PTCT 3 Cac Phuong Phap Hien Vi

Embed Size (px)

Citation preview

  • 7/22/2019 PTCT 3 Cac Phuong Phap Hien Vi

    1/74

    HANOI UNIVERSITY OF TECHNOLOGY

    INTERNATIONAL TRAINING INSTITUTE FOR MATERIALS SCIENCE

    CCC PHC PH

    PHN TPHN T

    TRONG KHOA HTRONG KHOA H

    NG PHNG PH

    CH CCH CU TRU TR

    P VP VT LT L

    C VC VT RT R

    C VC VT LIT LI

    NN

    UU

    Dr. NGUYEN ANH TUAN

    HANOI-2007

  • 7/22/2019 PTCT 3 Cac Phuong Phap Hien Vi

    2/74

    NI DUNG BI GING

    CHNG 1: CU TRC CA VT RN

    1.1. Cu trc nguyn t.1.2. Cht rn v cc lin kt trong cht rn.

    1.3. Cu trc tinh th ca cht rn - Mng tinh th v i xng tinh th.

    1.4. Cu trc vt rn v nh hnh.

    CHNG 2: CC PHNG PHP NHIU X

    2.1. Cs ca nhiu x - L thuyt tng qut.

    2.2. Nhiu x tia X (XRD).

    2.3. Nhiu xin t (ED).

    2.4. Nhiu xntron (ND).

    CHNG 3: CC PHNG PHP HIN VI

    3.1. Mu - Hin vi quang hc (OM).3.2. Hin vi in t truyn qua (TEM).

    3.3. Hin vi in t qut (SEM).

    3.4. Cc loi hin vi khc (hin vi laze ng tiu, hin vi tia X, hin vintron,....).

    NATuan-ITIMS-200

  • 7/22/2019 PTCT 3 Cac Phuong Phap Hien Vi

    3/74

    CHNG 3: CC PHNG PHP HIN VI

    3.1. Mu - Hin vi quang hc (OM)

    3.2. Hin vi in t truyn qua (TEM)

    3.3. Hin vi in t qut (SEM)

    3.4. Cc loi hin vi khc

    NATuan-ITIMS-200

  • 7/22/2019 PTCT 3 Cac Phuong Phap Hien Vi

    4/74

    Cch y hng nghn nm, con ngi tm cch truyn t nhng iuquan st thy trong t nhin bng cch s dng hnh nh - v li.

    Lascaux Cave in Southern France 15,000 years B.C.E.

    CHNG 3: CC PHNG PHP HIN VI

    NATuan-ITIMS-200

    3.1. Mu - Hin vi quang hc (OM)

    - Slc lch s

  • 7/22/2019 PTCT 3 Cac Phuong Phap Hien Vi

    5/74

    CHNG 3: CC PHNG PHP HIN VI

    Nm 1646: Bung ghi nh di ng

    (Portable Camera Obscura) ra i(khng r tc gi).

    NATuan-ITIMS-200

    Nm 1544: Hnh nh u tin v

    camera (Camera Obscura)c cng b (khng r tc gi).

    Bung chp nh n gin chgm 1 l nh nhng tia nng

    mt tri c th chiu vo v tonh trn bc tng pha idin.

    Camerany c xy dng

    nhm mc ch g (?) cha cr: nghin cu thin vn, lmng h, lch hay nghin cuquang hnh hc (vt l).

  • 7/22/2019 PTCT 3 Cac Phuong Phap Hien Vi

    6/74

    CHNG 3: CC PHNG PHP HIN VI

    Nm 1665, Robert Hooke (1635 -1703) xut bn

    quyn sch nhan Micrographia, trong c

    nhiu bc tranh m t li nhng quan st bng

    knh hin vi (microscopic) v knh thin vn

    (telescopic). Trong s nhng bc v ny c mt s

    l nhng "nh" quan st sinh vt ln u tin.

    Hooke l ngi u tin t ra thut ng "t bo" -cell- trong sinh hc, ci m ng lin tng n khi

    t ra thut ng ny l nhng cn phng nh ca

    cc thy tu ni lin nhau nhnhng ci l

    ("cellula").

    NATuan-ITIMS-200

    "nh" hin vi u tin do Robert Hooke

    quan st c bng knh hin vi OM, chothy cu to ca l cy c dng gm cct bo ("cell").

    Hnh nh ca con b cht do Robert Hookequan st c bng knh hin vi OM t ch,ln u tin cho thy nhng chi tit trn thn

    ca n.

  • 7/22/2019 PTCT 3 Cac Phuong Phap Hien Vi

    7/74

    CHNG 3: CC PHNG PHP HIN VI

    Nm 1870:nh ni (Stereograph

    Cards) ra i (khng r tc gi).

