PSİKOSOSYAL TEHLİKELER, RİSKLER SAĞLIK alışma Yaşamında... · PDF filehastalıkları, koroner kalp hastalığı, kas-iskelet sisteminin hastalıkları, şişmanlığa

ÇALIŞMA YAŞAMINDA

SAĞLIĞIN

GELİŞTİRİLMESİ

Dr. Özkan Kaan KARADAĞ (MD)

İş Sağlığı (Halk Sağlığı) Uzmanı (MSc)

Kamu Yönetimi Uzmanı (MSc)

DERSİN AMACI

Katılımcıların, işyerinde sağlığın geliştirilmesi programlarını hazırlamalarına ve uygulamak için gerekli temel bilgileri kazandırmalarına yardımcı olmaktır.

ÖGRENİM HEDEFLERİ

Katılımcılar,

İşyerinde sağlığın geliştirilmesi kavramını

tanımlar.

İşyerinde sağlığın geliştirilmesine ilişkinSigara ve madde kullanımı

Sağlıklı yaşamDoğru beslenmeYaşam boyu egzersiz

Stresle baş etme program hazırlar.

Hazırlanan programın uygulanması ve izlenmesi konusunda dikkat edilecek hususları ifade eder.

1.SAĞLIK ve SAĞLIĞI GELİŞTİRME KAVRAMI

Sağlık hizmetlerinin amacı, sağlıklı doğan

bir bireyin bu durumunu sürdürmek

suretiyle, kişilerin sağlıklı ve uzun süre

yaşamalarını sağlamaktır.

Sağlıklı ve uzun ömürlü bir birey, çalışma

hayatında da verimli çalışır.


Çevre faktörlerinin ve bireysel davranış özelliklerinin olumsuz olması durumunda yaşla birlikte meydana gelen değişiklikler hızlanır, fizyolojik sınırları aşar ve sonuç olarak patolojik tablolar gelişir.

Olumsuz çevre faktörleri kontrol edilir, bireysel davranış özellikleri olumlu hale getirilirse yaşın ortaya çıkaracağı değişiklikler fizyolojik sınırlar içinde kalır, hatta bazı özellikler daha üst düzeye çıkarılabilir.


Son 50 yıl içinde ortalama insan ömrü 20

yıl kadar uzamıştır. Dünya Sağlık

Örgütü’nün önceki yıllarda bu konudaki

yaklaşımı “yaşama yıllar katın” (add years

to life) sloganında ifadesini bulduğu gibi

insan ömrünü uzatmaktı.


Dünya Sağlık Örgütü yukarıda ifade edilen sloganı 1990’lı yılların sonlarında “yıllara yaşam katın” (add life to years) şeklinde değiştirerek yaşamın kalitesinin önemine işaret etmiştir. Bu düşünceden hareketle son 20 yıl boyunca Dünya Sağlık Örgütü’nün önderliğinde sağlığı geliştirme konuları gündeme getirilmiş ve bu yönde de başarılı uygulamalar yapılmaya başlanmıştır.


Çalışma ortamları, sağlık üzerinde olumsuz etkiler yapabilecek fiziksel, kimyasal, biyolojik, ergonomik vb. pek çok faktörün bulunduğu ortamlardır. Bu faktörlerin sağlığa zarar vermeyecek şekilde kontrol altına alınması bakımından çeşitli teknik ve tıbbi uygulamalar yapılır. Bunun ötesinde bireysel davranışları olumlu hale getirmek amacı ile yapılacak sağlık eğitimi ve sağlığı geliştirici etkinlikler bakımından da işyerlerinde çok iyi fırsatlar bulunabilir. İşyerlerinde çalışanlar “organize” topluluklar olduğundan, sağlık eğitimi çalışmalarının bu gruplara ulaştırılması olanağı fazladır.


