Punts

Punts

�

annada �3 // Glion // pretsch frs. 45.–/onn

Punts ¿¿¿¿ nr.145 ¿¿¿¿zercla- ¿¿dur¿¿¿¿¿¿¿ 6/2006¿¿¿¿¿

Tge è mes numer da telefon? Stà il nov Mister Schvaiz sin mai? Sin MAI? È quai in cac da mustgas sin mes egliers? È il H&M in tempel? Cura vegn il tren? Sun jau bella? È el

??

��

editorialda Mevina Feuerstein

DUMONDAS DA FAR SE 3

da Gianna Sonder

www.plEDARigROND.ch 4

da Martin Cantieni

cO UOSSA? USchEA ¿ O USchEA ? 5

da Mario Caviezel

pERtgE bEtg SA DUMANDAR 6

da Sandra Poltera

il MUN DA FURMiclAS 6

da Toni Caduff

SEDAMONDEl 6

dad Ursin Lutz

tUppA SchNORRA 7

dad Arno Camenisch

SMDF 8

da Marc Bundi

vERSiUN pli pREciSA DA l’EvOlUziUN 9

da Selina Niggli

bUS DA NOtg StEilA SURSElvA 10

dad Ursin Lutz

vUl iN tEc pAStg? 11

da Petra Collenberg, Laura Derungs,

Rafaela Hendry e Silvia König

pROFil DAl MAiS 12

da Martin Cantieni

DUAS RUMANtSchAS EN bREtAgNA 14

da Fadrina Hofmann

hAll OF SOUNDS 2006 15

da Carin Caduff

lAS SchibEttAS DAl MAiS 17

da Patrick Capaul

lA wg 17

da Chatrina Josty

pREN pEDA 18

da Daniela Derungs

cuntegn nr. 145

sturn? Duai jau cumenzar a far il boxen? Stoss jau star si? Stoss jau far cul tschitschapulvra? Na po negin auter far quai per mai? Stoss jau far mes pensums? Ma chatta la fortuna ? Nua duai jau ma zuppar? Duai jau fimar anc ina cigaretta? Pertge na duai ins betg dir manzegnas? Prend jau las faussas drogas u las drogas falladas? È mes pass anc valaivel? Pensa

Dumondas fan ins mintga di: “Tge uras èsi?”,

“Nua è la biblioteca?”, “Quant custa quai?”…

Per questas dumondas datti er respostas sim­

plas.

Tge èsi però cun las dumondas d’uffants?

Dumondas ch’ins na po adina respunder

uschè simpel? Tgi sa la resposta per “Pertge è

l’aua bletscha?“

Er creschids han dumondas ch’ins na po betg

respunder, ils ins acceptan quai, ils auters pro­

van da chattar respostas. Professers da fisica

per exempel studegian anc oz sch’i na fiss betg

pussaivel da fabritgar maschinas per viagiar en

il futur u en il passà, er sche quai provoche­

scha puspè diversas dumondas: Tge èsi sch’i

reussiss ad insatgi da viagiar en il passà, e là

assassinass quel ses tat sco giuven. Exista quel­

la persuna lura insumma? Co po el nascher,

sche ses tat è mort? Ma senza el na fiss ses tat

er betg mort! Quai è l’enconuschent parado­

xon dal tat.

En questa ediziun chattais vus, chars lecturs

e charas lecturas, respostas sin dumondas,

dumondas senza respostas, e forsa er respostas

che mainan a pliras dumondas.

E per tgi che n’ha betg survgnì avunda respos­

tas suenter questa ediziun: www.answers.com

güda.

Bun divertiment!

3

sturn? Duai jau cumenzar a far il boxen? Stoss jau star si? Stoss jau far cul tschitschapulvra? Na po negin auter far quai per mai? Stoss jau far mes pensums? Ma chatta la fortuna ? Nua duai jau ma zuppar? Duai jau fimar anc ina cigaretta? Pertge na duai ins betg dir manzegnas? Prend jau las faussas drogas u las drogas falladas? È mes pass anc valaivel? Pensa

dumondas... da far seda Gianna Sonder

Noua giavign’ins en bel flup u ena bela flup­

pa? An sorteida, aint igl bus, aint igl Coop u

aint igl Manor? Glistess. An mintga situaziun

ast da cumbatter per la sia simpateia. I dat ena

massa parolas, pero ena gronda part da chel­

las sbaglian la fegnameira. Ia va eneda mess

ansemen en pêr da tals vers da far se (transla­

to libramaintg: Anmachsprüche):

− Am ast ena cigaretta? Las mias èn anc

aint igl automat. (Hahaha. Alloura vo per

ellas!)

− Laschans eir tar mè a tga e far sex bura­

sculous e sainza ret ignientschas! E

siva cuschigna spaghettis per tè. − Hä?

Sbattast? − Pertge? N’ast betg gugent spa­

ghettis?

− Ia met pac, tg’ia at saptga bitschier sainza

tutgier aint igls ties lefs. [Bitsch] Ups, pers.

(I dependa naturalmaintg adegna, tgi tgi

è igl adversari. Schi fiss Miguel San Juan,

vessa navot ancunter ;­)

− Canoschast la differenza tranter sex ed ena

conversaziun? − Na. − Levans eir a tga e

ruschanar en zichel?

I dat otras parolas, tgi totgan siva igl mies gost

exact la noda:

− Stgisa. Ast gist ruschano cun mè? Na?

Alloura pudessast ossa far chegl.

− Bel d’amprender a canoscher tè! Ia sung

[nom] e te ist ... magnific/­a.

− Ia va bagn savia, tgi latg fetscha bel, aber

heeei, quant ast te alloura bavia?

− Creist an l’amour sen l’amprem’igleida u

dessa passar anc eneda?

− Hallo! Scu ast? − Super! − Ia va dumando

scu tgi te vegias e betg scu tgi te veist or!

− Sch’ia schess ossa a tè, tgi te ast en reir

marveglious, pansessast tg’ia viglia far se

tè. Te vessas raschung.

I pò funcziunar, i pò pero er eir ainten las

tgotschas. Schi te ast pero gudagnea la sia

attenziun e do en po dalla baita, ed el/ella n’è

betg anc lippo/lippada da tè, posst trer ena

proxima carta:

− Hei, ia va pers igl mies nomer da telefon.

Amprestas a mè igl ties?

− Te ist single? Ia er! Levans far ena LP?

− Scu sa saint’ins, sch’ins è igl pi bel/la pi

bela ainten chel local?

− Sch’ia vess savia, quant grev tg’igl è da

lascher liber igl ties mang, alloura n’igl

vessa mai tutgia.

Schi te ist franc/­a, tg’el/ella è madem incan­

to/incantada da tè scu te dad el/ella, fiss

uscheia ensatge adatto:

− Ast te fevra? − Na, pertge? − Perchegl tgi

te veist or caleiras (heiss).

− Tantas stiertas, ed ia sung sainza fragns.

(Angal per omens...)

E sch’el/ella sa metta sen veia a tgesa:

− N’ast betg amblido ensatge? − Tge? − Mè!

La proxim’eda tgi te igl/la veist:

− N’ast nign barbagiat (Muskelkater)? −

Pertge? − Te am ist ia/eida l’antiera notg

per testa.

Damai, ia stò anc agiuntar, tg’ia dung

nigna garanzeia segl success. A mè parigl,

tgi en reir belign e contact optic è adegna

ena bung’antschatta. Chegl tgi dat an îgl

gl’amprem agl adversari è an tot cass igl

lungatg digl corp. Ia va gist via, tgi dat

seminaris per amprender a far se ensatgi

(www.dieperfektemasche.de). Uschiglio racu­

monda igl film “Hitch − igl medi da dates”. El

è dasperas er anc fitg legher.

Schi dat tuttegna anc dumondas a mè, am

tarmetta en mail:

gianna@maennerversteherin.com.

«Canoschast la differenza tranter sex ed ena conversaziun?» − «Na.» Levans eir a tga e ruschanar en zichel?»

4 4

el a mai? Tge prendess jau cun mai sin ina insla solitaria? Daja ün oter pled per sinonim? Scha colla tacha propcha dapertuot, perche nu tach’la dadaint la tuba? Schi’d es hoz 0°C e daman dobel uschè fraid, quant fraid esa lura? Schi’s disch cha 400 milliuns stailas existan al firmamaint, schi tuots crajan. Perche ston lura tuots testar ün banc, schi’s tils disch Í

L’emprim act ha entschet la stad da l’onn

�005 insanua en ina tegia d’alp. La partiziun

d’informatica da la GiuRu ha fatg in experi­

ment che n’aveva betg main brisanza per la

Rumantschia che la stgaffiziun da la nursa

clonada Dolly (da lez temp) per l’entira uma­

nitad: Quests kindels impertinents han sim­

plamain copià il cuntegn dal disc cumpact dal

Pledari Grond en l’internet.

Igl è gea uschia che la Lia Rumantscha vule­

va gia adina vender il linguatg artificial er a

la uschènumnada basa rumantscha, aber halt

vender e betg regalar! E lasuenter èn lura

era las reacziuns da la Lia Rumantscha sta­

das, cura ch’ils giuvens rumantschs han pre­

schentà plain luschezza il prototip dal Pledari

Grond online (sa chapescha anc protegì cun

in pled­clav): La Lia Rumantscha ha smanat­

schà cun pass giuridics sche la versiun online

na svaneschia betg entaifer �4 uras, pert­

ge la GiuRu possedia nagins dretgs d’autur.

La Rumantschia mora, l’acceptanza dal

rumantsch grischun è miserabla, ma, i na sa

gea betg esser che simplamain insatgi vegnia

qua e maldovria noss dretgs d’autur dal ple­

dari, u?

