

Patrzc na aktywno laureatw konkursu Popularyzator nauki, mona znale wiele in-

spiracji i przykadw dziaa promujcych rodzim nauk. Konieczna jest jednak wiado-

mo potrzeby takich dziaa, nie tylko postrzeganych jako przykry obowizek, ale, przede

wszystkim, jako wana cz dziaalnoci naukowej. Naukowiec, przystpujc do bada,

niejako rozpoczyna prac nad wdroeniem nowej marki: wynalazku, analizy, ekspe-

rymentw czy projektu. W badaniach powinien przewidzie wany, cho czsto pomijany,

pierwiastek promocj wynikw!

Gdyby przyj, e konkretny projekt naukowy, wynik bada czy innowacje s produktami,

ktre warto sprzeda, przedstawi w najlepszy sposb, to kolejnym zadaniem jest wybranie

narzdzi, ktre pozwol osign cel. A tu ju zaczyna si planowanie nieobce przecie

i marketingowi i nauce. Warto przemyle sposoby prezentacji naukowego produktu, za-

stanowi si, co i komu chcemy przedstawi. Jeeli istot bada zrozumie laik bdzie to

ogromny sukces, dowd na to, e potrafimy komunikowa si i najwaniejszy cel promocyj-

ny zosta osignity. Trzeba rwnie pamita, e wybr jzyka i narzdzi jest bardzo istotny

w dzisiejszych, przeadowanych informacjami, czasach.

Jak zaaranowa dobre okno wystawowe?

Wyobramy sobie nauk jako wielki sklep, Science market, gdzie na kolejnych pitrach, na

dziesitkach regaw, znale mona wszelkie moliwe produkty naukowe: wyniki bada,

nowe technologie, ale te wiele praw, zasad, zaoe i rozpraw naukowych. Problem w tym, e

niewielu klientw ten sklep odwiedza, a jeeli ju, s to gwnie specjalici, naukowcy. Chcie-

libymy, by przecitny Kowalski zajrza tu nie raz i kupi choby drobnostk. Niestety tak si

nie dzieje. A przecie misj tego sklepu jest dziaanie na rzecz caej ludzkoci, polepszanie jej

bytu, postp cywilizacyjny. Jak wic to zmieni i zachci klientw do liczniejszych odwie-

dzin i poznawania niezwykych produktw nauki?

Na pocztek warto zatroszczy si o tych, ktrzy ju odwiedzali Science market, czy te cho-

by zatrzymali si przed jego witryn i chc przyjrze si lepiej asortymentowi. Jak zatrzyma

ich uwag? Sposobw jest wiele, jednak najczciej stosowan przez naukowcw witryn

sklepow jest jej wirtualny odpowiednik strona www, tworzona na potrzeby projektu ba-

PublicDomainImage.com www.public-domain-image.com katalog i wyszukiwarka zdj oraz grafik dostpnych bezpatnie.

http://cern.chhttp://www.naukawpolsce.pap.pl/aktualnosci/news,395054,nowe-zasady-konkursu-popularyzator-nauki.htmlhttp://www.naukawpolsce.pap.pl/aktualnosci/news,395054,nowe-zasady-konkursu-popularyzator-nauki.htmlhttp://www.naukawpolsce.pap.pl/aktualnosci/news,395054,nowe-zasady-konkursu-popularyzator-nauki.htmlhttp://www.123inspiration.com/clever-ads-billboardhttp://www.123inspiration.com/clever-ads-billboardhttp://www.public-domain-image.com


O architekturze informacji czytaj np.: Steve Krug (2006),

Nie ka mi myle! O yciowym podejciu do funkcjonalnoci stron internetowych, Helion,

www.etworzenie.pl/architektura-informacji-stron-internetowych/

www.zooniverse.org/?lang=pl

Sowa Wernera Niefera (1926-93), menedera niemieckiego,

prezesa zarzdu Mercedes Benz AG.Za: http://prezi.com/nnbr2b7co4da/

prezentacje-biznesowe/

www.projektor.cittru.uj.edu.pl

34

dawczego, jednostki naukowej czy wydarzenia. Niesusznie traktowana jest ona jako drugo-

rzdny kana komunikacji. Tymczasem to przestrze o ogromnym potencjale, ktra waciwie

