74
m. mirianaSvili l. vaSakiZe q. TofaZe 1 qarTuli ena maswavleblis wigni

qarTuli ena 1

  • Upload
    others

  • View
    72

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: qarTuli ena 1

m. mirianaSvili l. vaSakiZe q. TofaZe

1qarTuli ena

maswavleblis wigni

Page 2: qarTuli ena 1

maswavleblis wigni

qarTuli ena

I klasi

saqarTvelos macne

grifminiWebulia saqarTvelos ganaTlebisa da

mecnierebis saministros mier 2018 wels

m. mirianaSvili q. TofaZe

Page 3: qarTuli ena 1

qarTuli ena _ I klasi

maswavleblis wigni

m. mirianaSvili q. TofaZe

© gamomcemloba `saqarTvelos macne~, 2018 © m. mirianaSvili q. TofaZe gamocemis weli da rigiToba 2003, 2009, 2011, 2018 weli

ISBN 978-9941-16-564-1

gamomcemloba `saqarTvelos macne~

mis: q. Tbilisi, e. maRalaSvilis q. #5

tel: 568105467; 574 400 857

el.fosta: [email protected], [email protected]://saqmatsne.ge

redaqtori _ nana suxitaSvili

damkabadonebeli _ lia moseSvili

Page 4: qarTuli ena 1

3

sarCevi

qarTuli enisa da literaturis I klasis saswavlo kompleqtis koncefcia (moswavlis wigni, moswavlis rveuli, maswavleblis wigni) ........................................................4

1. zogadi informacia qarTul enasa da literaturaSi I klasis saswavlo

kompleqtis Sesaxeb ................................................................................................................................................... 5

2. saswavlo kompleqtiT muSaobis midgomebi, meTodebi da xerxebi

2.1. eqvsi wlis asakis bavSvis asakobrivi Taviseburebebi .............................................................7

2.2. ramdenime rCeva pirveladi saskolo socialuri unar-Cvevebis gmomuSavebisa

da swavlis motivaciis amaRlebisaTvis ..............................................................................................7

2.3. meTodis Sesaxeb ............................................................................................................................................. 8

3. detaluri komentarebi moswavlis wignisa da moswavlis samuSao rveulis Sesaxeb

3.1. suraTis aRwera da sasaubro Temebi ..............................................................................................10

3.2. maswavleblis mier klasSi wakiTxuli teqstis damuSaveba da patara

leqsis daswavla klasSi ..........................................................................................................................10

3.3. fonologiuri cnobierebis ganmaviTarebeli savarjiSoebi .................................................12

3.4. asobgeriTi mimarTebebis ganviTarebaze muSaoba ..................................................................... 13

3.5. saleqsikono nawilze muSaoba ...............................................................................................................14

3.6. eleqtronuli saganmanaTleblo resursebis gamoyeneba ........................................................ 15

3.7. moZravi anbaniT muSaoba ............................................................................................................................ 15

3.8. sakiTxavi savarjiSoebi ...............................................................................................................................16

3.9. ZiriTad teqstze muSaoba ........................................................................................................................ 17

3.10. ZiriTadi teqstis gagebaze orientirebuli samuSaoebi .................................................... 18

3.11. gramatikuli kategoriebis Sesaxeb ................................................................................................19

3.12. enobrivi savarjiSoebi ..........................................................................................................................20

3.13. savarjiSoebi SemecnebiTi (kognituri) procesebis gaaqtiurebisaTvis ...................20

3.14. moswavlis rveuli ...................................................................................................................................21

3.15. damoukideblad sakiTxavi masala ...................................................................................................24

3.16. miznobrivi TamaSebi ................................................................................................................................ 25

3.17. didaqtikuri masala ............................................................................................................................... 28

4. maswavleblis wignis praqtikuli nawili

4.1. gakveTilis dagegmvasTan dakavSirebuli sakiTxebi ..............................................................29

4.2. sagnobrivi saswavlo gegma qarTul enasa da literaturaSi, pirveli klasi ..... 30

4.3. rekomendaciebi pirvelklaselTa SefasebisaTvis ....................................................................35

4.4. gakveTilebis Temebi, miznebi da esg-is standartis indikatorebTan kavSiri.

damatebiTi masalebi, rekomendaciebi, scenarebi .....................................................................41

5. dawyebiTi safexuris saswavlo amocanebisa da principebis Sesaxeb

5.1. gamWoli kompetenciebi .............................................................................................................................182

5.2. metakognicia ................................................................................................................................................ 184

5.3. swavleba-swavlis kognituri sqemebi ..............................................................................................185

6. inkluziuri ganaTlebis Sesaxeb ....................................................................................................................186

7. rekomendebuli samecniero da meToduri literaturis sia ..................................................188

Page 5: qarTuli ena 1

4

qarTuli enisa da literaturis I klasis saswavlo kompleqtis koncefcia

(moswavlis wigni, moswavlis rveuli, maswavleblis wigni)

pirveli klasis swavlebis erT-erTi umTavresi amocanaa wera-kiTxvis swavleba.Cvens saswavlo kompleqts safuZvlad udevs wera-kiTxvis swavlebis dabalansebuli meTodi.

wera-kiTxvis swavlebis dabalansebuli midgoma farTodaa gavrcelbuli msoflioSi. igi ar ukav-Sirdeba romelime konkretuli enis specifikas, aramed warmoadgens Sualedur midgomas foneti-kur meTodebsa da mTlianobiT meTodebs Soris.

avtorTa jgufis mier SemuSavebulma meTodma aprobacia gaiara 1995-1996 wlebSi, 1997 wli-dan saxelmZRvanelo dainerga rogorc TbilisSi, aseve saqarTvelos sxvadasxva regionSi. Sedegebi Sedarebuli iqna tradiciuli meTodiT momuSave klasebTan. am meTodiT swavlebis mravalwlianma gamocdilebam daadastura mocemuli meTodis efeqturoba, ramac, Tavis mxriv, ganapiroba saxelmZ-Rvanelos farTod danergva skolebSi.

am meTodis sayrdeni komponentebia:• fonologiuricnobierebisganviTareba; saSualebebi:sxvadasxvafonetikurivarjiSebidaTamaSebi;• aso-bgeriTimimarTebisCamoyalibeba; saSualebebi:anban-plakati,moZravianbani,eleqtronulisaganmanaTlebloprogramebi;• sityvisgrafikulxatzedakvirveba,TavasosgamoyofiT; saSualebebi:moswavlissaxelmZRvanelose.w.saleqsikonogverdi;• kiTxvismotivaciisCamoyalibeba; saSualebebi:maswavleblismierklasSisakiTxavizRaprebi,leqsebi,moTxrobebi;• kiTxvaSigavarjiSebakiTxvisswavlebissxvadasxvastrategiisgamoyenebiT; saSualebebi: saanbano periodis mcire zomis teqstebi, romlebic erT siuJetur qargaSia

CarTuli; anbanis Semdgomi saswavloteqstebi; sxvadasxvatipis sakiTxavi savarjiSoebi;damoukidebladsakiTxavimoTxrobebi,specialurisavarjiSoebisaparatiT;

• bavSvisleqsikuri maragis gazrda; yuradRebis, mexsierebisa da azrovnebis gaaqtiureba-ganviTareba;

saSulebebi:moswavlissaxelmZRvaneloSiSetanilileqsikur-enobrivisavarjiSoebi;Semec-nebiT-saazrovnosavarjiSoebi;

• werisaTvisebadaweriTimetyvelebisganviTareba; saSualebebi: moZravi anbani, moswavlis rveuli, dafa, eleqtronuli saganmanaTleblo programebi.

werisa da kiTxvis swavlebasTan dakavSirebiT saWirod migvaCnia damatebiTi informaciis mo-wodeba.

Cveni meTodis mixedviT, pirvelklaseli moswavle jer swavlobs anbans, iZens kiTxvis sawyis unar-Cvevebs, emzadeba badian rveulSi weris dasawyebad, xolo Semdeg iwyebs asoebis, sityvebis da winadadebebis weras.

vidre moswavle daiwyebdes badian rveulSi weras, man ukve icis anbani, SeuZlia martivi teqstis amokiTxva (rac xelsuwyobs gadawerasdaTavidan agvacilebs gadaxatvas); rveulisI nawilis gavlis Semdeg moswavles naswavli aqvs kalmis xelSi sworad Wera, sworad jdoma, momzadebuli aqvs xelis wvrili muskulatura, gacnobierebuli aqvs Sesasrulebeli davalebis struqtura (dRes wers mxolod am gverds, danarCeni xval, zeg da sxva dros aris Sesasrule-beli). dafiqsirebuli aqvs weris mimarTuleba, met-naklebad gavarjiSebulia sivrciTi mimarTe-bebisdamyarebaSi,gaumjobesebuliaqvsTvalisadaxeliskoordinacia;icnobsbades,SeuZliadetalebis gadmowera da a.S. rac, udavod, Zalian gauadvilebs weris aTvisebas, badian rveulSi muSaobas.

isic unda aRiniSnos, rom kiTxvis process Tavisi specifika aqvs, xolo werisas _ Tavisi. rodesac moswavle iwyebs kiTxvas, rac ufro gansxvavebul asoebs vawvdiT erTmaneTis siaxloves, miT ufro naklebad xdeba maTi aRreva. xolo werisas, rac ufro msgavsia asoebi, miT ufro advilia maTi wera. werisa da kiTxvis gamijvnam saSualeba mogvca asoTa dalagebisas gagveTval-iswinebina zemoT aRniSnuli specifika.

Page 6: qarTuli ena 1

5

1. zogadi informacia qarTul enasa da literaturaSi I klasis saswavlokompleqtis Sesaxeb

Zvirfaso maswavleblebo!I klasis saanbano saxelmZRvanelos – `qarTuli enis“ avtorebi gTavazoben saswavlo kom-

pleqts, romelSic Sedis:1. maswavleblis wigni; 2. moswavlis wigni – „qarTuli ena“;1. moswavlis rveuli.

saswavlo kompleqtis TiToeuli komponentis amomwuravad da srulyofilad gamoyeneba saukeTeso Sedegis miRwevis sawindaria. am saqmeSi pedagogebis mrCveli da damxmare ki winamde-bare maswavleblis wigni iqneba.

1. maswavleblis wigni

maswavleblis wigni Sedgeba rva Tavisa da ramdenime qveTavisagan.I TavSi mocemulia zogadi informacia saswavlo kompleqtis Sesaxeb. aq mokled aris aRwer-

ili maswavleblis wigni, moswavlis wigni da moswavlis rveuli.II TavSi mocemulia avtorTa xedva da midgomebi, I klasSi wera-kiTxvis swaleba-swavlasTan

dakavSirebiT;agreTveis,TurameTodsadaxerxebseyrdnobianavtorebi.amTavsaqvs3qveTavi.III Tavi mTlianad eZRvneba moswavlis wignsa da rveulSi warmodgenil samuSaoebs. detalurad

aris aRwerili TiToeul rubrikaze muSaobis meTodologia. aqve mocemulia miznobrivi TamaSebi. am Tavs aqvs 16 qveTavi.

IV Tavi maswavleblis wignis praqtikuli nawilia. aq moTavsebulia Semdegi informacia: gakveTilis dagegmvasTan dakavSirebuli rekomendaciebi, esg-is standarti qarTul enasa da lite-raturaSi–pirveliklasisaTvis,gakveTilebisTemebi,miznebi,kavSiriesg-isstandartisindi-katorebTan, gakveTilebis CatarebasTan dakavSirebuli damatebiTi literaturuli da enobrivi masala, gakveTilebis scenarebi, damatebiTi rekomendaciebi. am Tavs aqvs 3 qveTavi.

V TavSi warmodgenilia avtorTa xedva gamWol kompetenciebsa da metakogniciis Taobaze.VI TavSi Tqven ixilavT Sefasebis Sesaxeb informacias. aq mocemulia rekomendaciebi ganma-

viTarebeldaganmsazRvrelSefasebaze;aqvegTavazobTSefasebiskonkretulcxrilebs,rac,vfiqrobT, karg samsaxurs gauwevs maswavleblebs.

VII Tavi inkluziuri ganaTlebis saWiroebebs eZRvneba.VIII TavSi gawvdiT rekomendebuli samecniero da meToduri literaturis sias.

2. moswavlis wigni

moswavlis saxelmZRvanelo `qarTuli ena~ Sedgeba 4 nawilisagan:• winasaanbano;• saanbano;• kiTxvisganmamtkicebelidawerisaTvisebis;• wera-kiTxvisganmamtkicebeli.

• winasaanbanoperiodies nawili warmodgenilia naxatebiT. am naxatebis Sesatyvis saswavlo amocanebs ixilavT wi-

nasaanbano periodis gakveTilebis gegmaSi.

• saanbanoperiodiam nawilSi mocemulia: I. e.w. saleqsikono gverdebi, sadac warmodgenilia Sesaswavli

asoebi;II.savarjiSoebisgverdebi,sadacmocemuliasakiTxavi,leqsikuridasxvadasxvatipissaazrovno savarjiSoebi. III. ZiriTadi teqstebi, romlebic saanbano nawilis saerTo siuJetur qargas qmnis.

Page 7: qarTuli ena 1

6

• kiTxvisganmtkicebisadawerisaTvisebisperiodiwignis am nawilSi SexvdebiT Sesaswavl teqstebs Tavisi saswavlo amocanebiT. am nawils gas-

devs saweri bade Tavisi nimuSebiT, rac exmareba moswavles daamyaros mimarTeba saxelmZRvanelosa da samuSao rveuls Soris.

• wera-kiTxvisganmtkicebisperiodiwignis am nawilSi warmodgenilia saswavlo teqstebi da sxvadasxva tipis savarjiSoebi.

3. moswavlis rveuli

moswavlis rveuli gankuTvnilia mxolod klasSi muSaobisaTvis da inaxeba klasSi.moswavlis rveuli Sedgeba sami nawilisagan:• pirvelinawilismasalaiTvaliswinebssavarjiSoebsfonologiuricnobierebis,kiTxvis

sawyisi unar-Cvevebisa da motorikis ganviTarebisaTvis.• meorenawilismasalaiTvaliswinebssavarjiSoebskiTxvisganmtkicebisadabadeSiasoe-

bis, sityvebisa da martivi winadadebebis weris aTvisebisaTvis.• badeSi asoebis weris aTvisebis Semdeg saSualeba gveZleva, weris unar-Cvevebis ganmt-

kicebaze vimuSaoT. mesame nawilis masala iTvaliswinebs savarjiSoebs damoukidebeli weriTi metyvelebis unaris ganviTarebisa da damoukidebeli kiTxvis unar-Cvevebis gamomuSavebisaTvis.

4. moswavlis wignsa da rveulSi gamoyenebuli pirobiTi niSnebi da simboloebi

moswavlis wignsa da rveulSi gamoyenebulia Semdegi pirobiTi niSnebi da simboloebi:

TemispirobiTiniSani– 1 sasaubro–

weriTisavarjiSosnimeri–1

dafiqrdi!–

waikiTxe!– aawye!–

moZebnedawaikiTxe!– daakvirdi!–

upasuxeSekiTxvebs!– daxate!–

kiTxva-pasuxi– mimarTekompiuters!–

5. TvalsaCino masala

winasaanbano da saanbano periodSi gamoyenebuli damxmare masala unda emsaxurebodes swav-lebisa da swavlis miznebis ganxorcielebas.

maswavleblebs, TavianTi gamocdilebidan gamomdinare, Seqmnili aqvT aTasgvari damxmare ma-sala. magaliTad: sityvebis skivri, Tojinebi _ dialogis warmarTvisaTvis, niRbebi _ zRaprebis gasaTamaSeblad, suraTebi _ aRweris mizniT, sxvadasxva tipis baraTebi da a.S. zemoT aRniSnul masalas, ra Tqma unda, Tavisi meToduri daniSnuleba aqvs, es yovelive maswavleblis arCevanze, kvalifikaciasa da SemoqmedebiT midgomazea damokidebuli.

Page 8: qarTuli ena 1

7

2. saswavlo kompleqtiT muSaobis midgomebi, meTodebi da xerxebi

2.1. eqvsi wlis bavSvis asakobrivi Taviseburebebi

bavSvma rom pirveli saswavlo wlis sirTuleebs Tavi gaarTvas, mas saTanado saskolo mzaoba

unda hqondes. gonebrivi funqciebis momwifeba, emociur-socialuri da fizikuri ganviTareba bavS-

vis saskolo mzaobis sami aucilebeli pirobaa.

6 wlis asaki swored is xanaa, rodesac bavSvi am sami komponentis mixedviT gardamaval md-

gomareobaSi imyofeba: jer ar aris daZleuli TamaSis moTxovnileba, magram ukve gaCnda wesrigis,

davalebis Sesrulebis, gamiznuli qmedebis survili. 6 wlis bavSvs ukve SeuZlia ufros adamianze

orientireba, magram imavdroulad sruliad ar aqvs ganviTarebuli nebisyofa. mas uWirs saazrovno

amocanaze xangrZlivad yuradRebis SeCereba, amocanis pirobis bolomde gaazreba da damaxsovreba.

is ver iTavisebs ganzogadebulad gamoTqmul istruqciebs.

6 wlis bavSvis azrovneba TvalsaCino da xatovania. azrovnebis TvalsaCinoeba imas niSnavs,

rom bavSvi xedavs, amCnevs da gaiazrebs movlenisa Tu sagnis im Tvisebebs, romlebic naTlad,

TvalsaCinod Cans, zedapirzevea mocemuli da ganzogadebas ar moiTxovs.

bavSvi Seimecnebs garemos TvalsaCino, xatovan niSnebs. is amgvarad agrovebs uSualo gamoc-

dilebas samyaros Sesaxeb. es gamocdileba Semoinaxeba mis mexsierebaSi. mexsiereba ki am asakSi

metad aqtiuria. mexsierebaSi Semonaxuli TvalsaCino SemecnebiTi gamocdileba exmareba bavSvs,

axal situaciebSi Sesatyvisi reagireba moaxdinos. magram, Tu Cven bavSvs SevTavazebT misi amgvari

gamocdilebisaTvis Seusabamo saswavlo masalas, magaliTad, araTvalsaCino movlenis sityvier

analizs, am analizidan gamomdinare ganzogadebul cnebebs (rogoric aris, vTqvaT, gramatikuli

ganmartebebi), maSin bavSvi mZime mdgomareobaSi aRmoCndeba. Tavisi ganviTarebiT is jer ar aris

mzad amgvari saswavlo masalis asaTviseblad. am asakis yvelaze mniSvnelovani Tviseba isaa, rom

bavSvis azrovneba `moqmedebiTia~. fsiqologebi amboben, rom am asakSi pirdapiri damokidebuleba

arsebobs xeliT moqmedebasa da inteleqtis ganviTarebas Soris. es ki imas niSnavs, rom asaT-

visebel masalas bavSvi yvelaze ukeT gaigebs da daimaxsovrebs maSin, roca mas xeliT moqmedebis

saSualebas mivcemT.

6 wlis bavSvs sakmaod kargad aqvs ganviTarebuli metyveleba, mas SeuZlia sakuTari gancdebis,

fiqrebis, mogonebebis gamoxatva sityvebiT. magram amave asakisTvis isic damaxasiaTebelia, rom

bavSvisTvis ena `gamWvirvalea~, e. i. is ki iyenebs enas, magram enis arsebobis faqtis danaxva, enis

movlenis dakvirvebis sagnad gadaqceva da ganzogadeba ar SeuZlia.

2.2. ramdenime rCeva pirveladi saskolo socialuri unar-Cvevebis gamomuSavebisa da swavlis motivaciis amaRlebisaTvis

pirveladi saskolo da socialuri unar-Cvevebis gamosamuSaveblad jer kidev winasaanbano

periodSi iwyeba muSaoba da igi grZeldeba rogorc saanbano periodSi, aseve mTeli saswavlo

wlis ganmavlobaSi.

winasaanbano periodidanve maswavlebeli astruqturebs saswavlo reJims _ yuradRebas amax-

vilebinebs moswavleebs gakveTilis dasawyissa da dasasrulze, rac xSir SemTxvevaSi zarTan aris

dakavSirebuli. avtorTa jgufi Tvlis, rom saswavlo reJimis arseboba da misi dacva bavSvs ex-

mareba drois dastruqturebaSi, rac misTvis ase ioli ar aris. amave dros uviTarebs mniSvnelovan

socialur Cvevas _ saqmis dagegmvis Cvevas, muSaobas winaswar gansazRvruli reJimiT. mag.: axla

kiTxvis droa, axla _ dasvenebis, axla _ weris. es exmareba bavSvs TandaTan gadalaxos Sinagani

winaaRmdegoba (me axla ar minda wera, kiTxva da a.S.). ra Tqma unda, reJimis, dRis ganrigis Sed-

genisas unda gaviTvaliswinoT isic, rom Tavidan aviciloT moswavlis gadatvirTva da gadaRla.

saskolo reJimis dastruqturebis momdevno etapi gaxlavT gakveTilebis cxrili. moswav-

les unda gavacnobierebinoT, rom erTi gakveTilis dawyeba-damTavreba niSnavs erTi tipis saqmis

dawyeba-damTavrebas. amasTan, am saqmianobis dros saWiroa Sesabamisi saswavlo nivTebi. moswavles

Page 9: qarTuli ena 1

8

vizualur doneze unda ganvasxvavebinoT saxelmZRvaneloebi da Sesabamisi rveulebi, albomebi, moZravi anbani da sxva saswavlo nivTebi.

moswavleebs unda vesaubroT dRis im axal reJimzec, romelic maT moswavled gaxdomas mos-devs;drouladgaiRviZon,isauzmon,raTaardaagvianonskolaSi,ardarCeTsaskolonivTebi.sasruvelia, mSobelma da maswavlebelma SeaCvion moswavle Tavisi movaleobebis damoukideblad Sesrulebas.

moswavlis saskolo saqmianobisaTvis gansakuTrebiT mniSvnelovani da saWiroa Semdegi so-cialuri unar-Cvevebi: TanatolebTan da maswavleblebTan urTierTobis damyarebis unari, misal-meba, damSvidobeba, bodiSis moxda, pasuxis gacemis, davalebis Cabarebis, sxvisi mosmenis unari.

pasuxis gacemis, davalebis dasrulebis SemTxvevaSi tradiciulad iyeneben xelis awevas. Sesa-Zloa, gamoviyenoT ferad-feradi almebis aweva, romelTac Tav-Tavisi daniSnuleba eqnebaT. amiT nel-nela Tavidan avicilebT wamoZaxebas, riTac moswavleebi cdiloben yuradRebis miqcevas.

aRsaniSnavia, rom SeTavazebuli sistema maswavleblis mier piruTvnelad unda iyos daculi, yuradReba Tanabrad unda gadanawildes bavSvebze.

aRzrdis procesSi xSirad mogviwevs rogorc dadebiTi, aseve uaryofiTi saqcielis Sefaseba _ saqcielis da ara Tavad bavSvis, cudia an kargi esa Tu is saqcieli da ara esa Tu is moswavle. konkretuli moswavlis xSiri Sefaseba klasSi iwvevs araswor socialur diferencirebas, mo-swavleTa Sinagan protests, xSirad sapirispiro reaqciasac. igi miT ufro mZafrdeba, Tu erTis uaryofiT saqciels xSirad vupirispirebT meoris dadebiT qcevas. dadebiTi magaliTis mibaZvis survili ki ufro maSin Cndeba, Tu kargi zogadad aris Seqebuli da waxalisebuli.

2.3. meTodis Sesaxeb

pirveli klasis swavlebis erT-erTi umTavresi amocanaa wera-kiTxvis swavleba.Cvens saswavlo kompleqts safuZvlad udevs wera-kiTxvis swavlebis dabalansebuli meTodi.

wera-kiTxvis swavlebis dabalansebuli midgoma farTodaa gavrcelbuli msoflioSi. igi ar ukav-Sirdeba romelime konkretuli enis specifikas, aramed warmoadgens Sualedur midgomas foneti-kur meTodebsa da mTlianobiT meTodebs Soris.

avtorTa jgufis mier SemuSavebulma meTodma aprobacia gaiara 1995-1996 wlebSi, 1997 wli-dan saxelmZRvanelo dainerga rogorc TbilisSi, aseve saqarTvelos sxvadasxva regionSi. Sedegebi Sedarebuli iqna tradiciuli meTodiT momuSave klasebTan. am meTodiT swavlebis mravalwlianma gamocdilebam daadastura mocemuli meTodis efeqturoba, ramac, Tavis mxriv, ganapiroba saxelmZ-Rvanelos farTod danergva skolebSi.

am meTodis sayrdeni komponentebia:• fonologiuricnobierebisganviTareba; saSualebebi:sxvadasxvafonetikurivarjiSebidaTamaSebi;• aso-bgeriTimimarTebisCamoyalibeba; saSualebebi:anban-plakati,moZravianbani;• sityvisgrafikulxatzedakvirveba,TavasosgamoyofiT; saSualebebi:moswavlissaxelmZRvanelose.w.saleqsikonogverdi;• kiTxvismotivaciisCamoyalibeba; saSualebebi:maswavleblismierklasSisakiTxavizRaprebi,leqsebi,moTxrobebi;• kiTxvaSigavarjiSebakiTxvisswavlebissxvadasxvastrategiisgamoyenebiT; saSualebebi: saanbano periodis mcire zomis teqstebi, romlebic erT siuJetur qargaSia

CarTuli;anbanisSemdegomisaswavloteqstebi;sxvadasxvatipissakiTxavisavarjiSoebi;damoukidebladsakiTxavimoTxrobebispecialurisavarjiSoebisaparatiT;

• bavSvisleqsikuri maragis gazrda; yuradRebis, mexsierebisa da azrovnebis gaaqtiureba-ganviTareba;

saSulebebi:moswavlissaxelmZRvaneloSiSetanilileqsikur-enobrivisavarjiSoebi;Semec-nebiT-saazrovnosavarjiSoebi;

• werisaTvisebadaweriTimetyvelebisganviTareba; saSualebebi: moswavlis rveuli, dafa.

Page 10: qarTuli ena 1

9

werisa da kiTxvis swavlebasTan dakavSirebiT saWirod migvaCnia damatebiTi informaciis mo-wodeba.

Cveni meTodis mixedviT, pirvelklaseli moswavle jer swavlobs anbans, iZens kiTxvis sawyis unar-Cvevebs, emzadeba badian rveulSi weris dasawyebad, xolo Semdeg iwyebs asoebis, sityvebisa da winadadebebis weras.

vidre moswavle daiwyebdes badian rveulSi weras, man ukve icis anbani, SeuZlia martivi teqstis amokiTxva (rac xelsuwyobs gadawerasdaTavidan agvacilebs gadaxatvas); rveulisI nawilis gavlis Semdeg moswavles naswavli aqvs kalmis xelSi sworad Wera, sworad jdoma, momzadebuli aqvs xelis wvrili muskulatura, gacnobierebuli aqvs Sesasrulebeli davalebis struqtura (dRes wers mxolod am gverds, danarCeni xval, zeg da sxva dros aris Sesasrule-beli). dafiqsirebuli aqvs weris mimarTuleba, met-naklebad gavarjiSebulia sivrciTi mimarTe-bebisdamyarebaSi,gaumjobesebuliaqvsTvalisadaxeliskoordinacia;icnobsbades,SeuZliadetalebis gadmowera da a.S. rac, udavod, Zalian gauadvilebs weris aTvisebas, badian rveulSi muSaobas.

isic unda aRiniSnos, rom kiTxvis process Tavisi specifika aqvs, xolo werisas _ Tavisi. rodesac moswavle iwyebs kiTxvas, rac ufro gansxvavebul asoebs vawvdiT erTmaneTis siaxloves, miT ufro naklebad xdeba maTi aRreva. xolo werisas, rac ufro msgavsia asoebi, miT ufro advilia maTi wera. werisa da kiTxvis gamijvnam saSualeba mogvca asoTa dalagebisas gagveTval-iswinebina zemoT aRniSnuli specifika.

Semdeg TavSi detalurad visaubrebT meTodis TiToeuli sayrdeni komponentis Sesaxeb.

Page 11: qarTuli ena 1

10

3. detaluri komentarebi moswavlis wignisa da moswavlis rveulis Sesaxeb

3.1. suraTis aRwera da sasaubro Temebi

sasaubro Temebs gansakuTrebuli mniSvneloba eniWeba winasaanbano periodSi. ori kvira bavS-visaTvis saskolo garemosTan SeCvevis periodia. am etapze sasaubro Tematika aaxloebs moswav-lesmaswavlebelTandaTanaklaselebTan;aZlevsmasTviTgamoxatvissaSualebasise,rom,araaqvs SecdomisdaSvebis SiSi; nel-nela erTveba saskolo muSaobaSi. amavedros, maswavlebelipirvelklaselebs aswavlis saskolo Cvevebs: yuradRebiT mousminon SekiTxvas, yuri daugdon sxvis saubars, daelodon Tavis rigs, daicvan maswavleblis miTiTebebi. amgvari elementaruli Cvevebis gareSe SeuZlebelia saswavlo procesis warmarTva. sasaubro Temebi isea SerCeuli, rom bavSvisaTvis axlobelia. amosavalia misi pirovnuli `me~.

swavlis dawyeba axal socialur da saskolo amocanebs uyenebs bavSvs. aqedan gamomdinare, nax-atebica da Temebic Sesabamisad iqna SerCeuli: `vemzadebiT skolisaTvis~, `Cveni saklaso oTaxi~, `Cveni gakveTilebi~, `Cveni saxelmZRvanelo~.

suraTis aRwerisas principad unda aviRoT _ mTelidan detalisaken svla. jer unda ganisaz-Rvros naxatis Tema. moswavleebs saSualeba unda mivceT Tavad aRweron suraTi, maswavlebelma mxolod damxmare kiTxvebi unda dausvas. sasurvelia yuradReba gavamaxviloT yvela detalze: personaJebze, moqmedebebze, garemoebaze, sagnebsa da sivrciT mimarTebebze. centraluri naxatis irgvliv ganlageuli sagnebi klasifikaciisa da sivrciTi mimarTebebis amocanas emsaxureba.

aucilebelia, suraTi gamoviyenoT sivrciTi mimarTebebis dasafiqsireblad: romeli sagani rom-lis win, romlis ukan, romlis zeviT, romlis qveviT, romlis marjvniv da marcxniv mdebareobs.

Cven mier SerCeuli suraTebis aRwera da maTTan dakavSirebuli sasaubro Temebi xels uwyobs metyvelebiT aqtivobas, yuradRebis gavarjiSebas, sivrciTi mimarTebebis damyarebas, klasifikaciis ganviTarebas.

