psikososyal risk etmenleri.ppt

Psikososyal Risk EtmenleriPsikososyal Risk Etmenleri

Amaç Öğrenme HedefleriAmaç Öğrenme Hedefleri

Katılımcıların;«İşyerindeki sağlığa zararlı

psikososyal risk etmenleri hakkında

bilgi sahibi olmalarını sağlamak.»

Konunun Genel Amacı

Konunun Genel Amacı

Çalışanları olumsuz etkileyen psikososyal risk etmenleri,

Psikososyal risklerle ilgili kişiye yönelik ölçümler,

Dünyada ve Türkiye’de psikososyal risk etmenlerine maruziyetin yüksek olduğu iş kolları,

Çalışanların ruhsal, bedensel sağlıklarının korunmasında ekip çalışması ve iş psikoloğunun önemi

İşyerinde stres kavramı,

Psikososyal risk etmenlerinin işyerinde kontrolü,

Öğrenme Hedefleri

Öğrenme Hedefleri

İşyerinde sağlığı olumsuz etkileyebilecek psikososyal risk etmenleri;

Çalışma ortamı ve süresi Ücret Yönetsel ve çalışanlarla

ilgili faktörler Sendikalaşma Kreş, gündüz bakımevi vb. Gebe ve emziren

çalışanlar Genç çalışanlar Tacizler Stress Ayrımcılık, baskı ve taciz,

Konunun Alt Başlıkları

Konunun Alt Başlıkları

Psikososyal Risk EtmenleriPsikososyal Risk EtmenleriPsikososyal Risk EtmenleriPsikososyal Risk Etmenleri

İşyerlerinde psikososyal etkenlerin oluşturduğu davranışsal semptomlar bakımından aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

A.Fazla ya da az yemek yemeB.Sigara kullanımında artışC.İşe devamsızlıkta artışD.Deri döküntüleri

İşyerlerinde psikososyal etkenlerin oluşturduğu davranışsal semptomlar bakımından aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

A.Fazla ya da az yemek yemeB.Sigara kullanımında artışC.İşe devamsızlıkta artışD.Deri döküntüleri

İH


Aşağıdakilerden hangisi işyerlerinin çalışanların yetenek ve eğitiminden yararlanamadığı durumu ifade eder? A.Rol yetersizliği B.Rol çatışması C.Rol belirsizliğiD.Rol genişlemesi

Aşağıdakilerden hangisi işyerlerinin çalışanların yetenek ve eğitiminden yararlanamadığı durumu ifade eder? A.Rol yetersizliği B.Rol çatışması C.Rol belirsizliğiD.Rol genişlemesi

İGU


İşyerlerinde kronik stres nedenleriyle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır

A.Karar verme sürecine katılma olanağının olmasıB.Tek düze çalışma şekliC.Yıldırma uygulamalarıD.Rollerdeki belirsizlik

İşyerlerinde kronik stres nedenleriyle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır

A.Karar verme sürecine katılma olanağının olmasıB.Tek düze çalışma şekliC.Yıldırma uygulamalarıD.Rollerdeki belirsizlik

İH


Aşağıdakilerden hangisi psikososyal risk etmenlerinden değildir?

A. Monoton işB. Aşırı iş yüküC. Vardiyalı çalışmaD. İş güvencesi olması

Aşağıdakilerden hangisi psikososyal risk etmenlerinden değildir?

A. Monoton işB. Aşırı iş yüküC. Vardiyalı çalışmaD. İş güvencesi olması

İH


Psikososyal sorunların çalışanların sağlığı üzerindeki etkileri bakımından aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A. Karaciğer fonksiyonlarında bozuklukB. Kas-iskelet rahatsızlıklarıC. AnksiyeteD. Depresyon

Psikososyal sorunların çalışanların sağlığı üzerindeki etkileri bakımından aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A. Karaciğer fonksiyonlarında bozuklukB. Kas-iskelet rahatsızlıklarıC. AnksiyeteD. Depresyon

İH


Aşağıdakilerden hangisi direkt olarak gece çalışmasının çalışan üzerinde oluşturduğu olumsuz etkilerden birisi değildir?

A. Cilt hastalıklarıB. Uyku bozukluğuC. Genel yorgunluk hâliD. Sindirim sistemi bozuklukları

Aşağıdakilerden hangisi direkt olarak gece çalışmasının çalışan üzerinde oluşturduğu olumsuz etkilerden birisi değildir?

