คำ��บรรย�ยวิ�ช� PS 708 องคำ ก�รและก�รจั�ดก�รOrganization and Management

รศ.พงศ สั�ณห์ ศร�สัมทร�พย วิ�นท�� 5 ก�มภ�พ�นธ์ 2554 (ช"วิงเช$�)

อาจารย์�ทบทวนการบรรย์าย์ในว นศุ�กร�1.Classic Organization Theory แบ�งออก

เป็�น 2 พวก คื�อ 1.1 การจ ดการแบบว�ทย์าศุาสตร� (Scientific

Management) เป็�นกลุ่��มน กว�ชาการท!"สนใจการจ ดองคื�การในระด บจ�ลุ่ภาคื ผลุ่การศุ&กษาท(าให้*ระบบงานในห้น�วย์งานม!ว�น ย์การท(างาน ม!การวางแผนการป็ฏิ�บ ต�การ เช�น ท(า Gannt Chant ม!เวลุ่าเข้*า ออกงาน – ,การท(างานเป็�นก�จว ตร (Routine) ,ม!การว�เคืราะห้�จ ดท(ากระบวนการท(างาน ,ม!การจ ดท(าคื-�ม�อในการท(างาน คื�อสร*างระเบ!ย์บแบบแผนในการท(างาน

บางคืร .งเร!ย์กว�าการจ ดการท!"เน*นการท(างานท!"เป็�นกฎเป็�นเกณฑ์� (Management by rules ) / การบร�ห้ารงานท!"ย์&ดกฎห้ร�อกระบวนการ (Management by

prosier) ป็2จจ�บ นเร!ย์กว�า การบร�ห้ารงานท!"กระจาย์อ(านาจ (Management objectives)

ว�ธี!คื�ดข้องพวกกลุ่��มคืลุ่าสส�กม!คืวามโน*มเอ!ย์งจะการรวมอ(านาจ (Centralization) มากกว�ากระจาย์อ(านาจ (decentralization)

1

การรวมอ(านาจ (Centralization) ห้มาย์ถึ&ง ว�ธี!การต ดส�นใจในองคื�การน .นอย์-�ท!"ผ-*บร�ห้ารส-งส�ดท .งส�.น แลุ่ะต*องการให้*ผ-*คืนในองคื�การท(างานตามกฎระเบ!ย์บห้ร�อคื-�ม�อการท(างาน

กระจาย์อ(านาจ (decentralization) ห้มาย์ถึ&ง ว�ธี!การบร�ห้ารงานท!"ให้*เสร!ภาพก บคืณะการท(างานในการก(าห้นดว�ธี!การ แต�ผ-*บร�ห้ารจะเป็�นผ-*ก(าห้นดว ตถึ�ป็ระสงคื� แลุ่ะเป็�นผ-*ต�ดตามตรวจสอบเพ�"อให้*บรรลุ่�ว ตถึ�ป็ระสงคื�

1.2 ห้ลุ่ กการบร�ห้าร (Principles of

Administration) ได*แก� ทฤษฎ!การบร�ห้าร (Administrative Theory) แลุ่ะต วแบบระบบราชการ (Bureaucratic Model)

-เป็�นน กทฤษฎ!การบร�ห้าร ศุ&กษาองคื�การในระด บมห้ภาคื ศุ&กษาต .งแต�โคืรงสร*างท!"ด!ข้ององคื�การว�าเป็�นอย์�างไร

-ท(าให้*เก�ดการพ ฒนาศุาสตร�ในการบร�ห้ารในภาพรวม เช�น การศุ&กษาห้น*าท!"ข้องน กการบร�ห้าร จ&งท(าให้*เก�ดการจ ดห้ลุ่ กส-ตรทางการบร�ห้ารข้&.น ม!การแย์กการบร�ห้ารออกเป็�นส�วน ๆ เช�น ว�ชาการวางแผน ว�ชางบป็ระมาณ ว�ชาการจ ดองคื�การ ว�ชาการบร�ห้ารงานบ�คืคืลุ่

-มองว�าโคืรงสร*างท!"ด!คืวรม!องคื�ป็ระกอบอะไรบ*าง น กทฤษฎ!ท!"ม!บทบาทส(าคื ญในเร�"องโคืรงสร*าง เช�น เฮนร!" ฟาโย์ ,แม=กซ์� เวเบอร� ได*เสนอ Bureaucratic Model :

ส(าน กงานในอ�ดมต�

2

*อาจารย์�ช�ม กาญจนป็กรณ� บ�ดาแห้�งร ฐป็ระศุาสนศุาสตร�ข้องไทย์ ได*เสนอเพ�"ม POSDCORB

เป็�น PA POSDCORB (P : นโย์บาย์การบร�ห้ารงาน , A :

อ(านาจห้น*าท!") ซ์&"งผ-*บร�ห้ารจะจ ดอ(านาจห้น*าท!"ข้องต วเองได*จะต*องร- *ว�าต วเองม!ห้น*าท!"อะไรบ*าง นอกจากน!.อาจารย์�ได*ต .งต วแบบข้องแม=ก เวเบอร�ว�า ทฤษฎ!ระบบราชการ ซ์&"งไม�ได*ห้มาย์ถึ&งห้น�วย์งานข้องร ฐ แต�เป็�นเทคืน�คืให้*ห้มาย์ถึ&งต วแบบข้องแม=กซ์� เวเบอร� ท!"มองว�าห้น�วย์งานใดก=ตามท!"ม!การจ ดโคืรงสร*างภาย์ในท!"ม!คื�ณสมบ ต�แบบแม=กซ์� เวเบอร� คื�อ ต วแบบราชการ

ห์ล�กก�รท��สั��คำ�ญ Bureaucratic Model

1.ใช*สาย์การบ งคื บบ ญชา (Hierarchy) เป็�นเคืร�"องม�อในการต�ดต�อส�"อสาร ในการมอบอ(านาจห้น*าท!" เป็�นเคืร�"องม�อในการเช�"อมโย์งส�วนต�าง ๆในองคื�การเข้*าด*วย์ก น

สาย์การบ งคื บบ ญชา เช�น สาย์คืวามส มพ นธี�ในแนวด�"งระห้ว�างห้ วห้น*าก บลุ่-กน*องเป็�นลุ่(าด บช .น จะเป็�นเคืร�"องม�อในการมอบห้มาย์อ(านาจห้น*าท!" ราย์งานผลุ่การท(างาน มอบคืวามร บผ�ดชอบ เป็�นเสม�อนเส*นเลุ่�อดห้ลุ่�อเลุ่!.ย์งองคื�การ

2.การก(าห้นดต(าแห้น�งแลุ่ะห้น*าท!"ท!"ช ดเจน (Position

and Authority) ในแต�ลุ่ะลุ่(าด บช .นการบ งคื บบ ญชาจะต*องม!การก(าห้นดต(าแห้น�งแลุ่ะอ(านาจห้น*าท!"แต�ลุ่ะต(าแห้น�งท!"ช ดเจนเป็�นลุ่าย์ลุ่ กษณ�อ กษร เพ�"อให้*ร- *ว�าต(าแห้น�งใดม!อ(านาจห้น*าท!"ใดบ*าง อาจจ ดให้*ม!การว�เคืราะห้�เน�.องานต�าง ๆเพ�"อให้*ร- *ว�าต(าแห้น�งน .นคืวรจะม!ผ-*ป็ฏิ�บ ต�งานก!"อ ตราจ&งจะเห้มาะสม รวมท .งม!การจ ดท(าคื-�ม�อการท(างาน (Job Instruction)

3

3.ย์&ดกฎระเบ!ย์บข้*อบ งคื บในการท(างาน(Rule and Regulations)

4.การแบ�งงานก นท(าตามคืวามช(านาญเฉพาะด*าน (Division of Works)

5.การเข้*าส-�ต(าแห้น�งแลุ่ะการเลุ่�"อนข้ .นเลุ่�"อนต(าแห้น�งในส(าน กงานต*องย์&ดห้ลุ่ กคืวามสามารถึแลุ่ะคืวามเห้มาะสมก บงาน (Merit Selection and Promotion) แลุ่ะย์&ดห้ลุ่ กป็ระสบการณ� ซ์&"งแนวคื�ดเร�"องน!.ข้องเวเบอร�จะม!อ�ทธี�พลุ่ต�อการบร�ห้ารองคื�การสาธีารณะมาก เข้*ามาแทนท!"การใช*ระบบอ�ป็ถึ มภ�

5.คื�าตอบแทนท!"ได*ร บจะข้&.นอย์-�ก บระด บต(าแห้น�ง อ(านาจห้น*าท!"คืวามร บผ�ดชอบแลุ่ะระย์ะเวลุ่าในการท(างาน (Salary Base on Levels, Authority ,and Time)

6.คืวามส มพ นธี�ภาย์ในองคื�การจะเป็�นทางการ ม!สาย์การบ งคื บบ ญชาเป็�นช�องทางในการส�"อสาร (Formal Relationship)

7.การแก*ไข้ป็2ญห้าต�างๆในองคื�การจะต*องย์&ดห้ลุ่ กเห้ต�ผลุ่ Rationality

ล&เธ์อร ก�ลล�คำ เสนอห้น*าท!" 7 ป็ระการข้องน กบร�ห้ารท!"เร!ย์กว�า POSDCORB

เฮนร�� ฟ�โย น(าเสนอ POCCC ป็ระกอบไป็ด*วย์-Planning การวางแผน -Organizing การจ ดร-ป็องคื�การ -Staffing การจ ดคืนเข้*าท(างานในต(าแห้น�งต�างๆ -Directing การส "งการ-Coordinating การป็ระสาน

4

-Reporting การราย์งานผลุ่การป็ฏิ�บ ต�งาน เป็�นการราย์งานจากลุ่-กน*องไป็ห้าห้ วห้น*า แลุ่ะ

-Budgeting การจ ดท(างบป็ระมาณในองคื�การเฮนร�� ฟ�โย น(าเสนอ POCCC ป็ระกอบไป็ด*วย์-Planning การวางแผน-Organizing การจ ดองคื�การ-Command การส "งการ -Coordinating การป็ระสานงาน แลุ่ะ -Controlling การคืวบคื�มบ งคื บบ ญชา-Controlling การคืวบคื�มบ งคื บบ ญชา

ผลุ่งานข้องก-ลุ่�แลุ่ะลุ่�นดอลุ่ลุ่� เออร�ว�คืจะอย์-�ในห้น งส�อรวมบทคืวามเร�"อง “ Paper on the Science of Administration”

-Concept of Line and Staff : แนวคื�ดข้องงานห้ลุ่ กแลุ่ะงานสน บสน�น ในองคื�การเด!ย์วก นแบ�งภารก�จออกได* 2 ด*าน คื�อ

-Line : งานห้ลุ่ ก (ป็ฏิ�บ ต�การ)

-Staff : งานสน บสน�น น กว�ชาการท!"มองโคืรงสร*างองคื�การท!"เป็�นต วแบบ

พ!ระม�ด คื�อ ม!ผ-*บร�ห้ารระด บส-ง /ระด บกลุ่าง /ระด บต*น แลุ่ะผ-*ท!"อย์-�บนฐานพ!ระม�ด ด งน .นการออกแบบการท(างานในห้น�วย์งานท!"ด!ต*องเร�"มจากการจ ดโคืรงสร*างให้*เห้มาะสม ท�กคืนต*องม!เอกภาพในการบ งคื บบ ญชา คื�อ นาย์เพ!ย์งคืนเด!ย์ว

ล�กษณะของก�รปฏิ�บ�ติ�ง�นในองคำ ก�ร

5

แบ�งตามป็ระเภทห้น�วย์งาน1.ห้น�วย์งานห้ลุ่ ก (Line Agency)

-ภารก�จห้ลุ่ ก / ภารก�จรอง

2.ห้น�วย์งานสน บสน�น (Staff Agency)