zarzdzana moe przynie wiele korzyci. Musi by jednak zaaranowana w przemylany spo-

sb (waciwa architektura informacji), dostosowana przede wszystkim do potrzeb zewntrz-

nego odbiorcy, a nie tylko naukowcw. Uytkownik, ale co podkrelam niekoniecznie

naukowiec, powinien znale tutaj poszukiwane informacje. To istota e-marketingu, niestety

czsto pomijana w naukowych portalach optyka patrzenia na komunikacj. Cel jest jeden,

chcemy, by nasz go zatrzyma si na duej i zainteresowa si naszymi dziaaniami. Kiedy

zachcony, wykona kolejny ruch i wejdzie do rodka wirtualnego Science market, zyskamy

moliwo peniejszego przedstawienia naukowych produktw. Co wicej, moemy zach-

ci go do ledzenia kolejnych etapw pracy naukowej i najnowszych wynikw (newsletter,

Facebook, blog) kreujc tym samym grup staych, lojalnych klientw.

W przypadku duej jednostki naukowo-dydaktycznej warto opracowa peen katalog pro-

duktw, czyli zwizy i intrygujcy zarazem opis kluczowych projektw realizowanych przez

naukowcw, najlepiej w wersji on-line i drukowanej. Zawarte w katalogu informacje musz

by czytelne, koniecznie przedstawione jzykiem zrozumiaym dla laika (przykad: Projektor

Jagielloski). Pracujc nad katalogiem produktw naszego Science market, koniecznie pa-

mitajmy o marketingowym credo: obraz wart tysic sw. Unikajmy przeadowanych facho-

w terminologi opisw, ktre lepiej zastpi metafor, przykadem, infografik.

Wychodzc naprzeciw poszukujcym gbszego poznania, warto skorzysta z marketingu

dowiadcze (zwanego rwnie: tryvertising, experimential marketing, sampling) i udostpni

naukowe prbki. Ciekawym przykadem tego zjawiska jest portal Zooniverse, gdzie kady

moe na przykad polowa na planety, analizujc dane naukowe pochodzce z teleskopu Ke-

plera, odczytywa dane pogodowe zarejestrowane przez statki Krlewskiej Marynarki Wojen-

nej, czy wreszcie odkrywa tajniki morskich gbin. Tysice zarejestrowanych amatorw dziki

prbkom moe aktywnie uczestniczy w badaniach, a niekiedy odkrywa dotychczas nie-

znane tajemnice nauki. Trudno wyobrazi sobie skuteczniejsz promocj i bardziej efektywne

pozyskiwanie nowych klientw, czy raczej zwolennikw Science market.

We wszystkich dziaaniach promocyjnych, dotyczcych wirtualnej czy realnej witryny nauki, wa-

na jest konsekwentna i spjna identyfikacja wizualna (corporate identity). Jednostki naukowe,

a rwnie poszczeglne projekty badawcze winny posiada wasne logotypy, charakterystyczny

wygld (layout) strony internetowej, materiaw reklamowych, posterw itp. Niekiedy spjna iden-

tyfikacja traktowana jest jako co bahego, a tymczasem moe ona zawiera cenny zestaw znakw

rozpoznawczych. Warto o nich pamita i konsekwentnie je stosowa. Dbao o wizerunek nie

jest lakierowaniem ani polerowaniem zewntrznego bysku, ale spraw jakoci caej konstrukcji.

Stock.xchng www.sxc.hu bogaty wybr darmowych zdj i ilustracji.

http://www.zooniverse.org/?lang=plhttp://prezi.com/nnbr2b7co4da/prezentacje-biznesowe/http://prezi.com/nnbr2b7co4da/prezentacje-biznesowe/http://www.projektor.cittru.uj.edu.plhttp://www.sxc.hu/

Edyta Giycka Science market. Czy komercyjny marketing moe...