    NATuan-ITIMS-200

    Nm 1769: Bung ghi nh kiu bn (Table

    Camera Obscura) ra i (khng r tc gi).

    nh ni (Stereograph Cards)

  • 7/22/2019 PTCT 3 Cac Phuong Phap Hien Vi

    8/74

    CHNG 3: CC PHNG PHP HIN VI

    Mt thit b chp nh nhng

    nm 1870 (Photographic

    Equipment: Stereoscope)

    NATuan-ITIMS-200

    CHNG 3 CC PHNG PHP HIN VI

  • 7/22/2019 PTCT 3 Cac Phuong Phap Hien Vi

    9/74

    CHNG 3: CC PHNG PHP HIN VI

    NATuan-ITIMS-200

    Joseph Nicephore Nipce (1765 - 1833) l ngi u tin trn th gii to ra nh

    chp (photograph) vo nm 1827. ng l ngi say m k thut quang khc

    (lithography) trong vic to nh vi s gip ca cu con trai l ha s. Vo nm

    1814con trai ng tham gia qun i v d trn nh Waterloo, nn khng tham gia

    c cng vi ng nghin cu v k thut to nh, ng t b k thut quangkhc v tm kim phng php khc thu c nh. Sn phm ca ng c t

    tn l Heliographs - bn khc bng nh sng mt tri (theo ting Greek c ngha l

    "of the sun").

    1795

    K thut lm nh

    Joseph Nicphore Nipce.View from the Window at Le Gras. 1826. Heliograph. Bc nh ra i u tin trn TG (1826)

    CHNG 3 CC PHNG PHP HIN VI

  • 7/22/2019 PTCT 3 Cac Phuong Phap Hien Vi

    10/74

    CHNG 3: CC PHNG PHP HIN VILouis Jacques Mande Daguerre 1787-1851, mt nh ho hc, ng thi l mt

    ngh sngi Php.

    Ngi to ra kiu chp hnh daguerre:Chp nh, hay "vit bng nh sng", l qutrnh m mt hnh nh c ghi li m khngcn phi v g thm vo.

    Daguerreotype.

    NATuan-ITIMS-200

    Mt bc tranh c chiu su ca buil khnh thnh n th Salomon(tranh ca L.J.M. Daguerre, 1836)

    CHNG 3 CC PHNG PHP HIN VI

  • 7/22/2019 PTCT 3 Cac Phuong Phap Hien Vi

    11/74

    CHNG 3: CC PHNG PHP HIN VI

    Bc nh u tin c lm theo kiuDaguerreotype l bc nh chp Tngthng MAbraham Lincoln (~ 1846/1847)

    NATuan-ITIMS-200

    Daguerreotype l mt kiu chp nh

    mnh dng bn c to trc tip,

    khng c gc "m bn", trong hnhnh c hin trc tip ln trn mt b

    mt bng bc c ph mt lp cc ht

    mui halogen ca bc bng cch cho

    bay hi it ln, sau c nh bng

    nhgng. V sau brom v chlor

    c thay th lm gim thi gian hin

    nh.

    Kiu chp hnh daguerre

    - Nguyn l ti to hnh nh

    CHNG 3: CC PHNG PHP HIN VI

  • 7/22/2019 PTCT 3 Cac Phuong Phap Hien Vi

    12/74

    CHNG 3: CC PHNG PHP HIN VI

    NATuan-ITIMS-200

    Bc nh mu u tin trn th gii

    CHNG 3: CC PHNG PHP HIN VI

  • 7/22/2019 PTCT 3 Cac Phuong Phap Hien Vi

    13/74

    CHNG 3: CC PHNG PHP HIN VI

    NATuan-ITIMS-200

    Nguyn l to nh trong cc dng c quang hc

    Knh hin vi:

    Vt Vt knh nh trongvt knh

    Th knh

    nhtrongthknh

    phng i ca hin vi:

    K SD/fv.kft.k

    D l kh.cch nhn tt nhtS l t s di ng knh hin vi

    D

    CHNG 3: CC PHNG PHP HIN VI

  • 7/22/2019 PTCT 3 Cac Phuong Phap Hien Vi

    14/74

    CHNG 3: CC PHNG PHP HIN VI

    NATuan-ITIMS-200

    Nguyn l to nh trong cc dng c quang hc

    Knh thin vn:Vt knh

    phng i ca knh thin vn:

    K= tg/tg fv.k/ft.k

    Th knh

    Knh thin vn Kepler

    Knh thin vn Newton(vin vng phn x)

