qogam.gov.kzqogam.gov.kz/.../files/pages/koncept_smartcity_kaz.docx · Web viewSmart City концепциясы қызметтің барлық бағыттарын қамтиды

БЕКІТЕМІН

Қазақстан Республикасының Ақпарат және коммуникациялар министрі

_________________ Абаев Д.Ә.

«___» ___________ 2023 жыл

Smart City тұжырымдамасы

ӘЗІРЛЕНДІ

«Зерде» ұлттық инфокоммуникациялық холдингі» АҚ Басқарма төрағасы_________________ Енсебаев Р.С.

«___» ___________ 2023 жыл

Астана2017

Келісім парағы

«Smart City тұжырымдамасына»

Қазақстан Республикасының Ақпарат және коммуникациялар министрлігі

АЖӘ Лауазымы Қолы

Балықбаев Қ. Т. Ақпарат және коммуникациялар вице-министрі

Бекманов Д.Н. Ақпараттандыру департаменті директоры

Уаисов А.У. Ақпараттандыру департаменті директоры орынбасары

Молдабеков Б. С. Ақпараттандырудың жаңа моделін дамыту және НТҚ сараптама жүргізу басқармасының бастығы

2

Келісім парағы

«Smart City тұжырымдамасына»

«Зерде» ұлттық инфокоммуникациялық холдингі» АҚ

АЖӘ Лауазымы Қолы

Азаматов Ж.С. Басқарма төрағасының орынбасары

Сексенбаева В.У. Архитктура департаментінің директоры

Аубакиров М. Архитектураға сәйкестікті талдау және бағалау департаментінің директоры

Мухамедин Е.С. Архитектура департаментінің аға архитекторы

Сапаров Р.С. Архитектура департаментінің архитекторы

Умиртаев М.А. Архитектураға сәйкестікті талдау және бағалау департаментінің талдаушысы

Нұрпейісова Б. Ә. Архитектураға сәйкестікті талдау және бағалау департаментінің талдаушысы

Мусатаева Д.С. Архитектураға сәйкестікті талдау және бағалау департаментінің талдаушысы

Тапаева Н.К. Архитектураға сәйкестікті талдау және бағалау департаментінің талдаушысы

3

1. Мазмұны1. Мазмұны................................................................................................4

2. Терминдер, қысқартулар және анықтамалар.....................................8

3. Кіріспе..................................................................................................12

3.1. Тұжырымдаманың мақсаттары мен міндеттері........................12

3.2. Қолданылу саласы........................................................................13

3.3. Smart City жіктемесі.....................................................................14

3.4. Жобалар матрицасы.....................................................................15

3.5. Ведомстволық бағыныстылық....................................................15

3.6. Салалық бағыттары......................................................................16

3.7. Іске асыру технологиялары.........................................................17

3.7.1. Smart City инфрақұрылымы...................................................18

3.7.1.1. Физикалық инфрақұрылым.................................................19

3.7.1.2. Цифрлық инфрақұрылым....................................................19

3.7.1.2.1. Желі....................................................................................20

3.7.1.2.2. Деректерді сақтау және өңдеу.........................................21

3.7.1.2.3. Аппараттық қамтамасыз ету............................................23

3.7.1.2.4. Қауіпсіздік.........................................................................23

3.7.1.3. Коммуникациялық инфрақұрылым....................................24

3.8. Қаржыландыру моделі.................................................................25

4. Smart City өмір салалары...................................................................27

4.1. Медициналық көмек алу..............................................................27

4.1.1. Мақсаты...................................................................................27

4.1.2. Түйінді мәселелер...................................................................27

4.1.3. Бастамалар тізімдемесі...........................................................27

4.1.4. Күтілетін эффектілер..............................................................35

4.2. Білім алу........................................................................................35

4.2.1. Мақсаты...................................................................................35

4



4.2.4. Күтілетін эффектілері.............................................................37

4.3. Инклюзивті қоғамда өмір сүру...................................................38

4.3.1. Мақсаты...................................................................................38




4.4. Коммуналдық қызмет көрсету....................................................42

4.4.1. Мақсаты...................................................................................43




4.5. Қала бойынша қозғалыс..............................................................54

4.5.1. Мақсаты...................................................................................54




4.6. Төтенше жағдайлар......................................................................65

4.6.1. Мақсаты...................................................................................65



4.6.4.Күтілетін әсерлер.......................................................................72

4.7. Бизнестің дамуы...........................................................................72

4.7.1. Мақсаты...................................................................................72



4.7.4. Күтілетін әсерлер....................................................................77

4.8. Ғимараттар құрылысы.................................................................77

5

4.8.1. Мақсаты...................................................................................78


4.8.3.Бастамалар тізімдемесі..............................................................80


4.9. Таза қалада өмір сүру...................................................................82

4.9.1. Мақсаты...................................................................................82




4.10. Ауыл шаруашылығын жүргізу....................................................87

4.10.1. Мақсаты.................................................................................87

4.10.2. Түйінді мәселелер.................................................................87

4.10.3. Бастамалар тізімдемесі.........................................................88

4.10.4. Күтілетін әсерлер..................................................................90

4.11. Қаланы басқару............................................................................90

4.11.1. Мақсаты.................................................................................90

4.11.2. Түйінді мәселелер.................................................................90

4.11.3. Бастамалар тізімдемесі.........................................................91

4.11.4. Күтілетін әсерлер..................................................................92

5. АКТ-компаниялар тізілімі.................................................................93

6. Бағалау әдістері...................................................................................94

6.1. Әлемдік рейтингтер.....................................................................94

6.2. Стандарттар мен индикаторлар................................................108

6.3. Smart City-ді жүзеге асыру деңгейіне ЖАО-ді бағалау..........111

6.4. Таңдамалы жобаларды Smart City таңдау................................113

7. Smart City-де АКТ-ды қолдануымен байланысты, негізгі қызметтің көрсеткіштері.......................................................................................................114

7.1. D1 Өмірдің ақылды сапасы.......................................................114

7.2. D2 Ақылды тұрғындар...............................................................115

6

7.3. D3 Ақылды үкімет......................................................................116

7.4. D4 Ақылды табиғат....................................................................117

7.5. D5 Ақылды ұтқырлық................................................................119

7.6. D6 Ақылды экономика...............................................................120

7.7. Қосымша көрсеткіштер.............................................................121

8. Қолданылған әдебиеттер.................................................................125

Қосымша 1.................................................................................................126

Қосымша 2.................................................................................................127

Қосымша 3.................................................................................................166

7

2. Терминдер, қысқартулар және анықтамалар

АӘБ Әкімшілік - аумақтық бірлік

АБК Аппараттық бағдарламалық кешен

АКТ Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар

АСМ Ақпараттандырудың сервистік моделі

АЭА Арнайы экономикалық аймақ

Бергіш Өлшеу ақпараттық сигналын өткізу, одан әрі жаңғырту, өңдеу және сақтау үшін ыңғайлы нысанда генерациялауға арналған өлшеу құралдары

Биллинг Коммуналдық қызметтерді пайдалану туралы ақпарат жинауға, оларды тарифтеуге, абоненттерге төлем - шот ұсынуға, төлемдерді өңдеуге жауап беретін процестер мен шешімдер кешені,

БМАТЖ Бірыңғай медициналық ақпараттық-талдау жүйесі

Вебинар Интернет арқылы онлайын-кездесу немесе презентациялар өткізу

Вендор Өзінің сауда маркасы бойынша өнімдерді, қызметтерді шығаратын және жеткізетін жеке немесе заңды тұлға

ГАЖ Геоақпараттық жүйе

Геотаргетинг Келушіге оның географиялық орналасуына сәйкес контент беру тәсілі

Дрон Пилотсыз ұшу аппараты

ЖҚТ Жерді алдын ала қашықтықтан тексеру

ЖСҚ Жобалық-сметалық құжаттама

ЗКЖ Зияткерлік көлік жүйесі

ИА Индустриалдық аймақ

ИТП Индустриалдық технологиялар паркі

Кейс Шынайы экономикалық, әлеуметтік және бизнес 8

жағдайдың сипаттамасы

КҚ Көлік құралы

ҚНмЕ Құрылыстық нормалары мен ережелер

МЖӘ Мемлекеттік-жеке меншік әріптестік

МҰ Медициналық ұйым

Нано бөлшек Қоршаған ортамен анық көрсетілген шекарасы бар оқшауланған қатты фазалық объект, барлық үш өлшемде бойынша өлшемдер 1-ден 100 дейінгі нм құрайды.

НҚҚ Нормативтік-құқықтық құжат

СБӨ Сервистік бағдарламалық өнім

СК-дисплей Сұйық кристалды дисплей

СОО Сауда - ойын-сауық орталығы

ТҚШ Тұрғын үй коммуналдық шаруашылығы

ТШ Техникалық шарттар

Хостинг Серверге ақпарат орналастыру үшін ресурстар ұсыну бойынша қызмет

ЧС Төтенше жағдай

ШОБ Шағын және орта бизнес

Artificial intelligence (AI)

Жасанды интеллект. Интеллектуалды жүйелердің ек адамға ғана тән артықшылық деп саналатын шығармашылық функцияларды орындау қасиеті

Application Programming Interface (API)

Бағдарламалар арасындағы өзара әрекеттестік интерфейсі

Augmented reality (AR)

Қосымша болмыс. Дүниені болмысының кескініне виртуалды объектілерді қосу

Benchmark Жұмысты жақсарту мақсатында іс-қызметтің тиімді жұмыс істеу мысалдарын анықтау процесі

9

Business Intelligence (BI)

Ақпараттық-талдау жүйе

Big data (BD) Үлкен деректер.

Blockchain Дұрыс жазбаларды сенімді бөліп сақтау технологиясы

Chief design officer (CDO)

АT-көшбасшы, цифрлық технологиялар бойынша директор

Collaborative Innovation

Бұл жаңа шешімдерді бірлесіп әзірлеу процесі

Collacation Клиенттік серверлерді арнайы алаңдарға орналастыру

Customer Relationship Management (CRM)

Клиенттермен қатынастарды басқару жүйесі. Тапсырыс берушілермен (клиенттермен) өзара іс-қимыл жасау стратегиясын автоматтандыруға бағытталған, атап айтқанда сатылым деңгейін арттыруға, маркетингті оңтайландыруға және клиенттер туралы ақпаратты, олармен қарым-қатынас тарихын сақтау жолымен тұтынушыларға қызмет көрсетуді жақсартуға, бизнес-үдерістерді қалыптастыруға және жақсартуға, одан әрі қарай нәтижелерге талдау жасау үшін ұйымдарға арналған қолданбалы бағдарламалық жасақтама.

Design thinking Дизайн-ойлау. Талдаулық емес, шығармашылыққа негізделген инженерлік, бизнес және басқа да міндеттерді шешу әдістемесі

DWG (ағылшыннан drawing — сызу) Екі өлшемді (2D) және үш өлшемді (3D) жобалық деректерді және метадеректерін сақтау үшін пайдаланылатын бинарлы файл пішіні

Enterprise Resource Planning (ERP)

Кәсіпорынның ресурсын жоспарлау. Кәсіпорын ресурстарын оңтайландыруға бағытталған өндірістік, еңбек, қаржы және активтерді басқару жүйелерінің класы

Global positioning system (GPS)

Әлемдік WGS 84 координаттар жүйесіндегі қашықтықты, уақытты өлшеуді қамтамасыз ететін және орналасу жерін анықтайтын спутниктік навигация жүйесі

10

Government Relations (GR)

Мемлекеттік органдармен өзара әрекеттесу. Саяси ортада компания жұмысын жүргізу бойынша арнайы уәкілденген қызметкерлердің іс-қызметі

G2B2C Мемлекеттің, бизнес пен халықтың өзара іс-қимыл жасау нысаны

Internet of Things (IoT)

Заттар интернеті. Бір-бірімен немесе сыртқы ортамен өзара әрекеттесу үшін кіріктірілген технологиялармен жабдықталған физикалық объектілердің компьютерлік желісінің концепциясы

ICF Insulated Concrete Forms. BIM құралдарға арналған нысандар кітапханасы

Near field communication (NFC)

Жақын арадағы байланыс. Құрылғылар арасында деректермен алмасуға мүмкіндік туғызатын әрекет ету радиусы шағын деректерді сымсыз беру технологиясы

Open data Ашық деректер

Pay Pass MasterCard банк карталары жабдықталған контактісіз төлемдер жасау технологиясы

Pay Wave Visa банк карталары жабдықталған контактісіз төлемдер жасау технологиясы

Power line communication (PLC)

Деректер жіберу үшін қуат желілерін пайдаланатын технология. Бұл технология Интернетке кіру үшін де пайдаланылуы мүмкін

Software development kit (SDK)

Бағдарламалық жасақтама мамандарына белгілі бір бағдарламалық жасақтама пакеті, базалық әзірлеме құралдарының, аппараттық платформаның, компьютерлік жүйенің, операциялық жүйелер және басқа да платформалардың бағдарламалық жасақтамасына қосымшалар жасауға мүмкіндік беретін әзірлеу құралдарының жиынтығы

Smart Grid Ақылды электрмен жабдықтау желілері

Smart City Ақылды қала

Virtual reality (VR) Виртуальды болмыс

11

3. Кіріспе Өркениеттің дамуының қазіргі кезеңінде әлемдік тенденция

қалыптасқан, оның негізгі факторлары мыналар:- урбанизация;- экономикалық өсу;- экологиялық қауіптер.Урбанизация қазіргі заманғы тән үрдіс ретінде қала тұрғындарының

өсуіне, инфрақұрылымға ауыртпалық түсіреді және өңірге экологиялық қысым көрсетеді.

Қысымның артуы өңірлерде өмірді ұйымдастырудың экологиялық жағынан қауіпсіз және энергия үнемдейтін тәсілін әзірлеу қажеттілігін туғызуда. Бұл жағдайды шешу үшін заманауи технологияларды ақпаратты сандық түрлендіру мүмкіндігін толық пайдалану арқылы енгізу қолданылады. Бұл технологиялардың өңдейтін ақпаратты жинау үшін құралдарын пайдалануды білдіреді, нәтижесінде ең тиімді мінез-құлықты автоматты түрде есептеуге болады. Технологияны жиналған ақпаратты адамдарға немесе басқа технологияларға беру немесе кез-келген көздерден қажетті ақпаратты алу мүмкіндіктерімен қамтамасыз ету оны көп функциялы етеді, мұның бір емес, көптеген мәселелерді шешуге жол ашады.

Технологияларды іске асыру және енгізі үшін Smart City тұжырымдамасы әзірленді. Smart – Бұл мақсаттар мен міндеттерді анықтау үшін менеджмент пен жобаны басқаруда қолданылатын аббревиатура (қысқарту). Аббревиатура ағылшын сөздерінің алғашқы әріптерінен құрылған:

– нақты (specific);– өлшенетін (measurable);– қол жетімді (attainable);– мәнді (relevant);– нақты мерзіммен өзара қатысты (time-bounded).

Терминнің алғашқы белгілі пайдаланылуы – 1965 жылы в Пола Мэйра (Paul J. Meyer) жұмысында және одан кейінірек 1981 ж. қарашасында Management Review by George T. Doran. There’s a S.M.A.R.T. way to write management’s goals and objectives жұмысында.

Smart City тұжырымдамасы өңірді дамытудың стратегиялық тұжырымдамасы болып табылады, ол инфрақұрылымды басқару үшін АКТ және IoT құрылғыларын бірге пайдалануды көздейді («Smart City тұжырымдамасының» презентациясы 1 қосымшадан көре аласыз). Оған көлік жүйелері, медициналық мекемелер, су құбырлары желілері, қалдықтарды тазарту жүйелері және басқа да көптеген қоғамдық қызметтер жатады.

12

3.1. Тұжырымдаманың мақсаттары мен міндеттеріSmart City құрудың мақсаты қалалық инфрақұрылымға АКТ енгізу

арқылы азаматтардың өмір сүру сапасын жақсарту және қалалық қызметтердің тиімділігін арттыру болып табылады.

АКТ жергілікті атқарушы билік органдарына тұрғындармен және инфрақұрылыммен тікелей қарым-қатынас жасауға, өңірдегі жағдайды, аймақтың қалай дамып келе жатқанын және өмір сүру сапасын жақсартуға қандай әдістер әсер ететінін бақылап отыруға мүмкіндік еберді. Нақты уақыттағы интеграцияланған бергіштерді пайдалану арқылы қала тұрғындары мен құрылғылардан жинақталған деректер өңделіп, талданады. Жиналған ақпарат - тиімсіздік мәселесін шешудің кілті.

АКТ қала қызметтерінің сапасын, өнімділігін және интерактивтілігін жоғарылату, шығындар мен ресурстарды тұтынуды азайту, қала тұрғындары мен мемлекет арасындағы қарым-қатынасты жақсарту үшін қолданылады. Осылайша, Smart City технологиясын қолдану қалалық ағындарды басқаруды жетілдіру және күрделі міндеттерге жылдам әрекет ету мақсатында дамитын болады.