3.2. maswavleblis mier klasSi wakiTxuli teqstis damuSaveba da patara leqsis daswavla klasSi

pirvel klasSi mSobliuri enis swavlebis meTodikaSi tradiciulad didi adgili uWiravs maswavleblis mier prozauli teqstebis wakiTxvas, kiTxvebiT damuSavebas da patara leqsebis klasSi daswavlas. aRniSnuli samuSaos mizania:

• saswavlodakiTxvismotivaciisganviTareba;• bavSviscnobismoyvareobisadaaxliscodnisSeZenissurvilisdakmayofileba;• sakuTariazrisgamoxatvisadasxvaTawinaSewardgomisCvevebisgamomuSaveba;•klasissaerTosaqmianobaSibavSvisCarTvadasocialuriadaptaciisaTvisxelSewyoba;• bavSvisaqtivobis,misiinteresebismizanmimarTuliwarmarTva;• mTlianiSinaarsidannawilebisgamocalkevebisadaSemdgommTlianSinaarsadSekvrisCvevebis

gamomuSaveba;• mexsierebisgavarjiSebadaleqsikisgamdidreba.maswavleblis mier teqstis wakiTxva-damuSaveba, klasSi leqsis daswavla, ZiriTadad, winasaa-

nbano da saanbano periodebis ganmavlobaSi xdeba.

prozaul teqstze muSaobis meTodebi

Tavdapirvelad, maswavlebeli ukiTxavs bavSvebs moTxrobas bunebrivi tempiTa da intonaciiT. Tavs aridebs intonaciaSi xelovnur aqcentebs.

wina saanbano periodis ganmavlobaSi maswavlebeli Tavad iwyebs wakiTxulis Txrobas da am procesSi rTavs klassac Sesabamisi kiTxvebiT (mere ra moxda? mere ra gaakeTa? mere ra dainaxa? da a.S.). amiT igi aCvevs bavSvebs Sinaarsis Tanmimdevrobis aRqmas, mosmenilidan garkveuli epizo-debis gaxsenebas. ra Tqma unda, am SemTxvevaSi maswavlebeli aqtiuradaa CarTuli kiTxva-pasuxis

Page 12: qarTuli ena 1

11

procesSi, exmareba bavSvebs, azustebinebs azrs, usworebs da uqmnis ganwyobas, rom es yovelive moswavleebma Tavad gaixsenes da upasuxes.

amasTan erTad, bavSvebs unda mivceT sakuTari damokidebulebis gamoxatvis saSualebac. ra moewonaT? ra ar moewonaT? vin rogoria? ras fiqroben momxdaris Sesaxeb da a.S. bavSvs xSirad esa Tu is ambavi asociaciiT raime sxva ambavs axsenebs. SedarebiT aqtiur moswavleebs uCndebaT survili am ambis moyolisa. sxvam SeiZleba mibaZos megobars, Tavadac gaixsenos rame an sulac gamoigonos. ra Tqma unda, arasasurvelia moswavleTa aqtiurobis daTrgunva, magram am procesis nebaze miSvebac SeuZlebelia. swavlis procesi Zalauneburad Seicavs akrZalvebis sistemasac. TiToeuli akrZalva unda iyos argumentirebuli da misi dadebiTi SedegebiT gamyarebuli. amitom am SemTxvevaSi bavSvebs unda davanaxoT, rom maTi zedmeti aqtiurobis gamo sxva moswavles ar mieca saSualeba, Tavisi azri gamoexata ZiriTad sasaubro TemasTan dakavSirebiT. vuTxraT bav-Svebs, rom dasvenebaze megobrebi da Tavad maswavlebelic siamovnebiT mousmenen mas. Tuki bavSvs raRacis moyolis Zlieri motivacia gaaCnia, iqneb marTlac movusminoT mas dasvenebaze. ufro xSirad ki patarebs daaviwydebaT saTqmeli, gansakuTrebiT maT, vinc cdilobda iqve raimes gamo-gonebas da dasvenebaze Tavis aqtivobas TamaSisaken warmarTavs. ase nel-nela moswavleebi eCvevian garkveuli konkretuli davalebis Sesrulebas, wesrigs, erTmaneTis mosmenas da a.S. Tuki vamCnevT, rom romelime bavSvi zedmet aqtiurobas amJRavnebs, es imas ar niSnavs, rom kiTxvebis umravle-sobaze man gvipasuxos, davavaloT mas Sefasebis moxdena _ aba, aman mipasuxos, Sen yuri daugde da miTxari, rame xom ar gamorCa. amiT mis aqtiurobas CvenTvis sasurvel mimarTulebas mivcemT. maswavlebeli unda cdilobdes, rom mTeli klasi CarTos saswavlo procesSi, vinc pasiuria, nel-nela, martivi kiTxvebiT, romelic Tavis TavSive Seicavs pasuxs, Caabas muSaobaSi.

teqstis wakiTxvis dros udidesi mniSvneloba aqvs leqsikur samuSaos. maswavlebelma ise unda SearCios wasakiTxi teqsti, rom igi ar iyos gadatvirTuli bavSvisTvis ucnobi leqsikiT. gasaTvaliswinebelia, rom bavSvi flobs minimalur leqsikur marags, amitom zogjer CvenTvis, erTi SexedviT, sruliad gasagebi sityva SeiZleba axsnas saWiroebdes. sityvis axsnis procesSi misi mniSvnelobis dazustebisa da damaxsovrebisaTvis SeiZleba asaxsneli sityva sxva frazebSic gavacocxloT, moviyvanoT magaliTebi. iq, sadac es SesaZlebelia, gamoviyenoT sinonimuri Tu an-tonimuri formebi an klasifikaciis sistema. mag., teqstSi Segvxvda `meliis cindali~. garda axs-nisa, aq SesaZlebelia gavixsenoT da zog SemTxvevaSi davaswavloT bavSvebs, ris naSiers ra hqvia. an Segvxvda sityva `ukeTuri~, e. i. vinc sikeTes ar akeTebs, avi, boroti, cudi. aqve SeiZleba antonimuri wyvilebi gamoviyenoT _ keTili, kargi.

winasaanbano periodi, drois TvalsazrisiT, imis saSualebas iZleva, rom damuSavebis pro-cesSi `daSlili~ teqsti isev gavamTlianoT. `aba, vnaxoT, xom araferi gamogvrCa~? _ iTqvas da kidev erTxel wavikiTxoT, e. i. mTlianidan Sinaarsis Tanamimdevrobis dacviT, kiTxvebis saSuale-biT gamovyofT nawilebs. Semdeg am nawilebs isev vamTlianebT xelmeored wakiTxvis gziT.

amgvarad damuSavebuli teqsti ZiriTadi kiTxvebiT unda gavaxsenoT bavSvebs meore dResac.amdenad, SeiZleba CamovayaliboT winasaanbano periodSi maswavleblis mier wakiTxul teqstze

muSaobis Semdegi ZiriTadi principebi:• SesabamisiintonaciiTwakiTxva;• leqsikurianalizi;• teqstisgaxsenebanawilobrivmaswavleblisTxrobisadanawilobrivkiTxvebissaSualebiT;

mogvianebiTki_mxolodkiTxvebissaSualebiT;• kiTxvebiTteqstisdamuSavebisSemdegmasaliskideverTxelwakiTxva;• mTeliklasisCarTvamuSaobaSi.

• moswavleebisaqtivobissworiwarmarTvadadaregulireba;• interesis,emociisaRZvra,swavlebismotivaciisSeqmna;• momdevnogakveTilzewinadRiTwakiTxulimasalisaRdgena.

zemoT gansazRvruli principebidan gamomdinare, prozauli teqstis damuSaveba SeiZleba moxdes Semdegi tipisa da Sinaarsis kiTxvebiT:

• SinaarsisTanmimdevrobazemimarTulikiTxvebi(amismereramoxda?mereraqna?daa.S.);• mTlianiSinaarsisgagebazemimarTuli,piradidamokidebulebisadaemociebisaRmZvreli

kiTxvebi(ramogewonaT?vinrogoria?rogorfiqrobT,radmoxdaase?);• kiTxvebi,romlebicsaWiroebserTmniSvnelovanpasuxebs;• klasifikaciasTandakavSirebulikiTxvebi.

Page 13: qarTuli ena 1

12

leqsis klasSi daswavla

aranaklebi mniSvneloba aqvs patara (1-2 str.) leqsis daswavlas. aq, marTalia, ar xdeba kiTxva-pasuxebiT jgufis iseTi gaaqtiureba, rogorc prozaze muSaobis dros, magram TviT das-wavlis procesSi mTeli klasi aqtiuradaa CarTuli. amave dros, leqsis Sinagani ritmi, riTma dadebiT emociebs aRZravs bavSvebSi. leqsis daswavla aaqtiurebs da aviTarebs mexsierebas, amdi-drebs leqsikur marags.

maswavlebeli Tavdapirvelad bunebrivi, arapaTetikuri, magram emociurad datvirTuli in-tonaciiT kiTxulobs leqss. Semdeg strof-strof amuSavebs mas ara marto leqsikuri Tval-sazrisiT, aramed axsna-ganmartebasac aZlevs bavSvebs, raTa maTTvis met-naklebad gasagebi gaxdes mxatvruli saxeebic (ra Tqma unda, sadac es saWiro da SesaZlebelia).

daswavlisas leqsi iSleba striqonebad, zogjer ufro did erTeulebad. mTavaria, azri iyos dasrulebuli, raTa damaxsovreba gaadvildes. jer mTeli klasi imeorebs pirvel nawils maswav-lebelTan erTad. Semdeg daiswavlian meore nawils. moxdeba maTi gamTlianeba. ramdenjerme gameo-rebis Semdeg maswavlebeli miscems klass saSualebas mis gareSe Tqvan leqsi. amis Semdeg xdeba individualuri gamokiTxva, jer maTi, vinc, igrZnoba, rom leqsi ukeT daiswavla, Semdeg ki maTi, visac SedarebiT uWirs daswavla. maT, visac SedarebiT eZneleba leqsis daswavla, maswavlebeli aZlevs davalebas, mousminos im moswavles, vinc ukve icis da Seaxsenos Tanaklasels, Tuki raime daaviwydeba. amiT igi mas saSualebas aZlevs, kidev erTxel moaxdinos yuradRebis koncentracia da mousminos megobars, romelsac, safiqralia, leqsi aRar unda SeeSalos. Tuki aseTi ram moxda, maswavlebelma ar unda daayovnos da Tavad Seaxsenos moswavles leqsi.

meore dRes aucileblad unda moxdes wina dRiT naswavlis aRdgena, gameoreba. jer koleq-tiurad, Semdeg ki _ individualurad.

Tu klasi mravalricxovania, daswavlis dros individualurad gamovkiTxavT moswavleTa erT nawils, meore nawils ki _ meore dRes, roca vixsenebT leqss (ra Tqma unda, monacvleobiT).

zemoT ganxilulidan gamomdinare, SeiZleba ganvsazRvroT leqsis damuSavebisa da daswavlis Semdegi ZiriTadi principebi:

• SesabamisiintonaciiTwakiTxva;• leqsikuridaSinaarsobrivianalizi;• wakiTxulisadmidamokidebulebisSeqmnasaTanadokiTxvebiT;• leqsiskideverTxelwakiTxva;• koleqtiuridaswavla;• ganmtkicebaindividualurigamokiTxviT;• daswavlilismeoredResaRdgena-gameoreba.

CamovTvliT im saerTo principebs, rac safuZvlad daedeba rogorc prozaze, aseve leqsze muSaobas:

• mTeliklasisCarTvamuSaobisprocesSi;• moswavleTaaqtivobissworiwarmarTvadadaregulireba;• saskoloCvevebisCamoyalibeba-ganviTareba;• interesis,emociisaRZvra.swavlismotivaciisSeqmna.

klasSi dasamuSavebeli damatebiTi literaturuli masala mocemuli iqneba meoTxe Tavis mesame qveTavSi. aqve unda aRvniSnoT, rom damatebiT literaturul masalaSi mocemuli yvela leqsis zepirad daswavla saWiro ar aris. maswavlebels TviTon SeuZlia SearCios sazepiro

leqsebi, gamomdinare sagakveTilo miznebidan da droidan.

3.3. fonologiuri cnobierebis ganmaviTarebeli savarjiSoebi

metyveleba 6 wlis bavSvis bunebrivi moTxovnilebaa da am asakisTvis igi kargad flobs mSob-liur enas. magram imisaTvis, rom bavSvma SeZlos gabmuli metyvelebidan sityvebisa da bgerebis gamocalkeveba, mas specialuri fonetikuri varjiSi sWirdeba.

yvelas kargad moexseneba, Tu rogor uWirs xolme moswavles wakiTxuli sityvis gamTlianebiT warmoTqma. TiTqos amokiTxuli sityvis mniSvneloba misTvis gasagebia, magram bavSvs wakiTxuli sityvis warmoTqma mainc uZneldeba (amaze metyvelebs tipuri Secdoma, roca amoikiTxavs `Txas~

Page 14: qarTuli ena 1

13

da ambobs `batkans~). garda grafikuli xatis gamTlianebis sirTulisa, amas safuZvlad sityvis bgeriTi (akustikuri) xatis gamTlianebis sirTulec udevs. sityvis bgeriTi xatis gamTlianebis unaris gasaviTareblad gaTvaliswinebulia fonologiuri cnobierebis ganmaviTarebeli specia-luri savarjiSoebi:

• sityvisbgeriTianalizisganviTarebas,sityvaSibgerisgamocalkevebasemsaxurebarome-limebgerazedawyebulisityvisdasaxeleba.maswavlebeli jer ganwyobasa da motivacias uqmnis moswavleebs, daasaxelebs sityvas, pirveli bgeris mkveTri warmoTqmiT, auxsnis moswavleebs, rom es sityva iwyeba am bgeraze, Semdeg Seaxsenebs maT davalebis arss _ `me Tqven sityvebs dagisaxelebT da Tqven miTxariT, ra bgeraze iwyeba.~ (SesaZloa, am samuSaos Sejibris saxec mieces, rigebis mixedviT daiyos moswavleebi, ganawildes maTi funqciebi), Semdeg ki mas-wavlebeli am varjiSis meore etapze gadadis _ `axla Tqven damisaxeleT r-ze dawyebuli sityvebi. Semdeg C-ze dawyebuli sityvebi~.

• bgerebaddaSlilisityvisgamTlianeba.maswavlebeli sityvas bgerebad daSlils warmoTqvams, mkafiod, TiToeul bgeraze sakmaod yovndeba. moswavlem unda gaaerTianos, gaamTlianos bgerebad daSlili sityva _ moaxdinos sityvis akustikuri xatis sinTezi. am fonetikur varjiSs Cven did mniSvnelobas vaniWebT. igi gauadvilebs moswavles SemdgomSi sityvis grafikuli xatis amokiTxvas. mag.: i-r-e-m-i, C-i-r-i da a.S. akustikurad, upirveles yovlisa, unda damuSavdes is sityvebi, romlebic momdevno gakveTilze sakiTxav savarjiSoebsa da ZiriTad teqstebSi iqneba mocemuli.

• erTibgeriTgansxvavebulisityvebiserTmaneTisagangarCeva. es savarjiSo xels uwyobs moswav-les, gaamaxvilos yuradReba bgeris arsebobaze mravalgvar poziciaSi; SeiZinos, daagro-vospraqtikuligamocdilebabgeraTasimravleze;isevdaisevpraqtikuligamocdilebisdoneze mixvdes, rom bgeras mniSvnelobis ganmasxvavebeli funqcia aqvs. am varjiSis dros viTardeba sityvis analizis unari.

maswavlebeli mimarTavs moswavleebs _ `me Tqven or-or sityvas getyviT, oRond am sityvebSi erTi sxvanairi, gansxvavebuli sityva iqneba. yuradRebiT iyaviT, roca gansxvavebul sityvas SeniS-navT, taSi SemokariT~.

magaliTad:tani-tani furi-yuritani-kani furi-furikani-kani yuri-yuritani-tani furi-furikani-tani yuri-furi

zemoT naTqvamidan gamomdinare, gTavazobT Semdegi tipis fonetikur varjiSebs:a)razeiwyebadasaxelebulisityva;b)mocemulasozedawyebulisityvebisdasaxeleba;g)daSlilisityvisgamTlianeba;d)mTlianisityvisdaSla;e) erTi bgeriT gansxvavebuli wyvilebis Sedareba.v) sityvebis dasaxeleba klasifikaciis mixedviT.

damxmare masala fonetikuri samuSaosaTvis mocemuli iqneba meoTxe Tavis mesame punqtSi.masalaSi mocemulia erT Tavasoze dawyebuli sityvebis garkveuli simravle. maswavlebels

SeuZlia SerCeva, Tu romel sityvebs gamoiyenebs am CamonaTvalidan. rac Seexeba fonetikur wyvi-

lebs, es savarjiSo unda Sesruldes srulad, yvela sityvis gamoyenebiT da yovelTvis.

3.4. aso-bgeriTi mimarTebebis ganviTarebaze muSaoba

anban-plakati

sityvis bgeriT mxareze muSaoba bavSvs sityvis bgeriTi analiz-sinTezis unars uviTarebs, ma-gramCvenTvismniSvnelovania,rommoswavlemkonkretulibgerebikonkretulasoebsdaukavSiros;rac ufro adre daagrovebs bavSvi amgvar gamocdilebas, miT ufro Zlieri iqneba daswavlis efeqti. swored amitom skolaSi mosvlis pirveli dReebidanve maswavlebeli moswavleebs uCvenebs qarTuli anbanis plakats (plakati unda ekidos TvalsaCino adgilze, sasurvelia _ dafasTan,

Saob

Page 15: qarTuli ena 1

14

bavSvisTvis misawvdom simaRleze). maswavlebeli eubneba, rom es aris qarTuli anbani da ukiTxavs mkafiod, TiToeul asoze saCvenebeli joxis dadebiT mTel anbans (dasaxeldeba asos Sesatyvisi bgera, _ a, b, g... da ara asos saxelwodeba).

Semdeg dReebSi maswavlebeli aiyoliebs bavSvebsac anbanis kiTxvaSi.

anban-plakatzemuSaobasaqvsTavisietapebi:1. dasawyisSi, winasaanbano periodis ganmavlobaSi, maswavlebeli klasTan erTad xmamaRla

kiTxulobs anbans. am etapze anbanis kiTxvas ufro ritualis saxe aqvs da araviTar SemTxvevaSi ar gulisxmobs bavSvebis codnis Semowmebas.

2. saanbano periodSi maswavlebeli kiTxulobs anbans moswaleebTan erTad, magram yuradRebas gaamaxvilebs ukve naswavl asoebze. daadebs saCvenebel joxs ukve naswavl asoebs da ekiTxeba klass, romeli asoa. Semdeg gamoiyvans dafasTan moswavles da sTxovs mas saCvenebliT upovos ukve naswavli esa Tu is aso.

anbanze muSaobis aseTi xerxi exmareba moswavles asoTa grafikuli xatis damaxsovrebaSi, bgera iZens sagnobriv gamosaxulebas da uadvilebs bavSvs bgeris SemCnevas sityvaSi, uyalibebs gamocdilebas da codnas, Tu romel bgeras romeli aso Seesatyviseba.

3. Sesaswavli asoebis dafiqsireba.gavlili masalis gameorebis Semdeg maswavlebeli erTgvarad amzadebs moswavles axali asoe-

bis gasacnobad _ `dRes viswavliT r-s da C-s~. kedelze gakrul anbanze saCvenebel joxs adebs jer erT asos, Semdeg _ meores da mkafiod warmoTqvams maT. Semdeg ki didi zomiT, swori mar-TlweriT (ara plakaturad) axal asoebs dawers dafaze, Tan moswavleebs gaamaxvilebinebs yur-adRebas moxazulobaze.

4. maswavlebeli moZravi anbanidan iRebs mocemul asoebs, debs dafis direze da kidev erTxel asaxelebs maT, avalebs bavSvebs TviTon moZebnon axali asoebi TavianT moZrav anbanSi.

5. Semdeg maswavlebeli gamoiZaxebs moswavleebs saTiTaod dafasTan da daavalebs maT, moxa-zon saCvenebeli joxiT dafaze dawerili asoebi, daicvan asos weris mimarTuleba (sasurvelia, am aqtivobaSi rac SeiZleba meti moswavle CavrToT.).

6. amis Semdeg maswavlebeli avalebs moswavleebs maT mier ukve gamocalkevebul moZravi anba-nis Sesatyvis asoze saCvenebeli TiTiT gaimeoron asos moxazuloba (gaviTvaliswinoT, rom am

moZraobas caciebi Seasruleben marcxena xeliT. ar avukrZaloT maT marcxena xelis gamoyeneba!).

3.5. saleqsikono nawilze muSaoba

naxatiani leqsikonis TiToeul CarCoSi Caxatulia konkretuli sagnebi, romelTa saxelebi erT romelime konkretul bgeraze iwyeba. naxats miwerili aqvs Tavisi saxeli. aseTi gverdis meS-veobiT maswavlebeli acnobs moswavleebs axal asoebs, magram amis garda, am meTodikis meSveobiT igi ramdenime mizans aRwevs:

• moswavlesityvismTlianigrafikulixatisaRqmaseCveva;• gamoumuSavdebasityvisgrafikulixatiscnobisunari;• afiqsirebssityvaSicalkeulasoebs.yovelive amis meSveobiT moswavle praqtikulad muSaobs sityvis analiz-sinTezze. naxati

uadvilebs bavSvs samuSaos. igi am sityvebs jer ver kiTxulobs, magram naxati mianiSnebs, Tu ra sityva weria.

leqsikonzemuSaobasTavisiTanmimdevrobaaqvs:1. pirveli da mniSvnelovani etapia gasacnobi asos povna saleqsikono CarCoSi. mas Semdeg,

rac maswavlebeli Caatarebs mosamzadebel samuSaos, gadaaSlevinebs moswavleebs wigns saTanado gverdze, saCvenebels daadebs saleqsikono CarCos zeda marcxena kuTxeSi moTavsebul asos _ `es aris r~. moaZebninebs moswavleebsac am asos saTanado gverdze da daafiqsirebinebs.

2. amis Semdeg maswavlebeli miuTiTebs naxatze. cal-calke ekiTxeba bavSvebs _ ̀ aq ra xatia?~ asaxelebinebs sagans. imisaTvis, rom moswavlem naxatisa da misi saxelis identifikacia moaxdi-nos, man unda gaiazros, rom aq xatia, magaliTad, `raketa~ da ara sxva ram (im SemTxvevaSi, Tu sityva bavSvisaTvis ucxo aRmoCnda, maswavlebeli atarebs ganmartebiT-saleqsikono samuSaos). mas Semdeg, rac dasaxeldeba sagani, maswavlebeli miuTiTebs nawerze da eubneba _ `aq weria raketa?~ sagnis dasaxelebas ukiTxavs mkafiod, damarcvlis gareSe, mTlian sityvas. ase daamuSavebs igi am saleqsikono gverdis yvela naxats da warweras.

Page 16: qarTuli ena 1

15

3. naxatisa da sityvis saTanado Canaweris amgvari damuSavebis Semdeg maswavlebeli SeekiTxeba moswavleebs _ ̀ aba, ipoveT, sad weria ...?~ Tavdapirvelad asaxelebs mokle sityvas da daadebinebs bavSvs TiTs am sityvaze. moswavle am amocanas, ra Tqma unda, naxatis daxmarebiT wyvets. vTqvaT, maswavlebeli `r~ asos saleqsikono CarCos damuSavebisas SeekiTxeba _ `aba, miTxariT, sad weria rgoli?~ bunebrivia, moswavle naxatis saSualebiT miagnebs saTanado sityvas. CvenTvis aq is aris mniSvnelovani, rom moswavleebi TandaTan gadagvyavs naxatidan naweri sityvis cnobaze.

4. amis Semdeg maswavlebeli dafaze wers sityvas saleqsikono gverdidan (jer mokle sityvas, Semdeg ufro grZel sityvebs. magaliTad: ia, ixvi, iremi. aZlevs moswavleebs davalebas, moZebnon aseTisityvawignSi;aqacmaswavlebelisaleqsikonoCarCosyvelasityvasdaamuSavebs.ametapzemaswavlebeli naxatis gareSe, pirdapir sityvis grafikuli xatis cnobaze muSaobs.

5. maswavlebeli Seaxsenebs moswavleebs, romel axal asos ecnobian isini im dRes. Semdeg mkafiod CamoTvlis naxatebiani leqsikonis sityvebs, pirvel asoze gansakuTrebuli maxviliT da SeekiTxeba, raze iwyeba es sityvebi. saTanado pasuxis Semdeg maswavlebeli saCvenebliT aRniSnavs, es sityvebi iwyeba `r~-ze. es aris aso `r~. Semdeg moswavleebi samuSao gverdis yvela sityvaSi moZebnian Tavasos.

aris iseTi SemTxvevebic, rodesac Sesaswavli aso naxatiani leqsikonis sityvaSi ramdenjerme gvxvdeba. magaliTad, Sesaswavli aso iorjergvxdebasityvebSi–iremi,ixvi.aseTSemTxvevebsmaswavlebelispecialuraddaamuSavebs.igimimarTavsmoswavleebs:–aba,mipoveT,kidevsadSeam-nieT aso i!

dabolos, maswavlebeli dafaze Camowers saleqsikono gverdis sityvebs. maswavlebeli mimar-Tavs klass: `aba, vin metyvis, ra weria aq?~ da miuTiTebs mis mier dafaze daweril, ukve kargad damuSavebul sityvebze rigrigobiT.

3.6. eleqtronuli saganmanaTleblo resursebis gamoyeneba

rogorc mogexsenebaT, sadReisod saqarTveloSi Seqmnilia saganmanaTleblo TamaSebi sxvadasx-va saswavlo sagnebSi dawyebiTi klasebis moswavleTaTvis. es programebi Seesabameba erovnul saswavlo gegmas da amravalferovnebs saswavlo process. Cvens saxelmZRvaneloSi gamoviyeneT “mo-laparake anbani” da “qamabuki” (bmuli buki.ge/programs-list.html), radgan isini zedmiwevniT Seesab-ameba Cvens saswavlo meTods da saukeTeso TvalsaCino masalas warmoadgens pirvelklaselTaTvis.

pirveli semestrisaTvis, rodesac Cveni meTodis mixedviT moswavleebi swavloben kiTxvas, Se-varCieT „molaparake anbani“, radgan asobgeriTi mimarTebisaTvis mniSvnelovania, rom moswavle ara mxolod xedavs asos, aramed ismens bgeris JReradobasac. yoveli axali asoTa wyvilis gacnobis Semdeg, vidre moswavleebi gadavlen sakiTxav savarjiSoebze, isini moiZieben „molaparake anbanSi“ Sesaswavl asobgerebs da kidev erTxel daakvirdebian asoebs, naxatebsa da sityvebs.

meore semestrisaTvis, rodesac moswavleebi iwyeben asoebis weras, Cven SevarCieT „qamabuki“, radgan am programaSi ukeT aris naCvenebi, Tu rogor iwereba aso badeSi, rac marTlwerisaTvis metad mniSvnelovania.

TavisTavad cxadia, rom saswavlo procesis dawyebamde Semowmebuli unda iyos moswavleebis portatuli kompiuterebis teqnikuri gamarTuloba da CatvirTuli unda iyos Cven mier xsenebuli eleqtronuli resursebi.

Mmoswavlis wignSi “molaparake anbanisa” da “qamabukis” aqtivobebis simbolo iqneba:

mimarTe kompiuters!

3.7. moZravi anbaniT muSaoba

rogorc SeamCnevdiT, Cven gavavarjiSeT moswavle sityvis akustikuri xatis sinTezze:• fonetikurisamuSaoebiT,rodesacbgerebaddaSlilsityvebsmTlianadwarmoTqvamen;• anbanzemuSaobisdrosdavakavSirebineTkonkretulibgerakonkretulasosTan;• leqsikonzevarjiSisasdavamyarebineTmimarTebasityvisakustikurdagrafikulxatebsSoris.axla gvWirdeba asoebis meSveobiT sityvis grafikuli xatis gamTlianebaze varjiSi _ e. i.

sityvis awyoba moZravi anbanis meSveobiT.am meTodur xerxs udidesi mniSvneloba aqvs _ bavSvi Tavisi xeliT qmnis sityvas klasis

Page 17: qarTuli ena 1

16

Tvalwin. amisaTvis man unda moaxdinos asawyobi sityvis analizi _ ra bgerebisgan Sedgeba? ra asoebi dasWirdeba? Semdeg gadaitanos sityvis bgeriTi Tanamimdevroba asoebis TanamimdevrobaSi _ e. i. moaxdinos sityvis sinTezi. bolos, man unda amoikiTxos Tavisi `Seqmnili~ sityva.

sityvis moZravi anbaniT awyobis savarjiSo saukeTesod miesadageba bavSvis SesaZleblobebs da mis inteleqtualur ganviTarebas. Cven xom ukve aRvniSneT, rom am asakSi bavSvis azrovneba `mo-qmedebiTia~ _ is saukeTesod gaiazrebs imas, rasac TviTon, Tavisi xeliT asrulebs. garda amisa, moZravi anbaniT sityvebis awyoba weris procesis imitacias warmoadgens.

gasaTvaliswinebelia, rom moZravi anbanis asoebi iyos sakmao sididis, raTa bavSvs ar gauWirdes am asoebiT sityvis awyoba, xolo klasi xedavdes Sedegs.

sityvebis awyoba moZravi anbaniT teqstis amokiTxvamde Sesruldeba. Cven aucileblad migvaCnia am Tanmimdevrobis dacva.

am Tanmimdevrobis garda, saWiroa davicvaT kidev erTi principi: aewyos is sityvebi da wi-nadadebebi, romlebic momdevno gakveTilze unda waikiTxos moswavlem. am sityvebidan asawyobad unda SeirCes iseTebi, romlebic axalia, jer ar Sexvedria da SedarebiT rTulia amosakiTxad. TavisTavad cxadia, rom moswavleebs avawyobinebT mxolod im sityvebs, romlebSi Semavali asoebic maTTvisukvenacnobia;zogierTiukveiswavles,xolooriaxladSeswavliliasoukvedamuSave-buli aqvT wina gakveTilze. moswavlis wignSi Cven gTavazobT TiToeul asoTa wyvilze ramdenime asawyob sityvas. isini gamoyofilia simboloTi:

aawye!

e. i. savarjiSoebisa da ZiriTadi teqstis wakiTxvamde mTel rig sityvebs vamuSavebT Semdegi TanimdevrobiT:

• muSaobasityvisakustikurxatze(fonet.sav);• muSaobasityvisgrafikulxatze(moZravianbaniTsityvisawyoba);• sityvebisaTuwinadadebebisamokiTxva.

3.8. sakiTxavi savarjiSoebi

sakiTxavi savarjiSoebi warmodgenilia rogorc saanbano periodSi, aseve anbanis Sedgom periodSic.saanbano periodis sakiTxavi savarjiSoebi emsaxureba kiTxvaSi gavarjiSebas. saanbano peri-

odSi sakiTxavi savarjiSoebi calke gverdzea moTavsebuli da ZiriTadad sami tipis aris: marcvlebi, sityvebi, winadadebebi. rogorc ki Seswavlili asoebis raodenoba saSualebas mogvcems, SevadginoT mokle, dasrulebuli azris mqone ambavi, winadadebebi SevkraT erT mTlian siuJetad.

sakiTxav savarjiSoebSi Setanili marcvlebi ar emsaxureba arc sityvebis Sedgenis da arc si-tyvis dasrulebis funqcias. isini mxolod unda amoikiTxos moswavlem. anbanis swavlebis dasawy-is etapze SeuZlebelia mravalferovani teqstebis Sedgena, amasTan erTad, moswavleebi advilad izepireben wasakiTx teqstebs. aqedan gamomdinare, isini ki ar kiTxuloben, aramed zepirad amboben am sityvebsa da frazebs. marcvlebis uazro Tanmimdevrobis SemTxvevaSi dazepireba gamoricxulia, moswavle iZulebulia amoikiTxos asoTa garkveuli simravle sxvadasxva konfiguraciaSi.

sakiTxav savarjiSoebs Tavisi simbolo aqvs:

_ waikiTxe!

saanbano periodis sakiTxav savarjSoebs vamuSavebT savarjiSoTa tipebis Sesabamisad: 1. mocemulimasalisTavidanbolomdewakiTxva;2. mocemulimasalisgagrZelebebiT,monacvleobiTwakiTxva;3. mocemulimasalismiTiTebebiTwakiTxva(mag.:̀ waikiTxepirvelidabolosityva~;̀ waikiTxe

marcvlebi erTis gamotovebiT~) da a.S.meore semestridan icvleba sakiTxavi savarjiSos tipi. amjerad amocana SedarebiT rTuldeba.

kerZod, moswavle damoukideblad kiTxulobs mokle winadadebebs da amTlianebs azrs. TiToeul savarjiSoSi gadmocemulia martivi ambavi. savarjiSo agebulia mokle da grZeli winadadebebis monacvleobiT, rac TavisTavad qmnis gadmocemuli ambis mokle da vrcel versias. mokle versia gamoyofilia xazgasmiT.

Tavdapirvelad, maswavlebeli moswavleebs vizualurad amuSavebinebs teqsts. amisTvis maswav-

Page 18: qarTuli ena 1

17

lebeli mimarTavs moswavleebs: daakvirdiT am sakiTxav savarjiSos: zogierT winadadebas qveS xazi aqvs gasmuli. wavikiTxoT es winadadebebi da gavigoT am ambis mokle Sinaarsi. mokle Sinaarss, anu xazgasmul winadadebebs maswavlebeli akiTxebs moswavleebs (winaswar TviTon ar ukiTxavs). Tavdapirvelad, TiTo winadadebas TiTo moswavles waakiTxebs da gaameorebinebs _ aba, Tqvi, ra waikiTxe? Semdeg ki, Sinaarsis gamTlianebis mizniT, yvela mokle winadadebas anu mokle versias waakiTxebs erT moswavles. mas Semdeg, rac moswavleebi waikiTxaven da gaiazreben mokle ambavs, maswavlebeli maT vrcel versias waukiTxavs.

rogorc vnaxeT, am samuSaos ramdenime mizani aqvs:• aviTarebsgabmulteqstSiorientirebisunars;• cxadadsvamszRvarswinadadebasadawinadadebasSoris;• aviTarebsteqstisdamuSavebiselementarulunars;• moswavlepirveladecnobaambis mokle Sinaarss da vrcel versias. igi ara marto vizualu-

rad xedavs (mTeli ambavi didia, xolo xazgasmuli winadadebebi _ mokle), aramed Sinaarsis donezec afiqsirebs amas.