    Th knh

    Gngcu

    lmZ

    Knh thin vn Lomonoxov

    Th knh

    Gngcu

    lm

    Z

    CHNG 3: CC PHNG PHP HIN VI

  • 7/22/2019 PTCT 3 Cac Phuong Phap Hien Vi

    15/74

    CHNG 3: CC PHNG PHP HIN VI

    3.1. Mu - Hin vi quang hc (OM)

    3.2. Hin vi in t truyn qua (TEM)

    3.3. Hin vi in t qut (SEM)

    3.4. Cc loi hin vi khc

    NATuan-ITIMS-200

    CHNG 3: CC PHNG PHP HIN VI

  • 7/22/2019 PTCT 3 Cac Phuong Phap Hien Vi

    16/74

    CHNG 3: CC PHNG PHP HIN VI

    NATuan-ITIMS-200

    Mt s mc lch snh du sra i v pht trin ca hin vi in t

    1897 Discovery of the electron by J.J. Thompson 1924 P. De Broglie: particle/wave dualism

    1927 Hans Busch: Electron beams can be focused in an inhomogeneous magnetic field.

    1931 Max Knolland Ernst Ruska built the first TEM 1938 Scanning transmission electron microscope (M. von Ardenne)

    1939 First commercial TEM by Siemens (Ruska, von Borries)

    1943 Electron energy-loss spectroscopy EELS (J. Hillier) ~1940 Basic theoretical work on electron optics and electron lenses (W. Glaser, O. Scherzer)

    1951 X-ray spectroscopy (R. Castaing)

    1956 First lattice image (J. Menter)

    1957 Multi-slice method (J. Cowley, A. Moodie)

    1964 First commercial SEM by Cambridge Instruments

    ~1970 HRTEM microscopes with a resolution better than 4

    1986 Nobel prize for E.Ruska (together with G. Binning and H. Rohrer, who developed the STM)

    CHNG 3: CC PHNG PHP HIN VI

  • 7/22/2019 PTCT 3 Cac Phuong Phap Hien Vi

    17/74

    CHNG 3: CC PHNG PHP HIN VI

    Th nghim u tin ca J.J. Thompson

    Th nghim th hai ca J.J. Thompson

    NATuan-ITIMS-200

    CHNG 3: CC PHNG PHP HIN VI

  • 7/22/2019 PTCT 3 Cac Phuong Phap Hien Vi

    18/74

    CHNG 3: CC PHNG PHP HIN VI

    Th nghim th ba ca J.J. Thompson

    NATuan-ITIMS-200

    CHNG 3: CC PHNG PHP HIN VI

  • 7/22/2019 PTCT 3 Cac Phuong Phap Hien Vi

    19/74

    CHNG 3: CC PHNG PHP HIN VI

    CC PHNG PHP HIN VIIN T

    TEM (Transmission Electron Microscopy)

    Bright Field (BF)/ Dark Field (DF)

    High-Resolution Transmission Electron Microscopy (HRTEM)

    Energy Filtered Transmission Electron Microscopy (EFTEM) Electron Diffraction (ED)

    STEM (Scanning Transmission Electron Microscopy)

    Bright Field (BF)/ Dark Field (DF) High-Angle Annular Dark Field (HAADF-STEM)

    AEM (Analytical Electron Microscopy)

    X-ray spectroscopy

    Electron Energy Loss Spectroscopy (EELS)

    Electron Spectroscopic Imaging (ESI)

    SEM (Scanning Electron Microscopy)

    Secondary Electron Imaging (SE) Back-scattered Electron Imaging (BSE)

    NATuan-ITIMS-200

    CHNG 3: CC PHNG PHP HIN VI

  • 7/22/2019 PTCT 3 Cac Phuong Phap Hien Vi

    20/74

    Transmission Electron Microscopy

    ErnstErnst RuskaRuska

    &&Max KnollMax Knoll

    19321932

    CHNG 3: CC PHNG PHP HIN VI

    NATuan-ITIMS-200

    CHNG 3: CC PHNG PHP HIN VI

  • 7/22/2019 PTCT 3 Cac Phuong Phap Hien Vi

    21/74

    Transmission Electron Microscopy

    Bill LaddBill Ladd

    19391939

    CHNG 3: CC PHNG PHP HIN VI

    NATuan-ITIMS-200

    CHNG 3: CC PHNG PHP HIN VI

  • 7/22/2019 PTCT 3 Cac Phuong Phap Hien Vi

    22/74

    EMBEMB19401940

    James Hillier - RCA

    NATuan-ITIMS-200

    Transmission Electron Microscopy

    CHNG 3: CC PHNG PHP HIN VI

  • 7/22/2019 PTCT 3 Cac Phuong Phap Hien Vi

    23/74

    Electron Sources

    Thermionic Emitters

    Field EmittersNATuan-ITIMS-200

    CHNG 3: CC PHNG PHP HIN VI

  • 7/22/2019 PTCT 3 Cac Phuong Phap Hien Vi

    24/74

    CNG THOT

    Nng lng (hoc cng) cn bt int thot hn ra khi b mt kim loi.

    Nng lng ny phn nh mc lin kt

    cht nhth no ca cc nguyn t b mt

    kim loi ( gi) cc in t ca chng.

    NATuan-ITIMS-200

    Electron Sources

    CHNG 3: CC PHNG PHP HIN VI

  • 7/22/2019 PTCT 3 Cac Phuong Phap Hien Vi

    25/74

    Ngun in t pht x nhit(Thermionic Emitters)

    S dng nhit thng cng thot ca kim loi

    hay tinh th cht rn.