Smart City тұжырымдамасының мақсаты Smart City технологиясын енгізу принциптері, тәсілдері, мақсаттары, басымдықтары мен міндеттері туралы түбегейлі көзқарастар жүйесін ұсыну болып табылады.

Smart City тұжырымдамасының негізгі міндеттері мыналар болып табылады:

- жергілікті атқарушы биліктің барлық деңгейлерін негізгі ақпаратпен қамтамасыз ету;

- Smart City жобаларының тізбесімен бірге қызметтің бағыттары бойынша ұсыныстық ақпаратты жеткізу;

- Smart City технологиясын қолдану бойынша ұсыныстар.

3.2. Қолданылу саласыОсы тұжырымдама жергілікті атқарушы билік белгілеген

қажеттіліктерге, мақсаттарға, даму стратегиясына және басымдықтарға байланысты Қазақстанның өңірлеріне таралады.

Тұжырымдама түрлі қызмет салаларын қамтиды: құрылыс, энергетика, денсаулық сақтау, білім беру, әлеуметтік қызметтер, еңбек нарығы және т.б.

Тұтастай алғанда Smart City тұжырымдамасы кез-келген қаланы, әсіресе әңгіме үлкен қала туралы болса, басқаруда туындайтын өңірлік мәселелерді шешуге арналған

Осы ұсыныстарды іске асыру кезінде өңірдің салалық фокусын, оның мәселелерін және қолданыстағы АТ шешімдерін ескеру қажет.

13

Бұл тұжырымдаманы іске асыру халықтың өмір сүру сапасын ешбір талқылаусыз жақсартады және өңірді басқаруға арналған күнделікті процестерді автоматтандыру арқылы инфрақұрылымды пайдалану шығындарының азаюына әкеледі.

3.3. Smart City жіктемесіТұжырымдамада жергілікті атқарушы биліктің қызмет бағыттары

айқындалды және Smart City дамуының келесі бағыттары ұсынылды:1. Медициналық көмек алу - бұл жоғары технологиялық

жабдықтарды және инновациялық дәрі-дәрмектерді қолданылатын алдын алу, емдік және басқа да медициналық процестердің кешені. Мұндай тәсіл қағаз рәсімдерін оңтайландыру және емдеудің ашықтығын қамтамасыз ете отырып, медициналық мекемелерге сапарлардың ұзақтығын қысқартады.

2. Білім алу - ақылды білім берудің мақсаты оқу процесін электронды ортаға ауыстыру арқылы оқу процесін ең тиімді ету болып табылады. Нақ осы әдіс мұғалімнің білімін көшіруіп алуға және әрбір тілек білдірушілерге оған қол жеткізуге мүмкіндік береді. Бұл жағдайда білімді зияткерлік іздеу жүйесінің болуын ескере отырып, бір репозиторийде орналастырылуы керек. Репозиторийде орналастырылған ақпараттың сапасы Smart City бағдарламасын іске асыру есебінен үнемі қадағалануы тиіс және оқу процесін басқару жүйелерімен бірыңғай топтамада жұмыс істеу керек.

3. Инклюзивті қоғамда өмір сүру - басты мақсаты мүмкіндіктері шектеулі адамдар үшін қол жетімді орта құру және қоғамдағы салауатты тұлға аралық қарым-қатынасты орнату.

4. Коммуналдық қызмет көрсету - ТКШ және ғимараттар мен құрылыстардың инженерлік-коммуникациялық инфрақұрылымын тиімді басқару, бұл жабдық пен коммуникациялар қызметінің мерзімін ұзартуға, тұрғын үй және кеңсе ғимараттарының энергия тиімділігін арттыруға, жедел көрсеткіштерге негізделген ақаулар туындаған кезде жедел әрекет ету.

5. Қала бойынша қозғалыс - барлық қатысушылар үшін қауіпсіз және ыңғайлы қозғалысты қамтамасыз ету үшін зияткерлік көліктік жүйені пайдаланатын қозғалысты ұйымдастыру.

6. Төтенше жағдайлар - аймақтағы жағдай туралы ақпарат жинайтын, қатерлерді уақтылы тану, талдау және тиісті қызметтерге көшу үшін бергіштер мен видео камераларды орнату арқылы халықтың қауіпсіздігі қамтамасыз ету.

7. Бизнестің дамуы - заманауи технологияларды пайдалана отырып, қаланы дамыту жобалары мен іскерлік аумақтар туралы ашық және қол жетімді ақпаратты ұсыну (Smart Solutions).

14

8. Ғимараттар құрылысы - бұл объектіні құру, өзгерту немесе бұзу, жасаумен байланысты ұйымдастыру, жобалау, құрылыс және монтаждау және іске қосу-баптау жұмыстарының жиынтығы, сондай-ақ осындай жұмыстарды өндіру бойынша құзыретті органдармен өзара іс-қимыл.

9. Таза қалада өмір сүру - тиісті қызметтерді одан әрі хабардар ету үшін ақпаратты жинайтын және талдайтын бергіштерді пайдалану арқылы өңірдің қоршаған ортасының тазалығын қамтамасыз ету. Қоқысты өңдеудің әртүрлі, оның ішінде қайталама пайдалану әдістерін қолдану.

10. Ауыл шаруашылығын жүргізу - ауылшаруашылық саласын барлық процестерді өсіруден бастап, өткізуге және өнімдерді сақтауға дейін автоматтандыруға мүмкіндік беретін Smart шешімдерді пайдалана отырып дамыту.

11. Қаланы басқару – өңірде өмір сүрудің тарихи фактілерін және оның ерекшеліктерін есепке ала отырып, халыққа алдын-ала мемлекеттік қызмет көрсететін үкімет. Халыққа ақпараттық жүйелердің, қала порталдарының және интерактивті қызметтердің қарқынды дамуына байланысты ашық және қолжетімді мемлекеттік қызметтер көрсетіледі.

Сонымен, аталған қызметтер салаларының барлығы Smart City шеңберіндегі жобалармен қамтылатын болады.

3.4. Жобалар матрицасыТұжырымдама Smart City Қазақстанның өңірлерінде жүзеге асыру

тәсілін біріктіруге мүмкіндік береді, сондай-ақ үздік салалық тәжірибелер мен шешімдерді пайдалану үшін заманауи технологияларды қолдану тәжірибесін қалыптастырады. Smart City-ті енгізу тәсіліне сәйкес, жобалар іске асыру кезеңдері бойынша бөлінеді.

- ұзақ мерзімді жобалар - іске асыру мерзімі 5 жылдан астам, big data ірі деректерді, smart-талдауды және болжамды енгізу арқылы;

- орта мерзімді жобалар - іске асыру мерзімі 3 - тен 5 жылға дейін, CIS-жүйелерін, IoT құрылғыларын енгізу және кең жолақты сымсыз Интернет желісіне қол жеткізу арқылы;

- қысқа мерзімді жобалар - іске асыру мерзімі бір жылдан үш жылға дейін, Smart ТКШ қызметтерді, өңірдің кешенді жүйесі, көлік Smart-сервисін, мемлекеттік қызметтерді, ақылды экономиканы дамыту арқылы.

Гартнердің айтуынша, Smart City - бұл қалалық аймақ, онда бірнеше нақты мемлекеттік және жеке меншік сектор нақты уақыт режимінде контекстік ақпаратты талдау арқылы тұрақты нәтижелерге жету үшін ынтымақтасады.

3.5. Ведомстволық бағыныстылық

15

Smart City концепциясы қызметтің барлық бағыттарын қамтиды және жауапкершілік аймақтарын анықтау үшін, Smart City жобаларын ведомстволық еншілес ұйымдармен біріктіру көзделеді.

Ведомстволық бағынстылықты бекітуі үкіметтің әртүрлі деңгейлерінде қайталайтын жобаларды жасауды болдырмайды. Ведомстволық бағынысытылық деп жобаны әзірлеуге және іске асыруға өкілеттігін сәйкес мекеменің өкілеттіктерінің шегінде қолдану құқығын беру арқылы беру бекіту болып табылады.

Тұжырымдамада аббревиатура ведомстволық бағыныстылғына қарай қолданылады:

М – бұл министрлікке бекітілген жобалар.А – бұл Әкімдікке бекітілген жобалар (жергілікті атқарушы органдар).В – бұл бизнестің іске асыратын жобалары (жеке және мемлекеттік

емес заңды тұлғалар). Z – бұл сәйкес құзыреттіктер шеңберінде Сервистік оператор ретінде

«Зерде» ұлттық инфокоммуникация холдингі» АҚ қатысатын жобалар

3.6. Салалық бағыттарыТұтастай алғанда Smart City тұжрымдамасы кез-келген, әсіресе үлкен

қаланы басқару кезінде туындайтын өңірлік мәселелерді шешуге арналған, Осы ұсыныстарды іске асыру кезінде өңірдің салалық фокусын, оның

мәселелерін және қолданыстағы АТ шешімдерін ескеру қажет.Қазақстанның өңірлерінде өнеркәсіп қандай да бір дәрежеде дамыған

және дами береді, сонымен қатар Қазақстанда ауыл шаруашылық аса күшті дамығанын атап өту керек. Ауыл шаруашылығы - Қазақстан экономикасының негізгі салаларының бірі.

Төменде «Smart City » жобасы шеңберінде ауыл шаруашылығын дамыту ұсынылатын Қазақстандағы өңірлердің кестесі берілген.

Кесте 1. Өңірлер бойынша ауыл шаруашылығы және мұнай-газ саласын дамыту

Облыс Ауылшаруашылық саласы Мұнай-газ саласы

Ақмола облысы +

Алматы облысы +

Ақтөбе облысы +

Шығыс Қазақстан облысы +

Атырау облысы +

Жамбыл облысы +

16

Облыс Ауылшаруашылық саласы Мұнай-газ саласы

Батыс Қазақстан облысы + +

Қостанай облысы +

Қарағанды облысыҚызылорда облысы + +

Маңғыстау облысы +

Павлодар облысы +

Солтүстік Қазақстан облысы +

Оңтүстік Қазақстан облысы +

3.7. Іске асыру технологияларыАКТ саласын дамытудың қазіргі заманғы үрдістер «Smart City»

жобаларын іске асыруда, мысалы, ғаламтор, ірі деректер және т.б. сияқты алдыңғы қатарлы технологияларды пайдалануға мүмкіндік береді.

Тұжырымдамада іске асыру технологиясы бойынша мына аббревиатура қолданылады:

1. AI-жасанды интеллект — анықтайтын факторлары мен қажетті жағдайларды бар жүйе, бұл өз кезегінде міндеттерді шешу әдістерін дербес табуға, қорытындылар жасауға және шешімдер қабылдауға мүмкіндік береді. Жасанды интеллект келесі факторларға ие:

пайдаланушылар үшін: бейімділік, ақпаратты өңдеу жылдамдығы;

жүйелік: өзін-өзі реттеу, өзін-өзі ұйымдастыру, өзін-өзі диагностикалау, өзін-өзі қалпына келтіру;

шығармашылық: өзін-өзі оқыту, өзін-өзі дамыту, өзін-өзі жетілдіру, өзін-өзі тану.

Кең таралған функцияларға мыналар жатады: сөйлеуді, мәтіндерді, автоматты аударманы тану, кескінді талдау және т.б.

2. AR - виртуалды/қосымша болмыс. Қосымша болмыс нақты әлемді жасанды элементтермен және жаңа ақпаратпен (3D көзілдірік) толықтыруға көмектеседі. Виртуалды болмыс пайдаланушыны алдын ала үлгілеген әлемге толығымен түсіреді және оны сезім органдарына (көруге, естуге) әсер ету арқылы шындықтан ажыратады.

3. API - бұл соңғы пайдаланушыға қызмет көрсету, ақпарат және нұсқаулықтарды ұсынудың әмбебап интерфейсі. Мысалы, Твиттердің API-і, осы қызметтің интерфейсі пайдаланушының твиттері туралы, оның оқырмандары және оны кімдердің оқығандары туралы ақпарат беруі мүмкін.

17

API негізінде, 2GIS картасы сияқты нәрселер, Twitter және Vkontakte үшін мобильді клиенттердің барлық түрлері жасалды. Олардың барлық функциялары сәйкес сервистердің жоғары сапалы және егжей-тегжейлі құжатталған API-ларының арқасында мүмкін болды.

4. IoT - Internet of Things - бұл құрылғыда осы құрылғыларға өз мемлекетінің немесе қоршаған орта параметрлерінің өлшемдерін өлшеуге, осы ақпаратты қолдануға және беруге мүмкіндік енгізілген технология бар. Бұл үйдегі су есептегіші болуы мүмкін, ол автоматты түрде басқарушы компанияға көрсеткіштерді, ал сізге - сіздің үйде қашан және қанша су жұмсалатынын хабарлап отырады. Бұл автотұрақта автокөліктің тұру бергіші бола алады, ол қосымшалар арқылы орнының бос немесе бос емес екенін хабарлайды. Бұл ортақ желіге қосылған газ құбырының қашықтағы бөлігінде орнатылған өнеркәсіптік бергіш болуы мүмкін.

5. BD – Big data - бұл құрылымдалған және құрылымдалмаған деректерді нақты тапсырмалар мен мақсаттарда пайдалану үшін талдау және өңдеу үшін технологиялық мүмкіндік.

6. B - Blockchain. blockchain ағылшын тілінен «блоктар тізбегі» деп аударылады. Аударма бұл құбылыстың мәнін нақты көрсетеді, яғни, бұл ақпарат блоктарын сериялық тізбекте жинақтайды және криптографиялық шифрлаумен қорғалады. Ақпарат тізбектері қандай да бір серверде сақталмайды, бірақ бір уақытта желіге қосылған барлық компьютерлерде болады.

Осылайша, банктер ақшалай қалдықтар мен ақша аударымдарын қолдайды: транзакция жүргізген кезде, олар біраз уақытқа қолжетімділікті (немесе теңгерімді азайтады) шектейді, содан кейін басқа тарапты жаңартады және қайта ашады (немесе қайта жаңартады).

Google Docs (немесе Google Sheets) арқылы екі жақ бір уақытта бірдей құжатқа қол жеткізе алады және осы құжаттың жалғыз нұсқасы әрқашан екеуіне де көрінеді. Бұл жалпы транзакция журналына ұқсас, бірақ бұл жалпы құжат. Бөлінетін бөлік бірнеше адаммен байланысқан кезде ойнайды.

3.7.1. Smart City инфрақұрылымыҚаланың инфрақұрылымы оның дамуының негізі болып табылады.

Осылайша, қаланың дамуы мен өркендеуі үшін күшті инфрақұрылым қажет.«Smart City» түсінудегі инфрақұрылым тек жолдар мен байланыс

құрылысы ғана емес, физикалық, сандық және коммуникациялық компоненттерден тұратын жүйе болып табылады.

18

Сурет 1. Ақылды қаланың инфрақұрылымының моделі

3.7.1.1. Физикалық инфрақұрылымЗаманауи қала - көп деңгейлі кешенді құрылым, ол бір-бірімен өзара

әрекеттесетін және қала жұмысының негізін қамтамасыз ететін көптеген жүйелерден тұрады.

Физикалық инфрақұрылым сандық және коммуникациялық инфрақұрылымды іске асырудың алғашқы қадамы болып табылады, ол Smart City тұрақты және үнемі жетілдіріліп отыратын инфрақұрылымын қамтамасыз ету үшін арналған.

3.7.1.2. Цифрлық инфрақұрылымSmart City-да физикалық инфрақұрылым сандық инфрақұрылымға

біріктірілген және ол ресурстарды тиімді және үнемді басқаруды және пайдалануды қамтамасыз етеді. Сандық инфрақұрылымның негізгі компоненттері мыналар:

1. Желі– Деректер беру желісі;– Wi-Fi;– LPWAN.

19

2. Деректерді сақтау және өңдеу– Деректерді өңдеу орталықтары;– Деректерді сақтау құралдары;– Резервтеу құралдары.3. Аппараттық жабдықтау;– Бергіштер мен бақылаушылар;– Бейнекамералар;– RFID.4. Қауіпсіздік– Желінің қауіпсіздігі;– Бергіштер мен құрылғыларға рұқсатсыз кіруден қорғау

Smart City іске асыру шеңберінде ЖАО цифрлы инфрақұрылымды құру және өнім берушілерді таңдау бойынша шешімдерді дербес анықтайды.

МО үшін цифрлық инфрақұрылымға қатысты "Зерде" ҰИКХ" АҚ сервиситік интегратордан ақпарат береді, бірақ оңтайлы шешімді таңдауда шектемейді.

3.7.1.2.1. ЖеліЖелілік инфрақұрылым - ақпарат алмасудың маңызды элементі болып

табылады, ол деректерді алмасу процесі мен Smart City қосымшаларының жұмысы үшін ерекше орта қалыптастырады.