Dünya Sağlık Örgütü tarafından sağlık;

“bedensel, ruhsal ve sosyal yönden tam

iyilik hali” ve sağlığı geliştirme de

“insanların kendi sağlıklarını belirleyen

faktörleri kontrol etmeleri ve bu yolla

kendi sağlıklarını geliştirmeleri” olarak

tanımlanmaktadır.

2.İŞYERİNDE SAĞLIĞI GELİŞTİRME ETKİNLİKLERİNİN YARARI

İş kazaları ve meslek hastalıkları dışında işyerinde çalışma verimini ve üretimi olumsuz etkileyen sorunlar arasında solunum sisteminin akut ve kronik hastalıkları, koroner kalp hastalığı, kas-iskelet sisteminin hastalıkları, şişmanlığa bağlı sorunlar, diyabetes mellitus gibi hastalıklar önemli yer tutmaktadır.

Yaşam biçimi ile ilgili koşulların olumlu hale getirilmesi çok önemlidir


Bu konuda ABD’de yapılan bir değerlendirmede sigara içenler için yapılan sağlık harcamalarının, sigara içmeyenlerdeki sağlık harcamalarından %10–18 daha fazla olduğu bulunmuştur.

Benzeri şekilde egzersiz yapmayanlar için yapılan sağlık harcamalarının, düzenli olarak egzersiz yapanların sağlık harcamalarından %14,

normal vücut ağırlığının %30 üzerinde olan kişiler için yapılan sağlık harcamalarının da normal ağırlıkta olanlardan %11 daha fazla olduğu hesaplanmıştır.


Sağlık eğitimi ve sağlığı geliştirme çalışmaları için işyerleri çok uygun ortamlardır.

İşyerindeki yemek programının sağlıklı olması bir yandan bir öğün yemeğin sağlıklı bir diyet şeklinde yenmesini sağlar, öte yandan işyerindeki yemek alışkanlığının kişinin evindeki yemek alışkanlığına, dolayısı ile genel yaşamına yansımasına olanak verir.

İşyerinde uygulanan bir egzersiz programı veya sigara kontrolu çalışmaları da benzeri yararları sağlayabilir.


Öte yandan işçiler işyerlerinde toplu olarak bulunduklarından, eğitim etkinliklerinin bu gruplara ulaştırılması olanağı yüksektir.

İşverenle birlikte planlama yapmak suretiyle uygun programlarla çalışanlara sağlığın korunması ve geliştirilmesi yönünden eğitimler yapılabilir.

İşyerlerinde sağlık eğitimi çalışmaları genel toplumda yapılacak benzeri etkinliklere göre daha başarılıdır.

Bu başarıda çalışanların kolay ulaşılabilir konumda olmalarının yanı sıra, işçiler arasında uygun grup dinamiklerinin yaratılması ve bu yolla birbirlerini etkilemeleri de önemli rol oynamaktadır.

3.İŞYERİNDE SAĞLIĞI GELİŞTİRME PROGRAMININ AŞAMALARI

1. SORUNLARIN BELİRLENMESİ

2. İHTİYAÇLARIN BELİRLENMESİ

3. PROGRAMIN HAZIRLANMASI

3.İŞYERİNDE SAĞLIĞI GELİŞTİRME PROGRAMI

Eğitim programının başarılı olabilmesi için;

Programın amaçları net olarak belirlenmiş

olmalıdır,

Bu amaçlar işveren ve işçiler tarafından

benimsenmiş olmalıdır,

Katılımcıların istek ve gereksinimleri

öğrenilmelidir,

Programın sürdürülmesi için uygun yer ve

zaman ayarlanmış olmalıdır,


Programın finansı sağlanmış olmalıdır,

Programa işverenin katılımı sağlanmalıdır,

Çalışmalarla ilgili düzenli kayıt tutulmalıdır,

Programa katılanlardan geri bildirim

alınmalıdır,

Kişisel bilgilerin gizliliği sağlanmalıdır,

Programın sonuçları değerlendirilmeli ve

katılımcılara bilgi verilmelidir.