    Tungsten Filament (W)

    Lanthanum Hexaboride LaB6(c nng sut pht x nhit cao hn)

    NATuan-ITIMS-200

    Electron Sources

    CHNG 3: CC PHNG PHP HIN VI

  • 7/22/2019 PTCT 3 Cac Phuong Phap Hien Vi

    26/74

    Ngun pht x bng si dy W

    (m.t. W: 3410 oC.)

    NATuan-ITIMS-200

    Electron Sources

  • 7/22/2019 PTCT 3 Cac Phuong Phap Hien Vi

    27/74

    CHNG 3: CC PHNG PHP HIN VI

  • 7/22/2019 PTCT 3 Cac Phuong Phap Hien Vi

    28/74

    Nhit c to ra tdy in tr ring,

    hoc gn trc tip vi gm, hay sdng bng/di in trt nng

    gng bng gm.

    Bng cch dng filamentcch ly

    khi dng t

    NATuan-ITIMS-200

    Electron Sources

    CHNG 3: CC PHNG PHP HIN VI

  • 7/22/2019 PTCT 3 Cac Phuong Phap Hien Vi

    29/74

    Similar in design to atungsten filament

    NATuan-ITIMS-200

    Electron Sources

    CHNG 3: CC PHNG PHP HIN VI

  • 7/22/2019 PTCT 3 Cac Phuong Phap Hien Vi

    30/74

    LaB6 Emitters

    NATuan-ITIMS-200

    CHNG 3: CC PHNG PHP HIN VI

  • 7/22/2019 PTCT 3 Cac Phuong Phap Hien Vi

    31/74

    NATuan-ITIMS-200

    Nguyn l ca sng in t pht x nhit

    in trng giatc cc in tpht x nhit

    Hnh thnhchm tia int phn k

    CHNG 3: CC PHNG PHP HIN VI

  • 7/22/2019 PTCT 3 Cac Phuong Phap Hien Vi

    32/74

    Filament Current(Heating Current) - Dngchy qua emitter (ng ra,

    dng chy qua filament, lmt b phn ca emitter).

    Beam Current- Dng cpht bi emitter.

    NATuan-ITIMS-200

    Cu to ca sng in t

    CHNG 3: CC PHNG PHP HIN VI

  • 7/22/2019 PTCT 3 Cac Phuong Phap Hien Vi

    33/74

    Si t lch tm

    Sng lch ngang

    Sng b nghing

    NATuan-ITIMS-200

    S lch trc ca sng in t

    CHNG 3: CC PHNG PHP HIN VI

  • 7/22/2019 PTCT 3 Cac Phuong Phap Hien Vi

    34/74

    Ngun in t pht xtrng

    n tinh thW c n mn to thnh mi nhn

    S pht x ca in t l do b bt ra khi nguyn tdi tc dngca in trng cao.

    NATuan-ITIMS-200

    Electron Sources

    CHNG 3: CC PHNG PHP HIN VI

  • 7/22/2019 PTCT 3 Cac Phuong Phap Hien Vi

    35/74

    Mt tip nhn pht xtrng c th

    lnh hoc c thc tr gipnhit lm tng khnng thng

    cng thot b mt, nhng cbn

    vn phi c t di mt in

    trng cao, t nht ~ 3 keV.

    NATuan-ITIMS-200

    Nguyn l ca sng in t pht xtrng

    (pht x lnh)

    CHNG 3: CC PHNG PHP HIN VI

  • 7/22/2019 PTCT 3 Cac Phuong Phap Hien Vi

    36/74

    So snh v sng in t trong SEM s dng cc kiu khc nhau.

    Ngoi ra cn phi ti vn v gi thnh v thi gian sng tng ng:

    Cost: W= $15 LaB6 = $400 F.E. = $6000

    Lifetime: 100 hr 1000 hr 5-8,000 hr.

    NATuan-ITIMS-200

    Electron Sources

    CHNG 3: CC PHNG PHP HIN VI

  • 7/22/2019 PTCT 3 Cac Phuong Phap Hien Vi

    37/74

    Vn quang hnh hc ca chm tia in t

    NATuan-ITIMS-200

    CHNG 3: CC PHNG PHP HIN VI

  • 7/22/2019 PTCT 3 Cac Phuong Phap Hien Vi

    38/74

    - i vi hin vi truyn qua TEM (Transmission Electron Microscope)

    S dng cc dng c quang hc (Optical instrument

    ) l cc thu knh t (lcc cun nam chm in) to nh.

    - i vi hin vi qut SEM (Scanning Electron Microscope)

    Khng s dng cc dng c quang hc (v th khng c cc cun dythu knh t to nh) nhng s dng quang hc ca in t(electron

    optics). Hnh thnh mi d (Probe) v dng c pht hin tn hiu.