Бір жағынан, желілік архитектуралардың қарқынды дамуы мен өзгеруі жағдайында, екінші жағынан, ықтимал орталар мен тарату технологияларын кеңейту желілік инфрақұрылымды жобалау және құру міндетін күрделендіре түседі.

Желілік инфрақұрылымның дұрыс құрылуы ақпараттың тиімді және қауіпсіз пайдаланылуының кілті болып табылады.

Smart City желісінің инфрақұрылымын құру бойынша шешімдер келесі кезеңдерді қамтиды:

– Қолданыстағы желілік инфрақұрылымның аудиті;– Smart City жоспарланған жобаларын ескере отырып, техникалық

шешімдерді әзірлеу;– Деректер, дауыс, бейне, қауіпсіздік және интеграцияланған

шешімдер үшін желілік инфрақұрылымды құру бойынша шешімдерді енгізу;

– Іске асырылған шешімдерді қолдау, оған жабдықтарды ауыстыру, әр түрлі желілік қызметтердің тиімділігін қалпына келтіру, кеңес беру кіреді;

– Шешімдердің икемділігін, тиімділігін және үнемділігін қамтамасыз ету үшін жабдықтарды жаңғырту.

20

Жеке тармақ ретінде желі инфрақұрылымын құру және өзгерту үшін барлық қажетті құжаттарды жинау және сақтауды атап өту керек.

Шалғайдағы аудандар үшін (ауылдық округтер) аймақтардың мүмкіндіктері мен ерекшеліктерін ескере отырып, Интернетке қолжетімділікті ұйымдастыру үшін PLC технологияларын пайдалану мүмкіндігін қарастыру ұсынылады.

Бірыңғай ақпараттық желіге біріктіру барлық Smart City инженерлік жүйелерін басқаруды автоматтандыруды жүзеге асыруға мүмкіндік береді.

3.7.1.2.2. Деректерді сақтау және өңдеуДӨО — корпоративті бизнес-процестерді ұйымдастыруға жауапты

орталықтандырылған АТ-сервистерін пайдалануға арналған аппараттық-бағдарламалық инфрақұрылым.

Деректерді өңдеу мен сақтауды орталықтандыру - бұл бизнес-қосымшалардың тиімділігін жоғарылату тәсілі , яғни басқаруды жақсарту.

Деректерді сақтау және өңдеу инфрақұрылымы мыналарды қамтамасыз етуі керек:

– операцияның үздіксіздігі және деректерді қорғау;– ауқымдылық;– бейімділік.

Smart City деректерін өңдеу және сақтау жөніндегі шешім , келесі талаптарға сай болуы керек:

– қолжетімділігі қорғалған файлдық сақтау;– деректерді жинау және өңдеу;– үлкен көлемдегі деректерді сақтау және өңдеу;– деректерді сақтау шығындарын азайту;– қосымшалардың ақауларға төзімділігін арттыру;– қосымшалар үшін резервтік көрмелеу;– ресурстарға мобильді қолжетімділік (қосымшалар, деректер, веб-

ресурстар).«Ақпараттық Қазақстан-2020» мемлекеттік бағдарламасына сәйкес,

мемлекеттік салада АТ-ны дамытудың негізгі бағыттарының бірі МО ақпараттандырудың жаңа моделін енгізу болып табылады. Бұл модельді енгізудің мақсаты мемлекеттік органдардың бірыңғай бұлттық платформасын енгізу арқылы мемлекеттік органдарда ақпараттық технологияларды пайдалану құнын оңтайландыру болып табылады.

Бұлтты платформаны басқару жүйесіне қойылатын талаптар

21

Бұлтты платформаны басқару жүйесі келесі бұлтты қызмет көрсетудің мына үлгілерін қолдауы керек:

– инфрақұрылым қызмет ертінде (IaaS) – есептеу ресурстарын қызмет ретінде көрсету.

– платформа көрсетілетін қызмет ертінде (PaaS) - жаңа немесе қолданыстағы қосымшаларды кейіннен орналастыру үшін негізгі бағдарламалық жасақтаманы орналастыру үшін бұлтты инфрақұрылымды қамтамасыз ету (меншікті, тапрысықа әзірленген немесе сатып алынған тираждалатын қосымшалар). Платформаның құрамына қолданбалы бағдарламалық жасақтаманы - дерекқорды басқару жүйелерін, (интеграцияланған шина), байланыстырушы бағдарламалық жасақтаманы, тілдік бағдарламаларды пайдалану ортасын құру, тестілеу және орындау құралдары кіреді.

– қызмет (SaaS) ретіндегі қосымша - қолданбалы бағдарламалық қамтамасыз етуді қызмет түрінде қолдану мүмкіндігін ұсыну.

– «барлығы» қызметі ретінде (XaaS) - бұлтты инфрақұрылым элементтерінен түрлі қызмет түрлерін ұсыну.

Бұлт платформасын басқару жүйесі мынадай функцияларды атқаруы тиіс:

– Есептеу инфрақұрылымының компоненттерін «бір консольдан» басқару;

– Көп пайдаланушы жұмыс режимін қолдау;– Қосымшалардың сипаттамаларын анықтап, желіні виртуалдау,

қосымшаларға қажетті ресурстарды қамтамасыз ету және реттеу процесін автоматтандыру;

– Рольдарға, топтарға негізделген қол жетімді ресурстарға қол жеткізу деңгейін бөлу; сондай-ақ ресурстарға қол жетімділікті тексеру;

– Бұлтты инфрақұрылымның қолжетімді АТ-қызметтерін жариялайтын веб-порталдың болуы:

– Виртуалды және физикалық серверлерді қоса алғанда, есептеу ресурстары қызмет ретінде;

– Платформа қызмет ретінде (есептеу ресурстары, операциялық жүйелер және дерекқорлар жиынтығы бар қызмет);

– кешенді ИТ-сервистер (резервтік көшірме, мониторинг және т.б.– Әрбір бизнес бірліктері үшін өзінің виртуалды желісі бөлінген – бірнеше пайдаланушы моделін қолдау;– Қосымшалар сипаттамаларын, соның ішінде өткізу қабілеттілігін,

басымдықты, қолжетімділікті бақылауды және қауіпсіздік саясаттарын анықтау процесін жеңілдететін алдын ала теңшелген үлгілерді пайдалану.

22

Әрқайсысын қалай басқаруға болатын болса, барлық желіні ұйымдастқан түрде басқару мүмкіндігі.

3.7.1.2.3. Аппараттық қамтамасыз етуSmart City экономиканы және әлеуметтік-мәдени саланы дамытуға

арналған технологияларды қамтиды. Сонымен қатар нақты уақыттағы мониторингі мен ақпараттық жүйелері қала тұрғындарының билікпен ынтымақтасуға және маңызды шешімдер қабылдауына ықпал етуге мүмкіндік береді.

IoT - бұл зияткерлік бергіштермен жабдықталған құрылғылар деректерді жинап, желі арқылы алмастыратын орта. Осылайша, жүйе үш деңгейде жұмыс істейді: аппараттық қамтамасыз ету (кеңейтіп енгізілген жүйелері және зияткерлік бергіштері бар әртүрлі объектілер), инфрақұрылым (бергіш деректерін қабылдайтын, талдайтын және сақтайтын, бұлтта немесе корпоративтік серверде жұмыс істейтін бағдарламалық жасақтама) және қосымшалар (смартфондарға, планшеттерге және ПК арналған қосымшалар, олар жабдықты инфрақұрылыммен қосады және зияткерлік гаджеттерді басқаруға мүмкіндік береді).

Негізгі пайдалану бағыттары:– ТКШ;– Медицина;– Көлік;– Бизнес;– Халықтың қауіпсіздігі.

IoT технологиялары пайдалану сценарийіне байланысты желі сипаттамаларының басқа жиынтығын және экономикалық тиімділігін сақтау үшін желінің ресурстарын оңтайлы қайта бөлуін қамтамасыз ету үшін жеткілікті икемді болуы керек. Құрылғыны қосу, пайдалану сценарийлері, икемді басқару және бақылау - бір желі аясында жүзеге асырылуы тиіс.

3.7.1.2.4. ҚауіпсіздікSmart City-да ақпарат маңызды. Қосылған платформалар мен

қызметтердің жоғары сапалы жұмыс істеуі мен өзара әрекеттесуі үшін жасалған жағдайлар физикалық деректерді жоғалтуға мүмкіндік бермейді, себебі бұл істен шығуға немесе күреуге әкеледі. Smart City-да ақпараттық қауіпсіздікті конструктивтік және архитектуралық ерекшеліктерді ескере отырып қамтамасыз етуқажет.

Smart City қауіпсіздік инфрақұрылымын құру бойынша шешімдер келесі кезеңдерді қамтуы керек:

– Қауіпсіздікті қамтамасыз ету жөніндегі тұжырымдаманы әзірлеу;– Қауіпсіздік тұжырымдамасын әзірлеу және ақпараттық

қауіпсіздікті басқару жүйесін енгізу;23

– Қаланың АТ-инфрақұрылымының сенімділігі мен қауіпсіздігін арттыру;

– Қаланың АТ-инфрақұрылымы жағдайындағы оқиғаларды анықтау және алдын-алу жүйелерін енгізу;

– Жүйеге жүйелі түрде мониторинг жүргізу, желінің жаңадан пайда болған түйіндерін түгендеу және бақылау;

– Пайдаланушылардың құқықтарын шектеу және олардың іс-әрекеттерін тіркеу;

– Инфрақұрылымдық осалдықтарды анықтау.

3.7.1.3. Коммуникациялық инфрақұрылымФизикалық және цифрлық инфрақұрылымдардан басқа

коммуникативтіні біріктіру қажет. Бұл талаптар мен құрылғыларды біріктіру және стандарттау ғана емес, сондай-ақ қала тұрғындары мен технологияларына ақпарат алмасуға мүмкіндік беретін жалпы коммуникациялық платформа құру дегенді білдіреді.

Smart City платформасыПлатформаның мақсаты - әртүрлі салалар арасындағы өзара

әрекеттестікті жақсарту, инновацияны алға жылжыту және азаматтардың қалыпты ортаны пайдалануына мүмкіндік беру болып табылады.

Бұл құрылымдалмаған деректер ағынынан пайдалануға болатын пайдалы ақпаратты алу үшін қажет. Үлкен ақпараттар көлеміне батпау үшін үлкен деректермен жұмыс істей алатын жүйе қажет.

Платформа іскер топтармен, халықпен және қалалық инфрақұрылыммен тікелей өзара іс-қимыл жасауға мүмкіндік береді. Платформа қалада болып жатқан оқиғаларға бақылау жасауға, қала қалай дамып жатқанын және өмір сүру сапасын жақсартуға қандай әдістер қолдануға болатынын білуге мүмкіндік береді. Бергіштерді нақты уақыт режимінде пайдалану, қалалық тұрғындардың жинақталған деректері тиімсіздік мәселелерін шешудің кілті болып табылады. Деректер қала қызметтерінің сапасын, өнімділігін және интерактивтілігін жоғарылату, шығындар мен ресурстарды тұтынуды азайту, халық пен мемлекет арасындағы қарым-қатынасты жақсарту үшін қолданылады. Жергілікті және халықаралық бағдарламалық жабдықтаушылар, қалалық жүйелер, мобильді қосымшалар үшін деректердің ашықтығы және ашық интерфейстерді (API) ұсыну платформаға біріктірілген жаңа сервистер мен қызметтерді әзірлеуге мүмкіндік береді.

Бірыңғай ықпалдастыру платформасы болашақта қаланың бағыттары мен жүйелері санын арттыруға мүмкіндік береді.

Smart City мобильдік қосымшасы

24

Smart City мобильді қосымшасының мақсаты - қала тұрғындары мен қонақтарына уақыт пен ақшаны үнемдеуге және аптасына 7 күн тәулік бойы, қаланың ең заманауи ақпаратына және сервисіне қол жеткізуге көмектесетін бірдей мобильді қосымша қалалық ақпараттық ағындар мен пайдалы қызметтерге шоғырландыру болып табылады.

Сервистердің негізгі санаттары:– Мемлекеттік және қалалық қызметтер; – Денсаулық сақтау; – Білім беру; – ТКШ;– Қоғамдық көлік;– Белсенді тұрғындар;– Хабарландырулар, қала жаңалықтары мен оқиғалары; – Ойын-сауық; – Туризм.

3.8. Қаржыландыру моделіҰР заңнамасына сәйкес ИТ-жобаларды қаржыландырудың бірнеше

түрлері бар., олар: 1. мемлекеттік-жеке меншік әріптестік (МЖӘ) – бұл мемлекет пен

әріптес арасында өзара пайдалы жағдайларда жобаны іске асыру туралы келісім жасалғанда;

2. ақпараттандырудың сервистік моделі (АСМ) – мемлекеттік органның жеке серіктеспен функцияларын автоматтандыру және автоматтандыруды жалдау нәтижелерін ұсыну;

3. бюджетті қаржыландыру – бюджеттік бағдарламаның әкімшісіне республикалық бюджеттен жобаға қаражат бөлу;

4. жеке меншік инвестициялар – бұл жеке меншік әріптестің қаржылық құралы.

Жоғарыда аталып көрсетлген қаржыландыру үлгілері жеке нарық пен мемлекет арасындағы әріптестік қарым-қатынас жасау аясында МЖӘ және АСМ-не ұқсас. Алайда АСМ МӘж-ден ерекшелік сипаттары төмендегідей:

БАҚ жанында тек мемлекеттік функциялар автоматтандырылады;

жамалған өнім жобаны іске асыру кезінде үнім жеке әріптестің иелігі болып табылады;

мемлекеті өнімді жалдау жағдайларында ғана қолданады жобаны іске асыру мерзімі 1 жылдан артық емес.

Келісім аясында МЖӘ бойынша қаржыландыру моделін қолданған жағдайда әр түрді жағдайларды, соның ішінде мемлекетке іске асырылатын жобаның нәтижесін беруді алдын ала қарастыру ықтимал.

25

Бюджетті қаржыландыру мемлекеттік құпия және / немесе шектеулі қолжетімділіктен тұратын жабық ақпараттарды қолдана отырып, Smart City жобасы үшін қолданбалы.

Негізгі критерийлерінің бірін жеке инвестициямен қаржыландырудың үлгілер үшін таңдау монетизация (өтелімділігінің қысқа мерзімі ) болып табылады, яғни жеке нарыққа және деректер ашықтығына пайда келтіретін жобалар.

26

4. Smart City өмір салалары4.1. Медициналық көмек алу«Ақылды қаланың» негізгі мақсаттарының бірі қаланың

тұрғындарының өмірін жақсарту болып табылады, себебі денсаулық адам өмірінің сапасына маңызды ықпал етеді, «ақылды қалаларда» денсаулық сақтау қызметтерін ұсыну туралы мәселені мұқиятты түрде қарау керек.

Технологияларды жетілдіру және деректермен алмасу мемлекет үшін медициналық көмек көрсетуде үлкен мүмкіндігін танытады. Бүгінгі таңның өзінде біз денсаулық сақтау саласында сырқатты емдеп қана қоймайтын сандық және мобильді құрылғылардан бастап, алайда оны қажетті уақытында бейне конференция бойынша дәрігерден кеңес алуға ем алушыға мүмкіндік беретін телемедицина технологиясымен аяқтай отырып, үлкен инновацияға көз жеткізіп отырмыз.

Осылайша, бірегей денсаулық сақтау, деректер жинау және алмасу, талдау және зерттеу білімдерінің жүйесі денсаулық сақтау саласында заманауи мәселелерді шешуді жаңа ғасырға аяқ басып отыр.

4.1.1. Мақсаты Денсаулық сақтау саласында Smart City іске асыру аясында келесі

мақсаттарға қолжеткізуге бағдарлау ұсынылады:1. Дәрі-дәрмекпен қамтамасыз ету және медициналық көмек

сапасы мен қолжетімділігін арттыру;2. Өмірге және азаматтардың басқа да денсаулық жағдайларына

қауіп төндіретін сырқаттардың алдын алу.4.1.2. Түйінді мәселелер Бүгінгі таңда денсаулық сақтау саласында мына төмендегілер негізгі

мәселе болып отыр:– ұсынылатын медициналық қызметтің төмен сапасы;– қабылдауға емделушілердің басым көп уақытын алатын

мамандар, медициналық жабдықтар, ауруханалық мекемелер жетіспеушілігі;

– емделушілерді қабылдаудың қысқа ғана графигі;– замануи, талап етілген медицицналық көмек алу мүмкіндігінің

болмауы;– дәрігерлердің төмен біліктілігі;– медицинлық карталарын жоғалту;– дәрі-дәрмектер жетіспеушілігі;– медицина мамандарының қағаз тасымалдағыштарда уақыт алуы.