Entaifer il segund act ­ e quai stat en cun­

tradicziun cun la dramaturgia da trais acts

­ èsi reussì da calmar las emoziuns senza cha­

pellinas blauas. E tenor il bun exempel da

l’economia privata han ins tratg a niz sinergias

Pledarigrond.cH

ina tragicumedia en trais acts cun HaPPY endda Martin Cantieni

ed è sa miss ensemen ­ sco partenaris eguals,

fixads entras in contract. Cun quest pass ha

ina autra furma da cumbat entschet: „Jau pro­

pon da posiziunar il logo trais pixels plinenvi u

quatter plinengiu, ed il logo da la Lia n’è betg

adattà per star en alv sin fund blau...“ – „La

suprastanza da la GiuRu ha decidì ch’ella pre­

fereschia dentant la rama blaua sura e sut...“

Er questa fasa da producziun ha pudì vegnir

terminada entaifer ils termins previs dal con­

cept elavurà, ed il terz act è vegnì introducì.

Plaun, fitg plaun, ma tuttina cun il ritmus dal

temp che enconuscha nagin perdun, suenter

�00 uras da lavur da l’informaticher giuru­

ist, è la data historica dals �� da matg �006

arrivada. En conturn dad auta muntada sim­

bolica – l’event ha gì lieu amez l’areal da la

HIGA – è vegnì preschentà dal bab patriarc e

da la mamma in pau sfinida en plaina armo­

nia in pop grond: il pledari da l’internet.

Ed jau sai uss pertgè ch’i dat anc nagin insti­

tut per la perscrutaziun da linguatgs a Cuira:

Perquai che gia in pledari online è ina chaussa

fitg, fitg cumplexa ed i vala da risguardar fitg,

fitg, fitg, fitg bler.

5

el a mai? Tge prendess jau cun mai sin ina insla solitaria? Daja ün oter pled per sinonim? Scha colla tacha propcha dapertuot, perche nu tach’la dadaint la tuba? Schi’d es hoz 0°C e daman dobel uschè fraid, quant fraid esa lura? Schi’s disch cha 400 milliuns stailas existan al firmamaint, schi tuots crajan. Perche ston lura tuots testar ün banc, schi’s tils disch

Co uossa? Uschea ¿o uschea?

La dumonda da las dumondas es, d’ingionder

deriva il segn da dumonda e perche til daja in

plüssas variantas?

L’origin dal segn “?”

Las scrittüras anticas muossan cha’l segn da

dumonda cumpara i’l grec sco tal “;”. La fuor­

ma la quala nus commembers dal occidaint

cugnuschain, deriva da la refuorma da la

scrittüra, iniziada da Carl il Grond ca. 800 ons

davo Cristus. Üna refuorma da la scrittüra es

violar l’adüs da scriver d’üna società tempo­

rala. Cun quista refuorma as laiva simplifchar

il möd da scriver ed il möd da pronunzchar.

Scha’l böt es gnü ragiunt cun quista idea pro­

gressiva es e resterà üna dumonda subjecti­

va?! Nos segn da dumonda es deriva dal pled

latin Quaestio per Dumonda. Il pled Dumonda

d’eira adüna il pled final d’üna dumonda. Cul

temp è’l gnü scurzni seguaintamaing: “Qo”. Il

grond Q es gnü scrit sur il pitschen o. Quista

cumbinaziun ha sviluppà il segn da dumonda

fin pro quel segn cha no cugnuoschain hozin­

di “?”.

Extensiun e brama passiva

In tuot las linguas latinas as posiziunescha

hozindi il segn da dumonda a la fin d’üna

frasa interrogativa. Ma i da differenzas. Il

spagnöl cugnuoscha il segn da dumonda sco

tal, ma el vain plazzà davo e davant üna frasa

interrogativa, e quai eir amo sül cheu: our da

“?” dvainta i’l spagnöl “¿”.

Dimena, il segn misterius nun es qua be per

intunar üna dumonada, dimpersè eir per

suottastrichar üna brama passiva. Brama pas­

siva? Che es quai? Fich simpel; As imaginai

il homo sportivus, til nomnaina simplamaing

„hom“, davant sia televisun dürant la Coppa

Mundiala �006! 90 min sarà’l tachà vi da sia

pultruna soncha, chi nu til lascharà fügir, eir

scha la said sarà uschè gronda. L’unica pussi­

biltà da star al lö e da na mancantar las aczi­

uns unicatas da sia squadra prediletta: dres­

sar l’aigna duonna / amia in ün möd ch’ella

piglia aint la funcziun d’üna camariera. Tilla

cumandar intuorn s­chaffischa però nor­

malmaing ün’atmosfera da tampesta. E quai

nu po’l dovrar, EL, il homo sportivus, dür­

ant sia fasa culminanta davant sia televisiun

soncha. Ergo, resta qua be la dumonda culla

brama passiva. EL ad ELLA: “Meis gnoc, am

portast üna bierina frais­cha, fa il bain?” Et

voilà, uschea as coppa duos muos­chas sün

ün schlop: ELLA ha il sentimaint ch’ella saja

irrimplazzabla ed EL ha seis pos. Che fessan

no homens be sainza quist invid interrogativ

passiv?

co uossa? uscHea ¿ o uscHea ?da Mario Caviezel

6

cha’l es güsta gnü strichà frais­ch? Es üna disketta plaina plü greiva co üna vöda? Scha nodar fa gnir majer, che fan balenas blauas fos? Vivan maridats plü lönch o tils para quai be? Cun che sveltezza as derasa la s­chürdüm? Perche nu daja ingün pavel da giats cun gust da mür? Co guardessan oura sopchas, schi’s vess la rudella dal schnuogl davo­

Sedamondel.

Sedamondel. Tgei che ti fas.

Sedamondel. Tgei che ti fas buc.

Sedamondel. Tgei che ti vul.

Sedamondel. Tgei che ti vul buc.

Sedamondel. Nua che ti vas.

Sedamondel. Danunder che ti vegnas.

Sedamondel. Tgei che ti vesas.

Sedamondel. Nua che ti miras.

Sedamondel Tgei che ti dias.

Sedamondel. Tgei che ti schesses.

Sedamondel. Co ti vesas gest ora.

Sedamondel. Tgei caultschas che ti has en.

Sedamondel. Tgei frisura che ti has.

Sedamondel. Co ti miras.

Sedamondel. Sche ti rias.

Sedamondel. Sche ti eis tresta.

Sedamondel. Tgei che va atras tiu tgau.

Sedamondel. Tgei che va atras tiu cor.

Sedamondel. Sch’ei dat sulegl tier tei.

Sedamondel. Sch’jeu sai purtar il sulegl a

ti.

Ni mo neblas. Ni insumma enzatgei.

Sedamondel. Sche ti sedamondas era.

Rispundel. Buc per mintga damonda datti ina

risposta. A memez.

Rispundel. Ins sto buc adina capir tut. A

memez.

Capeschel. Cul tgau.

Capeschel buc. Cul cor.

Daco buc? Tgei sai jeu.

sedamondeldad Ursin Lutz

Tge dessa screiver tigl tema dumondas?

L’antiera veta è ena dumonda. Dumondas èn

cò per amprender. Sch’ins na dumonda betg,

n’ins reivigl betg anavant ainten la veta.

I dat schi bleras dumondas tg’èn betg anc

raspundeidas. Scu per exaimpel: Pertge

adegna ia? Pertge sa struba igl mond?

Igls pitschens unfants fon bleras dumon­

das, perchegl tg’els vottan saveir tot. Sch’ins

dat ena rasposta ad els, ed els na tgapeschan

betg ella, alloura dumondigl adegna ana­

vant: Pertge? Ed ins prova danovamaintg da

declarar. Igls unfants sa cattan sen ena tura

tras igl nunancunaschaint e vottan tgapeir

tot. Pertge n’ischan nous betg ple talmaintg

marveglious?

Igls scolars pi vigls na riscan bler betg da

dumandar, perchegl tg’els stattan mal davant

igls conscolars. Er igls scolasts deian, tgi

nignas dumondas seian tgutgas. Pertge vain­

sa tema da formular ena dumonda, ena sim­

pla dumonda? Bleras gedas sa reiv’ins avant

schi tgutg da far ena dumonda e tgavar siva

toturela. Pero schi la pussebladad da tgapeir è

dada, pertge betg dumandar?

Ansasez ègl donn, tgi en scolar na pò betg

far ena dumonda, sainza tg’igls conscolars igl

sbaffegian. Mintga carstgang ò dumondas, sen

chellas tg’el na canoscha betg la rasposta. Nign

ò gugent sch’el vign snarragea, perchegl tg’el

ò fatg ena dumonda, tg’ins vess da saveir. Schi

en scolar fò ena dumonda agl scolast e chel igl

snarregia, è chegl zont malgist. Ad el ègl bagn

cler, tge tg’el mossa, ma igls scolars na tgape­

schan betg adegna tot sen en “clic”. Perchegl

vess igl scolast an mintga cass da rasponder,

scu tgi chegl fiss igl pi natural digl mond (tge

tg’igl è gio er).

Ossa vaia dei e lung refero da dumondas tgu­

tgas tgi n’èn betg tgutgas e da scolars e scolast

cun sias dumondas. Turnagn anavos; la veta

è ena dumonda. Tge savainsa tot dalla veta?

A nous è pertschert, tgi nous ischan naschias

ensacuras, tgi nous niron a mureir ensacuras

ed en pêr infurmaziuns occasiunalas.

Nign so, tge tgi capeta dumang u puschmang.

Ansasez savainsa navot e perchegl tedla bagn:

nigna dumonda è tgutga!

Pertge betg sa dumandar?da Sandra Poltera

il mun da furmiclasda Toni Caduff

Sco da pign, plein motivaziun

senza in ver cunfin.

Cun fatscha seriusa,

acziun gagliarda,

e spért allert.

Cun seit e fom suenter veta autentica,

sil baun sper il badugn.

Observond ils utschals a schulont,

mintgin dad els en in’autra direcziun sgulond.