    NATuan-ITIMS-200

    - S phn x, hay s r, un cong ca chm tia

    ri ti c gy ra khi bc sng i vo mtmi trng c mt quang hc khc nhau.

    CHNG 3: CC PHNG PHP HIN VI

  • 7/22/2019 PTCT 3 Cac Phuong Phap Hien Vi

    39/74

    - V d trong quang hc nh sng, l khi bc sng ca nh sng truynt khng kh vo mi trng thu tinh. Trong hin vi in t chc chn

    khng trong ct knh hin vi, vi mt quang (chit sut quang) bng

    1.0, trong khi chit sut ca thu tinh cao hn nhiu.

    NATuan-ITIMS-200

    - Trong quang hc ca in t, chm tia in t khng thi vo mt thuknh thng thng vi chit sut quang hc khc nhau. Thay vo ngita s dng mt lc no sao cho gy ra hiu ng tng tnhgy ra

    vi tia quang hc nh sng un cong tia. l lc tnh in hay lcin t.

    CHNG 3: CC PHNG PHP HIN VI

  • 7/22/2019 PTCT 3 Cac Phuong Phap Hien Vi

    40/74

    - Trong quang hc cin: Chit sut thay i t ngt (do chs khc

    x cng thay i t ngt) b mt, v khng thay i gia cc b mt

    ( l mi trng ng nht, nhthy tinh chng hn).

    S khc x nh sng b mt phn cch gia hai mi trng c chit

    sut khc nhau lm cho n c khnng c dng to ra nhng thu

    knh to nh. B mt thu tinh c thc ch to c cc dng khc

    nhau: li hay lm.- Trong quang hc ca in t: sthay i ci gi l chs khc x l dn

    dn. Do cc tia b un cong lin tc m khng b b gy.

    S khc x ca in t c thc thc hin bng cc trng trongkhng gian gia cc in cc c tch in, hoc cun solenoids, v cc

    trng ny c th cho rng chphn b ph hp vi l thuyt trng.

    NATuan-ITIMS-200

    CHNG 3: CC PHNG PHP HIN VI

  • 7/22/2019 PTCT 3 Cac Phuong Phap Hien Vi

    41/74

    Thu knh tnh in

    i hi phi c mi trng chn khng rt cao v sch trnh s phngcung la in qua cc tm in cc.

    NATuan-ITIMS-200

    CHNG 3: CC PHNG PHP HIN VI

  • 7/22/2019 PTCT 3 Cac Phuong Phap Hien Vi

    42/74

    Thu knh hi t

    NATuan-ITIMS-200

    Thu knh tnh in

    Thu knh phn k

    CHNG 3: CC PHNG PHP HIN VI

  • 7/22/2019 PTCT 3 Cac Phuong Phap Hien Vi

    43/74

    Khi c dng in chy qua cun dy n s to ra ttrng mnh tm ca cun dy.

    NATuan-ITIMS-200

    Thu knh in t

    CHNG 3: CC PHNG PHP HIN VI

  • 7/22/2019 PTCT 3 Cac Phuong Phap Hien Vi

    44/74

    Cc ming cc bng st c to khev t tm nhm tp trung ng sc

    t, do lm tng t lc v c tc dngun cong cc tia in t.

    NATuan-ITIMS-200

    Thu knh in t

    CHNG 3: CC PHNG PHP HIN VI

  • 7/22/2019 PTCT 3 Cac Phuong Phap Hien Vi

    45/74

    NATuan-ITIMS-200

    Thu knh in t

    S un cong cc tia in t bi t lcti khe t ca ming cc t bng st.

    CHNG 3: CC PHNG PHP HIN VINguyn l ca thu knh t: s un cong cc tia in t

  • 7/22/2019 PTCT 3 Cac Phuong Phap Hien Vi

    46/74

    NATuan-ITIMS-200

    Nguyn l ca thu knh t: s un cong cc tia in t

    Cc in t khng nm trn trc hay lch khi trc s b tcdng ca t lc B gm hai thnh phn: hng dc theo trc(BL) v hng tm trc (BR). Chc cc in ti dc theotrc mi chu tc dng ca cc lc xuyn tm cn bng ttc cc pha ca cc thu knh. Cc in t lch khi trc s

    chu tc dng ca lc hung tm khng u nhau, v gy rachuyn ng xon quanh trc quang hc.

    CHNG 3: CC PHNG PHP HIN VI

  • 7/22/2019 PTCT 3 Cac Phuong Phap Hien Vi

    47/74

    - Cc in t c thnh phn vector

    vn tc lch khi trc quang hc sthc hin chuyn ng xon c vi

    bin tng dn t ngun in t,

    t ln nht tm cun thu knh,

    v gim dn khi ra khi cun thuknh t. Tc dng nhl hi ttia

    in t b phn k pht ra t ngun

    pht.- Chiu di ttiu c xc nh l:

    f= K(V/I2)

    Trong Kl hng s do s vngdy v hnh hc ca cun thu knh

    quy nh. Vl in p gia tc, Il

    dng in qua cun thu knh (mA).