4.1.3. Бастамалар тізімдемесі Кесте 2. Ұсынылған бастамалар тізілімі

27

Бастамалар атауы Бастамаларды сипаттау Аймақтарда

қолдану ерекшелігі

ҚР-да енгізу

тәжірибесі

Медициналық ақпараттық жүйе (МАЖ)

Жүйе медициналық ұйымдардың жұмыстарының барлық бағыттары бойынша медициналық қызметкерлерінің жұмыстарын автоматтандыру есебінен медициналық көмек сапары мен қолжетімділігін арттыру үшін арналған. МАЖ-ін зертханалық ақпараттар жүйесімен және мұрағаттау және бейнелерді беру жүйесімен біріктіру дәрігерлерге оперативті тәртіппен зертханалық-зерттеу тексерулерінің қорытындыларын алуға мүмкіндік береді.

Әмбебап +

Денсаулық төлқұжаты

Ем алушының медициналық деректерін, анамнезі мен сырқаттану тарихын сақтаудың біріктірілген базасы. Жүйе мына төмендегі медициналық ақпараттармен нығайту үшін арналған:– Медициналық ақпараттық

жүйе;– Зертханалық ақпараттық

жүйе;– Мұрағаттау және бейнелер

беру жүйесі;және басқа да жүйелер. OpenAPI технологиясының көмегімен оқушының медициналық деректеріне мекемелердің қолжетімділігін ұсыну мүмкіндігі, ал Opendata технологиясын қолдану медициналық деректер ашуды бизнес өкілдерінің алуына мүмкіндік береді.

Барлық аймақтарда қолдану болжамдалады

-

Зертханалық ақпараттық жүйе

Жүйе ақпараттар жинау мен өңдеуден бастап басқару және коммуникация мен басқаруға дейінгі барлық кезеңдердегі медициналық клиникалық-диагностикалық зертханалармен жұмыстарын

Әмбебап +

28





автоматтандыру үшін арналған.и Жүйені қолдану жұмыс өндірімділігін арттыруға және регламентті бизнес-процестерді мүлткісіз сақтауды қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.

Мұрағаттау және деректерді беру жүйесі

Жүйе емдеу-алдын алу мекемелерінде сандық диагностикалық кескіндерді сақтау және мұрағаттау үшін арналған. Жүйе медициналық мамандар өз кезегінде бірегей өңдеу құралы ретінде қызмет ететін диагностикалық ақпараттарының сенімді мұрағаттарын жасауға мүмкіндік береді.

Әмбебап -

Жедел жәрдем басқару үйесі

Жүйе жедел медициналық көмек қызметінің жұмысын басқару үшін арналған. Жүйені енгізу жедел жәрдем қызметінің жұмысының оперативтілігін арттыруға және шақыртуға келу уақытын қысқартуға мүмкіндік береді.

Әмбебап +

Телемедицина Телемедицина – телекоммуникациялық инфрақұрылым бойынша денсаулықты бағалау немесе кеңес беру сияқты медициналық қызметтерді қашықтан ұсыну құрылымы. Сырқаттарды емдеу, диагностикалау және алдын алу, зерттеулер мен бағалаулар жүргізу, сонымен қатар халықтың денсаулығын жақсарту мүддесінде медициналық қызметкерлерді үздіксіз оқыту мақсаттарында қажетті алмау үшін қолданбалы.

Әмбебап +

Ақылды рецепт Ақылды рецепт дәрілік құралдың нақты бренді/маркасына шектемейтін және байланыстырмайтын рецептіге сәйкес АМККК (ақысыз медициналық көмектің

Әмбебап -

29





кепілдендірілген көлемі) .. Рецепт автоматты түрде дәріхана жүйесіне (немесе медициналық жүйелерге қолжетімділік ұсынатын дәріханаларға) салынады. Әрі ем алушы дәрі-дәрмектерді алған соң, мемлекеттік/медициналық ұйым көрсетілген қызмет/тауар үшін төлемді жүзеге асырады.

Айқын емдеу Бастама ем алушыға оның емделу процесінде мониторинг мүмкіндігін ұсынуды болжамдайды. Басқа да құралдармен, дәрігерлердің барлық әрекеттері емдеу жоспарын жасау және іске асыру кезінде ем алушы үшін айқын болуы тиіс.

Әмбебап -

Ақылды маршруттау

Жүйе ем алушының медициналық ұйымға келуінің тиімді маршруттарын жасау үшін арналған. Жүйе ем алушылардың қызмет көрсету сапасын жақсартуға, дәрігерлер кабинеттеріне қосымша кіруді жою есебінен сырқаттар қозғалысының маршруттарын тиімдендіруге мүмкіндік береді.

Әмбебап -

Белсенділік трекингі

Интеллектуалды алып жүретін құрылғылар денсаулық күйінің өлшенетін әр түрлі параметрлерін автоматты жинау үшін арналған: тамыр соғысы, тыныс алу жиілігі, тер температурасы, дене жағдайы және т.б.Деректерді ары қарай өңдеу және талдау денсаулық мониторингінің жүйесінде жүргізіледі.Сонымен қатар датчиктер деректері егер адамға қандай да бір жағдайлар бола қалса, жедел жәрдем шақырту мүмкіндігін береді.

Әмбебап -

30





Денсаулық мониторингісінің жүйесі

Жүйе ем алушының денсаулық күйін интеллектуалды талдау және бастапқы ақпараттар алу үшін арналған. Бастапқы ақпараттар әр түрлі медициналық датчиктер мен тасымалды құрылғылардан түседі. Жүйе орган жұмысын бақылауға, кесел дамуын ескертуге, сырқаттың ерте кезеңдерінде диагностикалауға және уақытылы медициналық көмек көрсетуге, сонымен қатар қажеттілігіне қарай жедел жәрдем қызметкерлері мен әлеуметтік қызметкерлері шақыртуға мүмкіндік береді.

Әмбебап -

Тележарақат Инициатива телемедициналының жарақат алу кезінде көмек көрсетуін болжамдайды. Бастама травматология, шұғыл көмек және ота жасау бөліміндегі мамандар жұмысына қолданбалы. Тележарақат көмегімен мамандар интернет, мобильді құрылғылар немесе планшеттер қолдана отырып, жазатайым оқиға орын алған жерден персоналмен өзара әрекет жасауға немесе ауыртпалық жағдайларында жарақаттың ауырлығын анықтай алады. Осылайша қашықтан орнаған байланыс арқылы клиникалық бағалаужәне көмек көрсету жоспары ұсынылады немесе емханаға жатқызу қажеттілігі анықталады.

Әмбебап -

Диагностика мен емдеуді алгоритмдеу

Бастама ем алушыларды диагностикалау және емдеу кезінде компьютерлік көру және машиналық оқытуды қолдануды болжамдайды. Басқа сөзбен айтқанда, арнайы оқытылған жүйелер белгілі бір

Әмбебап -

31





алгоритмдер көмегімен өздігінен дербес клиникалық бағалауды жүргізіп, диагноз қояды және емдеу жоспарын құрылымдай алады.

Интеллектуалды диагностика

Жүйе дәрігерге келу қажеттілігінсіз енгізілген деректер негізінде өзінің диагнозын адамның өзіне білуіне мүмкіндік береді. Басқа сөзбен айтқанда жинақталған білім базасына интеллектуалды жүйелер адамның енгізген бастапқы деректері бойынша диагнозын өздігінен анықтай алады.

Әмбебап -

Виртуалды көмекші

Виртуалды көмекші – медициналық деректерінің көп көлемін талдау негізінде сырқаттар диагностикасы үшін жасанды интеллектіні қолданатын жүйе. Жасанды интеллекті мың және миллиондаған сырқаттар тарихының базасына (басқа реттік нөмірімен) қол жетімділігі бар, машиналық оқыту алгоритмінің көмегімен ол нақты кейсті жіктей алады және емдеу жоспарын ұсынады. Сонымен қатар интеллектуалды жүйелер ем алушының генетикалық ерекшеліктері туралы мәліметтерін, өмірінің барлық анемнезінде алдыңғы сырқаттық тарихының оның тасымалда тұрақтылығынан жиналған қимыл паттерндерін назарға ала отырып, дербестендірілген амалдарын қамтамасыз ете алады. Жасанды интеллект өзінің даму технологиясының ағымдағы кезеңінде дәрігерді алмастыра алмайды, алайда диагностика мен емдеу ісінде пайдалы құралы және көмекші болуы

Әмбебап -

32





мүмкін. Навигация Қосымша айқындылық

технологиясын қолдана отырып, навигация мүмкіндігі шектеулі ем алушыларға медициналық ұйымдар қабырғаларында жеңіл бағдарлануына мүмкіндік береді. Міндетті талаптары ыңғайлы жылжу үшін қосымша объектілердің айқын әлемін қосатын (мысалы бағыттағыш нұсқарлары және т.б.) смартфондары немесе арнайы құрылғылары болуы тиіс. Ақылды маршруттау интеграциясы навигация жүйесінде адамға жасалған маршрутына байланысты бағдар жасауына мүмкіндік береді.

Әмбебап -

Smart-таблеткалар

Бастама дәрі-дірмектерді қабылдауды бақылау үшін арналған. Таблеткаларда құм қиыршығынан үлкен емес, алайда асқазанмен байланысқа түскен кезде, ем алушы алып жүрген құрылғыға сигнал жөнелтетін кіріктірілген арнайы датчиктер.Инициатива предназначена для контроля приема лекарственных средств. Саналған сигналдар ем алушыға, оның туысқандарына немесе тікелей емдеуші дәрігеріне телефонға немесе электронды поштаға қабылдау турал хабарламаны жөнелтетін және түсіндірілетін арнайы бағдарламалық жасақтамаға бағытталады.

Әмбебап -

Smart-келісім шарттар

Blockchain технологиясы негізіндегі ақылды келісімшарт дәстүрлі тәсілдермен салыстырғанда келісімшарттарды қауіпсіз және тиімді рәсімдеу негізінде көмек

Әмбебап -

33





береді. Сақтандыру шарттары, төлемдер мен Blockchain-де тіркелген басқа да құжаттар - бұлар сандық шарттар, мұнда егер екі тарап та өздерінің міндеттемелерін орындайтын болса, барлық ықтимал қорытындылар алдын ала қарастырылған, мұнда алдау мүмкіндігі жоқ. Онда мамандар медбибілер мен дәрігерлер бір біріне талаптар жүйесінде қарым-қатынас орната отырып, ем алушымен өзара түсінуіне қол жеткізуге болады.

Ақылды ота жасау

Ақылды ота жасау - бұл сенсорлы дисплейлермен, бейнекамералармен және ем алушы туралы сапалы ақпарат жинау үшін басқа да жабдықтармен. жабдықталған ота жасау бөліміЖүйе ем алушының жағдайына кешенді шолу жасауды қамтамасыз етеді, бұл өз кезегінде ота жасау кезінде барынша сәттілікке, сонымен қатар интерндерді нақты уақыт режимінде шаралар тасымалдауымен оқытуға қол жеткізуге мүмкіндік береді. .

Әмбебап -

Жылдамдықты тасымалдау

Жүйе пилотсыз ұшу аппараттарымен - дрондар көмегімен алшақтағы жергілікті елді мекендерге дәрі-дәрмектер мен дәрілік аспаптар жеткізу үшін арналған Әлемдік тәжірибе: Қолданылады:Африка, Руанда, ауыстырып құю үшін қан жеткізу, Африка, Танзания, безгекке қарсы дәрі жеткізу.Жоспарлануда: Швейцария, зертханаларға мата үлгілерін

Әмбебап -

34





жеткізуАқылды киім Ақылды киім мүмкіндік береді:

– Тұтынушының ауырсыну белгілерінің туындауын алдын алуға, сырқаттың созылмалы кезеңге өтуін болдырмауға, ағзаның бар проблемалары кезінде жағдайын жеңілдетуге;

– Стационарлы медициналық мекемелер аясында үнемі қарау мен қадағалауға мұқтаж ем алушының жағдайын бақылауға және ағзаның жағдайын қажетті деңгейінде ұстап, тұрақтандыруға қажетті физиологиялық көрсеткіштерін қолдауға мүмкіндік береді;

– Медициналық көмек сапасын жақсартуға, осы кезде ем алушы үшін ыңғайлы жағдайларды жасауға (қажетті манипуляция мен шараларға уақыт шығындамай).

Әмбебап -

Ұсынылатын бастамалардың болжалды функционалдық мүмкіндіктерін 2 қосымшадан көре аласыз.

4.1.4. Күтілетін эффектілерДенсаулық сақтауды дамытудың инновациялық моделі:

– Уақытша шығындарды қысқартуға;– Нақты диагноз бен емдеу диагнозын анықтауға– Қашықтан кеңес беруді қамтамсыз етуге;– Денсаулық күйінің тұрақты мониторингін қамтамасыз етуге;– Кезекте/жедел жәрдемде ұзақ күттіруді болдырмауға;– Дәрігерге жазылу қолжетімділігін арттыруға;– Медициналық көмекті уақытылы көрсетуге;– Оперативті әрекет етуге;– Тез арада емханаға жатқызуға;– Емхана мекемесінде алдын ала орын дайындауға;– Қағазды медициналық құжаттардан бас тартуға мүмкіндік береді.

35

4.2. Білім алу 4.2.1. МақсатыБілім алудың негізгі мақсаты: барлық санаттағы тұрғындарға білім

беруді қамту мен қолжетімділігін арттыру, бәсекеге қабілетті және жұмыс берушінің талап еткен білім сапасын қамтамасыз ету, тұрақты еңбек нарығына сәйкес үздіксіз білім беру мүмкіндігін ұсыну.

4.2.2. Түйінді мәселелерБілім беру мен тәрбие берумен айналысатын негізгі қалалық ұйымдар:

- Мектепке дейінгі балалар ұйымы (МБҰ);- Орта білім беру ұйымы (ОБҰ);- Техникалық және кәсіби білім беру ұйымы (ТжКБҰ);- Қосымша білім беру ұйымы;- Білім берудің арнайы ұйымдары;- Жоғары оқу орны (ЖОО).

Білім беру кезінде кездесетін аса жиі мәселелер мына төмендегілер болып табылады: образования, являются следующие:

- МБҰ, ОБҰ-да орындар тапшылығы;- Бала бақшасы, мектептердің толығуы;- Мектеп жасына дейінгі балалар ұйымының, орта білім беру

ұйымы мен ТжКОҰ жатақханаларының білім алушылар өсімі мен көші-қон ағынына сәйкес құрылыс пен күрделі жөндеу екпінінің жетімсіздігі;

- Білім беру сапасының төмендігі- Балаларды мектепке олардың ықшам учаскелеріне сәйкес

қабылдауын сақтамаулары;- Білім беру ұйымдарында педагогикалық кадрлар тапшылығы

(МЖБ, ОБ, ТжКОҰ);- Педагог мамандығының беделсіздігі - Оқытушының шамадан тыс артық жүктемесі (әкімшілік, оқыту);- Мұғалімдердің төмен айлығы;- Өз дәрежесіндегі оқытушылық жұмысын ынталандырудың

тиімсіз жүйесі;- Оқытушылар арасында әлсіз білім мен әдіс алмасулар- Оқытушының біліктілігін арттырудың сапасыз жүйесі;- Оқытуда сандық технологияларын әлсіз қолдану;- Үйде оқытылатындар үшін білім берудің әлсіз сапасы;- Мемлекеттік білім беру ұйымдарында әлсіз материалды

техникалық база;

36

- Оқыту материалдарының жетіспеушілігі;- Орта білім беру ұйымдары мен ТжКОҰ-да кәсіби бағдардың

әлсіз сапасы;- ТжКОҰ-ға түсетіндер санының қысқаруы;- ТжКОҰ үшін мемлекеттік тапсырыстарын жоспарлаудың әлсіз

сапасы;- Колледждер бітірушілерінің мамандықтарынан тыс жұмыспен

қамтамасыз етілуінің жоғары деңгейі;- Мүмкіндігі шектеулі бар балаларды түзету көмегімен әлсіз

қамту;- Даму жағдайларында ерекшеліктері бар балаларды оқыту үшін,

білім беру ұйымдарына төмен қолжетімділік деңгейі (инклюзивті білім беру).