Komary kochaj kolor niebieski citylight z kampanii promujcej nauk organizowanej przez Science World Museum we wsppracy z agencj reklamow Rethink Canada. Ilustracja: www.123inspiration.com/clever-ads-billboard/

Dobra prezentacja Zacznij od ustalenia co (idea)? do kogo (odbiorca)? i po co (efekt)? chcesz co powiedzie. Dalej wybierz narzdzia: moesz skorzysta z PowerPointa i slajd po slajdzie przedstawi temat lub wybra Prezi (www.prezi.com), ktry pozwoli ci na improwizacj Najnowsze trendy odrzucaj wizualne uzupenienia wystpie i zachcaj do show prelegenta bez uywania slajdw. Bez wzgldu na form pamitaj: nadmiar kolorw, stylw, efektw nie jest wskazany - prezentacja to uzupenienie, to dla Twoich wypowiedzi.

www.cittru.uj.edu.pl/cafe-nauka

Patrz link do jednego z wydarze TEDxKrakw: tedxkrakow.com/pl/events/24-TEDxKrakow2012

35

Krok dalej

Nauka musi pamita o swoich powinnociach wzgldem caego spoeczestwa, zarwno

wobec osb zainteresowanych, jak i tych jeszcze nie zdecydowanych na odwiedzenie i po-

znanie zasobw Science market. Jak ich pozyska? Konieczne s dziaania wykraczajce

poza laboratorium, instytut badawczy czy uczelni. Skoro wychodzimy z promocj poza

uniwersyteckie mury, moemy uwzgldni w niej tradycyjne formy reklamy outdoor takie

jak: plakat, bilboard, citylight, supy i tablice ogoszeniowe. To jednak rozwizanie dla pro-

jektw naukowych ze sporym budetem, co nie-

stety jest rzadkoci, bd wymaga pozyskiwania

dodatkowych rodkw finansowych. Istniej jed-

nak inne narzdzia promocyjne, nie wymagajce

pokanych finansw.

Idealn szans na promocj prowadzonych bada

i ich wynikw s wszelkiego rodzaju wystpienia

publiczne, konferencje, spotkania popularnonau-

kowe, targi branowe. Coraz liczniej organizowane

s rwnie nieco bardziej innowacyjne wydarzenia

np.: kawiarnie naukowe nieformalne spotkania

z nauk przedstawian poprzez ciekawe tematy,

ujte w proste sowa, zrozumiae dla kadego su-

chacza (Cafe Nauka) czy barcampy zwykle koja-

rzone z bran IT spotkania o lunej formule, bez

zbdnej administracji (rejestracji czy oficjalnych za-

prosze), umoliwiajce pasjonatom jednej brany

wymian pogldw i dyskusj.

Uczestniczc bd organizujc imprez warto pa-

mita o dostosowaniu wystpienia do odbior-

cy inne sprawdzi si na konferencji naukowej,

a inne podczas popularnonaukowego pikniku czy

prezentacji w ramach TEDx. Wane jest rwnie to,

e kade wystpienie publiczne jest nie tylko okazj do pokazania swoich bada, ale rwnie

moliwoci promocji nauki i tworzenia jej wizerunku.

Ogromne moliwoci, czsto darmowej promocji nauki, daje internet, a w szczeglnoci

media spoecznociowe i blogi. Coraz wicej jednostek naukowych decyduje si na uru-

chomienie profilu na Facebooku czy Twitterze, zespoy badawcze poszukuj partnerw do

Warsztat badacza: ekulczycki.pl/design/czytanie-referatu-na- konferencji-de-%E2%80%8Bkomentarz-2/ [CC-BY-3.0 (creativecommons.org/licenses/by/3.0/pl/)].

Lets CC eng.letscc.net wyszukiwarka plikw (np. zdj)

udostpnionych na licencji Creative Commons.

http://www.123inspiration.com/clever-ads-billboard/http://www.123inspiration.com/clever-ads-billboard/http://www.prezi.comhttp://www.cittru.uj.edu.pl/cafe-naukahttp://tedxkrakow.com/pl/events/24-TEDxKrakow2012http://tedxkrakow.com/pl/events/24-TEDxKrakow2012http://ekulczycki.pl/design/czytanie-referatu-na-konferencji-de-%E2%80%8Bkomentarz-2/http://ekulczycki.pl/design/czytanie-referatu-na-konferencji-de-%E2%80%8Bkomentarz-2/http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/pl/http://eng.letscc.net/

Documents

Promosaurus. Poradnik promocji nauki