Upload
mateusz-banka
View
654
Download
1
Embed Size (px)
Citation preview
2008-01-15
1
Teoretyczne podstawyTeoretyczne podstawypsychologiipsychologii w sporciew sporcie
DARIUSZ [email protected]
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Psychologia sportuPsychologia sportu
• Nauka, która zajmuje siębadaniem ludzkiegozachowania w kontekście uczestnictwajednostki w sporcie oraz tego jak cechyzawodnika, trenera (lidera) oraz środowiskazewnętrznego wpływająna wykonanie
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Czynniki wpływające na wynik sportowyCzynniki wpływające na wynik sportowy
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Zawodnik Środowisko zewn.
Trener / coach
Wynik sportowy
Psychologia sportuPsychologia sportu
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Psychologiaedukacyjna
Sport iaktywność
fizyczna
Psychologiaosobowości
Psychologiaspołeczna
Psychologiapoznawcza
Psychologiakliniczna
Psychologiakontuzji
Psychofizjologia
Psychologiarozwojowa
Pochodzenie psychologii sportuPochodzenie psychologii sportu
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
PSYCHOLOGIA SPORT
PSYCHOLOGIA SPORTU
Uczenie się
Um. Mentalne
Sport dzieci
Poradnictwo
Diagnostyka
Dyn. grupy
Komfort życia
Niepełnosprawni
Obszary działania psychologa sportuObszary działania psychologa sportu
• Edukacja
• Badania
• Interwencje kryzysowe
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
2008-01-15
2
Zagadnienia etyczne w psychologii sportuZagadnienia etyczne w psychologii sportu
• Kim jest psycholog sportu – wymagania• Tajemnica zawodowa• Etyczny obowiązek poznania wyników badańi
teorii leżącej u podstaw konkretnego narzędzia• Używanie kwestionariuszy psychologicznych• Praca mężczyzn psychologów z kobietami
zawodniczkami• Potrzeba ciągłego poszerzania wiedzy
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
TrochęhistoriiTrochęhistorii
• Norman Triplett – rok 1???• Era Griffith’a:1920 -1940;• Era stagnacji: 1940 – 1965; kilka doktoratów• Era motoryki: 1966 – 1977; badanie wpływu
czynników psychologicznych na wyniki• Obecne czasy: 1978 -….; peak
performance, czasopisma, organizacje, komputeryzacja
• sporT psychology vs. sportS psychologySWPS - Semestr zimowy 2007/2008
LiteraturaLiteratura
• Williams J. (2001) „ Applied Sport Psychology. Persolangrowth to peak performance”,
• Singer R. (2001) „Handbook of Sport Psychology”,• Taylor J. (2005) „Applying sport psychology: four
perspectives”• Krawczyński, Nowicki (2004), „Psychologia sportu w
treningu dzieci i młodzieży”• Anshel, M. (2003), „Sport psychology. From theory to
practice”, San Francisco: Benjaming Cummings• Tyszka, T. (1991) „Psychologia sportu”’ Warszawa:
Wydawnictwo AWF• Gracz, J., Sankowski, (2000). Psychologia sportu”, Poznań:
Wydawnictwo AWFSWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Literatura za tydzieńLiteratura za tydzień
• Dąbrowska, H., (1991), „Motywacja a osiągnięcia wsporcie”, w: Tyszka (red.), „Psychologia sportu”’Warszawa: Wydawnictwo AWF
• Taylor, J., Wilson, G., (2005). “Applying sportpsychology: four perspectives”. Illinois: Human KineticsPublishers
• Singer R., Hausenblas H., Janelle C. (2001). „Handbookof sport psychology”, Wiley & Sons Inc
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Teoretyczne podstawy psychologiisportu
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Motywacja w sporcie
Dariusz [email protected]
Definicje motywacji
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
• Wewnętrzny czynnik, który pobudza, kieruje i scaladziałanie jednostki; działania te ukierunkowane sąnazaspokojenie potrzeb jednostki (Murray)
• Hipotetyczny konstrukt używany do opisu wewnętrznychlub/i zewnętrznych sił, które inicjują, ukierunkowująorazwzmagająintensywnośći wytrwałośćdziałania jednostki(Vallerand, Thill , 1993)
• Inklinacja do wytrwałego dążenia i kontynuowaniawysiłku w obszarach aktywności jednostki związanych zesportem ( Walker i in. 2005 )
• Motywacja: zdolnośćdo ciężkiej pracy w obliczuzmęczenia, bólu, znudzenia i pragnienia by robićcośinnego (Taylor 2000)
2008-01-15
3
Źródła motywacji w sporcieAnshel 2003
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
• Czynniki osobowe –potrzeby, zainteresowania, cele, osobowość
• Czynniki sytuacyjne – lider grupy, bilanswygranych i przegranych, pogoda, publiczność
Źródła motywacji w sporcieAnshel 2003
• Interakcja czynników osobowych i sytuacyjnych
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Czynnikiosobowe
Interakcjaczynników
osobowych isytuacyjnych
Motywacjazawodnika
Czynnikisytuacyjne
Motywacja wewnętrzna
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
• Odnosi siędo podejmowania i kontynuowaniaprzez podmiot działania ze względu na samątreśćtej aktywności oraz dla przyjemności isatysfakcji czerpanej z działania
1. Motywacja wiedzy2. Motywacja działania3. Motywacja doświadczania stymulacji
Motywacja zewnętrzna
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
• Działanie realizowane jest ze względu nazewnętrzne wobec niego czynniki
1. Zewnętrzna regulacja2. Uwewnętrzniona regulacja3. Regulacja oparta na identyfikacji4. Regulacja oparta na integracji
Self-determination theoryDeci, Ryan 2000
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Trzy podstawowe potrzeby człowieka:• autonomicznego funkcjonowania( wolna
wola, przejawianie własnej inicjatywysprawczość)
• bycia w relacji z innymi osobami (poczucie troskize strony innych)
• kompetencji (własnaciekawość, skuteczność, podejmowaniewyzwań)
Kontinuum – Deci Ryan, 1992
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Brakmotywacji
Typmotywacji
Motywacjawewnętrzna
Motywacjazewnętrzna
Rodzajregulacji
Braksamostanowienia
Wysoki poziomsamostanowienia
Brak chęci
Regulacja opartana identyfikacji
Wewnętrznamotywacja
Zewnętrznaregulacja
Uwewnętrznionaregulacja
Brakregulacji
Zewnętrznenagrody
Wewnętrznenagrody i kary
Wewnątrzsterownośćbez
przyjemności
Odczuwanieprzyjemności
Zachowanie
2008-01-15
4
Motywy uprawiania sportu
• Rekreacja: potrzebaprzyjemności, zdrowia, wewnętrznej satysfakcji
• Sport wyczynowy:pragnienie odniesieniasukcesusportowego, zaspokojeniaambicji oraz zdobycieuznania społecznego(Zdebski 1998)
MOTYW Wyczynowcy Amatorzy
Rekreacja 79% 94%
Zdrowie 68% 75%
Koleżeństwo 52% 73%
Społecznykontakt
18% 19%
Wyczyn 28% 9%
Współzawo-dnictwo
15% 4%
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Poziomy motywacji
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
• Dowody wysokiej motywacji do uprawiania sportu –punktualność, dbanie o sprzęt, uważne słuchanietrenera, wysiłek wkładany w naukęnowychumiejętności,
• Dowody niskiego poziomu motywacji do uprawianiasportu – brak zaangażowania, rozproszenieuwagi, pomijanie reguł
Jak nie motywowaćzawodników
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
• Stosowanie ćwiczeńfizycznych jako kar• Stosowanie rozmów przedmeczowych• Obniżanie wartości przeciwnika• „Naszym celem jest wygrana”• Niesprawiedliwe traktowanie zawodników w zespole• „Jeśli nie narzekająto znaczy, że sązadowoleni”• „Demolka pomeczowa”• Kompleks Napoleona• Wywoływanie lęku u zawodników
Jak motywować?