4.2.3. Бастамалар тізімдемесіКесте 3. Ұсынылатын бастамалар тізімдемесі

Бастамалар атауы Бастамаларды сипаттау

Аймақтарда қолдану

ерекшелігі

ҚР-да енгізу тәжірибесі

Білім беру ұйымдарының ресурстарын басқару жүйесі

Мемлекеттік қызметтер сапасын арттыру, білім беру ұйымдарының ресурстары және кадрларын қамтамасыз етуге арналған білім алушылар, оқытушылар құрамы, материалды-техникалық есебі

Әмбебап -

Оқытуды және дербес ұсыныстарды басқару

Оқу үлгерімінің есебі Әмбебап +

Қашықтан оқыту

Үйде оқытылатын балаларға білім беру, оқыту жұмысынан үзбей кадрлардың біліктілігін артыру, оқытудың дербес траекториясын жасау

Әмбебап -

Компьютерлік қарқындатқыштар

Сандық интерфейсі бар жабдық (компьютерлік тренажерлер, медициналық сандық манекендер) тәжірибе жүргізу үшін арналған

Әмбебап +

Сандық білім беру ресурстары

Оқыту материалдары бойынша сандық ресурстар кітапханасын жасау және Қазақстан бойынша ыңғайлы қолжетімділік ұсыну

Әмбебап +

Білім беруді басқару жүйесі

Білім беру қызметінің сапасын арттыру және білім беруді жоспарлау, талдау, бақылау және дамыту

Әмбебап +

Авторлық Оқытушылар еңбегінің Әмбебап +

37





құқықтарды басқару мен білім алмасудың сандық платформасы

жұмысбастылығын қысқарту үшін педагогтік кадрлар арасында тәжірибе және оқыту бағдарламаларымен алмасу, әлді және әлсіз білім беру ұйымдарының арасында үлгерімділігі бойынша айырмашылықтарын қысқарту

Дарындарды басқару

Дарындарды айқындау, «ми » жылыстауын алдына алу, дербес оқыту бағдарламасын жасау

Әмбебап -

Білім беру ұйымдарының краунфандингі

Білім беру ұйымдарын дамытуға ерікті жарналарды мақсатты қолдануды бақылау

Әмбебап -


4.2.4. Күтілетін эффектілері«Smart City» жобасын іске асырудан Күтілетін эффектілер:

- Авария алды және қатты толыққан ұйымдарды уақытылы табу- Оқулықтармен қамтамасыз ету сапаларын арттыру;- Практикалық машықтарын арттыру;- Педагогтік кадрлармен қамтамасыз етуді жоспарлау;- Сабаққа дайындалу және үй тапсырмасын тексеру уақытын

қысқару;- Дербес білім алуға дайындау;- Ерте кезден бастап дарындарды айқындау;- Білім берудің дербес траекториясын қалыптастыру;- Оқытушының әкімшілік және ескішілдікке негізделген

жұмыстарын қысқарту.- Қағазды есептерді қысқарту;- Жастардың тұрақтамауын қысқарту.

4.3. Инклюзивті қоғамда өмір сүруSmart City ұшырасатын негізгі проблемалардың бірі барлық азаматтар

тобының өзара әрекеттерін қамтамасыз етуде және инклюзивті ортаны дамытуды қамтамамыз етуде жатыр. Smart City технологиялары тарлық тұрғындар шетте қалмай, сол уақытта осы кезде туындауы ықтимал қоғамдық ұсталымдарындағы пропорционалды емес жоғары үлесін

38

көтермейтіндей етіп мүмкіндіктер ұсыну көзқарастары тұрғысынан инклюзивті болуы тиіс.

Smart City-де тұрғындардың күрделі жағдайдағы қартайған адамдар мен мүгедектер сияқты топтарының қажеттіліктерін ескеруі тиіс. Әлеуметтік инфрақұрылым объектілерін тұрғындардың аз мобильді топтарының қажеттіліктері үшін объектілерін бейімдеу тұрғындарды әлеуметтік қолдау шараларын дамытудағы негізгі бағыттардың бірі ретінде қарастырылуы тиіс. Жеке жұмыс түрлерін ғана орындау жеткіліксіз, тірек-қимыл функциялары нашар, есту қабілеті төмен және басқа аз мобильді тұрғындар тобы көзқарасы тұрғысынан мүгедектердің барлық санатындағы адамдар үшін объектілер қолжетімділігін қамтамасыз ететін кешенді амал қажет.

4.3.1. Мақсаты Smart City іске асыру аясында келесі мақсаттарға қол жеткізуге

бағдарлау ұсынылады:- Мүмкіндіктер теңдігінің принципін енгізу;- Инклюзивті ортаны құру.

4.3.2. Түйінді мәселелер Smart City аясында келесі мәселелер белгіленген:

1. Мүмкіндігі шектеулі адамдар:– Қала объектілері мен көліктерінің қолжетімділігі;– Мүмкіндігі шектеулі адамдарды жұмыспен қамтамасыз ету

( ғимараттар мен көліктерге қол жеткізу, арнайыландырылған жұмыс орнының болмауы, жұмыс беруші тарапынан жұмысқа қабылдаған кезде бас тарту);

– Мүмкіндігі шектеулі адамдармен жұмыс жүргізген кезде, білікті персоналдар жетімсіздігі;

– Мәдени ағарту мүмкіндігі– Арнайы әлеуметтік –мәдени салалық мекемелерде мүмкіндігі

шектеулі адамдар жұмыс жүргізу үшін персоналдар.2. Қайырымдылық

– Қайырымдылыққа тұрғындардың нашар тартылуы;– Жиналған қаражаттарды мақсатты қолданудың

айқындылығының болмауы;– Қайырымдылық қорының жұмысы туралы әлсіз хабардарлық;– Қайырымдылық қорына сенімсіздік;– Қайырымдылық көмек көрсету мүмкіндіктері туралы

ақпараттар жетімсіздіктері.3. Еріктілер қозғалысы

– Тұрғындар тарапынан қызығушылықтар болмауы;– Тұрғындар белсенділігі мен тартылуын арттыру үшін

еріктілерді уәждемелеу жүйесінің болмауы;

39

– Белсенділігін арттыру үшін, еріктілер қозғалысының жүйеленген көмегінің болмауы.

4.3.3. Бастамалар тізімдемесі Кесте 4. Ұсынылған бастамалар тізімдемесі






Қолжетімді орта Мүгедектердің барлық санаты үшін объектілерінің қолжетімділігін қамтамасыз ететін кешенді амал керек екендігін атап өткен жөнБұдан ары қарай қолжетімділік ортасының порталында қолжетімділік объектісінің төлқұжаты қалыптасады. Мүмкіндігі шектеулі адам инфрақұрылымы мен ерекшелігі есебімен маршрут жасау мүмкіндігі. Объектілер қолжетімділігі туралы ұсыныстар мен ескертулерді жинау. Мүгедектер мен тұрғындардың басқа да азмобильді топтардың тыныс-тіршілігінің басым саласында қолжетімділік күйін бағалау

Әмбебап +

Ақпараттық-анықтамалық порталы

Мүгедектер, мүгедектік пен олардың ресурстық қамсыздандыру мәселелері бойынша анықтамалық, оқытушы және жаңалық ақпараттарына қолжетімділік, кеңес беру қызметтерін ұсынуға арналған интернет портал.

Әмбебап

Еріктіні іздеу Атаулы қосымша еріктілер қозғалысына қатысушылар мен бір алаңда мүмкіндіктері шектеулі адамдарды біріктіруге мүмкіндік білдіреді. Еріктілерді іздеуді жүзеге асыру, жұмыс нәтижелерін бағалау және міндеттерді құрылымдау. Мұндай әзірлемелер артық уақытын басқа адамдар игілігіне еңбегімен көмек беруге дайын адамдардың көмегіне мұқтаж адамдарды іздеуді жеңілдетеді. .

Әмбебап

40






Жұмыспен қаматамсыз ету

Бар болып табылатын электронды еңбек биржасының функционалды мүмкіндіктерін кеңейту және мүгедектер деректер қорымен интерграция боолжамдалады. Электронды еңбек биржасында жұмыс беруші жұмыс орны туралы ақпараттар мен мүгедектерге арналған бос орнын көрсету мүмкіндігіне ие болады. Жүйе мүгедектер деректер қорындағы лайықты үміткерді табады және бос орын мен еңбек талаптары туралы дербес хабарламаны жөнелтеді.

Әмбебап

Қайырымдылық алаңы

Жүйе бір электронды алаңда қайырымдылық қорларды, қайырымдылыққа қаражат беруді қалайтын адамдарды және көмекке мұқтаж адамдарды біріктіруге мүмкіншілік береді. Жүйе көмек бағытын таңдауға мүмкіншілік береді қаражат кімге және қандай мақсаттарға жұмсалады.Қаражатты blockchain. Технологиясын қолдана отырып, қадағалау мүмкіндігі. Осылайша қаражаттарды мақсатты қолдану айқындылығына қол жеткізілетін болады.

Әмбебап

Қосымша айқындылықтың GPS-і

Қосымша мүмкіндігі шектеулі адамдар навигациясын арттыру үшін арналған. Қаланың инклюзивті инфрақұрылымы есебінен тиімді маршрут жасау. Автобустар трекинг жүйесімен және атаулы автобус пандустармен жабдықталған –жабдықталмағандығының интеграциясы.Ірі және ұсақ кедергілерді, бағдаршам түсін, сатыны, мәтін және басқаларын тану мүмкіндігі. Ал навигация жүйесі көзі көрмейтін адамға көшеде еркін бағдар алуына, тіпті ол бұл

Әмбебап

41






жерде бірінші рет болса да көмек береді.

Балама қарым-қатынас

Атаулы қосымша қарым-қатынаста, естуде мәселесі бар адамдар немесе мылқаулықпен зардап шеккен адамдар үшін балама коммуникациясына арналған. Қосымша мәтінді дауыстық хабарламаға және керісінше дауыстық хабарламаны мәтінге аудару сияқты мүмкіндіктерді ұсынады

Әмбебап

VR Ability (Виртуалды медиа-алаң)

Виртуалды айқындылық қосымшасы мүмкіндігі шектеулі адамдарға мәдени іс-шаралар ортасына баруға мүмкіндік береді. Спортпен айналысуды және мүмкіндігі шектеулі адамдарды оңалту бағдарламаларын тарату үшін уәждемелеудегі жүйе ретінде қолданылады.

Әмбебап

Спортпен айналысу команда іріктеу

Спортпен шұғылдану үшін мүмкіндігі шектеулі адамдар пікірлестер табуға мүмкіндік алатын, спорттық іс-шаралар ұйымдастыратын және оған қосылатын әлеуметтік платформа.

Әмбебап


4.3.4. Күтілетін эффектілер1. Мүмкіндігі шектеулі адамдар

– Мүмкіндігі шектеулі адамдар үшін қолжетімділ объектілерді көбейту;

– Мүмкіндігі шектеулі адамдар үшін бос орындар турады өзекті ақпараттар алу;

– Мүмкіндігі шектеулі адамдар үшін жұмыс орнының санын арттыру;

– Мүмкіндігі шектеулі адамдармен жұмыс үшін персоналдар қызметі мен біліктілігінің сапасын арттыру;

– Мәдени саланың объектілеріне баруды арттыру;

42

– Мүмкіндігі шектеулі адамдардың жұмыспен қамтамасыз етілуін артытру;

– Мүмкіндігі шектеулі адамдар мен аз мобильді топтағы адамдарды тасымалдау санын арттыру;

– Тұрғындардың арасындағы мүмкіндігі шектеулі адамдар мен аз мобильді топтағы адамдардың өмірін қанағаттандыру деңгейін әлеуметтік сала объектілерінің қолжетімділіні қалыптастыру жолымен арттыру.

2. Қайырымдылық– Тұрғындарды қайырымдылыққа тарту;– Жүйелі түрде қайырымдылық жасайтын адамдар санын

арттыру;– Қайырымдылық жасаудң ретті жүйесіне өту;– Барлық қатысушыларды бір қайырымдылық алаңына

біріктіру;– Қайырымдылыққа жасалған қаражаттарды мақсатты

қолдануды көрсету мүмкіндігі;– Қайырымдылыққа жасалған қаражаттарды мақсатты

қолдануды көрсетуді қадағалау.3. Еріктілер қозғалысы

– Барлық еріктілер қозғалысын бір алаңға біріктіру;– Еріктілер үшін уәждемелеу жүйесін қалыптастыру; – Еріктілер ісіне тартылған адамдар санын артытру.

4.4. Коммуналдық қызмет көрсетуSmart City-ге өту заманауи технологияларының тұтас кешенін енгізуді

болжамдайды. Электр энергетикасында осы интеллектуалды энергетикалық жүйеле жүктемелерді тиімді түрде таратуға қабілетті. Тұрғындық тақырыбында «ақылды үй» технологиясы талап етілген. Сумен қамтамасыз ету жүйесінде инженерлік желілерді басқарудың осы технологиясы жылыстауды автоматты түрде табатын, жауын-шашын ағынын реттейтін және тасқын суларын бұруға қабілетті.

4.4.1. Мақсаты Smart City іске асыру аясында тұрғын үй-коммуналды

шаруашылығының саласында келесі мақсаттарға қол жеткізуге бағдарды болжамдайды:

– Коммуналды қызметтердің сапасын арттыру;– Тұрғындардың жайлы өмір сүруіне қалалық ортаны жақсарту;– Инженер желілерінде авариялылықты ескерту.

4.4.2. Түйінді мәселелер Тұрғын үй-коммуналды шаруашылығының саласындағы негізгі

мәселелер негізгі бағыттар кесігінде:1. Энергиямен қамтамасыз ету:

43

– жабдықтар тұрып қалуы;– жылу және электр энергиясының артығын генерациялау;– жылу және электр энергиясын генерациялауды басқару процесін

бақылаудың әлсіз деңгейі;– жүктемелерін болжамдаудың әлсіз деңгейі;– жылу беру процесін жеткіліксіз түрде автоматтандыру; – жылу желісінің диагностикасының әлсіз деңгейі;– қанағаттанарлықсыз жылуоқшаулау деңгейі.

2. Сумен қамтамасыз ету:– Тарату кезінде суды жоғалту;– Желілік сумен қамтамасыз ету жүйесінің тез тозуы;

Жедел жөндеудің ұйымдасушылығының әлсіздігі;3. Көше-жол желісін тазарту:

– Тазарту процесін жоспарлау өткен жылдар тәжірибесі негізінде жүзеге асырылады;

– Арнайыландырылған техниканың жұмыс сапасын бақылау жоқтығы.

4. Сыртқы жарықтандыру:– Электр энергиясын тиімсіз қолдану– Жарықтандырудың электр энергиясы желісінің тозуы;– Көшені жарықтандырудың ақаулықтарын визуалды іздеу.

5. Коммуналды есеп:– төлемеудің өсімі;– қатеесептер;– биллинг жүйесінің тиімсіздігі;– коммуналдық қызмет пен КТҮ қызмет ететін ұйымдар жүйелерінің

арасындағы интеграцияның болмауы.4.4.3. Бастамалар тізімдемесі Кесте 5. Ұсынылған бастамалар тізімдемесі

Бастамалар атауы Бастамаларды сипаттауАймақтарда



Есеп аспаптарының көрсеткіштерінің автоматты берілісі

Есеп аспаптарының көрсеткіштерінің автоматты берілісі жеткізуші/ тұтынушымен коммерциялық есептерді мақсатты түрде жүзеге асырудағы коммуналды қызметтерді алу үшін арналған.

Әмбебап

Ақылды көше жарықтануы

Ақылды көше жарықтануы – бұл интеллектуалды

Әмбебап +

44




платформалар басқарылуында тұрған арнайыландырылған шамдардың қала көшелерін жарықтандыру кезінде болжамдайтын заманауи тұжырымдама. Жарықтандыруды басқару платформасы сыртық жағдайлар әсерімен жарықтың күштілігін динамикалық тұрғыдан реттеуге қабілетті.Стандартты кешенге кіреді:– Жарық ағынының

қарқындылығын динамикалық тұрғыдан өзгертуге қабілетті интеллектуалды LED-шамдар. Мұндай шамдар қозғалыс датчиктерімен арнайыландырылған сенсорлары бар фотодатчиктерімен, деректер берілісінің контроллерлері және блоктарымен жабдықталады;Орталық сервермен өзара қала шамдарын байланыстыратын деректер берілісінің желісі. Ақылды көшені жарықтандырудың аса прогрессивті жүйесі GPRS/3G/4G желісінің базасында жасалған сымсыз байланыс желісі болып табылады;

– IoT-платформа базасында жасалған мониторинг орталығы. Осындай орталықтар көше жарықтарын басқаруға мүмкіндік береді, бұл пайдаланудың техникалық қызметтерінің жұмысын жеңілдетуге мүмкіндік береді.

Технологиялық процестерді

Технологиялық процестерді басқарудың

Әмбебап +

45




басқарудың автоматтандырылған жүйесі

автоматтандырылған жүйесі өнеркәсіптік кәсіпорынлдарда технологиялық процестерді басқару және бақылау үшін арналған көпдеңгейлі орталықтандырылған ақпараттық –өлшеу жүйесі болып табылады.