3.9. ZiriTad teqstze muSaoba

midgoma saanbano teqstisadmi gamomdinareobs kiTxvis procesis im gagebidan, rom kiTxva aris naweri sistemidan azris gamotanis procesi. bavSvisTvis rom kiTxvis procesi gaazrebis proce-sic iyos, wasakiTxi teqsti Sesatyvisad unda Seicavdes dasrulebul azrs. teqsti ar unda iyos winadadebebad daglejili ise, rom winadadebebs Soris ar iyos azrobrivi kavSiri, garda amisa:

• wasakiTxiteqstiunda Seicavdes iseT Sinaarss, romelic bavSvisaTvis advilad gasagebi da axlobeliiqneba;

• wasakiTxiteqstidasawyisisTvisundaiyosmokle;• wasakiTxteqstSidasawyisisTvisundaWarbobdesmokle,bavSvisaTvisgasagebisityvebi,rac

gauadvilebs mas teqstis wakiTxvas.aqedan gamomdinare, SeirCa bavSvis cxovrebiseuli gamocdilebisaTvis axlobeli, nacnobi

garemo _ mSoblebis, da-Zmebis, ojaxis bunebrivi atmosfero. TiToeul saanbano teqstSi erTi patara ambavi xdeba. ia da daCi ki is personaJebi arian, romelTa meSveobiT erTi siuJeturi qarga ikvreba. aseTi teqstebi xels uwyobs kiTxvis swori motivis Camoyalibebas.

kiTxvisaTvisebisaTvisviyenebTSemdegxerxebs:• maswavleblismierteqstisxmamaRlawakiTxva;• gundurikiTxva _ (unisonSi kiTxva) maswavlebeli da moswavleebi ramdenjerme erTad kiTxu-

lobenteqsts;• maswavlebeli_moswavle_e.w.eqo-mkiTxvelismeTodi_ pirvelad kiTxulobs maswavle-

beli,Semdegkiigives_moswavleanmTeliklasi;• lideri_jgufi _ maswavlebeli kiTxulobs teqstis erT nawils, xolo jgufi _ teqstis

darCenil nawils (gansakuTrebiT gamodgeba refrenebis mqone leqsis kiTxvis dros: ZiriTad nawilswaikiTxavsmaswavlebeli,refrenswaakiTxebsmTelklasserTad);

• kiTxvamcirejgufebiT _ klasi iyofa mcire jgufebad, TiToeuli jgufi kiTxulobs Tavis nawils;

• wyvilebSikiTxva_ aqvs ori varianti: a)orimkiTxvelikiTxulobsxmamaRlaerTad(maswavlebeli_moswavle;kargadmkiTx-velimoswavle_moswavle;oriTanabariunarismoswavle); b) ori moswavle kiTxulobs monacvleobiT (mag.: dialogs). SeniSvna: am xerxis yvelaze cnobili da gavrcelebuli variantia, rodesac maswavlebeli moulodnelad sTxovs moswavles, gaagrZelos sxvis mier dawyebuli kiTxva. es xSirad moswavlis warumateblobas iwvevs, radgan moulodnelobis efeqti amcirebs kiTxvis moti-vacias. umjobesia, maswavlebelma winaswar SesTavazos or moswavles wyvilSi gaerTianeba da ise gaagrZelebinos meores kiTxva).

• moswavlismiermTlianiteqstisTavidanbolomdewakiTxva.• ganmeorebiTikiTxva_moswavlekiTxulobserTidaigiveteqstsramdenjerme;• miTiTebuliadgiliswakiTxvateqstSi;• mkiTxvelTaTeatri_moswavleebiinawilebenrolebs,SemdegkiTxulobenteqstsrolebSi;• CumikiTxva _ moswavleebi kiTxuloben damoukideblad, Cumad.rogorc ki Semova saTauriani teqsti, saTaurze unda gamaxvildes yuradReba _ igi migvaniS-

Page 19: qarTuli ena 1

18

nebs, raze iqneba moTxrobaSi saubari. saTauri erT-erTi aucilebeli elementia teqstisa. SeiZle-ba teqstis gacnobis Semdeg daisvas xolme kiTxva _ ratom daasaTaures ase? saxelmZRvaneloSi Zalian male Semodis saTauriani teqstebi. rogorc wesi, saTaurebi ZiriTadad Tematuria. amitom zemoT mocemul kiTxvas kavSiri eqneba teqstis TemasTan.

3.10. ZiriTadi teqstis gagebaze orientirebuli samuSaoebi

saxelmZRvaneloSi mocemulia ZiriTadi teqstis gagebaze orientirebuli samuSaoebis garkveu-li sistema:

• kiTxva-pasuxi;• SekiTxvisaTvissworipasuxisSerCeva;• kiTxvebi;• sasaubro;• moZebnedawaikiTxe;• leqsikurisavarjiSoebi;• movlenis,faqtisadapersonaJisSefasebazemimarTulisamuSaoebi.

kiTxva-pasuxi

kiTxvebze pasuxis gacema mniSvnelovani amocanaa. teqstis Sinaarsis gagebisaTvis, vidre pirvelklaseli Tavad SeZlebdes kiTxvaze adekvaturi da sruli pasuxis gacemas, saWirod migvaC-nia Sesabamisi nimuSis miwodeba. es xels uwyobs, rogorc teqstis gagebas, aseve kiTxva-pasuxis modelis Camoyalibebas da kiTxvaSi gavarjiSebas. moswavlis saxelmZRvaneloSi am tipis savarji-Soebs Seesabameba pirobiTi simbolo:

kiTxva-pasuxi

am rubrikaze muSaobisas maswavlebels SeuZlia gamoiyenos kiTxvis Semdegi strategiebi: mo-nacvleobiT wakiTxva, miTiTebebiT kiTxva da kiTxva dialogSi.

SekiTxvebze swori pasuxis SerCeva

kiTxva-pasuxis rubrika saxelmZRvanelos garkveul etapamde gasdevs. mogvianebiT mas enac-vleba savarjiSoebi, romelic iTvaliswinebs SekiTxvisaTvis swori pasuxis SerCevas. am tipis savarjiSoebSi mocemulia teqstis Sinaarsis gagebaze orientirebuli SekiTxvebi, romelTa gas-wvrivac areuladaa Camowerili pasuxebi. moswavles evaleba waikiTxos SekiTxva, Cawvdes mis arss, daamyaros mimarTeba SekiTxvasa da teqstis Sinaarss Soris da CamonaTvalSi moiZios Sesabamisi pasuxi, romelsac xaziT daakavSirebs SekiTxvasTan. am tipis savarjiSoebi warmodgenilia moswav-lis samuSao rveulSi.

kiTxvebi

kiTxvebze pasuxebis gacemis samuSaoebis Semdegi etapia Ria kiTxvebi. am droisaTvis moswavles ukve aqvs gacnobierebuli kiTxva-pasuxis arsi da misTvis sruli pasuxis modeli nacnobia.

Ria kiTxvebi mimarTulia rogorc teqstis Sinaarsis gagebaze, aseve personaJis saqcielis Sefasebasa da saTauris gaazrebaze. Ria kiTxvebis simboloa:

_ upasuxe SekiTxvebs!

sasaubro

saxelmZRvaneloSi SexvdebiT rubrika `sasaubros~. mas Tavisi sombolo aqvs:

Page 20: qarTuli ena 1

19

_ isaubreT!

rubrika miznad isaxavs moswavleebSi eqspresiuli (damoukidebeli) metyvelebis gaviTare-bas. rubrikis Semotanis pedagogiuri mizania moswavleebis mier teqstSi mocemuli faqtebisa da movlenebis damoukidebeli analizisa da Sefasebis unaris ganviTareba. amasTanave `sasaubro~ emsaxureba moswavleTa piradi gamocdilebisa da codnis gaaqtiurebis, sasawavlo masalasTan mimarTebis damyarebis amocanas. igi xels uwyobs diskusiis sawyisi unar-Cvevebis gamomuSavebasac.

moZebne da waikiTxe

rubrikaSi `moZebne da waikiTxe~ gaerTianebulia samuSaoebi, romlebic miznad isaxavs kiTx-vaSi gavarjiSebas, teqstze muSaobis sawyisi unarebis gamomuSavebas, kerZod: miTiTebuli adgilis povnas teqstSi, epizodebsa da leqsikur erTeulebze dakvirvebas, detalebis SemCnevasa da maTze yuradRebis gamaxvilebas. moswavlis wignSi aseTi tipis savarjiSoebi aRniSnulia simboloTi:

_ moZebne da waikiTxe!

leqsikuri savarjiSoebi

saxelmZRvaneloSi warmodgenilia leqsikuri savarjiSoebi, romlebic teqstis leqsikuri da-muSavebis saSualebaa. am savarjiSoebze muSaobis Sedegad moswavle gaimdidrebs leqsikur marags, mieCveva teqstSi mocemuli garkveuli leqsikuri elementis moZebnas, msgavsi Sinaarsobrivi er-Teulebis dajgufebas, gansxvavebuli leqsikuri erTeulis gamoricxvas. aseTi tipis savarjiSoebi moswavleebisagan teqstis kritikul Sefasebas, dafiqrebas moiTxovs. Sesabamisad aris SerCeuli simboloc _ mofiqrali biWi:

_dafiqrdi;

movlenis, faqtisa da personaJis Sefasebaze mimarTuli samuSaoebi

saxelmZRvaneloSi mocemulia movlenebis, faqtebisa da personaJebis Sefasebaze mimarTuli savarjiSoebi. zog SemTxvevaSi es amocana kiTxvis saxiT aris formulirebuli, zogjer sasaubros formatiT aris warmodgenili, zogjer ki _ kognituri diagramis formiT. moswavlis mier am ti-pis savarjiSoebis Sesruleba miznad isaxavs teqstis dedaazris wvdomas, analizisa da Sefasebis unar-Cvevebis gamomuSavebas.

3.11. gramatikuli kategoriebis Sesaxeb

wera-kiTxvis swavlebis tradiciuli meTodis aRwerisas, rodesac moswavles axal asos ac-noben, yvelgan SexvdebiT aseT frazas: `esaa aso-bgera...~ Cven kategoriulad ar veTanxmebiT axali asos gacnobis aseT xerxs. jer erTi, naweri aso yvela SemTxvevaSi asoa da SeuZlebelia is erTdroulad asoc iyos da bgerac. amiT Cven SecdomaSi Segvyavs bavSvebi. STavagonebT maT, rom erTi grafikuli niSani erTdroulad asoc aris da bgerac! meorec, Tu aso nawilobriv mainc TvalsaCinoa da bavSvs misi danaxva SeuZlia wignSi Tu rveulSi, bgera ganyenebulia, igi mxolod warmoiTqmeba.

maS, ras gTavazobT Cven? Cven gTavazobT bgerasa da asoze iseTi konkretuli savarjiSoe-bis Catarebas, rogoricaa Cven mier ukve aRwerili varjiSebi: fonetikuri savarjiSoebi, anbanze

Page 21: qarTuli ena 1

20

varjiSi, saleqsikono gverdebis varjiSebi, sityvebis awyobis varjiSebi. migvaCnia, rom mxolod aseTi varjiSebis meSveobiT dagrovili konkretuli gamocdileba daexmareba bavSvs samomavlod swori daskvnebis gamotanaSi. swored aseTi gamocdileba Semoinaxeba mexsierebaSi da SemdgomSi, ganzogadebis gziT, azrovnebaSi damkvidrdeba. xolo 6 wlis asakSi saWiroa da yvelaze mniS-vnelovania swori gamocdilebis dagroveba, rasac sagnobrivi fonetikur-leqsikuri gavarjiSeba Seuwyobs xels da ara sruliad fuWi Segoneba aso-bgeris Taobaze.

imave pozicias vadgavarT sityvasTan da winadadebasTan dakavSirebiT. Cven gamudmebiT vxmarobT bavSvebTan urTierTobaSi `sityvas~, magaliTad: `es sityvebi a-ze iwyeba~. anda `aba, aawyve esa da es sityva!~ `vin metyvis, ra sityvas vambob?~ (bgerebad daSlili sityvis gamTlianebis SemTx-vevaSi) da a.S. pirvelklaselTaTvis es aris sruliad sakmao done sityvis Sesaxeb informaciis dagrovebisa.

aseTive praqtikuli codna ugrovdeba mas pirveli wlis manZilze winadadebebis Sesaxeb. Cven gegmazomierad vxmarobT mTeli wlis manZilze `winadadebas~, magram arasodes vcdilobT mivceT bavSvs winadadebis definicia. ubralod, mTeli wlis manZilze mis gamocdilebaSi Semogvaqvs si-tyva `winadadeba~ da masTan dakavSirebuli cnebiTi Sinaarsi. magaliTad: `aba, axla avawyoT moZ-ravi anbaniT es winadadeba~, `aba, wamikiTxe es winadadeba~.

pirvel klasSive vaCvevT bavSvebs winadadebis bolos wertilis dasmas. imisaTvis, rom bavSvma aRiqvas naweri teqstis intonaciuri mravalferovneba, veubnebiT mas, rom Tu gvekiTxebian raimes, aseT SemTxvevaSi winadadebis bolos wertils ki aRar davsvamT, aramed kiTxvis niSans davwerT. magram Tu am kiTxvas vupasuxebT, maSin winadadebis bolos wertils davwerT.

punqtuaciaze muSaoba ZiriTadad dawyebiTi skolis zeda klasebSi warimarTeba. pirvel klasSi ki bavSvebs mxolod gacnobis doneze mivawvdiT am or sasven niSans (?.)

mocemuli argumentaciis gaTvaliswinebiT, pirveli klasis moswavlis saxelmZRvaneloSi, martivi ganmartebis saxiT, Setanilia informacia anbanis, xmovan-Tanxmovnis, wertilisa da kiTxvis niSnis Sesaxeb.

3.12. enobrivi savarjiSoebi

moswavlis wignSi mocemulia mTeli rigi enobrivi savarjiSoebi, romelTa mizanicaa mSobliuri enis intuiciuri codnis gaaqtiureba da enobriv movlenebze dakvirveba.

savarjiSoebis tipologia aseTia:• ramdenixmovanidaramdeniTanxmovaniamocemulsityvaSi;• xmovanzedaTanxmovanzedawyebulisityvebisdasaxeleba;• rebusi,`sityviskibe~;• marcvlebiTsityvebisSedgena;• romelwinadadebaSiramdenisityvaa;• winadadebisdasruleba;• orsityvianwinadadebaSikonteqstismixedviTSesabamisizmnisSerCeva;• orsityvianiwinadadebissamsityvianadgadaqceva;• winadadebisbolossasveniniSnebisdasma(.?);• zrdilobianiformebisgamoyeneba.

es savarjiSoebi ganawilebulia moswavlis wignsa da moswavlis rveulSi.

3.13. savarjiSoebi SemecnebiTi (kognituri) procesebis gaaqtiurebisaTvis

saxelmZRvanelos erT-erTi mniSvnelovani struqturuli elementia kognituri anu SemecnebiTi savarjiSoebi. wignSi sxvadasxvagvari savarjiSoa Setanili. am tipis savarjiSoebi moswavleTaTvis saintereso da saxalisoa da upiratesad miznad isaxavs saazrovno procesebis gaaqtiurebas. am savarjiSoebis simboloa:

_ daakvirdi!

Page 22: qarTuli ena 1

21

kognitursavarjiSoebsganekuTvneba:• savarjiSoebiklasifikaciaze.moswavlemundadaasaxelossagnebidamaTiklasisgamaerTianebelisaxeli;mag.:yvavilebi_Tai-

guli.• savarjiSoebiyuradRebiskoncentraciaze.wignSi mocemulia ori TiTqmis identuri naxati oTxi mciredi gansxvavebiT. moswavlem unda SeZlos

gansxvavebebis dafiqsireba. mag.: ipove oTxi gansxvaveba (naZvi).• naxatzenaCvenebimoqmedebisverbalizacia.moswavlem unda daasaxelos naxatze naCvenebi moqmedebebi, gamoiyenos adekvaturi leqsikuri er-

Teulebi da Sesatyvisi gramatikuli formebi. mag.: gogona Cadis kibeze, adis kibeze da a.S.• savarjiSoebisivrciTmimarTebebze.moswavlem unda daafiqsiros da daasaxelos saganTa Soris sivrciTi mimarTebebi. mag.: sad dgas

gogona? (win, ukan, marjvniv, marcxniv, zeviT, qveviT).• ambislogikurijaWvisdadgenanaxatebismixedviT.moswavlem unda SeZlos naxatebis mixedviT ambis aRwera da siuJetis logikurad Sekvra. magaliTad,

biWisa da ZaRlis ambavi.• klasifikaciazedmetisgamoricxviT.moswavlem unda SeZlos mocemuli sagnebis daniSnulebisa da klasifikaciuri kuTvnilebis gansaz-

Rvra, amis safuZvelze ki _ zedmeti sagnis gamijvna. mag.: aveji (magida, skami, karada) da fanjara.• moswavlismierwakiTxuliambisaRdgenanaxatebismixedviT.moswavlem unda SeZlos naswavli teqstis zedmiwevniT aRdgena, mocemul naxatebTan mimarTebis

damyareba, ambis siuJetis logikurad Sekvra da Txroba. mag., matas da vagus gacnobis ambavi.•dasaxuliamocanismixedviTdamoukidebelinaxatisSeqmna.amsavarjiSossimboloa:

_daxate;

3.14. moswavlis rveuli

moswavlis rveuli gaTvlilia or semestrze da Sesabamisadaa dastruqturebuli. igi iT-valiswinebs rogorc weriT savarjiSoebs, aseve fonologiuri cnobierebis ganviTarebas, kiTxvis ganmtkicebasa da saazrovno savarjiSoebs. rveulSi Setanili samuSaoebi uSualo kavSirSia wignis Sesabamis saswavlo amocanebTan. moswavlis saxelmZRvanelosa da rveulis savarjiSoebs miTiTe-buli aqvs saswavlo Temis nomeri. rveuli dayofilia sam nawilad.

I semestri

TiToeul TemasTan dakavSirebuli saswavlo masala mocemulia erT gverdze. masala sami tip-isaa da Sesabamisad aris dastruqturebuli:

1.fonologiuricnobierebisganmaviTarebelisavarjiSoebi;2.kiTxvisganmamtkicebelidasaazrovnosavarjiSoebi;3. werisaTvis mosamzadebeli savarjiSoebi.Cveni meTodis mixedviT bavSvebi asoebis weras meore semestridan iwyeben. es meToduri cvli-

leba nakarnaxevia, pirvel rigSi, 6 wlis bavSvis fsiqofizikuri ganviTarebis TaviseburebiT.asoebis weris dawyebas II semestrSi bevri upiratesoba aqvs. am droisaTvis bavSvebs ukve aqvT

martivi saskolo Cvevebi. maT SeuZliaT merxze mSvidad jdoma, ician kalmis xelSi daWera, fizi-kurad da pirovnulad Seguebulni arian saskolo reJims. Cveni meTodiT swavlebis SemTxvevaSi bavSvebs am droisaTvis gavlili aqvT anbani, ukve kiTxuloben da kargad axsovT asos gamosax-uleba. mTeli pirveli semestris manZilze isini, moZravi anbanis meSveobiT, varjiSoben sityvebis awyobaSi, rac weris imitaciaa. bavSvebma ukve ician, asoebis TanamimdevrobiT dalagebiT rogor `Caweron~ sityva. pirvel semestrSi maT gavlili aqvT werisaTvis Sesamzadebeli savarjiSoebi. am garemoebaTa gamo, maT kargi mzaoba aqvT weris asaTviseblad. amas unda davumatoT isic, rom kiTxvisa da weris swavlebis daSoreba saSualebas gvaZlevs, asoebis Tanamimdevroba weris siad-vilisa da detalebis msgavsebis mixedviT davalagoT.

Page 23: qarTuli ena 1

22

kiTxvisa da weris swavlebis aseTi meTodi mosinjulia saskolo praqtikaSi mravali wlis manZilze da karg Sedegs iZleva. aseTi meTodi gansakuTrebiT morgebulia 6 wlis asakis bavSvebis fsiqo-fiziologiur SesaZleblobebs da pedagogiurad gamarTlebulia.

I tipis savarjiSoebi:• naswavliasospovnaasoTasimravleSi;• TavasospovnasityvebSi;• miTiTebulimarcvlispovnasityvebSi;• miTiTebulioriasospovnasityvebSi.

II tipis savarjiSoebi:• miTiTebulisityvebisSemoxazva;• sityvisanwinadadebisdakavSirebaSesabamisnaxatTan;• klasifikaciisgaTvaliswinebiTsityvebismoZiebasityvaTasimravleSi;• konteqstisgaTvalisinebiTleqsikurierTeulebisSerCeva;• winadadebebis dasruleba saTanado sityvebis SerCeviT.

III tipis savarjiSoebi:I semestrSi, saanbano periodis ganmavlobaSi, dReSi 5-7 wuTs vuTmobT specialur weriT

varjiSebs. rveulSi Sekrebilia bavSvisaTvis saxaliso savarjiSoebi. igi TamaSiT asrulebs am savarjiSoebs, magram maTi Sesruleba metad seriozul miznebs emsaxureba. kerZod, am varjiSebiT miiRweva:

• sawersivrceSiorientaciisunarisganviTareba;• sawerisivrcisTandaTandauflebadidifarTobidanmcirezegadasvlismeSveobiT;• werismimarTulebisdafiqsireba;• TvalisadaxelismoqmedebaTakoordinaciawerisdros;• mTelsadamisnawilebsSorismimarTebaTaSemCnevisunarisganviTareba;• nimuSismixedviTmartivigrafikuligamosaxulebisgadawerisunarisganviTareba.

savarjiSoebi ramdenime saxisaa da Seesatyviseba dasaxul miznebs. esenia: miTiTebuligzisgavlakalmiT;wertilebisSeerTebanimuSismixedviT;gansxvavebulisgamoricxvaanmsgavsispovna;nimuSis mixedviT detalis gamowera.am savarjiSoebs axlavs instruqcia maswavleblisaTvis, anu dawvrilebiT aris gansazRvruli,

Tu ra unda mosTxovos maswavlebelma moswavleebs TiToeuli savarjiSos Sesrulebisas. instruq-cia ar unda dairRves da ar unda Seicvalos.

oTxxaziani badis dauflebisas bavSvs uWirs badis mcire masStabebis aRqma da mis struq-turaSigarkveva;misTvisZalzeZneliaimisgagebadadamaxsovreba,rombadissivrcisarasworigamoyeneba Secdomad CaeTvleba. amitom detalebis SerCevisas, Cven gansakuTrebul mniSvnelobas vaniWebT detalebis urTierTmimarTebas sivrceSi.

II semestri

II semestris masala Sedgeba ori nawilisagan. pirvel nawilSi warmodgenilia ori tipis sa-varjiSoebi:1.sakiTxavidasaazrovnosavarjiSoebi;2.werisasaTvisebelisamuSaoebi.

I tipis savarjiSoebi:• winadadebebisdalagebaSinaarsismixedviT;• konteqstidanamovardniliwinadadebisgadaxazva;• sityvaSiasoTaraodenobisgaTvaliswinebiTsityviskibisSevseba;• saazrovnoleqsikurisavarjiSoebi;• marcvlebiTsityvebisSedgena;• winadadebebisdasruleba;• sityvaSiSecdomispovna(zedmetiasosgadaxazva);

Page 24: qarTuli ena 1

23

• winadadebebsSorissazRvrispovna;• orCarCoSimocemulasoTaTanmimdevrobisSedareba.• oriteqstisSedareba(zedmetisityvispovna)daa.S.

II tipis savarjiSoebi:pirveli klasis meore semestridan moswavleebi iwyeben asoebis weras. rogorc ukve iTqva,

asoebi dalagebulia weris siadvilisa da detalebis msgavsebis gaTvaliswinebiT.erT dRes moswavles gamosawerad vaZlevT TiTo asos. maswavlebelma gansakuTrebuli yur-

adReba unda gaamaxvilos asos weris mimarTulebaze. axali aso danawevrebulia wertilebad da moswavlem unda gaaerTianos es wertilebi. meore mwkrivi man TviTon unda gamoweros. Semdeg dRes moswavle gamowers axali asos Semcvel sityvas da winadadebas. nimuSebi mocemulia rveulSi. winadadebebi isea SerCeuli, rom TiToeuli maTgani mxolod erT xazs ikavebs, xolo qveviT datovebul Tavisufal xazze moswavle gamowers imave winadadebas nimuSis mixedviT. rveulSi gaTvaliswinebulia adgili Sefasebisa da Secdomebis gasworebisaTvis.

marTalia, pirvel klasSi moswavlis naSromi ar fasdeba tradiciuli sistemiT, magram pedago-gebisaTvis kargadaa cnobili, Tu ra didi mniSvneloba aqvs pirvelklaselisaTvis naSromis simbolur Sefasebas. moswavles eqmneba gancda, rom mas SeuZlia wera, rom misi Sroma maswavleblis saTanado yuradRebas imsaxurebs. amave dros, maswavlebels, sxvadasxva simbolos meSveobiT, SeuZlia TandaTan Sefasebis gradacia Semoitanos. amiT bavSvi eCveva Tavisi naSromis kritikulad Sefasebas.

asos weris swavlebisas gansakuTrebul mniSvnelobas vaniWebT asos weris wess. saamisod gamoviyenebT ̀ qamabuks~, sadac TvalsaCinod aris naCvenebi asos badeSi Caweris wesi. maswavlebelma aucilebladTviTonacundagamowerosSesaswavliasodafaze;uCvenosmoswavleebsasoswerismimarTuleba, Semdeg gamoviyvanT ramdenime moswavles dafasTan da saCvenebliT movaxazinebT da-faze daweril asos, xolo Semdeg moswavleebs gamovacalkevebinebT maTi moZravi anbanidan sawer asos da davavalebT TiTiT asos moxazulobis gameorebas. sasurvelia, Tu maswavlebeli asos weris wess xSirad Seaxsenebs bavSvebs. amas moiTxovs pirvelklaselTa ganviTarebis Tavisebureba _ rac ufro xSirad SevaxsenebT Cven maT naswavls, miT ufro ukeT aiTviseben isini am masalas, e. i. 6-7 wlianebTan, da sazogadod dawyebiT klasebSi, saswavlo masalis mravaljeradi gameoreba daswavlis karg dones uzrunvelyofs.

asoebis weris dauflebas yoveldRe 10-15 wuTs vuTmobT. rekomendebulia ara umetes 5-7 asos gamowera.

II semestris II nawili

badeSi asoebis weris aTvisebis Semdeg saSualeba gveZleva, weris unar-Cvevebis ganmtkicebaze vimuSaoT. rveulis bolo nawili am amocanas emsaxureba.

am nawilSi Setanilia 2 tipis samuSao:1.damoukidebeliwerisganmaviTarebelisavarjiSoebi;2. damoukideblad sakiTxavi masala Sesabamisi savarjiSoebis aparatiT.

weriTi samuSaoebis saxeebia:• teqstisgadaweranimuSismixedviT;• winadadebaSinaxatisnacvladsityvisCasma;• winadadebaSigamotovebulisityvisCasma;• teqstisgadaweradagamotovebulisasveniniSnebisCasma;• karnaxi;• kiTxvazepasuxis gacema.

viwyebT martivi savarjiSoebiT da TandaTan varTulebT maT. maswavlebelma aucileblad unda auxsnas moswavleebs, Tu ra aris Sesasrulebeli.

1. rodesac saqme exeba gadaweras, maswavlebelma unda auxsnas moswavles, rom saWiroa, zustad gadaiweros yvelaferi. saWiroa saTauris dawera (Tu saTauriani teqstia) SuaSi. leq-sis dawyebamde sami ujris gamotoveba. winadadebis bolos wertilis dasma. maswavlebelma unda waukiTxos bavSvebs gadasaweri teqsti saTanado intonaciiT da mkafiod.

Page 25: qarTuli ena 1

24

2. aseve moiTxovs damuSavebas naxatis nacvlad winadadebaSi sityvis Casma. moswavlem zustad unda gansazRvros, Tu ra sityva unda Casvas winadadebaSi, unda avuxsnaT, rom saWiroa am wina-dadebis gadawera qveSmiweriT, xolo naxatis qveS Sesatyvisi sityva unda Caweros.

3. gamotovebuli sityvis Casma winadadebaSi sityvis Casmis garTulebuli variantia. aqac zustad unda damuSavdes Casasmeli sityva. winadadebebi isea SerCeuli, rom aq erTmniSvnelovnad mxolod erTi sityva SeiZleba Caisvas (saxelobiT brunvaSi).

4. sasven niSanTagan pirvel klasSi mizanSewonilad migvaCnia wertilisa da kiTxvis niSnis gacnoba.

swored wertilisa da kiTxvis niSnis xmarebis unar-Cvevis gansamtkiceblad Sedgenilia konkretuli Sinaarsis mqone mokle teqstebi: kiTxva-pasuxi. teqstSi gamoyenebulia mxolod kiTx-viTi sityvis Semcveli kiTxviTi winadadebebi.

maswavlebelma unda daamuSaos es teqsti, waukiTxos igi moswavleebs, hkiTxos maT, ra niSans davsamT winadadebis bolos maSin, roca vinmes raimes ekiTxebian? ra niSans davsvamT winadadebis bolos, roca vinmes raimes pasuxoben? Semdeg teqstebi mocemulia sasveni niSnebis gareSe. moswav-lem unda gadaweros teqsti da dausvas saTanado sasveni niSnebi.

5. karnaxis SemTxvevaSic saWiroa teqstis winaswari damuSaveba. maswavlebeli waukiTxavs moswavleebs karnaxisaTvis SerCeul teqsts. gamoyofs TiTo winadadebas, Seaxsenebs moswavleebs, rom sityvebs Soris ori ujra unda datovon, yoveli axali striqonis dasawyisSi _ erTi ujra, yoveli winadadebis bolos dasvan wertili.

karnaxebis teqstebis Sedgenisas gasaTvaliswinebelia saswavlo teqstis Tematika. garda amisa, teqstiiseundaiyosSedgenili,romsityvebisawerbadeSiTavisufladCaetios;moswavlesarunda dasWirdes sityvis gadatana. gTavazobT nimuSebs:

teqstTan–„xatvisgakveTilze“:daCis fanqars wveri motyda. daCim mariamis fanqari aiRo. mariami atirda.teqstTan–„Semodgoma“:niko rTvelSi wavida. niko yurZensa da xils krefda. nikos Zalian moewona Semodgoma.amasTan erTad, maswavlebels SeuZlia gamoiyenos nimuSis mixedviT sityvebisa da asoebis gamowerac.

gansakuTrebiT gaaaqtiuros is asoebi, romlis gamowerac jer kidev uWirT moswavleebs.6. kiTxvebze pasuxis damoukideblad werilobiT gacema pirvelklaselisaTvis Zalian rTulia.

amitom mizanSewonilad migvaCnia, pasuxebi damuSavdes da dafaze daiweros. moswavles mouwevs, erTi mxriv, dafidan gadawera, rac Tavisebur sirTulesTanaa dakavSirebuli, meore mxriv, pasuxis misadageba Sesabamis kiTxvasTan.

3.15. damoukideblad sakiTxavi masala

damoukideblad sakiTxavi masala Sesulia moswavlis samuSao rveulSi da gadanawilebulia sagnis saaTobriv-kalendaruli gegmis Sesabamisad.

damoukideblad sakiTxavis mizania:• moswavleebSikiTxvismotivaciisganviTareba;• damoukidebladmuSaobisunar-CvevisganviTareba;• CumaddamoukidebladkiTxvisunarisCamoyalibeba;• weriTidavalebisdamoukidebladSesrulebisunarisganviTareba;• moswavlismiermiRweuliSedegisdadgena,Sefaseba,TviTSefaseba.damoukidebeli kiTxvis gakveTilisTvis calke gakveTilia gamoyofili.

damoukideblad sakiTxavi masala sxvadasxva tipisaa:1. samuSao gverdze mocemulia oTxi mokle winadadeba, romelTa erTianobac garkveul siuJets

qmnis. winadadebebis gaswvriv areulad ganlagebulia winadadebebis Sesabamisi oTxi naxati.moswavlem damoukideblad unda waikiTxos TiToeuli winadadeba, unda SeZlos azris gamotana

da, aqedan gamomdinare, maTi Sesabamis naxatTan dakavSireba.samuSao unda Sesruldes mxolod mas Semdeg, rac maswavlebeli samuSaos dawyebis win de-

talurad ganumartavs moswavleebs instruqcias. aqve unda aRiniSnos, rom maswavlebeli ar unda Caerios samuSaos Sesrulebis procesSi. misi movaleobaa mxolod da mxolod instruqciis naT-lad ganmarteba.

samuSaos dasrulebis Semdeg iwyeba jgufuri msjeloba samuSaos Sesaxeb. moswavleebi rigrigobiT xmamaRla kiTxuloben TiToeul winadadebas da asaxeleben, Tu romel naxatTan daakavSires igi. samuS-

Page 26: qarTuli ena 1

25

aos sworad Sesrulebis SemTxvevaSi moswavle samuSaos gaswvriv dasvams „+“ niSans, xolo mcdarad SesrulebisSemTxvevaSiki„–“niSans.amgvarisaxiTCvenSemogvaqvsmoswavlismiersakuTarinaS-romis Sefaseba anu TviTSefaseba, rac Zalze mniSvnelovania pirvel klaselTaTvis. swored aq eZleva maswavlebels saSualeba miuTiTos moswavleebs daSvebul Secdomebze an daexmaros im moswavleebs, romelTac samuSaos Sesrulebisas garkveuli sirTuleebi SeeqmnaT.

am tipis muSaobas garkveulwilad testuri funqciac aqvs, igi gviCvenebs kiTxvis flobis ra etapze dgas moswavle. amitom maswavlebelma unda aRnusxos, moiniSnos moswavlis mier miRweuli Sedegebi, sirTuleebi da xarvezebi.

2. samuSao gverdze mocemulia martivi, mokle ambis Semcveli teqsti. moswavlem yuradRebiT unda waikiTxos teqsti, SeZlos azris gamotana, Semdeg ki teqstSi mocemuli informaciis Sesa-bamisad naxatis gaferadeba.

muSaobis meTodi iseTivea, rogorc es aRvwereT wina savarjiSoSi.3. zog SemTxvevaSi ki moswavle kiTxulobs teqsts da asrulebs mis gagebaze damyarebul

martiv testebs, principiT _ Semoxaze swori pasuxi.

damoukideblad sakiTxav masalas Tan axlavs weriTi davalebebi. saamisod gamoyofilia sa-Tanadod gaTvlili saweri bade. moswavleebi damoukideblad, instruqciis Sesatyvisad weren sityvebsanwinadadebebs;rigSemTxvevebSigadmoiwerenteqstidanwinadadebebs.amtipisdavale-bebis Semowmebac xdeba jgufuri msjelobisa da TviTSefasebis meSveobiT.

damoukideblad sakiTxavis srulad Sesrulebisa da Sefasebis Semdeg maswavlebeli dasvams kiTxvebs:vinrogorSeasruladavalebebi,visramdeni„+“da„–“daugrovda,kmayofilebiarianTu ara miRweuli SedegebiT, ram gamoiwvia minusebis dagroveba, rogor moviqceT SemdgomSi, rom aseTi Secdomebi aRar davuSvaT.