A. Cilt hastalıklarıB. Uyku bozukluğuC. Genel yorgunluk hâliD. Sindirim sistemi bozuklukları

İGU

1.1. BiyolojikBiyolojik

2.2. BiyomekanikBiyomekanik

3.3. KimyasalKimyasal

4.4. FizikselFiziksel

5.5. PsikososyalPsikososyal

Psikososyal Tehlikeler

Kronik Stres

Fiziksel Sorunlar

DavranışsalSorunlar

Akıl SağlığıSorunları

Fiziksel Tehlikeler

Psikososyal Tehlikeler

Fiziksel Etkiler(Sağlık Sorunlar)

Psikososyal Etkiler(Sağlık Sorunlar)

İşçi

Doğrudan Yol Dolaylı Yol / Stres

PSİKOSOSYAL TEHLİKELER?PSİKOSOSYAL TEHLİKELER?

1. Yapılan işin gerekleri; İşçinin bilgi, beceri ve ihtiyaçlarıyla çatıştığında (nicel aşırı yük, nitel düşük yük) Toplam İş Yükü / İşin Güçlük Derecesi

2. İşçinin işi üzerindeki denetimi ve işi ile ilgili sosyal destek yetersizliği söz konusu olduğunda ,

Ortaya çıkan psikososyal riskler stres yapıcı özellik kazanır ve sağlığı etkilemeye başlar.

«Psikososyal riskler (tehlikeler) sağlığı doğrudan ya da stres aracılığı ile dolaylı olarak etkiler»

1. Yapılan işin gerekleri; İşçinin bilgi, beceri ve ihtiyaçlarıyla çatıştığında (nicel aşırı yük, nitel düşük yük) Toplam İş Yükü / İşin Güçlük Derecesi

2. İşçinin işi üzerindeki denetimi ve işi ile ilgili sosyal destek yetersizliği söz konusu olduğunda ,

Ortaya çıkan psikososyal riskler stres yapıcı özellik kazanır ve sağlığı etkilemeye başlar.

«Psikososyal riskler (tehlikeler) sağlığı doğrudan ya da stres aracılığı ile dolaylı olarak etkiler»

Tanım

Tanım

SAĞLIĞI ETKİLEYEN PSİKOSOSYAL TEHLİKELERSAĞLIĞI ETKİLEYEN PSİKOSOSYAL TEHLİKELER

Sağlığı etkileyebilecek psikososyal özellikler; 1. Nicel yük, 2. Nitel yük, 3. İş üzerinde denetim eksikliği, 4. Sosyal destek eksikliği,

Bunlar işçinin işini stresli olarak algılamasını neden olur ve işçinin sağlığını etkilemeye başlar.

Sağlığı etkileyebilecek psikososyal özellikler; 1. Nicel yük, 2. Nitel yük, 3. İş üzerinde denetim eksikliği, 4. Sosyal destek eksikliği,

Bunlar işçinin işini stresli olarak algılamasını neden olur ve işçinin sağlığını etkilemeye başlar.

Levi (1984)

İŞİN YAPILDIĞI KOŞULLAR VE İŞ ÇEVRESİ

1. Örgütsel Kültür ve İşlev (tehdit-çatışma)2. Örgütsel Rol

Rol belirsizliği (işteki rolün belirsizliği) Rol çatışması (değerlerin-rollerin çatış) Rol yetersizliği (yetenek-eğitiminden..) Kişilerle ilgili sorumluluk artışı

3. Kariyer Gelişimi İş güvensizliği ve düşük ücret Statü uyuşmazlığı

• Karar Serbestisi/Karara Katılım/Denetim• İşte Kişiler Arası İlişkiler

İşte şiddet (mobbing) Yıldırma uygulamaları

1. İş-Ev Çatışması1.İş-Aile çatışması2.Boş zaman yetersizliği sendromu3.Değişim

1. İş Çevresi ve Techizat Güvenirlilik ve uygunluk, Ulaşılabilirlik Bakım ve onarım

2. Görev Tasarımı Yarı vasıflı-vasıfsız çalışma Belirsizlik (Geri dönüş yok-ne işe yarar)

3. İş Yükü ve İş Hızının Artması İş yükünün artması İşi hızı ve zaman darlığı Tek düze (monoton) çalışma

4. Çalışma Saatleri Vardiyalı çalışma (gece çalışma) Uzun-kesintisiz çalışma süreleri

İŞİN İÇERİĞİ

Ezberlenmeli

1

32

İşin Yapıldığı Koşullar İş Çevresi

Kişiler Arası İlişki(Ast-Üst-Aynı)Destek Azalması

İş-Ev Çatışması-İş-Aile -Boş Zaman Azlığı-İş Değişimi

Karar Serbestisi&

Karara Katılım

Örgütsel Kültür &

İşleyiş

Kariyer Gelişimi

Örgütteki Rol

Beklenen kariyer gelişiminin sağlanmaması strese neden olur

İş güvencesizliği ve düşük ücretİşte eskimiş olarak görülme,Statü uyuşmazlığı (geçmişle…),