Çeşitli sağlık eğitimi yöntemlerinden yararlanılabilir.

broşür ve afişler,

konferans,

küçük grup görüşmeleri,

TV-video filmleri,

bilgisayar aracılığı ile haberleşme vb. biri veya birkaçı kullanılabilir.

Programın başarısı bakımından bireysel ilişkiler önemlidir.

Programın içinde kişilerin sağlık durumları ile ilgili (kan basıncı ölçümü, görme-işitme yönünden değerlendirme, kan-idrar muayenesi vb.) bir işlem bulunması katılımı artırıcı rol oynar.

Eğitim etkinlikleri sırasında çıkabilecek “problem” kişilerle özel olarak ilgilenilmeli, bu kişilerin programa katılımının sağlanması için özel çaba gösterilmelidir.

Katılımı artırmak amacı ile çeşitli ödüller (incentive) düşünülebilir. Ayrıca başarılı uygulamaları olanlara da özel ödüller verilebilir.

4.SAĞLIĞI GELİŞTİRME PROGRAMI KONULARI

Sağlık eğitimi ve sağlığı geliştirme

programlarında;

◦İşyeri içinde ve dışında kaza ve yaralanmaların

önlenmesi,

◦Fizik egzersiz,

◦Sigara içiminin kontrolü,

◦Stresle baş etme yolları,

◦Alkol alışkanlığının kontrolü,

4.SAĞLIĞI GELİŞTİRME PROGRAMI KONULARI

◦Sağlıklı beslenme,

◦Hipertansiyon, KKH, kolesterol ve korunma

yolları,

◦Osteoporoz,

◦Obezite ve kontrolü,

◦Kanser vb. konulara yer verilebilir.

Sağlığı geliştirme programında;

Henüz bir sağlık sorunu olmayan veya sağlık

sorunu olduğunun farkında olmayan kişilere,

sağlığı koruyucu ve geliştirici yaklaşımlar

konusunda eğitim yapılması söz konusudur.

İşçi destek programında ise, bir sağlık sorunu

olduğunu ifade eden kişilere, bu sağlık

sorununun çözümü konusunda yardım etmek

ve destek sağlamak şeklinde yaklaşım

yapılmaktadır.

Sağlığı geliştirme programında;

Bazı ülkelerde işçiler arasında alkol kullanımı

oldukça yaygın olduğundan bu iki program bir

arada sürdürülmektedir.

Genel anlamda alkol kullanımının sakıncaları

ve alkol kullanımının kontrolü eğitimi sağlığı

geliştirme programı olurken, kendisinde alkol

alışkanlığı olduğu için yardım isteyen kişilere

yapılacak yaklaşım ise işçi destek programı

olmaktadır.

Ölüm kayıtları

Meslek hast.

tazminat talepleri Hastane kayıtları

Birinci basamak

sağlık birimi

kayıtları

İskemik kalp

hast.

İşitme kaybı Yaralanma,

zehirlenme

Solunum sistemi

hast.

Serebrovasküler

hastalık

Dermatit Solunum sistemi

hast.

Ruhsal sorunlar

Akciğer kanseri Solunum sistemi

hastalıkları

Sindirim sistemi

hastalıkları

Kalp-damar sistemi

hastalıkları

Solunum sistemi

hast.

Vibrasyona bağlı

sorunlar

Kanserler Kas-iskelet sistemi

hast.

Meme kanseri Kas-iskelet sistemi

hast.

Meme-genito-üriner

sistem hast. Deri hastalıkları

İngiltere’de Bazı Sağlık Kuruluşlarının Kayıtları ile Ölüm

Kayıtlarında En Sık Sağlık Sorunları

Tabloda yer alan hastalıkların pek çoğunda yaşam tarzı

ile ilgili faktörler (sigara, alkol kullanımı, beslenme

sorunları, hareketsizlik, stres) önemli rol

oynamaktadır.

Bu faktörlerin olumlu hale getirilmesi ile tablodaki

hastalıkların çoğu bakımından korunma sağlanabilir.