-ภารก�จสน บสน�นห้น�วย์งานห้ลุ่ ก

ต วอย์�างห้น�วย์งานสน บสน�น-ห้น�วย์การเง�น ท(าห้น*าท!"ทางการเง�นข้ององคื�การ -ห้น�วย์พ สด� -ห้น�วย์นโย์บาย์แลุ่ะแผน -ห้น�วย์อาคืารสถึานท!" -ห้น�วย์การเจ*าห้น*าท!" (ฝ่Bาย์บ�คืคืลุ่)

-ห้น�วย์งานธี�รการแลุ่ะงานสารบรรณ

โคำรงสัร$�งระบบร�ชก�รไทย1.การจ ดระเบ!ย์บบร�ห้ารราชการแผ�นด�น (กฎห้มาย์

ป็กคืรอง)

2.การบร�ห้ารงานบ�คืคืลุ่ ม!มาตรฐานกลุ่างส(าห้ร บบ�คืลุ่ากรท!"เข้*าส-�ระบบงานแต�ลุ่ะป็ระเภท ม!การก(าห้นดคื�ณสมบ ต�แต�ลุ่ะต(าแห้น�ง ก(าห้นดฐานเง�นเด�อนแต�ลุ่ะต(าแห้น�ง โดย์ม! พ.ร.บ.บร�ห้ารงานบ�คืคืลุ่

3.การบร�ห้ารงานคืลุ่ ง เก!"ย์วข้*องก บข้*อก(าห้นดในการห้าราย์ได* ข้*อก(าห้นดในการใช*จ�าย์ ระเบ!ย์บในการจ�าย์เง�นข้องร ฐ ม!กฎห้มาย์เก!"ย์วก บการจ ดท(างบป็ระมาณ ,พ.ร.บ.งบป็ระมาณแผ�นด�น พ.ศุ. 2502 แก*ไข้เพ�"มเต�มต�าง ๆ

6

ระบบร�ชก�รไทย1.ม!กฎห้มาย์ร ฐธีรรมน-ญ (Constitutional Law)

เป็�นกฎห้มาย์ท!"ส(าคื ญในระบบราชการไทย์ 2.กฎห้มาย์ป็กคืรอง (Administrative Law ) จะ

ต*องสอดคืลุ่*องก บกฎห้มาย์ร ฐธีรรมน-ญ จะข้ ดแย์*งไม�ได* กฎห้มาย์ป็กคืรองม! 3 ลุ่ กษณะ

-การบร�ห้ารโดย์ส�วนกลุ่าง (Centralization) คื�อ การบร�ห้ารโดย์กรม ม!อ(านาจในการบร�ห้ารท "วป็ระเทศุ เช�น ม.รามฯม!กฎห้มาย์เป็�นข้องตนเอง เร!ย์กว�า พ.ร.บ.มห้าว�ทย์าลุ่ ย์รามคื(าแห้ง ม!ฐานะเท!ย์บเท�ากรม แลุ่ะสามารถึบร�ห้ารให้*บร�การได*ท "วโลุ่ก

-การแบ�งอ(านาจ (Deconcentration) คื�อ การแบ�งอ(านาจไป็ส-�จ งห้ว ด (แบ�งออกเป็�น 76 เข้ต) อ(าเภอ ต(าบลุ่ ห้ม-�บ*าน โดย์การแต�งต .งผ-*ว�าราชการจ งห้ว ดเป็�นผ-*ม!อ(านาจในพ�.นท!"แลุ่ะป็ระสานงานส�วนต�างๆ ห้ลุ่ กการแบ�งอ(านาจจะท(าให้*เข้ตจ งห้ว ดต�าง ๆท "วป็ระเทศุ ผ-*ป็ฏิ�บ ต�งานม!เจ*านาย์ 2 คืน คื�อ อธี�บด!ข้องกระทรวงต วเอง แลุ่ะผ-*ว�าราชการจ งห้ว ด

-การกระจาย์อ(านาจป็กคืรอง (Decentralization)

ท(าให้*เก�ดการบร�ห้ารส�วนท*องถึ�"น เช�น อบต. ,อบจ, ,เทศุบาลุ่ , กทม. ,พ ทย์า เป็�นราชการท!"ม!อ�สระในเข้ตอ(านาจข้องตนเองตามท!"กฎห้มาย์ก(าห้นดในพ�.นท!"ตนเอง เช�น อบต.คื�อพ�.นท!"ในต(าบลุ่(ท!"อย์-�นอกเข้ตเทศุบาลุ่) ,เข้ตเทศุบาลุ่ (ม!อ(านาจเฉพาะเข้ต)

ก�รบร�ห์�รร�ชก�รแผ่"นด�นแบ"งออกเป2น 3 ระด�บคำ3อ

7

1. การบร�ห้ารราชการส�วนกลุ่าง ป็ระกอบด*วย์-กระทรวง บวง กรม (ราชการส�วนกลุ่าง)

-ร ฐว�สาห้ก�จ เช�น การไฟฟDานคืรห้ลุ่วง ,การไฟฟDาภ-ม�ภาคื (ม!พ�.นท!"ท!"แย์กออกจากก น แต�อย์-�ในก(าก บข้องกระทรวงมห้าดไทย์เช�นก น)

-องคื�การมห้าชน-องคื�การในก(าก บ2. การบร�ห้ารงานส�วนภ-ม�ภาคื (ราชการส�วนภ-ม�ภาคื)

ป็ระกอบด*วย์ -กระทรวง ทบวง กรม -จ งห้ว ด อ(าเภอ -ต(าบลุ่ ห้ม-�บ*าน 3. การบร�ห้ารงานส�วนท*องถึ�"น ม! 5 ร-ป็แบบ ป็ระกอบ

ด*วย์-เทศุบาลุ่ ป็E 2496 (ร.9) ได*ป็ฏิ�ร-ป็เทศุบาลุ่ โดย์แย์ก

เทศุบาลุ่ออกเป็�น 3 แบบคื�อเทศุบาลุ่ต(าบลุ่ เทศุบาลุ่เม�อง แลุ่ะเทศุบาลุ่นคืร

-อบต.

-อบจ. (ป็E 2498 -2540 ) โดย์ให้*ผ-*ว�าราชการจ งห้ว ดใส�ห้มวกสองใบคื�อเป็�นผ-*ว�าราชการจ งห้ว ดแลุ่ะย์&ดคืรองอบจ.อ!กต(าแห้น�ง เพ�"อให้*การป็กคืรองเม�องม!อ�สระทางการเง�นมากข้&.น แต�จะม!ห้น*าท!"ด-แลุ่เฉพาะพ�.นท!"นอกเข้ตเทศุบาลุ่ แต�ห้ลุ่ งป็E 2540 อบจ.ม!ห้น*าท!"ด-แลุ่พ�.นท!"ท .งเข้ตจ งห้ว ด ท(าให้*ผ-*ว�าถึ-กต ดออกจากการบร�ห้ารงานในอบจ. โดย์ม!นาย์กฯอบจ.เป็�นข้องตนเอง

8

-กทม.แลุ่ะเม�องพ ทย์า เก�ดข้&.นเน�"องจากให้*เข้ตเม�องห้ลุ่วงม!อ�สระ ป็กคืรองตนเอง เพราะม!ฐานะทางเศุรษฐก�จท!"สามารถึพ&"งตนเองได* จ&งเก�ดกฎห้มาย์เฉพาะข้องตนเองข้&.น โดย์ย์�บเลุ่�กราชการส�วนภ-ม�ภาคืในพ�.นท!"ท�.งไป็ ไม�ม!นาย์อ(าเภอ/ผ-*ว�าราชการจ งห้ว ด แต�ให้*เร!ย์กนาย์กฯข้องร-ป็แบบน!.ว�าผ-*ว�า ฯเห้ม�อนก บจ งห้ว ดอ�"น ๆ

กฎห์ม�ยห์ล�กในก�รบร�ห์�รร�ชก�รแผ่"นด�น- การจ ดระเบ!ย์บบร�ห้ารราชการป็E 2534 บ�งบอกถึ&ง

ข้อบเข้ต/อ(านาจห้น*าท!"ข้องกระทรวง ทบวง กรม ว�าม!อะไรบ*าง ผ-*บร�ห้ารมาได*อย์�างไร

-พระราชบ ญญ ต�ลุ่ กษณะป็กคืรองท*องท!" พ.ศุ. 2457

เป็�นกฎห้มาย์ก(าน นผ-*ให้ญ�บ*าน เป็�นกฎห้มาย์ท!"ท(าให้*ป็ระเทศุเป็�นป็Fกแผ�น เป็�นอาณาจ กรเด!ย์วก น ก�อนม!กฎห้มาย์ฉบ บน!.ป็ระเทศุไทย์เป็�นป็ระเทศุท!"ให้*การป็กคืรองแบบกระจาย์อ(านาจคื�อนข้*างส-ง เช�น ห้ วเม�องช .นนอก ,ห้ วเม�องช .นใน ,ห้ วเม�องป็ระเทศุราช รวมก นเป็�นราชอาณาจ กรไทย์ การป็กคืรองเช�นน!.ท(าให้*ไทย์ต*องเส!ย์ด�นแดนไป็เร�"อย์ ๆ เพราะข้&.นอย์-�ก บป็ระเทศุราชเห้ลุ่�าน .นห้ นไป็ภ กด!ก บใคืร ห้ร�อป็ระเทศุอ(านาจต*องการรวมอาณาจ กรต�าง ๆเป็�นพ�.นท!"เด!ย์วก น จ&งม!แนวโน*มท(าให้*ต*องเส!ย์ด�นแดน ในท!"ส�ดร ชกาลุ่ท!" 5 จ&งออกพ.ร.บ.ลุ่ กษณะการป็กคืรองท*องท!"ข้&.นมา ก(าห้นดให้*พ�.นท!"ท�กพ�.นท!"ท!"อย์-�ในอาณาจ กรไทย์ม!เข้ตการป็กคืรองท!"เลุ่=กท!"ส�ดคื�อห้ม-�บ*าน ให้*ม!ผ-*ให้ญ�บ*านเป็�นผ-*บ งคื บบ ญชาด-แลุ่ แลุ่เข้ตท!"ให้ญ�กว�าห้ม-บ*านเร!ย์กว�าต(าบลุ่ แลุ่ะให้*เลุ่�อกผ-*ให้ญ�บ*านในเข้ตต(าบลุ่

9

น .นมาเป็�นก(าน น ท(าให้*ก(าน นสวมห้มวกสองใบ คื�อเป็�นท .งผ-*ให้ญ�บ*านแลุ่ะก(าน นไป็พร*อม ๆก น

ป็2จจ�บ นพระราชบ ญญ ต�ลุ่ กษณะป็กคืรองท*องท!" พ.ศุ.

2457 ย์ งไม�ม!การย์กเลุ่�ก แต�กลุ่ บส�งเสร�ม เพราะเป็�นม�อเท*าข้องอ(าเภอ /ราชการส�วนกลุ่าง งานจะไป็ถึ&งห้ม-�บ*านได*จะต*องผ�านราชการบร�ห้ารส�วนท*องท!"