Kişi bir örgütün parçası olmayı; kendi kimliği, özgürlüğü ve özerkliği için bir

tehdit olarak algılayabilir.Görev , sorun çözme, gelişme çevresi

olarak örgüt yetersiz ise; Stres

Örgütsel Rol;Rol belirsizliği (bilgilendirmeme),Rol çatışması (değerleriyle-birbiriyle),Rol yetersizliği (yetenek-eğitim atıl),Sorumluluk artışı,

4 5

6

İş-Ev Çatışması;Ev ile zaman istemi İşe yönelik taahhütler Destek ile ilgili

Kişiler arası ilişkilerde ;Sosyal desteğin azalması sıkıntı

hissini, duygulanımsal tükenmeyi, iş gerilimini ve iş doyumsuzluğunu

artırır. İşte şiddet ve taciz (mobbing) olayları

%40 depresyon nedenidir.

Denetim yetersizliği/kaybı «karar serbestisinin azalması» stresi, sıkıntıyı,

depresyonu, isteksizliği ve tükenmeyi artırır.

• İş yükü (nicel-nitel yük),• İş hızı ve zaman darlığı,• Tek düze çalışma• Tekrarlayıcı-monoton çalışma• Sistem veya makine denetimli

çalışma

• Vardiyalı çalışma (gece çalışma)•Uzun süreli kesintisiz çalışma

•Güvenilirlik, •Uygunluk, •Ulaşılabilirlik, • Bakım ve onarım sorunları

• Belirsizlik (geri bildirim yok)• Yarı vasıflı-vasıfsız çalışma

«İşin değersiz olması, vasıfların kullanılmaması, görev çeşitliliğinin olmaması,

tekrarlayıcı iş, belirsizlik, öğrenme fırsatı bulamama ve yetersiz kaynaklar kronik stres

nedenidir»

1

32

Kişisel Koruyucuları

Tozlar-Toksinler

Temizlik-Bakım

Gürültü-Titreşim

Hava Koşulları (Sıcaklık-Nem)

RenklerAydınlatma

Çalışanlar çevre ve iklim değişikliklerine adaptasyonda zorlanırlar.

Endüstride renklerdirmede amaç çalışma alanının renk ahengini

sağlamak, aydınlatmayı artırmak ve renkleri uyarı işareti olarak

kullanmaktır.

Çalışanlar, kendilerini rahat hissettikleri is koşullarında daha

verimli çalışabilirler.

Aydınlatması iyi olmayan çalışma ortamında, göz bozuklukları, kazalar ve malzeme kayıpları

meydana gelir ve üretim yavaşlar.

4 5

6

7

1

Çalışma Araları

3

Dağınık İş Programı

Fazla Mesai

Gece Çalışması

Esnek Çalışma

Vardiyalı Çalışma

2

Kesintisiz Çalışma

«Kaza»

ÇALIŞMASÜRELERİÇalışanların yorgunluklarını gidermeleri ve enerjilerini

yeniden kazanmaları için işgünü süresinde aralar verilmeli.

Vardiya değiştirmeleri çalışanlarda sinirsel, sindirim ve

dolaşım sorunlarına neden olabilmektedir.

Günümüzde pek çok ülkede çalışma süreleri yasalarla ve toplu sözleşme uygulamaları ile düzenlenmektedir.

Kesintisiz iş gününün uygulandığı isletmelerde iş kazaları

artmaktadır.

6

4

7

5

•Kan basınç artışı•Depresyon•Aşırı duyarlılık•Göğüs ağrısı

•İşten kalmada artı•İş ilişkisinde güçlük•Kalite den. güçlüğü

Örgüt Yapısı Sor

KİŞİKİŞİ

Kariyer Gelişimi

İş İlişkileri Boz

Örgütteki Rolü

İşteki Özel Sorun

KİŞİSEL KRONİK STRES ÖRGÜTSEL STRES

Kalp dolaşım bozulurDiğer sistemler bozulurAkıl sağlığı bozulması

Çalışma barışı bozulurKazalarda artış olur

(sıklık-ağırlık)

MÜHENDİSLİK YAKLAŞIMIMÜHENDİSLİK YAKLAŞIMI FİZYOLOJİK YAKLAŞIMFİZYOLOJİK YAKLAŞIM PSİKOSOSYAL YAKLAŞIMPSİKOSOSYAL YAKLAŞIMStres; çevresinin kişiye

yüklediği yüktür,

Stres kişide olan değil, kişiye olandır,

Bir semptomlar dizisi değil, nedenler dizisidir,

Sıklıkla geri dönüşümlü, nadiren geri

dönüşümsüzdür.