3.16. miznobrivi TamaSebi

miznobrivi TamaSi, erTi mxriv, saxalisos xdis swavlis process, meore mxriv, aviTarebs socialur Cvevebs. igi saukeTeso saSualebaa individis sazogadoebaSi adaptaciisTvis, uviTarebs moswavles gundurobis gancdas damuSaobisCvevebs:instruqciismosmena,gaazrebadaSesruleba;SesasrulebelisamuSaosetapebisdacva,sxvisi mosmena da a.S. TamaS-varjiSebi SesaniSnavi saSualebaa mxedvelobiTi mexsierebis gasavarjiSeblad, sivr-ciTi mimarTebebis dasamyareblad, metyvelebiT-smeniTi aqtivobisaTvis. SemogTavazebT ramdenime tipis miznobriv TamaSs. maswavlebeli SeZlebs gaacnobieros, Tu dasaxuli miznis Sesabamisad rogor SeiZleba daigegmos ama Tu im tipis TamaSi. cxadia, maswavlebels SeuZlia gaamravalferovnos ukve mocemuli meTodebi. TiToeuli mizno-brivi TamaSis aRwera da Catarebis wesi mocemulia gakveTilebis gegmebSi, damxmare masalis rubrikaSi.

SeniSvna: ar unda daviwyoT TamaSi manam, sanam ar davrwmundebiT, rom instruqcia yvelasTvis gasagebia. ram-denjerme da etapobrivad unda gavumeoroT TamaSis wesebi da dasja-waxalisebis formebi (qulebi, varskvlavebi, mze). dasja-waxaliseba gansakuTrebiT orientirebuli unda iyos TamaSis dros wesrigisa da wesebis dacvaze.

gTavazobT Semdegi saxis miznobriv TamaSebs:• TamaSebisaskolo-socialuriunar-CvevebisgamosamuSaveblad: ̀ gavicnoTerTmaneTi~;̀ megobrobiswre~;

`CvenklaselebivarT~;• TamaSebisivrciTimimarTebebisformirebisaTvis:`CvenisaklasooTaxi~;`Sorsdaaxlos~;`marjvena

damarcxena~;`matareblobana~;`maZebari~;`sadradavxate~;• TamaSebimetyvelebiT-smeniTiaqtivobisaTvis: `vipovoTgansxvavebulisityva~;`visrauyvars~;• TamaSimxedvelobiTimexsierebisgasaaqtiureblad:`ra xatia suraTze~.

miznobrivi TamaSebis aRwera da Catarebis wesi

TamaSi_gavicnoTerTmaneTi:TiToeuli moswavle gamodis da ambobs Tavis saxelsa da gvars. maswavleblis miTiTebiT mo-

swavleebi esalmebian da ulocaven skolaSi wasvlas.

mag.: _ me var giorgi miqaZe.

_ gamarjoba giorgi. gilocavT, Sen ukve pirvelklaseli xar.

es martivi TamaSi, erTi mxriv, exmareba bavSvebs erTmaneTis saxelis damaxsovrebaSi, afiq-

sirebinebs moswavles Tavis axal socialur mdgomareobas. igi aZlevs bavSvs wardgenis (prezen-

taciis) umartives unars da jgufTan urTierTobis Cvevis ganviTarebas uwyobs xels.

Page 27: qarTuli ena 1

26

TamaSi_„megobrobiswre“maswavlebeli moswavleebTan erTad dgeba wreSi. Tavad iwyebs: `me var nino miqelaZe~, Semdeg

ki avalebs bavSvebs TanmimdevrobiT daasaxelon TavianTi saxeli. Tan aZlevs moswavleebs instruq-

cias: `SeecadeT daimaxsovroT Tqveni megobrebis saxelebi. yuradReba miaqcieT, vin dgas Tqven

gverdiT.~ Semdeg moswavleebi gauSveben erTmaneTs xels. maswavlebeli awevs marjvena xels da

ambobs: `me avwie marjvena xeli~. igives sTxovs moswavleebsac. Seamowmebs yvelam marjvena xeli

aswia Tu ara. Semdeg ki rigrigobiT asaxelebinebs, vin dgas maT marjvniv. isev iwyebs maswavle-

beli: `Cemgan marjvniv dgas Tamuna, Tamuna, vin dgas Sengan marjvniv, daasaxele~ da a.S. igive

gameordeba marcxena mxaris dafiqsirebiTac.

es TamaSic, erTi mxriv, emsaxureba moswavleebis urTierTgacnobas, meore mxriv, jgufSi adap-

tacias. amasTan erTad, dgas sivrciTi mimarTulebebis gavarjiSebis amocanac.

TamaSi_„vipovoTgansxvavebulisityva“maswavlebeli Tavdapirvelad mTel klass aZlevs martivi klasifikaciis CamonaTvals da wi-

naswar miuTiTebs, rom CamonaTvalSi Seurevs erT gansxvavebul sityvas, romelzedac bavSvebma

unda Semohkran taSi.

magaliTad: `me CamogiTvliT bostneuls, Tu romelime sityva ar iqneba bostneuli, taSi

SemohkariT. kombosto, stafilo, vardi, xaxvi, Warxali, badrijani.~

Semdeg klass dayofs gundebad da aseT instruqcias aZlevs:

_ me CamovTvli xils. Tqven daimaxsovreT da Semdeg daasaxeleT is sityvebi, romelic Se-

meSleba da ar iqneba xili. sanam pasuxs metyodeT, SeTanxmdiT, romeli ar aris xili. pasuxebs

nu wamoiZaxebT. TamaSis bolos yvela jgufi gamcems pasuxs.

gundebs eZlevaT 4 sityva, erTi gansxvavebuli. yvela gunds eZleva Tavisi varianti.

magaliTad:1)msxali,TuTa,niori,komSi;2)alubali,pomidori,qliavi,tyemali;3)leRvi,

gargari, badrijani, bali. 4)vaSli, atami, bali, kitri.

sasurveli iqneba, Tu am TamaSisaTvis naxatebian baraTebs movamzadebT. aseT SemTxvevaSi si-

tyvebis dasaxelebasTan erTad maswavlebeli moswavleebs baraTebsac daurigebs.

TamaSi_„CvenklaselebivarT“es TamaSi gaTvlilia gundurobis ganviTarebaze. maswavlebeli sTxovs moswavleebs awion

xeli, visac xatva ufro uyvars, vidre simRera da cekva. maT daayenebs erT mxares, Semdeg meore

mxares daayenebs maT, visac yvelaze metad simRera uyvars, SuaSi dadgebian isini, visac cekva

ufro uyvars. Sedga sami gundi. Semdeg vTxovoT bavSvebs wre Sekran da Cakidon erTmaneTs xelebi.

I gunds evaleba Tqvas: Cven gviyvars xatva, Cven varT gundi.

maswavlebeli akeTebs komentars _ am gunds is akavSirebs, rom yvelas uyvars xatva.

II gunds evaleba Tqvas: Cven gviyvars simRera, Cven varT gundi.

analogiuri komentari keTdeba.

III gunds evaleba Tqvas: Cven gviyvars cekva, Cven varT gundi.

isev komentari.

Semdeg ki samive gundi gaerTiandeba. yvelani xels Cakideben erTmaneTs da ityvian: _ Cven varT

gundi, Cven varT klaselebi, Cven varT megobrebi, Cven gviyvars swavla.

TamaSi_„matareblobana“erTmaneTs Caebmebian maswavlebeli da bavSvebi (5-6 moswavle) da `matarebeli~ daiZvreba.

vaCerebT bavSvebs mowodebiT `sdeq~!. vekiTxebiT bavSvs: `giorgi, vin aris Sen win, Sen ukan? vin aris Tamunas win, ukan?~

matareblidan Camovida, vTqvaT, ori mgzavri _ axla vin vis ukan da win iqneba? matarebeli agrZelebs moZraobas. maswavlebeli aCerebs da ekiTxeba, saiT aris kari? saiT aris dafa? saiT aris fanjara? marjvniv Tu marcxniv? SegviZlia sam-sami moswavle davayenoT erTmaneTis ukan da davsvaT analogiuri kiTxvebi. am SemTxvevaSi ganvsazRvroT marjvena-marcxena mimarTulebebi.

Page 28: qarTuli ena 1

27

TamaSi_„raxatiasuraTze?“maswavlebeli moswavleebs dayofs patara gundebad (3-4 moswavle), dafasTan gamoiZaxebs

rigrigobiT TiToeul gunds. dafis direze devs gadabrunebuli naxati. Semdeg Semoabrunebs nax-ats da eubneba moswavleebs: `kargad SexedeT da daimaxsovreT, ra xatia.~ mere isev Seabrunebs naxats da gundis wevrebma unda gaixsenon da daasaxelon sagnebi.

suraTi ar unda warmoadgendes kompozicias. masze unda exatos 4-5 sagani (SeiZleba amoWrili suraTebic dawebdes furcelze), magaliTad: wigni, burTi, skami, varskvlavi, manqana. rodesac maswavlebeli isev amoabrunebs suraTs, moswavleebma unda daasaxelon is sagani, rac gamorCaT.

yovel momdevno gunds eZleva axali suraTi.

TamaSi_„marjvenadamarcxena“sivrciTi mimarTebebis dafiqsirebis procesSi Zalian didi mniSvneloba eniWeba marjvena-

marcxenis garCevas. es procesi, pirvel rigSi, sakuTar sxeulTan mimarTebaSi unda dafiqsirdes.araerTxel iTqva, rom idea im xelis dasaxelebis, romliTac weren, srulyofili ar aris,

radgan bavSvi SeiZleba cacia iyos. am bolo xanebSi gaCnda stikerebis gamoyenebis idea. SegviZlia CavataroT umartivesi varjiSebi: avwioT marjvena xeli, movxaroT marjena fexi,

gavSaloT marjvena xeli da a.S.SeiZleba SevkraT wre da moswavleebs vTxovoT, daasaxelon vin dgas maT marjvniv da vin

dgas maT marcxniv.marjvena da marcxena unda davafiqsirebinoT sagnebs Soris mimarTebaSic. davawyoT merxze

erTmaneTis gverdiT sagnebi _ magaliTad: kalami, rveuli, wigni. Semdeg davusaxeloT sagnebi da vkiTxoT _ ra devs wignis marjvniv? ra devs rveulis marcxniv da a.S.

SegviZlia, dafaze davxatoT sagnebi _ yvavili, burTi, mze, varskvlavi da moswavleebs davafiqsirebinoT mimarTebebi, ra aris mzis zeviT, mzis qveviT, mzis marjvniv da marcxniv. Tu klasSi magnituri dafa gvaqvs, amgvari savarjiSos Sesruleba ufro advili iqneba.TamaSi_„CvenisaklasooTaxi“

sivrciTi mimarTebebis dafiqsireba unda daviwyoT sakuTari sxeulis mimarT. am mizniT gamov-iyenoT saklaso oTaxis interieri.

_ ra dgas Sen win, Sen ukan, Sen gverdiT?_ vin zis Sen win, Sen ukan?Semdeg moswavles vTxovoT sagnis mdebareobis dafiqsireba._ ra dgas dafis win?_ ra dgas dafis ukan?_ ra devs fanjris rafaze?_ ra devs magidaze?_ ra dgas karis gverdiT?cxadia, SekiTxvebs gansazRvravs konkretuli interieri.

TamaSi_„Sorsdaaxlos“am TamaSis mizania, moswavles davafiqsirebinoT saganTa Soris daSoreba._ vis merxTan ufro axlosaa dafa, dimitris merxTan Tu qeTinos merxTan?_ vin zis fanjarasTan axlos?_ vin zis fanjridan ufro Sors?Cven SegviZlia bavSvebs praqtikuli savarjiSoebic SevTavazoT. magaliTad, gamoviyvanoT mo-

swavleebi da vTxovoT:_ nika dadges magidasTan axlos, mariami _ Sors.anda ganvalagoT bavSvebi da davsvaT kiTxva:_ vin dgas sandrosTan axlos da sandrosgan Sors, vin dgas ninosTan axlos da ninosgan Sors?

TamaSi_„visrauyvars?“klasi iyofa oTx patara gundad. erTmaneTs eTamaSeba or-ori gundi.erTi gundis bavSvebi (oTxive) CamoTvlian, vis ra uyvars.magaliTad: I moswavle _ bananiII moswavle _ TojinaIII moswavle _ burTiIV moswavle _ kanfetimopirdapire gunds evaleba daimaxsovros, vis ra uyvars da gaimeoros ukve saxelTan erTad.

Page 29: qarTuli ena 1

28

zurikos _ bananimaias _ Tojinagias _ burTielenes _ kanfetiSemdeg Seicvleba rolebi.mere gamova Semdegi ori gundi.

TamaSi_„sadradavxate“moswavleebs vurigebT saxatav furclebs. vTxovT, rom SuaSi daxaton sakuTari Tavi, Semdeg

ki daxaton xe, mze da yvavili.rodesac daasruleben xatvas, TiToeulma agvixsnas, sad ra daxata _ magaliTad, mze _ zeviT,

xe _ marjvniv, yvavili _ marcxniv.SeniSvna: rogorc ukve iTqva, sivrciT mimarTebebze gansakuTrebuli yuradReba unda gamaxvil-

des suraTis aRweris dros.

TamaSi_„maZebari“SevadgenT gundebs.erTi gundis erTi moswavle xuWavs Tvals. mowinaaRmdege gundis bavSvebi garkveul adgilas

deben sagans.moswavle axels Tvals da iwyebs misTvis ucnobi sagnis Zebnas. mTavaria man miagnos adgils.

Tanagundelebma ician saganic da adgilic. maT karnaxiT _ win, ukan, marjvniv, _ marcxniv, unda miiyvanon moswale saganTan.TamaSi_„rkinisjariskaci–naWrisTojina“

maswavlebeli mimarTavs klass:_ bavSvebo, me kmayofili var Tqveni muSaobiT. modiT, Semdegi savarjiSos Sesrulebamde cota

davisvenoT. bavSvebo, ginaxavT, rogor dganan jariskacebi sapatio yaraulSi? _ ai, ase gaWimulebi da gasworebulebi (da TviTon uCvenebs am pozas _ gaswordeba, gaWimul xelebs Caasworebs, Tavs maRla aswevs). axla gaixseneT, rogorebia naWris rbili saTamaSoebi, modunebuli da moSvebuli (da TviTonac moeSveba, modundeba). axla viTamaSoT. me Tu gavcem brZanebas: jariskacebo, gas-wordiT! Tqven adgebiT, dadgebiT merxebis gverdiT da gaiWimebiT, aba maCveneT, rogor, asee. me Tu gavcembrZanebas:Tojinebo,modundiT!TqvenmodundebiT,moeSvebiT.aba,maCveneT,rogor;kargia.aba, daviwyoT!

gvaxsovdes, rom TamaSi unda davasruloT gasworebis, gaWimvis faziT, raTa miviRoT mobili-zebis etapi.

rubrika„vTamaSobTdavswavlobT“es rubrika moswavlis wignSi meore semestridan Semodis da moswavlisagan sxvadasxva aqtivo-

bebis Sesrulebas moiTxovs. TamaSis instruqcias moswavleebi TviTon kiTxuloben. Semdeg asruleben davalebebs: weren, xataven, gamoWrian, inawileben da asruleben rolebs, asruleben TamaSis pirobaSi mocemul sxvadasxva aqtivobebs.

3.17. didaqtikuri masala

cxadia, nebismier saswavlo teqsts Tavisi didaqtikuri funqcia aqvs. magram zogierTi masala saSualebas iZleva TvalnaTliv gamoiyos es didaqtika. gansakuTrebiT vamaxvilebT yuradRebas iseT sakiTxebze, romelTa mizania bavSvis saskolo-socialuri unar-Cvevebis Camoyalibeba da uSualod ukavSirdeba mis yoveldRiur yofas da saWiroebebs. magaliTad: quCaSi moZraobis wesebi, sakuTari misamarTis codnis aucilebloba, rogor unda moeqce megobars, gancobis etiketi, qcevis etiketi. es Tematika didaqtikuri rCevebis saxiTaa warmoCenili. magaliTad, iakob gogebaSvilis moTxrobasTan `yvelaze lamazi dediko~ mocemulia darigeba:

`Tu gza ageria da daikarge, nu SeSindebi, nurc atirdebi.mTavaria icode Seni misamarTi: qalaqi an sofeli, ubani, quCa, saxlis nomeri.kargia, Tu mSoblebis telefonis nomeric gecodineba.~amgvari rCeva-darigeba uSualobiTa da sisadaviT gamoirCeva, igi ukavSirdeba saswavlo masalas da ar aris

amovardnili saerTo konteqstidan.

Page 30: qarTuli ena 1

29

4. maswavleblis wignis praqtikuli nawili

4. 1. gakveTilis dagegmvasTan dakavSirebuli sakiTxebi

dagegmva sasurvelia gakveTilis gegmis sqemis SedgeniT daviwyoT.qvemoT mogvyavs gakveTilis gegmis standartuli sqema. am sqemaSi mocemulia yvela is sakiTxi,

razedac unda aigos gakveTili.

gakveTilisgegmisstandartulisqema

maswavlebeli

gakveTilisCatarebisTariRi

gakveTlisTema

swavlebissafexuridaklasi

sagakveTilodro

moswavleTaraodenoba

ind.sasw.gegmisarseboba

saswavlomiznebi

esg-TigansazRvrulimisaRweviSedegebi/indikatorebi

gamoyenebulimeTodebi,strategiebi

gakveTilisTanamimdevroba/aqtivobebi

davaleba,davalebisSefaseba

saswavlomasaladateqnikuriresursebi

Sejameba

Sefaseba

TviTSefaseba

gakveTilis konstruirebis meore sayrdeni burjia gakveTilis dagegmvis zogadi prin-cipebi da masalis wardgenis fazebi. es fazebia:

gamowvevisfaza

I _ motivacia

moswavleTa motivaciis amaRlebis mizniT, saWiroa konkretul TemasTan mimarTebiT maswavle-

belma SearCios Sesabamisi aqtivoba da moifiqros, ra damatebiTi resursi SeiZleba gamoiyenos.

amasTan erTad, maswavlebelma unda gansazRvros, mis mier SerCeuli aqtivobebi da damatebiTi

resursebi ramdenad Seuwyobs xels garkveuli gamocdilebis safuZvelze axali interesebis gaCe-

nasadamotivaciisamaRlebas;ramdenademsaxurebaigimasalisukeTgaazrebas.

II _ sakiTxis dasma, amocanis gansazRvra

maswavleblis mier gansazRvruli miznisa da mosalodneli Sedegis Sesabamisad, winaswar

dagegmili samuSaoebis miznisa da amocanis naTlad gansazRvra da moswavleebisaTvis ganmarteba.

siRrmiseuliwvdomisfazaI _ ZiriTadi saswavlo masalis damuSaveba winaswar SerCeuli meTodebiTa da aqtivobebiT.

II _ moswavleebis organizeba samuSaos damoukideblad Sesasruleblad, zustad gansazRvruli

aqtivobebiTa da naTeli, cxadi instruqciiT.

Page 31: qarTuli ena 1

30

refleqsiisfaza I _ Sesrulebuli samuSaos Semowmeba da gasworeba winaswar dagegmili meTodebiT da samuSaos

zusti organizebiT.

II _ saSinao davalebis Semowmeba. Sesrulebuli samuSaos Sejameba, Sefaseba da TviTSefaseba.

SejamebisfazaSesrulebulisamuSaoebisganmtkiceba–Sejameba.saSinaodavalebismicema.

Uunda gvaxsovdes, rom yvelaferi mainc gakveTilis mizanzea damokidebuli. zogierTi

gakveTili SeiZleba iyos erTi didi eqsperimenti, an proeqti. magaliTad, zRapris gaTamaSeba,

Tojinebis Teatris warmodgena, an kulinariis dRe. mTavari is aris, rom gakveTilis Tema

aCensideas,magramideisganxorcielebaundadaviwyoTstandartTanmimarTebiT;standartidan

gamomdinare, davsaxoT miznebi, miznebidan gamomdinare ganvsazRvroT Sedegebi, Sedegebis mis-

aRwevad davsaxoT strategiebi, SevarCioT meTodebi da meTodebis Sesabamisad ganvaxorcieloT

aqtivobebi, aqtivobebis Sesabamisad ganvsazRvroT Sefasebis kriteriumebi. magram vidre yovelive

amas SevafasebdeT, unda ganvsazRvroT yvelaze mTavari – ratipis swavlebaufrowaadgeba

moswavles. Tu Cven gvinda moswavleze orientirebuli gakveTilis Catareba, amisaTvis yvelaze

misaRebia konstruqtivisturi meTodi, rodesac maswavlebeli exmareba moswavles Tavad aagos

codnis logikuri jaWvi, aRmoaCinos, daadginos, ganazogados da daskvna gamoitanos. Aamgvari

gakveTilebis Catareba albaT Znelia, miT umetes dawyebiT klasebSi, sadac saswavlo rutinas

didi dro miaqvs. magram Tu gvinda swavla saxaliso da Sedegiani iyos, swored konstruqtiv-

isturi meTodi unda iyos warmmarTveli.

4.2. sagnobrivi saswavlo gegma qarTul enasa da literaturaSi. dawyebiTi safexuri

Iklasi

safexurebrivi standartis Sedegebi da maTi Sefasebis indikatorebi

mimarTuleba:zepirmetyveleba

standartisSedegebi IklasisSefasebisindikatorebi

1 2

qarT.dawy.(I).1.moswavlem unda SeZlos saTanado sametyvelo qce-vis gamovlena nacnob sakomunika-cio situaciaSi.

moswavle:sworadreagirebsnacnobsametyvelosituaciebSi;

gasagebadgamoxatavssaTqmels;

gadmoscemsfaqtebs;

saWiroebis mixedviT, adekvaturad cvlis sametyvelo rolebs(usmenssxvebs,svams/pasuxobsSekiTxvebs);

asrulebsmaswavleblismartivzepirinstruqciebs;

amoicnobs da miznis Sesabamisad iyenebs metyvelebis verbalur da araverbalur saSualebebs (Jestebs, mimi-kasa da sxv.).

Page 32: qarTuli ena 1

31

1 2

qarT.dawy.(I).2.moswavlem unda SeZlos standartiT gansazRvru-li sxvadasxva tipis teqstebis mosmena, gageba-gaazreba da gadmo-cema.

moswavle:ismens da adekvaturad aRiqvams martiv informacias

nacnobTemaze;

amoicnobs zRapars dasawyisisa da dasasrulis formu-lebismixedviT(„iyodaaraiyora“;„Wiriiqa,lxiniaqa“...);

amoicnobs faqtebis/moqmedebebis Tanamimdevrobas teqstSi;

amoicnobskonkretulinformacias;

akavSirebs erTmaneTTan teqstSi mocemul konkretul informacias (maswavleblis daxmarebiT an damoukide-blad);

amoicnobs mosmenili mxatvruli teqstis personaJis emociur mdgomareobas (mxiaruli, mowyenili, gakvirve-bulidaa.S.);

ilustraciebs ukavSirebs mosmenil teqsts da ganala-gebsmaTmoqmedebaTaTanamimdevrobismixedviT;

gadmoscems nacnobi teqstis/teqstis epizodis Sinaarss (martivi sayrdenebis gamoyenebiT an maT gareSe).

qarT.dawy.(I).3.moswavlem unda SeZlos piradi damokideb-ulebis gamoxatva teqstis Temis, masSi ganxiluli sakiTxebis mimarT;mxatvrulinawarmoe-bis personaJ(eb)is, misi/maTi qcevis Sefaseba da sakuTari Tvalsazrisis axsna.

moswavleixsenebs mosmenilis msgavs ambavs, cdilobs axsnas, riT

hgavsigimosmenils;afasebspersonaJsadamissaqciels(keTilia/borotia;

kargadmoiqca/cudadmoiqcadaa.S.);afasebs mosmenils (momewona / ar momewona), cdilobs

naTqvamis axsnas.

qarT.dawy.(I).4. moswavlem unda SeZlos nacnobi leqsikisa da eno-briv-sintaqsuri konstruqciebis saTanadod gamoyeneba; marTlme-tyvelebisa da sametyvelo etik-etis sabaziso normebis dacva.

moswavle:mkafiodgamoTqvamsbgerebs/marcvlebssityvaSi;ganarCevsmsgavsiJReradobismarcvlebs/sityvebs;adekvaturadiyenebsaqtiurleqsikas;pauziTgamoyofssityvebserTmaneTisgan;metyvelebisas iyenebs winadadebis modalobebs (Txrobas,

SekiTxvas,Txovnas,brZanebas)daSesabamisintonacias;iyenebssakavSirebelsityvebs(da,rom,magram...);amoicnobs da saTanadod iyenebs sametyvelo etiketis

enobriv formulebs (misalmeba, damSvidobeba, bodiSis moxda,madlobisgadaxdadaa.S.);

winadadebis dasrulebas gamoxatavs pauziT da Sesabamisi intonaciiT;

Tavs aridebs paraziti CanarTebis („ese igi“, „diax“, „mna-mna“...)gamoyenebassametyvelopauzebisdros;

metyvelebs gabmulad (Seferxebebis gareSe), mkafiod da gasagebad.

Page 33: qarTuli ena 1

32

qarT.dawy.(I).5. moswavlem unda SeZlos zepirmetyvelebis nacnobi strategiebis gamoyeneba miznis Sesabamisad.

moswavlesvams SekiTxvebs ucnobi sityvis mniSvnelobis, konkre-

tulifaqtis/informaciisdasazusteblad;

miznis Sesabamisad iyenebs sayrdenebs (mag., miniSnebebs, ilustraciebs, SeTavazebul martiv sqemas, instruqciasa da sxv.).

davalebaTa/aqtivobaTanimuSebi:situaciuri/roluri TamaSebi, jgufuri aqtivobebi (moswavleTaTvis sxvadasxva sametyvelo

rolisSeTavazebiT);

interaqcia(kiTxva-pasuxi)nacnobiteqstis/TemisSesaxeb;

Txroba, saubari konkretul faqtebze winaswar micemuli martivi gegmis/instruqciis safuZvelze (mag., saubari yoveldRiuri saqmianobis Sesaxeb rubrikebiT: „dila“, „SuadRe“, „saRamo“);

personaJis gansaxiereba (Sesabamisi xmis tembriT, JestebiT, mimikiT, intonaciiT, ritmuli moZraobebiT)da/angansaxierebulipersonaJisamocnoba;

ilustraciis aRwera moqmedebis dasaxelebiT, sagnebisa da maTi ganlagebis (win, ukan, zeviT, qveviT,marjvniv,marcxniv)aRniSvniT;

mosmenili teqstis calkeuli monakveTis/monakveTebis mixedviT ilustraciebis Seqmna da dasaTaureba

da sxva.

mimarTuleba:kiTxva

standartisSedegebi IklasisSefasebisindikatorebi

qarT.dawy.(I).6.moswavlem unda SeZlos gawafulad kiTxva.

moswavle:sityvebSi gamoyofs da warmoTqvams marcvlebs, marcv-

lebSi–bgerebs;sityvebsSlisbgerebad,bgerebsaerTianebssityvebad;Tavisuflad cnobs xSirad gamoyenebuli sityvis orTo-

grafiulxats;nacnob asoebs amTlianebs marcvlebad, marcvlebs -

sityvebad;TavisufladkiTxulobsnacnobsityvebs;TavisufladkiTxulobsanbanisyvelaasos;xmamaRla (mTliani sityvebiT an damarcvliT) kiTxulobs

da igebs martivi winadadebebiT Sedgenil mcire zomis sxvadasxvatipisteqstebs;

xmamaRla kiTxvisas sworad moniSnavs winadadebis saz-RvrebsteqstSi,icavspauzas;

cdilobs saTanado intonaciiT gamoxatos winadadebis modaloba(TxrobiTidakiTxviTiwinadadebebis);

agrZelebs sxvis mier dawyebul kiTxvas saTanado adgi-lidan.

Page 34: qarTuli ena 1

33

qarT.dawy.(I).7.moswavlem unda SeZlos standartiT gansaz-Rvruli sxvadasxva tipis teqstebis wakiTxva da gageba-gaazreba;teqstSiverbalurida araverbaluri formiT mowodebuli informaciis (mag., ilustraciisa da teqstis) urTierTadakavSireba.

moswavle:amoicnobs teqstSi mocemul konkretul informacias (vin,

sad,rodis,ramdeni,rogor...);akavSirebs erTmaneTTan teqstSi mocemul konkretul

informacias (maswavleblis daxmarebiT an damoukide-blad);

amoicnobs martivi saxis pragmatuli teqstebis (mag., misa-loci/mosawvevi baraTis, reklamis, gamafrTxilebeli abris, sxv.)daniSnulebas,adresats;

gamoaqvs daskvna nawarmoebSi wamoweul zneobriv da moralur sakiTxebze/Temebze (mag., sizarmace cudia, unda iyomegobruli...);

igebs da asrulebs martivi eniT daweril sam- an oTxsa-fexurian instruqciebs (mag., icavs usafrTxoebis wesebs, qmnismartivnakeTobasdasxv.);

damoukidebladigebssavarjiSos/davalebispirobas;erTmaneTTan akavSirebs teqstSi mocemul konkretul

informaciasa da ilustracias.

qarT.dawy.(I).8.moswavlem unda SeZlos mcire zomis mxatvru-li teqstebis interpretireba verbaluri da araverbaluri gziT;verbaluriinformaciisvizualurad gardaqmna da/an piriqiT.

moswavle:xatavs/aferadebs wakiTxuli nawarmoebis calkeul epi-

zods/personaJs;warmoadgens mxatvruli teqstis personaJs saTanado

xmis tembriT, intonaciiT, Jest-mimikiT (nawarmoebis inscenirebis,roluriTamaSisdros);

ilustraciaze dayrdnobiT hyveba ambavs.

qarT.dawy.(I).9.moswavlem unda SeZlos wakiTxuli teqstis mimarT piradi damokidebulebis gamoxatvadaaxsna;teqs-tis Temis da/an masSi ganxi-luli konkretuli sakiTxebis Sefaseba.

moswavle:wakiTxuli teqstis mimarT gamoxatavs pirad damokideb-

ulebas(momewona/armomewona);verbaluri Tu araverbaluri teqstebiT gadmocemul ambavs

ukavSirebs sakuTar gamocdilebas (mag., me rogor moviq-ceodi/moviqecianalogiursituaciaSi);

afasebspersonaJissaqciels(kargad/cudadmoiqca;keTil-ia, zarmacia da a.S.).

qarT.dawy.(I).10.moswavlem unda SeZlos standartiT gansaz-Rvruli sxvadasxva tipis teqstebis maorganizebeli elementebis, struqturuli da kompoziciuri maxasiaTeblebis amocnoba.

moswavle:ganarCevs erTmaneTisagan wignis garekans, Tavfurcels,

saTaurs, ZiriTad teqsts, avtoris gvarsa da saxels, teqstisbolosmocemulkiTxvebsdasxv.;

amoicnobs teqstis maorganizebel elementebs (saTaurs, ilustracias, abzacs, warweras, logos, tipografiul maxa-siaTeblebs,mag.,msxvilSriftsdasxv.);

amoicnobs teqstis, abzacis, strofis, winadadebis dasawyis-sadadasasruls;

ganarCevs martivi saxis pragmatuli teqstebis (werilis, misaloci baraTis, sxv.) struqturul elementebs (mimarT-vas, ZiriTad teqsts, xelmoweras), amoicnobs maTs funqcias.

qarT.dawy.(I).11.moswavlem unda SeZlos standartiT gansaz-Rvruli sxvadasxva tipis teqstebis leqsikur da seman-tikur mxareze, enobriv forme-bze dakvirveba.

moswavle:ganarCevs winadadebaTa modalobebs (TxrobiT, kiTxviT,

brZanebiTwinadadebebs);cdilobs ucnobi leqsikuri erTeulebis, enobrivi formebis

mniSvnelobisgaazrebas(sxvaTadaxmarebiT);amoicnobs sasven niSnebs (wertils, kiTxvis niSans, Zaxi-

lis niSans).