Adina puspei cavar ed avisar per pura clare­

zia,

adina puspei meditar, pensar, provocar.

Destruir ils mirs da pregiudezis e stereotips,

arrivar ella tiara da cumpleina aviartadad.

Buca piarder il flad,

deponer dogmas infiltrai.

Batter la battaglia,

Ei vala la peina.

Embratschar ils plaids,

zugliar els en clarezia e precisiun.

Dumandar ruosnas el venter,

reponderar, snegar, ir d’accord.

In mun da furmiclas el grond uaul bandunau,

diversas sendas che meinan al liug desiderau.

Il vegl al niev untgescha.

La glisch el stgir sclarescha.

Levgiament.

�

cha’l es güsta gnü strichà frais­ch? Es üna disketta plaina plü greiva co üna vöda? Scha nodar fa gnir majer, che fan balenas blauas fos? Vivan maridats plü lönch o tils para quai be? Cun che sveltezza as derasa la s­chürdüm? Perche nu daja ingün pavel da giats cun gust da mür? Co guardessan oura sopchas, schi’s vess la rudella dal schnuogl davo­

la damonda da gretchen

en banca eis ei para scumandau da purtar

ils cavels aviarts. pils emploiai naturalmein.

e meglier aunc metter si cravatta ni trer en

schuba cun blusa rosa. sch’ei va per daners eis

ei schon da far pareta. l’etichetta. sch’ei va per

daners sto tut esser schuber. sto tut tarlischar.

duei dar confidonza.

e la banca a cuera silla plazza dalla posta han

ei era schubergiau ora. per che scadin sesen­

ti bein. fatg in tec modern. in tec da projeczi­

uns. in tec d’art. in tec da multimedia. in tec

da reclama decenta. in tec da progressiv. in

tec da tradiziunal. in tec dad exclusiv. in tec

schnicschnac.

duei dar confidonza.

e vul far carriera en banca eis ei da suandar.

eis ei da metter si cravatta. eis ei da far la

barba e metter si egliers da dessignaders. eis ei

da dir gie e quescher. eis ei da cumprar en el

globus. eis ei dad ir cun mercedes. eis ei da lit­

gar tgils e far bel bel. eis ei da strihar il tgaun

dil chef e dar creflis da pedigree pal. ed aunc

surengiu schar salidar la dunna e dar cun pra­

linas.

duei dar confidonza.

e per quels che han il conto che va surora dat

ei aunc enqual schenghetg da beinvegni e sin

tuPPa scHnorradad Arno Camenisch

seveser cun palmamaun e bunas dretg senies­

ter dretg e co ei mondi dil reminent cullas fat­

schentas. halt bia da far. schon da capir. bia

lavur gie gie. e dents en retscha su e sut e vi

e neu. e tochen prest e grazia fitg ed en cass

la carta da cartun surengiu cun num e tetel e

numera las �4 uras ils siat dis.

la confidonza.

e sche ti has negins daners eis ei aunc dapli

da schubergiar calzers e far si cavels cun ieli

d’olivas ch’ei daguota avon che serender

dalla porta majestetica viaden. per tuttina dar

fidonza e per che ti vegnies tuttina dad arver

ni svidar conto. cu ei va pils daners eis ei da

litgar tgils ed empermetter. ed empermet­

ter. e ludar schuba e cravatta e con bials ch’il

niev baghetg seigi e tgei misterius modern ed

ughegiau e tgei bun’idea e tgei caussas. crea­

tiv semplamein. farruct ed innovativ. e neben­

bei aunc di ch’il conto vegni beingleiti puspei

emplenius tochen sum. gie gie e naturalmein.

bein bein segir. seigi halt capitau. gie gie. na

na. in sbagl. gie clar. e ch’ei vegni. en mintga

cass. segiramein buca pli. na na. a schabegiar.

gie buca per vilentar sontgaclau. ha ha gie gie

ha ha.

conta fidonza.

e sco che ti eis ord banca eis ei da sligiar il

sughet entuorn culiez ed arver il nuv sisum

dalla camischa.

8

vart? Perche daja il sangluott? Perche es suosdar contagius? Perche daja üna data da scadenza sün magöls da gromm’ascha? Han Eskimos orbs eir chans da schlitta orbs? Perche daja aint in aviuns giaccas da nodar invezza da parasagls? Co riva ün manisunz d’ün fargun da naiv la bunura al lö da lavur? Che bada ün splerin aint il vainter sch’el es inamurà? Che

9

vart? Perche daja il sangluott? Perche es suosdar contagius? Perche daja üna data da scadenza sün magöls da gromm’ascha? Han Eskimos orbs eir chans da schlitta orbs? Perche daja aint in aviuns giaccas da nodar invezza da parasagls? Co riva ün manisunz d’ün fargun da naiv la bunura al lö da lavur? Che bada ün splerin aint il vainter sch’el es inamurà? Che

Sün terra:

A nun exista otra vita cu ün pêr peschs, ün

pêr utschels, ün pêr reptils ed ün pêr insects.

Sül Mars:

„Eau as vuless dir qualchosa, chers amihs! Her

saira es naschieu MADA. Ma cun que es eir

nat ün pitschen problem: Mada ho ün tschar­

vè bger memma pitschen. Che vulains be fer

cun el?“, dumanda il schef dals homenins

dal Mars. „Trametter sün terra, trametter sün

terra!“, sbregian ils homenins dal Mars. „Hai

precis, Mada, vo sün terra!“, cumanda il schef.

Mada piglia sia valisch ed as fo cun üna raketa

in viedi vers la terra. El svoula tres l`univers

fin ch`el riva sün terra. „Uau, cò do que ova,

bös­chs, fluors ed impustüt es que bel cho­

din“, disch Mada ed as metta suot ün grand

bös­ch. Zieva ün pêr minuts s`indrumainza`l e

crouda in ün sömmi dutsch….

Sülla Venus:

„Na, na, duonninas, glivrè a fer uschè ün casi­

no, eau as vuless dir qualchosa! Psssst, nu fè

uschè ün stress! Nus vains ün grand problem:

Nossa chera VEA, chi`d es naschida avaunt ün

pêr dis, ho ün chül bger memma gross ed ella

ho adüna la migrena! Cò vezzi be aunch`üna

soluziun: exilier sün terra!“, clama la regi­

na da las duonninas da la Venus. Vea vo illa

raketa e quella parta.

Ün pêr uras pü tard sün terra: „Uuuu, che

fradaglias cò sün quist muond, ma bellischem,

il paradis!“

Vea chamina tuot furtüneda pel muond

intuorn…

„Auuuaaa, porca miseria nu poust fer ün pô

attenziun, eau sun cò güst landervi a pruver

da durm…“, da dir a fin il pled nu riva Mada

cur ch`el vezza a Vea. Tuots duos staun lo

scu paralisos. Üngün da quels duos nun ho

il curaschi da`s mouver. Zieva ün pêr minuts

dumanda Mada: „Chi, chi, chi est alura tü?“

„Eau, eau, eau d`he nom Vea. E tü?“, respuon­

da Vea cun üna vusch tremblanta. Mada vo

ün pass inavaunt e guarda a Vea cun tuotta

attenziun. Eir Vea clappa il buonder ed obser­

va a Mada da süsom fin giòsom. „Ma che curi­

usa creatüra…“, pensa Vea. „Eau sun Mada ed

eau vegn dal Mars“, respuonda`l.

Ed uschè as fuorman bgerischmas dumandas:

„Perche hest tü uschè bgers chavels in tia fat­

scha e sün tieu corp?“, „Perche est tü bger pü

grand cu eau?“, „Che sun be quels duos bal­

luns cha tü hest sur tieu vainter?“, „Cu mê

hest tü üna fatscha uschè fina?“, „Che penda

cò giò traunter tias duos chammas?“….

Pü tard tuna que uschè: „Perche est tü be

uschè cumplicho?“, „Perche est tü uschè

schigliusa?“, „Perche nu poust tü discuorrer

sur da tieus sentimaints?“, „Perche nu taid­

last tü mê tiers a me?“, „Perche nun est tü mê

temp per me?“….

Ed uschè vo que inavaunt uras a la lungia…

E guarda be, hoz, circa 500`000 ans pü tard

nun es que oter. Nus duonnas nu rivains sim­

plamaing na dad incler als hommens ed els

neir na a nus.

versiun Pü Precisa da l’evoluziunda Selina Niggli

�0

dombran beschs schi prouvan da s’indrumanzar? As survain inavo raps scha’l taxi va inavo? (fin a la frizza da Chatrina Josty e Pia Valär da là vinavant da Flurina Prenner)

Tgi enconuscha aunc buc il bus da notg Steila

Surselva? Gia dapi quater univarns transporte­

scha quel giuvens e giuvnas dalla Surselva che

vulan ir en ni turnar dalla sortida. Entschiet

haveva tut cun ina petiziun dalla PCD giuv­

na Surselva – il rest da quella historia ei pli u

meins enconuschenta.

lA hiStORiA

Il november �00� ha la PCD giuvna inoltrau

alla Corporaziun da vischnauncas Surselva

ina petiziun cun �40� suttascripziuns per

pretender in survetsch da bus da notg per la

Surselva. Aunc quei unviern ha il bus da notg

entschiet a carrar. Ferton ch’il bus ha aunc

saviu vegnir finanziaus l’emprema sesiun ed

ei aschia staus gratuits per ils passaschiers

han ins entschiet a vender bigliets e cartas da

sesiun il secund unviern. Las frequenzas ein

bein gia s’augmentadas il secund unviern per

circa �0%, persuenter han auters problems

entschiet. Problems da disciplina da vart dils

passaschiers e las finanzas havessen bunamein

muntau la fin dalla Steila Surselva suenter mo

dus unviarns.

ilS pROblEMS

Duront la stad �004 han ils responsabels dalla

Regiun Surselva giu avunda temps da reor­

ganisar ed optimar igl entir menaschi dil bus

da notg. Ils problems da disciplina dils passa­

schiers han ins empruau da sligiar cun agid

dallas uniuns da giuventetgna dalla Surselva.