Метеорологиялық датчиктер жүйесі

Датчиктердің метеорологиялық жүйесінің нешізгі арналымы - мезомасштабты үлгілендіруд, сонымен қатар қалалық су бұру жүйесін ің жұмысының тиімділігін арттыру мақсатында әр түрді бассейндер бойынша нөсерлі ағындар тарату есебін қолдана отырып, гидрометеорологиялық өзгермелілер мониторингі, бақылау және болжамдау.Кешенге мына төмендегілер кіреді:– Автоматты жауын-шашын

өлшеу стансалары;– метеорологиялық

радиолокатор;– жауын-шашын туралы

ақпараттар жинау мен жауын-шашын өлшеу стансаларының желісінің жұмысын бақылауды бағдарламалық қамтамасыз ету;

– жер үсті бақылау стансаларынан және гидрометеорологиялық радиолокатордан деректерді ассимиляция технологияларын қолдана отырып, гидрометеорологиялық мезомасштабты болжамды бағдарламалық қамтамасыз ету;

– су бұрудың қалалық жүйелеріне арналған

Көбірек атмосфералық жауын-шашын түсетін аймақ

-

46




нөсерлі ағын теңгерімінің есебін бағдарламалық қамтамасыз ету.

Е-КСК Тұрғын үй-коммуналды шаруашылығының саласындағы бірегей ақпараттық ресурс. Жүйе ашық бөлігінен тұрады, мұнда және азаматтар, үкімет органдарының және ТКШ нарығының жеке қатысушыларының жеке кабинеттері орналасқан орында көпшілікке қолжетімді ақпараттар орналастырылған

Әмбебап +

Интелектуалды электр желілері

Электр қуатын тиімділігін, сенімділігін, экономикалық пайдасын арттыруға, сондай-ақ өндіріс тұрақтылығын және таратуды автоматты жоғарлатуға мүмкіндік беретін, электр қуатын өндіру және оны тұтыну туралы ақпаратты жинақтау үшін ақпараттық және коммуникациондық желілерді пайдаланатын электрмен жабдықтау желілерін жандандыру.

Әмбебап

Контейнерлерді толтыру датчигі

Қоқыс контейнерлері автоматты түрде 70-80% жоғары жүктемелілігі мен олардың босау қажеттілігі турады сигнал береді.Жүйе контейнерлер толуының деңгейі туралы ақпараттар береді, бұл коммуналды қызметтердің қоқыс жинаудың тиімді маршруттарын қалыптастыру үшін негіз ретінде қызмет етеді - қоқыс жинаушы көлік босатуды шынымен де қажетсініп тұрған контейнерге ғана келеді.Толтыру деңгейінің датчигі ультрадыбыстық

Әмбебап -

47




технологиясына негізделген.Қоқыс контейнерінің қақпағында қоқыс типіне байланыссыз түрде толу деңгейін анықтайтын ультра дыбыстық мықты датчигі орнатылған.

Қала люктері мониторингінің жүйесі

Жүйе кәріз жүйесіне қолжетімжілікті бақылау және жер асты қала инфрақұрылымына рұқсатсыз кіруінің мониторингіне арналған.

Әмбебап

Интеллектуалды су желісі

Интеллектуалды су желісі интеграцияланған өнім жиынтығын, утилитаға қашықтан және тұрақты түрде мәселелерді бақылау және диагностикалауға, басымдылықтарды анықтауға және қызмет көрсету мәселелерін басқаруға және су тарату желісінің барлық аспектілерін тиімдендіру үшін, деректерді қолдануға мүмкіндік беретін шешімдер мен жүйелерін танытады. Интеллектуалды су желісі әр түрлі датчиктерді, ақылды есептегіштерді, сандық басқару желісін және басқаларын қолданады. Жылыстады табу үшін акустикалық датчиктер (көбіне бір –бірінен 750 м артық емес қашықтықта ауа клапандарына орнатылады және үлкен құбырларда тиімді ), қысым датчиктері (бір –бірінен 1,5 км-ден кем болмайтын ара қашықтықта орнатылады), нормалардан қандай да бір ауытқуларды табуға бағытталған статистикалық талдауларды қолданады. Суды

Әмбебап +

48




пайдалану туралы деректерді нақты уақыт режимінде жинау үшін көрсеткіштерді автоматты түрде жөнелтетін судың ақылды есептегіштері қолданылады. Сумен қамтамасыз етудің ақылды жүйесінде төтенше жағдайларда іске қосылатын автоматты клапандар қолданылады, мысалы, құбыр жарылғанда, осы арқылы су басудың, ары қарай зақымдану, су жылыстауларының алдын алатын. Гидравликалық үлгілерді калибрлеу сонымен қатар әр түрлі сенсорлар арқылы алынатын деректер негізінде автоматты түрле орын алады.

Қарлы және атмосфера суларын бұру жүйесі

Қарлы және атмосфера суларын бұру жүйесі тазарту және дренажды кәріз жүйесі туралы ақпараттар жинауға басқарылатын сатылы амалды қамтамасы з етеді.. Жүйе сенсорлы технологияларды, нақты уақыттағы ауа райы туралы деректерін және су тасқынын болжамдау болжамдау және алдын алуға көмек беретін деректер көзін қолданады. Жүйе сонымен қатар су тасқыны туралы автоматты ескертулерді қамтамасыз етеді. Жүйенің талдау үлгісі мына төмендегі деректерін қолданады:

– Су деңгейінің датчиктерінен

– Су бастауларындағы су

Атмосфералық жауын-шашын көп түсетін аймақтар

-

49




қозғалысынан (жылдамдығы, тездетуі)– Су бастауларындағы

инспекциялары туралы– атмосфералық жауын-

шашынның локальді мөлшері турады

– су трафигінің есебі– жергілікті жердің

жергілікті жердің топографиясы

– ауа райы туралы тарихи деректер

– алдын ала айтылған метеорологиялық деректер

– жасыл екпелер– топырақ суының деңгейі

Климат-бақылау Климатты бақылау жүйесі жылу энергиясын тиімді қолдануды және өмір сұру мен жұмыс үшін ыңғайлы жағдайлар жасауды қамтамасыз етеді.Климатты бақылау жүйесі клапан, сорғылар, контроллер мен байланыс аппаратураларды (егер жүйені қашықтан басқару талап етілген жағдайларда) реттейтін температура датчиктерінен тұрады. Орнатылған датчиктерінің көмегімен, сонымен қатар беретін және кері құбыр желісіндегі температура, үйдің сыртынан және ішіндегі температура талданады. Контроллер датчиктер көрсеткіші талданады және берілген графикке сәйкес реттегіш клапанға команда береді.

Әмбебап +

Қарды жүктеме датчигі

Жүйе қауіпсіздік құрылымы бойынша шатырдан қар жинау

Қысқы жауын-шашын түсетін

-

50




уақыты келгенде ескертуді жөнелтеді. Экономия туындайды, себебі қарды ешбір қажеттіліксіз шатырдан тазарту қажеттілігі жоқ. Жүйе қардың артық жауатын қауіптілік деңгейі жоғары аудандарында орнатылуы мүмкін. Қар жүктемесі автоматты түрде бақыланатын және нақты уақыт режимінде алынып тасталатын ғимарат қолмен қарлары тазартылатын әдеттегі шешімді қолданатын ,имаратқа қарағанда анағұрлым қауіпсіз. Сенсорлы датчиктер қарлы үйінділер түзілуі ықтимал орындарда шатырда орнатылады. Шатырдың төменгі жағына арнайы радиотабыстағыш орнатылады. Әрбір радиотабыстағышта температуралық компенсатор және шатырдағы жүктемені өлшеуге арналған сенсорлар бар. Датчиктер радиотабыстағышқа кабель арқылы қосылады және әр күнде берілген жүктемелерді өлшейді. Радиотабыстағыш мобильді қосу арқылы орталық серверге сигналдарды береді. Сервер қолданушыларға ақпараттар жөнелтетін және қажеттілігіне қарай ескертілетін ақпараттық ядроны танытады.

аймақтар

Өрттен қорғау жүйесі

Өрттен қорғадың автоматты жүйесі өртті өздігінен тануға, оның туындауы туралы ескертуге, сөндіру процесін бастауға және адамдарға көшіру процесіне көмек беруге қабілетті. Әдетте өрттік

Әмбебап

51




жүйеге мына төмендегілер кіреді: өрт кезінде табу және хабарлау жүйесі, өрт сөндіру жүйесі, түтінге қарсы жүйе.

Ақылды қорғау жүйесі

Ақылды қорғау жүйесі – қылмыстық сипаттағы процестер немесе құбылыстардан әр түрлі объектілер мүліктерін қорғауға арналған автоматтандырылған кешен.Қорғау жүйесінің стандартты кешенге кіреді: негізгі басқару блогы (база), антенна, қорек блогы, сымсыз ИК-қозғалыс датчигі, есік/терезе, радиоәшекей, дыбыстық хабарлағыш (сирена) ашуды бақылаудың сымсыз магниттік-контактілі датчигі.

Әмбебап

Ақылды лифт Инновациялық әзірлеме тәулік бойы жолаушылар ағыны туралы деректерді есте сақтайды, логикалық және сапалық электронды пайымдау жолымен көтергіш жағдайын бақылауда ұстайды және талдайды Алынған деректерін талдаудан кейін нақты орында орнатылған лифтінің жұмысын ұйымдастыру сызбасының тиімді нұсқасы таңдалып алынады.«Жүктеу алдындағы» функция оның қозғалысының алдында кабинаны өлшеуіне жауап береді. Жолаушылардың жалпы салмағына байланысты лифті жабдығының жұмыс режимі сәйкестендіріліп таңдалып алынады. Штаттан тыс кабинаның тоқтатылуы кезінде «автоматты теңестірілу» функциясының көмегімен арнайы контроллер

Әмбебап

52




қабаттардың ең жақынына кабинаны бағыттайды. Басқа функция - «тоқтаудан кейін есік ашу» - дәл тоқтау жасалғаннан кейін ғана есік ашуға бұйрық береді. Бірнеше көтергіш жабдықтары бар биік үйлерде « күту кезінде бағдарлау» функциясымен жабдықталады. Аз көлемді жолаушылар ағыны кезінде кабиналар шақыру кезінде лифтінің келуін күту кезеңін қысқарту үшін әр түрлі қабаттарда бағдарлайды.Негізгі ажыратқыш көмегімен « сатылы қозғалтқышты шектегіш» опциясы электр көзін үнемдеу мақсатында кейбір кабиналардың жұмысын тоқтатуға мүмкіндік береді. Жолаушылар ағынының қарқынды қозғалысы кезінде (қарбалас уақытта) лифт жұмысы кабиналар ең көбірек жүктелген қабаттарға бірінші кезекте бағытта баратындай етіліп, ал кейін қалған отырғызу алаңдарынан адамдарды алуға бағытталатындай етіліп бағдарламаланады.Микропроцессорлық басқару тобындағы қайталама жүйе жұмысы топтық басқарудың басты компьютердегі олқылықтары кезінде лифтінің қалыпты қозғалысын қамтамасыз етеді. .

Үйді бірлесе басқару платформасы

Платформа жайлар иелері үшін қаржылық пайда алу үшін КТҮ-дегі жалпы үй мүлкінің алаңын жалдау үшін арналған

Әмбебап -

53




Ақылды аула Ақылды аула аз қозғалыстағы өмір салтын жүргізетін, көп уақытын көшеде өткізетін, және денсаулығы үшін қозғалмалы және пайдалы ойындарды тұрғыластарымен ойнайтын заманауи балалар үшін ынталандыруға арналған. Алаң жады, реакциялары, моторикалар мен физикалық деректерін дамытуға көмек береді.

Әмбебап -


4.4.4. Күтілетін эффектілерЖаңа жүйені енгізу мүмкіндік береді:

– Су және энергия шаруашылығын бақылау;– Жабдықты қашықтан теле басқаруды жүзеге асырады;– машиналар мен механизмдердің тұрып қалуын төмендетеді;– инженерлік желілердің авариялылығын төмендетеді;– персонал әрекетін бақылауды жүзеге асырады;– пайдалану қауіпсіздігін арттырады;– ресурстар жоғалуын қысқартады– көшетжай газының шығарындысын төмендетеді;– жылу энергиясын төмендетуді қысқартады;– табиғи ресурстар тұтыну деңгейін төмендетеді– коммуналды шығындарды үнемдейді;– коммуналды қызметтерде қызмет көрсету сапасын арттырады;– өзара есеп айқындылығы мен ыңғайлылығын арттырады;– көше-жол желісін су басу қаупін азайтады.

4.5. Қала бойынша қозғалысКөлік елдің әлеуметтік-экономикалық дамуында маңызды рөл

атқарады. Көлік жүйесі қаншалықты жақсы дамыған болса, бәсекелестік пен экономикалық қызметтер еркіндігі соншалықты жоғары, тұрғындардың өмір сүру деңгейін артыру және жағдайларын жақсартуға арналған мүмкіндіктерт де соншалықты жоғары. Осылайша экономикалық өрлеудің заманауи жағдайларында көлік тек адамдар мен жүктерді тасымалдауды қамтамасыз ететін сала ретінде ғана емес, сонымен қатар бәрінен бұрын адамның өмірлік ісінің базалық жағдайларын өзгертетін салалық жүйе ретінде қарастырылады.

54

Қала бойынша қауіпсіз және ыңғайлы қозғалысты максималды түрде қамтамасыз ететін дамыған қалалық жүйе «ақылды» және тұрақты қаланың негізгі компоненттерінің бірі болып табылады және келесі негізгі принциптерде негізделеді:

– АқпараттылықТұрғындарға өзекті және түпкілікті ақпараттарды ұсыну

– БекемдікЭкологиялық қауіпсіз көлікті қолдану;

– ИнфрақұрылымСандық инфраққұрылым мен ИТС ретінде алдыңғы қатарлы

коммуникациялық технологиялар деректерін ұсыну;– Қауіпсіздік

Қауіпсіз жол ортасын құру;– Төлем

Тиімді тарификация мен ыңғайлы төлемді қамтамасыз ету.4.5.1. Мақсаты Көлік саласындағы Smart City іске асыру аясында келесі мақсаттарға

қол жеткізуге бағдар жасау ұсынылады:1. Көлік жұйесін қамту, қауіпсіздік және сапасын арттыру;2. Қолжетімділігі мен тиімділігін арттыру;3. Қоршаған отаға әсерін төмендету және ресурстарды тиімді қолдану.4.5.2. Түйінді мәселелер Көдік саласындағы ақылды қала жүйесі келесі мәселелерді шешуге

бағыт алған:– Көше-жол желісінде көліктік кептелістерді;– Жол-көлік оқиғаларының санының өсуі;– Жол қозғалысы ережелерінің бұзылуы;– автомобиль жолдарының нашар сапасы;– Көлік қою орныны жетімсіздігі– Тұрғындардың автомобильдендіру деңгейінің өсуі;– Жеке көліктерді қолдану қарқындылығының артуы;– Көлік желісінің артық жүктелімі;– Қоғамдық көліктің нашар күйлері.

4.5.3. Бастамалар тізімдемесіКесте 6. Ұсынылған бастамалар тізімдемесі






Жүйе фото- және бейне белгілеу және бейне талдау жүйесі

Бейне бақылаудың интеллектуалды жүйелері ағынды бейнеден автоматтандырылған жинақ, ақпарат талдау және болжамдау алу үшін

Әмбебап +

55






арналған Өзіне бейне белгілеу, кескінді жазу және тану, интеллектуалды өңдеу және ақпараттарды талдау модульдерін енгізедіОсы бастаманы іске асыру жолдарда орнатылған бейне бақылау камераларына түсетін деректердің басым көп бөлігін өңдеу мен талдауға мүмкіндік беретін Big data технологиясын қолданумен ықтимал. Осылайша, жүйе айқын уақыт ішінде тек бейне бақылауды жүзеге асырып қана қоймай, сонымен қатар күрделі бейне талдауларды жүргізеді: автокөлік нөмірлерін және беттерді таниды, ЖҚЕ және т,.б. бұзуды белгілейді.Өңделген деректер ары қарай өңде мен қолдану үшін сыртқы жүйеге берілуі керек. Мысалы,, автокөліктер ағыны туралы деректер көлік ағынын математикалық, имитациялық модельдеу үшін «Ақылды бағдаршам» жүйесіне беріледі.