Bu faktörlerden bazılarının işyerindeki faktörlerle de

ilişkisi göz önüne alındığında bu konuların da eğitim

programları yapılırken dikkate alınması bakımından

yönlendirici olur.

5. SAĞLIKLI YAŞAM İLKELERİ

Sağlık sorunu yaratan önemli nedenler; Hareketsiz yaşam Yüksek kalori içeren gıdalarla beslenme Sigara kullanımı Stres

“Sağlıklı yaşam ilkeleri” ise; Sigara içilmemesi, Sağlıklı beslenme Fiziksel aktivite artışı Stresle başetme sayılabilir.

Sigara içilmemesi

Sigara mücadelesinde;

Sigara alışkanlığının edinilmemesi.

İşçiler arasında sigara kullanımı toplumun diğer

kesimlerine göre daha da yaygındır. Bu kişilere

sigara alışkanlığından kurtulmaları için yardımcı

olunması gerekir.

Sigara içilmemesi

Sigara içmediği halde, başkalarının içtiği

sigara

dumanından pasif olarak etkilenen kişilerin

korunmasıdır.

Sigara içilmesi ile mesleksel maruziyetler

arasındaki

etkileşim. İşyeri ortamında bulunabilecek

(asbest, diğer tozlar, toksik ve irritan gazlar

vb.) çeşitli etkenlerin yol açacağı sorunlar sigara

içenlerde daha fazla görülmektedir.

Meslek Maruziyet Etkileşim türü Hastalık

İnşaat, asbest işçiliği Asbest Potansiyalize Akciğer kanseri

Gürültülü işler Gürültü Aditif İşitme kaybı

Madencilik Toz Aditif KOAH

Organik kimyasallar Karsinojenler Aditif Çeşitli kanserler

Taş-toprak işçiliği Silis tozu Aditif Silikozis, KOAH

Tekstil işçiliği Organik tozlar Aditif Bisinozis

Uranyum madenciliği Radon (alfa) Potansiyalize Akciğer kanseri

Kaynak işleri Kaynak gazları Aditif Kronik bronşit

Mesleksel Faktörlerle Sigara Etkileşimi ÖrnekleriAditif:2 maddenin toplam etkisi bunların bir birlerinden ayrı iken gösterdikleri etkinin toplamı(1+1=2)

• İşyerleri sigara içenlerin bu alışkanlıklarından vazgeçmeleri konusunda yapılacak çalışmalar bakımından çok uygun bir ortamdır.

• Genel toplumdaki çalışmalara oranla işyerinde bu yönde yapılacak çalışmalarda başarı olasılığı daha yüksektir.

• Bu gerçekten hareketle uluslararası 5 kuruluş (WHO, ILO, vb.) bir araya gelerek 2000 yılını “Sigarasız İşyeri” (Smoke-free Workplaces) yılı olarak belirlemiş

• Daha önce de 1992 yılında Dünya Sağlık Örgütü 31 Mayıs Dünya Sigara İçmeme günü’nde “Sigarasız İşyerleri: daha güvenli ve daha sağlıklı” (Tobacco-FreeWorkplaces: safer and healthier) sloganını açıklamıştı.

İşyerlerinde sigarasızlık politikası bakımından iki temel yaklaşım vardır.

1. İşyerindeki bütün kapalı mekânlarda ve ulaşım araçlarında sigara içilmesi yasaklanmaktadır. Bu kısıtlama bazen işyerindeki bahçe vb. açık alanları da kapsayabilmektedir.

2. İşyerinde sigara içilmesi için belirli yerler ayrılmaktadır. Kişiler sigara içmek istediklerinde bu yerlere gitmek durumundadır.

İşyerlerinde, bu yaklaşımlardan hangisinin daha uygun olduğu konusuna karar verilip uygulama yapabilir.

Sağlıklı beslenme

Beslenmede yapılan hatalı

uygulamalarla kalp-damar sistemi

hastalıkları, şişmanlık, hipertansiyon,

osteoporoz ve bazı kanserler arasında

ilişkiler vardır.