Muort munconza d’interess da quellas ei quel­

la collaboraziun denton mai ida en vigur. Sco

alternativa han ils responsabels decidiu da tar­

metter cun mintga chauffeur in accumpigna­

der ch’ei responsabels per cumportament cor­

rect ed uorden el bus. Aschia ha quei problem

saviu vegnir eliminaus.

Cun in augment dallas frequenzas ed en quei

mument era dallas entradas entras vendita da

bigliets e cartas, e cugl agid da numerus spon­

surs han era las finanzas saviu vegnir stabili­

sadas.

lA SitUAziUN ActUAlA

Miez avrel da quei onn ei la quarta sesiun

dalla Steila Surselva ida a fin. Cun augmentar

igl intschess da survetsch dil bus da notg culla

regiun Sursaissa e las vischnauncas Sevgein e

Sagogn han las frequenzas totalas saviu vegnir

alzadas considerablamein. Ils responsabels

tilan ina bilanza fetg positiva suenter quella

sesiun. Ei ha dau negins problems pli gronds

da disciplina e las finanzas ein puspei vegni­

das pli constantas. La giuventetgna sursilva­

na schazegia fetg quei survetsch e la Steila

Surselva ei gia ina part fixa dad ina buna sor­

tida sursilvana! Gia s’avischina puspei la pro­

xima sesiun d’unviern e la giuventetgna sur­

silvana quenta secapescha puspei culla Steila

Surselva!

bus da notg stei-la surselvadad Ursin Lutz

Hofmann + Spitz, Immobiglias Flem Vitg Coray SA, Construcziun da lenn GlionCandrian L. SA GlionDr. med. Gian Bundi Vella Grob Madeleine Laax Tomaschett­Berther Martin Trun Cathomas Robert GlionKVA Linthgebiet Niederurnen Moda Cantieni GlionDaniel Coray, Construcziun da lenn Ruschein Chr. Cavegn Landquart Maggi + Co GlionMusica da tschaiver, Las Barlottas Cavigelli Transporte SA Rueun Tarcisi Maissen SA Trun Edecom computer SA Trun Zinsli Eisenwaren+Haushalt GlionQuerformat SA Malans Conrad Storz SA Cuira Uniun da giuventetgna Mustér Huonder Marcus Mustér Peter Buchli Umzüge Pitasch Garascha Spescha SA GlionUniun da giuventetgna Laax Spescha+Grünenfelder GlionFetz SA GlionScrinaria Spescha SA Rueun Banca Raiffeisen Cadi Mustér Caduff SA Tavanasa Uniun da giuventetgna Rabius Frars Berther SA Rueras Degonda SA Cumpadials Menzli Sport SA GlionCarrosserie Della Morte Schnaus Scola mercantila Surselva GlionSchneider e Cathomas, Architectura Breil Weber SA Cuira Da Casa Val Lumnezia Cumbel Bearth SA Rabius Cagienard SA Trun Caminada SA Vrin Stradun SA GlionHartmann + Sauter Cuira Vincenz + Weishaupt, Architectura GlionLas Zoclas Sumvitg Confidar Treuhand SA GlionOscar und Wolfgang Monn Sedrun Martin Montalta GlionCavigelli & Partner, Inschigneria GlionBuchli Peter Versam Mathiuet Martin Trin A & M, Recycling­Center Untervaz Giuventetgna Danis/Tavanasa Tavanasa Moser Willi Flem Vitg Park Hotels Waldhaus SA Flem Arias Linares­Giger Carmella GlionMarius Hublard­Derungs, Grafica GlionElektro Livers SA Schluein Scola vinavon Glion

sPonsurssteila surselva

��

dombran beschs schi prouvan da s’indrumanzar? As survain inavo raps scha’l taxi va inavo? (fin a la frizza da Chatrina Josty e Pia Valär da là vinavant da Flurina Prenner)

Sabrina ha �� onns e frequenta la tschun­

avla classa al gimnasi. Dapi entgins meins ei

ella stauncla e deprimida. Era en scola ha ella

schau suenter empau. Ella ha neginas per­

spectivas per siu avegnir e sa buca tgei ch’ella

duei far suenter il gimnasi. A casa sesenta ella

savens provocada e buca prida seriusa da ses

geniturs.

Entschiet ha tut avon dus onns, cura ch’ella ei

s’inamurada en Marco. Da gliez temps era ella

savens ensemen cun el e ses amitgs. Aschia ei

ella vegnida confruntada pli e pli savens cun

fimar cannabis. Sabrina ei vegnida marvegliu­

sa e ha fimau siu emprem joint.

Sco a Sabrina va ei cun biars giuvenils gri­

schuns. Tenor nossas retschercas entscheivan

giuvens a consumar pli baul e pli savens pastg

che las giuvnas. Schegie ch’il diember da giuv­

nas che feman hasch ei s’augmenntaus.

Daco feman adina dapli giuvenils canna-

bis?

Las marveglias, il squetsch da gruppa e

l’impressiun che tuts hagien gia empruau

cannabis surmeina bia giuvenils d’empruar

in joint. Giuvenils che feman meinsvart in

joint el temps liber fan quei savens per s’udir

tier, per, esser sissu, ni per sesentir cools. Sche

giuvenils feman pli savens cannabis, fuin els

dalla realitad e lur problems paran meins

impurtonts ad els. Ad entgins gida ei da sur­

muntar retenientschas.

Co vegn il cannabis consumaus e co ei igl

effect?

Igl effect da cannabis dependa dad ina vart

dalla substanza (quantitad, cuntegn da THC

etc.), da l’autra vart giogan era las speronzas,

la situaziun psichica dil consument sco era la

situaziun da consum in’impurtonta rolla.

vul in tec Pastg?da Petra Collenberg, Laura Derungs,

Rafaela Hendry e Silvia König

En general vala:

Tier ina dosa bassa ni mesauna vegnan ins

euforics, lucs, sesenta bein, tschontscha bia

e ri. Dosas aultas meinan tier hallucinaziuns,

temas ed ins vegn confus. Entginas persu­

nas reageschan gia negativamein sin pintgas

dosas. Sche cannabis vegn consumaus ense­

men cun alcohol ei igl effect per il tgierp aunc

bia pli frappants.

Cannabis sa vegnir consumaus sin differentas

modas. Il pli savens vegn cannabis inhalaus en

fuorma d’in joint, fimaus cun specialas pippas

(p.ex. bong, shilong) ni cun agid d’utensils

che vegnan zambergiai manualmein. Autras

variantas ein per exempel tés ni space cakes.

Cannabis vegn classificaus en marihuana (era

numnau pastg, pot, ganja, sinsemilla, Mary

Jane), en haschisch (era numnau hasch, shit,

peace etc.) ed en ieli da cannabis.

Daco ei fimar pastg malsanadeivel?

Il consum da cannabis meina tier ina memo­

ria reducida, miserias da concentraziun ed in

temps da reacziun prolungiu. Las prestaziuns

en scola e duront la lavur vegnan entras quei

sminuidas. Il risico d’accidents sin via ei pli

aults. Quei ein denton buca tut las conse­

quenzas dil fimar pastg. Vitier vegnan aunc

problems cul cor, sco era malsognas da cancer.

Tiel consument giuven sa ei vegnir tier ina

influenza negativa sil svilup dil tschurvi.

Fa cannabis vegnir dependents?

Il prighel ch’il tgierp vegn dependents dil can­

nabis ei in bien ton pli bass che l’aulta probab­

ladad d’ina dependenza psichica. Ins ha per

exempel il sentiment da buca pli saver desister

la sera d’in joint per saver sedurmentar. Era

tier cannabis sa ei vegnir avon ch’ins sto adina

fimar dapli per sentir il medem effect. Il pri­

ghel da midar sin drogas pli fermas ei gronds.

Tgei di la lescha tiel consum da cannabis?

Tenor la lescha svizra da mieds narcotics ei il

cannabis scumandaus. Products da mintga­

di sco pupi da cannabis ni sacs oduronts ein

legals, sch’il cuntegn da THC schai sut 0.3 %.

Il cannabis sa aschia buca vegnir consumaus

sco droga. Il fimar joints vegn strufegiaus

meins ch’il commerci organisau da products

da cannabis. Tgi che vegn traplaus sto ir sil

post da polizia e trer ora leu tut la vestgadira.

Il cannabis vegn confiscaus e las persunalias

vegnan registradas. Tgi che vegn traplaus ina

secunda gada sto quintar cun ina tgisa ed in

castitg. Sch’il commerci da products da canna­

bis ei organisaus, sto vegnir quintau cun casti­

tgs tochen � milliun francs cun plirs onns per­

schun. En l’entira Svizra vegnan mintg’onn

varga 30`000 tgisas surluvradas.

E sco davos....

Suenter che ti has legiu quei text lein nus che

ti patratgas bein, sche ti vul veramein ir en

quella resca per tia sanadad. Plinavon sperein

nus che ti sappies rispunder la damonda el

tetel cun „NA ENGRAZIEL!“

Cunquei ch’il tema cannabis ha interessau nus

e perquei che nus havein realisau in project

cul tema „dependenza“, essan nus sedecididas

per quei tema. Nus essan egl emprendissadi

sco tgirunzas DNII e lein prestar cun quei arte­

chel in ton lavur da prevenziun. La litteratura

havein nus retschiert dil center da prevenziun

ZEPRA a Cuera, da diversas paginas d`internet

e dalla polizia dil marcau da Cuera.

��

Profil dal mais

vincent augustin: «in PoliticHer sto avair gugent la glieud»da Martin Cantieni

«

Tge cudesch legias ti gist?