-พระราชบ ญญ ต�เทศุบาลุ่ พ.ศุ.2496

-พระราชบ ญญ ต�ส�ข้าภ�บาลุ่ พ.ศุ. 2495 (ป็2จจ�บ นย์กเลุ่�กไป็แลุ่*ว)

-พระราชบ ญญ ต�สภาต(าบลุ่แลุ่ะองคื�การบร�ห้ารส�วนต(าบลุ่

-พระราชบ ญญ ต� อบจ. 2540

-พระราชบ ญญ ต� กทม. 2528 แลุ่ะ พ.ร.บ. เม�องพ ทย์า พ.ศุ.2528

ก�รปฏิ�ร&ประบบร�ชก�ร พ.ศ.2435 (ช"วิงสัม�ยร�ชก�ลท�� 5)

จ�ดเร�"มต*นข้องกระบวนการป็ฏิ�ร-ป็ระบบราชการ คื�อ1.ออกกฎห้มาย์บ งคื บใช*ท "วป็ระเทศุเพ�"อให้*ท .งป็ระเทศุ

อย์-�ภาย์ใต*กฎห้มาย์เด!ย์วก นห้มด เช�น พระราชบ ญญ ต�ลุ่ กษณะป็กคืรองท*องท!" ร.ศุ.116 (พ.ศุ.2440) แลุ่ะ แก*ไข้ในป็E พ.ศุ.2457 เป็�นกฎห้มาย์ท!"ว�าด*วย์ก(าน น ผ-*ให้ญ�บ*าน ท!"เป็�นห้ วห้น*าช�มชน

2.ม!การจ ดลุ่(าด บข้ .นการบ งคื บ (รวมอ(านาจการป็กคืรอง) ด*วย์การส�งคืนจากส�วนกลุ่างออกไป็ก(าก บด-แลุ่อาณาเข้ตท "วป็ระเทศุ ให้*เข้ตป็กคืรองด .งเด�มท!"เร!ย์กว�า

10

จ งห้ว ด/พ�.นท!"ต�าง ๆโดย์ให้*เสนาบด!เจ*ากระทรวง ข้*าห้ลุ่วงเทศุาภ�บาลุ่เข้*าไป็ป็กคืรอง (มณฑ์ลุ่คื�อห้ลุ่าย์ๆจ งห้ว ดรวมก น ผ-*ม!อ(านาจส-งส�ดเร!ย์กว�า ข้*าห้ลุ่วงเทศุาภ�บาลุ่) ด งน .นเม�"อม!ข้*าห้ลุ่วงเทศุาภ�บาลุ่ไป็คื�ม เจ*าเม�องด .งเด�มก=ห้มดวาระก=ม!การจ ดส�งข้*าราชการจากกระทรวงมห้าดไทย์ไป็เป็�นผ-*ว�าราชการเม�อง แบ�งออกเป็�นอ(าเภอโดย์ม!นาย์อ(าเภอป็กคืรองนาย์อ(าเภอ -ก(าน น -ผ-*ให้ญ�บ*าน

3.ข้ย์าย์ส�วนงานราชการเน*นคืวามช(านาญเฉพาะด*าน 4.แย์กงานราชการออกจากงานส�วนต ว ท�กคืนท(างาน

เป็�นก�จว ตรภาย์ใต*กต�กากลุ่าง ผ-*ป็ฏิ�บ ต�งานเป็�นข้*าราชการอาช!พ (แนวคื�ดข้องแม=กซ์�เวเบอร�) ม!เง�นเด�อน ม!ระบบบ(าเห้น=จ ไม�ม!การส�บทอดต(าแห้น�ง (ย์กเลุ่�กระบบการส�บทอดต(าแห้น�ง)

5.คื ดเลุ่�อกบ�คืคืลุ่เข้*าร บราชการโดย์ย์&ดห้ลุ่ กคืวามสามารถึ ให้*ทดลุ่องป็ฏิ�บ ต�ราชการก�อนบรรจ� เก�ดระบบคื�ณธีรรมในการคื ดเลุ่�อกคืนเข้*าส-�ส�วนต�าง ๆ

6.สร*างห้ลุ่ กป็ระก นคืวามม "นคืง เง�นเด�อน รางว ลุ่ เลุ่�"อนต(าแห้น�ง ลุ่งโทษ การจ�าย์บ(าเห้น=จบ(านาญ

7.สร*างคืวามเป็�นกลุ่างทางการเม�อง ข้*าราชการเป็�นอ�สระจากระบบการเลุ่�อกต .ง ไม�ม!เจ*าข้�นม-ลุ่นาย์ ผ-*ป็ฏิ�บ ต�งานต*องร บผ�ดชอบต�อผ-*บ งคื บบ ญชาเท�าน .น เป็�นการย์&ดห้ลุ่ กเอกภาพในการบ งคื บบ ญชา (Unity of Command)

ห้มาย์คืวามว�า ท�กคืนม!ห้ วห้น*าเพ!ย์งคืนเด!ย์ว8.งานราชการเป็�นงานป็ระจ(าต*องท(าต�อเน�"อง ท(างานเป็�น

ก�จว ตร ม!การราย์งานผลุ่การป็ฏิ�บ ต�งาน

11

9.ม!การส�งเสร�มพ ฒนาคื�ณภาพข้*าราชการ เพ�"อให้*ข้*าราชการได*เร!ย์นร- * ม!โรงเร!ย์นผลุ่�ตคืน ส�งไป็เร!ย์นต�างป็ระเทศุ ม��งผลุ่�ตคืนเข้*าส-�ระบบราชการ

ก�รปฏิ�ร&ประบบบร�ห์�รก�จักรรมห์ล�ก1.ระบบการจ ดเก=บภาษ!อากร เป็�นคืวามพย์าย์ามท!"ท(าให้*

ระบบภาษ!อากรเป็�นสากลุ่ต*องเป็�นมาตรฐานเด!ย์วก นท "วป็ระเทศุ เก�ดภาษ!สรรพสาม�ต (ภาษ!ส�นคื*าเฉพาะอย์�าง) ภาษ!ศุ�ลุ่กากร(ภาษ!การคื*าข้าย์ระห้ว�างป็ระเทศุ) ภาษ!สรรพากร (ภาษ!อ นเก�ดจากการใช*ช!ว�ตในส งคืม)

2.กระบวนการย์�ต�ธีรรม ป็ร บป็ร�งศุาลุ่ให้*เป็�นสากลุ่ ใช*กฎห้มาย์เด!ย์วก นท "วป็ระเทศุ

3.กฎห้มาย์ไทย์เป็�นระบบกฎห้มาย์ท!"เป็�นท!"ย์อมร บข้องนานาอารย์ป็ระเทศุ

4.กฎห้มาย์ท!"ด�น การถึ�อคืรองท!"ด�นเป็�นป็2ญห้าให้ญ�ท!"ป็2จจ�บ นก=ย์ งแก*ไม�ส(าเร=จ

5.ระบบบร�ห้ารการเกษตร

6.การทห้าร ป็ร บให้*เห้ม�อนอารย์ป็ระเทศุคื�อ เป็ลุ่!"ย์นจากทห้ารเกณฑ์�ให้*เป็�นทห้ารอาช!พ ม!โรงเร!ย์นทห้าร

ก�รปฏิ�ร&ประบบบร�ห์�รร�ชก�รสั"วินภ&ม�ภ�คำและสั"วินท$องถิ่��นในสัม�ยร. 5

1.การป็กคืรองส�วนภ-ม�ภาคื ม!มณฑ์ลุ่เทศุาภ�บาลุ่เก�ดข้&.นใน พ.ศุ.2437-2450 เพ�"อด-แลุ่จ งห้ว ดต�าง ๆ เป็�นการลุ่ดอ(านาจข้องเจ*าเม�องเด�มจ(านวน 18 มณฑ์ลุ่ กร�งเทพฯ ข้&.นอย์-�ก บ

12

กระทรวงนคืรบาลุ่ ส�วนอ!ก 17 มณฑ์ลุ่ ข้&.นอย์-�ก บกระทรวงมห้าดไทย์ เม�"อจ ดการป็กคืรองได*แลุ่*วจ&งย์�บเลุ่�กมณฑ์ลุ่ไป็เพ�"อห้ลุ่!กเลุ่!"ย์งการท บซ์*อนพ�.นท!"ก น

2.การป็กคืรองท*องถึ�"นเร�"มต*นด*วย์การป็กคืรองแบบส�ข้าภ�บาลุ่ (ส�ข้าภ�บาลุ่แห้�ง

แรกคื�อส�ข้าภ�บาลุ่กร�งเทพฯ) ม!พระราชบ ญญ ต�จ ดการส�ข้าภ�บาลุ่ห้ วเม�อง พ.ศุ.2451 (พ.ศุ.2451-2476) (ส�ข้าภ�บาลุ่ห้ วเม�องท�าฉลุ่อม) จากน .นในป็E 1976 ได*ย์กฐานะส�ข้าภ�บาลุ่เป็�นเทศุบาลุ่ ตามพระราชบ ญญ ต�จ ดระเบ!ย์บเทศุบาลุ่ พ.ศุ.2476

ต�อมาได*ย์กระด บส�ข้าภ�บาลุ่ท .งห้มดเป็�นเทศุบาลุ่ แต�ม!ป็2ญห้าต*องกลุ่ บไป็เป็�นส�ข้าภ�บาลุ่อ!กคืร .ง จนกระท "งม!การเป็ลุ่!"ย์นแป็ลุ่งอ!กคืร .งในป็E 2541

ส�วนองคื�การบร�ห้ารส�วนจ งห้ว ด พระราชบ ญญ ต�ระเบ!ย์บบร�ห้ารราชการส�วนจ งห้ว ด พ.ศุ.2498

องคื�การบร�ห้ารส�วนต(าบลุ่ พระราชบ ญญ ต�ระเบ!ย์บบร�ห้ารราชการส�วนต(าบลุ่ พ.ศุ.2499 แต�ถึ-กป็ฏิ�ว ต�ย์กเลุ่�กไป็ป็ระมาณ พ.ศุ.2515 แลุ่*วเง!ย์บห้าย์ไป็จนกระท "งม!เส!ย์งเร!ย์กร*องให้*ต(าบลุ่ม!สภาต(าบลุ่ จ&งต .ง อบต.ข้&.นมาให้ม�ใน พ.ศุ.2537

ข$อวิ�จั�รณ ระบบร�ชก�รไทยWilliam Siffin, (วิ�ลเล��ยม ซิ�ฟฟ7น) ว�จารณ�ระบบ

ราชการไทย์ในช�วง พ.ศุ.2435-2509 ไว*ว�า1.เน*นคืวามท นสม ย์ ป็ระส�ทธี�ภาพแลุ่ะเอกราช คื�อ ต*องการ

ระบบบร�ห้ารงานสาธีารณะท!"ท นสม ย์เท!ย์บเท�าต�างป็ระเทศุ แลุ่ะม��งห้ว งป็ระส�ทธี�ภาพ แต�ให้*คืวามส(าคื ญถึ&งผลุ่ป็ระโย์ชน�ท!"ป็ระชาชนได*ร บน*อย์

13

2.เน*นคื�าน�ย์มทางส งคืมพ�.นฐาน ซ์&"งม!อ�ทธี�พลุ่อย์-�มากในระบบราชการ เช�น ผ-*ป็ฏิ�บ ต�งานจะย์อมร บสถึานภาพตามสาย์การบ งคื บบ ญชา ย์&ดถึ�อคืวามส มพ นธี�ส�วนบ�คืคืลุ่ คืนในย์�คืน .นจะม!คื�าน�ย์มในการส�งลุ่-กเข้*าร บราชการเพราะอาช!พน!.ม!คืวามม "นคืง ร กสน�ก

3.แบบแผนข้องอ(านาจ เน*น Line Organization เน*นคืวามส มพ นธี�ในแนวด�"ง โดย์ผ-*ม!อ(านาจไม�มอบอ(านาจแลุ่ะไม�ย์อมร บอ(านาจจากเบ�.องลุ่�าง แต�จะใช*อ(านาจจากส�วนกลุ่างในการส "งการลุ่งไป็แลุ่*วให้*ผ-*ใต*บ งคื บบ ญชาป็ฏิ�บ ต�ตามอย์�างเคืร�งคืร ด

บทเร�ยนจั�กก�รศ8กษ� (William Siffin)

-เช�"อว�าการป็ฏิ�ร-ป็ระบบอาจไม�น(าไป็ส-�คื�าน�ย์มให้ม�ท!"น กป็ฏิ�ร-ป็ต*องการ

-การเป็ลุ่!"ย์นแป็ลุ่งโคืรงสร*างข้องระบบ อาจไม�ก�อให้*เก�ดการเป็ลุ่!"ย์นแป็ลุ่งพ�.นฐานทางป็ท สถึานในข้นาดเด!ย์วก น

-การเป็ลุ่!"ย์นแป็ลุ่งทางการบร�ห้ารต*องเข้*าก นได*แลุ่ะสอดคืลุ่*องก บการเป็ลุ่!"ย์นแป็ลุ่งข้องสภาพแวดลุ่*อม