Sağlıklı bir beslenme davranışı “yeterli

ve dengeli” beslenme olarak

özetlenebilir.

Sağlıklı beslenme

Bu ifade ile günlük diyetle alınan toplam kalori miktarının gereksinim duyulan kadar olması ve diyetin çeşitli besin öğelerini dengeli bir şekilde içermesi gereği belirtilmektedir.

Uygun diyet programları ile kan kolesterol düzeyinde önemli azalmalar sağlandığı gösterilmiştir. Böylelikle başta koroner kalp hastalıkları olmak üzere çeşitli hastalıklar bakımından birincil düzeyde korunma sağlanmış olmaktadır

Sağlıklı beslenme Diyetle alınan tuz miktarının azaltılması ile hipertansiyon

kontrolü konusunda başarı sağlanmaktadır.

Diyetle kalsiyum ve diğer minerallerin yeterli olarak

alınması ile osteoporozun önlenmesine katkıda bulunmak

mümkündür!

Beslenme yetersizliği olan kişilerin, işyerindeki bazı

toksik kimyasal maddeleri detoksifiye etme bakımından sorunları olabilmektedir.

İşyerleri en az bir öğün yenen yer olduğundan buradaki

beslenme programının sağlıklı olması, kişilerin genel

yaşamlarında daha sağlıklı olmasını etkiler.

Egzersiz yapma Modern teknoloji insanlara daha konforlu bir yaşam

olanağı sağlarken, hareket etme yollarını kapatmıştır.

Günümüzden 100 yıl kadar öncesinde işyerlerinde

kullanılan enerjinin yaklaşık 1/3 ü insan gücü olarak

sağlanırken, bazı işyerlerinde % 1 e kadar düşmüştür.

Şişmanlık, hipertansiyon, osteoporoz, diyabet, kalp

hastalıkları gibi sedanter yaşamın ortaya çıkardığı sağlık

sorunlarında artma gözlenmiştir.

Düzenli olarak fizik egzersiz yapanlarda da bu

hastalıklardan korunma sağlandığı bilinmektedir..

Egzersiz yapma İşyerleri düzenli fizik egzersiz programlarının uygulanması bakımından da önemli olanaklar sağlar.

Günün değişik saatlerinde organize edilebilecek olan egzersiz programları; çalışanlar arasında daha sıcak ilişkilerin gelişmesini sağlar, iş motivasyonunu artırır, hastalıklardan korunma ve sağlığın geliştirilmesi bakımından yarar sağlar.

İngiltere’de 1950’li yıllardan beri bu konuda sürdürülen çalışmalarda düzenli olarak fizik egzersiz yapanlarda, egzersiz yapmayanlara göre koroner kalp hastalığı riskinde %50 ve kalp krizi geçirme riskinde de %60 oranında azalma olduğu saptanmıştır.

Egzersiz yapma Kardiyovasküler verimlilik artar, sistolik ve diyastolikkan basıncını düşürür

Total kolesterol düzeyinde önemli bir değişiklik olmamakla birlikte egzersizin HDL kolesterol düzeyini artırdığı bilinmektedir.

ABD’de 6351 liman çalışanı günlük aktivite düzeylerine göre hafif-orta-yüksek fizik aktivite yapanlar olarak gruplanmış ve gruplar 1951–1972 yılları arasında izlenmiştir. Sonuçta sedanter çalışanlarda fatal koroner kalp hastalığı riskinin, yüksek fizik aktivite gösterenlerden %80 daha fazla olduğu bulunmuştur.

Egzersiz yapma

Düzenli olarak fizik aktivite yapanlarda hem egzersiz sırasında hem de egzersizden sonraki birkaç saat boyunca enerji kullanımı artar.

Bu durum bir yandan şişmanlığın kontrolu bakımından yarar sağlar,

Diğer taraftan dokuların insuline duyarlılığı arttığı için

özellikle Tip II diyabetin regulasyonu kolaylaşır.