Stres; çevresinin kişiye yüklediği yüktür,

Stres kişide olan değil, kişiye olandır,

Bir semptomlar dizisi değil, nedenler dizisidir,

Sıklıkla geri dönüşümlü, nadiren geri

dönüşümsüzdür.

Stres; özgül olmayan değişiklikleri kapsayan, özgül bir sendromdur.

-Alarm aşaması,-Direnme aşaması,-Dışa vurma aşaması,

Stresi iç ve dış çevrelerdeki değişikliklere

uyum sağlama çabasındaki insanın

psikofizyolojik etkinlikleridir.

Stres; özgül olmayan değişiklikleri kapsayan, özgül bir sendromdur.

-Alarm aşaması,-Direnme aşaması,-Dışa vurma aşaması,

Stresi iç ve dış çevrelerdeki değişikliklere

uyum sağlama çabasındaki insanın

psikofizyolojik etkinlikleridir.

Stres; kişi ile çalışma çevresi arasındaki

dinamik etkileşimdir.

Stres; kişi ile çalışma çevresi arasındaki

dinamik etkileşimdir.

STRESSTRES

«Dış ve iç ortamdan kaynaklanan zararlı etkenlerin, organizmada meydana getirdiği değişikliktir.”

Zararlı etken; «Organizmaya zarar veren, zorlanma yapan, uyumu bozan, tüm fizyolojik, ruhsal ve

toplumsal uyarıları kapsar.»

«Dış ve iç ortamdan kaynaklanan zararlı etkenlerin, organizmada meydana getirdiği değişikliktir.”

Zararlı etken; «Organizmaya zarar veren, zorlanma yapan, uyumu bozan, tüm fizyolojik, ruhsal ve

toplumsal uyarıları kapsar.»

Tanım

Tanımlar

3. Akıl Hastalığı STRES

1. Fiziksel

2. Davranışsal

FİZİKSELFİZİKSEL

1. Kalp-dolaşım sistemi,2. Sindirim sistemi, 3. Kas-iskelet sistemi 4. Bağışıklık sistemi

İş stresi kalp dolaşım sistemi hastalıklarının oluşumuna neden olur. Bu etki, strese bağlı hormonal değişikliklerle veya stresle

birlikte artış gösteren sigara ve içki içme, aşırı ve kötü beslenme gibi sağlıksız davranışlar sonucunda ortaya

çıkmaktadır.

1. Kalp-dolaşım sistemi,2. Sindirim sistemi, 3. Kas-iskelet sistemi 4. Bağışıklık sistemi

İş stresi kalp dolaşım sistemi hastalıklarının oluşumuna neden olur. Bu etki, strese bağlı hormonal değişikliklerle veya stresle

birlikte artış gösteren sigara ve içki içme, aşırı ve kötü beslenme gibi sağlıksız davranışlar sonucunda ortaya

çıkmaktadır.

Metin Ezberlenmeli

FİZİKSELFİZİKSEL

Midede şişkinlik-dolgunluk hissi, geğirme ve hazımsızlık ile iş stresi arasında ilişki vardır.

İş stresi ile boyun, omuz, kol ve sırt kaslarında, eklemlerde ortaya çıkan yakınmalar arasında ilişki olduğu, yakınmaların iş

yoğunluğu ile doğru, karar verme ve işin gereklerini denetleme olanakları ile ters orantılı olarak arttığı

gösterilmiştir.

İş stresi bağışıklık sistemini zayıflatır ve kişinin bulaşıcı hastalıklara karşı direncini azaltır.

Midede şişkinlik-dolgunluk hissi, geğirme ve hazımsızlık ile iş stresi arasında ilişki vardır.

İş stresi ile boyun, omuz, kol ve sırt kaslarında, eklemlerde ortaya çıkan yakınmalar arasında ilişki olduğu, yakınmaların iş

yoğunluğu ile doğru, karar verme ve işin gereklerini denetleme olanakları ile ters orantılı olarak arttığı

gösterilmiştir.

İş stresi bağışıklık sistemini zayıflatır ve kişinin bulaşıcı hastalıklara karşı direncini azaltır.

Metin Ezberlenmeli

DAVRANIŞSALDAVRANIŞSAL

İş stresiyle sigara, çay, kahve tüketiminin artması, yeme ve içmenin artması veya azalması, madde bağımlılığı, uyku

bozuklukları, işe devamsızlıkta artış gibi davranışsal bozukluklar arasında ilişki vardır.*

Kafein yoğun çalışma etkinliğinde dayanıklılığı kısa süreli olarak artırmakla birlikte, bu dönemi aşırı yorulmaya bağlı tükenme

izler.

Uyku bozukluklarının en yaygın olanı uykusuzluktur. Stres en önemli geçici uykusuzluk nedenlerinden biridir.