Ақылды бағдаршамдар

Трафиктерді басқарудың бейімдеу жүйелері жол қозғалыстарын және көшелік-жол желісінің қиылыстарында жаяулар қозғалысын басқаруды автоматтандыру үшін арналған. Ол жол желісінің бойында көлік құралдарының тез және үздіксіз қозғалысын қамтамасыз ете отырып, қамтылған аумақтағы бағдаршамдар жұмысын үйлестіреді. Жүйе нақты уақыт режимінде жолдардағы жағдайларға мониторинг жасау және көлік ағындарын тиімдендіруге мүмкіндік береді.. Сонымен қатар пайдалану шығынын едәуір төмендетуіне алып келуге мүмкіндік беретін қолмен араласу минимумына алып келеді.«Ақылды бағдаршам» жүйесінің негізгі компоненттері нақты уақыт

Халқы 300 мыңнан астам тұрғыны бар қалалар .үшін қолданылады

+

56






режимінде қиылыстағы көлік көптігін анықтайтын және оталық басқару серверіне осы ақпаратты беретін қозғалыстағы контроллерлер, камералар мен қашықтағы датчиктер болып табылады. Орталық сервермен байланыс радиобайланыс арқылы немесе оптикалық байланыс таспасы бойынша жүзеге асырылады. Бұдан ары қарай алынған деректер негізінде ортақ сервер контроллерлерге автокөліктерге қиылыстарда болу уақытын барынша қысқарту үшін қызыл/жасыл түсті қосуға бағдаршам контроллерлеріне команда береді. Датчиктер типіне байланысты жүйе қоғамдық көлік пен қозғалыстың қалған қатысушылары алдында шұғыл қызмет үшін басымдылық ұсына аладыҮздіксіз іркілістер жағдайларында бағдаршамдар автономды жұмыс режиміне өтеді және үйлестіру бойынша ертеректе жазылып алынған жазбалар бойынша жұмысын жалғастыра береді. Бұл штаттан тыс жағдайлар орын алған уақытта көліктік коллапс болдырмауына мүмкіндік береді. Сонымен қатар жол-көлік жағдайлары туралы ақпараттар өзгермелі ақпараттар тақтасына шығарылады. Ақылды бағдаршам үшін арнайыландырылған шешім ұсынтын негізгі әлемдік вендор арасында IBM, SCOOT, SCATS, RHODES, UTOPIA және басқаларын ерекшелеп айтуға болады.

Диспетчерлеу жүйесі

Жүйе GPS және навигациялық құралдарды біріктіретін көлік құралдарының орналасқан орнын анықтау технологиясының базасында қоғамдық көлікті басқару

Әмбебап +

57






үшін арналған .Жүйе жолаушыларды сәйкес ақпараттандыру үшін қоғамдық көлік қозғалысының уақытша интервалының дәл болжамын қамтамасыз етеді, жүруді жоспарлау функцияларын орналастырады. Көлік құралдарында атаулы құралың географиялық координаттары туралды ақпараттар қабылдап, өңдейтін арнайыландырылған борттық GPS –жабдық орнатылады. Осыдан кейін өңделген ақпарат нақты уақыт режимінде тәулік уақыты мен ауа райы жағдайларына байланысты диспетчерлік қызметке сымсыз байланыс каналдарымен беріледі. Арнайы бағдарламалық жасақтама көмегімен диспетчер оперативті түрле нақты уақыт режимінде мониторинг процесстерін басқарады, жүргізушілер жұмысын бақылауға алады, штаттан тыс жағдайлар орын алған уақытта қауіпті хабарламалар алады және регламенттелген шаралар қабылдайды, объектілерінің техникалық параметрлерін бақылайды, статистика мен жұмыс есебін жүргізеді, жағдайды талдайды. Қозғалыс маршруттары мен сызбалары туралы ақпарат жолаушылардың тиімді жүрісін жоспарлау үшін, аялдама павильондарында орнатылған ақпараттық тақтаға шығарыладыАтаулы бастаманы іске асыру кезінде барлық мүдделілерге, сонымен қатар бизнес өкілдеріне қолжетімді қоғамдық көлікпен ағымдағы жағдай турады ақпараттар жасауға мүмкіндік беретін Open data, технологиясын қолданған жөн. Мұндай деректер болуы мүмкін: әрбір көліктік бірліктің орналасқан орын, уақыт бірлігіндегі

58






жолаушылар ағыны, автобустар үшін жүрудің нақты ұзақтылығы, толық маршрут және басқалары.«Ақылды бағдаршам» жүйесімен интеграция қоғамдық көлікке көше қиылыстарында басымдылық алуға мүмкіндік береді.

Жол ақысын электр онды төлеу жүйесі

Жүйе жол ақысын төлеу ен төлеуді бақылау, электронды жүру құжаттарын сату және толықтыру үшін арналған. Жүйе жолаушылар үшін ыңғайлы төлем тәсілі мен айқын қаржылық бақылауды қамтамасыз етеді, бұл өз кезегінде ары қарай ақысыз жүру құқығы бар санатқа жататын азаматтарды тасымалдау қамтамасыз етілетін тасымалдау кәсіпорынның шығынын өтеу мөлшерінде ары қарай нақты есеп жүргізуге мүмкіндік береді.

Әмбебап +

Жлаушылар есебінің жүйесі

Жүйе қоғамдық көлікте тасымалданатын жолаушылар санын бақылауға мүмкіндік береді. Жүйенің көмегімен «билет алмағандармен» сәтті күрес үшін төлем турал ақпаратпен жолаушылар санын салыстыруға және көлік құралының маршрутта болған нақты уақыт режимі мен ондағы бос орындар болуы туралы нақты ақпарат алу мүмкіндігі шығады. Бұлардан өзге, көлікті қарқыны қолдану есебімен техникалық күтім жасауды жоспарлауға да болады.Жолаушылар ағынының есебінің жүйесін ұйымдастырудың көптеген тәсілдері бар, солардың ішінде мына төмендегілерді атап өтуге болады: - датчик-сатылы есеп жүйесімен.Қалыңдығы 5мм болатын саты түріндегі датчик резеңке жабынға кіре беріс сатыға бекітіледі.-инфрақызыл датчиктерінің есебінің жүйесіДатчиктер сәуле қиылысы принципі бойынша жұмыс істейді – қабылдағыш сәуле тарататын

Әмбебап +

59






инфрақызыл сәулені жолаушының үзу жағдайларын белгілеп алады.Есік ашу датчиктері бар есебіндегі жүйелер.Есептегіштің атаулы түрі бар есептеу жолаушылардың кіру және шығу уақытында ғана жүзеге асырылады..Алайда сипатталған тәсілдердің бірде-бірі көрсеткіштің 100%- дәлдігіне кепілдік беруге қабілетті емес екендігін атап өткен жөн.Бұдан өзге нарықта терістік деректерін болдырмайтын жүйелер - стереоскопиялық көру технологиялары бар жүйелер бар. Мұндай жүйелерде дәлдік интеллектуалды және жолаушылар көбеюі немесе шекарадан бірнеше жолаушылар бір уақытта өтуінің ара жігін ашып отыруды ескеруге мүмкіндік беретін икемді бапталған датчиктер есептерінен қамтамасыз етіледі. Стереоскопиялық камералар датчик астынан кескінді қармайды және осы деректерді нақты уақыт режимінде арнайы күрделі алгоритм көмегімен өңдейді.. Алгоритм көру алаңындағы объектілерде кез келген түсетін формалар биіктігін және олардың қозғалысының бағытын талдайды.

Көліктік қосымша

Мобильді қосымша қолданушыға көліктің саласындағы әр түрлі қызметтерде өзекті және ерекше ақпараттар ұсыну үшін арналған. Қосымшаларда тек базалық мүмкіндіктер ғана емес, сонымен қатар көліктік навигация, алайда қолданушы қажеттілігіне байланысты бірегей болып табылатын маршруттарды жасау және т.б. қарастырылған. Қосымшалар әр түрлі платформаларда іске асырылуы ықтимал: IOS, Android және Windows Phone.

Әмбебап +

60






Ақылды көлік тұрағы

Жүйе тұрақ орнын тез және ыңғайлы іздеу, автоматтандырылған ақылы тұрақ ұйымы үшін автокөлікті тұраққа қою процесінің қауіпсіздігі ен автоматтандырылуын қамтамасыз ету үшін арналған.Атаулы бастаманы іске асырудың негізгі бағыттары тұрақ датчиктерін қолдану болып табылады: жол жабынына және жоғарыға кірістірілетін. Кірістірілетін датчиктер белсенді инфрақызыл датчиктерді, магнитті электрлі, пьезоэлектрлі элементтерді және т.б. енгізеді. Сыртқы датчиктер мысалдары ретіне радиолокаторлар, пассивті инфрақызыл датчиктер, ультрадыбыстық датчиктер, RFID белгілер, бейнелік кескіндерді өңдеуге арналған бейнекамералар қызмет етеді.Мұндай датчиктер желісі қолданылады, жағдайлар көшелерде арнайы экрандар немесе мобильді қосымшалармен көрсетілетін тұрақ картасын құруға болады. Ақылды тұрақтың ажырамас бөлігі болып банктік карталар мен мобильді құрылғылар көмегімен контактілі және контактісіз төлемін қамтамасыз ететін интеллектуалды төлем жүйесі болып табылады. Мүмкіндіктерін кеңейту үшін тұрақтарды бақылау камераларымен, жарық индикаторларымен, қозғалыс датчиктерімен және т.б. жинақтауға болады.

Тұрғындары 300 мың адамнан асатын қалаларға тиесілі

+

Ақпараттандыру жүйесі

Атаулы жүйенің негізгі міндеттері жолаушыларға қызмет көрсету сапасын арттыру болып табылады. Жолаушыларды ақпараттандыру жүйесі қоғамдық көлік құралының бортына орнатылады: -Автобустарда алдыңғы, бүйірлік және артқы тақташада автобус нөмірі және аялдамада тұрған жолаушыларға арналған маршрут

Әмбебап +

61






нөмірі көрінеді;- Салонды тақта автобус ішіндегі жолаушыларды ақпараттандыру үшін қолданылады;- Автобус салонында аудио ақпараттандыру аялдама павильондарының атауларын дауыстап айтады.

Жаяулар жолдарын жарықтандыру

Жүйе предназначена для индикации и освещения пешеходных переходов. Жүйе устанавливается на пешеходном переходе и фиксирует события, происходящие на пешеходном переходе. При приближении пешехода к пешеходному переходу Жүйе идентифицирует и активизирует сигнальные элементы (информационное табло, прожекторы освещения зоны пешеходного перехода, светодиодные индикации), находящиеся над проезжей частью дороги. Реализация обеспечивается датчиками движения и специальным программным обеспечением.

Әмбебап +

Өзгермелі ақпарат тақтасы

Өзгермелі ақпарат тақтасы жүргізушінің коммуникациясының визуалды тәсілі болып табылады. Олар мына төмендегіні қамтамасыз етеді:– Қозғалыс ұйымында оперативті кері байланыс, әсіресе шұғыл жағдайлар орын алған уақытта– Көлік ағынын қайта үлестіру мүмкіндігі.Тақтада жүргізуші үшін орындалуы міндетті және ұсынылатын сипаттағы ақпараттар визуалдандырылады:– Қозғалыс іркілісі (кептелістер, ЖКО, сынуға байланысты көлік құралдарын тоқтату және т.б.);– Қозғалысты шектеу ( рұқсат етілген жаппай іс-шараларда құқық

Тұрғындары 300 мыңнан астам тұрғындары бар қалаларға қолданбалы

-

62






қорғау органдарымен арнайы шаралар жүргізу кезінде және т.б. – Жүру бөлігінде жұмыс жүргізу (магистральдар, қиылыстар, съездерді ішінара жабу туралы);Көлік жиналған орынды айналып

өту маршруты; қозғалыс жылдамдығын шектеу ( соның ішінде метеорологиялық себептер бойынша).

Жол сапасының мониторинг жүйесі

Жүйе интерактивті картада жағдайды көрсете отырып, нақты уақыт режимінде жол төсемінің жағдайын үздіксіз мониторингі (ертеректегі диагностика) жасау Жүйе жолдың геометриялық параметрлерін (еңіс) және жол бетінің жабынын (тізбектелу, мықтылық, теңдік коэффициет) анықтайды Бастама мына төмендегілер көмегімен іске асырылады:– Қозғалыс жағдайларына қарай қала бойынша ары қарай өңдеу үшін деректер беретін, автомобиль портында орнатылатын датчиктер;Мобильді зертханалар, рентгендік тығыздық өлшегіштер, георадар, датчиктермен, GPS-навигатормен деректер жинау және оларды іріктеу жүйесі. Жүйе нақты уақыт режимінде тығыздау тығыздығы мен коэффициенті ретіндегі параметрлер бойынша жол жабынының үздіксіз диагностикасын жүзеге асырып отырады.

Әмбебап -

Ақпараттық тақта

Ақпараттық тақта халықты нақты уақыт режимінде аялдама бекеттеріне мониторинг жүйесімен жабдықталған жолаушылар көлігінің келуінің негізгі уақыты турады халықты хабарландыру үшін арналады. Ол қоғамдық көліктің қолданыстағы маршруттары, оларға маршрутты құралдардың келу уақыты туралы мәліметтерден тұрады.

Әмбебап +

63






Сонымен қатар тақта нашар көретін адамдар үшін түймешікпен жабдықталған, оны басқан кезде тақтадағы барлық ақпараттар жаңғыртылатын болады.

Жолды тазарту мониторингі

Жүйе нақты уақыт режимінде жолдар мен тротураларды тазарту үстіндегі құмтастағыштар, қысқы сорғыштар, қар жинағыштар, фронтальді тиегіштер және басқа да көліктердің қашықтықтағы мониторингі үшін арналған.

Әмбебап -

Ақылды шлагбаум

Жүйе тіркелген автомобильдерді олардың нөмірімен есептеу және сәйкестендіру жолымен шлагбаум арқылы автоматты өткізу үшін арналған. Жүйе автокөліктер нөмірлерін автоматты тану және шлагбаум механизмін басқару жүйесімен біріктірілген бейне бақылау жүйесін бағдарламалық қамтамасыз етуді танытады. Осылайша автокөлік шлагбаумға тақалған кезде, бейне бақылау жүйесі белгілеп, нөмірін таниды, сәйкес базада тексереді және оң нәтиже жағдайында шлагбаум көлікті өткізе отырып, автоматты түрде ашылады және ол жүріп өткен соң жол автоматты түрде жабылады.

Әмбебап -

School Bus School Bus – балаларды оқу орнына, саяхат жасау орнына, әр түрлі оқыту және ойын-сауық шараларына қауіпсіз және ұйымдасқан тасымалды қамтамасыз ететін автобус. Атаулы бастама ерекшеліктері ата-аналар үшін мүмкіндік болып табылады:– Сабақ кесесіне сәйкес тасымалдауды ұйымдастыру;– Автобустан баланың шығуы және оған кіруінің хабарламасын алу

Әмбебап +

Қауіпсіздік жолағы

«Жолақ» алдында орнатылатын және бағдаршаммен бірге синхронды түрде жұмыс істейтін жарық диодты жолақтары бар жаяулар жолы. «Смартфонды зомбидердің»,

Әмбебап -

64






өздерінің смартфондарынан көздеріне алмайтын адамдар ен көлік жүргізушілер назарын тартуға мүмкіндік береді. Жолақ қозғалысты қамтамасыз етеді және ЖКҚ туындауының ықтималдығын төмендетеді.

Ақылды аялдамалар

Ақылды аялдамалар - бұл бірнеше қосымша пайдалы қасиеттері бар автобус күту бекеті, суық мезгілде олар өзінің маршрутын күтіп тұрған адамдарға ыңғайлы жағдайлар жасай отырып, ішкі кеңістікті жылытады, ал ыстық уақыттары салқындатады. Аялдамалар өзінің қажеттілігіне байланысты қосымша мүмкіндіктермен жинақталуы ықтимал: ақпараттық-жарнамалық тақта, жылы еден, қыздырғыш элементтері бар жылы сәкі, бейне бақылау камералары, интернетке қолжетімділігінің Wi-Fi нүктесі, қуаттау розеткалары, урналар ( жеке қоқыс жинау үшін) және т.б.

Қатал климаттық жағдайлары бар қалаларға қолданбалы

+


4.5.4. Күтілетін эффектілерӘлемдік тәжірибе көрсеткендей, жол қозғалысын көлік ағындарын

интеллектуалды басқару жолымен тиімдендіру мүмкіндік береді:– көлік ағынын тиімді басқару;– көше-жол желісінің түсіру қабілетін арттыру;– автомобильді кептелісін азайту;– көлік қозғалысында ұсталымдарды азайту;– жол қозғалысының қауіпсіздігін арттыру;– жол –көлік оқиғаларының санын төмендету;– жол –көлік оқиғаларының мен тиімді қозғалыс маршруты

нұсқалары туралы көкейкесті ақпараттарды ұсыну;– қалалық жолаушылар көлігінің үздіксіз қозғалысын қамтамасыз

ету;– жолдағы орташа жылдамдықты аттыру;– қоғамдық көлік қызметін ұсыну сапасын жақсарту; – жолдағы уақытты қысқарту;

65

– тұрақтық орын айналысын арттыру;– қоршаған ортаның ластануын төмендету.

Ұсынылып отырған бастамаларды жүйелі және кешенді түрде қолдану оң нәтижелерге жетуге мүмкіндік беретіндігін атап өткен аңызды.