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
• Indywidualne podejście do zawodnika• Zaplanowane działania• Uzgadnianie z zawodnikiem przyszłego kierunku
działania• Rozwijanie własnych umiejętności• Wprowadzenie jasnych regułi dyscypliny• Wprowadzanie humoru• „Zwycięstwo nie jest najważniejsze”
Motywowanie zespołu
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
• Dopasowanie do siebie celów indywidualnych izespołowych
• Wspólne uzgodnienie celów zespołowych• Wprowadzanie świadomości pełnionych ról w zespole• Planowanie spotkańcałej drużyny• Komunikacja zespół– trener• Rozmowy przedmeczowe i pomeczowe
Badanie motywacji u sportowców - narzędzia
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
• Sport Motivation Scale – pomiar poziomu motywacji
wewnętrznej, zewnętrznej, i braku motywacji (bazuje
na teorii Deci & Ryan)
• Profile of Mood States – Morgan 1979
• The Intrinsic Motivation Inventory
(McAuley, E., Duncan, T., & Tammen, V. V. 1987)
2008-01-15
5
Literatura
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
• Gracz, J., Sankowski, T. (2000). Psychologiasportu. Poznań: Wydawnictwo AWFRozdz. 10 – Procesy emocjonalne
Procesy emocjonalne w sporcie
Teoretyczne podstawy psychologiisportu
SWPS - Semestr zimowy2006/2007
Dariusz [email protected]
Definicje emocji• Emocja jest subiektywnym stanem psychicznym, uruchamiającym
priorytet dla związanego z niąprogramu działania. Jej odczuwaniutowarzyszązwykle zamiany somatyczne, ekspresje mimiczne ipantomimiczne oraz zachowania (Doliński 2002)
• Emocje można ujmowaćjako proces sygnalizowania,że dzieje sięcośistotnego z punktu widzenia dobrostanu jednostki oraz zadańrealizowanych przez system poznawczy i zachowanie (Frijda 1998)
• Emocja jest reakcjąna stymulujące zdarzenie (rzeczywiste iwyobrażone). Powoduje zmiany w narządach wewnętrznych imięśniach jednostki, jest odczuwana subiektywnie, wyrażana jestm.in. poprzez zmiany wyrazu twarzy, działanie oraz może wpływaćna przyszłe zachowania (Deci 1980)
SWPS - Semestr zimowy 2006/2007
Teorie Emocji
• Teoria Jamesa – Langego (1890)
• Teoria Cannona – Barda (1927-1928)
• Teorie aktywacyjne: Arnold (1960), Hebb (1973)
• Dwuczynnikowa teoria emocji – Schachter, Singer (1962)
• Poznawcze teorie emocji: Lazarus (1991)
• Funkcjonalne ujęcie emocji – Frijda (1998)
SWPS - Semestr zimowy 2006/2007
Wpływ emocji na jednostkę
Emocje wpływająna:
• poziom pobudzenia
• poziom motywacji
• poziom pewności siebie
• umiejętnośćkoncentracji
SWPS - Semestr zimowy 2006/2007
Rodzaje emocji
• pozytywne vs.negatywne
• pomagające vs.przeszkadzające
Pozytywne Negatywne
Pom
agające
•podniecenie•euforia• radość•szczęście•duma
• frustracja•złość
Prze
szkadzające
•satysfakcja•zadowolenie
•strach•panika
•wściekłość•rozpacz•zakłopotanie•gniew
•poczucie winy•smutek
SWPS - Semestr zimowy 2006/2007
2008-01-15
6
Pętla negatywnych emocji
SWPS - Semestr zimowy 2006/2007
Frustracja(neg. Pomagająca)
Frustracja(neg. przeszkadzająca)
Złość(neg.Przeszkadzająca)
Panika(neg. Przeszkadzająca)
Bezradność(neg. przeszkadzająca)
Zmienne wpływające na procesy emocjonalne wsporcie (Lazarus 1991,2000)
• Inwestycje jednostki w wykonanie zadania
• Wynik działania
• Wymagania sytuacyjne i posiadane zasoby
• Wpływy zewnętrzne
SWPS - Semestr zimowy 2006/2007
Procesy emocjonalne w sporcie• Okres treningu
• Okres przed startem
– stan gotowości startowej
– stan gorączki startowej
– stan apatii startowej
• Start w zawodach
• Okres po starcie
– sukces
– porażka
SWPS - Semestr zimowy 2006/2007
Literatura za tydzień
• Psychologia osobowości w sporcie -Jarvis, M., (2002), „Psychologiasportu”, Gdańsk: Wydawnictwo GWP, rozdz. 2
SWPS - Semestr zimowy 2006/2007
Teoretyczne podstawy psychologiisportu
Dariusz [email protected]
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Osobowośćw sporcie
Podstawowe problemy
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
• Brak teoretycznego podłoża badań• Brak ostrych definicji zawodników, amatorów,
zawodników sukcesu i porażki• Nietrafny dobór badanych grup utrudnia
generalizowanie wyników• Używanie nieprawidłowych statystyk• Używanie nieprawidłowych kwestionariuszy• Nadinterpretowanie danych korelacyjnych
2008-01-15
7
Osobowość
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Osobowośćjest to mieszankacech, właściwości, która czyni jednostkęunikalną
Struktura osobowości: (Martens 1975)• Rdzeńpsychologiczny• Typowe reakcje jednostki• Zachowanie związane z rolami społecznymi
Podejścia do osobowości w sporcie
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
• Podejście cech – cechy sąstałe i niezależne odsytuacji, stała predyspozycja do reagowania wdany sposób (lata 60-te i 70-te)
• Podejście sytuacyjne – zachowanie jednostki jestdeterminowane przez sytuacjęzewnętrzną
• Podejście interakcyjne – cechy osoby i zewnętrzneczynniki determinujązachowanie jednostki
Badania osobowości w sporcie
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
• Dwa obozy: sceptyczny vs. naiwny (Morgan 1980)
• W latach 1960 -1980 opublikowano ponad 1000
badańosobowości u sportowców (Fisher 1984)
• Związek miedzy osobowościąa wykonaniem
• Sportowcy vs. nie sportowcy
• Zawodniczki vs. nie zawodniczki
Pomiar osobowości w sporciemeta analiza
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
• Ekstrawersja (Vanden Auweele 1993)– 25 badań– 1042 zawodników– Hipoteza 1: brak różnic miedzy zawodnikami a
normalnąpopulacją- potwierdzona– Hipoteza 2 – różnice pomiędzy sportami
indywidualnymi a zespołowymi - ???• Introwersja – biegi długie, tenis stołowy,
badminton, zapasy, szermierka, hokej, strzelectwo,żeglarstwo