Düzenli egzersiz yapmakla osteoporoz gelişmesi bakımından da korunma sağlanır.

Stresle baş etme

Son yıllarda hem genel yaşam hem de çalışma yaşamı bakımından üzerinde önemle durulan konular arasında stres konusu da yer almıştır. İş sağlığı çalışmalarının amacı, çalışanların bedensel, ruhsal ve sosyal yönden iyilik durumlarını sürdürmek ve üst düzeye çıkarmak olarak ifade edilmektedir. Bunu sağlamak için işyerlerinin, iş kazası ve meslek hastalığı riskleri yönünden güvenli olmasının yanı sıra, çalışanlar açısından huzurlu bir ortam olması da gereklidir. İşyeri ortam faktörlerinin yanı sıra stresin de, koroner kalp hastalıkları başta olmak üzere çeşitli sağlık sorunları ile ilişkisi olduğu bilinmektedir. İşyerinde bulunan fiziksel, kimyasal vb. risklerin kontrol edilmiş olmasından başka çalışma koşullarının ve kişiler arası ilişkilerin stres yaratmayacak şekilde düzenlenmiş olması önemlidir. Bundan başka herhangi nedenle stres altında olan kişilere de uygun destek programları sağlanmalı, stresle baş etme yolları öğretilmelidir.

Stresle baş etme

a) Stresle ilişkili belirtilerle baş etme

b) Bireysel duyarlılığı azaltma

c) Kişiler arası ilişkilerin düzenlenmesi

d) İşten kaynaklanan stres faktörlerinin

kontrolü

e) Yönetimden kaynaklanan stresle baş etme

f) Bireysel stres kaynaklarının kontrolü

İşyeri Hekimleri İçin Sigara Öyküsü Alma veSigara Bırakma Danışmanlığı Rehberi

Bu rehber genel pratisyenler için sigara

öyküsü alırken ve sigara bırakma danışmanlığı yaparken göz önünde bulundurulması gereken yanlara dikkat çekmek, hekimin uygulamasını

kolaylaştırmak ve yol göstermek amacıyla hazırlanmıştır

Rehberde Genel- 5 Ö yaklaşımı

öğren,

öner,

ölç,

önderlik et,

örgütlekullanılmıştır.

Sigara Öyküsü Alma

Tüm hastaların her gelişinde tütün öyküsü almak için kayıt sistemi geliştirin.

Her hastaya sigara içme öyküsünü sorun. * (öğren)

Her hastanın sigara öyküsünü kaydedin.

Sonraki karşılaşmalarda da tütün kullanım durumunu ortaya koyun.

Vital bulgular kaydına tütün kullanımını da ekleyin.

Sigara Bırakma Danışmanlığı

Tüm sigara tiryakilerine kısa danışmanlıkla bırakmayı önerin. * (öner)

Önerinin açık, güçlü, kişiselleştirilmiş olmasına özen gösterin.

Bırakma isteğini ve bağımlılık düzeyini değerlendirin. * (ölç)

Sigara içmeyi bırakmak isteyen ve bırakan tiryakiye yardım süreci

(Eğer daha önce denediyse) Önceki bırakma deneyimlerinde yaşananları dikkate alarak bırakma sürecini planlayın.

Hastayı bırakmaya hazırlayıcı bilgi verin(arkadaş desteği, riskler, tütün ürünlerini ve anımsatıcılarını ortadan kaldırmak vb).

Gelecek iki hafta içinde bir günü bırakma

günü olarak belirleyin.


Gebe ve ergenler dışında, bırakmaya yardımcı etkinliği kanıtlanmış birinci seçenek ilaç önerin (bupropiyon SR (zyban)vareniklin(champıx).

Toptan bırakmanın önemini ve yeniden başlatan riskleri anlatın (alkol, evdeki tiryakiler vb).