Per il mument nagin. Jau n’hai gist nagin

temp. Il davos che jau hai legì è Frank

Schirrmacher. Sur dal problem da l’umanitad

europeica che mora or – mancanza d’uffants.

Frank Schirrmacher è detg interessant, provo­

cativ.

Al recumondas?

Gea. Frank Schirrmacher è schef dal Feuilleton

da la Frankfurter Allgemeine. In tip giuven da

betg 40 onns che ha gia ina detga posiziun.

Ti fas politica. Tge abilitads sto in bun poli-

ticher avair?

Il meglier è sch’ins ha gugent la glieud. Sche

ins s’interessa per problems da la communi­

tad e na betg mo per problems individuals. Ed

ins sto metter a disposiziun relativamain bler

temp senza gronda effizienza magari, senza in

resultat concret tar mintga seduta. Noss sistem

democratic ha blers avantatgs, dentant era il

dischavantatg che ils mulins molan fitg plaun.

Blers ch’èn infiltrads da la scena economica

han problems cun il proceder politic ch’è halt

in auter.

Candideschas ti 2007 anc ina giada per il

cussegl naziunal?

Jau hai en senn. Sche la partida è pronta da

nominar mai sche less jau candidar anc ina

giada. Gea.

Ti es dapi 2003 il pli aut rumantsch. Daco

n‘è la Rumantschia anc betg spindrada?

È ella insumma stada periclitada uschia ch‘ins

avess stuvì spindrar ella? Fiss forsa la cunter­

dumonda. Jau crai ch’il moviment rumantsch

conuscha ils davos 30, 40 onns enqual suc­

cess. Da l’auter maun era tscherts problems.

Nus essan vinavant in linguatg ed ina cultura

minoritara tant e tant periclitada...

I va constantamain engiu. En media perdan

mintga diesch onns sis vischnancas la maio-

ritad rumantscha en la populaziun.

Quai è adina ina dumanda da l´optica. Sch’ins

guarda absolut, lura vez’ins che nus vegnin da

mantegnair quests radund 60’000 che discur­

ran e chapeschan rumantsch. Gia dapi diffe­

rents decennis. Naturalmain va la procentuala

dals Rumantschs enavos sche l’autra populazi­

un crescha. In auter fatg che nus constatain

è che nus avain èn tschertas vischnancas tra­

diziunalmain rumantschas tscherts problems,

perencunter avain nus era resultats positivs

en vischnancas che eran fin a qua tudestgas.

Il resultat pli evident e quel da la introduczi­

un da la scola bilingua en la scola da Glion.

Insatge che fiss mai stà da pensar avant 30 u

40 onns. Era in tschert success – era sch’igl è

be in project per il mument – è la scola bilin­

gua da Cuira. I fiss stà inpensabel avant 30

onns che quels da Cuira fissan stads pronts

dad instradar in tal project. Sch’ins pudess far

il medem a Domat ed a Flem fiss quai er in

pass fitg positiv.

Ti has protestà l’onn passà en il cussegl

grond encunter la discriminaziun dal

rumantsch. Il radio ha sin quai accumpagnà

tai en ils mueums da Cuira a tschertgond il

rumantsch en las instituziuns dal stadi. Ils

directurs dals museums, confruntads cun

la dumonda nua che il rumantsch saja en

lur museums, han manegià ch’els audian

en general memia pauc dals Rumantschs,

quels duain be dir dad aut lur opiniun. Na

stuess la Lia betg protestar dapli per cun-

tanscher dapli?

In zichel pli blera militanza stuessan nus avair,

gea. Quai accept jau dad ina vart sco rinfats­

cha al agir fin oz e da l’autra vart vis positiv

– stuvess quai er esser ina finamira. Ussa è la

situaziun mintgatant er delicata: Nua? Cura?

Co protestar? Ina dumonda fitg sensibla. Sche

jau pens per exempel da far pli gronds pro­

tests en il cussegl grond, sche san ins far quai,

ma ins sto adina savair che la maioritad dal

cussegl è da linguatg tudestg e monolingua.

Sche ins cuntanscha lura propi las finamiras

cun dapli demonstraziun, cun dapli acziunis­

sem e forsa l’autra dumonda. (...)

Jau crai sche nus vegnin da mantegnair ina

posiziun unida sche avain nus ina gronda

schanza da far ina gronda demonstraziun poli­

tica cun effect er normativ suenter en connex

cun il project da questa lescha chantunala da

linguatgs che vegn pauc suenter las elecziuns

decidida da la regenza per mauns dal cussegl

grond e damai tractada dal cussegl grond la fin

da quest onn u l’entschatta da l’onn che vegn.

Cun surdar al chantun la cumpetenza da

defninir e proteger il territori rumantsch

e reducir in zichelet l’autonomia da las

vischnancas fiss bain gia fatg bler per il

rumantsch. Es ti er da questa opiniun?

En mintga cas. En la discussiun davart la

nova constituziun chantunala era la duman­

da questa: Vulan ins mantegnair la autonomia

quasi cumpletta da las vischnancas en chaussa

da scola ed en chaussa da linguatg ufficial? U

duess il chantun avair la cumpetenza totala?

U datti in sistem nua che tuts dus han las

cumpetenzas? La fin finala han ins decidì ­ sco

quai chapita magari en Svizra ­ per las cum­

petenzas repartidas sin las vischnancas sco sin

il chantun: Las vischnancas restan autonomas

en questa chaussa, san dentant be decider cun

consentiment dal chantun. Per quai prova

il chantun ussa da definir criteris per questa

dumonda da linguatg da scola e linguatg uffi­

cial en las vischnancas. (...)

Avant 30 onns han ins discutà la dumonda dal

perimeter rumantsch; principi territorial. Jau

sun oz da l’opiniun che nus ristgassan fitg bler

e svegliassan animositads enormas sche ins

definiss da surengiu in territori rumantsch fix,

stabel per adina.

Lura es ti cuntent cun la schliaziun?

Jau crai che la constituziun risguarda las

posiziuns da las vischnancas sco era dal chan­

tun andantamain. E sch’ins ha la veglia da

instradar la lescha da linguatgs en urden ­

quai che para dad esser il cas ­ lura san ins

cuntanscher relativamain bler. Jau sper sim­

plamain che nus ans na dividian betg ord

l’auter, nus Rumantschs. Sche nus essan unids

en il parlament è la maioritad tudestga pronta

dad acceptar, sche els vesan dentant, ch’i dat

dispita tranter ils Rumantschs – quai verte­

schan els betg – lur din els: Ok, lura decidain

nus sco ch’i para a nus il meglier. (...)

La gronda tema che jau hai, è che tscherts

deputads rumantschs pensan che questa

scena normativa da dretgs e leschas haja

nagin’impurtanza. Jau crai che quai n’è betg il

cas. Be in exempel: Sch’igl è scrit en ina lescha

che il chantun scriva ora tut sias plazzas cun

la cundiziun da savair tudestg, rumantsch e

talian, sche han quels che san tut ils trais lin­

guatgs avantatgs. Naturalmain datti er autras

cundiziuns per survegnir in post, ma la cun­

diziun stuvess esser che tuts – almain sche

pussaivel, sco finamira maximala – èn trilings.

Quai pon ins promover cun questa lescha.

(...)

Mumentan datti ina discussiun cun ils

Mesolcinais pertutgant �5 scolars da polizists.

Ils Mesolcinais fan la rinfatscha ch‘ins haja

elegì memia paucs da linguatg talian e memia

paucs Mesolcinais. Jau hai uss er – en mia

funcziun sco president da la federaziun

dals polizists – fatg tschertas dumondas al

cumandant da polizia pertutgond la seleczi­

un dals Rumantschs. Perquai ch’i n‘è er betg

il medem per nus sche nus avain damaun a

Mustér, Scuol u Casti polizists che san betg

rumantsch.

Ha lura mintga Rumantsch il dretg da dis-

currer rumantsch cun in polizist che sa betg

rumantsch?

En mintga cas. Il Rumantsch – quai stat en

la constituziun – sa pretender en contact cun

l’administraziun chantunala, e polizists èn ina

�3

part da la pussanza chantunala, il linguatg

rumantsch. E gist en chaussas penalas: Sche

in vegn en ina procedura penala sche sa el

pretender: per mai vala quai be en rumantsch,

sche vus vulais far insatge, sche faschai per

rumantsch.

La preschientscha da la Lia Rumantscha a

la HIGA ha custà 150‘000 francs. (Il medem

onn che la Lia ha scursanì il budget da la GiuRu

per motivs finanzials.) N´è quai betg in zichel

bler?

Nus avain in budget ensemen cun il Dicziunari

Rumantsch Grischun, Radio e Televisiun

e la Quotidiana da circa questa summa. E

per l’autra savain nus trair a niz ina part da

questas investiziuns quest atun per la sessiun

a Flem. Quai na vegn betg finanzià cun las

entradas ordinarias, ma cun entradas extraor­

dinarias, en emprema lingia sponsoring.

Da tge prestaziun da la Lia dal davos temp

es ti losch?

In emprem focus da la suprastanza actuala era

da reorganisar nossas structuras. Quai n’è betg

gartegià optimal, ma tuttina detg bain. Sch’ins

pensa a l’istorgia dal moviment rumantsch

sche san ins dir: Quest pass è in pass istoric.

Schliar la Romania e la Renania e fundar ina

nova uniun interconfessiunala en terra sur­

silvana; quai è ina chaussa che ins ha adina

pensà che ins stuvess far. E quai avain nus uss

cuntanschì.

Tge è lura anc suboptimal?

L’idea era da „schlancar“ l’entir moviment. E

lezza finamira avain nus cuntanschi be par­

zialmain, sche insumma. Quai ha da far cun

il moviment rumantsch sco tal; in moviment

che funcziunescha da sutensi, che funcziunes­

cha mo a moda democratica. (...)