    NATuan-ITIMS-200

    CHNG 3: CC PHNG PHP HIN VI

  • 7/22/2019 PTCT 3 Cac Phuong Phap Hien Vi

    48/74

    Cng ttrng c xc nh bng s vng dy v cng dng in quacun dy thu knh. Khi cng dng bng zero, (thu knh yu v khng c ttrng) stng ng vi di hi t l v hn (tiu im v cng), trong khi cc

    thu knh c cng dng ln (cc thu knh mnh), di hi t rt ngn (tiuim gn tm knh t).

    NATuan-ITIMS-200

    CHNG 3: CC PHNG PHP HIN VI

  • 7/22/2019 PTCT 3 Cac Phuong Phap Hien Vi

    49/74

    S quang hc chm tia in t

    trong h gm cc thu knh t trong knh hin vi TEM

    Phn cbn ca TEM l a ra nhc phng i ca mu ln mnhunh quang. Bn thn nh ny lkt qu ca tng phn to bi giacc chm tia ca cc in t b tnx bi mu i vi cc in t khngb tn x.

    NATuan-ITIMS-200

    Knh t c nhim v lm cho chmtia in t ri ln mu hu nhlchm song song.

    CHNG 3: CC PHNG PHP HIN VI

  • 7/22/2019 PTCT 3 Cac Phuong Phap Hien Vi

    50/74

    Trong thc t mt TEM hin i cnhiu linh kin, thnh phn quang hc

    khc na, bao gm mt cp knh t

    (condenserI, II), cc b chnh quang

    sai (stigmators), cc cun lm lch

    (deflector coils), mt t hp cc thu

    knh trung gian (intermediate lens) v

    cp thu knh phng (projector lens), vcc loi khe hn ch chm tia

    (aperture) khc nhau: khe knh t, khe

    vt knh v khe trung gian ( thc hin

    ch nhiu x).

    NATuan-ITIMS-200

    Khi chiu chm tia in t song

    CHNG 3: CC PHNG PHP HIN VI

  • 7/22/2019 PTCT 3 Cac Phuong Phap Hien Vi

    51/74

    Khi chiu chm tia in t song

    song vo mu, mt s b tn x(n hi v khng n hi), v

    mt phn in t b tn xn hi

    nn sn c mn hnh nhng

    nhng v tr khng thch hp,gy ra tn hiu sai lch. V vy

    nhng tia ny ng gp vo vic

    lm gim cht lng ca nh (lmnh b phai mi). hn ch

    chng, ngi ta t mt ci khe

    hp (aperture) hn ch cc tiab tn x ny pha di mu,

    gi l khe vt knh (objective

    aperture).Xem hnh slide sau.

    NATuan-ITIMS-200

    CHNG 3: CC PHNG PHP HIN VI

  • 7/22/2019 PTCT 3 Cac Phuong Phap Hien Vi

    52/74

    NATuan-ITIMS-200

    Mu

    Xem hnh slide sau.

    CHNG 3: CC PHNG PHP HIN VI

  • 7/22/2019 PTCT 3 Cac Phuong Phap Hien Vi

    53/74

    C thanh g mu v apertureu c lm bng vt liu khng t tnh khng lm nhiu, gy nh hng lm mo ng sc, do lm mt khnng hay sai lch hi t ca thu knh t. Cc vt liu thng dng lng, ng thau hay bch kim.

    NATuan-ITIMS-200

    Cn g muKhe hn ch

    (Aperture),thng c nhiul vi cc ng

    knh khc nhau

    Ming cc pha trn

    Ming cc pha di

    CHNG 3: CC PHNG PHP HIN VI

  • 7/22/2019 PTCT 3 Cac Phuong Phap Hien Vi

    54/74

    - Mt nh TEMc to ra t

    cc in t khng b tn xp ln mn hnh. Cc in

    t b tn xkhng p ln

    mn hnh s to thnh vngti trn mn hnh.

    - Cc tia tn x no ti c

    mn hnh s gy ra lm m

    nht tng phn c to

    ra tng phn nh (en-

    trng) do tng quan gia

    cc tia khng b tn x v cctia b tn x.