İş stresiyle sigara, çay, kahve tüketiminin artması, yeme ve içmenin artması veya azalması, madde bağımlılığı, uyku

bozuklukları, işe devamsızlıkta artış gibi davranışsal bozukluklar arasında ilişki vardır.*

Kafein yoğun çalışma etkinliğinde dayanıklılığı kısa süreli olarak artırmakla birlikte, bu dönemi aşırı yorulmaya bağlı tükenme

izler.

Uyku bozukluklarının en yaygın olanı uykusuzluktur. Stres en önemli geçici uykusuzluk nedenlerinden biridir.

*2011 Temmuz

Metin Ezberlenmeli

Duygudurum-Duygulanım Değişikliği Davranış Değişiklikleri Fizyolojik Yanıtlar

Kısa Dönemli ASS

Psikososyal Risklerİşin Psikolojik Gerekleriİşi Denetleme OlanaklarıKişilerarası İlişki OlanaklarıSosyal Destek Olanakları

İş (İş Dışı) Çevresi

Tükenme Sendromu Travma Sonrası Stres Bozukluğu Psikozlar Bilişsel Bozukluklar Madde Kötüye Kullanımı

SemptomatikUzun Dönemli ASS

Yaş Cinsiyet Kişilik Stresi Algılama Biçimi Motivasyon Düzeyi Stresle Başa Çıkma Tarzı

Kişisel Özellikler

«Üç boyutlu işin gerekleri-İşi denetleme olanakları-Sosyal destek modeli / Karasek»

(+) (–) (+) (–)

AKIL SAĞLIĞIAKIL SAĞLIĞI

Akıl sağlığı ile iş stresi arasında doğrudan ilişki vardır. Akıl sağlığı bir durum, bir süreç ve bu sürecin bir çıktısı olarak ele

alınır.

Akıl sağlığı yalnızca çevresel strese bağlı bir değişken değil, aynı zamanda baş etme tarzı, motivasyon düzeyi ve bu stresi nasıl algıladığımızı belirleyen kişisel özelliklerimizden de etkilenir.

«Akıl sağlığı hem işyerindeki ve dışındaki stres etmenlerinden, hem de kişilik özelliklerinden etkilenir.»

Akıl sağlığı ile iş stresi arasında doğrudan ilişki vardır. Akıl sağlığı bir durum, bir süreç ve bu sürecin bir çıktısı olarak ele

alınır.

Akıl sağlığı yalnızca çevresel strese bağlı bir değişken değil, aynı zamanda baş etme tarzı, motivasyon düzeyi ve bu stresi nasıl algıladığımızı belirleyen kişisel özelliklerimizden de etkilenir.

«Akıl sağlığı hem işyerindeki ve dışındaki stres etmenlerinden, hem de kişilik özelliklerinden etkilenir.»

Metin Ezberlenmeli

NevrozlarNevrozlar

Telefon santrallerinde, yazı, hesap makinesi ve bilgisayarla çalışanlarda

tanımlanmış olan iş nevrozları

WC’de sifon çekerken; sıradaki kişi, kesiyorum, telefon bilgi işlem merkezi, dinliyorum…

Bu nevrozlarda;Uyku bozukluklarıMizaç bozuklukları Genel-yaygın sinirsel yorgunluk sendromuMesleki lapsuslar (hatalar)

………………………….görülür

Telefon santrallerinde, yazı, hesap makinesi ve bilgisayarla çalışanlarda

tanımlanmış olan iş nevrozları

WC’de sifon çekerken; sıradaki kişi, kesiyorum, telefon bilgi işlem merkezi, dinliyorum…

Bu nevrozlarda;Uyku bozukluklarıMizaç bozuklukları Genel-yaygın sinirsel yorgunluk sendromuMesleki lapsuslar (hatalar)

………………………….görülür

Psişik Bozukluklar Psişik Bozukluklar

MSS’ni tutan pek çok kimyasal madde bazı mental bozuklukları

tetikleyebilir.

Cıva, kurşun, karbonmonoksit, klorlu çözücüler, iyonizan ışınlar, yükseklik, derinlik, bakteri ve virüsler gibi etmenlerin yol açtığı akut ya da kronik ensefalopatiler genellikle geri döner.

Örneğin;«Şapka sanayiinde cıvanın işçilerde psikoza neden olduğu saptanmış ve “çılgın şapkacı

psikozu” olarak isimlendirilmiştir.»

MSS’ni tutan pek çok kimyasal madde bazı mental bozuklukları

tetikleyebilir.

Cıva, kurşun, karbonmonoksit, klorlu çözücüler, iyonizan ışınlar, yükseklik, derinlik, bakteri ve virüsler gibi etmenlerin yol açtığı akut ya da kronik ensefalopatiler genellikle geri döner.