Ins savess era menar tut da surengiu, quai fiss

pli simpel, ma il grond privel fiss che ins avess

be pli ina pitschna elita che s’identifitgass cun

il moviment, il linguatg e la cultura rumants­

cha. Uschè ditg che il moviment vegn da

sutensi è quai meglier che cumandar da

surengiu, ma ha per consequenza ch’ins sto

magari far sedutas vi e nà ch’ins savess organ­

isar in tec pli „schlanc“.

Mumentan represchentan quatter umens

vegls ed ina dunna veglia la Rumantschia.

Cura vegn in represchentant da la GiuRu

elegì en la suprastanza da la Lia?

La dumonda da la funcziun e la cumposiziun

da la suprastanza è averta e sto vegnir decidi­

da anc quest onn, il pli tard a la radunanza da

delegads l´atun.

Lura fissi nairas uras che nus faschain ina

dumonda...

Questa dumonda vegn gia discutada.

Avain nus ina schanza?

Quai è grev da dir sco president.... Il president

sa mo far propostas e sa mussar si avantatgs e

dischavantatgs. (...)

Cunquai che nus avain uss be trais organisazi­

uns regiunalas cun incumbensa da tgira da

territori savessan nus reducir la suprastanza

sin quatter: trais per mintga regiun, ed in pres­

ident betg uschè dependent d’ina organisazi­

un regiunala. L‘idea è uss dentant da man­

tegnair tschintg. La dumonda è: Tgi duai quai

tschintgavel represchentar? I dat trais aspects:

Quai savess esser insatgi da la GiuRu u in(a)

represchentant(a) da la Uniun Rumantscha da

la Bassa (URB). Nus astgain betg emblidar che

nus avain �0’000 Rumantschs en la Bassa...

La mesadad da quests èn dentant puspè

giuvens....

Öh, quai è ina pretaisa che jau hai uss betg

gist verifitgà. Aber en mintga cas: Blers da

quels èn giuvens.

Ed il terz aspect fiss ch’i fiss in represchentant

da l’uniun dals scripturs. Jau persunalmain

vesess sco detg positiv in represchentant da la

giuventetgna. Il problem da la giuventetgna

è in dubel: La constanza mantga, in vi e nà

da la commembranza è qua e sche – lain dir

– Chatrina Josty fiss commembra e stuvess

vegnir mintgamai da Fribourg si Cuira... Quai

na fiss per la persuna pertutgada betg optimal

e chaschunass er relativamain gronds custs.

Quai fiss dentant er cun la URB. Là datti da

quels che vivan a Genevra.

Sch’i dess uss mintgamai in(a) candidat(a)

da la uniun da la Bassa, dals scripturs e

da la GiuRu, sustenessas ti quel(la) da la

GiuRu?

Jau sco president n’hai anc betg decidì e na

less er anc betg decider e ma less n’er betg

schon posiziunar prematuradamain, mabain

far la discussiun l’emprim en suprastanza.

Nus avain detg: Nus savain viver cun tuttas

variantas. Faschain la consultaziun da las uni­

uns. E questa discussiun avain nus fatg avant

trais emnas (La GiuRu n’era betg envidada a la

discussiun) Ed ussa turna la chaussa puspè en

suprastanza e lezza fa la proposta per mauns

dal cussegl.

Cura scriva la Lia Rumantscha ora ina plaz-

za da servetsch civil? Jau aveva fingià fatg

la proposta avant in temp ma suenter udì

nagut pli...

Servetsch civil? Quai fiss per quests refusaders

da servetsch?

Exact. Quai fissan forzas da lavur quasi gra-

tuitas.

Ok. Jau prend si quai. La dumanda era

„cura“?

Gea.

Jau ponderesch.

Tgi duain las PUNTS prender a mauns sco

proxim?

Marc Cathomen, iniziant da la Porta Alpina.

Grazia fitg per l’invervista!

Vincent Augustin (50) è president da la Lia

Rumantscha e deputà al cussegl grond per la

partida cristiandemocrata. El stat a Cuira e

lavura là sco advocat.

�4

duos ruman-tscHas in bretagnada Fadrina Hofmann

lA bREtAgNE – il pAjAiS DAlS chUcAlS

SUlvADiS E DAlS bREtONS. QUEl lö iNgiO

chA tUOt vAiN EiR AMO SEgNAliSà

cUl plED „bREizh“ (ApUNtA „bREtON“).

chAtRiNA jOSty E FADRiNA hOFMANN

hAN gNü OccASiUN DA viSitAR lA MiNO-

Rità FRANcESA A l’UR DA “lA gRANDE

NAtiON”.

Guingamp – tuna ün pa sco “chewing gum”,

es però ün cumün ed as rechatta plü o main

d’immez la Bretagne. Chasettas da crap, ün

hotel chi ha bain co mal nom “Arrivée” ed ün

restorantin simpatic chi spordscha trippa sco

delicatessa per turistas naïvas da la Svizra. Il

böt final nun es però Guingamp, ma Carhaix

­ o lura sün breton Karaez – e quai es amo

üna jada ün cumün cun chasettas da crap e

bler verd intuorn ed intuorn. Idillic as pudessa

nomnar la cuntrada in Bretagna.

RUMANtSch iN bREtAgNA

Dals 4 fin als 6 da mai ha lö a Carhaix üna

conferenza cul tema “Drets da minoritats

e linguas minoritarias”. Differentas persu­

nas chi s’ingaschan per minoritats in tuot

l’Europa tegnan referats e fan workshops

davart temas sco “La Galicia: üna realtà nazi­

unala”, “Las minoritats sorbas” o “La giuve­

ntüna da comunitats etnicas europeanas”.

L’ultim tema fa part dal referat da Chatrina

Josty. Sco vice­presidenta da l’associaziun

giuvna da minoritats europeanas YEN (Youth

of European Nationality) ha ella l’onur da

preschantar quist’organisaziun da tet (verer

chaistina) als partecipants da l’inscunter. Ma

natüralmaing nun invlida la presidenta da la

GiuRu neir na da manzunar l’organisaziun

da giuvenils rumantschs. Schabain cha’l pais

principal dal referat füss la YEN, s’interessan

ils preschaints impustüt pella Rumantschia.

Co staja cul sustegn finanzial? Daja medias

rumantschas? Co funcziuna l’organisaziun da

las instanzas minoritarias? Il facit dal referat:

A nus Rumantschs vaja stupend in congual

culs Bretons.

“lA gRANDE NAtiON”?

La differenza dal sustegn finanzial dvainta

evidaint cun verer l’allogi pels partecipants da

la conferenza. Quel es in ün “collège” breton,

dimena in ün gimnasi cun internat per giu­

venils chi fan lur scolaziun in lingua bretona.

Las stanzas sumaglian però plütöst a locals

d’üna clinica antiquada: 4 lets da metal chi

sun terribel ots, üna s­chaffa chi nun impro­

metta da restar intera, üna maisa chi algorda a

maisas pro’l veterinari ed ün local chi stuvess

esser duscha e tualetta (al listess mumaint?).

La tenda penda be amo ün pa, las fanestras

nu’s poja rivir e la culur dal fuond nu’s lascha

gnanca plü eruir. Va bain, per duos studen­

tas rumantschas ed üna pernottaziun nun es

il stadi da quist local ün grond problem, ma

a pensar cha dürant l’eivna vivan giuvenils

in talas relaziuns e quai in ün pajais civilisà

chi’s nomna eir amo “la grande nation”, quai

es bod üna varguogna. In Frantscha sofla ün

oter vent politic. Las minoritats cumbattan

amo adüna da gnir arcugnuschüdas e sust­

gnüdas. I nu vain discurrü d’integraziun, ma

d’”assimilaziun”. Quai voul dir cha minchün

vain acceptà… intant ch’el s’adatta al sistem.

E tschels pon oramai viver in “clinicas anti­

quadas”.

il chANt DA pövElS SUOtAMiSS

La conferenza da minoritats es gnüda orga­

nisada da “l ’Universi té des Jeunes en

Bretagne” cun l’intent d’imprender a cugnuo­

scher otras minoritats, da barattar experienzas

e da drivir l’orizont. Davo la prüma seria da

referats e workshops sun Bascs, Vallons, Sorbs,

Bretons e duos Rumantschas invidats a visitar

la bieraria “Brasserie Coreff” – LA superbgia

dal lö. E quella gusta grondius, dafatta sco

apero. Davo üna tipica tschaina bretona (ün

clepper mailinter cun buna sosa e dscham­

bun) cun bler Coreff e vin cotschen as svagli­

an las ormas minoritarias. Ün Basc cumainza

cun üna chanzun revoluziunaria, ils Bretons

seguan cun lur melodias tristas ed üna Galicia

preschainta la chanzun internaziunala dals

socialists cun sia grondiusa vusch ün zich

raca. L’istorgia tragica da pövels suotamiss

strasuna tras la gronda sala. Per ün o l’oter

es quai ün mumaint commovent e bod cha

las Rumantschas vessan eir cumanzà cun “A

Chalavaina”, ma be bod (massa pac Coreff)...

24 URAS MiNORità bREtONA

Inavo a Guingamp. Da quia davent parta il

tren vers Paris. Davo il viadi da bundant 50

minuts da Carhaix a Guingamp aint in ün

trenin dals ons sesanta para il TGV vers Paris

directamaing ün transport luxurius. S­chars

�4 uras vaina passantà i’l pajais da Coreff, da

la trippa chi gusta da porch sulvadi e d’üna

minorità chi’d es grata per mincha sustegn,

saja quai al nivel da las finanzas, da la ledscha

chi ES lA yEN?

YEN es la scurznida per “Youth of European

Nationality” ed es ün’organisaziun na­sta­

tala da giuvenils da minoritats europeanas.

La YEN s’ingascha pels interess da mino­

ritats e per üna collavuraziun sur cunfins

chi pussibiltescha üna rait multiculturala e

plurilinguala in Europa. Il mantegn e ‘l svi­

lup da la cultura, da la lingua e dals drets

da minoritats stan il center da la lavur.