• Ekstrawersja – biegi długie, wioślarstwo,strzelectwo, zapasy, rugby, pływanie, żeglarstwo
Pomiar osobowości
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
• Pomiar cechy i stanu– STAI (Spielberger i in. 1970)– TAIS (Nideffer, 1976)– POMS (McNair i.in. 1971)– Sport Competition Anxiety Test (Martens 1977)– Competitive State Anxiety Inventory-2 (Martens i in.
1982)– Trait-State Confidence Inventory (Vealey 1986)– Anxiety Assessment for Wrestlers (Gould i in. 1984)
Zalecenia przy stosowaniu kwestionariuszyosobowości
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
• Dopasuj narzędzie do celu badania i poznaj błądpomiaru
• Pamiętaj o własnych ograniczeniach• Nie stosuj kwestionariuszy do selekcji• Informuj badanych o celu badania• ZAWSZE udzielaj informacji zwrotnych• Zachowaj dyskrecję• Stosuj indywidualne podejście• Poznaj strukturęosobowości
2008-01-15
8
Wpływ osobowości, sytuacji i innych czynnikówna zachowanie (Cox 1998)
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Sytuacja
OsobowośćInneczynniki
Interakcja
Dyspozycje osobowościowe charakterystyczne dlatopowych zawodników
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
• Skłonnośćdo podejmowania zachowańryzykownych
• Poszukiwanie doznań• Poszukiwanie współzawodnictwa• Wysoki poziom pewności siebie• Kontrolowanie własnej uwagi• Oczekiwanie sukcesu• Wysoka odpornośćpsychiczna• Efektywne zarządzanie stresem• Wysoki poziom zaangażowania
Nowe podejście do osobowości w sporcie
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
• Ocena zachowania – samo opis vs. technikiprojekcyjne vs. obserwacja
• Badanie między grupowe vs. wewnątrzosobowe
• Zmiana modelu deterministycznego naprobabilistyczny – szukanie wzorów zachowania(atraktory)
• Jak bardzo można generalizowaćpodejścieinterakcyjne?
Literatura za tydzień:
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
• Atrybucje w sporcie -Dąbrowska, H., (1991), „Motywacja aosiągnięcia w sporcie”, w: Tyszka(red.), „Psychologia sportu”’ Warszawa:Wydawnictwo AWF, rozdz. 2.5, 2.6, 2.7(teczka)
Teoretyczne podstawypsychologii sportu
Dariusz [email protected]
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Procesy atrybucji w sporcie
Błędy atrybucji
• Podstawowy błąd atrybucji• Asymetria atrybucyjna
– aktor/obserwator– self serving bias
• Egotyzm atrybucyjny• Egocentryzm atrybucyjny• Efekt fałszywej powszechności
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
2008-01-15
9
Teoria atrybucji osiągnięćWeinera (1972)
• trzy wymiary:– umiejscowienie kontroli– stabilność– kontrolowalność– (globalność)– (inetncjonalność)
• uzyskany wyniki wpływa na: stanyemocjonalne, atrybucje przyczynowe orazprzyszłe wykonanie
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Model Weinera
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Wynikdziałania
Emocje
Atrybucje
Umiejscowieniekontroli
Stabilność
Kontrola
Emocje
Oczekiwania
Emocje
Zachowanie
Małe nieścisłości modelu Weinera• Wysiłek – czynnik wewnętrzny
– wyniki Iso-Aholi: sukces – czynnik wewnętrzny; porażka czynnikzewnętrzny
• Trudnośćzadania – czynnik nie zawsze stały (zmianypogody) – Deaux 1976)
• Zdolności, wysiłek, trudnośćzadania mogąbyćczynnikami zarówno wewnętrznymi jak i zewnętrznymi(Weiner 1983)
• Bukowski, Moore (1980) – trudnośćzadania i szczęście wmałym stopniu tłumacząprzyczyny sukcesu i porażki
• Roberts, Pascuzzi (1979) – 45% czasu badania mówili oatrybucjach wymienionych w modelu Weinera
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Ograniczenia modelu (Brawley, Roberts 1984)
• Uczestnikami badańbyli zwykle studenci i dzieci• Koncentracja badaczy na atrybucjach Ja• Zadania eksperymentalne były zwykle nowe i nieznane• Zmiennąwyjaśnianąbyłzwykle wynik działania• Rzadko manipulowano poziomem zaangażowania
badanych• Zwykle badani wybierali atrybucje z listy przygotowanej
przez badaczy
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Narzędzia do pomiaru atrybucji w sporcie
• Causal Dimension Scale – CSD – Russell 1982• Sport Achievement Responsibility Scale – SARS –
Tenenbaum i.in. 1984• Performance Outcome Survey – POS – Leith
i.in.1989• Attributional Style Questionnaire – ASQ – Carron
1988• Leeds Attributional Coding System – LACS-
Stratton i.in. 1988)
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Konsekwencje atrybucji
• Oczekiwania (po sukcesie, po porażce)• Reakcje emocjonalne
– związane z wynikiem (zadowolenie, złość)– Związane z atrybucjami (przyczyny wyniku, np;
duma + przyczyny wewnętrzne, nadzieja +stabilność, wina + kontrolowalność
• Przekonania– teoretycy jednostki (stałe)– teoretycy wzrostu (zmienne)
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
2008-01-15
10
Procesy atrybucji a płeć• Przyczyny zewnętrzne - kobiety• Mężczyźni lepiej reagująna pozytywny feedback
(Anshel, Hoosima 1989)• Zawodniczki używajązewnętrznych przyczyn dla
wyjaśnienia sukcesu (Rejski 1980)• FOS – kobieca cecha – wyjątek stanowią
zawodniczki wysokiego wyczynu• Gill (1992), Biddle (1993) – brak podstaw różnic
miedzy płciowych w atrybucjach sukcesu i porażki
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Atrybucje a wyuczona bezradność• Wyuczona bezradność
– osobista (krótkotrwała)– uniwersalna (chroniczna)
• Wyjaśnienia przyczynami: wewnętrznymi,stałymi, globalnym (Prapaveiss i. in. 1988)
• Jedynie 5 badańw sporcie – brak dostępu dozawodników, którzy wypadli ze sportu
• Wyniki sąniepełne
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Przyczyny wyuczonej bezradnościwystąpienie jednego z czterech elementów
Anshel 1979)
1. Doświadczanie serii porażek
2. Sposób udzielania informacji zwrotnych