Örneğin;«Şapka sanayiinde cıvanın işçilerde psikoza neden olduğu saptanmış ve “çılgın şapkacı

psikozu” olarak isimlendirilmiştir.»

Tatil, Emeklilik, İşsizlik PsikopatiTatil, Emeklilik, İşsizlik Psikopati

Psişik işleyiş bastırılmış olduğu için bu koşullanmanın kırılması, isteği ve

bilinci yeniden güdüler ve ağır bir psişik acıyı tetikler.

Çalışan bir işçinin olağan psişik işleyişine kavuşması için günlerce, haftalarca dinlenmesi gerekir, bu aşama gerçekleştiğinde ise, kendi

isteği karşısında şaşkınlığa kapılmak gibi ağır bir psişik gerçekle yüzleşir.

Psişik işleyiş bastırılmış olduğu için bu koşullanmanın kırılması, isteği ve

bilinci yeniden güdüler ve ağır bir psişik acıyı tetikler.

Çalışan bir işçinin olağan psişik işleyişine kavuşması için günlerce, haftalarca dinlenmesi gerekir, bu aşama gerçekleştiğinde ise, kendi

isteği karşısında şaşkınlığa kapılmak gibi ağır bir psişik gerçekle yüzleşir.

DoyumsuzlukDoyumsuzluk

Doyumsuzluk kişinin yapısı, tarihsel geçmişi, tıbbi ve psikiyatrik öyküsü

ile bağlantılı olarak;«Perseküsyon Sendromu» ile birlikte

gelişen bir nevrotik yetmezliktir.

Perseküsyon sendromu : «Kişinin çevresinde istenmediği, umursanmadığı, önemsenmediği, gözetlendiği, izlendiği veya iftiralara uğradığı

gibi duygulara kapılması»

Doyumsuzluk kişinin yapısı, tarihsel geçmişi, tıbbi ve psikiyatrik öyküsü

ile bağlantılı olarak;«Perseküsyon Sendromu» ile birlikte

gelişen bir nevrotik yetmezliktir.

Perseküsyon sendromu : «Kişinin çevresinde istenmediği, umursanmadığı, önemsenmediği, gözetlendiği, izlendiği veya iftiralara uğradığı

gibi duygulara kapılması»

İşe Bağlı Anksiyeteİşe Bağlı Anksiyete

Aşırı iş yükü, hızlı tempo, son teslim tarihi baskısı, işçinin işini

denetleyememesi ile işçinin kalıtımsal, gelişimsel ve kişilik yapısı

etkileşerek sorun ortaya çıkarır.

İşten çıkarma ya da söylentileri, küresel rekabet, yeniden yapılanma gibi kurumsal etmenler

işçinin sürekli bir işi olacağı duygusunu erozyona uğratarak işe bağlı anksiyeteye

katkıda bulunur. İşçilerin iş üzerindeki denetimlerini ve karar

verme yetkilerini arttıran daha yatay bir yapılanma, işe bağlı anksiyete bozukluklarının

önlenmesi ve işçinin iyilik halinin geliştirilmesinde yaşamsal öneme sahiptir.

Aşırı iş yükü, hızlı tempo, son teslim tarihi baskısı, işçinin işini

denetleyememesi ile işçinin kalıtımsal, gelişimsel ve kişilik yapısı

etkileşerek sorun ortaya çıkarır.

İşten çıkarma ya da söylentileri, küresel rekabet, yeniden yapılanma gibi kurumsal etmenler

işçinin sürekli bir işi olacağı duygusunu erozyona uğratarak işe bağlı anksiyeteye

katkıda bulunur. İşçilerin iş üzerindeki denetimlerini ve karar

verme yetkilerini arttıran daha yatay bir yapılanma, işe bağlı anksiyete bozukluklarının

önlenmesi ve işçinin iyilik halinin geliştirilmesinde yaşamsal öneme sahiptir.

DepresyonDepresyon

İşin sürdürülebilmesi için isteğin bastırılması ve sıkıntıya direnilmesi

sıklıkla depresyona yol açar.

Depresyon iş ile ilişkili en önemli akıl sağlığı sorunudur. İşe bağlı

psikososyal risk etmenlerinin pek çoğu depresyona yol açabilir.

“Benin, değersizleşmesi, toplumsal ilişkilerden ve çoğu etkinlikten zevk almama akut

depresyon öncesi durumu tanımlayan, tıbbi muayeneyi, ilaç kullanımını gerektiren ve işten

kalmaya yol açan genel bulgulardır.”

İşin sürdürülebilmesi için isteğin bastırılması ve sıkıntıya direnilmesi

sıklıkla depresyona yol açar.

Depresyon iş ile ilişkili en önemli akıl sağlığı sorunudur. İşe bağlı

psikososyal risk etmenlerinin pek çoğu depresyona yol açabilir.