Page 35: qarTuli ena 1

34

qarT.dawy.(I).12.moswavlem unda SeZlos kiTxvis nacnobi strategiebis gamoyeneba miznis Sesabamisad.

moswavle:sityvis/winadadebis/monakveTis ukeT gasagebad ubrundeba

wakiTxuls;konteqstze dayrdnobiT cdilobs amoicnos ucnobi sity-

vismniSvnelobaanmimarTavsmaswavlebels/mSobels;ilustraciaze dayrdnobiT gamoTqvams varauds, raze/visze

SeiZlebaiyosnawarmoebi;saWiroebisamebr iyenebs sayrdenebs/miniSnebebs (ilustra-

cias,martivgegmasdasxv.); saWiroebisamebr iyenebs multimediur resursebs (net-

buqis masalas).

davalebaTa/aqtivobaTanimuSebi:sityvebSinacnobiasoebispovnadamaTiSesabamisibgerebiswarmoTqma;sxvadasxvasityvisorTografiulixatebisSedareba,saerTomarcvlebis,asoebispovna;asoebisagansityvis,moklewinadadebisSedgenamoZravianbanisgamoyenebiT;sityvaSigamotovebuliasosaRdgena,winadadebaSi-gamotovebulisityvisa;sityvaTaCamonaTvalSimiTiTebulisityvispovna;sityvisgrafikulixatisadasuraTisdakavSireba;sabavSvo wignebis, Jurnalebis daTvaliereba-ganxilva ilustraciebze, msxvil Sriftsa da

sxvaformalurmaxasiaTeblebzedakvirvebismizniT;rebusebisamoxsna;mijriTmiwyobilisityvebisxaziTgamoyofa;

grZelsityvaSimoklesityvisamocnoba;

abzacSiwinadadebebis,winadadebaSisityvebisraodenobisdaTvla;interaqcia (kiTxva-pasuxi) wakiTxuli teqstebis Temis, mxatvruli teqstebis personaJebis

Sesaxeb(maTiqcevisSefasebismizniT);nacnobiteqstisalternatiulisaTaurismofiqreba;ambis(zRapris,mcirezomismoTxrobis)dasasrulisSecvla;ilustraciebisdasaTaureba;wakiTxuliteqstismixedviTaplikaciebis,kolaJebisSeqmna;leqsikuri savarjiSoebi (mag.,sapirispiro mniSvnelobis mqone sityvebis dakavSireba: cudi

-kargi,boroti-keTili);wakiTxuli teqstis saxeldaxelo inscenireba da sxva.

mimarTuleba:wera

standartisSedegebi IklasisSefasebisindikatorebi

qarT.dawy.(I).13.moswavlem unda SeZlos standartiT gansaz-Rvruli sxvadasxva tipis mcire zomis martivi teqstebis Seqmna nacnob Tematikaze.

moswavle:wers martiv winadadebebs, frazebs, mcire zomis teqstebs

nacnobTemebze,gasagebadgadmoscemsazrs;avsebsteqstSinaklulinformacias;warwerasukeTebsilustracias;werilobiTpasuxobsmartivkiTxvebs;wers da aformebs martivi saxis pragmatul teqstebs

(modelis, sayrdenebis, miniSnebebis gamoyenebiT).

Page 36: qarTuli ena 1

35

qarT.dawy.(I).14.moswavlem unda SeZlos nacnobi leqsikis, nas-wavli enobriv-sintaqsuri kon-struqciebisa da struqturuli elementebis adekvaturad gamoy-eneba;kaligrafiisadamarTl-weris sabaziso normebis dacva.

moswavle:aRwers konkretuli asos zeda/qveda/Sua nawilebs (mag., sad

aris swori xazi, rgoli, rkali, saiT mrgvaldeba rkali, ramdenirkaliadaa.S.);

icavsxazovansistemaSiasoebisganlagebisprincips;xelis swori moZraobiT wers anbanis yvela asos Sesabamisi

mimarTulebiT;damoukideblad wers sityvebs, romelTa orTografiuli

xatimisTvisnacnobia;wers akuratulad, icavs kaligrafiis sabaziso principebs

(manZilsasoebs,sityvebs,striqonebsSorisdasxv.);saTanadod iyenebs sagnebis, maTi Tvisebebisa da moqmedebis

gamomxatvelsityvebs;sityvebis dasakavSireblad marTebulad iyenebs kavSirebs

(da,magram...);saTanadod iyenebs sasven niSnebs winadadebis bolos (wer-

tils, kiTxvis niSans).

qarT.dawy.(I).15.moswavlem unda SeZlos weris nacnobi strat-egiebis gamoyeneba miznis Sesabamisad.

moswavle:iyenebs models, miTiTebebs/sayrdenebs (teqstebis Sedgenisa

dasaTanadodgaformebismizniT);sityvis daweramde Cumi xmiT warmoTqvams mas (dasawer

sityvas);sityvis werisas Cumi xmiT asaxelebs gamosayvani asos

Sesabamisbgeras;xmadabla, damarcvliT gadaikiTxavs nawers Secdomebis

aRmoCenisa da gasworebis mizniT.

davalebaTa/aqtivobaTanimuSebi:nacnobiasosmoxazulobishaerSigamosaxva(xelissworimoZraobiT);asoebisgamoZerwva,gaferadeba,gamowerawertilebisSeerTebiT;sityvebis/winadadebebisgadawera(wignidan,dafidan);nacnobTemaze/sakiTxzemocemulisityvebisganwinadadebebisSedgenadadawera;maswavleblismiermocemulisityvebismixedviTmartiviwinadadebebisSedgena;winadadebis/mcire zomis teqstis Sedgena nacnob Temaze sayrdenebis (CarCo-konstruqciebis)

gamoyenebiTanmaTgareSe(„Cemiojaxi~,„Cemimegobari~dasxv.);karnaxiTwera(asoebis,marcvlebis,sityvebis,winadadebebis);nacnobiTematikismartivteqstSinakluliinformaciisSevseba;martivi saxis mcire zomis pragmatuli teqstebis (misaloci/mosawvevi baraTis, werilis,

sayidlebis siis, dRis reJimis, gamafrTxilebeli abris, sayvareli kerZebis menius) Sedgena modelis,miniSnebebis/sayrdenebisgamoyenebiT;

martivi kiTxvaris Sevseba biografiuli da/an sxva monacemebiT (mag., „me mqvia...“, „me miyvars...“ dasxv.);

areuli rigiT mowodebuli sityvebisgan winadadebis/mcire zomis pragmatuli teqstis Sed-gena (mag., gamafrTxilebeli abris Seqmna sityvebisgan: „wesebi, moZraobis, daicavi“)

da sxva.

4.3. rekomendaciebi pirvelklaselTa SefasebisaTvis

I-IV klasebSi moswavle fasdeba ganmaviTarebeli SefasebiT. Tu maswavlebelma kargad ar gai-azra ganmaviTrebeli Sefasebis miznebi da, aqedan gamomdinare, principebi, moswavlisa da mSob-lisaTvis bundovani darCeba moswavlis Sedegebi. amitomaa, rom mSobelTa nawili fiqrobs, rom ufro mosaxerxebeli iyo ganmsazRvreli Sefaseba. ganmsazRvreli Sefaseba xSirad stresSi agdebs bavSvs. moswavle pirvelive marcxis SemTxvevaSi dabali moswrebis jgufSi inacvlebs.

SegaxsenebT, rom esg naTlad ayalibebs ganmaviTarebeli Sefasebis miznebs.

Page 37: qarTuli ena 1

36

ganmaviTarebeliSefasebismizania, emsaxurebodes da xels uwyobdes: swavleba-swavlis xarisxis gaumjobesebas, winsvlisa da ganviTarebis Sfasebas, winare codnis dadgenas, codnis konstru-irebisa da codnaTa urTierTdakavSirebis procesis Sefasebas. unda Sefasdes metakogniciis unari, codnis erTobliobaTa funqciurad gamoyenebis unari.

ganmaviTarebeliSefasebissagani. ganmaviTarebeli Sefasebis sagania swavlisprocesi. ganmaviTa-rebeli Sefaseba swavlis procesis Sefasebaa da ara Sedegis, magaliTad: teqstis Seswavlis procesis, raime Temis damuSavebis, proeqtze muSaobis romelime etapis Sefaseba, rCevebis micema da ara Tavad namuSevris Sefaseba.

ganmaviTarebeli Sefasebis meTodebia: maswavleblis mier moswavlis Sefaseba, moswavlis TviTSefaseba, moswavleTa urTierTSefaseba.

ganmaviTarebeliSefasebisukukavSiri gulsxmobs winsvlis xelSesawyobad gansxvavebuli aqti-vobis SerCevas, swavlis strategiis Secvlas, rCeva-darigebis gaTvaliswinebiT Sedegze gasv-las (ra done hqonda da ra dones miaRwia).

rogorc iciT, erovnuli saswavlo gegmis moTxovnebis mixedviT, I-IV klasebSi moswavleTa Sefaseba niSnebiT rekomendebuli ar aris. klasis damrigebels evaleba yoveli semestrisa da wlis bolos moswavlisaTvis mokle Semajamebeli komentaris dawera.

bunebrivia, Cndeba bevri kiTxva: ris safuZvelze daweros komentari klasis damrigebelma? ra informacia miawodos klasis damrigebels sagnis maswavlebelma? sakmarisia Tu ara daintere-sebuli mSoblisaTvis mxolod semestris bolos miRebuli informacia da sxva.

pasuxebi am kiTxvebze maswavleblebs ganaTlebis reformis procesSi TandaTan ugrovdebaT. Cvenc SemogTavazebT ramdenime rekomendacias:

1. Sefasebis mTavari orientiri aris erovnuli saswavlo gegmiT dadgenili misaRwevi Sedegebi ama Tu im saganSi. Sefasebis meSveobiT, Cven unda davadginoT moswavlis miRwevebis Sesabamisoba sagnobrivi standartiT gansazRvrul moTxovnebTan.

2. moswavlis Sefasebam unda gviCvenos moswavlis Zlieri da susti mxareebi, raTa maqsim-alurad SevuwyoT xeli mas ukeTesi Sedegebis miRwevaSi.

3. vizrunoT moswavleebis Sinagani da garegani motivaciis Camoyalibebaze.Sinagani motivacia moswavles uCndeba cnobismoyvareobis dakmayofilebisa Tu raRacis aRmoCe-

nis surviliT. magaliTad, Tu maswavlebels asaxsneli aqvs moTxroba ̀ yvelaze lamazi dediko~, is dasvams kiTxvas: `bavSvebo, rogor fiqrobT, ratom hqvia am moTxrobas `yvelaze lamazi dediko~? moswavleebi gamoTqvamen varaudebs, ris Semdeg maswavlebeli kidev ufro aZlierebs interess moTxrobis mimarT: `aba, vnaxoT, Tu gamarTldeba Tqveni varaudebi: wavikiTxoT moTxroba!~ mas-wavleblis mier moswavleebTan erTad ganxorcielebuli amgvari aqtivobis Sedegad moswavleebis umravlesoba motivirebulia moTxrobis wasakiTxad da cnobismoyvareobis dasakmayofileblad.

Tu maswavlebeli moswavleebs mimarTavs: `vinc am moTxrobas uSecdomod wamikiTxavs, Cemgan xuT mzes miiRebs~, aseT SemTxvevaSi saqme gveqneba garegani motivaciis SeqmnasTan.

amgvarad, garegani motivacia moswavles uyalibdeba gareSe faqtoris zegavleniT _ jildos mopovebis surviliT.

Sinagani motivaciis amaRlebis mizniT:• mivceTmoswavleebsazrisTavisufladgamoTqmissaSualeba;• xSiradCavrToTisiniTamaSistipissaxalisoaqtivobebSi;• davalebis SerCevisas maqsimalurad gaviTvaliswinoT maTi asakobrivi SesaZleblobebi.garegani motivaciis asamalReblad:• davawesoTgarkveulijildoansaCuqarikargiSedegebisaTvis;• winaswar zustad da garkveviT avuxsnaT moswavleebs, Tu ra miRwevisTvis vawesebT jil-

dos;• Seqeba unda iyos konkretuli. moswavlem zustad unda icodes, Tu risTvis Seaqes.gvaxsovdes, rom balansi Sinagan da garegan motivaciebs Soris ar unda davarRvioT!4. Sefaseba unda vawarmooT rogorc yvela gakveTilze (mimdinare Sefaseba), aseve semestrisa

da saswavlo wlis bolos (Semajamebeli Sefaseba).5. gamoviyenoT ganmaviTarebeli Sefaseba.ganmaviTarebeli Sefasebis meSveobiT, maswavlebeli mizanmimarTulad exmareba moswavles sas-

wavlo procesSi gaCenili problemebis daZlevasa da axali unarebis SeZenaSi.• ganmaviTarebeli Sefasebis mizniT, maswavlebeli awvdis moswavles zepir an werilobiT

komentarebs mis mier Sesrulebul samuSaoze.komentari unda iTvaliswinebdes moswavlis namuSevris rogorc Zlier, aseve sust mxareebs.

komentarSi dawvrilebiT unda iyos miTiTebuli susti mxareebis daZlevis gzebi.

Page 38: qarTuli ena 1

37

zepiri Tu werilobiTi komentari zomieri unda iyos. gvaxsovdes, rom vafasebT moswavlis naSroms da ara moswavlis pirovnebas! gadaWarbebuli Seqeba an datuqsva dauSvebelia. mag.: `am klasSi mxolod giorgis imedi maqvs~, anda `nino am klasSi saukeTesoa, yvelam unda mibaZos mas!~ anda `ra sisuleleebs laparakob! dajeqi, Sengan sxvas arc arafers veli!~ da a.S.

• ganmaviTarebeli SefasebisaTvis gamoviyenoT dakvirveba. ganmaviTarebeli Sefasebis swo-rad warmarTvisaTvis saWiroa, rom maswavlebeli akvirdebodes moswavles da akeTebdes mokle, konkretul Canawerebs. mag.: `natom dRes teqsti uSecdomod, mTliani sityvebiT waikiTxa, magram weriTi davaleba uyuradRebod Seasrula~.

SesaZlebelia dakvirvebis cxrilis Sedgenac. magaliTad:

saxelidakvirvebisTariRi

Sesrulebuli aqtivobebiorganizebuloba

kiTxva wera zepirmetyveleba

nato amoikiTxa axali sityve-bi damarcvlis gareSe, mTli-anad.

arasworad gadaxaza sarkiseb-rifigura;miTiTebis Semdeg gaaswora Secdoma.

iCens zedmet aqtivobas. ar acdis klase-lebs pasuxs, ar usmens maT.

uWirs gakveTilis bolomde yuradRe-biT yofna.

aseTi cxrili daexmareba maswavlebels, am moswavlis konkretul problemebs droulad moargos saWiro RonisZiebebi. kerZod am SemTxvevaSi:

• aucilebladSeuqebskiTxviskargteqnikas;• weris dawyebamde miuaxlovdeba da Seaxsenebs, rom davalebis Sesrulebas yuradRebiT

moekidos. miuTiTebs konkretulad, ras miaqcios yuradReba, gaaneitralebs mis zedmet aqtiuro-bas (rac savaraudod aris kidevac am moswavlis daRlisa da gakveTilis bolos uyuradRebobis mizezi): miscems mas erT-or konkretul davalebas. mag.: winaswar gaafTxilebs mas, yuradRebiT iyos da mousminos Tanaklasels, raTa gaagrZelos kiTxva. weris dawyebis win sTxovs mas moswav-leebisaTvis samuSao rveulebis darigebaSi daxmarebas da sxv.

ganmaviTarebeli Sefaseba moswavlis ukeT ganviTarebazea orientirebuli. aq moswavlis qule-biT Sefaseba arsebiTi ar aris. Sefasebis am formas maswavlebeli iyenebs mTeli saswavlo wlis manZilze. aseTi Sefaseba gansakuTrebiT gamosadegia da karg Sedegebs iZleva dawyebiT klasebSi.

6. gamoviyenTo ganmsazRvreli Sefaseba.ganmsazRvreli Sefasebis SemTxvevaSi maswavlebeli miznad isaxavs, gansazRvros moswavlis

miRwevebi saswavlo gegmasTan da saswavlo miznebTan mimarTebaSi.

Sefasebis cxrilebi

ganmaviTarebeli Sefasebis Casatareblad saWiroa zusti kriteriumebis dadgena. es kriteri-umebi mTeli klasisaTvis erTnairi iqneba. maswavlebeli daadgens, Tu romelma moswavlem rogor daakmayofila isini. saamisod winaswar gamzaddeba Sefasebis cxrilebi.

SemogTavazebT Sefasebis cxrilebs, romelTa meSveobiT Tqven Sefasebis ganxorcielebas SeZlebT. (SegiZliaT gaamravalferovnoT da daxvewoT Cven mier SemoTavazebuli cxrilebi.).

rubrika`vTamaSobTdavswavlobT~

# rubrika`vTamaSobTdavswavlobT~

1 icavsTamaSiswesebs;

2 xelsaruSlismeoregundsanmoTamaSes;

3 Rirseulad xvdeba damarcxebas

Page 39: qarTuli ena 1

38

# rubrika`sasaubro”1 xelisaweviTgamoxatavsazrisgamoTqmissurvils;

2 elodebamaswavleblisagansaubrisdawyebisnebarTvas;

3 yuradRebiTusminsTanaklaselebs;

4 ar ereva sxvis saubarSi da ar awyvetinebs klasels laparaks.

erovnulisaswavlogegmiTgaTvaliswinebulikompetenciebisSefaseba

Isemestri

mimarTuleba_zepirmetyveleba

moswavlis saxeli, gvari, klasi,Sevsebis TariRi

warmatebiT asrulebs

asrulebs mcire xarve-

zebiT

uSvebs Secdomebs

asrulebs daxmarebiT

1.asaxelebsmiTiTebulbgerazesityvas;2.amTlianebsbgerebaddaSlilsityvas;3. ganarCevs erTmaneTisagan erTi bgeriT gansx-vavebul sityvebs.

1.saubrobsmisTvisnacnobTemaze;2. suraTis aRwerisas iyenebs dasrulebul wina-dadebebs. metyvelebs gamarTulad, swori intona-ciiT;3.pasuxobsmaswavleblisSekiTxvebs;4. monawileobs wakiTxuli moTxrobis/zRapris ganxilvaSi.

mimarTuleba_kiTxva

1.cnobsdaasaxelebsnaswavlsasoebsanban-plakatze;2.poulobsTavasossaleqsikonogverdze;`molaparakeanbanSi;3.kiTxulobsmarcvlebs;4.kiTxulobssityvebsdamarcvliTdamTlianad;5.kiTxulobsmoklewinadadebebsdamarcvliT,mTlianad;6.SeuZliadasaxelebulisityvisawyobamoZravianbaniT;7. sworad asrulebs SemecnebiT-saazrovno savarjiSoebs.

mimarTuleba_wera

1. igebs da asrulebsinstruqcias;2. poulobs da Semoxazavs naswavl asoebs asoTa sim-ravleSi;3.sworadSemoxazavsmiTiTebulsityvebs;4.sworadukavSirebssityvasSesabamisnaxats;5. sworad Semoxazavs sityvebs klasifikaciis gaTval-iswinebiT.

1.sworadiyenebssawersivrces;afiqsirebswerismimarTulebas;2. sworad gamowers badeSi detalebs nimuSis mixed-viT.3. sworad asrulebs sivrciTi mimarTebebis, mTelisa da nawilis mimarTebebis savarjiSoebs.

Page 40: qarTuli ena 1

39

IIsemestri

1.asoebiswerisadakiTxvisganmtkicebisetapi

mimarTuleba_zepirmetyveleba

moswavlissaxeli,gvari,klasi,SevsebisTariRi

warmatebiT asrulebs

asrulebs mcire xarve-

zebiT

uSvebs Sec-domebs

asrulebs daxmarebiT

1. metyvelebs gamarTulad, swori intona-ciiT;sityvebswarmoTqvamsgarkveviT;2.sworadpasuxobsdasmulSekiTxvebs;3. monawileobs teqstis garSemo gamar-Tul msjelobaSi, gamoTqvams Tavis azrs movlenis,faqtispersonaJisSesaxeb;4. asrulebs saxelmZRvaneloSi mocemul leqsikur savarjiSoebs.5. warmoTqvams zepirad patara leqsebs.

mimarTuleba_kiTxva

1. kiTxulobs mcire zomis teqstebs, damarcvliT, mTliani sityvebiT, swori intonaciiT;2.kiTxulobsgagrZelebebiT;3.kiTxulobsmiTiTebuladgilebs;4.SeuZliarolebSikiTxva;5. sworad asrulebs saazrovno-Se mecnebiT savarjiSoebs, enobriv savarjiSoebs.

mimarTuleba_wera

1. SeuZlia nimuSis mixedviT asos, sityvis,winadadebisgamowera;2.icavsbadeSiasosCaweriswesebs;3. asrulebs weriT saazrovno savarji-Soebs.

Page 41: qarTuli ena 1

40

2.wera-kiTxvisganmtkicebisetapi

mimarTuleba_zepirmetyveleba

moswavlissaxeli,gvari,klasi,SevsebisTariRi

warmatebiT asrulebs

asrulebs mcire

xarvezebiT

uSvebs Sec-domebs

asrulebs daxmarebiT

1. metyvelebs gamarTulad, swori intonaciiT, sityvebswarmoTqvamsgarkveviT;2.sworadpasuxobsdasmulSekiTxvebs;3. monawileobs teqstis garSemo gamarTul msjelobaSi, gamoTqvams Tavis azrs movlenis, faqtis,personaJisSesaxeb;4.asrulebsleqsikursavarjiSoebs;5. zepirad warmoTqvams patara leqsebs.

mimarTuleba_kiTxva

1. kiTxulobs mcire zomis teqstebs, mTliani sityvebiT,sworiintonaciiT;2.kiTxulobsgagrZelebebiT;3.kiTxulobsmiTiTebuladgilebs;4.SeuZliarolebSikiTxva;5. sworad asrulebs saazrovno-SemecnebiT sa-varjiSoebs, enobriv savarjiSoebs. 6. kiTxulobs Cumad, damoukideblad mcire zo-mis teqstebs, asrulebs instruqciebis mixed-viT savarjiSoebs.

mimarTuleba_wera

1. SeuZlia teqstis gadawera xelnaweri nimuSi-dan;2.SeuZliateqstisgadaweranabeWdinimuSidan;3. SeuZlia winadadebaSi naxatis nacvlad sity-visCasma;4.winadadebisdasrulebakonteqstidangamomdinare;5.teqstSigamotovebulisasveniniSnebisCasma;6.werskarnaxiT;7.SeuZliakiTxvebzepasuxisgacemawerilobiT;8. SeuZlia sakuTari naweris Sefaseba _ Zlieri da susti mxareebis SemCneva.

Page 42: qarTuli ena 1

41

4. 4. gakveTilebis Temebi, miznebi, kavSiri esg-is indikatorebTan, scenarebi. damtebiTi literaturuli da enobrivi masala. rekomendaciebi

I semestri

Tema#1:`vemzadebiTskolisavis~(3sT)

gakveTili#1–gacnoba

miznebi

moswavlem unda SeZlos:• saskolo-socialurgaremoSiCarTva,umartivesisametyveloetiketisdacva;• yuradRebismobilizacia;• maswavleblisinstruqciismosmenadagageba;• TviTgamovlenadaTviTgamoxatva.

Sedegebi,SefasebisindikatorebidaSesabamisobastandartTan:qarT.dawy.(I).1.1;1.2;1.3;1.4;1.5;4.3;4.4;4.5;4.7;4.8;4.10.

asrulebsmartivinstruqcias;iyenebssametyveloetiketisumartivesenobrivformebs;saubrobssakuTargamocdilebasadaemociebze;monawileobs sotuaciur TamaSSi.

gakveTilis struqtura:

# aqtivobebi masala resursiaqtivobis organize-

bis forma

1 gacnobasaklaso individu-

aluri

2rogor vemzadebodiT

skolisTvissaklaso individu-

aluri

3miznobrivi TamaSi

„gavicnoT erTmaneTi“ damxmare masala masw. wigni jgufuri

4 leqsebis warmoTqmasaklaso individu-

aluri

gakveTilisscenari

gakveTili#1–gacnoba

maswavleblebma kargad ician, rom pirveli kvira da, gansakuTrebiT, pirveli dRe, erTi mxriv, sazeimoa, magram, meore mxriv, yvelaze rTuli. moswavleebs da, gansakuTrebiT, im bavSvebs, romlebsac sabavSvo baRSi ar uvliaT, uWirT axal garemoSi darCena, garkveuli dro sWirdebaT masTan Sesagueblad. yvela skolas Tavisi tradicia aqvs pirvelklaselebis misaRebad. amdenad, am dRes saswavlo procesis dastruqturebulad warmarTva Znelia. amitom Cven mxolod ramdenime rCevas SemogTavazebT.

tradiciulad, pirveli gakveTili gacnobiT iwyeba. maswavlebeli waradgens Tavis Tavs. sasurvelia, es ar moxdes mxolod saxelisa da gvaris dasaxelebiT da misi movaleobis aRniS-vniT _ romeli sagnebi unda aswavlos, radgan amgvari informacia moswavlisaTvis ver Seqmnis ndobis garemos. gacnobis procesSi maswavlebelma unda misces magaliTi, gacnobisas miawodos meti informacia ojaxuri mdgomareobis Sesaxeb, is, rac moswavles daainteresebs, Svilebis, SviliSvilebis an mSoblebis Sesaxeb.

miznobrivi TamaSi „gavicnoT erTmaneTi“ maswavlebeli siis meSveobiT ecnoba klass, igi sTxovs moswavleebs, rom wamodgnen maTi saxe-lisa da gvaris dasaxelebisas. TiToeuli moswavlis mimarT garkveuli TiTo kiTxvis dasmiT gamoamJRavnos yuradReba: _ skolaSi vin mogiyvana?

Page 43: qarTuli ena 1

42

_ da-Zmebi Tu gyavs?_ romel klasSia ufrosi da-Zma?_ ra SeamCnie Tavdapirvelad, roca skolis ezoSi Semoxvedi?_ ra mogewona yvelaze metad?_ vin gaCuqa saskolo nivTebi?_ rogor emzadebodi dRevandeli dRisTvis?da a.S.axla sasurvelia, moswavleebi gavacnoT erTmaneTs. SegviZlia gamoviyenoT TamaSi _ `gavicnoT

erTmaneTi~.TiToeuli moswavle gamodis, esalmeba Tanaklaselebs da ambobs Tavis saxelsa da gvars.

maswavleblis miTiTebiT moswavleebi esalmebian da ulocaven erTmaneTs skolaSi wasvlas. mag.: _ gamarjoba, me var giorgi miqaZe._ gamarjoba giorgi. gilocavT, Sen ukve pirvelklaseli xar!moswavlemadlobasuxdisTanaklaselebs:–gmadlobT.es martivi TamaSi, erTi mxriv, exmareba bavSvebs erTmaneTis saxelis damaxsovrebaSi, afiq-

sirebinebs moswavles Tavis axal socialur mdgomareobas. igi aZlevs bavSvs wardgenis (prezen-taciis) umartives unars da jgufTan urTierTobis Cvevis ganviTarebas uwyobs xels.

pirveli dRis sasaubro Temam bavSvs Tbili garemo unda Seuqmnas, mouxsnas gaucxoeba da SiSi, misces stimuli misTvis axlobel Temaze saubrisaTvis.

maswavlebelma gansakuTrebuli yuradReba unda gaamaxvilos iseT moswavleebze, romlebic ar iCenen aqtiurobas. Tu moswavle kategoriulad ar upasuxebs maswavleblis kiTxvebs, nu CavacivdebiT, yuradReba gadavitanoT sxva rameze.

xSirad, ojaxebSi, skolaSi wasvlis win, bavSvebs specialurad aswavlian leqsebs. bavSvi gan-icdis, Relavs, elodeba, rodis aTqmevineben am leqss. marTalia, es ar aris aucilebeli, magram arc is SeiZleba, imedi gavucruoT mas, amitom vTxovT moswavleebs _ vinc saCuqari gaumzada axal megobrebsa da maswavlebels, specialurad maTTvis moamzada raime, gviTxras leqsi.

gakveTilebi#2;3

miznebi:

• saskolo-socialurgaremoSiCarTva,umartivesisametyveloetiketisdacva;• maswavleblisinstruqciisdanacnobTematikazeSeqmnilimcirezomisteqstebismosmena;• suraTisaRwera;• yuradRebismobilizeba;• klasifikaciismoxdenadamisiverbalizacia.

SedegebidaSesabamisobastandartTan:qarT.dawy.(I).1.1;1.2;1.3;1.4;1.5;2.1;2.2;2.3;3.3;4.3;4.4;4.5;4.8;5.1;5.2.

asrulebsmartivinstruqcias;iyenebssametyveloetiketisumartivesenobrivformebs;aRwersilustracias,asaxelebssagnebs;saubrobssakuTargamocdilebasadaemociebze;monawileobssotuaciurTamaSSi;moismens da amoicnobs zRapris dasawyissa da dasasruls formulirebis mixedviT.

# aqtivobebi masala resursiaqtvobis

organizebis forma

gakveTili # 2

1saubari _ rogor vemza-debodi skolisaTvis

individ.

2 suraTis aRweranaxati „vemzadebiT skolisaT-

vis“ mosw. wigni, gv. 3

individ. sak-laso

3 muSaoba klasifikaciazenaxati „vemzadebiT skolisaT-

vis“ , gv.3mosw. wigni,gv. 3 saklaso

Page 44: qarTuli ena 1

43

4Mmiznobrivi TamaSi „megobrebis wre“

damxmare masala masw.wigni jgufuri

gakveTili # 3

1klasgareSe teqstis wakiTxva

damxmare masala `aprilidan aprilamde~

masw.wigni saklaso

2 teqstis damuSavebadamxmare masala „aprilidan

aprilamde“masw.wigni saklaso

3miznobrivi TamaSi„rogor iqmneba gundi“

damxmare masalamasw.wigni jgufuri

damxmare masala:avtorTa jgufi wasakiTxad gTavazobT g. bedoSvilis moTxrobis erT-erT epizods `aprilidan

aprilamde~. teqstis damuSavebis meTodologia mocemulia paragrafSi 3. 2. Mmaswavleblis mierklasSiwasakiTxiteqstisdamuSavebaklasSidapataraleqsisdaswavlaklasSi.

aprilidan aprilamde

iyo da ara iyo ra, erTi Tvaluwvdeneli da mSvenieri tyis ukeTesi ra iqneboda. am Tvaluwvdenel da mSvenier tyes didi da patara nakafianis tyes eZaxda. nakafianis erT patara axoSi tyis binadarTa SvilebisaTvis Zia Tomas Cinebuli skola hqonda mowyobili. Zia Toma tanmorCilsa da Ronier-gonier daTunias erqva.

nakafianSi swavla pirvel aprils iwyeboda da tyis binadrebma Svilebianad axlad amwvanebul da abibinebul skolasTan moiyares Tavi.

gazafxulis Sxapuna wvimebs saklaso merxebi ise saguldagulod Camoerecxa da gaesuf-Tavebina, rom pirvelklaselebs erTi suli hqondaT, sanam am lamaz jirkebs Semousxdebodnen. meore-mesame klaselebs Tavi ukve didebad mohqondaT da jirkebs zedac aRar uyurebdnen, ganze gamdgariyvnen da erTimeores zamTarSi gatarebul dReebze uyvebodnen.

pirvelklaselebi samni iyvnen: melakudas mousvenari cindali da qalbaton bus tyupebi _ bibo da buba.

Zia Tomam mSoblebi ris vai-vaglaxiT daawynara, muxis jirkze Seskupda da xmamaRla daibubuna:_ gilocavT pirveli aprilis mobrZanebas! vusurveb Tqvens Svilebs kargad swavlasa da

yvela xifaTis acilebas._ gmadlobT, Tomav, gmadlobT! _ daiZaxes aqeT-iqidan.Zia Tomam mowafeebi yvavilebis surneliT savse klasSi Seiyvana.

sityvebis ganmartebebi teqstis leqsikuri damuSavebisaTvis: axo_gaCexiliadgilityeSi;binadari_mcxovrebi;tanmorCili_pataratanis;jirki_gadaWrilixe;cindali _ ase hqvia meliis Svils.

kiTxvebi teqstis dasamuSaveblad:

1. rogor iwyeba es ambavi?2. vin icis, ra ambavi iwyeba xolme yovelTvis ase _ iyo da ara iyo ra?3. ra iyo mowyobili nakafianis tyeSi erT patara axoSi?4. vin iyo Zia Toma?5. rodis iwyeboda swavla nakafianis tyeSi?6. Cven Semodgomaze daviwyeT swavla, cxovelebma _ gazafxulze. 7. vin icis weliwadids romeli droa Semodgomis Semdeg?8. CamovTvaloT weliwadis droebi.9. ratom iwyeben cxovelebi swavlas gazafxulze?10. rogor merxebze sxedan cxovelebi?11. ras fiqrobdnen pirvelklaselebi?12. rogor iqceodnen meore-mesame klaselebi?13. vin iyvnen pirvelklaselebi?14. ra usurva mSoblebs Zia Tomam?