3. Częstośćinformacji zwrotnych
4. Waga źródła informacji zwrotnych
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Trening re-atrybucji• Model atrybucyjny (Weiner 1986)
• Model wyuczonej bezradności (Abramson i.in.1978)
• Model własnej skuteczności (Bandura 1986)
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Porażka Niewłaściwastrategia
Wysokieoczekiwania,mot. emocje
Wytrwałość
Porażka
Kontrolowaneprzyczyny: stałe,
zmienne,specyficzne, np:
strategia
Brak wyuczonejbezradności
Porażka Niewłaściwastrategia
Utrzymaniewłasnej
skuteczności
Wzmacnianiewysiłku i
wykonania
Wpływ atrybucji na motywację• Używanie wewnętrznych i zewnętrznych przyczyn (kiedy
jakie?)• Kiedy używaćatrybucji o trudności zadania?• Nauka umiejętności• Tworzenie sytuacji w których zawodnik może odnieść
sukces• Unikanie porównańzawodników• Wspieranie słowem i gestem• Pozytywne używanie przyczyn zewnętrznych• Odniesienia do rzeczywistości• Unikanie przyczyn wewnętrznych, stałych w tłumaczeniu
porażki o parametrach fizjologicznych
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
literatura
• Gracz, Sankowski (2000) Psychologia sportu,Wyd. AWF Poznań, rozdz. 14
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
2008-01-15
11
Teoretyczne podstawypsychologii sportu
Dariusz [email protected]
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Talent, zdolności i uzdolnienia wsporcie
Talent, zdolności, uzdolnienia• Talent – wewnętrzny „dar”• Zdolności – łatwośćprzyswajania nowych
umiejętności• Uzdolnienia – wszelkie właściwości
jednostki, które będąsprzyjaćefektywnemuuczeniu sięw określonej dziedzinie
• Uzdolnienia sportowe – zespółwłaściwościindywidualnych o podłożumorfologicznym, motorycznym, fizjologicznym ipsychicznym istotnie sprzyjający efektywnościtreningu
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Talent
• Uwarunkowany biologicznie
vs
• Związany z wpływami czynników środowiskowych
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Właściwości talentu (Howe 1998)
• W dużej części ma podłoże genetyczne• Oznaki mogąsiępojawićwe wczesnych
stadiach rozwoju• Wczesne oznaki mogąbyćpodstawądo
przewidywania przyszłych osiągnięć• Utalentowana jest mniejszośćpopulacji• Talent jest związany z konkretnąsferą
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Modele wykrywania utalentowanychsportowców (krótka historia)
• Model Bar-Or’a (1975)1. ocena morfologicznych, fizjologicznych, psychologicznych
i wynikowych zmiennych2. szacowanie wieku biologicznego na podstawie tych
zmiennych3. badanie reakcji treningowych4. ocena historii sportu w rodzinie5. użycie modelu analizy regresji do przewidywania
przyszłego wykonania• Brak wykorzystania tego modelu w badaniach
podłużnych
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Modele wykrywania utalentowanychsportowców (krótka historia)
• Model Gimbel’a (1976):– zmienne psychologiczne i morfologiczne– „wytrenowalność”– motywacja
• Podziałtalentu:– czynniki genetyczne– środowisko
• Mistrzostwo sportowe osiągane w 18-20 r.ż,lata treningu – 8-10 lat
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
2008-01-15
12
Modele wykrywania utalentowanychsportowców (krótka historia)
• „fałszywe wskazania” – utalentowanisportowcy, którzy nie odnieśli nigdy sukcesu– testy użyte do analizy nie były wystarczająco
rzetelne i trafne– trudności w przewidywaniu wyniku, ponieważ
wiek biologiczny różni sięu dzieci– pomijanie zmiennych psychologicznych w
modelach wyjaśniających przyszłe zachowanie
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Modele wykrywania utalentowanychsportowców (krótka historia)
• Model Geron’a (1978)– ustalenie „profilu mistrza” w poszczególnych dyscyplinach
sportu (sportogramy)– identyfikacja w badaniach podłużnych zmiennych
związanych z wynikiem oraz związanych z dziedziczeniem– identyfikacja okresów rozwojowych, w których wpływ
czynników genetycznych jest najwyższy• „Profil mistrza” nie wystarczający do przewidywania
talentu• Istniej różnica w cechach niezbędnych aby zostać
mistrzem a cechami mistrza
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Modele wykrywania utalentowanychsportowców (krótka historia)
• Model Harre’a (1982):– jedynie poprzez trening możliwa jest ocena czy
dziecko ma szanse odnieśćsukces– udziałw treningu jak największej liczby dzieci– podejście darwinowskie
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Wątpliwości• Talent (wrodzony i nabyty) nie jest w stanie
wytłumaczyćprzyszłego poziomu wykonania– podłoże genetyczne– duża liczba czynników środowiskowych– interakcja– brak narzędzi– deficyty mogąbyćkompensowane innymi cechami
(Bartmus 1987)• „ten to ma talent” – obserwacje trenerów
(Thomas, Thomas 1999)SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Współczesne spojrzenie na talent• Bloom (1995) – 120 utalentowanych
sportowców, muzyków, artystów, naukowców– sam wewnętrzny dar nie wystarcza– potrzebny jest długotrwały proces
zachęcania, ośmielania, trenowania oraz pielęgnowaniaumiejętności
– Trzy stadia:• stadium inicjacji (zaangażowanie w zabawęi przyjemność), trenerzy
mało zaawansowani technicznie, oferująwsparcie• stadium rozwoju – „zahaczenie” sięw dyscyplinę
sportu, zaawansowanie techniczne trenera, większy czas treningu• stadium perfekcji – „obsesja” na punkcie uprawianej
dyscypliny, nauka unikalnych umiejętności, mniejszy wpływrodziców
– Najważniejsze jest długoterminowe zaangażowanieSWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Współczesne spojrzenie na talent• Fazy uczestnictwa w sporcie (Côté 1999) – 15
o.b– próbowanie (sampling)– specjalizacja sportowa (specializing)– zaangażowanie (investment)– rekreacyjne uczestnictwo