ป9ญห์�ท��สัะสัมอย&"ในระบบร�ชก�รไทย1.การคืรอบง(าข้องระบบราชการต�อระบบการเม�องไทย์

การเม�องม!อ(านาจเห้น�อราชการ แลุ่ะฝ่Bาย์การเม�องได*น(านโย์บาย์ท!"ห้าเส!ย์งก บป็ระชาชนมาป็ฏิ�บ ต�ท(าให้*เก�ดคืวามข้ ดแย์*งระห้ว�างการเม�องก บราชการ

2.การข้ย์าย์ต วข้องห้น�วย์งานในระบบราชการไทย์ ม!การเพ�"มกระทรวง ส�งผลุ่ให้*ร ฐเข้*าไป็ม!ภารก�จท!"มากข้&.นเร�"อย์ๆ

14

3.ป็2ญห้าด*านโคืรงสร*าง การข้ย์าย์ต วข้องห้น�วย์ราชการท(าให้*งานม!คืวามท บซ์*อนก น

4.ป็2ญห้าด*านระบบบร�ห้ารงานบ�คืคืลุ่ ม!คืนมากแต�ข้าดแคืลุ่นคืนท(างานในบางต(าแห้น�ง

5.ป็2ญห้าการท�จร�ตแลุ่ะป็ระพฤต�ม�ชอบข้องข้*าราชการ เป็�นป็2ญห้าท!"แก*ได*ย์ากเพราะเช�"อมโย์งก บการคือร ป็ช "นในระบบการเม�อง จ&งต*องจ ดต .งห้น�วย์งานข้&.นมาเพ�"อแก*ป็2ญห้าน!.โดย์เฉพาะ ท(าให้*ต*นท�นการบร�ห้ารราชการแพงข้&.น

6.ป็2ญห้าด*านกฎห้มาย์แลุ่ะระเบ!ย์บว�ธี!ป็ฏิ�บ ต�งาน ห์น"วิยง�นวิ�งแผ่นสั"วินกล�ง (เป็�นห้น�วย์สน บสน�น)

1) ส(าน กงานพ ฒนาการเศุรษฐก�จแลุ่ะส งคืมแห้�งชาต�2) ส(าน กงบป็ระมาณ3) ส(าน กงาน ก.พ.

ม!ข้*อว�จารณ�ว�าห้น�วย์งานกลุ่างเห้ลุ่�าน!.ม กม!ป็2ญห้าคื�อต�างคืนต�างสร*างอาณาจ กรข้องตน ข้าดการป็ระสานงาน ภารก�จซ์(.าซ์*อน ไม�ย์อมร บซ์&"งก นแลุ่ะก น ว�ธี!การป็ฏิ�บ ต�งานย์ งไม�ได*มาตรฐาน ม!ต วช!.ว ดคืนลุ่ะต วก น

แนวิท�งแก$ไขระบบร�ชก�รไทย1.ข้นาดองคื�กรให้*เลุ่=กลุ่ง ใช*คืนน*อย์ลุ่ง พย์าย์ามท(า

กระทรวงให้*เลุ่=กลุ่ง 2.ลุ่ดต*นท�นให้*ต("าลุ่ง 3.เน*นการใช*ทร พย์ากรท*องถึ�"นแลุ่ะ พ&"งตนเอง ให้*“ ”

มากข้&.น4.ลุ่ดการพ&"งพาการน(าเข้*า

15

5.ส�งเสร�มการท(างานในท*องถึ�"น6.ส�งเสร�มให้*ช�มชนสามารถึพ&"งตนเองเป็�นช�มชนเข้*ม

แข้=ง ………2.ย�คำ Transition Period องคำ ก�รในย�คำของ

ก�รเปล��ยนแปลง (บทท!" 5)

ย์�คืน!.เป็�นย์�คืข้องการว�พากษ�ว�จารณ�ย์�คืคืลุ่าสส�กว�าเป็�นการมองคืนเป็�นเคืร�"องจ กรไม�ได*มองคืนท!"พฤต�กรรม ไม�สนใจศุ กด�Gศุร!ข้องคืวามเป็�นมน�ษย์� การบร�ห้ารในย์�คืคืลุ่าสส�กเอาร ดเอาเป็ร!ย์บคืนท(างาน

น กคื�ดในย์�คืข้องการเป็ลุ่!"ย์นแป็ลุ่งท!"ส(าคื ญๆเช�นฮ�วิโก ม�นสัเติอร เบ�ร ก (Hugo Munsterberg )

เข้!ย์นห้น งส�อเร�"อง “Psychology and Industrial

Efficiency” ว�จารณ�องคื�การแลุ่ะการจ ดการในย์�คืคืลุ่าสส�ก มองว�าการเอาคืนเข้*าไป็ส-�ต(าแห้น�งต�างๆในองคื�การ บ�คืลุ่�กภาพแลุ่ะต(าแห้น�งห้น*าท!"ม!คืวามส(าคื ญ จ&งสร*างแบบทดสอบทางจ�ตว�ทย์ามาใช*ในการคื ดเลุ่�อกคืนเข้*าด(ารงต(าแห้น�งต�างๆในองคื�การ ต วอย์�างเช�น...

-คืร- ต*องม!จ�ตใจร กเด=ก ร กการสอน จ&งจะสอนห้น งส�อได*ด!

-ก ป็ต นเคืร�"องบ�น จะต*องม!แบบทดสอบทางจ�ตว�ทย์าว�าจะต*องเป็�นผ-*ร กบร�การแลุ่ะม!คืวามร บผ�ดชอบเช�นเม�"อเก�ดอ�บ ต�เห้ต�จะต*องอย์-�เป็�นคืนส�ดท*าย์

16

-ห้มอในป็2จจ�บ นเร�"มถึ-กส งคืมต .งคื(าถึามมากข้&.นว�าเป็�นห้มอเพราะต*องการม!ราย์ได*ด! ห้ร�อเป็�นห้มอเพราะต*องการด-แลุ่ร กษาคืนไข้*

เอลติ�น เมโย ท(าการศุ&กษาว�จ ย์เร�"อง Hawthorn

Study ท!"โรงงาน Western Electric Company

โดย์…

-ใช*ว�ธี!การศุ&กษาแบบทดลุ่อง (Experimental

Designs) โดย์แบ�งคืนงานออกเป็�น 2 กลุ่��ม เป็�นกลุ่��มทดลุ่องแลุ่ะกลุ่��มคืวบคื�ม

-เป็�นการศุ&กษาเป็ร!ย์บเท!ย์บการเป็ลุ่!"ย์นแป็ลุ่งทางกาย์ภาพแลุ่ะผลุ่ผลุ่�ตข้องกลุ่��ม (Physical Environment and Group Productivity)

ก�อนการทดลุ่องเมโย์เช�"อว�าถึ*าม!การเป็ลุ่!"ย์นสภาพแวดลุ่*อมทางกาย์ภาพในการท(างาน ผลุ่การท(างานข้องคืนจะเป็ลุ่!"ย์นไป็ตามสภาพแวดลุ่*อม เช�นในกลุ่��มทดลุ่องม!การเป็ลุ่!"ย์นอ�ณห้ภ-ม� แสวงสว�าง คืวามสะดวกในการท(างาน ข้ณะท!"กลุ่��มคืวบคื�มก=ย์ งท(างานภาย์ใต*สภาพแวดลุ่*อมทางกาย์ภาพแบบเด�ม

แต�ส�"งท!"เมโย์คื*นพบจากการศุ&กษาท!"เม�องฮอร�ธีอร�นพบว�าผลุ่ผลุ่�ตข้องท .ง 2 กลุ่��มม!ผลุ่ผลุ่�ตท!"เพ�"มข้&.น ห้าคื(าตอบไม�ได*

ในท!"ส�ดก=ห้าน กจ�ตว�ทย์ามาท(าการเฝ่Dาด- ป็รากฏิการณ�ด งกลุ่�าวเร!ย์กว�า “The Hawthorn Effect” ห้มาย์ถึ&ง ผลุ่ทางจ�ตว�ทย์าท!"เก�ดจากกลุ่��มท .ง 2 กลุ่��มพย์าย์ามแข้�งข้ นก นเพ�"อไม�ได*ผลุ่การผลุ่�ตด*อย์กว�าก น ท(าให้*พบว�าอ�ทธี�พลุ่ข้องกลุ่��มม!ผลุ่ต�อมาตรฐานในการท(างานข้องสมาช�กกลุ่��ม แลุ่ะคืน

17

จะท(างานมากน*อย์แคื�ไห้นข้&.นอย์-�ก บคืวามคื�ดเห้=นภาย์ในข้องบ�คืคืลุ่ โดย์คืวามคื�ดเห้=นข้องบ�คืคืลุ่ก=จะถึ-กคืรอบง(าจากกลุ่��ม

ข้*อสร�ป็ข้องการศุ&กษาท!"เม�องฮอธีอร�น คื�อ กลุ่��มม!อ�ทธี�พลุ่ต�อสมาช�ก ป็ท สถึานข้องกลุ่��มห้ร�อมาตรฐานการท(างานข้องกลุ่��มเป็�นต วก(าห้นดผลุ่งานข้องกลุ่��ม ถึ*ากลุ่��มข้ย์ น ม!แบบแผนการท(างานแบบใดแบบห้น&"งก=จะท(าให้*สมาช�กเป็�นแบบน .นด*วย์

เซิสัเติอร ไอ. บ�ร น�ร ด น กบร�ห้ารองคื�การโทรศุ พท�ข้องอเมร�กา เข้!ย์นห้น งส�อช�"อ The Function of

Executive แลุ่ะได*ว�พากษ�ว�ธี!คื�ดข้องแม=กซ์� เวเบอร�ในเร�"องการเน*นโคืรงสร*าง ซ์&"งบาร�นาร�ดเช�"อว�า

-โคืรงสร*างตามแนวคื�ดข้องแม=กซ์� เวเบอร�ไม�ใช�เป็�นต วก(าห้นดป็ระส�ทธี�ภาพตามท!"เวเบอร�เสนอ เพราะในคืวามเป็�นจร�งพบว�าผลุ่ผลุ่�ตจะออกมาด!ข้&.นอย์-�ก บคืวามร�วมม�อร�วมใจข้องผ-*ป็ฏิ�บ ต�งาน องคื�การเป็�นระบบคืวามร�วมม�อร�วมใจข้องผ-*ป็ฏิ�บ ต�งาน แลุ่ะผ-*ป็ฏิ�บ ต�งานต*องม!จ�ตส(าน&กด!อาจจะท(าให้*ไม�เก�ดคืวามส(าเร=จก=ได*

- องคื�การเป็�นระบบข้องการร�วมม�อร�วมใจก นท(างานโดย์ม!ส(าน&ก สมาช�กในองคื�การจะท(างานตามห้น*าท!"อย์�างเด!ย์วไม�ได*

- เน*นป็2จเจกบ�คืคืลุ่ในองคื�การ (Individual) จะต*องท(างานด*วย์คืวามสม คืรใจแลุ่ะม!ส(าน&ก

-การให้*ผลุ่ตอบแทนทางว ตถึ� (Economic

Intensive) ไม�ใช�ส�"งจ-งใจเพ!ย์งอย์�างเด!ย์วท!"ผ-*ป็ฏิ�บ ต�งานต*องการ แต�มน�ษย์�ย์ งต*องการส งคืมท!"ด! (Social

18

Satisfaction) คื�อ คืนต*องการส�"งจ-งใจทางจ�ตใจด*วย์ (Ego Satisfaction) เช�น การย์อมร บน บถึ�อการม!สถึานภาพท!"ด!ในองคื�การแลุ่ะอย์ากเป็�นส�วนห้น&"งข้ององคื�การ

แมร�� ป�ร กเกอร ฟอลลเลติ ให้*คืวามส(าคื ญก บป็2จจ ย์คืวามเป็�นมน�ษย์�ในองคื�การ The Human factors in

Organization คื�อ ผ-*ป็ฏิ�บ ต�งานคืวรจะร บคื(าส "งด*วย์คืวามย์�นย์อมพร*อมใจ

เฮอร เบ�ร ติ ไซิม"อน-ไซ์ม�อนเสนอ Decision Making in

Organization ห้ร�อการต ดส�นใจในองคื�การ-มองว�าห้ลุ่ กการบร�ห้ารข้องย์�คืคืลุ่าสส�กเป็�นเพ!ย์งแคื�

ส�ภาษ�ตทางการบร�ห้ารงาน (The Proverbs of

Administration) ท!"ไม�สามารถึน(าไป็ป็ฏิ�บ ต�ได*จร�ง เช�น Specialization & Unity of Command

ย์�"งม!เอกภาพในการบ งคื บบ ญชามาก คืวามเช!"ย์วชาญเฉพาะทางก=ย์�"งน*อย์ (แต�ห้ากต*องการให้*ม!คืวามเช!"ย์วชาญเฉพาะทางมาก จะต*องลุ่ดเอกภาพในการบ งคื บบ ญชาให้*น*อย์ลุ่ง)

ข้ณะเด!ย์วก น Unity of Command ม กข้ ดก บ Efficiency (ห้ลุ่ กป็ระส�ทธี�ภาพ) ย์�"งม!เอกภาพในการบ งคื บบ ญชาส-งก=ย์�"งส�.นเป็ลุ่�อง แลุ่ะท(าให้*เก�ดป็ระส�ทธี�ภาพในการท(างานจะต("า เช�น ท�กคืนอย์ากจะม!ลุ่-กน*องเป็�นคืนข้องตนเอง ม!คือมพ�วเตอร�/ห้*องสม�ดเป็�นข้องตนเอง เป็�นการใช*ทร พย์ากรอย์�างส�.นเป็ลุ่�อง แทนท!"จะวางแผนใช*ด*วย์ก น

19

-ไซ์ม�อนเสนอให้*ใช*การศุ&กษาพฤต�กรรมข้ององคื�การในการบร�ห้ารงาน ห้ร�อ Behavior Approach to

Organization Theory เพราะองคื�การแต�ลุ่ะป็ระเภทจะม!พฤต�กรรมองคื�การท!"ต�างก น

-ไซ์ม�อนไม�เช�"อในห้ลุ่ กการ One Best Way

ทฤษฎ�องคำ ก�รร"วิมสัม�ย (Contemporary Organization Theory)

ทฤษฎ!องคื�การน!.ย์ งเป็�นทฤษฎ!ร�วมสม ย์เพราะย์ งไม�ตาย์ แลุ่ะม!การพ ฒนาอย์�างต�อเน�"อง ซ์&"งจะสนใจส�"งต�อไป็น!.

1. Industrial Humanism ศุ&กษาเก!"ย์วก บคืวามเป็�นมน�ษย์�

2. System Theory น(าทฤษฎ!ระบบมาใช*ในการศุ&กษาองคื�การ

3. Contingency Theory การศุ&กษาองคื�การเฉพาะกรณ!

4. The Action Approach การศุ&กษาด*านการเม�องแลุ่ะอ(านาจในองคื�การ

5. Quantitative Science การศุ&กษาเช�งป็ร�มาณ

1. Industrial Humanism เป็�นทฤษฎ!ในกลุ่��ม Neoclassical Organization

Theory ห้ร�อ กลุ่��มมน�ษย์ส มพ นธี� เป็�นการศุ&กษาองคื�การในระด บ Micro Level เช�น

20

-ให้*คืวามส(าคื ญท!"คืวามต*องการข้องป็2จเจกบ�คืคืลุ่ (Individual Needs) เช�น ท ศุนคืต� บ�คืลุ่�กภาพ คืวามต*องการ ซ์&"งม!ผลุ่ต�อการท(างาน

-ศุ&กษาพฤต�กรรมข้องกลุ่��ม (Group Behavior) การท(างานเป็�นท!ม การสร*างท!มงาน

-เช�"อว�ากระบวนการในการอย์-�ร �วมก นในองคื�การระย์ะย์าวท(าให้*เก�ด Socialization คื�อ การกลุ่�อมเกลุ่าสมาช�ก ท(าให้*เก�ดแบบอย์�างเฉพาะในองคื�การ เช�น ส งคืมคืร- ,ส งคืมแพทย์� ส งคืมต(ารวจ ,ส งคืมพย์าบาลุ่ ฯลุ่ฯ

-สนใจบ�คืลุ่�กภาพข้องบ�คืคืลุ่ในองคื�การ (Personality) เช�น ก�ร�ย์ามารย์าท บ�คืลุ่�กภาพ ซ์&"งเช�"อว�าลุ่ กษณะเห้ลุ่�าน!.สามารถึป็ร บป็ร�งได*เพ�"อให้*เห้มาะสมก บต(าแห้น�งห้น*าท!" โดย์ม!สถึาบ นพ ฒนาบ�คืลุ่�กภาพ เช�น น กป็ระชาส มพ นธี� การฝ่Fกคืวามเป็�นผ-*น(า การก(าห้นดแบบแผนการแต�งต ว

*ซิ�กม�นสั ฟอยด กลุ่�าวว�า บ�คืลุ่�กภาพเก�ดจากส�"งส(าคื ญ 3 อย์�าง คื�อ

(1) ส ญชาตญาณท!"ต�ดต วมาต .งแต�ก(าเน�ด (Id)

เป็�นธีรรมชาต�ข้องส�"งม!ช!ว�ต(2) คืวามส มพ นธี�ระห้ว�างส ญชาตญาณท!"ต�ดต วมา

ต .งแต�ก(าเน�ดก บส�"งแวดลุ่*อม (Ego) อย์ากเป็�นโน�นเป็�นน!"

(3) บรรท ดฐานในการด(าเน�นช!ว�ตในส งคืม (Super Ego) เป็�นการก(าห้นดให้*มน�ษย์�ร- *ว�าท(าอะไรได* ท(าอะไรไม�ได*

21

-ให้*คืวามส(าคื ญก บ Perception คื�อ การร บร- *แลุ่ะการเข้*าใจในเร�"องต�างๆท!"ได*พบได*เห้=น เช�น เห้=นการป็ระท*วง คืนแต�ลุ่ะคืนม!กระบวนการได*ร บการอบรมเลุ่!.ย์งด-มาแตกต�างก น จ&งมองต�างก น บางคืนมองว�าเป็�นป็ระชาธี�ป็ไตย์ บางมองว�าเป็�นคืวามว� �นวาย์ จะเห้=นว�าแต�ลุ่ะคืนม!ฐานคืต�ไม�ตรงก น ฉะน .น Perception จะเป็�นอย์�างไรข้&.นก บฐานคืต�ข้องแต�ลุ่ะคืน

-ให้*คืวามส(าคื ญก บท ศุนคืต� (Attitude ) ห้มาย์ถึ&ง คืวามร- *ส&กทางจ�ตใจท!"ม!ต�อส�"งต�าง ๆ โดย์เข้*าไป็ป็ระมวลุ่เจตคืต�บ�งช!.ว�าชอบห้ร�อไม�ชอบ (ท ศุนคืต�ไม�ใช�คืวามเห้=น แต�ท ศุนคืต�เป็�นส�"งท!"เราถึ-กป็ลุ่-กฝ่2งมานาน เป็ลุ่!"ย์นแป็ลุ่งย์าก)

อ�บร�ฮ�ม ม�สัโลวิ เสนอทฤษฎ!คืวามต*องการเป็�นลุ่(าด บข้ .น (Hierarchy of Needs) บอกถึ&งคืวามต*องการข้องคืน ม!ลุ่(าด บข้ .นจากข้ .นต("าไป็ส-�ข้ .นส-งข้&.นไป็ ถึ*าคืวามต*องการข้ .นต("าได*ร บการตอบสนองมน�ษย์�จะม!คืวามต*องการข้ .นส-งข้&.นไป็

มาสโลุ่ว�แบ�งคืวามต*องการข้องคืนออกเป็�น 5 ลุ่(าด บข้ .น คื�อ

1.คืวามต*องการทางด*านกาย์ภาพ ห้ร�อ (Physiological Needs) เป็�นคืวามต*องการท!"สามารถึบ(าบ ดได*ในเวลุ่ารวดเร=ว เป็�นคืวามต*องการข้ .นพ�.นฐาน เช�น เม�"อเราห้�วถึ*าได*ก�นก=จะห้าย์ห้�ว คืวามต*องการน!.จะเก�ดข้&.นเป็�นวงจร ถึ*ามน�ษย์�ได*ร บการสนองตอบในข้ .นน!.แลุ่*วก=จะม!คืวามต*องการถึ ดไป็คื�อ

2.คืวามต*องการในด*านคืวามป็ลุ่อดภ ย์ (Safety

Needs) เช�น การมาอย์-�ร �วมก นในช�มชน มน�ษย์�ก=จะร- *ส&ก

22

ป็ลุ่อดภ ย์ ห้ร�อการมาเร!ย์นห้น งส�อเป็�นคืวามต*องการคืวามม "นคืงป็ลุ่อดภ ย์ในช!ว�ตเช�นก น

3.คืวามต*องการทางด*านส งคืม (Social Needs)

คืวามต*องการม!เพ�"อน ม!ส งคืม เช�น การมาเร!ย์น การท(างาน ฯลุ่ฯ ซ์&"งเป็�นแรงผลุ่ กด นให้*มน�ษย์�เข้*าไป็อย์-�ในส งคืม

4.คืวามต*องการได*ร บการย์อมร บน บถึ�อ (Status

ห้ร�อ Esteem Needs) คืวามต*องการได*ร บการย์กย์�องจากส งคืม / จากเพ�"อนฝ่-ง

5.คืวามต*องการได*ร บในส�"งท!"ตนเองป็รารถึนา/ใฝ่Bฝ่2น (Self-Actualization Needs) คื�อคืวามต*องการท(าให้*ส�"งท!"ต วเองคื�ดฝ่2นเป็�นคืวามจร�ง เช�น คืนท!"อย์ากจะเด�นทางรอบโลุ่กต*องใช*เวลุ่ามาก

ทฤษฎ!ข้องมาสโลุ่ว�เป็�นเพ!ย์งช!.ให้*เห้=นถึ&งว ฏิจ กรในช!ว�ตข้องมน�ษย์�ว�ามน�ษย์�ม!คืวามต*องการอย์-�เสมอ แลุ่ะตามเส*นทางคืวามก*าวห้น*าข้องมน�ษย์� คืวามต*องการก=จะเป็ลุ่!"ย์นไป็ตามคืวามก*าวห้น*าข้องมน�ษย์� แต�ในคืวามเป็�นจร�งคืวามต*องการข้องมาสโลุ่ว�ไม�ได*เป็�นจร�งเสมอไป็ จะเป็�นจร�งได*ก=ต�อเม�"อมน�ษย์�ม!คืวามเท�าเท!ย์มก น ม!ระด บการพ ฒนาไป็พร*อม ๆก น ในส งคืมจร�ง ๆมน�ษย์�เก�ดมาไม�เท�าเท!ย์มก น บางคืนเก�ดมาพร*อมท�กส�"งท�กอย์�าง บางคืนเก�ดมาก=ต*องใฝ่Bคืว*าห้าส�"งท!"ต*องการให้*ได*

ด�กล�สั แมกเกรเกอร ได*น(าเสนอทฤษฎ! X แลุ่ะทฤษฎ! Y

คืนในทฤษฎ! X : เป็�นคืวามเช�"อข้องพวกคืลุ่าสส�ก มองมน�ษย์�ในทางลุ่บ คื�อ

23

-เช�"อว�ามน�ษย์�ข้!.เก!ย์จ ไม�ชอบงาน ห้ลุ่!กเลุ่!"ย์งงาน -ไม�ชอบการท!"ต*องม!คืวามร บผ�ดชอบ -ต*องใช*กฎระเบ!ย์บในการบ งคื บบ ญชาคืวบคื�ม เป็�นการ

บร�ห้ารงานท!"ย์&ดห้ลุ่ กเกณฑ์�แลุ่ะกระบวนการคืนในทฤษฎ! Y : เป็�นคืวามเช�"อข้องพวกน!โอคืลุ่าส

ส�ก(กลุ่��มมน�ษย์ส มพ นธี�) มองว�า....-การท(างานเป็ร!ย์บเสม�อนก บการเลุ่�นห้ร�อการพ กผ�อน -งานเป็�นส�"งท!"มน�ษย์�อย์ากจะท(า เพราะมน�ษย์�ชอบการท!"