Page 45: qarTuli ena 1

44

ra Tqma unda, yvela am kiTxvas SeiZleba pasuxi ver gaeces, aq maswavleblis daxmareba iqneba saWiro. rTuli kiTxvebi detalurad unda damuSavdes. maTze pasuxi ramdenjerme unda gameordes klasSi.

miznobriviTamaSi_`megobrebiswre~maswavlebeli moswavleebTan erTad dgeba wreSi. Tavad iwyebs: `me var nino maswavlebeli~,

Semdeg ki avalebs bavSvebs TanmimdevrobiT daasaxelon TavianTi saxeli, Tan aZlevs moswavleebs instruqcias: `SeecadeT daimaxsovroT Tqveni megobrebis saxelebi. yuradReba miaqcieT, vin dgas Tqven gverdiT.~ Semdeg moswavleebi gauSveben erTmaneTs xels. maswavlebeli awevs marjvena xels da igives sTxovs moswavleebsac. Seamowmebs yvelam marjvena xeli aswia Tu ara. Semdeg ki rigrigobiT asaxelebinebs, vin dgas maT marjvniv. isev iwyebs maswavlebeli: `Cem marjvniv dgas Tamuna, Tamuna, vin dgas Sen marjvniv, daasaxele~ da a.S. igive gameordeba marcxena mxaris dafiqsirebiTac.

es TamaSic, erTi mxriv, emsaxureba moswavleebis urTierTgacnobas, meore mxriv, jgufSi adaptacias. amasTan erTad dgas sivrciTi mimarTebis gavarjiSebis amocanac.

miznobriviTamaSi–rogoriqmnebagundiaxla SeiZleba axali sasaubro Temis provocireba _ rogor fiqrobT, yvelaze metad romeli

nivTis waReba endomeboda daCis? jer erTi gvetyvis, Semdeg davsvamT kiTxvas _ vin eTanxmeba mas? vTxovT adges fexze. ai, Seiqmna erTi patara jgufi, romlebic erTmaneTs eTanxmebian. axla gavarkvioT, sxva ras fiqrobs da mas vin eTanxmeba? _ es meore jgufia, romlebsac aseve erTi azri aqvT. amgvarad, Cndeba jgufuri muSaobis sawyisi elementebi. Semdeg mkveTrad ganisazRvros klasifikacia. CamovTvaloT: saskolo nivTebi, saTamaSoebi, saojaxo nivTebi, jer, rac naxatzea mocemuli, Semdeg kidev romeli nivTic gaaxsendebaT bavSvebs.

rekomendaciebi:suraTis aRwera

suraTis aRwerisas principad unda aviRoT _ mTelidan detalebisken. jer unda ganisazRvros naxatis Tema. #2 naxatSi centralur adgilas mocemulia mTavari Temis Sesatyvisi suraTi _ biWi emzadeba skolaSi wasasvlelad. es SeiZleba daCic iyos, romelsac bavSvebi jer kargad ar icnoben, Semdeg ki mis Sesaxeb bevr rames waikiTxaven. isic pirvelad midis skolaSi da dabneulia _ ar icis, ra Caawyos CanTaSi. es Tema qmnis TamaSis provocirebas _ davexmaroT daCis CanTis CalagebaSi. ra nivTebi dagvWirdeba skolaSi? aqve SeiZleba romelime moswavlem gviambos, Tavad rogor Caalaga CanTa, ra wamoiRo skolaSi.

CamovTvaloT ZiriTadi naxatis irgvliv ganlagebuli nivTebi. ganvsazRvroT, romelia sas-kolo nivTi, romeli _ saojaxo, romeli _ saTamaSo.

Tema#2:CvenisaklasooTaxi(4sT.)

gakveTili#4

miznebi:

• saskolo-socialurgaremoSiCarTva,umartivesisametyveloetiketisdacva;• martiviinformaciisgadmocemamoswavlisaTvisnacnobTemaze;• klasifikaciisSesabamisadleqsikurierTeulebisdajgufeba;• situaciurTamaSebSiCarTva;• sivrciTimartivimimarTebebisdafiqsireba;• yuradRebismobilizeba,mexsierebisgaaqtiureba.

Sedegebi,indikatorebidaSesabamisobastandartTan:qarT.dawy.(I).1.1;1.2;1.3;1.4;1.5;4.3;4.4;4.5;5.2.• asrulebsmaswavleblismartivinstruqciebs;• monawileobsjgufuraqtivobaSi,adekvaturadasrulebsinstruqcias;• SeZlosaskolonivTebis,saTamaSoebis,saojaxonivTebisklasificireba;• asaxelebssagnebsdamaTganlagebasnaxatze,_rarisgverdiTaa,rariszeviTdaqveviTaa;• SeZloyuradRebismobilizeba,martiviklasifikaciidanzedmetierTeulisgamoyofada

damaxsovreba.

Page 46: qarTuli ena 1

45

gakveTilis struqtura

# aqtivobebi masala resursiaqtvobis organize-bis forma

1klasgareSe masalis gameoreba

„aprilidan aprilamde“ masw.wigni saklaso

2 ra sagnebi xatia suraTzenaxati „Cveni saklaso

oTaxi“ gv. 4 moswavlis wigni, gv. 4 ind. jgu-furi

3 sagnebis klasifikacianaxati „Cveni saklaso

oTaxi“Mmoswavlis wigni, gv. 4

ind. sak-laso

4miznobrivi TamaSi „Cveni saklaso oTaxi“ damxmari masala maswavleblis wigni jgufuri

damxmare masala:

TamaSi_`CvenisaklasooTaxi~am TamaSisaTvis gamoviyenoT saklaso oTaxis interieri.sivrciTi mimarTebebis dafiqsireba unda daviwyoT moswavlis sxeulis mimarT: _ ra dgas Sen win, Sen ukan, Sen gverdiT?_ vin zis Sen win, Sen ukan?Semdeg moswavles vTxovoT sagnis mdebareobis dafiqsireba:_ ra dgas dafis win?_ ra dgas dafis ukan?_ ra devs fanjris rafaze?_ ra devs magidaze?_ ra dgas karis gverdiT?cxadia, SekiTxvebs gansazRvravs konkretuli interieri.

gakveTilebi#5;6

miznebi:• saskolo-socialurgaremoSiCarTva,umartivesisametyveloetiketisdacva;• martiviinformaciisgadmocemamartivTemaze;• klasifikaciisSesabamisadleqsikurierTeulebisdajgufeba;• situaciurTamaSSiCarTva;• sivrciTimartivimimarTebebisdafiqsireba;• yuradRebismobilizeba,metyvelebisgaaqtiureba;

Sedegebi,SefasebisindikatorebidaSesabamisobastandartTan:qarT.dawy.(I).1.1;1.2;1.3;1.4;1.5;4.3;4.4;4.5;4.7;4.8;4.10.

• asrulebsmaswavleblismartivzepirinstruqcias;• monawileobssituaciurTamaSebSi,jgufuraqtivobebSida,saWiroebisSemTxvevaSi,adek-

vaturadcvlissametyvelorolebs;• iyenebssametyveloetiketisenobrivnormebs;• aRwersinteriersdasuraTs(moqmedeba,sagnebi,saganTaganlageba);• metyvelebisasiyenebswinadadebismodalobebs;• axdensaso-bgerismimarTebisdafiqsirebas;• axdensTavbgerisdafiqsirebasdagamoyofas;• SeZlomokleleqsisdaswavlaklasSi.

Page 47: qarTuli ena 1

46

# aqtivobebi masala resursi aqtvobis organizebis forma

gakveTili # 5

1 suraTis aRwera. saganTa klsifikacia naxati , gv. 5 mosw. wigni indiv. saklaso

2rogoria Cveni klasi? _ ra sad

dgas? ra sad kidia?gv. 5 saklaso oTaxi indiv. saklaso

3 miznobrivi TamaSi`vipovoT gansxvavebuli

sagani ~

maswavleblis wigni, damxmare

masalajgufuri

gakveTili # 6

1 leqsis daswavla „yayaCosa siwiTliTa“ damxmare masalamasw.wigni

saklaso

2 miznobrivi TamaSi `matareblobana~ jgufuri

damxmare masala:

TamaSi:`vipovoTgansxvavebulisagani~

maswavlebeli Tavdapirvelad mTel klass aZlevs martivi klasifikaciis CamonaTvals da winaswar miuTiTebs, rom CamonaTvalSi Seurevs erT gansxvavebul sityvas, romelzedac bavSvebma unda Semohkran taSi.me CamogiTvliT saskolo nivTebs da sagnebs. Tu romelime sityva ar iqneba skolisa da klasis

sagani, taSi SemohkariT. merxi, carci, dafa, fexsacmeli, kalami.“Semdeg klass dayofs gundebad da aseT instruqcias aZlevs:_ me gadavcem TiToeul gunds 4 baraTs naxatebiT, am naxatebidan erTi iqneba ara saskolo

sagani, gansxvavebuli, Tqven unda ipovoT es baraTi da gadmomceT me. TamaSis wesi asTia: ar unda gadmoabrunoT baraTebi, sanam me ar getyviT – daiwyeT! gamarjvebuli iqneba is gundi,romelic pirveli momitans baraTs. es gundi miiRebs varskvlavs. vinc TamaSis wess daarRvevs, is damarcxebuli iqneba.

gundebs eZlevaT 4 baraTi saskolo sagnebis naxatebiT, maTgan erTi gansxvavebuli sagania. yvela gunds eZleva Tavisi varianti.

miznobriviTamaSi_`matareblobana~

erTmaneTs Caebmebian maswavlebeli da bavSvebi (6-7 moswavle) da matarebeli daiZvreba. mowo-debiT–„sdeq!“vaCerebTmoswavleebsdavekiTxebiT:`vinarisSenwindaSenukan?vinarisTamunas win da ukan?~

matarebeli moZraobas agrZelebs maswavlebeli moswavleebs aCerebs da ekiTxeba: saiT aris kari? saiT aris dafa? saiT aris fanjara? marjvniv Tu marcxniv?

rekomendaciebi:ar unda daviwyoT TamaSi manam, sanam ar davrwmundebiT, rom instruqcia umravlesobisaTvis

gasagebia. ramdenjerme da etapobrivad unda gavimeoroT TamaSis wesebi da waxalisebis formebi (qulebi, varskvlavebi, mzeebi). waxaliseba gansakuTrebiT orientirebuli unda iyos TamaSis dros wesrigisa da wesebis dacvaze.

Sedegebi, gundebis mier miRebuli varskvlavebisa Tu mzeebis saxiT, daixatos dafaze.

klasSidasaswavlileqsi

yayaCosa siwiTliTayana daumSvenebia,ymawvilsa kargi swavliTadeda gauxarebia.

Page 48: qarTuli ena 1

47

Tema#3:CvenigakveTilebi_qarTulienisgakveTili(2sT)

gakveTilebi:#7,#8

miznebi:

• saskolo-socialuriqcevebisgacnobiereba;• suraTisaRwera;• miznobrivTamaSSiCarTva;• sagakveTiloprocesisdastruqtureba;• fonologiuricnobierebisgavarjiSeba;• sivrciTimimarTebebisgavarjiSeba;• yuradRebismobilizeba.

Sedegebi,SefasebisindikatorebidaSesabamisobastandartTan:qarT.dawy.(I).1.1;1.2;1.3;1.4;1.5;2.1;2.2;2.3;3.3;4.3;4.4;4.5;4.8;5.1;5.2;6.1;6.2.

• saubrobsgakveTilzeqceviswesebzedacdilobsmisdacvas;• aRwerssuraTs,asaxelebsTemas,moqmedebas,sagnebs;• SeuZliajgufuraqtivobebSiCarTva,igebsinstruqciasdaadekvaturadiqceva;• axdensaso-bgerismimarTebisdafiqsirebas;• axdensTavbgerisdafiqsirebasdagamoyofas;• SeuZlianaxatzemocemulifigurebisdafiqsirebadaverbalizacia;• sivrciTimimarTebebisdadgena.

gakveTilebis struqtura

gakveTili #7

# aqtivobebi masala resursiaqtvobis organi-

zebis forma

1 wina gakv. nasw. leqsis gameoreba Mmasw. wigni saklaso, ind.

2 klasgareSe sakiTxavi„aprilidan aprilamde“,

gagrZelebamasw. wigni saklaso, ind.

3 suraTis aRweranaxati „Cveni gakveTilebi“,

gv.6 masw. wigni saklaso

4ras viswavliT qarTuli enis

gakveTilebzesaklaso

gakveTili #8

# aqtivobebi masala resursiaqtvobis organi-

zebis forma

1rogoria Cveni wigni, rveuli. rogor gamoviyenebTkompiuters–zogadi

mimoxilva

mosw. wigni, mosw. rveuli, kompiuteri

mosw. wigni, mosw.rveuli, portatu-li kompiuteri

saklaso, ind.

2klasgareSe sakiTxavi, damuSaveba, mTli-

anad wakiTxva„aprilidan aprilamde“

masw.wigni saklaso, ind.

3 anban-plakatze muSaobasaklaso

TvalsaCinoebasaklaso

4leqsikur-fonetikuri savarjiSo _

romeli sityva raze iwyebadamxmare masala masw.wigni saklaso

damxmaremasala:1.rabgerazeiwyebaessityva(nebismierisityva);2. daasaxele (raime konkretul) bgeraze dawyebuli sityvebi.

Page 49: qarTuli ena 1

48

sakiTxavimasala:aprilidanaprilamde

gakveTilidaiwyo

Zia Toma fexze wamodga, kus mozrdili bakani zariviT aarakuna da is-is iyo, pirveli gakveTili unda daewyo, rom am dros, sruliad moulodnelad, pirvelklaseli tyupebi _ bibo da buba erTimeores daeZgernen. iseTi muSti-krivi gaaCaRes, rom damfrTxalma nukrma, ciyvma da katuniam kinaRam Sinisken mokurcxles. werom da yanCam frTa frTas Semohkres, caSi afrena daapires, magram Zia Tomam buebi gaaSvela da klasic daSoSminda.

_ ra gaCxubebT, Se kaco, Zmebi ara xarT?_ Zmebi varT! _ erTxmad Tqves tyupebma._ mere ra gaqvT gasayofi?_ ra gvaqvs gasayofi da, bibo ambobs, ufrosi me varo._ mere da, ar iciT, romeli xarT ufrosi?_ eh, eg rom vicodeT! _ TiTqmis erTdroulad Tqves Zmebma da Tavebi Caqindres, _ Cven xom

tyupebi varT...Zia Toma am ambavma Rrmad Caafiqra. ifiqra, ifiqra da bolos es uTxra tyupebs:_ Tqvens Soris is iqneba ufrosi, vinc axla yvelaze karg leqss ityvis!bibom bubas gadaxeda, bubam _ bibos, aRmoCnda, rom arc bibom icoda leqsebi da arc bubam.Zia Toma siis amokiTxvas Seudga._ Svlis nukri!Svlis nukri Tvalebis faxuliT win wamodga da wynarad Tqva:_ aq var, pativcemulo!_ mgeluka!xma aravis amouRia._ mgeluka! xma aravis amouRia._ mgeluka ar aris! kargi da patiosani, _ Tqva daTuniam da zitos jirkze xavsiani qva dado.

es imas niSnavda, rom Zia Toma mgels `aras~ uwerda._ kurdReli_ aq var._ wero! _ avad aris, _ daiZaxa yanCam. klasi awrialda. Zia Tomas Tavi ar auwevia, ise Tqva:_ cnobas momitans eqimisagan!.._ eqimic avad aris! _ Caiqirqila yanCam.Zia Tomas arc axla auwevia Tavi da wynarad Tqva:_ yanCa gamova da tyuilis TqmisTvis cal fexze dadgeba!_ bibo@!krinti aravis dauZravs._ buba!xma arc axla amouRia vinmes._ dayruvdiT? _ ikiTxa Zia Tomam._ Cven Zmebi varT _ wamodgnen tyupebi, _ amitom siaSic yovelTvis erTad unda viyoT!..daTuniam saTvale moixsna da almacerad gamoxeda tyupebs.Tvalebgabrwyinebulma bibom da bubam leqsiviT Caarakrakes._ aq varT! aq varT!Zia Tomam aryis xis TeTri qerqis Jurnali daxura da gakveTilis axsna daiwyo. g. bedoSvili

masalaleqsikurisamuSaoebisTvis:

bakani_magariZvlovanisafarikusi;TvalebisfaxuliT_wamwamebisxamxamiT;almacerad _ gverdulad.

kiTxvebi klasSi sakiTxavi masalisaTvis:

1. riT aniSna Tomam moswavleebs gakveTilis dawyeba?

Page 50: qarTuli ena 1

49

2. vin SeuSala xeli gakveTilis dawyebas?3. rogor moiqcnen tyupebi?4. raze Cxubobdnen tyupebi?5. ra gamosavali ipova Zia Tomam, ra uTxra tyupebs?6. ratom Cavardnen tyupebi uxerxul mdgomareobaSi?7. rogor dauwera `ara~ Zia Tomam mgelukas?8. ratom dasaja Zia Tomam yanCa?9. ra wesebi dairRva nakafianis skolaSi?

TamaSi#6_`raxatiasuraTze~

maswavlebeli moswavleebs dayofs patara gundebad (3-4 moswavle), dafasTan gamoiZaxebs rigrigobiT TiToeul gunds. dafis direze devs gadabrunebuli naxati. Semdeg Semoabrunebs nax-ats da eubneba moswavleebs: `kargad SexedeT da daimaxsovreT, ra xatia.~ mere isev Seabrunebs naxats da gundis wevrebma unda gaixsenon da daasaxelon sagnebi.

suraTi ar unda warmoadgendes kompozicias. masze unda exatos 4-5 sagani (SeiZleba amoWri-li suraTebic dawebdes furcelze), magaliTad: wigni, burTi, skami, varskvlavi, manqana. rodesac maswavlebeli isev amoabrunebs suraTs, moswavleebma unda daasaxelon is sagani, rac gamorCaT.

yovel momdevno gunds eZleva axali suraTi.

CvenigakveTilebi_gamoyenebiTixelovneba(1sT)

gakveTili#9

miznebi:

• saskolo-socialuriqcevebisgacnobiereba;• suraTisaRwera;• sagakveTiloprocesisdastruqtureba;• miznobrivTamaSSiCarTva;• sivrciTimimarTebebisgavarjiSeba;• fonologiuricnobierebisgavarjiSeba.

Sedegebi,SefasebisindikatorebidaSesabamisobastandartTan:qarT.dawy.(I).1.1;1.2;1.3;1.4;1.5;2.1;2.2;2.3;3.3;4,2;4.3;4.4;4.5;4.8;6.1;6.2.

• saubrobs sagakveTilo procesis (qarTuli ena) saWiroebebze, astruqturebs saswavloprocess;

• aRwerssuraTs,asaxelebsTemas,moqmedebas,sagnebs;• erTvebajgufuraqtivobaSi,igebsinstruqciasdaadekvaturadasrulebsmas;• SeuZliamarjvena-marcxenisgarkvevasakuTarsxeulTanmimarTebaSidasivrceSi;• SeZlogansxvavebulibgerebisdafiqsireba;• axdensTavbgerisdafiqsirebasdagamoyofas;• axdensaso-bgerismimarTebisdafiqsirebas.

# aqtivobebi masala resursiaqtvobis organizebis forma

1 anban-plakatze muSaoba anban. plakati saklaso

2 suraTis aRwera naxati, gv. 6 mosw. wignisaklaso indiv.

3ras vakeTebT xelovnebis gakveTilze

saklaso indiv.

4 mizn. TamaSi „sad ra davxate“ masw.wignifurclebi, feradi fan-qrebi

individu-aluri

5leqsikur-fonetikuri savarji-Soebi

sityvaTa wyvilebi masw.wign.individu-aluri

Page 51: qarTuli ena 1

50

damxmare masala: TamaSi_`sadradavxate~

moswavleebs vurigebT saxatav furclebs. vTxovT, rom SuaSi daxaton sakuTari Tavi, Semdeg ki daxaton xe, mze da yvavili.

rodesac daasruleben xatvas, TiToeulma agvixsnas, sad ra daxata _ magaliTad, mze _ zeviT, xe _ marjvniv, yvavili _ marcxniv.

SeniSvna: rogorc ukve iTqva, sivrciT mimarTebebze gansakuTrebuli yuradReba unda gamax-vildes suraTis aRweris dros.leqsikur-fonetikuri savarjiSoebi:1. raze iwyba es sityva an daasaxeleT konkretuli (mag.: m-ze) dawyebuli sityvebi. 2 bgerebad daSlili sityvebis gamTlianeba. 3. sityvaTa wyvilebSi gansxvavebuli bgeris dafiqsireba

maxe-saxe boli-boli banki-bankimaxe-maxe boli-moli banki-tankisaxe-saxe moli-moli tanki-bankisaxe-maxe moli-boli tanki-tanki .

CvenigakveTilebi_maTematika(1sT)gakveTili#10

miznebi:

• saskoloqcevebisgacnobiereba;• suraTisaRwera;• sagakveTiloprocesisdastruqtureba;• wakiTxulismosmena,gaazreba,pasuxisgacemakiTxvebze;• fonologiuricnobierebisgavarjiSeba;• sivrciTimimarTebebisgavarjiSeba;• socialuriunar-CvevebisgavarjiSeba.

Sedegebi,SefasebisindikatorebidaSesabamisobastandartTan:qarT.dawy.(I).1.1;1.2;1.3;1.4;1.5;2.1;2.2;2.3;2,4;4.2;4.3;4.4;4.5;4.8;6.1;6.2.

• saubrobssagakveTiloprocesis(xelovneba)saWiroebebze;• astruqturebssaswavloprocess;• aRwerssuraTs,asaxelebsTemas,moqmedebas,sagnebs;• erTvebajgufuraqtivobaSi,igebsinstruqciasdaadekvaturadasrulebsmas;• iazrebsdaadekvaturadiyenebsgakveTilzeqceviswesebs;• ismensdaadekvaturadreagirebswakiTxulze,scemskiTxvebzepasuxs;• axdensTavbgerisdafiqsirebasdagamoyofas;• afiqsirebsaso-bgeriTmimarTebebs;• SeZlogansxvavebulibgerebisdafiqsireba

gakveTilis struqtura

# aqtivobebi masala resursiaqtivobis organi-

zebis forma

1 anban-plakatze muSaoba anban.plakati

saklaso

2 suraTis aRwera naxati, gv. 7 mosw. wigni ind. saklaso

3ras vakTebT maTemaT. gakveTilze

ind. saklaso

4 TamaSi „Sors-axlos“ damxmare masala masw.wign. saklaso

5 fonetikuri savarjiSo damxmare masala masw.wign. saklaso

damxmare masala:

TamaSi#9_`Sorsdaaxlos~am TamaSis mizania moswavleebis gavarjiSeba saganTa Soris mimarTebebis aRqmaSi (Sors _

axlos).

Page 52: qarTuli ena 1

51

_ vis merxTan ufro axlosaa dafa, dimitris merxTan Tu qeTinos merxTan?_ vin zis fanjarasTan axlos?_ vin zis fanjridan ufro Sors?Cven SegviZlia bavSvebs praqtikuli savarjiSoebic SevTavazoT. magaliTad, gamoviyvanoT

moswavleebi da vTxovoT:_ nika dadges magidasTan axlos, mariami _ Sors.anda ganvalagoT bavSvebi da davsvaT kiTxva:_ vin dgas sandrosTan axlos da sandrosgan Sors, vin dgas ninosTan axlos da ninosgan

Sors?masala fonetikuri savarjiSoebisTvis

1. fonetikuri wyvilebi:

tura _ tari bari _ baritari _ tari bari _karitura _ tura kari _ baritura_tari kari–kari

CvenigakveTilebi_sporti(1sT)gakveTili#11

miznebi:

• saskoloqcevisgacnobiereba;• suraTisaRwera;• sagakveTiloprocesisdastruqtureba;• wakiTxulisdamaxsovrebadagaazreba;• yuradRebiskoncentraciadamexsierebisgavarjiSeba;• fonologiuricnobierebisgavarjiSeba.

Sedegebi,SefasebisindikatorebidaSesabamisobastandartTan:qarT.dawy.(I).1.1;1.2;1.3;1.4;1.5;1.6;2.1;;2,4;4.1;4.2;4.3;4.4;4.5;4.8;6.1;6.2

• saubrobssagakveTiloprocesissaWiroebebze;• astruqturebssagakveTiloprocess;• aRwerssuraTs_asaxelebsTemas,moqmedebas,sagnebs;• erTvebajgufuraqtivobaSi.igebsinstruqciasdaadekvaturadasrulebsmas;• iazrebsdaadekvaturadiyenebsgakveTilzeqceviswesebs;• ixsenebswakiTxulsdascemskiTxvebzepasuxs;• axdensTavbgerisdafiqsirebasdagamoyofas;• aso-bgeriTmimarTebebsamyarebs;• afiqsirebsgansxvavebulbgerebssityvaTawyvilebSi.

gakveTilis struqtura:

# aqtivobebimasala

resursiaqtivobis organi-zebis forma

1 anban-plakatze muSaoba anban-plakati saklaso

2 suraTis aRwera naxati, gv. 7 moswavlis wigni saklaso, ind.

3ras vakeTebT sportis gakveTilze _ saubari

saklaso

4 fonetikuri savarjiSoebi damxm.mas. masw.wign. saklaso

5miznobrivi TamaSi „marjve-na-marcxena“

damxm.mas masw.wign. jgufuri

Page 53: qarTuli ena 1

52

damxmare masalaTamaSi_`marjvenadamarcxena~

sivrciTi mimarTebebis dafiqsirebis procesSi Zalian didi mniSvneloba eniWeba marjvena-marcxenis garCevas. es procesi, pirvel rigSi, sakuTar sxeulTan mimarTebaSi unda dafiqsirdes.

araerTxel iTqva, rom idea im xelis dasaxelebis, romliTac weren, srulyofili ar aris, radgan bavSvi SeiZleba cacia iyos. am bolo xanebSi gaCnda stikerebis gamoyenebis idea.

SegviZlia CavataroT umartivesi varjiSebi: avwioT marjvena xeli, movxaroT marjena fexi, gavSaloT marjvena xeli da a.S.

SeiZleba SevkraT wre da moswavleebs vTxovoT, daasaxelon vin dgas maT marjvniv da vin dgas maT marcxniv.

masala fonetikuri wyvilebisTvis:

zvari _ zvari kani _ kani daisi _ daisizvari _ zvari kani _ tani aisi _ aisizvari _ zRvari tani _ tani aisi _ daisizRvari _ zvari tani _ kani daisi _ aisi

CvenigakveTilebi_buneba(1sT)

gakveTili#12;miznebi

• saskoloqcevisgacnobiereba;• suraTisaRwera;• sagakveTiloprocesisdastruqturba;• wakiTxulismosmena,gaazreba,pasuxisgacemakiTxvebze;• fonologiuricnobierebisgavarjiSeba;• sivrciTimimarTebebisgavarjiSeba;• socialuriunar-CvevebisgavarjiSeba.

Sedegebi,SefasebisindikatorebidaSesabamisobastandartTan:qarT.dawy.(I).1.1;1.2;1.3;1.4;1.5;2.1;2.2;2.3;2,4;3.3;4.2;4.3;4.4;4.5;4.8;5.1;5.2;6.1;6.2

• saubrobssagakveTiloprocesissaWiroebebze;• astruqturebssaswavloprocess;• aRwerssuraTs,asaxelebsTemas,moqmedebas,sagnebs;• erTvebajgufuraqtivobebSi,igebsinstruqciasdaadekvaturadasrulebsmaT;• ismensdaadekvaturadreagirebswkiTxulze,scemskiTxvebzepasuxs;• monawileobsrolurgaTamaSebaSi;• axdensTavbgerisdafiqsirebasdagamoyofas;• afiqsirebsaso-bgeriTmimarTebebs;• SeZlogansxvavebulibgerisdafiqsirebasityvaTawyvilebSi.

gakveTilis struqtura:

# aqtivobebimasaladro

resursiaqtvobis organizebis

forma

gakveTili #12

1 anban-plakatze muSaoba anban-plakati saklaso

2 suraTis aRwera gv.. 8 moswavlis wignisaklaso, ind.

3saubari _ ras vakeTebT bunebis gakveTilze

saklaso, ind.

4 fonetikuri savarjiSoebi damxmare masalamaswavleblis wigni

individualuri

5 klasgareSe „gvriti“ maswavleblis wigni

saklaso

Page 54: qarTuli ena 1

53

damxmare masala:klasSi sakiTxavi masala:

`gvriti~ (qarTuli xalxuri zRapari)

iyo da ara iyo ra, iyo erTi gvriti. cxovrobda TavisTvis erT xeze. erTxel, Tavisi bar-tyebis saWmlisaTvis Sors mouxda wasvla.

borotma kacma am dros bartyebi amousxa budidan da Sin waasxa. dabrunda Sin gvriti da Svilebi budeSi aRar daxvda. daRonda mwared. wavida bartyebis sapovnelad. Semoeyara mamali.

_ gvrito, gvrito, sad mifrinavo?_ Svilebis sapovneladao._ mec Seni mSveleli viqnebio._ Zalian kargio.iares, iares da axla maxaTi SemoeyaraT gzaze._ gvrito, gvrito, sad mifrinavo?_ Svilebis sapovneladao._ mec Seni mSveleli viqnebio,_ Zalian kargio.daedevna ukan maxaTic.iares, iares da axla filTaqva SexvdaT gzaze._ gvrito, gvrito, sad mifrinavo?_ Svilebis sapovneladao._ mec Seni mSveleli viqnebio._ Zalian kargio.gamoudga ukan filTaqvac.bevri iares Tu cota iares, bolos SemoeyaraT viri._ gvrito, gvrito, sad mifrinavo?_ Svilebis sapovneladao._ mec Seni mSveleli viqnebio,_ Zalian kargio.daedevna ukan viric.mividnen RamiT erT sofelSi.daugdes yuri.erTi saxlidan patara gvritebis sacodavi Wyivili SemoesmaT. yvelani am saxlTan mividnen

da saomrad moemzadnen.viri karebTan aituza. maxaTi karebidan SeZvra, sxvani erdodan Cavidnen saxlSi. mamali bux-

ris Tavze Sefrinda, filTaqva naRverdalSi Caeflo, maxaTi buxris pirad daerWo. gvriti galia-sTan mifrinda Tavisi bartyebis gamosaSvebad. amasobaSi kacs gamoeRviZa. wamovarda zeze, buxarTan mivarda, cecxli unda aenTo. am dros filTaqva gaskda da borot kacs naRverdali TvalebSi Seeyara, maxaTi barZaySi SeerWo, mamalma zevidan dahyivla. kaci SeSinda, gareT gamovarda. aqac virma erTi Ronieri wixli hkra da goneba sul daubnia. amasobaSi gvritma galia gauRo Tavis bartyebs, Seisxa mxrebze da budisaken gaaqana.

qiri iqa, lxini aqa,qato iqa, fqvili aqa.

masala leqsikuri samuSaosTvis:maxaTi _ didi nemsifilTaqva _ dasanayi qva.

kiTxvebi wakiTxuli masalis dasamuSaveblad:• rogoriwyebadarogormTavrdebaesambavi?• raSeemTxvagvrits?• jervinSexvdagvritsdaraSesTavazamas?• SemdegvinSexvdagvritsdaraSesTavazamas?• bolosvinSexvdagvritsdaraSesTavazamas?• CamoTvalegvritismSvelelebi.• rogormoiqcamamali?

Page 55: qarTuli ena 1

54

• raqnamaxaTma?• ragaakeTafilTaqvam?• rogormoiqcaviri?• riTajobesgvritmadamismamegobrebmaborotkacs?

masala fonetikuri wyvilebisaTvis:

balTa _ balTa kalaTi _ salaTi qisa _ qisabalTa _ balTa kalaTi _ salaTi qisa _ qisabalTa _ kalTa kalaTi _ salaTi qisa _ qosakalTa _ balTa salaTi _ salaTi qosa _ qisakalTa _ kalTa salaTi _ kalaTi qosa _ qosa

CvenigakveTilebi_musika(1sT)

gakveTili#13

miznebi:• saskoloqcevisgacnobiereba;• suraTisaRwera;• sagakveTiloprocesisdastruqtureba;• wakiTxulisgaxseneba,kiTxvebzepasuxebisgacema;• fonologiuricnobierebisgavarjiSeba;• sivrciTimimarTebebisgavarjiSeba.

Sedegebi,SefasebisindikatorebidaSesabamisobastandartTan:qarT.dawy.(I).1.1;1.2;1.3;1.4;1.5;2.1;2.2;2.3;2,4;3.2;3.3;4.2;4.3;4.4;4.5;4.8;5.1;5.2;6.1;6.2

• saubrobssagakveTiloprocesissaWiroebebze;• astruqturebssaswavloprocess;• aRwerssuraTs,asaxelebsmoqmedebas,sagnebs;• erTvebajgufuraqtivobaSi,igebsinstruqciasdaadekvaturadasrulebsmas;• ixsenebswakiTxulmasalasdapasuxobsSekiTxvebze;• aRiqvamssivrciTmimarTebebsdapraqtikaSiiyenebs;• axdensTavbgerisdafiqsirebasdagamoyofas;• afiqsirebsaso-bgerismimarTebebs;• SeZlogansxvavebulibgerisdafiqsirebasityvaTawyvilebSi.

gakveTilis struqtura:

# aqtivobebimasala

resursiaqtivobis organizebis

forma

1 anban-plakatze muSaoba anban-plakati saklaso

2 suraTis aRweragv. 8 moswavlis wigni saklaso, ind.

3saubari _ ras vakeTebT musikis gakveTilze

5 saklaso, ind.

4klasgareSe masalis gax-seneba

`gvriti~damxmare masala

maswavleblis wigni

saklaso

5 fonetikuri savarjiSoebi damxmare masala individualuri

6 miznobrivi TamaSi `maZebari~damxmare masala

mawavleblis wigni .jgufuri

Page 56: qarTuli ena 1

55

damxmare masala:miznobriviTamaSi_`maZebari~

SevadginoT gundebi. erTi gundis erTi moswavle xuWavs Tvalebs. mowinaaRmdege gundis bavS-vebi garkveul adgilas deben sagans.

moswavle axels Tvalebs da iwyebs misTvis ucnobi sagnis Zebnas. mTavaria man miagnos adg-ils. Tanagundelebma ician saganic da adgilic. maT xmis aweva-daweviT unda miiyvanon moswavle saganTan.masala fonetikuri wyvilebisaTvis:

tomi _ tomi sari _ sari roli _ bolitomi _ tomi sari _ saro boli _ bolitomi _ toni saro _ saro boli _ rolitoni _ toni saro _ saro roli _ roli

Tema#4.CvenisaxelmZRvanelo(1sT)

gakveTili#14

miznebi:• saTanadosametyvelounarisgamoyeneba;• axaliinformaciismiReba-gaazreba;• moswavlis wignis, rveulis da eleqtronuli ganmaviTarebeli masalis gacnoba. maTi

maorganizebeli elementebis aRqma-gaazreba.