Bırakma sürecinde sürekli destek ve

yardım önerin.

Okuma materyali ve telefon desteği

sağlayın.

İzleme planı yaparak bırakma sürecini

denetleyin; bırakma gününden sonraki iki hafta içinde izlem randevusu belirleyin.

Sigara içmeyi bırakmayı düşünmeyen tiryakinin izlemi

1. Tütün konusunda bilgilendirme yapın.

2. Her gelişte bırakma önerisini yineleyin.

3. En az yılda bir kez izlemeyi sürdürün.

ÇALIŞAN SAĞLIĞINI GELİŞTİRMEPROGRAMI

(örnek eğitim)

AMAÇ;

İşyerinde çalışanların sağlık

düzeylerinin daha ileri bir seviyeye yükseltilmesi ve yaşam kalitelerinin artırılmasıdır

HEDEFLER:

Çalışanlarda sağlıklı beslenme alışkanlığı kazandırma ve sağlık düzeyinde ölçülebilir bir gelişme gerçekleştirme.

Çalışanlarda tütün bağımlısı sayısını azaltma

HEDEFLER;

Çalışanlara işyerinde ve diğer zamanlarında fiziksel aktivite alışkanlığı kazandırma ve geliştirme

İş stresi ile baş etme becerisi geliştirme.

Kişisel risk değerlendirmeleri yapılarak kişisel izlem programı geliştirme

Avrupa’daki hastalık yükleri ve ölümoranları (DSÖ Avrupa Bölge Raporu)

Hastalık grupları

Hastalık

yükü

(DALYs)

(x1000)

% tüm

hastalık

yükü

nedenlerine

oranı

Ölüm

sayısı

(x1000)

% tüm

ölümlere

oranı

Kardiyovasküler hast.

Nöropsikiyatrik durumlar

Kanser

Tüm bulaşıcı olmayan hast.

Tüm nedenler

34421

29370

17025

115339

150322

23%

20%

11%

77%

5067

264

1855

8210

9564

52%

3%

19%

86%

Avrupa’daki yedi risk faktörü(DALY ile ölçülmüş hastalık yük yüzdeleri)

Yüksek Kan Basıncı (12.8%)

Tütün (12.3%)

Alkol (10.1%)

Hiperkolesterolemi, (8.7%)

Kilo fazlalığı (7.8)

Düşük meyve sebze tüketimi (4.4%;)

Fizik aktivite eksikliği (3.5%).

Ayrıca Diyabet kardiyovasküler hastalıklarda majör

bir risk faktörü

Risk Faktörleri ve ÖnlemlerKardivovasküler R.F. Önlemler

Yüksek ldl ve trigliserid,

düşük

hdl=>

Sağlıklı beslenme, hareket, ilaç

Yüksek kan şekeri Sağlıklı beslenme, hareket, kilo

kontrolü, ilaç

Yüksek kan basıncı Sağlıklı beslenme, hareket, ilaç, sigara

bırakma

Hareketsizlik, hareket

Sigara, Sigara bırakma

Kilo fazlalığı, Sağlıklı beslenme, kilo kontrolü,

davranış değişikliği

Stres Davranış değişikliği, ruhsal kaynak

gelişimi

Risk Faktörleri ve Önlemler

Kanserde risk faktörleri Önlemler

Sigara (% 25-35 inin sorumlusu) Sigara bırakma

Hayvansal yağlar Sağlıklı beslenme

Güneş ışığı, çeşitli kimyasal

maddeler, radyasyon

Sağlıklı sağlık

davranışları

Hepatit B virüsü dahil

bazı virüsler

Aşı ve sağlıklı sağlık

davranışları

Risk Faktörleri ve Önlemler

Serebrovasküler hastalıklarda

risk faktörleri

Önlemler

Kalp hast., hipertansiyon ,

Damar sertliği

Kalp damar hastalıkları

önlemleri

Şeker hastalığı Sağlıklı beslenme,

Eğzersiz, ilaç

Kan yağlarının yüksekliği Sağlıklı beslenme ilaç

Sigara Sigarayı bırakma

Alkol ve bazı ilaçlar Bağımlılık tedavisi, sağlıklı

sağlık davranışı

Travma Sağlıklı sağlık davranışı,

davranış değişikliği

Durum Tespiti

Ölçümler;