ต*องร บผ�ดชอบต�อการท(างาน -การคืวบคื�มโดย์ใช*ป็2จจ ย์ภาย์นอกไม�ใช�ว�ธี!เด!ย์วท!"จะน(าไป็

ส-�คืวามส(าเร=จในการท(างาน แต�ต*องใช*ป็2จจ ย์ภาย์ใน (Internal Intensive) การให้*คืนท(างาน

-การป็ลุ่�อย์ให้*คืนม!อ�สระในการท(างาน โดย์ใช* Self

Direction ห้ร�อ Self Control เพ�"อท(าให้*เก�ด Management by Objective : การบร�ห้ารงานโดย์ย์&ดว ตถึ�ป็ระสงคื�เป็�นห้ลุ่ ก ด งน .นผ-*บร�ห้ารต*องให้*โอกาส/ให้*คืวามร- */ให้*ทร พย์ากรท!"พอเพ!ย์ง แลุ่ะให้*อ�สระในการห้าว�ธี!ในการป็ฏิ�บ ต�งาน เพ�"อน(าไป็ส-�การบร�ห้ารงานย์�คืให้ม�ท!"เน*นการกระจาย์อ(านาจ เน*นท(างานเป็�นท!ม ลุ่ดการใช*กฎระเบ!ย์บต�าง ๆ แต�ใช*การตรวจสอบคืวามส(าเร=จเป็�นต วก(าก บผลุ่งานว�าท(าได*ตามเป็Dาห้มาย์ท!"ก(าห้นดห้ร�อไม�

Chris Argyris ว�พากษ�แนวคื�ดข้องพวกคืลุ่าสส�กว�ามองมน�ษย์�เป็�นเห้ม�อนเด=ก ม!สภาพท!"ไม�เป็�นอ�สระในว ย์เด=กมาส-�การม!อ�สระในว ย์ผ-*ให้ญ� เพราะผ-*ป็ฏิ�บ ต�งานลุ่*วนเป็�นผ-*ให้ญ� การย์(.าว�ธี!การข้องพวกคืลุ่าสส�กท(าให้*มน�ษย์�ข้าดคืวามเป็�น

24

อ�สระ องคื�การจะไม�ได*ป็ระโย์ชน�จากผ-*ป็ฏิ�บ ต�งานเห้ลุ่�าน .น เพราะมองผ-*ป็ฏิ�บ ต�งานเป็�นเด=กอย์-�ร ("าไป็ จ&งต*องป็ร บท .งสองฝ่Bาย์เข้*าด*วย์ก น เพ�"อให้*องคื�การได*ป็ระโย์ชน�ส-งส�ด

เรนสั�สั ล�กเก�ร ติ -ให้*คืวามส(าคื ญก บบทบาทข้องกลุ่��มในองคื�การ พบว�า

กลุ่��มม!บทบาทในการสน บสน�นสมาช�กข้องกลุ่��ม (Support

Relationship) แลุ่ะกลุ่��มม!อ�ทธี�พลุ่ต�อการท(างานข้องสมาช�ก กลุ่��มจะม!ผลุ่ต�อคืนในองคื�การท�กระด บ

-นอกจากน!.กลุ่��มม!ส�วนร�วมในการต ดส�นใจ (Group Participative Decision Making)

-มองว�าผ-*น(ากลุ่��มต�างๆเป็�นต วเช�"อมโย์ง ( Linking-

Pin Function ) ท!"จะสร*างคืวามส มพ นธี�ระห้ว�างกลุ่��มต�างๆ แลุ่ะเป็�นต วท(าให้*สมาช�กในองคื�การม!คืวามเข้*าใจก นแลุ่ะท(างานร�วมก นได*

-กลุ่��มจะเน*นการส�"อคืวามเข้*าใจแบบสองทาง (Two

Way Communication) คื�อลุ่-กน*องแลุ่ะห้ วห้น*าต*องสามารถึตอบโต*ก นได* สามารถึแสดงคืวามคื�ดเห้=นได*

ลุ่�กเก�ร�ตได*ท(าการศุ&กษาว�จ ย์โดย์การส(ารวจ พบว�าองคื�การท!"ม!ป็ระส�ทธี�ภาพ ม!ป็2จจ ย์ท!"ส(าคื ญ คื�อ การบร�ห้ารงานแบบม!ส�วนร�วม แลุ่ะการได*ร บการสน บสน�นจากองคื�การ จะท(าให้*คืนเส!ย์สลุ่ะในการท(างานมากข้&.น

ทฤษฎ�ก�รจั&งใจั (Theory of Motivation) เป็�นอ!กทฤษฎ!ห้น&"งในกลุ่��มมน�ษย์ส มพ นธี� แลุ่ะเป็�นทฤษฎ!ท!"เก�ดจากการเป็ลุ่!"ย์นแป็ลุ่งข้องพวกคืลุ่าสส�ก

25

เฮอร ติเบ�ร ก ได*เสนอทฤษฎ!จ-งใจ “ Herzberg’s

Motivation Hygiene Theory” โดย์การส(ารวจสมาช�กในองคื�การ พบว�าในการท(างานจะม!ป็2จจ ย์ 2 ชน�ด คื�อ

1. Motivator Factors (Internal Factors) : ป9จัจั�ยท��จั&งใจัให์$คำนท��ง�น (ป็2จจ ย์ภาย์ใน )ป็ระกอบไป็ด*วย์..

1.คืวามส(าเร=จในห้น*าท!"การงาน น "นคื�อถึ*างานใดท!"มองว�าม!คืวามส(าเร=จส-ง คืนก=อย์ากจะท(างานเพ�"มข้&.น

2.การได*ร บการย์อมร บจากผ-*ร �วมงาน3.ลุ่ กษณะข้องงาน (ต วงาน) ถึ*าเป็�นงานท!"ด!คืนก=อย์าก

จะท(าจะเห้=นว�างานบางงานท!"อย์-�ในองคื�การอาจจะเป็�นงานท!"

ไม�ม!คืนอย์ากท(า เช�นงานท(าคืวามสะอาด เพราะเส*นทางคืวามก*าวห้น*าไม�ม! แต�ถึ*างานเห้ลุ่�าน!.ไป็อย์-�ในอ!กองคื�การห้น&"งก=อาจเป็�นงานท!"ด!ในองคื�การน .นได* เช�น บร�ษ ทร บท(าคืวามสะอาด ถึ�อว�าเป็�นงานห้ลุ่ ก( Line) ข้ององคื�การน .น

4.คืวามร บผ�ดชอบ คืนเราม กจะต*องการท(างานท!"ม!คืวามร บผ�ดชอบมาก

5.คืวามก*าวห้น*าในการท(างานต วแป็รเห้ลุ่�าน!.ท!"ท(าให้*คืนอย์ากท(างาน ถึ�อว�าเป็�นป็2จจ ย์

ภาย์ใน (Internal Factor) เป็�นป็2จจ ย์ท!"ข้&.นอย์-�ก บผ-*ป็ฏิ�บ ต�งานเองท!"จะต*องแสวงห้าแรงจ-งใจ โดย์ผ-*บ งคื บบ ญชาไม�สามารถึสร*างได*โดย์ตรง แต�ผ-*ป็ฏิ�บ ต�งานต*องพ ฒนาตนเองให้*ม!ส�"งท!"ต*องการเห้ลุ่�าน .น

26

2. Hygiene Factors : ป็2จจ ย์คื(.าจ�น เป็�นป็2จจ ย์ท!"ข้าดไม�ได* แต�ถึ*าข้าดป็2จจ ย์เห้ลุ่�าน!.จะท(าให้*คืนไม�พอใจ เก�ดการป็ระท*วงได* ฉะน .นจ(าต*องด-แลุ่ป็2จจ ย์เห้ลุ่�าน!.ให้*พอเพ!ย์ง แลุ่ะถึ*าเพ�"มมากไป็กว�าน .นก=จะไม�ท(าให้*คืนกระต�อร�นร*นมากข้&.น ป็2จจ ย์เห้ลุ่�าน!.ป็ระกอบด*วย์...

1.นโย์บาย์ในการบร�ห้าร ต*องเข้*าใจในระด บห้น&"ง อย์�าร- *มากไป็

2.เทคืน�คืแลุ่ะการคืวบคื�มงาน3.เง�นเด�อน การได*ร บเง�นมากข้&.นก=ไม�ได*แสดงว�าคืนจะ

สร*างผลุ่ผลุ่�ตได*มากข้&.น ด งน .นเง�นเด�อนจ&งคืวรจะม!เพ!ย์งพอต�อการด(ารงช!ว�ต

4.คืวามส มพ นธี�ภาย์ในก บผ-*บ งคื บบ ญชา คืนต*องม!คืวามส มพ นธี�ในทางท!"ด!ก บผ-*บ งคื บบ ญชา แต�ด!มากเก�นไป็ก=ไม�ได*ช�วย์ให้*คืนท(างานมากข้&.น จ&งต*องแสวงห้าจ�ดท!"พอเพ!ย์ง

5.สภาพการท(างาน สถึานท!"ท(างานไม�ด!คืนก=ไม�อย์ากท(างาน แต�ถึ*าห้ร-ห้ราเก�นไป็ก=ม กจะไม�ม!ป็ระโย์ชน�

ป็2จจ ย์เห้ลุ่�าน!.พวกย์�คืคืลุ่าสส�กจะให้*คืวามส(าคื ญ เป็�นป็2จจ ย์ท!"ข้าดไม�ได* แต�การม!ป็2จจ ย์เห้ลุ่�าน!.มากเก�นไป็ก=ไม�เป็�นการจ-งใจให้*คืนท(างานเพ�"มข้&.น ผ-*บร�ห้ารจ&งคืวรจะจ ดให้*ม!คืวามเห้มาะสม แลุ่ะห้ นไป็ให้*คืวามส(าคื ญก บป็2จจ ย์จ-งใจเพ�"อช�วย์ให้*คืนม!คืวามกระต�อร�อร*นในการท(างาน

คื(าถึาม : ถึ*าอาจารย์�ถึามทฤษฎ!มน�ษย์ส มพ นธี� น กศุ&กษาสามารถึย์กต วอย์�างทฤษฎ!ต .งแต�...

-ทฤษฎ!คืวามต*องการข้องมาสโลุ่ว�

27

-ทฤษฎ! Herzberg’s Motivation Hygiene

Theory ข้องเฮอร�ตเบ�ร�ก คื�อ ป็2จจ ย์คื(.าจ�น/ป็2จจ ย์จ-งใจ - เฮอร�ตเบ�ร�ก ให้*คืวามส(าคื ญก บป็2จเจกบ�คืคืลุ่ น(าเสนอ

แบบทดสอบทางจ�ตใจมาคื ดเลุ่�อกคืนเข้*าท(างาน

-ลุ่�กเก�ร�ต น(าไป็ส-�การบร�ห้ารงานแบบกระจาย์อ(านาจ เน*นการท(างานเป็�นท!ม

........