Sedegebi,SefasebisindikatorebidaSesabamisobastandartTan:qarT.dawy.(I).1.1;1.2;1.3;1.4;1.5;2.1;4.2;10.1;10.2

• saubrobssagakveTiloprocesissaWiroebebze;• astruqturebssaswavloprocess;• aRwerssuraTs,asaxelebsmoqmedebas,sagnebs;• erTvebajgufuraqtivobaSi,igebsinstruqciasdaadekvaturadasrulebsmas;• cnobs da asaxelebs wignis maorganizebel elementebs.

gakveTilis struqtura:

# aqtivobebimasala

resursiaqtivobis organizebis

forma

1 anban-plakatze muSaoba anban-plakati saklaso

2 suraTis aRwera gv. 9moswavlis wigni saklaso, ind.

3moswavlis wignze muSaoba: yda, Tavfur-celi, naxatebi, teq-stebi, saTaurebi, sarCevi

mosw. wigni saklaso, ind.

4moswavlis rveulze muS-aoba. „molaparake anbanis“ Cveneba

moswavlis rveuli, „molaparake anbani“

mosw.rveuli, portatuli kom-piuteri, bmuli: buki.ge/programs-list.html

saklaso

5 miznobrivi TamaSi Cven klaselebi varTdamxmare masalamasw.wigni

jgufuri

miznobriviTamaSi:`CvenklaselebivarT~es TamaSi gaTvlilia gundurobis ganviTarebaze. maswavlebeli sTxovs moswavleebs awion

xeli, visac xatva ufro uyvars, vidre simRera da cekva. maT daayenebs erT mxares, Semdeg meore mxares daayenebs maT, visac yvelaze metad simRera uyvars, SuaSi dadgebian isini, visac cekva ufro uyvars. Sedga sami gundi. Semdeg vTxovoT bavSvebs wre Sekran da Cakidon erTmaneTs xelebi.

Page 57: qarTuli ena 1

56

I gunds evaleba Tqvas: Cven gviyvars xatva, Cven varT gundi.maswavlebeli akeTebs komentars _ am gunds is akavSirebs, rom yvelas uyvars xatva.II gunds evaleba Tqvas: Cven gviyvars simRera, Cven varT gundi.analogiuri komentari keTdeba.III gunds evaleba Tqvas: Cven gviyvars cekva, Cven varT gundi.isev komentari.Semdeg ki samive gundi gaerTiandeba. yvelani xels Cakideben erTmaneTs da ityvian: _ Cven

varT gundi, Cven varT klaselebi, Cven varT megobrebi, Cven gviyvars swavla.

Tema#5:a,i(3sT)gakveTili#15_naxatianleqsikonzemuSaoba

miznebi:1. Sesaswavli bgerebis dafiqsireba da metyvelebidan maTi gamoyofa, mimarTebis damyareba

SesabamisgrafikulxatTan;2. SesaswavliasoebisgamoyofamTlianisityvidandaTavasosdafiqsireba;3. sityvis mTliani xatis aRqma, misi identifikacia: akustikuris naxatTan, naxatis _ nabe-

WdTan;4. fonologiuricnobierebisganviTareba;5. mosmenadaadekvaturireagirebainformaciasadainstruqciaze;6. leqsikis gamdidrebaze zrunva.

Sedegebi,SefasebisindikatorebidaSesabamisobastandartTan:qarT.dawy.(I).1.1;1.2;1.3;1.4;1.5;4.2;4.3;4.4;4.5;5.2;6.4;6.5;14.1.

1. SeuZliaSeswavlilibgerissityvidangamoyofa,Tavasosdafiqsireba;2. amoicnobsSeswavlilasosanban-plakatze,naxatianleqsikonSidasaanbanolotoSi;3. aRiqvamssityvismTlianxatsdaamyarebsmimarTebasmisaRmniSvnelsaganTan;4. axdensakustikurixatisidentifikaciasnaxatTandanaxatis_nabeWdTan;5. damoukidebladgamoyofsucnobasoTasimravlidanSeswavlilasoebs;6. daasaxela a-ze da i-ze dawyebuli sityvebi.

gakveTilis struqtura:

# aqtivobebi masala dro resursiaqtivobis organizebis

forma

1anban-plakatis wakiTxva, Seswavlili asoebis dafiq-sireba

a, i 10 anban-plakati saklaso, ind.

2 leqsikuri savarjiSosityvaTa CamonaTvali

5 masw. wign. individualuri jgufuri

3naxatian leqsikonze muS-aoba

gv. 12 10 moswavlis wigni saklaso, ind.

4 weriTi savarjiSoTema #5 savarj. 1

5samuSao rveuli gv. 3

individualuri

damxmare masala:

sityvaTa CamonaTvali leqsikuri savarjiSosaTvis:

a _ abi, abjari, agaraki, abga, aguri, adaTi, adamiani, avaza, avdari, azri, akvani, akido, alioni, alya, amagi, amala, amanaTi, anbani, andaza, angelozi, arSia, askili, auzi, aRviri.

i _ imedi, iadoni, iasamani, ieriSi, iarusi, interesi, instituti, ileTi, indauri, iremi, isari, isli, istoria, iubile, iumori, ifani, iRbali, inJineri, iodi, iagundi, ialqani, ilus-tracia, iaraRi.

Page 58: qarTuli ena 1

57

rekomendaciebiweriTisavajiSosaTvis: am gakveTilze moswavleebi pirvelad Seasruleben savarjiSos rveulSi. amitom pirvel savarjiSos gansakuTrbuli gulisyuriT movekidoT. maswavlebeli mimarTavs moswavleebs:

- bavSvebo, dRes Cven pirvelad SevasrulebT savarjiSos rveulSi. gadavSaloT rveulebi gv.3-ze. maswavlebeli TviTon gadaSlis rveuls am gvardze da uCvenebs moswavleebs gverds. Semdeg CamovliT Seamowmebs rveulebs da mxolod amis Semdeg gaagrZelebs: -davakvirdeT pirvel savarjiSos. patara CarCoSi moTavsebulia davalebis piroba, Tu rogor unda Sesruldes savarjiSo. amas instruqcia hqvia. roca kiTxvas iswavliT, instruqcias TviTinve waikiTxavT xolme .sanam kiTxvas kargad iswavlideT, instruqcias me wagikiTxavT xolme. aba, movZebnoT instruqcia da davadoT TiTi! maswavlebeli amowmebs, rogor Sesrules moswavleebma misi moTxovna. aseTi saqmianobiT mas-wavlebeli moswavleebs rveulis sqruqturaze umaxvilebs yuradRebas, uviTarebs maT saWiro masalis moZiebis unars. Semdeg maswavlebeli agrZelebs:

- axla vnaxoT, ra weria did CarCoSi? (asoebi).am asoebidan romeli asoebi viswavleT Cven ukve? (a, i) romeli asoebia Semoxazuli? (a, i) aba daakvirdiT, kidev aris sadme a da i? axla ki me wagikiTxavT instruqcias, ra unda SeasruloT Tqven. yuradRebiT mousmineT instruqcias! (maswavlebeli kiTxulobs instruqcias garkveviT, mowodebis intonaciiT) aiReT kalmebi da Sea-sruleT.davalebis Sesrulebis Semdeg maswavlebeli SeekiTxeba moswavleebs:

- yvelam ipova a da i? ramdeni a da ramdeni i SegxvdaT kidev?maswavlebeli CamovliT Seamowmebs Sesrulebas. miuTiTebs asoebze im moswavleebs, romlebsac gamorCaT romelime aso da Semoaxazinebs. da bolos SeekiTxeba moswavleebs:

- dRes Tqven pirvelad SeasruleT weriTi savarjiSo. mogewonaT rveulSi kalmiT muSaoba? maswavlebeli Seaqebs moswavleebs gaweuli samuSaosaTvis.

gakveTilebi#16;17_ZiriTadteqstzemuSaoba

miznebi:

• SesaswavlibgerismimarTebisdamyarebamisgrafikulxatTan;• sityvisakustikurixatisaRqma.fonologiuricnobierebisganviTareba;• SeswavliliasoebisamokiTxvateqstSi;• teqstisdakavSirebaSesabamisilustraciasTan_gaazrebulikiTxvissawyisiunarebis

ganviTareba;• sityvisgrafikulixatisgamTlianebazevarjiSi;• sivrciTimimarTebebisdamyarebisunarebisganviTareba;• mizanmimarTulisametyveloaqtivobisunarisganviTareba;• smeniTimexsierebisgavarjiSeba;• yuradRebismobilizaciisunarisganviTareba.

Sedegebi,SefasebisindikatorebidaSesabamisobastandartTan:qarT.dawy.(I).1.1;1.2;1.3;1.4;1.5;1.6;6.1;6.2;6.3;6.4;6.6;6.7;6.8;6.9;6.10;6.11;7.1;8.3;12.4

• SeZlobgerebaddaSlilimoklesityvisgamTlianebadagansxvavebulibgerisaRqmasity-vaTawyvilebSi;

• SeZlonaswavliasosamocnobaanban-plakatze;• SeZlonaswavliasoebiTsityvisamokiTxvadamisidakavSirebailustraciasTan;• SeZlosityvisadamoklefrazisawyobamoZravianbaniT;• SeZloinstruqciismosmena,gagebadaadekvaturadreagireba;• SeZlosivrciTimimarTebebiswinukanzeviTqveviTdafiqsirebadamisiverbalizacia;• SeZlosityvaTasimravleSimisTvisnacnobidamiTiTebulisityvisgamoyofa;• SeZlomimarTulebis(marcxnidanmarjvniv)dafiqsirebaweraSi;• mTelisadanawilisurTierTmimarTebisdamyareba;• SeZlosivrciTmimarTebaSisarkisebrisaRqma;• SeZlomokleleqsisdaswavlaklasSi.

Page 59: qarTuli ena 1

58

gakveTilebis struqtura

# aqtivobebi masala dro resursiaqtivobis organizebis

forma

gakveTili #16

1anban-plakatis wakiTxva, Seswavlili asoebis dafiq-sireba

anbanis plakati, „molaparake anbani“

10

anban-plakati, kom-piuteri, bmuli -

buki.ge/programs-list.html

saklaso, ind.

2 ZiriTadi teqstis wakiTxva ai ia 10moswavlis wigni gv.13

individualuri

3 moZravi anbaniT muSaoba 5 dafa, moZra. anb. saklaso

4 weriTi samuSao 5. #2 10 samuSao rveuli gv.3 individualuri

gakveTili #17

1 fonetikuri savarjiSofonetikuri wyvilebi

5 Mmaswavlebis wigni saklaso

2 klasgareSe masala leqsi „ia“ 10 damxm. masala saklaso, ind.

3 weriTi samuSao Tema 5. #3, gv.3 10 samuSao rveuli individualuri

4 ZiriTadi teqstis wakiTxva gv. 13 10 mosw. wigni individualuri

damxmare masala: ia

velSi ia amovida,miixeda, moixeda,`mwyuriao~! _ Cumada Tqva,daZaxeba ver gabeda.

Sio mRvimeli

masala fonetikuri wyvilebisaTvis:

salami _ salami cxvari _ cxvari Suqi _ Suqisalami _ salami cxvari _ cxviri buqi _ buqikalami _ salami cxviri _ cxviri Suqi _ buqisalami _ kalami cxviri _ cxvari Suqi _ Suqikalami _ kalami cxvari _ cxvari buqi _ Suqikalami _ salami cxvari _ cxviri buqi _ buqi

rekomendaciebi weriTi savajiSoebisaTvis:

moswavlis rveulSi, meore savarjiSoSi mocemulia patara sityvebi, romelTagan moswav-les ukve SeuZlia sityva ias wakiTxva. erT nimuSi savarjiSosi ukve mocemulia. nimusis ganxilvis Semdeg(romeli sityvaa Semoxazuli?) maswavlebeli klass ukiTxavs instruqcias, amowmebs instruqciis gagebas (maS ra unda gaakeToT Tqven?). amis Semdeg moswavleebi asrule-ben savarjiSos TviTon. davalebis Sesrulebis Semdeg maswavlebeli amowmebs Sesrulebas ise, rogorc iyo aRwerili pirveli savarjiSos SemTxvevaSi.

III savarjiSoSi mocemulia davaleba sarkisebr figurebze. aqac mniSvenlovan rols asrulebs instruqciis gageba. sanam moswavleebs gadavaxazinebT sarkisebr figuras, aucileblad davamuSaoT es savarjiSo, radgan aseTi davalebis Sesruleba maT pirvelad mouwevT. maswavlebeli SeekiTxeba moswavleebs:

- daakvirdiT naxats. ramdeni Zroxaa naxatze. axla daakvirdiT, oTxive Zroxa erT mxares iyureba? (ara, erTi sxva mxares iyureba). daadeT TiTi Zroxas, romelic sxva mxares iyureba. axla aiReT kalmebi da gadaxazeT is Zroxa, romelic sxva mxares iyureba.

Page 60: qarTuli ena 1

59

am tipis davalebebi mowmdeba maSinve klasSi. miTiTebis Semdeg moswavleebi iqve asworeben davalebas.

Tema#6:d,e(3sT)gakveTili#18_naxatianleqsikonzemuSaoba

miznebi:• Sesaswavli bgerebis dafiqsireba da metyvelebidan maTi gamoyofa, mimarTebis damyareba

SesabamisgrafikulxatTan;• SesaswavliasoebisgamoyofamTlianisityvidandaTavasosdafiqsireba;• sityvis mTliani xatis aRqma, misi identifikacia: akustikuris naxatTan, naxatis _

nabeWdTan;• fonologiuricnobierebisganviTareba;• mosmenadaadekvaturireagirebainformaciasadainstruqciaze;• leqsikis gamdidrebaze zrunva.

Sedegebi,SefasebisindikatorebidaSesabamisobastandartTan:qarT.dawy.(I).1.1;1.2;1.3;1.4;1.5;4.2;4.3;4.4;4.5;5.2;6.4;6.5;14.1.

• SeuZliaSeswavlilibgerissityvidangamoyofa,Tavasosdafiqsireba;• amoicnobsSeswavlilasosanban-plakatze,naxatianleqsikonsadasaanbanolotoSi;• aRiqvamssityvismTlianxatsdaamyarebsmimarTebasmisaRmniSvnelsaganTan;• axdensakustikurixatisidentifikaciasnaxatTandanaxatis_nabeWdTan;• damoukidebladgamoyofsucnobasoTasimravlidanSeswavlilasoebs;• daasaxela d-ze da e-ze dawyebuli sityvebi.

gakveTilis struqtura

# aqtivobebi masala dro resursiaqtivobis organizebis

forma

1anban-plakatis wakiTxva, Seswavlili asoebis dafiq-sireba

3anban-plakati dafa, moZra. anb.

saklaso, ind.

2 leqsikuri savarjiSo

d-ze da e-ze daw-yebuli sityvebi

5damxm. masala masw. wigni

individualuri, jgufuri

3 anbanTqebis mosmena leqsebi 2damxm. masala masw. wigni

saklaso

4 naxatian leqsikonze muSaoba gv. 14 10 moswavlis wignisaklaso, ind.

5 weriTi savarjiSo 6, #1 gv.4 10 samuSao rveuli individualuri

damxmare masala:

d _ daTvi, daira, dalaqi, dambaCa, daraji, darbazi, dardi, dasi, dafna, daRmarTi, daxli, dedali, devi, dezi, delfini, depeSa, derefani, dingi, dinozavri, dila, domino, doqi, doRi, drakoni, dRe, durbindi.

e _ ezo, eqimi, elva, elda, elmavali, ena, enZela, eri, etli, eqskursia, eSeloni, eSvi, eSmaki, eCo, eWvi, ekipaJi, elCi, erdo, eskizi, estrada.

didi daTvi drunCiani,dudRuna da dandalao,diliT adre wamomdgara,Taflis WamiT damTvralao,damTvrala da, da, da, da, da!ra didgula gamxdarao!

Page 61: qarTuli ena 1

60

***enaWikWika eleneeqvs stumars erTad eliso,ekunas, eldars, eqvTimes,evas, emzars da elisos,kedlis Wers swvdeba surnelisvel-sveli enZelebiso.

rekomendaciebi weriTi savajiSosaTvis: _ bavSvebo, dRes SevasrulebT savarjiSos rveulSi. gadavSaloT rveulebi gv. 4-ze. maswavlebeli TviTon gadaSlis rveuls am gvardze da uCvenebs moswavleebs gverds. Semdeg

CamovliT Seamowmebs rveulebs da mxolod amis Semdeg gaagrZelebs:_ davakvirdeT pirvel savarjiSos. patara CarCoSi moTavsebulia davalebis piroba, Tu

rogor unda Sesruldes savarjiSo. rogorc ukve iciT, amas instruqcia hqvia. roca kiTxvas iswavliT, instruqcias TviTinve waikiTxavT xolme. sanam kiTxvas kargad iswavlideT, instruq-cias me wagikiTxavT xolme. aba, movZebnoT instruqcia da davadoT TiTi!

maswavlebeli amowmebs, rogor Sesrules moswavleebma misi moTxovna. Semdeg maswavlebeli agrZelebs:

_ axla vnaxoT, ra weria did CarCoSi? (asoebi). am asoebidan romeli asoebi viswavleT Cven ukve? (a, i, d, e). romeli asoebi viswavleT Cven dRes? (d, e) romeli asoebia Semoxazuli? (d, e) aba daakvirdiT, kidev aris sadme d da e? axla ki me wagikiTxavT instruqcias, ra unda SeasruloT Tqven. yuradRebiT mousmineT instruqcias! (maswavlebeli kiTxulobs instruqcias garkveviT, mowodebis intonaciiT) aiReT kalmebi da SeasruleT.

davalebis Sesrulebis Semdeg maswavlebeli SeekiTxeba moswavleebs:_ yvelam ipova d da e? ramdeni d da ramdeni e SegxvdaT kidev?maswavlebeli CamovliT Seamowmebs Sesrulebas. miuTiTebs asoebze im moswavleebs, romlebsac

gamorCaT romelime aso da Semoaxazinebs.

gakveTili#19_sakiTxavsavarjiSozemuSaobamiznebi:

• SeswavlilibgerismimarTebisdamyarebamisgrafikulxatTan;• kiTxvissawyisiunarisganviTareba;• fonologiuricnobierebisganviTarebazevarjiSi;• sityvisgrafikulixatisgamTlianebazevarjiSi;• saskolo-saswavlo unar-Cvevebis gamomuSaveba.

Sedegebi,SefasebisindikatorebidaSesabamisobastandartTan: :qarT.dawy.(I). 1.1; 1.2;1.3; 1.4;1.5;1.6;6.1;6.2;6.3;6.4;6.6;6.7;6.8;6.9;6.10;6.11;7.1;8.3;12.4

• SeZlonaswavliasoebisamocnobaanban-plakatze;• SeZlomarcvlisamokiTxvamTlianad;• SeZlosityvebisamokiTxva(aso-asoanmarcvlebiT)damisigamTlianeba;• SeZlogagrZelebebiTanmiTiTebiTamokiTxvasityvebisa;• SeZlo bgerebad daSlili sityvebis gamTlianeba. bgeraTa gansxvavebis dafiqsireba

sityvaTawyvilebSi;• SeZlosityvebisawyobamoZravianbaniT;• ismensinstruqcias,igebsdaadekvaturadreagirebs;• SeZlo sityvebis damoukideblad wakiTxva, d-ze dawyebuli sityvebis aRniSvna (Semoxazva).

gakveTilis struqtura:

# aqtivobebi masala dro resursiaqtivobis orga-nizebis forma

1anban-plakatis wakiTxva, Seswavlili asoebis dafiq-sireba

anban-plakati, „molaparake anbani“

10

anban-plakati, dafa, moZr. anb. kom-piuteri, bmuli: buki.ge/programs-list.html

saklaso, ind.

2sakiTxav savarjiSoze muSaoba;naxatebis aRwera-damuSaveba

gv. 15 10 moswavlis wigniindividualuri jgufuri

Page 62: qarTuli ena 1

61

3 fonetikuri savarjiSodaSlili sityvebis gam-Tlianeba

5 damxm. masala saklaso

4 moZravi anbaniT muSaoba 8 moZr. anb.saklaso, ind.

5 weriTi savarjiSoTema 6. # 2.

gv410 samuSao rveuli individualuri

damxmare masala:1) daSlili sityvebis gamTlianeba (nebismieri sityva).2) masala fonetikuri wyvilebisaTvis:ridi _ ridi nesvi _ fesvi peSvi _ peSviridi _ ride fesvi _ fesvi eSvi _ eSviridi _ ride nesvi _ nesvi eSvi _ peSviride _ ride fesvi _ nesvi peSvi _ peSviride _ ridi nesvi _ nesvi peSvi _ eSviridi _ ridi nesvi _ fesvi eSvi _ eSvi

rekomendaciebi:samuSao rveulis #2 savarjiSoSi mocemulia sityvebi, moswavlem unda Semoxazos d-ze daw-

yebuli sityvebi. savarjiSoSi mocemulia nimuSi.jer moswavleebi 2-3-jer erTad waikiTxaven sityvebs.Semdeg moswavleebi xmamaRla kiTxuloben, ra sityvebi Semoxazes. visac Secdoma aqvs, maswav-

lebeli miuTiTebs, gairCeva Secdoma da gaswordeba.

gakveTili#20_ZiriTadteqstzemuSaobamiznebi:

• kiTxvissawyisiunarisganviTareba;• teqstisdakavSirebailustraciasTan_gaazrebulikiTxvissawyisiunarebisganviTareba;• mizanmimarTulisametyveloaqtivobisunarisganviTareba;• yuradRebisgavarjiSeba;• klasifikaciisunarisganviTareba;• sivrciTimimarTebebisunarisganviTareba;• mTelisa da nawilis mimarTebis dafiqsireba.

Sedegebi,SefasebisindikatorebidaSesabamisobastandartTan:qarT.dawy.(I).1.1;1.2;1.3;1.4;1.5;1.6;6.1;6.3;6.4;6.7;6.8;6.9;6.10;6.11;7.1;7.2;7.7;8.3;9.2;10.3;11.1;11.3;12.1;12.3;12.4

• SeZlo marcvlebis amokiTxva mTlianad, sityvebis amokiTxva aso-aso an damarcvliT da azrisgamotana;

• SeZlomoklewinadadebisamokiTxvadamisidakavSirebailustraciasTan;• SeZlosuraTisaRwera(`saseirnodparkSi~);• SeZlonaxatebismeSveobiTsiuJetisdafiqsirebadadaklebulidetalebisamocnoba;• SeZlo yvavilebis saxelebis dasaxeleba da maTi gamaerTianebeli sityvis moZebna naxatis

mixedviT;• SeZlosivrciTimimarTebebiskalmiTdafiqsireba;• SeZlo naxatebis Sedareba da daklebuli detalebis Sevseba.

gakveTilis struqtura

# aqtivobebi masala dro resursiaqtivobis organizebis

forma

1sakiTxav savarjiSoze mu Saoba

gv. 15 5 moswavlis wigni individualuri

2 naxatebze muSaoba gv. 16 5 moswavlis wigni individualuri

3 ZiriTad teqstze muSaoba gv. 16 20 moswavlis wigni individualuri, saklaso

4 weriTi savarjiSoTema 6. #3, gv. 4

5 samuSao rveuli individualuri

Page 63: qarTuli ena 1

125

Tema #28: `xeebis dava~ (3 sT.)gakveTilebi # 14, 15, 16

miznebi:

moswavlem unda SeZlos:• martivisabavSvomoTxrobiswakiTxva;• teqstisleqsikuridamuSaveba;• teqstisSinaarsobrividamuSaveba;• sainformacioteqstSimocemuliinformaciisgageba/damaxsovreba;• azrovnebisgaaqtiurebismizniT,mTelsadanawilsSorismimarTebisdadgenadaklasifikacia;• winadadebazemuSaoba;• asos,sityvisadawinadadebebisbadeSigamowera.

Sedegebi, Sefasebis indikatorebi: qarT. dawy. (1) 6, 10, 11, 12, 5, 14.moswavlem SeZlo:• teqstisxmamaRla,SesabamisiintonaciebiT,pauzebiTdaSecdomebisgasworebiTwakiTxva;• winadadebissazRvrebisdadgena;• teqstSimiTiTebuliadgilebisxelaxaliamokiTxvamaswavlebliskiTxvisadainstruq-

ciisSesabamisad;• sagnebis,maTiTvisebebisdanawilebisgamomxatvelisityvebisadekvaturadaRqma;• wignisadasamuSaorveulissaTanadomoxmareba;• saTauris,ZiriTaditeqstis,sainformacioteqstisgarCeva;• ucnobisityvebismniSvnelobebisdazusteba;• xelisswori moZraobiT, mimarTulebis, proporciebisadadistanciissaTanadodacviT

asos,sityvisadawinadadebebisbadeSigamowera.

gakveTilebisstruqtura:gakveTili#14

# aqtivobebi masala resursiaqtivobisforma

1teqstiskiTxvadadamuSaveba

`xeebisdava~,“moZebnedawaikiTxe”

mosw.wigni,gv.10 individualuri

2 LleqsikurisavarjiSoraarisdava,raaris

trabaxi?mosw.wigni,gv.10 individualuri

3 gavixsenoTasoo „qamabuki“kompiuteri,bmulibuki.ge/programs-list.html

individualuri

4 weriTisavarjiSo # 3,gv.28,o,oTaxi mosw.rveuli

gakveTili#15

# aqtivobebi masala resursiaqtivobisforma

1weriTisavarjiSo # 1,gv.28 mosw.rveuli individualuri

2 teqstiskiTxva `xeebisdava“ mosw.wigni,gv.10

individualuri

3 sainformacioteqsti,winadade-bebisdasruleba

maradmwvanemcena-rebi,weriTisav.# 4,gv.29

mosw.wigni,gv.11,mosw.rveuli

individualuri

4 weriTisavarjiSo # 3,gv.28,winadadeba mosw.rveuli individualuri

Page 64: qarTuli ena 1

126

gakveTili#16

# aqtivobebi masala resursiaqtivobisforma

1muSaobanaxatebze naxatebi,gv.11 mosw.wigni,

individualuri

2 weriTisavarjiSo #5,gv.29 mosw.rveuli individualuri

3 gavixsenoTasok „qamabuki“kompiuteri,bmulibuki.ge/programs-list.html

individualuri

4 weriTisavarjiSo # 6,gv.29 mosw.rveuli

Tema #29: `ra hqvia kviris dReebs?~ (2 sT.)

gakveTilebi # 17, 18

miznebi:moswavlem unda SeZlos:• martiviteqstiswakiTxvadagageba;• kvirisdReebissaxelwodebebisdamaxsovreba;• azrovnebisgaaqtiurebaleqsikur-kogniturisavarjiSoebismeSveobiT.

Sedegebi, Sefasebis indikatorebi: qarT. dawy. (1) 6, 7, 9, 11, 12, 14, 13.

moswavlem SeZlo:• teqstisxmamaRla, mTlianisityvebiT,SecdomebisgasworebiT,SesabamisiintonaciebiTa

dapauzebiTwakiTxva;• teqstSimowodebuliinformaciisgagebadadamaxsovreba;• teqstiswakiTxvadialogSi;• maswavleblismierdasmulkiTxvebze(wakiTxuliteqstidan)pasuxisgacemadamisimar-

tivi,zepiriinstruqciebisSesruleba;• wignissaTanadomoxmareba;• xelisswori moZraobiT,distanciebis, proporciebisada mimarTulebebisdacviT asos,

sityvisadamoklewinadadebisgamowerabadeSi.gakveTilebisstruqtura:

gakveTili#17

# aqtivobebi masala resursi aqtivobisforma

1muSaobateqstzedanaxatze

„rahqviakvirisdReebs?“ naxati,gv.12 mosw.wigni,

individualuri,saklaso

2 weriTisavarjiSo #1,gv.30 mosw.rveuli individualuri

3 gavixsenoTasov „qamabuki“

kompiuteri,bmulibuki.ge/programs-list.html

individualuri

4 weriTisavarjiSo # 3,gv.30,v,vazi mosw.rveuli individualuri

Page 65: qarTuli ena 1

127

gakveTili#18

# aqtivobebi masala resursi aqtivobisforma

1teqstiskiTxva „rahqviakvirisdReebs?“ mosw.wigni,gv.12 individualuri

2 LsakiTxavisavarjiSo daasaxele mosw.wigni,gv.12 individualuri

3 weriTisavarjiSo # 2,gv.30 mosw.rveuli individualuri

4 weriTisavarjiSo # 3,gv.30,winadadeba mosw.rveuli

rekomendaciebi:dafisgaaqtiurebisdaxaliinformaciisukeTdamaxsovrebismizniT,rekomendebuliakviris

dReebissaxelwodebebisdafazeCamoweramaswavleblismier.

Tema #30: `saxaliso leqsebi~ (2 sT.)gakveTilebi #19, 20

mizani:

moswavles unda SeeZlos:• mcirezomisleqsebiswakiTxva;• saTauridangamomdinare,teqstebisSinaarsisgagebadaganwyobisdafiqsireba;• sametyveloaqtivobaSiadekvaturiCarTvadamarTlmetyvelebisnormebisdacva;• enobriv-kognitursavarjiSosmeSveobiTmarcvalsadasityvazemuSaoba;• asos,sityvisadamoklewinadadebisgamowerabadeSi.

Sedegebi, Sefasebis indikatorebi: qarT. dawy. (1) 6, 7, 9, 1, 2, 4, 13, 14.moswavlem SeZlo:• poeturi teqstebis xmamaRla, Secdomebis gasworebiT, saTanado pauzebisa da

intonaciuriaqcentebiTwakiTxva;• teqstebisSinaarsisadaganwyobisSemCneva/amocnoba;• wignissaTanadodmoxmareba;• maswavleblisinstruqciebisSesrulebadawakiTxulteqstTandakavSirebiTmas-

wavleblismartivkiTxvebzepasuxisgacema;• wakiTxuliteqstebismimarTsakuTaridamokidebulebisgamoxatva;• wakiTxuliteqstebisganwyobisdakavSirebasaTaurTan;• sametyveloaqtivobiswarmarTvamarTlmetyvelebiselementaruliwesebisdacviT;• marcvlebiTsityvisSedgena;• xelissworimoZraobiT,proporciebis,mimarTulebisadasaTanadomanZilisgaT-

valiswinebiTasos,sityvisadawinadadebisgamowerabadeSi.

Page 66: qarTuli ena 1

128

gakveTili#19

# aqtivobebi masala resursi aqtivobisforma

1 muSaobaleqsebzedamaTidamuSavebarveulSi

„saxalisoleq-sebi“gv.13,weriTisav.#1,

gv.31

mosw.wigni,mosw.rveuli

individualuri,saklaso

2 sasaubroratomarisesleqsebi

saxaliso?mosw.wigni individualuri

3 gavixsenoTasog„qamabuki“ kompiuteri,

bmulibuki.ge/programs-list.html

individualuri

4 weriTisavarjiSo # 3,gv.31,g,gemi mosw.rveuli individualuri

gakveTili#20

# aqtivobebimasala

resursiaqtivobisorgani-

zebisforma

1 weriTisavarjiSo # 3,gv.31,winadadeba mosw.rveuli individualuri

2 leqsebiswakiTxvadanaxatTanmimarTeba

„saxalisoleqsebi“,naxati,gv.13, mosw.wigni

saklaso

3 cxovelebisnaxatebisganxilva naxatebi,gv.13 mosw.wignisaklasoindividualuri

rekomendaciebi:

rekomendebulia,romsametyveloaqtivobiswarmarTvisdros,maswavlebelmasaTanadokiTx-vebiTprovocirebagaukeTosmoswavlismierwakiTxuliteqstebismimarTsakuTaridamokideb-ulebisdafiqsireba/gamoxatvas.

Tema #31: `mogzauri~ (2 sT.)

gakveTilebi # 21, 22

miznebi:

• martivisabavSvomoTxrobiswakiTxvadaSinaarsisgageba;• teqstisdetalur-SinaarsobrividamuSaveba;• azrovnebisgaaqtiurebakogniturisavarjiSoebismeSveobiT;• asos,sityvisadawinadadebisgamowerabadeSi.

Sedegebi, Sefasebis indikatorebi: qarT. dawy. (1) 6, 7, 9, 12, 10, 13, 14.

moswavlem SeZlo:• martivisabavSvomoTxrobisxmamaRla,SesabamisiintonaciebiT,pauzebiT,Secdomebisgas-

worebiTwakiTxvadawinadadebebissazRvrebisdadgenakiTxvisprocesSi;• sxvismierdawyebulikiTxvisgagrZeleba;• teqstSimaswavleblisinstruqciismixedviTmiTiTebulipasaJebisamokiTxva;• maswavlebliskiTxvebzeadekvaturipasuxebismoZebnateqstSi;• wignisadasamuSaorveulissaTanadogamoyeneba;• sagnebisadamaTimaxasiaTeblebis/TvisebebisgamomsaxvelisityvebisadekvaturiSerCeva;•xelissworimoZraobiT,Sesabamisi mimarTulebis, proporciebisadadistanciisdacviT

asos,sityvisadawinadadebisgamowerabadeSi.