    NATuan-ITIMS-200

    Mn hnh

    Mu

    Cc tia int b tn x

    Cc tia in t song

    song chiu vo mu

    Cctiai

    nt

    khngbt

    nx

    CHNG 3: CC PHNG PHP HIN VI

  • 7/22/2019 PTCT 3 Cac Phuong Phap Hien Vi

    55/74

    Khi khe vt knh c m nh, s hn ch hoc ngn chn c cc int b tn x, v vy lm tng tng phn nh nhng cng lm gim ng kmt na gc ca ri ( sng)i vi thu knh phng, do lm gim phn gii v sng ca nh. Ngoi ra khe hn ch cn c tc dng

    gim cc hin tng quang sai (aberration), nhcu sai (sphericalaberration) v sc sai (chromatic aberration)

    NATuan-ITIMS-200

    Cc sai hng do thu knh

    CHNG 3: CC PHNG PHP HIN VI

  • 7/22/2019 PTCT 3 Cac Phuong Phap Hien Vi

    56/74

    g

    V di hi t fca cc thu knh ph thuc vo cng ca thu knh( mnh, yu ca thu knh tdo cng ttrng quy nh), nn cc tiain t c bc sng khc nhau s b hi t nhng v tr khc nhau. Squang sai v sc (Chromatic aberration) ca mt thu knh sc biu

    hin di dng cc ng rim, hay vn (fringes) xung quanh nh do cmt vng t tiu.

    NATuan-ITIMS-200

    Vng t tiu

    Cc tia cng xa trc (cng gn mp thu knh) cng

    CHNG 3: CC PHNG PHP HIN VI

  • 7/22/2019 PTCT 3 Cac Phuong Phap Hien Vi

    57/74

    Cc tia cng xa trc (cng gn mp thu knh) cnggy ra hin tng quang sai v sc. Do vic sdng cc khe hn ch cng s gim c hintng ny, bn cnh lm tng tng phn.

    NATuan-ITIMS-200

    Trong hin vi in t s dng thu knh t,cc tia c bc sng ngn, ng vi nng

    lng cao, t mp ca thu knh t b nhhng hn, s b un cong yu hn, nnhi txa hn ( di hi t ln). (iu nyl ngc vi quang hc ca nh sng: cc

    tia c bc sng ngn (blue) b lch nhiuhn, v c di hi t ngn).

    Trng hp hin vi in t

    Trng hp hin vi quang hc

    CHNG 3: CC PHNG PHP HIN VI

    Cc sai hng do thu knhH thu knh kp

  • 7/22/2019 PTCT 3 Cac Phuong Phap Hien Vi

    58/74

    - Trong quang hc thng thngngi ta hiu chnh hin tng quang

    sai v sc bng cchtor hp cc thu

    knh hi t v phn k vi nhau. H

    nhvy c gi l thu knh kp.

    NATuan-ITIMS-200

    H thu knh kp

    LEO Gemini Lens

    - Trong hin vi in t, cc thu knhkiu kp, t hp hai loi thu knh hi

    t v phn knhtrong quang hcc thc hin bng cch ghp mtthu knh t (hi t) vi mt thu knhtnh in (phn k). Cc thu knh nh

    vy trit tiu c hin tng sc sai,nn gi l thu knh tiu sc(achro-matic lens).in hnh l thu knhLEO Gemini.

    CHNG 3: CC PHNG PHP HIN VI

    Cc sai hng do thu knh

  • 7/22/2019 PTCT 3 Cac Phuong Phap Hien Vi

    59/74

    - Tuy nhin, cch n gin nht hiu chnh hin tng sc sai l s dngcc tia n sc chiu. Vi hin vi in tiu i hi phi c in p gia

    tc cc k n nh ngun tia in t chiu l n sc (monochromatic).

    - Tuy nhin, khi in t b tn x khc nhau vi mu s gy ra hin tng thayi bc sng (thay i sc), do thay i nng lng (tn xkhng n hi),

    dn n xut hin hin tng sc sai nh nu trn.

    NATuan-ITIMS-200

    Chm tia n sc khnggy ra hin tng sc sai

    Chm tia tin sc

    Chm tia btn x v tr thnh a sc

    CHNG 3: CC PHNG PHP HIN VI

    Cc sai hng do thu knh

  • 7/22/2019 PTCT 3 Cac Phuong Phap Hien Vi

    60/74

    Mt hin tng khc lin quan n sai hng do thu knh l cc tia vi ccbc sng khc nhau khi vo v ra khi trng thu knh di cc gc khcnhau, gy ra s sai lch trn hnh nh vi tn gi l cu sai(sphericalspherical

    aberration). Ging nhsai hng v sc sai trn y, cu sai cng dn ti cctia b t tiu nhng v tr khc nhau.NATuan-ITIMS-200

    A B C

    Hnh ct vunggc vi trc quang

    CHNG 3: CC PHNG PHP HIN VI

  • 7/22/2019 PTCT 3 Cac Phuong Phap Hien Vi

    61/74

    Cu sai ng k ngoi bin ca thu

    knh, do vi mt l nh hn ch chm

    tia c s dng cng s lm gim i rt

    nhiu hin tng ny.y cng l cch

    tt nht gim hin tng cu sai.

    NATuan-ITIMS-200

    Nu cc thu knh khng

    CHNG 3: CC PHNG PHP HIN VI

  • 7/22/2019 PTCT 3 Cac Phuong Phap Hien Vi

    62/74

    g

    hon ton i xng, vt sc hi t trn nhng mt

    phng tiu khc nhau, gy ra

    hin tng lon th trn

    nh (astigmatic). Kt qu lnh b mo m, vn vo.