กล�"ม : อ�ทธ์�พลของกล�"มติ"อป9จัเจักบ�คำคำล จัอร ช ซิ�. โฮแมน (George C.Homans) กลุ่�าวว�า

การเข้*าใจพฤต�กรรมข้องป็2จเจกบ�คืคืลุ่ในองคื�การ จะต*องพ�จารณากลุ่��มท!"คืน ๆน .นส งก ด ซ์&"งม!ป็2จจ ย์ 3 ป็ระการในการพ�จารณากลุ่��ม คื�อ

1. Activity ก�จกรรมข้องกลุ่��ม 2.Interaction คืวามส มพ นธี�ในกลุ่��ม3.Sentiment สภาพการแสดงออกทางอารมณ�ข้อง

สมาช�กกลุ่��ม ลุ่ กษณะท .ง 3 ป็ระการน!.จะเป็�นอย์�างไรน .นข้&.นอย์-�ก บ…

-ลุ่ กษณะทางธีรรมชาต�ข้องป็2จเจกบ�คืคืลุ่-ข้บวนการอบรมเลุ่!.ย์งด- -การก(าเน�ดข้องพฤต�กรรม -อ�ทธี�พลุ่ข้องกลุ่��มต�อป็2จเจกบ�คืคืลุ่สถึานภาพ (Status) แลุ่ะบทบาท (Role) ข้องคืนใน

องคื�การ

28

การป็ลุ่�อย์ให้*สมาช�กในองคื�การม!โอกาสท!"จะม!เสร!ภาพไป็เป็�นสมาช�กข้องกลุ่��มต�าง ๆ ท(าให้*สมาช�กในองคื�การม!สถึานภาพห้ลุ่าย์สถึานภาพ คืน ๆเด!ย์วอาจจะม!สถึานภาพมากกว�า 1 สถึานภาพ การม!สถึานภาพข้องสมาช�กในองคื�การเป็ร!ย์บเสม�อนการใส�ห้มวกข้องสมาช�กในองคื�การ เช�น ม!ต(าแห้น�งท!"เป็�นทางการมากกว�าห้น&"งต(าแห้น�ง แลุ่ะสถึานภาพจะก(าห้นดบทบาทข้องคืน

ด งน .นคืนจะม!ท .งต(าแห้น�งท!"เป็�นทางการแลุ่ะไม�เป็�นทางการ รวมท .งต(าแห้น�งทางส งคืม ส�งผลุ่ต�อการม!บทบาทท .งท!"เป็�นทางการ/ไม�เป็�นทางการ แลุ่ะบทบาททางส งคืม ซ์&"งท .งต(าแห้น�งแลุ่ะบทบาทจะม!คืวามส(าคื ญ เพราะส�งผลุ่ต�อป็ระส�ทธี�ภาพข้ององคื�การ ผ-*บร�ห้ารต*องพย์าย์ามให้*ท .งอย์�างสน บสน�นก น ห้ร�อไม�ก�อให้*เก�ดคืวามข้ ดแย์*งก น ห้น*าท!"ห้ลุ่ กข้ององคื�การ

บางคืร .งบทบาทท!"ไม�เป็�นทางการอาจจะสร*างคืวามพ&งพอใจให้*ก บคืน ข้ณะท!"บทบาทท!"เป็�นทางการจะสร*างผลุ่ผลุ่�ตให้*ก บองคื�การ ด งน .นคืวามพ&งพอใจก บบทบาทท!"ไม�เป็�นทางการอาจจะท(าให้*คืนสร*างผลุ่ผลุ่�ตองคื�การมากข้&.นก=ได*

……

บทท�� 6 ก�รศ8กษ�องคำ ก�รและก�รบร�ห์�รติ�มแนวิคำ�ดของระบบ (ห้น*า 89)

ล�กษณะของทฤษฎ�ระบบ (A System Theory)

แนวคื�ดเช�งระบบมององคื�การในระด บแมคืโคืร (Macro Level) ระบบเป็�นการจ ดการระบบย์�อย์อย์�างน*อย์สองระบบ โดย์ม!บร�บทข้องระบบย์�อย์แลุ่ะระบบให้ญ�ก(าก บ ม�ม

29

มองข้องระบบเก�ดข้&.นต .งแต�กระบวนการแป็รร-ป็ทร พย์ากรให้*เป็�นผลุ่ผลุ่�ต เร!ย์กว�า ม�มมองระบบทางกาย์ภาพ องคื�การเป็�นกระบวนการข้องการแป็รร-ป็ Inputs ให้*เป็�น Outputs

ผลุ่ผลุ่�ตน .นจะได*ร บการตรวจสอบโดย์ส งคืมแลุ่ะส�"งแวดลุ่*อม แลุ่ะจะย์*อนกลุ่ บไป็ส-�กระบวนการผลุ่�ต

ท(าไมบางองคื�การป็ร บต วแลุ่*วป็ระสบคืวามส(าเร=จ แต�บางองคื�การป็ร บต วแลุ่*วลุ่*มเห้ลุ่ว ?

ระบบในโลกน�;แยกออกเป2น 3 ประเภท คำ3อ1. ระบบทางกาย์ภาพ เป็�นแนวคื�ดเช�งระบบข้องส�"งไม�ม!

ช!ว�ต ม!ท .งส�"งท!"มน�ษย์�สร*างแลุ่ะเก�ดข้&.นเอง (ด�น ห้�น ทราย์)

*คืวามสมด�ลุ่ข้องระบบทางกาย์ภาพ เร!ย์กว�า Cybernetics ต*องม!การด-แลุ่ตรวจสอบก�อน ท(าให้*ระบบทางกาย์ภาพสามารถึท(างานได*ตลุ่อดอาย์�การใช*งาน เช�น เคืร�"องบ�นจะเส!ย์ไม�ได* จะต*องด-แลุ่ซ์�อมบ(าร�งให้*เห้มาะสมแลุ่ะสม("าเสมอ เพ�"อให้*ท(างานได*ต�อเน�"อง

2. ระบบช!วะภาพ เป็�นระบบข้องส�"งม!ช!ว�ต (มน�ษย์�) ในองคื�การ มน�ษย์�ม!ธีรรมชาต�แลุ่ะม!สมด�ลุ่ข้องมน�ษย์�

ระบบสมด�ลุ่ทางระบบช!วภาพ เร!ย์กว�า Homeostasis

เช�น มน�ษย์�เป็�นไข้* ต วร*อน ว�ธี!แก*คื�อต*องไป็ห้าห้มอ แลุ่ะถึ*าข้าข้าดก=อาจพ�การ ห้ร�อถึ-กท(าร*าย์ร�างกาย์อาจจะถึ&งข้ .นเส!ย์ช!ว�ต จะเห้=นว�าระบบทางช!วภาพจะซ์�อมบ(าร�งไม�ได*เห้ม�อนระบบทางกาย์ภาพ เพราะระบบทางช!วภาพตาย์ได*

3. ระบบส งคืม เป็�นการรวมเอาระบบทางกาย์ภาพแลุ่ะช!วภาพไว*ด*วย์ก น ระบบทางส งคืมม!คืวามแตกต�างก บระบบช!วะภาพเพราะเป็�นระบบท!"ม!ว ฒนธีรรม เป็�นระบบท!"ไม�ตาย์ ม!

30

การป็ร บตนเอง ม!คืนร� �นให้ม�มาแทนร� �นเก�า ท(าให้*องคื�การด(ารงอย์-�ในระย์ะย์าวได*แลุ่ะกลุ่าย์เป็�นสถึาบ นทางส งคืม

ระบบขององคำ ก�ร :A Systems of

Organization องคื�การเป็�นระบบท!"ป็ระกอบด*วย์ระบบย์�อย์ห้ลุ่าย์ระบบ ได*แก�

1.ระบบข้องส�"งแวดลุ่*อมท!"องคื�การต .งอย์-� ( Environmental Suprasystem )เคื�อ ระบบให้ญ�ท!"เป็�นระบบน�เวศุว�ทย์า(ท!"อย์-�อาศุ ย์ข้ององคื�การ) เช�น องคื�การสาธีารณะข้องไทย์ ต*องร บอ�ทธี�พลุ่ข้องส�"งแวดลุ่*อมจากสถึาบ นทางการเม�องไทย์ /ส�"งแวดลุ่*อมข้องส งคืมไทย์ /ส�"งแวดลุ่*อมท "วไป็ เช�น เทคืโนโลุ่ย์! เศุรษฐก�จ ส งคืม เพราะองคื�การต*องสก ดทร พย์ากรจากส�"งแวดลุ่*อม แลุ่*วส�งผลุ่ผลุ่�ตก=จะกลุ่ บคื�นส-�ส�"งแวดลุ่*อม

2.ระบบข้องเป็Dาห้มาย์แลุ่ะคื�าน�ย์มข้ององคื�การ (Goals

and Values Subsystem) เป็�นต วก(าห้นดท�ศุทางการท(างาน เป็�นเสม�อนเข้=มท�ศุห้ร�อห้างเส�อว�าองคื�การจะไป็ท�ศุทางไห้น องคื�การท�ก ๆองคื�การต*องม!เป็Dาห้มาย์ ม!ว ตถึ�ป็ระสงคื� ม!อ�ดมการณ�ว�าจะเด�นห้น*าไป็ทางไห้น เช�น ม.รามคื(าแห้งเป็�นมห้าว�ทย์าลุ่ ย์ถึ-กก(าห้นดโดย์กฎห้มาย์ว�าต*องสอนว�จ ย์ บร�การว�ชาการ ทะน�บ(าร�งศุ�ลุ่ป็ว ฒนธีรรม เป็�นห้น*าท!"ท!"ต*องท(า แนวทางเห้ลุ่�าน!.จะม!คื�าน�ย์มต�าง เช�น ม.รามฯม!ข้*อก(าห้นดว�าเป็�นตลุ่าดว�ชา เป็�นมห้าว�ทย์าลุ่ ย์ท!"เป็Hดโอกาสให้*น กศุ&กษาเร!ย์นในท�กระด บ

3.ระบบคืวามร- *ในการท(างาน (Technical

Subsystem) เราจะท(าให้*เก�ดผลุ่ผลุ่�ตข้&.นมา ต*องม!คืวามร- *

31

เก!"ย์วก บใช*เคืร�"องไม*เคืร�"องม�อ ร- *ส�"อการเร!ย์นการสอนต�าง ๆ อาจจะเร!ย์กว�า เทคืโนโลุ่ย์!ข้ององคื�การ คื�อ คืวามร- *ท!"องคื�การน(ามาใช*ในการแป็รร-ป็ทร พย์ากรให้*เป็�นผลุ่ผลุ่�ต

4.ระบบโคืรงสร*าง (Structure Subsystem)

ผ นแป็รตามว�ธี!การผลุ่�ต องคื�การท!"ว�ธี!ผลุ่�ตต�างก น จะม!โคืรงสร*างต�างก น แลุ่ะองคื�การท!"ม!ว�ธี!การผลุ่�ตแบบเด!ย์วก นท�กอย์�าง โคืรงสร*างก=จะคืลุ่*าย์ก น

โคืรงสร*าง ห้มาย์ถึ&ง การก(าห้นดต(าแห้น�งห้น*าท!"การงาน แผนกงานการสร*างคืวามส มพ นธี�ระห้ว�างกลุ่��มงานในแนวด�"งแลุ่ะแนวนอน รวมท .งการสร*างคืวามส มพ นธี�ระห้ว�างห้น�วย์งาน (องคื�กรเคืร�อข้�าย์)

5. ระบบส งคืมจ�ตว�ทย์า (Psychosocial

Subsystem) คื�อ คืวามต*องการข้องกลุ่��ม/ป็2จเจกบ�คืคืลุ่ภาย์ในองคื�การ เก�ดคื�าน�ย์มแลุ่ะแบบแผนการอย์-�ร �วมก นภาย์ในองคื�การ

6.ระบบการบร�ห้าร (Management Subsystem)

เป็�นท กษะคืวามสามารถึข้องผ-*บร�ห้ารการบร�ห้ารในการผสานคืวามสมด�ลุ่ข้องระบบต�าง ๆข้*าด*วย์ก น

ฉะน .นคืวามร- *ในการบร�ห้ารงานในระบบจะเก!"ย์วข้*องก บระบบต�าง ๆในองคื�การ ต*องน(ามาใช*ในระบบต�าง ๆในองคื�การ 5 ระบบ องคื�การใดท!"ม!ป็2ญห้าการท(างานในเช�งระบบ แป็ลุ่ว�า ม!ป็2ญห้าท!"จ�ดใดจ�ดห้น&"งในระบบน!. เช�น เป็Dาห้มาย์ในการท(างานไม�ด! แป็ลุ่ว�าผลุ่ผลุ่�ตท!"ออกมาส งคืมไม�ต*องการ ผลุ่�ตออกไป็แลุ่*วส�นคื*าน .นไม�เป็�นท!"ต*องการข้องส งคืม จ&งต*องป็ร บเป็Dาห้มาย์ห้ร�อว ตถึ�ป็ระสงคื�ให้ม� ห้ร�อส งคืมม!คืวามต*องการเร�"อง

32

ให้ม� ๆท(าให้*ต*องป็ร บป็Dาห้มาย์แลุ่ะว ตถึ�ป็ระสงคื�ท!"เป็Dาห้มาย์ต*องการให้*ป็ร บได* เช�น ม.รามฯป็ร บต วเองให้*เข้*าก บส งคืมห้ลุ่าย์ ๆอย์�าง เช�น ม!คืณะเก�ดให้ม� เช�น คืณะว�ศุวกรรมศุาสตร� ,คืณะแพทย์�แผนไทย์ ,คืณะว�ทย์าศุาสตร�ส�ข้ภาพ ,เป็Hดห้ลุ่ กส-ตรอ�นเตอร�ในท�กระด บ

คำ�ณล�กษณะขององคำ ก�รในระบบเป7ด1.Contrived System : องคื�การต*องม!ระบบการ

คื�ดลุ่�วงห้น*า วางแผนลุ่�วงห้น*าเสมอ2.Boundary : องคื�การต*องม!บร�บทในการท(างานท!"