La YEN es gnüda fundada dal �984 ed

ha commembers da �� pajais europeans.

Tanter oter organisescha la YEN duos jadas

l’on seminaris ingio cha giuvenils da diffe­

rentas minoritats s’inscuntran per ün barat

intercultural.

Daplü infos: www.yeni.org

Fadrina e Chatrina sco minoritarias undercover in Bretagna.

�5

Hall of sounds 2006da Carin Caduff

ilS 29-04-2006 hA ilS SEcUND „hAll OF

SOUNDS“ giU liUg A SAgOgN.

„Cool, veramein cool eis ei stau. L’atmosfera

ei stada pacifica, las bands han per gronda part

perschuadiu la gervosa ha giu ina buna tem­

peratura,“ commentescha ina visitadra digl

HoS suenter igl event egl auto da posta enviers

casa. Pilver, igl ei stau ina biala fiasta – gie jeu

ughegel schizun da dir: gl’ei stau fantastic.

Ils organisaturs han prestau lavur remarcabla

– purschiu in’elecziun da bubrondas cudiz­

zontas –differents stils da musica ­ in pavillon

pils quals che levan in mument per serevegnir,

menar dialogs senza stuer burlar ni prender in

megafon enta maun.

Per quels e quellas che havevan consumau

duas, treis bubrondas damemia, haveva ei

schizun ina stanza da samariter.

SvEN ARQUiSch, cOMMEMbER Dil cOMi-

té D’ORgANiSAziUN, hA RiSpUNDiU A Mi

ENtgiNAS DAMONDAS.

Quei ei la secunda gada che il Hall of

Sounds ha liug. Tgei ha dau l’inspiraziun da

tschentar sin combas quell’occurenza?

Nus havevan gia planisau avon entgins onns

da far in open air sil plaun grond da Sagogn,

Quei ei denton buc gartegiau aschia che nus

havein realisau nossa idea en questa halla.

Tgei spetgas ti persunalmein da questa

sera?

En tutta cass sperel che la giuventetgna da

Sagogn s’engascha e naturalmein era in bien

resultat.

Tenor tgei criteris haveis vus encuretg ora

las bands per questa sera?

Nus vein vuliu porscher differents stils da

musica per aschia plidentar differents visita­

ders.

Daco gest il num Hall of Sounds?

Nus levan far udir da nus. Aschia en quei stil;

„Hall of Sounds ei stau genial – l’auter onn

meinsa segir era puspei!”

Igl ei segiramein stregn e mintgaton segir era

stentus d’organisar in tal event. Danunder

prendis vus igl elan?

Nus fagein ei cun plascher. Leutier vegn ch’igl

ei era fetg interessant d’organisar ina tala

sera.

Engraziel fetg per l’intevesta.

Inaugurau il secund Hall of Sounds ha

Resistenza, ina band cun metal dir e stermen­

tus. Deplorablamein hai jeu buc saviu tedlar

Resistenza naven dall’entschatta. Tonaton less

jeu descriver a vus in pèr observaziuns tier lur

„gig“.

Jeu sun stada surstada ch’ei veva gia baul la

sera ina dètga fuola glieud. Ina gronda part

haveva drizzau lur attenziun als sis musicists

da Resistenza.

Gie, perfin groupies ha Resistenza gia – quella

sort groupies che fieran caussas dubiusas sin

tribuna duront lur concert – mo jeu less buc

seprofundar pli fetg en detagls…

Ins ha sentiu ina ina gronda energia duront

il concert – vitier havevan els ina gronda

expressiun duront ch’els han sunau. Sch’ins

persequitava in ni l’auter dalla band vesev’ins

exact con concentrai ch’els eran – els eran en

lur mund.

iN pèR DAMONDAS A RESiStENzA (SUENtER

il cONcERt)

Sco emprem, tgei sentiment era quei

d’astgar sunar cheu a Sagogn?

Quei sentiment ei semplamein geilira, nus

havein survegniu biars buns ecos – nus essan

fetg cuntents ussa – satisfacziun cumpleina.

Daco il num „Resistenza“?

Per nus eisi impurtont da buc dir gie sin tut,

pia d’acceptar tut quellas reglas ch’il stadi dat

avon a nus. Far resistenza ­ far encunter al

sistem – rumper las cadeinas – far quei ch’ins

less. Buca mirar tgei che auters tratgan.

Tgei leis vus contonscher cun vossa musi-

ca?

“A nus vai en sesez per nossa cuntentientscha

interna. La musica ei per nus sco ina droga.

En mintga cass havein nus neginas intenziuns

commercialas. Mo igl ei clar che nus havein

plascher, sch’enzatgi ha bugen nossa musica.

Suenter che Resistenza ha terminau, ha ei dau

ina cuorta pausa per ir ad emplenir il migiel,

far ina viseta sin tualetta ni tgei che fageva era

adina da basegns.

Silsuenter ha la gruppa da hiphop – Flashback

priu en possess la tribuna. Schegie che hip­

hop dominescha el mument la scena da musi­

ca, fageva ei buc la pareta leusuenter. Il spazi

avon tribuna ei restaus plitost vits. Quei ei

semidau cura che la gruppa da “punk” QL han

sunau las empremas canzuns. Il public siglie­

va, cantava e suava. All’ura dils vampirs ei la

gruppa da rock engiadinesa Overdose vegnida

a lur tur cun rock melodius. Quels che eran

gia el reginavel dils siemis, ni el mender cass

ella stanza dils samariters duront il concert da

Overdose, han pilver munchentau enzatgei

grondius.

Resistenza (d. davos seniester; Manuel, Renato, Lucas, d. davon seniester; „Mekka“, Patric e Filip)

�6

Pe

r un

a fre

sc

he

zz

ad

a m

ord

ere

.

��

KhOMA

„the second wave“★★★★★★★

Nov sound dal nord! Ils Svedais KHOMA pre­

schentan cun „the second wave“ in debut

melanconic, dir e plain da muments depressivs

che fan rir il cor...! Er sche quai album para

dad esser insatge ch’ jau hai schont dudì milli

giadas ed er sch’in bun mument para mintga­

tant d’esser engulà, ma fascinescha la musica

da KHOMA adina pli e pli fitg! En tschertas

chanzuns regia ina atmosfera tut speziala, ina

depressiun che para da far buna luna! Bellas

melodias, bellas caneras, bellas chanzuns – tge

dovra il carstgaun auter – per esser ventira­

ivel?

tOOl

„10’000 days“★★★★★★★★★

Cun il nov album „�0’000 days“ mussa TOOL

ina giada dapli che musica da rock po ver­

tir virtuositad e sa tuttavia esser progressiva

– senza esser onania machoida! Quella band

americana definescha quai gener dal tuttafatg

per sasez, ina giada dapli mussa TOOL tgi ch’è

il schef en chasa!

Quai ch’e betg reussì cun l’ultim album „late­

ralus“ daltut, è gartegià cun „�0’000 days“ en

perfecziun: TOOL ha cuntinuà la magia da ses

masterpiece „aenima“ senza sa repeter! Ina

ovra sco in puzzle da �0’000 tocs, in album

sco in grip! Essas vus ferm avunda per tanta

musica...?

ARchivE

„lights“★★★★★★★

Il duo englais ARCHIVE, Darius Keeler e

Danny Griffiths, ha per questa giada rist­

gà l’emprova or da la stgirezza fonica da sia

musica – almain cun il titel dal nov album!

Cler, qua e là para la musica sin „lights“ in zic

pli clera, dentant resta ARCHIVE quai unicum

insanua tranter empernaivel e dolurus!

Trippig e sferig, grooves che animeschan da

sautar – uschia ha ARCHIVE schont adina

tunà – insumma nagut nov! E tuttina, „lights“

è in album che fa adina puspè entschaiver

davanttiers, che porscha schizunt parts per

chantar cun.....lalalalalala....

scHibettas dal maisda P.

la Wg: dumandas e resPostasda Chatrina Josty

Chatrina: Oz eran nus mo en trais en il semi­

nari da rumantsch, a l’uni.

Ralf: …

Ch: Pertge na dis nagut?

R.: Tge duai jau dir sin quai?

Ch : Ti pudessas silmain dar in segn che ti

m’has udì !

Ch: Lura vas oz a kino?

R: Jau na vom betg a kino! Hai gia ditg milli

giadas che jau giaja oz ad in concert!

Ch: Tge crais ti, scrivan las dunnas auter ch’ils

umens?

R : Gea, cler.

Ch: Pertge cler?

R: Las dunnas èn pli sensiblas ed uschia, per­

quai scrivan ellas er auter.

Ch: Che las dunnas sajan pli sensiblas ch’ils

umens è bain mo in’invenziun dals umens!

Medemamain dad els vegn l’idea, ch’els sajan

perecunter pli raziunals. Ils umens han tschar­

vè e las dunnas sentiments, idea masculina,

chapeschas?

R: Gea, “I gspürs.”

Ralf ed jau giain a spass. Nus passain sper in

crucifix (sco ch’igl ha tants a Fribourg). Sur

quest stat l’inscripziun I.N.R.I.

R: INRI – tge vul quai puspè dir?

Ch: Bain cler, In Nomine Rex Iudaeorum. En

il num dal retg dals gidieus.

R: Na, quai na constat betg. Betg “dals gidie­

us”.

Ch. Ma segir – orum è in genitiv.

R: Na, quai è in verb sco laborare, sas labo­

rum, ni uschia.

Ch: Na, also propi Ralf!

R: A gea, ti has forsa raschun. Ma igl n’ha betg

num: “in nomine”.

Ch: Ma segir!

R: Na, quai è bain “Iesus Nazarenus.”

Ch. Naaaa! U bain, spetga, quai po esser. Gea,

ti has raschun.