    NATuan-ITIMS-200

    Hin tng tri khe hn ch (aperture)cng gy nn hin tng lon th.

    - Hin tng lon th trong quang

    CHNG 3: CC PHNG PHP HIN VI

  • 7/22/2019 PTCT 3 Cac Phuong Phap Hien Vi

    63/74

    Hin tng lon th trong quang

    hc c iu chnh bng cchlm cho mt thu knh no sai

    lch tng ng hiu chnh li

    sai lch ca thu knh gy ra lonth do b mo.

    - trong hin vi in t, ngi ta

    s dng b stigmator. l mt

    ci vng (ring) nam chm in nh

    (vng dy dng dt to ra t

    trng) t xung quanh chm tiain t y v ko chm tia

    ny lm cho n c trn hon

    ho hn.

    NATuan-ITIMS-200

    CHNG 3: CC PHNG PHP HIN VI

    Chn khng cho hin vi in t

  • 7/22/2019 PTCT 3 Cac Phuong Phap Hien Vi

    64/74

    i hi cc mc chn khng khc nhau nhng tng khc nhau trong TEM:

    Gun: 10-9 Torr

    Specimen: 10-6

    TorrChamber and Camera: 10-5 TorrNATuan-ITIMS-200

    CHNG 3: CC PHNG PHP HIN VI

  • 7/22/2019 PTCT 3 Cac Phuong Phap Hien Vi

    65/74

    Hbm, van v o chn khng

    Pir= Pirani Gauge

    V = ValveODP = Oil Diffusion Pump

    Pen = Penning Gauge

    Igp = Ion Getter PumpPVP = Pressure Variable Pump

    (rotary)

    NATuan-ITIMS-200

    CHNG 3: CC PHNG PHP HIN VI

    Cc hin vi in tin p

  • 7/22/2019 PTCT 3 Cac Phuong Phap Hien Vi

    66/74

    A million volt (MeV) TEM must maintain anaccelerating voltage that is stable to within 0.5volts. With this coupled with a field emission

    source one can achieve resolutions that are inthe range of 0.5

    NATuan-ITIMS-200

    trung bnh v cao

    A 3 MeV (3000 kV) TEM of Hitachi

    CHNG 3: CC PHNG PHP HIN VI

  • 7/22/2019 PTCT 3 Cac Phuong Phap Hien Vi

    67/74

    NATuan-ITIMS-200

    Operator

    Intermediate Voltage (200Intermediate Voltage (200--400 kV)400 kV)CHNG 3: CC PHNG PHP HIN VI

  • 7/22/2019 PTCT 3 Cac Phuong Phap Hien Vi

    68/74

    JEOL JEMJEOL JEM--4000FX4000FX

    Hitachi HHitachi H--9000NAR9000NARNATuan-ITIMS-200

    CHNG 3: CC PHNG PHP HIN VI

  • 7/22/2019 PTCT 3 Cac Phuong Phap Hien Vi

    69/74

    3.1. Mu - Hin vi quang hc (OM)

    3.2. Hin vi in t truyn qua (TEM)3.3. Hin vi in t qut (SEM)

    3.4. Cc loi hin vi khc

    NATuan-ITIMS-200

    CHNG 5: CC PHNG PHP PHN TCH PHThit b:

    EDXS t SEM

  • 7/22/2019 PTCT 3 Cac Phuong Phap Hien Vi

    70/74

    EDXS trong SEM

    NATuan-ITIMS-200

    Bung mu

    Hbay hi trong

    chn khng chunb mu SEM

    CHNG 5: CC PHNG PHP PHN TCH PHS cu trc bn trong

    ct knh ca SEM

  • 7/22/2019 PTCT 3 Cac Phuong Phap Hien Vi

    71/74

    NATuan-ITIMS-200

    CHNG 3: CC PHNG PHP HIN VI

  • 7/22/2019 PTCT 3 Cac Phuong Phap Hien Vi

    72/74

    3.1. Mu - Hin vi quang hc (OM)

    3.2. Hin vi in t truyn qua (TEM)3.3. Hin vi in t qut (SEM)

    3.4. Cc loi hin vi khc

    NATuan-ITIMS-200

    CHNG 3: CC PHNG PHP HIN VI1. Hin vi laser ng tiu (Confocal Microscopy)

    2. Hin vi hunh quang (Fluorescent Microscope)

  • 7/22/2019 PTCT 3 Cac Phuong Phap Hien Vi

    73/74

    q g ( )

    3. Hin vi tia X (X-ray Microscope)4. Hin vi neutron (Neutron microscope)

    NATuan-ITIMS-200

    Crystal Structure

  • 7/22/2019 PTCT 3 Cac Phuong Phap Hien Vi

    74/74

    NATuan-ITIMS-200