ย์�ดห้ย์��น ป็ร บต วเองให้*เข้*าก บคืวามต*องการข้องส งคืม ระบบข้ององคื�การไม�คืงท!"ตาย์ต ว ป็ร บเป็ลุ่!"ย์นไป็ได*ตามกระแสส งคืม เช�น ข้ย์าย์เทคืโนโลุ่ย์!ต�าง ๆ ,ข้ย์าย์โคืรงสร*าง

3.Hierarchy of System : ม!คืวามส มพ นธี�ท .งในแนวด�"งแลุ่ะแนวนอน เป็�นคืวามส มพ นธี�ในโคืรงสร*าง เป็�นการสร*างคืวามส มพ นธี�ระห้ว�างผ-*ป็Dอนทร พย์ากรให้*ก บองคื�กร เช�น เคืร�อข้�าย์ผ-*ป็Dอนทร พย์ากร ,เคืร�อข้�าย์ข้องผ-*ใช*บ ณฑ์�ต (นาย์จ*าง)

4.Negative Entropy : องคื�การพย์าย์ามไม�ด(าเน�นการในลุ่ กษณะท!"ท(าให้*เก�ดคืวามต&งเคืร!ย์ดห้ร�อน(าไป็ส-�คืวามลุ่*มเห้ลุ่ว เก�ดการต�อต*านไม�ให้*เก�ดภาวะท!"จะม��งส-งส�ดจนท(าให้*เก�ดคืวามต&งเคืร!ย์ด จนท(าให้*ระบบน .นไม�ท(างาน

5.Dynamic Equilibrium : มองสมด�ลุ่ท!"เป็�นพลุ่ว ตร ย์อมร บการเป็ลุ่!"ย์นแป็ลุ่ง

6.Feedback Mechanism : องคื�การต*องม!กลุ่ไกการให้*ข้�าวสารข้*อม-ลุ่ท�กระด บ ต*องม!ช�องทางท!"จะร บร- *ป็2ญห้า

33

แลุ่ะอ�ป็สรรคืต�าง ๆ รวมท .งคืวามส(าเร=จ ข้*อม-ลุ่ในทางบวกก=จ(าเป็�นต*องได*ร บทราบ

7. Adaptive and Maintenance Mechanism : ม!การป็ร บต วอย์-�เสมอ ธีรรมชาต�ข้ององคื�การจะร กษาธีรรมชาต�ข้ององคื�การแบบเด�ม จนกว�าจะป็ระสบป็2ญห้าในการร กษาสถึานภาพ ก=จะป็ร บต วเองไป็ส-�ระบบให้ม�ท!"สร*างคืวามสมด�ลุ่ได*ด!กว�า

8.Growth Though Internal Elaboration : แนวโน*มในการข้ย์าย์ต วแลุ่ะเพ�"มห้น�วย์งาน ท(าให้*คืนในองคื�การม!ท!"ไป็มากข้&.น โอกาสก*าวห้น*ามากข้&.น

9.Equifinality of Open System : การเป็�นสถึาบ นข้องส งคืม เป็�นเป็Dาห้มาย์ส�ดท*าย์ท!"สามารถึเต�บโตอย์-�ในส งคืมเป็�นร*อย์ ๆป็E ผ�านห้ลุ่าย์ ๆช�วงอาย์�

กรอบแนวิคำ�ดในก�รวิ�เคำร�ะห์ องคำ ก�ร (ห้น*า 127)

1.การใช*แนวคื�ดเช�งระบบในการว�เคืราะห้� การมองระบบในเช�งกระบวนการผลุ่�ต ป็ระกอบด*วย์ 4 ข้ .นตอนคื�อ

1. Inputs ป็2จจ ย์น(าเข้*า เช�น ผ-*บร�ห้าร /ผ-*ป็ฏิ�บ ต�งาน/ว�ธี!การท(างาน ฉะน .นถึ*า Inputs ไม�ด!ก=ต*องป็ร บ Inputs

ให้ม� เช�น เป็ลุ่!"ย์นน กศุ&กษา/อาจารย์�/ห้*องเร!ย์นให้ม� 2. Process กระบวนการท(างาน เช�น การจ ดการเร!ย์น

การสอน การร บสม คืร เวลุ่าท(ากระบวนการจร�ง ๆไม�ได*เป็�นไป็ตามแผน ท(าให้*เป็�นป็2ญห้าในกระบวนการท(างาน /กระบวนการผลุ่�ต เช�น น กศุ&กษา/อาจารย์�ข้าดบ�อย์

3. Outputs ผลุ่ผลุ่�ต คื�อ คื�ณภาพข้องผลุ่ผลุ่�ต เช�น จ(านวนผ-*จบการศุ&กษา ห้ร�อในรอบการบร�ห้ารจ ดการ 1 ป็E โดย์ท "วไป็ย์&ดตามป็Eงบป็ระมาณ ( 1 ต.คื. -30 ก.ย์.) แต�ในการ

34

บร�ห้ารงานบางป็ระเภท เช�น สถึานการศุ&กษาจะย์&ดป็Eการศุ&กษาต .งแต� 1 ม�.ย์. -30 พ.คื. ฉะน .นในการด-รอบข้องข้บวนการในการท(างานด-ได*จากป็Eการศุ&กษา ,ป็Eงบป็ระมาณ ,ป็Eป็ฏิ�ท�น (การเก=บภาษ!อากร) เม�"อจบรอบก=จะม!ผลุ่ผลุ่�ตออกมา

4. Outcomes ผลุ่ลุ่ พธี� คื�อ ผลุ่ผลุ่�ตจะน(าไป็ส-�ผลุ่ลุ่ พธี�ระย์ะย์าว เช�น บ ณฑ์�ตท!"จบม!งานท(าห้ร�อไม� ป็ระสบคืวามส(าเร=จในช!ว�ตห้ร�อไม� ม!ช!ว�ตท!"ด!กว�าคืนท!"ไม�ได*เร!ย์นห้ร�อไม� ฉะน .นองคื�การท�กป็ระเภทท!"สร*างผลุ่ผลุ่�ตให้*ก บส งคืม โดย์เฉพาะองคื�การภาคืร ฐ ม กจะต*องมองว�าผลุ่ผลุ่�ตเห้ลุ่�าน .นม!ผลุ่กระทบต�อส งคืม แลุ่ะม!ผลุ่การเป็ลุ่!"ย์นแป็ลุ่งในทางบวกห้ร�อทางลุ่บต�อส งคืมอย์�างไรบ*าง

2. กรอบแนวิคำ�ดเช�งสัถิ่�บ�น ว�ธี!คื�ดแบบพวกคืลุ่าสส�กจะให้*คืวามส(าคื ญท!"สถึาบ นท!"เป็�นองคื�ป็ระกอบข้องโคืรงสร*างห้ร�อระบบข้องต วห้น�วย์งานสาธีารณะ

ต วแป็รท!"เป็�นองคื�ป็ระกอบในการว�เคืราะห้� ได*แก�

1. กฎระเบ!ย์บ พระราชบ ญญ ต� ท!"ใช*ในการด(าเน�นงาน

2. ภารก�จห้ลุ่ ก รอง ตามกฎห้มาย์ ห้มาย์ถึ&ง ส�"งท!"ห้น�วย์งานน .นจะต*องกระท(าเพ�"อให้*กลุ่��มเป็Dาห้มาย์ได*ร บป็ระโย์ชน�ซ์&"งม!อย์-�ห้ลุ่าย์เร�"อง ๆ ท!"ต*องมาก�อนเร!ย์กว�าภารก�จห้ลุ่ ก เร�"องท!"ต*องท(าท!ห้ลุ่ งเร!ย์กว�าภารก�จรอง ในการท(างานข้ององคื�การภารก�จห้ลุ่ ก/รองจะป็ระสบคืวามส(าเร=จได*จะต*องม!ภารก�จสน บสน�นซ์&"งเป็�นเร�"องภาย์ในห้น�วย์งานเร!ย์กว�า Staff เช�น งานแม�บ*าน ธี�รการ ร บส�งเอกสาร งานอาคืารสถึานท!" งานบ�คืลุ่ากร ด-แลุ่ส�นทร พย์�ข้องห้น�วย์งาน ฯลุ่ฯ

35

3. โคืรงสร*างท!"เป็�นทางการ แผนกงาน เพ�"อรองร บภารก�จ

4. อ ตราก(าลุ่ ง

5. งบป็ระมาณท!"ได*ร บ

6. สถึานท!"ในการด(าเน�นงาน

7. ว สด� อ�ป็กรณ�ท!"ใช*

8. ว�ธี!การบร�ห้ารท!"น(ามาใช*

*ม�มมองเช�งสถึาบ นจะไม�มองคื�ณสมบ ต�ทางจ�ตใจ ท(าให้*จ�ตว�ทย์าห้าย์ไป็)

3.แนวิคำ�ดท��ม�"งให์$คำวิ�มสั��คำ�ญติ"อล&กคำ$� ต*องม!การก(าห้นดกลุ่��มเป็Dาห้มาย์แลุ่ะเป็Dาห้มาย์ส�ดท*าย์ข้องการบร�การสาธีารณะ แลุ่*วว ดผลุ่บ .นป็ลุ่าย์ (Ultimate Outcomes)

10 ป็ระการคื�อ3.1 การให้*บร�การท!"เสมอภาคื3.2 คืวามเป็�นธีรรม3.3 คืวามป็ลุ่อดภ ย์ในช!ว�ตแลุ่ะทร พย์�ส�น3.4 ส�ทธี�แลุ่ะเสร!ภาพข้องป็ระชาชน3.5 คืวามท "วถึ&งในการให้*บร�การ3.6 คืวามพ&งพอใจข้องป็ระชาชน3.7 ป็ระส�ทธี�ภาพข้องห้น�วย์งานราชการ3.8 ป็ระห้ย์ ด3.9 คืวามถึ-กต*องแลุ่ะม!คื�ณภาพ 3.10 ร กษาผลุ่ป็ระโย์ชน�สาธีารณะ คืวามผาส�กแลุ่ะ

คื�ณภาพช!ว�ตข้องป็ระชาชน

36

สั"วินประกอบขององคำ ก�รสั�ธ์�รณะ1.ว ตถึ�ป็ระสงคื�/เป็Dาห้มาย์2.ผ-*บร�ห้าร ด-ท!"คืวามสามารถึแลุ่ะภาวะผ-*น(า3.เทคืโนโลุ่ย์! ห้มาย์ถึ&ง ว�ธี!การท(างาน เคืร�"องม�อ แนวคื�ด4.โคืรงสร*าง ห้มาย์ถึ&ง ต(าแห้น�ง อ(านาจห้น*าท!"5.ผ-*ป็ฏิ�บ ต�งาน ด-ท!"คืวามสามารถึแลุ่ะศุ กย์ภาพ6.พฤต�กรรมข้องป็2จเจกบ�คืคืลุ่แลุ่ะกลุ่��ม7.ป็ระชาชนกลุ่��มเป็Dาห้มาย์8.ส�"งแวดลุ่*อม

**************************************(ต�อช�วงบ�าย์)

37