• Przyjemnośćoraz rozwój umiejętnościnajważniejsze w utrzymaniu dzieci w sporcie
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
2008-01-15
13
Współczesne spojrzenie na talent• Idea jakościowego treningu Ericsson’a (1993)• Podobny trening >>> różnice w wyniku• Jakościowy trening (deliberate training):
– konkretne zadania– odpowiednia trudnośćzadania– informacje zwrotne– możliwośćpowtórzeń– korygowanie błędów
• Motywacja pochodzi z:– dostrzegania poprawy w wykonywaniu czynności– pokonywania przeszkód
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Współczesne spojrzenie na talent• Wyuczona pracowitość– równowaga pomiędzy
treningiem a odpoczynkiem• mistrzowie poświęcająwięcej godzin na trening
oraz rozpoczynajągo we wcześniejszym okresieniżamatorzy
• Reguła 10– nie ważne ile zajmuje trening– ważne co i jak jest trenowane
• Najlepsi trenerzy zapewniająoptymalnewarunki do podnoszenia umiejętności
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Psychologiczna charakterystyka uzdolnionychzawodników
• Orlick, Partigton (1988) – 235 olimpijczyków– zaangażowanie– trening zorientowany na jakość– częste używanie wyobrażeń– formułowanie celów– symulowanie zawodów
• Mahoney i. in. (1987) – 713 zawodników– koncentracja– pewnośćsiebie– przygotowanie mentalne– motywacja– efektywne zarządzanie stresem
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Psychologiczna charakterystyka uzdolnionychzawodników
• Grove, Hanrahan (1988) – 39hokeistów, rangowanie umiejętności:koncentracja, kontrola emocji, pewnośćsiebie, kontrola pobudzenia, używaniewyobrażeń, planowanie i analiza
• Wyniki zawodników: najlepsi oceniali najwyżej:kontrolępobudzenia i koncentrację, najniżej:wyobrażenia i pewnośćsiebie
• Wyniki oceny trenerów: odwrotnie
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Literatura
• Gracz, Sankowski (2000) rozdz. 6. Procesuczenia sięw działalności sportowej
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Teoretyczne podstawypsychologii sportu
Dariusz [email protected]
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Proces uczenia sięumiejętnościmotorycznych w sporcie
2008-01-15
14
Proces uczenia sięczynności ruchowych• Zestaw procesów wewnętrznych, związany zćwiczeniem i doświadczeniem, prowadzący do wmiaręstałych zmian w umiejętnościachodnoszących siędo działania
• Faza poznawcza
• Faza asocjacyjna
• Faza autonomiczna
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Faza poznawcza– Zrozumienie jak czynnośćjest wykonywana– Demonstrowanie wykonania– Duża ilośćbłędów– Feedback– Świadoma kontrola– Dominuje kanałwzrokowy– Od kogo sięuczyć?– Stosunkowo krótkotrwała faza
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Faza asocjacyjna– Stosunkowo długa faza– Celem jest właściwe i konsekwentne wykonywanie
czynności– Feedback– Mniejświadomej uwagi przeznaczanej jest ruch
fizyczny– Dominuje kanałczuciowy– Skanowanie środowiska– Eliminowanie błędów
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Faza autonomiczna– Perfekcyjne wykonanie czynności– Automatyzm wykonania– Utrzymanie wysokiego poziomu wykonania– Reguła 10
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Nauka umiejętności• Trening zblokowany VS Trening losowy
– TZ umożliwia lepsze nabywanie umiejętnościale– TL jest lepszy w długiej perspektywie czasowej z
powodu transferu umiejętności w nowych sytuacjach(contextual interference, Magill, Hall, 1990)• W TL warunki nabywania umiejętności sątrudniejsze• Zawodnik używa bardziej skomplikowanych strategii do
zapamiętania umiejętności, albo• Generuje więcej możliwych rozwiązańwykonania czynności
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Nauka umiejętności• Stałe warunki vs zmienne warunki treningu
– SWT sprzyjająnabywaniu fundamentów wykonaniaczynności
– ZWT symulujązmiennośćwarunków rywalizacjisportowej
– ZWT uczązawodnika związku pomiędzy warunkamiśrodowiska, poleceniami do mięśni zawodnika iwynikiem działania
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
2008-01-15
15
Nauka umiejętności• Trening całościowy vs trening dzielony
– TC polega na uczeniu sięwykonania czynności od razuw całości
– TD polega na uczeniu sięposzczególnych składowychczynności oddzielnie
– Trening dzielony progresyjny– TC sprzyja uczeniu siępłynności wykonania czynności
złożonej z wielu elementów– TD stosowany przy nauczaniu skomplikowanych i
złożonych czynności
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Informacje zwrotne w procesie uczenia się
• Wewnętrzne informacje zwrotne• Zewnętrzne informacje zwrotne• Funkcje
– Motywująca– Wzmacniająca– Informująca i korygująca błędy
• Zasada kanapki–wzmocnienie pozytywne–KISS (Keep It Short and Simple)–Nagroda i zachęta
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Teoretyczne podstawypsychologii sportu
Dariusz [email protected]
Agresja w sporcie
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Agresja• Zachowanie, które podejmowane jest z intencją
wyrządzenia krzywdy drugiej osobie (Jarvis 2003)• Rodzaje agresji
– instrumentalna – służy osiągnięciu określonego celusportowego
– wroga – ma na celu wyrządzenie krzywdy– Dopuszczalna – niedopuszczalna
• Asertywność– zachowania agresywne niewyrządzające nikomu krzywdy
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Wybrane teorie agresji• Teoria instynktów – Lorentz (1977) –• Koncepcje psychoanalityczne – Freud (1975)• Koncepcje neopsychoanalityczne (Fromm, 2000) –
agresja obronna, patologiczna• Teoria społecznego uczenia się– Bandura, Walters
(1965, 1968)• Hipoteza frustracji – agresji – Dollard i wsp.