“Benin, değersizleşmesi, toplumsal ilişkilerden ve çoğu etkinlikten zevk almama akut

depresyon öncesi durumu tanımlayan, tıbbi muayeneyi, ilaç kullanımını gerektiren ve işten

kalmaya yol açan genel bulgulardır.”

Strese Bağlı Tükenmişlik S (SBTS)Strese Bağlı Tükenmişlik S (SBTS)

Çalışma yaşamındaki hızlı değişim, işçiden kişisel gereksinimlerini, beklentilerini, özlemlerini yok

sayarak bu değişime ayak uydurması ve gereklerini yerine getirmesini

istendiğinde.

Genellikle işçi buna hazırlanmadığı ya da var olan kapasitesini aştığı için, kapasitesini zorlamaya başlar, bu koşullarla bir süre dayanabilen işçi, bir süre sonra tükenir.

Tükenme, işçinin enerjisinin tükendiği, giderek duygu, düşünce ve davranışlarında değişimin ortaya çıktığı bir aşırı yüklenme durumudur.

Çalışma yaşamındaki hızlı değişim, işçiden kişisel gereksinimlerini, beklentilerini, özlemlerini yok

sayarak bu değişime ayak uydurması ve gereklerini yerine getirmesini

istendiğinde.

Genellikle işçi buna hazırlanmadığı ya da var olan kapasitesini aştığı için, kapasitesini zorlamaya başlar, bu koşullarla bir süre dayanabilen işçi, bir süre sonra tükenir.

Tükenme, işçinin enerjisinin tükendiği, giderek duygu, düşünce ve davranışlarında değişimin ortaya çıktığı bir aşırı yüklenme durumudur.

Travma Sonrası Stres Boz (TSSB)Travma Sonrası Stres Boz (TSSB)

Kişinin gündelik yaşamı için olağan dışı sayılan, kişiyi ezen beklenmedik ve genellikle yaşamı tehdit eden bir

yaralanmayla ya da ölümle sonuçlanmış, sıklıkla şiddet de içeren ve kişide korku, dehşet ve çaresizlik

yaratan bir olay (iş kazası, saldırı, vb)

yaşadığında ya da o olaya tanık olduğunda veya bu olay sonrasında, donup kalma, psikolojik ve sosyal geri çekilme, başta öfke atakları olmak

üzere duyguları denetleme güçlüğü ve yaşanan olayı veya durumu yeniden yaşama bulgularıyla

ortaya çıkan bozukluklardır.

Kişinin gündelik yaşamı için olağan dışı sayılan, kişiyi ezen beklenmedik ve genellikle yaşamı tehdit eden bir

yaralanmayla ya da ölümle sonuçlanmış, sıklıkla şiddet de içeren ve kişide korku, dehşet ve çaresizlik

yaratan bir olay (iş kazası, saldırı, vb)

yaşadığında ya da o olaya tanık olduğunda veya bu olay sonrasında, donup kalma, psikolojik ve sosyal geri çekilme, başta öfke atakları olmak

üzere duyguları denetleme güçlüğü ve yaşanan olayı veya durumu yeniden yaşama bulgularıyla

ortaya çıkan bozukluklardır.

Strese Bağlı Tükenmişlik S (SBTS)Strese Bağlı Tükenmişlik S (SBTS)

Genellikle kişinin düşünmesini, anımsamasını, iletişim kurmasını,

gerçeği ayırt etmesini ve uyum sağlama yeteneğini sınırlayarak,

gündelik yaşam etkinliklerini sürdürmesini ve çalışmasını

engelleyen bir akıl hastalığıdır.

Görev belirsizliği, rol çatışması, ayrımcılık, üstlerle çatışma, iş yükü, iş düzenlemesi gibi işe bağlı psikososyal risk etmenleriyle strese bağlı hastalıklar, işe geç kalma, işe devamsızlık, kötü

performans, çökkünlük, kaygı…

Genellikle kişinin düşünmesini, anımsamasını, iletişim kurmasını,

gerçeği ayırt etmesini ve uyum sağlama yeteneğini sınırlayarak,

gündelik yaşam etkinliklerini sürdürmesini ve çalışmasını

engelleyen bir akıl hastalığıdır.

Görev belirsizliği, rol çatışması, ayrımcılık, üstlerle çatışma, iş yükü, iş düzenlemesi gibi işe bağlı psikososyal risk etmenleriyle strese bağlı hastalıklar, işe geç kalma, işe devamsızlık, kötü

performans, çökkünlük, kaygı…

Karoshi (Aşırı Çalışmaya Bağlı)Karoshi (Aşırı Çalışmaya Bağlı)

Bu vakalarda ölüm nedeni beyin veya kalp damarlarından birinde

kanamaya yol açan dolaşım sistemi sorunlarıdır.