1. Sigara içme miktar ve oranı

2. Antropometrik ölçümler (boy, kilo, bel)

3. Kan değerleri(LDL, HDL, trigliserid, kan şekeri)

4. T.A.

5. Fizik aktivite gün ve dakika

Durum Tespiti

Ölçümler;

6. Sağlıklı davranış modelleri (güvenli olmayan cinsel ilişki, otomobil kullanımı, tehlikeli içicilik, aşı konularındaki alışkanlıklar)

7. Kendini nasıl hissettiği (sosyometrik, psikometrik ölçümler)

8. İşyeri risk durumu

Programlar;1.Sağlıklı beslenme

• Kişisel beslenme, kilo danışmanlığı

• Beslenme eğitim toplantıları

• Haftalık küçük grup çalışmaları

• Eğitici broşür, yayın faaliyetleri

• İş yerindeki yemek firmasıyla işbirliği

Süreç; Tanıtım– İsig (grup her zaman için bir kişiden iyidir)– Üst yönetim (üst yönetimin önderlik etmediği hiç bir çalışma başarı şansı elde etmemiştir)– Çalışanlar (hiç bir mükemmel program onu hayata geçirenlere rağmen başarılı olamamıştır)• Takvim belirleme– İlk toplu uygulama zamanlarının tespiti– Uygulama zaman ve periyotlarının tespiti

İşyerlerinde beslenme programıProgramın tanıtımıİlk ölçümlerin yapılması ve verilerin toplanmasıEğitim ve geribildirim programıADIM 1: Neden, niçin ve nasıl kilo alıyorum?Enerjinin sakımı kanunu: havuz problemiEnerjinin yağ olarak depolanmasının ekonomikliğiEnerji ayar mekanizmasıKısa ve uzun erimli mekanizmanın devre dışı kalmasının nedenleriMekanizmayı tekrar onarmanın yolları

İşyerlerinde beslenme programı

ADIM 2: Tabağımı düzenliyorum

Sağlıklı bir menünün bileşenleri

Tabağın yarısının çoğunluğu sebzede olmak üzere meyve sebze ile dolması

Tabağın diğer yarısında çoğu tahıl olmak üzere protein ve tahıl ile dolması

Her öğünde bir bardak süt/yoğurtun bulunması

Kendi tabağımızla karşılaştırma

İşyerlerinde beslenme programıADIM 3: Miktarlarını ayarlıyorum

2000 kalorilik bir beslenme planında

günlük birimler

Her gıda grubundaki farklı gıdaların birim karşılığı miktarları.

Örnek menüler oluşturmak


ADIM 4: Programı Kişiselleştiriyorum

Haftalık gıda ve fizik aktivite kayıtlarının önemi

Hedefler ve gerçekleştirilen arasındaki

farkın değerlendirilmesi

Düzeltilmesi gereken noktaların ve

alternatiflerin belirlenmesi


ADIM 5: Engelleri aşıyorumYeme düzenindeki engeller ve aşma yollarıKoşullara bağlı gıda seçeneklerinin daralması ve aşma yollarıDışsal yeme uyaranları ve başetmeyollarıİçsel yeme uyaranları ve başetmeyollarıSonuçların değerlendirilmesi ve raporlanması

İLGİ VE DİKKATİNİZ İÇİN

TEŞEKKÜR

EDERİM

SINAVDA

BAŞARILAR

DİLERİM

Documents

PSİKOSOSYAL TEHLİKELER, RİSKLER SAĞLIK alışma Yaşamında... · PDF filehastalıkları, koroner kalp hastalığı, kas-iskelet sisteminin hastalıkları, şişmanlığa