(1939) –– Berkowitz (1993) – frustracja >> złość>> agresja
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Czynniki wpływające na poziom agresji
• Temperatura – pozytywnie• Prawdopodobieństwo odwetu – negatywnie• Różnica punktów (przegrana) – pozytywnie• Pozycja w lidze – negatywnie• Wrogośćkibiców – pozytywnie• Agresja przeciwników - pozytywnie
2008-01-15
16
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Agresja a sport• Ćwiczenia fizyczne – redukcja• Sporty walki – ujemny związek pomiędzy agresjąa
poziomem sportowym (Nosanchuk 1981)• Judo – brak różnic w poziomie agresji między
medalistkami a nie medalistkami (Supiński 2000)• Sportowcy i niesportowcy – brak różnic (Kmiecik
1999)
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Agresja a płećzawodników• Mężczyźni demonstrująwięcej agresywnych
zachowań(sportowcy i niesportowcy) –Widmeyer i wsp. (2002)
• Mężczyźni czująwiększąfrustracjępodczaszawodów, co prowadzi do większej złości i chęcidoprowadzenia rywala do kontuzji
• Kobiety „starająsiębardziej” w odpowiedzi nafrustrację
• Mężczyźni traktujązachowania agresywne jakobardziej akceptowalne społecznie
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Agresja a płećzawodników• Kobiety także uważają, że agresja jest
odpowiednim zachowaniem ale:– Tylko wtedy gdy jest uzasadniona– Nie jest wroga– Nie prowadzi do kontuzji przeciwnika
• W przeciwieństwie do zawodników niewyrządziłyby krzywdy przeciwnikowi na polecenietrenera (Anshel 2003)
SWPS - Semestr zimowy 2007/2008
Sposoby redukowania agresji
• Karanie• Katharsis• Modelowanie ról społecznych• Zawieranie kontraktów• Grupy radzenie sobie ze złością
Zaangażowanie w sport
Dariusz ParzelskiAndrzej Nowak
Szkoła Wyższa Psychologii SpołecznejWydziałPsychologii UW
Obszar tematyczny
• Sport - dyscypliny olimpijskie
• Uprawianie sportu na poziomie profesjonalnymjest niezwykle wymagające dla zawodnika
• Aktywnośćsportowa dostarcza wielu gratyfikacji
• Sport staje sięstylem życia jednostki
2008-01-15
17
Zaangażowanie w sport
• O sukcesie lub porażce w sporcie decyduje układczynników tworzących pewien system
• Jego podstawęstanowi to, że coraz większa gamapotrzeb jednostki zaspokajana jest przezuprawianie sportu
• Układ ten decyduje o typie zaangażowaniazawodnika w sport
Mechanizm zaangażowania w sport
• Hipoteza zamrożonego przypadku (Gell Mann1996)
• Samoregulacja (Carver i Scheier, 1998)
Kontinuum zaangażowania w sport(Lesyk, 1998)
• Incydentalne uczestnictwo
• Rekreacja
• Wynikowa rekreacja
• Zaangażowanie w sport
• Zawodowstwo
Kontekst teoretyczny - teoria dynamicznejpsychologii społecznej
• Układ dynamiczny jest zestawem wzajemnie powiązanychelementów podlegającym zmianie
• Układ dynamiczny dąży do pewnej stałości interakcjipomiędzy elementami tworzącymi go
• Punkty w przestrzeni, w kierunku których ewoluujesystem nazywane sąatraktorami
Stabilne punkty równowagi właściwości
• Układ dynamiczny pojawia sięnajczęściej wpobliżu punktu równowagi
• Układ wytrącony z równowagi ma tendencjępowrotu do stanu równowagi
• W pobliżu punktu równowagi układ wykazujemniejsze przyśpieszenie
• W przypadku wpadnięcia w basenprzyciągania innego punktu równowagisystemu, układ dynamiczny dąży do innegostanu równowagi
Zaangażowanie typu ProfesjonalizmZaangażowanie typu Profesjonalizm
•Sport jest głównym, często jedynym, obszaremzaspokajania potrzeb jednostki
•Życie jednostki podporządkowane rygorowitreningowemu i startowemu
•Jeśli jakaśrzecz sięnie mieści w sporcie, zostajeporzucona przez jednostkę
•Sport lub nie sport (bez etapów pośrednich)
•Bardzo wysoka regularnośći intensywnośćtreningów
2008-01-15
18
Zaangażowanie typu AmatorstwoZaangażowanie typu Amatorstwo
•Uprawianie sportu dla przyjemności
•Jedno z wielu źródełzaspokajania potrzeb
•Sport jest uzupełnieniem innych dziedzin życia
•„Ile czasu mogępoświęcićna sport?”
•„Bezbolesne” rozstanie ze sportem w sytuacji brakuczasu
•Niska regularnośći intensywnośćtreningów
Zaangażowanie typu ZapałZaangażowanie typu Zapał
•Jeden z kilku ważnych obszarów życia jednostki
•Jeden z kilku obszarów zaspokajania potrzebjednostki
•W przypadku znalezienia lepszego źródłazaspokojenia potrzeb jednostki następujeporzucenie sportu na korzyśćinnej aktywności
•Okresowa wysoka systematyczności i regularnośćtreningów
Zaangażowanie ProfesjonalneZaangażowanie Profesjonalneamatorstwoamatorstwo
•Jedna z dwóch ważnych dziedzin życia jednostki
•Jedno z dwóch źródełzaspokajania potrzeb jednostki
•Naprzemienne poświęcenie dla każdego z tychobszarów
•Poczucie winy, jeśli jednostka nie zajmuje sięjednąztych dwóch dziedzin
•Im dłużej trwa poświęcenie dla jednej dziedziny, tymwiększa chęćpowrócenia do konkurencyjnegoobszaru
Pytania badawcze1. Czy typy zaangażowania w sport sązwiązane z
osiąganym poziomem sportowym?