Bu kişilerin yaptıkları işin gereklerinin çok ağır, sosyal desteğin zayıf, işin gereklerini denetleme

olanağının ise değişken olduğu görülmüştür.

Ölenler, işini seven, işine çok bağlı, dinlenme sürelerini bile kullanmayan kişilerdir.

Bu vakalarda ölüm nedeni beyin veya kalp damarlarından birinde

kanamaya yol açan dolaşım sistemi sorunlarıdır.

Bu kişilerin yaptıkları işin gereklerinin çok ağır, sosyal desteğin zayıf, işin gereklerini denetleme

olanağının ise değişken olduğu görülmüştür.

Ölenler, işini seven, işine çok bağlı, dinlenme sürelerini bile kullanmayan kişilerdir.

Zararlı Etken

KaçKaç Bilinç durumunda uyanıklık artar, Kaygı düzeyi yükselir, Sempatik aktivite artar, Adrenalin düzeyi yükselir.

Bilinç durumunda uyanıklık artar, Kaygı düzeyi yükselir, Sempatik aktivite artar, Adrenalin düzeyi yükselir.

SavaşSavaş Tehlike döneminde kaygı düzeyi

artar, Endişe, karamsarlık, öfke, korku,

sinirlilik ve tedirginlik artar, Bilişsel işlevler olumsuz yönde

etkilenir.

Tehlike döneminde kaygı düzeyi artar,

Endişe, karamsarlık, öfke, korku, sinirlilik ve tedirginlik artar,

Bilişsel işlevler olumsuz yönde etkilenir.

Örgütsel Stres YönetimiÖrgütsel Stres YönetimiKişisel Stres YönetimiKişisel Stres Yönetimi

Denetim: Kişinin bulunduğu ortamı denetleyebilmesi sağlanmalı, kişi makinanın kontrolünden kurtarılmalı,

Katılım: Sürece katılımları sağlanmalı, Özerklik: Sorumluluk verilmeli, Esnek çalışma:

Denetim: Kişinin bulunduğu ortamı denetleyebilmesi sağlanmalı, kişi makinanın kontrolünden kurtarılmalı,

Katılım: Sürece katılımları sağlanmalı, Özerklik: Sorumluluk verilmeli, Esnek çalışma:

Gevşeme: Nefes alma,meditasyon ve zihinsel gevşeme

Egzersiz: Oksijen kullanımını artar, yüksek verim için haftada 2-3 kez

Perhiz: Stres yeme alışkanlıklarını değiştirir, genelde metabolizma hızlanır

Davranış değişikliği: Birey önce içgüdüsel davranışlar gösterir. Davranışlarını değiştirmesi istenebilir. Özgüveni artırmaya yönelik eğitimler…

Gevşeme: Nefes alma,meditasyon ve zihinsel gevşeme

Egzersiz: Oksijen kullanımını artar, yüksek verim için haftada 2-3 kez

Perhiz: Stres yeme alışkanlıklarını değiştirir, genelde metabolizma hızlanır

Davranış değişikliği: Birey önce içgüdüsel davranışlar gösterir. Davranışlarını değiştirmesi istenebilir. Özgüveni artırmaya yönelik eğitimler…

İşçilere stresin nedenleri, etkileri ve uzak durma yolları, uzak durulamıyorsa başa çıkmanın yolları öğretilir. Bazı stres kaynakları kaçınılmaz olarak işin doğasında bulunabilir. Stres

kaynaklarından bazılarını yok etmede çalışma ortamını daha stressiz ve verimli hale getirilmesi gerekir…So

nuç

Ola

rak

Sonu

ç O

lara

k

Çalışanlar;Çalışanlar işle ilgili sorunları tanımlayıp çözmek için eğitilir

Çalışma Çevresi;Kişinin işyerine uyumu sağlanır

BİRİNCİL KORUMA

İKİNCİL KORUMA ÜÇÜNCÜL KORUMA

Çalışma Çevresi;Özellikle risk gruplarına yönelik danışmanlık hizmetleri geliştirilir

STRES

Çalışma Çevresi;Stresle başa çıkmanın en önemli yöntemi stresi kaynağında yok etmektir.Görev içeriği yeniden tasarlanırİlişkiler yeniden yapılandırılmalıDanışmanlık ve destek birimleri kurulmalıDeğerlendirme sistemleri kurulmalı

Çalışanlar;Eğitim ve öğretim ile bilinçlendirme ve beceri geliştirme sağlanır

Çalışanlar;Erken teşhis ve tedavi sürecini kapsar

Psikoterapi

Documents

psikososyal risk etmenleri.ppt