Page 67: qarTuli ena 1

129

gakveTilebisstruqtura:gakveTili#21

# aqtivobebi masala resursi aqtivobisforma

1 naxatebisdamuSavebadateqs-tiswakiTxva

„mogzauri“ mosw.wigni,gv.14individualuri,saklaso

2 sasaubrodaweriTisavarjiSorogoribiWiazuriko?

weriTisav.# 1

mosw.wigni,gv.14,mosw.rveuli,gv.32

individualuri

3 gavixsenoTasoZ„qamabuki“ kompiuteri,

bmulibuki.ge/programs-list.html

individualuri

4 weriTisavarjiSo # 3,gv.32,Z,ZiZa mosw.rveuli individualuri

gakveTili#22

# aqtivobebi masala resursi aqtivobisforma

1 weriTisavarjiSo # 3,gv.32,winadadeba mosw.rveuli individualuri

2 gamokrebiTikiTxva moZrbnedawaikiTxe mosw.wigni individualuri

3 weriTisavarjiSo # 3,gv.32,winadadeba mosw.rveuli individualuri

Tema #32: `kato avad gaxda~ (3sT.)

gakveTili #23

miznebi:

moswavlem unda SeZlos:• martiviteqstiswakiTxva;• teqstisSinaarsisgageba;• teqstisdakavSirebailustraciebTandamaTidetaluriaRwera;• ilustraciebsSorislogikur-TanmimdevrulixazisgamokveTadamocemuliambissiuJe-

tisgadmocemisassametyveloaqtivobiswarmoeba;• ilustraciebismeSveobiTgadmocemuliambisteqstismeSveobiTamokiTxvadakognituri

amocanisgadaWra.

Sedegebi: qarT. dawy. (1) 6, 7, 8, 1, 2, 3, 4, 5.

moswavlem SeZlo:• xmamaRla,mTlianisityvebiTmartivi,mcirezomisteqstiswakiTxva;• ilustraciisdakavSirebawakiTxulteqstTan;• pauzebisadaintonaciebisdacva;• wignissworaddasaTanadodistanciazedadeba;• ganarCiateqstissityvieridaarasityvierinawilebi;• SeZlomaswavleblismartivizepiriinstruqciebisSesruleba;• wakiTxulisadailustraciebismixedviTambiskonstruirebadagadmocema;• ilustraciebisdetalebisdafaqtebisTanmimdevruliaRwera;• metyvelebisdrossityvebis,bgerebis,pauzebisadaintonaciebisadekvaturadgamokveTa.

Page 68: qarTuli ena 1

130

gakveTilisstruqtura:

# aqtivobebi masala dro resursiaqtivobisorgani-

zebisforma

1 Temisgacnoba,motivaciisamaR-leba,teqstiswakiTxva

TemissaTauri,`katoavadgaxda~

10 mosw.wigni;dafa saklaso

2 naxatebismixedviTambisTanmimdevruligadmocema

ilustraciebi 10 mosw.wigni individualuri

3 gavixsenoTasoS„qamabuki“

5kompiuteri,bmulibuki.ge/programs-list.html

ind./saklaso

4 weriTisavarjiSo #3,gv.33,S,SoSia 10 samuSaorveuli individualuri

rekomendaciebi:

1. rekomendebulia ilustraciebis mixedviT ambis Tanmimdevruli gadmocemis samuSaosjgufebSianwyvilebSiCatareba.

2. ilustraciebismixedviTambisSeqmnisdrosrekomendebulia,rommaswavlebliskiTxvebigansakuTrebiTiyos mimarTulinaxatebisdetalebisSemCneva/dafiqsirebasadaTanmimdevrobaze:Tavidanraxata,merramoxda,bolosrogordamTavrda?

gakveTilebi # 24, 25miznebi:

moswavlem unda SeZlos:• martiviteqstiswakiTxva;• teqstisSinaarsisgagebadawakiTxulislogikuriTanmimdevrobiTgadmocemasakuTari

naxatebismeSveobiT;• teqstisdakavSirebailustraciebTandamaTidetaluriaRwera;• ilustraciebsSorislogikur-TanmimdevrulixazisgamokveTadamocemuliambissiuJe-

tisgadmocemisassametyveloaqtivobiswarmoeba;• asos,sityvis,winadadebisgamowerabadeSi.

Sedegebi: qarT. dawy. (1) 6, 7, 8, 2, 4, 5, 13, 14.

moswavlem SeZlo:• xmamaRla,martivi,mcirezomisteqstiswakiTxva;• ilustraciebisdakavSirebateqstTan;• pauzebisadaintonaciebisdacva;• wignissworaddasaTanadodistanciazedadeba;• teqstissityvieridaarasityvierinawilebisgarCeva;• wakiTxulisadailustraciebismixedviTambiskonstruirebadagadmocema;• ilustraciebisdetalebisadafaqtebisTanmimdevruliaRwera;• metyvelebisdrossityvebis,bgerebis,pauzebisadaintonaciebisadekvaturigamokveTa;• teqstisTiToeuliepizodisSesatyvisiilustraciisSeqmna;• xelissworimoZraobiTasosmimarTulebisadaproporciisdacviTgamowera;• asoebsSorismanZilisdacva;• mocemuliasoebiTsityvebisadawinadadebisbadeSigamowera.

gakveTilisstruqtura:

# aqtivobebi masala dro resursiaqtivobisorga-nizebisforma

gakveTili#24

1 teqstiswakiTxva `katoavadgaxda~ 15 mosw.wigni individ.

2 weriTisavarjiSo #2,gv.33 5Mmoswavlisrveuli

individ.

Page 69: qarTuli ena 1

182

gakveTili # 118

# aqtivobebimasala

resursiaqtivobis forma

1 teqstis wakiTxva iakobis stumari, gv. 64 moswavlis wigni

individ.

2 teqstis damuSaveba kiTxvebiT gv.64 moswavlis wigni

3 weriTi savarjiSo

# 1, gv. 87mosw. rveuli individualuri

gakveTili #119

# aqtivobebimasala

resursiaqtivobis orga-nizebis forma

1sainformacio teqstis wakiTxva

iakob gogebaSvili, gv. 65 Mmoswavlis wigni

individ.

2 weriTi savarjiSo # 2, gv. 87 mosw. rveuli individualuri

3 kiTxvebi upasuxe SekiTxvebs, gv. 65 Mmosw. wigniindivid. sak-laso

4 sasaubroiakob gogebaSvilis romeli moTxroba mogewonaT? gv.65 mosw. wigni saklaso

5. dawyebiTi safexuris saswavlo amocanebisa da principebis Sesaxeb

swavla-swavleba, upirveles yovlisa, dadebiT damokidebulebas unda uyalibebdes moswav-

les, unda emsaxurebodes mis mravalmxriv ganviTarebas, xels uwyobdes wignierebis ganviTarebas.

xolo Tu gavixsenebT ZiriTad saganmanaTleblo principebs, swavla-swavleba xels unda uwyobdes

moswavleTa Sinagani Zalebis gaaqtiurebas, winare codnaze dafuZnebiT axali codnis etapobrivad

konstruirebas, codnaTa urTierTdakavSirebas, swavlis strategiebis dauflebas (swavlis swav-

la). erTi sityviT, es sxva araferia, Tu ara swalebis konstruqtivistuli meTodebis, gamWoli

kompetenciebisa da metakogniciis (swavlis swavla) gamoyeneba swavla-swavlebis procesSi.

5.1 gamWoli kompetenciebi

wigniereba. wigniereba aris cvalebad konteqstSi kiTxvis, weris, informaciis damuSavebis,

ideebisa da mosazrebebis gamoTqmis, gadawyvetilebis miRebis unari.

mediawigniereba. tradiciul teqstebTan erTad mniSvnelovani adgili daikava multimediurma

teqstebma – teqstma, romlic erTdroulad iyenebs enobriv, xmovan da vizualur saSualebebs.

moswavlem unda SeZlos mravalgvari formis multimediateqstebis aRqma-gaazreba, interpre-

tireba, gamoyeneba da Seqmna.

Page 70: qarTuli ena 1

183

cifruli wigniereba igivea, rac kompiuteruli wigniereba. igi amJamad moicavs qseluri Ziebis,

teqstebis eleqtronuli damuSavebis unars. teqsturi Setyobinebis programebis gamoyenebis

unarsac cifruli wigniereba ewodeba.

raodenobrivi wigniereba. raodenobrivi wigniereba aris raodenobebiT operirebis unari, rac ricxvebs Soris mimarTebebis gagebas, raodenobaTa Sedarebasac gulisxmobs.

ekologiuri wigniereba. ekologiuri wigniereba gulisxmobs garemosadmi adamianis jansaRi

damokidebulebisa da piradi pasuxismgeblobis Camoyalibebas.

mravalenobrivi (plurilingvuri) kompetencia. mravalenobrivi kompetencia aris adamianis

unari, daeuflos enas/enebs da gamoiyenos es codna.

semiotikuri kompetencia. semiotikuri kompetencia aris verbaluri da araverbaluri (rukis,

diagramis, sqemis, naxatis, melodiisa da sxv.) saSualebiT gadmocemuli informaciis gaazrebisa

da intepretirebis, sakuTari naazrevisa da gancdilis sxvadasxva saSualebiT gadmocemis, infor-

maciis niSanTa erTi sistemidan meoreSi gadatanis unari.

socialuri da samoqalaqo kompetencia gulisxmobs samoqalaqo cxovrebaSi integrirebisaTvis

aucilebeli iseTi unarebisa da Rirebulebebis Camoyalibebas, rogorebicaa: konstruqciuli

TanamSromloba, problemebis mogvareba, kritikuli da SemoqmedebiTi azrovneba, gadawyvetilebis

miReba, Semwynarebloba, sxvaTa uflebebis pativiscema, demokratiuli principebis aRiareba da

sxv.

gamWoli kompetenciebis mTavari azri is aris, rom es ar aris erTi romelime sagnis amocana,

amitom gamWoli kompetenciebis daufleba bunebrivi procesi unda iyos, mas ar unda ufrTxo-

des maswavlebeli. Tumca dawyebiT safexurze yvela aspeqtis Tanabari sixSiriTa da siZlieriT

gamoyeneba ver moxerxdeba.

CvenTvis gamWol kompetenciaTa Soris mniSvnelovania wigniereba. rac ufro xSirad mivcemT

moswavles Sefasebis, Sejamebis, damoukideblad azris gamoTqmis, wignierebis sxvadasxva kon-

teqstSi da sxvadasxva rakursiT gamoyenebis, sakuTari gamocdilebis axal ideebze morgebis

saSualebas, miT ufro sasurvel Sedegs miviRebT. Cven mier Sedgenil saxelmZRvneloSi amis

saSualebas iZleva rubrikebi: „vTamaSobT da vswavlobT“, „sasaubro“, „daxate“, sxvadasxva

rCeva-darigeba (mag., „rogor unda moiqce, Tu daikarge“, „rogor unda moeqce megobars“ da sxv.).

gansakuTrebiT sainteresoa dawyebiTi klasis moswavleebisaTvis mediawigniereba. erTdroulad eno-

brivi, xmovani da vizualuri mxareebis gamoyeneba Zalian aadvilebs bavSvisaTvis saswavlo amocanis

wvdomas.

raodenobrivi wigniereba albaT mogvianebiT Semova, mini kvlevis, statistikuri gaTvlebis

saxiT. manamde ki, imasac SeiZleba davjerdeT, rom moswavleebs xSirad mouwevT Tvla, ramdeni

xmovani da Tanxmovania sityvaSi, ramdeni marcvalia sityvaSi, ramdenjer meordeba sityva, meram-

dene gverdze unda gadaSalos wigni an rveuli, ramdeni aso an sityva unda gamoweros da a.S.

semiotikuri kompetencia dawyebiT klasebSi sakmaod aqtiurad gamoiyeneba. ase magaliTad,

Cvens saanbano saxelmZRvaneloSi naxats mrvalgvari funqcia aqvs. esenia: suraTis aRwera, naxatze

arsebuli sagnebis klasifikacia, daxatuli sagnebis mwkrividan zedmetis gamoricxva, naxatis

mixedviT ambis Sedgena, naxatebis dalageba ambis Tanmimdevrobis aRdgeniT, naxatebze gamosax-

uli personaJebis qcevis Sefaseba. saxelmZRvaneloSi aris teqstebis ilustraciebi, romlebic

moswavlem teqstis Sinaarss unda daukavSiros. saxelZRvaneloSi mocemulia agreTve saswavlo

teqstTan mimarTebaSi moswavlis mier naxatis Seqmnis davalebebi (rubrika „daxate“). aseve kargi

iqneba, Tu moswavleebs movasmeninebT Seswavlil leqsebze Seqmnil simRerebs, sadResaswaulo

simRerebs da isini gamoxataven TavianT ganwyobas, daxataven naxatebs.

rac Seexeba cifrul anu kompiuterul wignierebas, es am Taobis prioritetia, amitom mas-

wavlebelma, Tu amis saSualeba arsebobs, aqtiurad unda gamoiyenos igi, masalis moZiebisaTvis,

TvalsaCinoebis mopovebisaTvis da a.S.

socialuri da samoqalaqo kompetenciisaTvis, samoqalaqo cxovrebaSi integrirebisaTvis

aucilebelia iseTi unarebisa da Rirebulebebis Camoyalibeba, rogorebicaa konstruqciuli

TanamSromloba, problemebis mogvareba, kritikuli da SemoqmedebiTi azrovneba, gadawyvetilebis

miReba. saamisod saxelmZRvaneloSi Sesulia masala teqstebisa da aqtivobebis saxiT: sxvadasxva

dResaswaulebisadmi miZRvnili teqstebi („dabadebis dRe“, „axali weli“, „dedis dRe“), qce-

Page 71: qarTuli ena 1

184

vis wesebisadmi miZRvnili teqstebi („pirvelad TeatrSi“, „quCaSi moZraobis wesebi“, „rogor

unda moiqce, Tu daikarge“), problemebis mogvarebisa da konstruqciuli TanamSromlobisadmi

miZRvnili teqstebi („axali megobari“, „megobroba“, „rogor unda moeqce megobars“, „xatvis

gakveTilze“, „sityvis Zala“). socialuri da samoqalaqo kompetenciis SemuSavebis mizniT dawye-

biT safexurze mizanSewonilia jgufuri samuSaoebis organizeba da moswavleebis CarTva wesebis

SeuSavebasa da dacvaSi. saxelmZRvaneloSi am mizans emsaxureba miznobrivi TamaSebi da rubrika

„vTamaSobT da vswavlobT“.

socialuri da samoqalaqo kompetenciis ganviTareba ara marto sagakveTilo procesis prior-

iteti unda iyos, aramed saerTod, aRmzrdelobiTi procesisa. sagakveTilo procesSi samoqa-

laqo Tematika unda iqces, erTi mxriv, masalasTan mimarTebaSi msjelobis sagnad, meore mxriv igi unda vaqcioT saskolo cxovrebis wesad. muSaoba am mimarTulebiT unda daviwyoT bavSvis skolaSi mosvlis dRidanve.

5.2. metakognicia

metakognicia anu swavlis swavla aris swavlis procesis damoukideblad marTvis unari,

swavlis strategiebis damoukideblad gamoyenebis unari. es metakogniciis procesis pedagogiuri

xedvaa.

mainc ra aris metakognicia? metakognicia sakuTari Semecnebis (ufro farTod ki sakuTari

fsiqikuri procesebis) Semecnebis sagnad (obieqtad) gadaqcevaa. pedagogiuri TvalTaxedviT es

niSnavs moswavlis mier swavlis qcevis SemecnebiTi dakvirvebis sagnad, obieqtad gadaqcevas.

saamisod, pirvel rigSi, saWiroa moswavlem dasvas Semdegi kiTxvebi: ra gavakeTe da rogor? ras

vakeTeb da rogor? ras gavakeTeb da rogor?

pirvel kiTxvaze pasuxis gasacemad moswavles dasWirdeba, daakvirdes ukve Sesrulebul

saswavlo aqtivobas, magaliTad, kritikuli dakvirvebis obieqtad aqcios ukve Sesrulebuli

savarjiSo: sworad Seasrula Tu ara igi, ra Secdomebi dauSva da ratom. Semdeg ki saWiroa

dakvirvebis Sedegis verbaluri ganzogadeba (vTqvaT, „me davuSvi aseTi da aseTi Secdomebi, radgan

...). dakvirvebis Sedegis verbaluri ganzogadeba saswavlo qcevis obieqtivaciis aucilebeli

etapia.

kiTxvaze – ras vakeTeb da rogor? pasuxi faqtobrivad niSnavs imas, Tu rogor iyenebs

moswavle winare gamocdilebas, gamoaqvs Tu ara swori daskvnebi ukve miRebuli gamocdilebi-

dan. magram es jer kidev ar aris metakogniciis sakmarisi done. mTliani metakognituri ciklis

dasrulebisaTvis saWiroa pasuxi bolo kiTxvaze – ras gavakeTeb da rogor? amisaTvis unda

ganxorcieldes Semdgomi saswavlo qcevis winaswari ganWvreta – anicipacia, rac imas niSnavs,

rom moswavle ukve miRebuli da ganzogadebuli gamocdilebis safuZvelze, dagegmavs Semdgom

saswavlo qcevas.

rogorc vxedavT, swavlebis swavla sakmaod rTuli fsiqikuri aqtivobaa. masSi CarTulia

sxvadasxva SemecnebiTi procesi, rogoricaa dakvirveba, uSualo an xangrZlivi mexsiereba

(Sesrulebuli samuSaos gasaxseneblad), kritikuli azrovneba (Secdomebisa da maTi gamomwvevi

mizezebis aRmoCenisaTvis), logikuri azrovneba (Sedegebis ganzogadebisaTvis). saWiroa agreTve

yuradRebis koncentraciisa da nebelobiTi qcevis ganxorcielebis unarebi.

dawyebiTi safexuris moswavleebi inteleqtis ganviTarebis konkretuli operaciebis stadi-

aze imyofebian. inteleqtis ganviTarebis es done jer kidev ver uzrunvelyofs srulfasovani

metakognituri aqtivobis ganxorcielebas. es SesaZlebloba moswavles gauCndeba inteleqtis

ganviTarebis Semdeg stadiaze – logikuri operaciebis stadiaze (12 wlis asakidan). magram metak-

ogniciis ganviTarebis TviTdinebaze miSveba didi pedagogiuri da meToduri Secdoma iqneboda. miT

umetes, rom dawyebiT skolas aqvs kargi saSualebebi am procesebis marTvisaTvis, konkretuli

saswavlo sagnebis Sinaarsisa da zogadad, saswavlo-aRmzrdelobiTi saqmianobis saxiT.

Page 72: qarTuli ena 1

185

swavlis unars minimalur doneze gamocdileba ayalibebs. skolaSi am unaris gamoyeneba siste-

matur da sistemur saxes unda iRebdes. metakogniciis gareSe ver ganxorcieldeba xarisxiani

swavla-swavleba. amas ki safuZveli dawyebiT klasebSi unda Caeyaros.

dawyebiTi safexuris maswavleblebs Cvengan ar eswavlebaT, Tu ra siZneleebTan aris dakav-

Sirebuli pirveli klasis marTva. skolaSi mosul bavSvs, saukeTeso SemTxvevaSi, uxaria, rom

moswavle gaxda, magram bavSvma xom jer saerTod ar icis, ras avalebs mas es axali socialuri

statusi! pirveli klasis moswavleebs maswavlebelma unda gaacnos yovelive is, rac swavlis

qcevasTanaa dakavSirebuli da skolaSi axalmosuli bavSvisaTvis TavisTavad cxadi da gagasagebi

sruliadac ar aris. magaliTad: saWiroa saskolo nivTebis movla da mowesrigeba, maswavleblisa

da Tanaklaselebis mosmena, davalebebis Sesruleba, sakuTari azris gamosaTqmelad xelis aweva

da ara adgilidan wamoZaxeba da sxv. SeiZleba vifiqroT, rom am etapze metakogniciaze saubari

gadaWarbebulia, magram ukve is cvlilebebi da Zalisxmeva bavSvis cxovrebaSi, rac moswavlis

rolis gaTavisebas sWirdeba, aris pirveli mcire saZirkveli Semdgomi metakognituri amocanebis

gadaWrisaTvis. garda amisa, maswavlebelma naTeli da cxadi instruqciebiT unda daastruqturos

gakveTili, garkveviT auxsnas moswavleebs, Tu risi Sesruleba evalebaT; rogor unda Seasrulon

esa Tu is savarjiSo; mogvianebiT misces moswavleebs saSualeba, Tavad axsnan, rogor imuSave-

ben ama Tu im savarjiSoze; aseve maswavlebeli daugegmavs moswavleebs, Tu rogor gaasworon

sakuTari naweri da saamisod gamoiyenebs dafaze mocemul models; SemdgomSi moswavlem unda

SeZlos sakuTari naweris gasworeba zepiri ganxilvis safuZvelze.

kidev ufro mniSvnelovania, sakuTari samuSaos Tanmimdevrobis ganxilva: jer es saqme keTdeba,

mere -– es da bolos – es. saWiroa Catarebuli samuSaos Sefaseba. daviwyoT jgufuri muSao-bis SefasebiT, Tu ratom iyo jgufi warmatebuli an warumatebeli. kargia Sefasebis baraTebis gamoyenebac. kargad dagegmili ganmaviTarebeli Sefasebac moswavles gaacnobierebinebs, ratom dauSva Secdoma da rogor gamoasworos igi.

5.3. swavleba-swavlis kognituri sqemebi

swavlebis dawyebiT safexurze saintereso aqtivobebi SeiZleba Seiqmnas sxvadasxva verba luri

Tu araverbaluri saSualebiT (sqemebi, diagramebi da sxv.) gaazrebis, gancdis da gamoxatvis

unaris ganviTarebis mizniT. maT Sorisaa kognituri cxrilebi da diagramebi. cnobilia, rom

grafikuli maorgabizebelis gamoyebneba xels uwyobs logikuri azrovnebis ganviTarebas. zog

SemTxvevaSi cxrili konkretuli amocanisaTvisaa Seqmnili, Tumca aris yvelasaTvis cnobili

venis diagrama, T diagrama da cxrili `1, 2, 3~. isini sakmaod aqtiurad gamoiyeneba qarTuli

enis swavlebaSi.swavleba-swavlis sxvadasxva kognituri sqemis gamoyeneba srulfasovnad maSin iqneba SesaZle-

beli, rodesac moswavleebi kargad daeuflebian wera-kiTxvas. manamde ki maswavlebeli Tavad daxa-

zavs dafaze T-diagramasa Tu venis diagramas, xolo moswavleebs CarTavs Temis mixedviT sakiTxis gaazrebasa da diagramebis SevsebaSi.

Cven gTavazobT swvleba-swavlis kognituri sqemebis gamoyenebas meore semestridan, kerZod ki Semdeg TemebTan mimarTebaSi:

T - diagrama _ Tema N#40, „wiTeli da mwvane“, quCaSi moZraobis wesebi: ra aris swori, ra ar aris swori. Tema #43, „Txupnia“, rogor movuaroT saskolo nivTebs: ra aris mosawoni, ra aris dasawuni.

`1,2,3~ cxrili _ Tema N#56, „uSiSari kapitani“, okeanis binadarni: ra vicodi okeanis binadrebze; ra gavige axali; risi gageba minda kidev okeanis Sesaxeb.

Page 73: qarTuli ena 1

186

Tema #60, „weliwadis droebi“. ra vicodi weliwadis droebis Sesaxeb; ra gavige axali; ra minda vicode kidev weliwadis droebis Sesaxeb.

venis diagrama _ Tema #44, „megobroba“. ra aqvT saerTo liza bebias da bavSvebs? riT gansxvavdebian isini erTmaneTisagan?

6. inkluziuri ganaTlebis Sesaxeb

Tanamedrove sazogadoeba gansakuTrebul pasuxismgeblobas avlens sssm moswavleebis mimarT, amitom ganaTlebis saministrom SeimuSava specialuri materialuri Tu saganmanaTleblo stand-artebi, romlis dacvac evaleba skolas. sssm moswavleebis SemTxvevaSi specialuri saWiroebis gansazRvris saqmeSi erTveba multidisciplinuri gundi: maswavlebeli, fsiqologi da specmas-wavlebeli. pirvel rigSi, kvalificiuri diagnostikis meSveobiT ganisazRvreba, ra konkretul saWiroebasTan gvaqvs saqme. Aamis Sesaxeb vrcladaa saubari esg-s VIII TavSi. arsebobs SesaniSnavi saxelmZRvaneloebi, individualuri saswavlo gegmebis cxrilebi. yovel sssm moswavles Tavisi Sesaferisi isg sWirdeba. Aamjerad Cven inkluziuri ganaTlebisadmi midgomis mTavar principebs CamovayalibebT:

1. sssm moswavle unda iyos saswavlo procesSi CarTuli;2. komfortulad grZnobdes socialur garemoSi Tavs da grZnobdes klaselebisa da peda-

gogebis mzrunvelobas;3. sssm moswavle mxolod specmaswavlebelTan ar unda muSaobdes; 4. isg ise unda Sedges, rom igi ukavSirdebodes sagakveTilo process;5. maswavlebeli Tematurad unda gegmavdes, rogor gaumartivos sssm moswavles samuSao an

riT Caanacvlos igi;6. sssm moswavle SeZlebisdagvarad CarTuli unda iyos klasgareSe RonisZiebebSi; 7. sssm moswavle unda monawileobdes jgufur muSaobaSi da asrulebdes misTvis daZlevad

davalebebs da sxv.im SemTxvevaSi, rodesac mSobeli xedavs da aRiarebs bavSvis problemebsa da saWiroebebs,

rodesac igi TanamSromlobs skolasTan, gonivruli Sedegic saxeze iqneba. Tumca yovelTvis ase ar xdeba. klasSi zogjer gveyoleba araRiarebuli sssm moswavle, an, ubralod, swavlis siZneleebis mqone bavSvi. maswavlebels ar aqvs ufleba mSoblis Tanxmobis, specialuri daskvnis gareSe, rome-lime moswavle aRiaros inkluziurad, magram arc is SeiZleba, rom moswavle saswavlo procesis miRma davtovoT. radgan es gamoiwvevs moswavlis ufro met CamorCenasa da izolirebas. rogorc viciT, I-IV klasebSi Sefaseba mxolod ganmaviTarebelia. amitom maswavlebelma unda standartis moTxovnebis minimumis gaTvaliswinebiT, gonivrul farglebSi, gaumartivos moswavles programa da ar datovos sagakveTilo procesis miRma. mis mimarTac daicvas zemoT CamoTvlili principebi, iyos obieqturi, mSobels xSirad miawodos informacia moswavlis Zlieri mxareebis Sesaxeb, ra daZlia da risi daZleva gauWirda, misces rekomendaciebi, Sefasebisas iyos humanuri, mozomili, magram obieqturi. SesaZloa amgvarma damokidebulebam mSobeli ganawyos TanamSromlobisaken. es ar iqneba im tipis programa, rasac sssm moswavles udgenen, magram es iqneba diferencirebuli midgoma moswavlis SesaZleblobidan gamomdinare.

Cveni saswavlo sagnidan (qarTuli ena) gamomdinare, CvenTvis mniSvnelovania is problemebi, rac moswavles wera-kiTxvis dauflebis procesSi SeiZleba gauCndes.

zogadad, wera-kiTxvis dauflebis seriozul da mniSvnelovan darRvevaze maSin SeiZleba sau-bari, Tu moswavle klasis dones ori saswavlo wliT CamorCeba. aseT SemTxvevebSi SesaZloa saqme gvqondes an mniSvnelovan gonebriv CamoCenasTan an iseT darRvevasTan, rogoricaa disleqsia. disleqsia nawer niSanTa sistemis kodireba-dekodirebis uunarobaa.(igive problema gamoCndeba xolme raodenobriv cnobierebaSic, diskalkuliis saxiT.) dResdReobiT misi gamomwvevi mizezebi bolomde dadgenili ar aris.

xSirad wera-kiTxvis dauflebis problemebi zedapirze devs da advilad SesamCnevia. aseTi problemebis „dadebiTi mxare“ is aris, rom isini, drouli da swori Carevis meSveobiT, advilad

Page 74: qarTuli ena 1

187

daZlevadia. pirveli, rac wera-kiTxvis aTvisebis Seferxebis SemTxvevaSi unda gavakeToT, bavSvs safuZ-

vlianad unda SevumowmoT mxedveloba da smena. mxedvelobis iseTi problemebi, rogoricaa Sorsmxedveloba, axlomxedveloba, sielme, astigmatizmi, Tvalis kunTis moduneba da sxv., mniSvnelovan zegavlenas axdens wera-kiTxvis procesebze. rac Seexeba smenas, smenis daqveiTebam SeiZleba gamoiwvios fonologiuri cnobierebis Seferxeba; xolo fonologiuri cnobiereba wera-kiTxvis aTvisebis safuZvelia.

meore da mniSvnelovani rCeva, romelic advilad ganxorcielebadia: ar davaZaloT cacia bavS-vebs marjvena xeliT muSaoba! Cveulebriv, dedamiwis mosaxleobis umravlesobisaTvis wamyvani xelia marjvena. aseTi adamianebis tvini garemodan miRebul aRqmiT infomcias (mxedvelobiT, smeniT, SexebiT da sxv.) marcxena hemisferos meSveobiT gadaamuSavebs. caciebis centraluri nervuli sistemis Tavisebureba ki is aris, rom garemodan miRebuli aRqmiTi informaciis gada-muSaveba maTi tvinis marjvena hemisferoTi xdeba. Cven rom caciebs marjvena xeliT aqtivoba davaZaloT, SemecnebiT disonansSi CavagdebT maT. es maSinve aisaxeba werisa da kiTxvis aTvisebaze, mTlianad bavSvis qcevaze.

arsebobs wera-kiTxvis iseTi Secdomebi, romlebsac swavla-swavlebis dawyebiT safexurze xSirad vxvdebiT da, rogorc ukve aRvniSneT zeviT, advilad eqvemdebareba gamosworebas. ganvixi-loT zogierTi maTgani da SevexoT maTi gamosworebis gzebsac.

yvelaze gavrcelebulia e.w. pedagogiuri miSvebuloba. amis mizezi is aris, rom moswavles ezareba kiTxva, ar erTveba aqtiurad gakveTilis msvlelobaSi. SesaZloa maswavlebelma da mSobelma es gvian SeamCnion da problema gaRrmavdes.

am problemis Tavi da Tavi motivaciis uqonlobaa – bavSvi pirvelive warumateblobis SemTxvevaSi kargavs kiTxvisa da weris motivacias. aseTi problemis daZlevis kargi saSualebaa patara, advili teqstebis ganmeorebiTi kiTxva. magram ganmeorebiTi kiTxva unda gavaZlieroT damatebiTi motiviT. amis saukeTeso saSualebaa wamzomiT drois moniSvniT kiTxva. teqstis yoveli Semdegi wakiTxva winaze ufro swrafad moxdeba. bavSvic CarTuli iqneba sakuTar TavTan am erTgvar SejibrSi (miaqcieT yuradReba, xom ar daizepira bavSvma teqsti!).

fonologiuri cnobierebis ganuviTarebloba. Cveulebriv, 6 wlis asakisaTvis bavSvebis umrav-lesobas SeuZlia gabmuli metyvelebidan calkeuli bgerebis gamoyofa.winaaRmdeg SemTxvevaSi moswavle ver SeZlebs konkretul bgeras konkretuli grafikuli xati – aso daukavSiros. aris SemTxvevebi, rodesac am unaris Camoyalibeba ferxdeba da bavSvs specialuri daxmareba sWird-eba. Cven gTavazobT mTel rig fonetikur varjiSebs, rac wera-kiTxvis swavlebis Cveni meTodiT aris gaTvaliswinebuli da amgvar problemas Tavidan agvacilebs. es varjiSebi Sedis pirveli klasis maswavleblis saxelmZRvaneloSi. esenia: fonetikuri wyvilebis Sedareba-gansxvaveba, erT bgeraze dawyebuli sityvebis dasaxeleba, bgerebad daSlili sityvebis gamTlianeba. amas SeiZleba davumatoT sityvebis bgerebad daSlis amocanac.

fonologiuri cnobierebis ganviTareba SeiZleba Seferxdes im SemTxvevaSic, rodesac bavSvs metyvelebis specifikuri problemebi aqvs. aq saqmeSi logopedi unda CavrToT.

Cven gaviTvaliswineT agreTve iseTi tipuri Secdomebi, rogoricaa sityvis gamTlianebiT amok-iTxvis problema, sarkisebri asoebis aRreva da badeSi asoebis arasworad Cawera (gamomwvevi mizezi – Camouyalibebeli sivrciTi mimarTebebi), gamocnobiT kiTxva (gamomwvevi mizezi – kiTx-vaSi gaumarTlebeli aCqareba), kiTxvisas asoebis gamotoveba (mizezi – Tvalis araTanmimdevruli moZraoba) da sxv.

amgvari problemebis Tavidan acilebis mizniT, pirveli da meore klasis moswavlis samuSao rveulebSi Setanilia specialuri savarjiSoebi.

wera-kiTxvis swavleba-swavlis sworad warmarTvis SemTxvevaSi, moswavleebi meoTxe klasis dasasrulisaTvis kiTxuloben da weren gamarTulad da Tavisuflad iyeneben am unarebs sxva saskolo sagnebis dasaufleblad.