2. Jakie czynniki związane sąz odnoszeniemwysokich wyników w sporcie?
106
Materiały badawcze• Nagranie wypowiedzi:
1. Opowiedz jak wygląda twój typowy dzień?2. Co zyskujesz, a co tracisz w związku z tym, że
zajmujesz sięsportem?
• Zadanie myszy – pytanie pierwsze• Kwestionariusz Zaangażowania w Sport
(alfa Cronbacha = 0,767)– Na treningi przychodzępunktualnie– Uprawianie sportu ogranicza mnie czasowo– Potrafięprzyjśćna trening w święta
107
Materiały badawcze• Ankieta OsiągnięćSportowych
(alfa Cronbacha = 0,876)– Należędo Kadry Narodowej– Zdobyłem/łam medal Mistrzostw Polski– Ustanowiłem/łam rekord międzynarodowy
• Kwestionariusz NEO-FFI• Obraz potrzeb zawodników – analiza treści przez
sędziów kompetentnych – pytanie drugietypologia Murray’atypologia Maslowawłasna
108
2008-01-15
19
Zmienne
• Typ zaangażowania w sport
• Poziom zaangażowania w sport
• Potrzeby zawodników (zaspokajane
i niezaspokajane w sporcie)
• Cechy osobowości
• Poziom osiągnięćsportowych
• Średnia ilośćtreningów w tygodniu109
Osoby badane• N= 67• Dyscypliny: judo, szermierka, pływanie,
koszykówka, siatkówka,• Wiek
Średnia:20 lat (Sd=3,2)Min:16 latMax 32 lata
• Pleć: kobiety - 40%; mężczyźni – 60%• Rodzaj dyscypliny: indywidualna – 84% zespołowa – 16%• Ilośćtreningów w tygodniu: mediana=5
(2-13)
Wyniki – liczebności typówzaangażowania w sport
111
Typ dynamiki zaangażowania Liczebność(N=67)
profesjonalizm 10 (14,9%)
zapał 16 (23,9%)
profesjonalneamatorstwo
28 (41,8%)
amatorstwo 10 (14,9%)
nieokreślony 3 (4,5%)
Zaangażowanie typu Profesjonalizm
Dystans wzadaniu myszy
0
5
10
15
20
25
30
35
1 23 45 67 89 111 133155 177199 221 243265 287309 331 353375 397 419441 463 485507
Czas
Zaangażowanie typu Profesjonalizm Zaangażowanie typu Amatorstwo
Dystans wzadaniu myszy
0
50
100
150
200
250
300
350
400
450
1 34 67 100 133 166199 232265 298331 364 397 430463 496529 562 595628 661694 727
Czas
2008-01-15
20
Zaangażowanie typu Amatorstwo Zaangażowanie typu Zapał
Dystans wzadaniu myszy
0
100
200
300
400
500
600
700
800
1 38 75 112149 186223 260297 334371 408445 482 519556 593630 667704 741 778815 852889
Czas
Zaangażowanie typu Zapał Zaangażowanie typu Profesjonalneamatorstwo
Dystans wzadaniu myszy
0
100
200
300
400
500
600
700
800
900
1 38 75 112149 186223260 297334 371408445 482519556 593630667 704741 778815 852889
Czas
Zaangażowanie Profesjonalne amatorstwo
ZmienneZmienne Suma ankietySuma ankiety
KZWSKZWS r=,32 p=,008r=,32 p=,008
Średni dystansŚredni dystans r=r=--,44 p<,001,44 p<,001
IlośćtreningówIlośćtreningów r=,74 p<,001r=,74 p<,001
NeurotyzmNeurotyzm r=,22 p=,008r=,22 p=,008
OtwartośćOtwartość r=r=--,30 p=,014,30 p=,014
EkstrawersjaEkstrawersja r=r=--,30 p=,014,30 p=,014
WynikiWyniki -- korelacjekorelacje
Czas spoczynkuCzas spoczynku r=,22 p=,078r=,22 p=,078
2008-01-15
21
Wyniki – związek typów zaangażowaniaz poziomem sportowym
Profesjonalizm Zapał Profesjonalneamatorstwo
Amatorstwo
11,0
5,84,6
2,5
Wynik Punktowy AOS (Zadanie myszy)
Wyniki – model regresji wielokrotnej
Zmienne Beta T Istotność
średnia ilośćtreningów 0,44 4,58 p < 0,01
typ zaangażowania „profesjonalizm” (Zadaniemyszy) 0,36 4,39 p < 0,01
potrzeba poznawaniaświata – zaspokojona 0,18 2,05 p < 0,05
potrzeba wolności – brak zaspokojenia 0,16 2,14 p < 0,05
• Zmienna wyjaśniana – poziom sportowy (AOS)• F(1, 64) = 32,03, p < 0,01• R2 = 0,65
122
Asertywnośćjako narzędzierozwoju pewności siebie uzawodnika
Jak pomagaćzawodnikowi kształtowaćasertywny monolog wewnętrzny
Przygotował: mgr. Filip Faliszewski
Pewnośćsiebie …
Co to jest pewnośćsiebie
Pewnośćsiebie – toogólne, pozytywne, oparte narealistycznej ocenie własnychmożliwości poczucie własnejwartości
Intrapersonalna pewnośćsiebie- Sposób myślenia na swój temat – asertywny
monolog wewnętrzny
- Sposób traktowania swoich sukcesów i porażek –optymizm
- Autoregulacja – umiejętności związane zrozpoznawaniem i regulacjąnapięcia i pobudzenia –inteligencja emocjonalna
2008-01-15
22
Interpersonalna pewnośćsiebie
- Umiejętnośćproszenia – odmawiania
- Asertywne reagowanie na krytykę
- Szczere wyrażanie uczuć
- Konfrontacja opinii
Co ważne …
Te dwa obszary: intra iinterpersonalnej pewnościsiebie, nie sąod siebieniezależne i wzajemnie nasiebie wpływają.
Asertywność…
Co to jest asertywność
Zachowanie asertywne – wyrażanieuczuć, postaw,życzeń, opinii, praw danejosoby w sposób bezpośredni, stanowczyi uczciwy, a jednocześnie respektującyuczucia, postawy, życzenia, opinie i prawadrugiej osoby.