Dumondas e respostas ­ quai è timvörc, schess

jau.

La “WG” ­ Chatrina Josty è studenta a Friburg

e scriva dal mintgadi en la “WG” – la cumi­

nanza d’abitar.

�8

lA REgiUN SURSElvA

è a la tschertga da giuvens e giuvnas che aves­

san interess da collavurar sco moderaturs

ni moderaturas per in gieu à la „Wer wird

Millionär“ sin il stan da la Regiun Surselva

durant la sessiun a Flem. Quai gieu tracta la

Surselva a moda divertenta. Plinavant èn er

persunas voluntarias che tgiran l‘insla Surselva

durant la sessiun tschertgadas. La sessiun ha

lieu dals

�8 da settember fin ils 5 d‘october. Dapli infur­

maziuns ed annunzia tar duriblumenthal@

regiun­surselva.ch.

l‘ENgiAviNERA

Clau Dermont da Rueun è i l victur da

l‘engiavinera dal numer �43. Cordiala gratu­

laziun! Il pled da soluziun era dal reminent

DURMIR.

il QUADERN - zwEiSpRAchigE tExtE AUS

DER jUNgEN RUMANtSchiA

è in project da la GiuRu e da la Quarta Lingua

ed ina collavuraziun cun il Premi Term Bel

Il Quadern è la nova revista da litteratura giuv­

na ed ina plattafurma per Tes texts.

En I l Quadern cumparan i l s texts en

rumantsch grischun ed en tudestg. Tras la tra­

ducziun ha era il public tudestg access als texts

ed in barat cultural è pussaivel.

Ans trametta Tes text:

• text en prosa

• lunghezza da maximalmain 9‘000 batti­

das.

• Linguatg: text en Tes idiom u en rumantsch

grischun. (Ti pos era gia trametter la versi­

un/traducziun tudestga da Tes text.)

Per mintga text publitgà datti �00 francs.

Trametta Tes text enfin ils 31-08-2006 a

silvana.derungs@gmx.ch

La selecziun dals texts per Il Quadern fa

l’emprima giuria dal Premi Term Bel, che sa

cumpona da Clà Riatsch, Gian Beeli, Uorschla

Natalia Caprez, Renata Coray e Giovanni

Netzer. La selecziun succeda a basa dal text

rumantsch.

Cun il text inoltrà per Il Quadern pos Ti era

container 145

� per la giuventetgna. La giuventetgna ei nies avegnir. Avegnir munta sur-viver. Per mantener e schurmegiar nies avegnir s'engaschein nus per la segirtad ed il svilup da nossa giuventetgna.

aurax � tschun interpresas che s'engaschen per la giuventetgna.

aurax ag | via dil glogn 22 | 7130 glion | tel. 081 926 26 26 | www.aurax.ch | info@aurax.ch

Vies contact fidau.

Pren Pedada Daniela Derungs

Ti has tschentau damondas.

Biaras.

Mo has survegniu risposta?

Propi ina sincera?

Na, igl ei stau la fallida.

Ti sas numnadamein buc influenzar la risposta

dil visavi.

Stos sefidar.

Has quella fidonza?

Schiglioc buca damonda.

E suportasses ti la verdad?

Stos quintar cun rispostas malemperneivlas.

E vul ti quei?

Propi sefatschentar cul visavi?

Sche buc ­ lu quescha e buc damonda!

Priu il cass che la situaziun da tiu concar­

stgaun interessescha buc tei,

lu buca fai il sbagl da dumandar suenter siu

sentir, ses sentiments ­

ei vegn a far mal a quella persuna!

Mo sch‘ei interessescha tei, pren peda per

damondas...

Ei fa bein da sentir damondas sinceras ­ e den­

teren vegn la risposta senza dumandar...

�9

imPressum

chauredactur/a:Ursin Lutz, Bankstrasse 6, �000 Cuira, ursin.lutz@PUNTS.ch, 0�6 434 �0 �6

redactur/a:Mevina Feuerstein, Dennlerstrasse 36, 804� Turitg, mevina.feuerstein@PUNTS.chFlurina Badel, Rabengasse ��, �000 Cuira, flurina.badel@PUNTS.chAnnatina Nay, Pustget 4�D, ��66 Trun, annatina.nay@PUNTS.chSilvana Derungs, Hauptstr. ���, ���5 Alterswil, silvana.derungs@PUNTS.chGianna Sonder, Sumvei ��, �46� Salouf, gianna.sonder@PUNTS.ch

collaboratur/as en quest number:Gianna Sonder, Martin Cantieni, Mario Caviezel, Carin Caduff, Petra Collenberg, Laura Derungs, Rafaela Hendry e Silvia König, Marc Bundi, Selina Niggli, Daniela Derungs, Sandra Poltera, Arno Camensich, Fadrina Hofmann, Ursin Lutz, Patrick Capaul, Chatrina Josty, Toni Caduff, Pia Valär, Flurina Prenner

layout 145:Martin Cantieni, Encarden �8, ��5� Sagogn,martin@cantieni.info

pagina d’internet:Marc Bundi, Via Tschocca, �0�8 Flem, marc.bundi@PUNTS.ch

secretariat:PUNTS, Maurus Blumenthal, Casa Grischuna, ��54 Ruschein, maurus.blumenthal@PUNTS.ch,0�9 394 5� 86, 08� 9�5 43 4�

stampa:Spescha e Grünenfelder, Glionpretsch d’abunament:45 francs ad onn, Raiffeisen Laax �0­6699­9

editura:GiuRu, Chascha postala 3��, �00� Cuira, giuru@giuru.chinternet:

www.PUNTS.ch, www.giuru.ch

avis:Las opiniuns dals auturs en quest numer na ston betg correspunder a l’opiniun da la redacziunda PUNTS.PUNTS è commembra da l’Associaziun da la Pressa Svizra dals Giuvens.

engiavinera pigliar part a la concurrenza dal Premi Term

Bel.

Per ulteriuras infurmaziuns e dumondas:

www.giuru.ch, www.quartalingua.ch

lAS ghitARRAS tUAtSchiNAS

En la cuntrada muntagnarada da Sedrun vegn

in workshop sut il motto „groovy latin guitar“

purschì. Sco docent vegn Silvio Schneider a

star a disposiziun. Cun instruments da per­

cussiun e ghitarra duain ils participants anflar

l’access a la ritmica sidamericana.

Ils participants duessan gia avair enconu­

schientschas da basa.

Data:

�3. fin 30. settember

Docent:

Silvio Schneider, www.nassler­schneider.de

Workshop:

dumengia fin venderdi, mintga di 3­4 lecziuns

en gruppa.

Pretsch:

a partir da 940.00 frs. / 630.00 euros

Persuna accumpagnanta:

a partir da 630.00 frs. / 4�0.00 euros

Dapli infurmaziuns ed annunzia:

Curdin Brugger

Hotel Krüzli

��88 Sedrun

Tel. 08� 949 �� 06

Fax. 08� 949 �� 0�

http://www.kruezli.ch/GITARREN­

WORKSHOP.9�8.0.html

info@kruezli.ch

www.plEDARi.giURU.ch

La GiuRu preschenta anc in pitschen s­päschel

per fans dal pledari en l‘internet: sin www.

pledari.giuru.ch pon ins installar in plugin dad

tschertgar la translaziun dad in pled directa­

main en il browser firefox. Sche ti has anc

betg il browser firefox,... äh... quel è uschè

bun, quel dovras tuttina.

Has legì attentamain questa ediziun? Lura è il

lign nagin striegn per tai ed in dals magnifics

premis da las PUNTS è tant sco tes. Trametta

per plaschair il pled da soluziun cun indicazi­

un da tia adressa a chasa a: Silvana Derungs,

Hauptstrasse ���, ���5 Alterswil; scriva in

sms a 0�9 ��4 48 03 ni in e­mail a: silvana.

derungs@PUNTS.ch. E tegna semper enda­

ment: i dat naginas tuppas damondas, mo

tuppas dumandadras ...

�. Gruppa che ha entschavì il Hall of Sounds

da quest onn

�. Pled a l‘origin da noss segn da dumonda

3. Effects pussaivels dal consum da cannabis

4. Motto dad in workshop a Sedrun „groovy

... guitar“

5. Num da noss antenat dal mars

6. Sinonim per „mal ils musculs“

�. Num dal fotograf­victur da la concurrenza

da fotografias da las PUNTS nr. �44

?

�0

AZB ��30 Glion

¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿Punts 146 cumPara entscHatta ¿¿¿¿¿ fanadur 06 ¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿e trata da la fin d’emna da Punts ¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿¿

abunescHa Punts ( ) Jau abunesch PUNTS – la gasetta giuvna per mo 45 francs ad onn

( ) Jau regal in abunament da PUNTS – la gasetta giuvna

( ) Jau fatsch in test – dus ediziuns gratuitas da PUNTS

num e prenum: _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

adressa: _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

Trametta il talun a noss secretariat:

PUNTS, Maurus Blumenthal, Casa Grischuna, ��54 Ruschein, 08� 9�5 43 4�, 0�9 394 5� 86, punts@rumantsch.ch

ve, ve, ve commember da la giuruLa GiuRu sustegna Tai a finanziar, communitgar e realisar Tes project rumantsch e giuvenil. Ti survegnas sco commember/bra da la GiuRu

regularmain infurmaziuns dals projects actuals e la pussaivladad da Ta partecipar ad inscunters internaziunals ed ad autras activitads.

Jau vuless daventar commember/bra da la GiuRu per mo fr �3.45 ad onn:

( ) Jau vuless las infurmaziuns per e­mail

( ) Jau vuless las infurmaziuns per posta

num e prenum: _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

adressa: _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

tel: _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

e­mail: _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

Trametta il talun a la suandanta adressa:

GiuRu, Chascha postala, �000 Cuira, u T’annunzia sut www.GiuRu.ch.

?????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????????