4 POSTAWY LUDZKIE
AGRESJA – Ja ok. – Ty nie ok.
ULEGŁOŚĆ– Ja nie ok. – Ty ok.
MANIPULACJA – Ja nie ok. – Ty nie ok.
ASERTYWNOŚĆ– JA OK. – TY OK.
Analiza transakcyjna
Każdy z nas ma w sobie cośz dziecka, cośz rodzica i cośz dorosłego:
Dziecko – chcę
Rodzic – muszę, powinienem
Dorosły – decydujęsię
2008-01-15
23
Asertywny monologwewnętrzny …
Co to jest monolog wewnętrzny
- wewnętrzna rozmowa człowieka z samym sobą
- komentarze
- wspomnienia
- analizy
- pytania
Jak działa monolog wewnętrzny- odzwierciedla sposób, w jaki traktujemy samych siebie:
wyrozumiałość– stawianie wymagań akceptacja – kwestionowanie zaufanie, wiara – nieufność koncentracja na zaletach – koncentracja na wadach koncentracja na klęskach – koncentracja na sukcesach dodawanie otuchy – odbieranie nadziei
- rzadko go sobie uświadamiamy i na niego wpływamy
- on oddziałuje na nas, samospełniające sięproroctwo
- zależy od tego, co człowiek akurat robi, ale duża częśćzdańpojawia sięstale
- może dodawaćmocy, wiary, sprzyjaćrozwojowi i realizacji siebie, może teżhamowaćrozwój, blokować
Negatywne myśliW czasie trwania sytuacji:
1) negatywne zdania o sobie- Jestem … beznadziejny.
2) przywoływanie ograniczających norm- Muszę…- Powinienem…- Nie mogę…- Nie wolno mi…
3) stawianie sobie wygórowanych warunków, pod jakimi cośzrobię- Zrobięto, jeżeli…
4) katastrofizowanie- Jeżeli to zrobięto na pewno…
Negatywne myśli
Po zakończeniu sytuacji:
1) Samokaranie
- Zawsze muszęcośspieprzyć.
- Jestem do niczego.
Pozytywne myśli
Sąone swego rodzaju autoafirmacjami, jednakbazującymi na realnych podstawach. Zamianazdańnegatywnych na pozytywne w monologu
wewnętrznym wymaga świadomej decyzji ipracy osoby. Zdania pozytywne sąszczere i
zindywidualizowane.
2008-01-15
24
Jak tworzyćpozytywne myślia) można je tworzyćpoprzez odwołanie siędo pozytywnych doświadczeń
- Szereg rzeczy mi w życiu wyszło.
b) odwołanie siędo swoich praw jako jednostki ludzkiej
- Mam prawo do przeżywania gniewu
c) odwołanie siędo własności swojej osoby, jako jednostki ludzkiej
- Jestem w porządku.
d) sformułowanie określonych, osobistych wartości
- Bycie sobą, jest dla mnie czymśbardzo ważnym.
e) zamiana przymiotnika
- skąpy – oszczędny
PrzykładJestem beznadziejnym zawodnikiem.
1) Wczoraj na treningu 80 % zadańwykonałem poprawnie. (pozytywnedoświadczenia)
2) Mam prawo popełniaćbłędy . (prawa)
3) Jestem w porządku, także wtedy, kiedy popełniam błędy. (własności)
4) Ważne jest dla mnie to, żeby doskonalićtechnikę. (wartości)
5) Ciągle sięuczęi rozwijam. (pozytywna zamiana)
Asertywny trener …
KORZYŚCI Z ASERTYWNEGO TRAKTOWANIAZAWODNIKA
Asertywnośćw kontakcie z zawodnikiem:
wzmacnia jego dorosłą, decyzyjnączęść
buduje partnerską, opartąna wzajemnym szacunku relacjętrener –zawodnik
zawodnik staje siębardziej świadomy swojego udziału w procesietreningowym
zawodnik staje siębardziej skłonny do brania odpowiedzialności za procestreningowy
TERYTORIUM PSYCHOLOGICZNEKażdy z nas ma swoje terytorium psychologiczne do którego
należą:
jego ciało i strefa wokół, w naszej kulturze jest to około 50 cmz przodu i 30 z tyłu
uczucia myśli poglądy przekonania postawy opinie
Informacja zwrotna jako narzędzie wpływuna zawodnika
Informacja zwrotna to:- nasza reakcja na drugąosobę, na to, co
ona robi, mówi
Informacja zwrotna to nie:- etykieta, ocena, interpretacja
2008-01-15
25
Informacja zwrotna w praktyceKomunikaty typu TY
Ty jesteś…
- ocena, etykieta, uogólnienie- może budzićopór, złość, agresjęosoby, która taki komunikat pod swoim
adresem słyszy
Komunikaty typu JA
Kiedy Ty … (robisz, mówisz – fakty, rzeczywistośćzewnętrzna, to cosłyszę, to co widzę), to Ja … (czuję, mam wrażenie – rzeczywistośćwewnętrzna)
- konkretny- rzeczowy- nieoceniający
Negatywna informacja zwrotna -krytyka
Konstruktywna krytyka – ma na celu rozwiązanie problemu, a nie udowodnieniewiny czy ukaranie
F – faktyU – ustosunkowanieO – oczekiwaniek – konkretk – kontrakt
Przykład:
(F) Spóźniłeśsięna trening jużtrzeci raz w tym tygodniu, (U) nie podoba mi sięto, (O)oczekuję, że od najbliższego treningu (k) będziesz na macie przebrany w judogęo
18.30. (k)Czy możemy siętak umówić?
Pozytywna informacja zwrotna -pochwała
Konstruktywna pochwała – jest najdoskonalszym psychologicznymsposobem wywierania wpływu na ludzi. Ludzie majątendencjędopowtarzania zachowań, za które sąchwaleni pod warunkiem, że pochwałajest nagrodą.
F – faktyU – ustosunkowanie. – kropka
Żeby pochwała była nagrodąto:- Musi byćprawdziwa- Musi byćkonkretna- Musi byćaktualna- Nie powinna zawieraćporównańdo innych- Nie powinna zawieraćoczekiwań- Dotyczyćdziałania, a nie wyniku
Pozytywna informacja zwrotna –przykład
Bardzo mi siępodobało (U)jak wybierałeśw tymmeczu momenty do ataku(F).
KONIEC
I tym samym dotarliśmy dokońca, bardzo mi siępodobało, jak mniesłuchaliście … dziękuję