4.6. Төтенше жағдайлар«Ақылды қала» тұрғындарының қауіпсіздігін сақтау — одна Smart City

тұжырымдамасының негіз қалайтын функцияларының бірі. Ақылды қаланың тұжырымдамасына қала инфрақұрылымын жетілдіру және қала тіршлігінің барынша қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолдану қаланған. Қауіпсіздік сөздің аса кең мағынасында түсіндіріледі – бұл криминалдық жағдаяттар да, жол-көлік оқиғалары да, экологиялық қауіп-қатерлер де және содырлық та. Технологии Smart City технологиялары табиғи зілзалалардан, экологиялық және техногендік апаттардан зияндық пен құрбандары санын мейлінше азайтуға көмектеседі. Средства Мониторинг құралдары автоматты режимде дәстүрлі бақылау құралдарына қол жетпейтін алғашқы төтенше жағдайлар белгілерін тіркейді. Содырлық не қылмыстық қауіп туындаған кезде құқық қорғау органдары тұрғындарды қауіпті аймақтан ұйымдасып шығару, өз жұмысын жағдаят туралы ұдайы жаңартылатын ақпаратты ескере отырып үйлестіру мүмкіндігін алады, бұл құрбандар санын қысқартады, қылмыскерлерді/содырларды құрықтауды ықшамдайды.

4.6.1. МақсатыВ рамках реализации Smart City жүйесін іске асыру мақсатында

қауіпсіздік аясында мынадай мақсаттарға қол жеткізу ұсынылады:- Қалалықтардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету;- Қылмыстардың жасалуын ескерту;- Қылмыс деңгейін төмендету.

4.6.2. Түйінді мәселелерҚауіпсіздік аясындағы ақылды қала жүйелері келесі проблемаларды

шешуге көзделген: Қылмыс деңгейінің өсуі; Төтенше жағдайлар кезінде төменгі үн қату жылдамдығы; Шұғыл қызметтері арасындағы координацияның болмауы; Қалада орнатылған бейнебайқау камералары арасындағы өзара іс-

қимылдың жоқтығы; Жазбаша хаттамалардан құтылу

4.6.3. Бастамалар тізімдемесі Кесте 7. Ұсынылған бастамалар тізімдемесі

66






Бейнебайқау тұғырнамасы

Бейнебайқау тұғырнамасы қала бойынша таратылған мыңдаған камералы бейнефайлдарды сақтау және талдау жөніндегі шешімді көрсетеді, оларда жағдаяттық және биометрикалық бейне талдама жұмыс істейтін болады. Жағдаяттық талдама төбедеге камералар үшін аңду алгоритмдері базасында іске асырылуы мүмкін, олар адамдарды «бастары» бойынша ілестіреді. Жағдаяттар детекторлары алынған траектория мен қауіпсіздік қызметі берген қағидалар негізінде жұмыс істейді. Соныменен, детекторлар мен санауыштар қалып қойған күдікті заттардың күдікті тәртібін, көп адамның табиғи жиналуын және т.б. аңғару модульдеріне ыңғайлана алады. Биометрикалық бейне талдама бет-жүздің биометрикалық белгілері бойынша кісілерді тану технологиясына сүйенеді. Мысалы, қара тізімдегі күдікті адамдарды олар жүйеге қосылған кез келген камера іс-қимылының аймағына түскен кезде танып-білу. Сондай-ақ қара тізімнен автомобиль нөмірлерін анықтап тану.Жүйе дискілік кеңістікті оңтайлы пайдалану кезінде жоғары сақтау сенімділігін, сондай-ақ бейне жазбада керекті үзіндіні тез тауға мүмкіндік беретін бейне сюжеттерді абстракциялаудың жоғары дәрежесін қамтамасыз етеді. Шешім сондай-ақ такими преимуществами, ресурстарды әралуан қызметтердің сәйкестендіріліп бірлесе пайдалану және мазмұнданған

Әмбебап +

67






бейне жазбаларды зияткерлік талдау құралдарын пайдалану нәтижесінде қалалық ортаның жақсартылған қауіпсіздігі секілді артықшылықтарға ие болады.Шешім Big data талдауына бағдарланған сақтау жүйесінің толық сәулеті негізінде құрылған. Соныменен, бене байқау тұғырнамасы деректер мұрағатын жинауға мүмкіндік жасайды, ол ары қарай талдама үшін жағдаяттық-талдамалық орталыққа жіберілетін болады.

Жағдаяттық-талдамалық орталықтың қауіпсіздік бөлігіндегі құрамбөлігі

Жағдаяттық-талдамалық орталық өзіне ақпараттың үлкен бөліктерін тез өңдеуге мүмкіндік беретін ең замануи коммуникациялық құралдар мен мамандырылған бағдарламалық қамтамасыз етуді біріктіреді. Талдау нәтижелері көрнекі пішімде кез келген мөлшердегі бір немесе көптеген экрандарға — ауқымды бейне қабырғалар мен планшеттерге және ұтқыр құрылғыларға дейін жеткізіледі.«Ақылды қала» шеңберінде жағдаяттық орталық оралымды бақылау мен басқару, көптеген бір мезгілдік оқиғаларды кешенді ьалдау үшін көптеген жүйелерден ақпараттық ағындарды біріктіретін күрделі жүйелердің ядросы атанады. Жүйе бейне бақылаудың бар жүйелерін жалпы жұмыс тәсіміне қосу мүмкіндігіне ие болады, яғни орталықтан бақылау үшін жол бойындағы дүкендердің, дәмханалардың, мейрамханалардың және басқа да жеке меншік мекемелердің жекеменшік бейне камераларын пайдалануға болады. Жағдаяттық-талдамалық орталық

Әмбебап +

68






қалада болып жатқан, мейлі жолдардағы трафик, мейлі метродағы жолаушылардың жиналғандары болсын, метеожағдайлар немесе инженерлік инфрақұрылым туралы ақпаратты жинап өңдейді. Әдеттегі қызмет түзіміндегі Жағдаяттық орталықтың міндеті ықтимал қауіп-қатерлерді ізерлеуден, олардан қорғануды ұйымдастырудан, солардың салдарларын жоюға әзірліктен тұрады. Егер де қолайсыз оқиға болған жағдайда жағдаяттық орталықтың жағдаятты, оның даму сценарийлерін бағалаудан, ақпар беру мен шешімдерді қабылдауды қолдаудан тұрады. Қалалық жағдаяттық-талдамалық орталық жүйесі келіп түскен деректерді де, олардың өңделу нәтижелерін де көрсету үшін ыңғайлы интерфейсті бір мезгілде келтіре отырып, үлкен деректер көлемдерін өңдеуі тиіс. Осы міндеттерді орындау үшін Big data технологиясы келіп түсетін деректерді өңдеу және талдау бөлігінде және API технологиялары интерфейс ретінде пайдаланылады. Сондай-ақ осы шешім қылмыскердің бағытын ізерлеу үшін ГИС жүйесін пайдалануды қамтиды.

Бейне байқау камераларынан жазбаны сұрату сервисі

Қалалық бейне байқау жүйесі камераларына түскен барлық уақиғалар шынайы уақыт режимінде деректерді өңдеу мен сақтаудың бірыңғай орталығына және жағдаяттық-талдамалық орталықтың операторлар мониторларына келіп түседі. Бұл бастама азамат қашықтан қалалық бейне байқау камераларынан қызығатын уақыт мезгілі мен орнын атай отырып,

Әмбебап -

69






жазбаны көрсетуге сұраным беруге мүмкіндік жасайды. Сұраным өңделгеннен соң сұралатын жазба өтініш берушіге жіберілетін болады.

Құқық бұзушылықтар туралы хабар беру жүйесі

Дабылды түймемен және бейне байқау жүйесімен жарақтанған жекеменшік ұйымдарда құқық бұзушылықтар туралы хабар беру жүйесін орнату мүмкіндігі бар. Уақиға болған жағдайда дабылды түймені басқаннан кейін шақыру жағдаяттық-талдамалық орталыққа жіберіледі. Автоматтық орталық осы ұйымның жеке меншігіндегі бейне байқау жүйесіне, сондай-ақ уақиға ауданындағы барлық камераларға қосылады, сөйтіп операторларға жағдаятты онлайн түзімінде көруге мүмкіндік береді. Сондай-ақ күдіктінің қозғалысы туралы деректер фотосы/бейнесі бейне байқау камераларынан «Құқық бұзушылық» АБК-дағы жуықтағы кезекші патрульдерге жіберіледі. Осы бастама объектінің қылмысты жасаған уақыты мен содан соңғы қозғалысын бақылауға мүмкіндік жасайды және құрықтауды жүргізу үшін қолайлы жағдайлар тудырады.

Әмбебап -

АПК «Правонарушение»

«Құқық бұзушылық» аппараттық-бағдарламалық кешені — бұл кезекші полицейлерге беріліп алып жүретін құрылғы.Төтенше жағдай кезінде жуыр арадағы кезекші полицейдің құрылғысына уақиға орнына шақыру келеді. Жағдаяттық-талдамалық орталық автоматты түрде «Құқық бұзушылық» АБК-ға қылмыс және күдікті туралы барлық бар деректерді, байқау

Әмбебап -

70






жүйесі камераларынан онлайн фото/бейне,сондай-ақ объектінің жорамал қозғалысынан картографиялық деректерді жібереді. Осы бастама кезекші полицейлерге қылмыс жасалған жерге уақиға және күдікті туралы туралы қажетті ақпаратпен келуге мүмкіндік береді, бұл ұстау мүмкіндігін елеулі түрде ұлғайтады және құқық қорғау органдарының жергілікті жерлердегі қызмет тиімділігін арттырады.

Байланыс орталығыныңң құрамбөлігі

«Байланыс орталығының» шешімі оралымды ретте шұғыл қызметтерге шынайы уақты түзіміндегі (онлайн) анық ақпаратты жеткізуге мүмкіндік береді. Осы бастаманы байланыс операторларының бар жүйелерімен арнайы алдымен SDK көмегімен біріктіруге болады. Қолдайтын құрылғылардың пайдаланушылары құтқару қызметтерінің нөмірлеріне кез келген басқа абонентке секілді қоңырау шала алады, бұл ретте диспетчер оқиға куәгерімен о телефон арқылы тікелей хабарласа және жаңдаяятты уақиға болған жерде бағалай алады. Аудио- және бейне байланыстан өзге диспетчер қоңырау шалушы туралы, соның ішінде оның орналасқан жері жайлы деректер алады. Тіпті егер де адам сөйле салмаса, екіжақты бейне байланыс соның айналасында болып жатқанды түсінуге мүмкіндік жасайды.Байланыс орталығына кез келген қоңырау шалу кезінде жүйе барлық шұғыл шақыруларды бірыңғай құтқару қызметіне жібереді және шақырулардың

Әмбебап +

71






басымдылығын анықтайды. ГИС картасында қңырау шалушының орналасқан жері лзде көрсетіледі, ал кезекшінің мониторында хабарламаны тіркееу, оны ары қарай өңдеу және оралымды шараларды қолдану үшін терезе ашылады. Мұндай жүйе біріншіден, бірде-бір өтініштің назарда тыс қалмауына, екіншіден, қатық ойлаған қасақана шақыруларға белсенді түрде қарсы тұрып қимылдауға жәрдемдеседі.

«Intellistreet» Бұл бастама қаланы «Intellistreet» «ақылды» көшелік жарықтандыру жүйелерімен жарақтандыруды ойластырады . Қала қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында осы шамдар апатты шақыру түймелерімен жарақтандырылған, оларды басқан кезде шақыру тікелей жағдаяттық-талдамалық орталық жіберіледі. Автоматты орталық бейне байқау жүйесіне қосылып, шынайы уақыт түзімінде операторға жағдаятты көруге мүмкіндік жасайды. «Intellistreet» шамдары кіріктірілген динамиктермен жарақтандырылған, олар операторға зардап шеккенмен қатты дауыс байланысы бойынша байланысуға мүмкіндік береді. Сондай-ақ қатты дауыс байланысы халық арасында үрейдің алдын алу үшін төтенше жағдайлар мен зілзалалар кезінде хабарлау жүйесі ретінде пайдаланылады. «Intellistreet» экологиялық датчиктер, энергия үнемдейтін шамдар, цифрлы баннерлер секілді бірқатар қосымша міндеттерге ие болады.Кейбір қойылған міндеттерді орындау үшін «Intellistreet» көше

Әмбебап -

72






шамдары ы IoT-датчиктерімен жарақтандырылуы тиіс, олар шынайы уақыт түзімінде ары қарайғы талдауды жүргізу үшін алынған деректерді жіберуі тиіс.


4.6.4.Күтілетін әсерлерSmart City шеңберінде ұсынылатын шешімдер мыналарды қамтамасыз

етуі тиіс: жалған шақырулар санын қысқарту; төтенше жағдайлар кезінде үн қату жылдамадығын қысқарту; объект қозғалысын ізерлеу ; қылмыстардың ашылу деңгейін арттыру; құқық қорғау органдарының жергілікті жерлердегі қызмет

тиімділін арттыру; тексеру үдерісінің мөлдірлігін арттыру.

4.7. Бизнестің дамуы4.7.1. Мақсаты

Жалпы өңірлік өнімдегі, кірер туризмдегі және инвестицияларды тартудағы ШОБ үлесін ұлғайту.

4.7.2. Түйінді мәселелер- ШОБ-қа қаржылық қолдау берудің тиімсіз тетігі ;- ШОБ ахуалына және өндірілетін өнім мен қызметтер нарығына

әлсіз талдау;- Отандық және импортталатын тауарлар түрлерін сатып-өткізу

нарығы туралы деректерге талдау мен болжамның жоқтығы;- Туристік бизнесте халықаралық стандарттар мен іс-

тәжірибелерді нашар қолдану;- Ішкі және кірер туризмді әлсіз есепке алу;- Туристік бизнес үшін инфрақұрылымды дамытудың төмен

деңгейі;- Қоғамдық дәретханалардың жай-күйін жақсарту және оларды

құру;- Турфирмаларды туризмді дамыту бойынша қалада не істелгені

туралы ақпараттаудың болмауы;

73

- Туристік мүдденің, турөнімдер мен туроператорлардың барлық қазақстандық жерлерінде бірыңғай ресурстың жоқтығы;

- Гидтар-экскурсоводтарды, гидтар-аудармашыларды есепке алу мен қолжетімділігінің болмауы;

- Жарнамаға рұқсат беру кезіндегі төрешілдік;- Туризм аясы қызметкерлерінің біліктілігін арттыру қажеттігі; - Жайғастыру орындарының жүктемелігі мен қызметтеу

сапасының төменгі деңгейі;- Құрылған инфрақұрылымды (СЭЗ, ИЗ, ПИТ) пайдалану үшін

бизнесті әлсіз ақпараттандыру және тарту;- Инвестицияларды тартудың және инвесторлар мен жұмыстың

төмен деңгейі;- Отандық ЕЭА, Индустриалдық аймақтар, ьных зон, парков

инновационных технологиялар парктері қызметтерінің тиімділігін бағалау жөніндегі анық ақпараттың болмауы;

- Бизнестің өз кәсіпорындарының тиімділігін артыру мен жаңа өнімдердің шығарылуы үшін ғылыми ұйымдармен нашар ынтымақтастықв;

- ШОБ экспортын мемлекеттік қолдаудың күрделілігі;- Коммерциялық қызметке жер телімдерін беру кезіндегі

төрешілдік;- Бизнестің қосымша шығындарына әкеп соғатын жер телімдерін

пайдалану мен мақсаттық арналымының құқықтық жетілдірілмеуі;

- Жастар кәсіпкерлігін нашар дамыту;- Бизнесті сақтандырудың төмен деңгейі;- Өңдеуші өнеркәсіп үшін білікті кадрлардың тапшылығы;- Салық және әкімшілік заңнамасының тұрақысздығы мен

қудалануынан бизнесті жүргізудің төменгі тартымдылығы;- ШОБ-ға мемлекеттік қызмет көрсету кезіндегі сыбайлас

жемқорлық;- ШОБ-ның төменгі құқықтық қорғалуы;- Отандық өнім экспортына ықпал ету үшін орталық органдармен

нашар үйлесім;- Өнімдер сертификациясы үшін жүйедегі зертханалар бойынша

дамымаушылық және ақпараттың жоқтығы;- Адал емес бизнестен қорғанудың төменгі деңгейі.

4.7.3. Бастамалар тізімдемесіКесте 8. Ұсынылатын бастамалар тізімдемесі

74





«Kazakhstan.travel» Туристік мүдденің, турөнімдер мен туроператорлардың барлық қазақстандық жерлері туралы ақпаратты нде бір порталда шоғырлау, сөйтіп қызықты өлшемдер мен критериям и видам туризм түрлері бойынша керекті өңірді таңдау мүмкіндігі. Гастрономиялық орындарды жайғатыру, таңдау жөніндегі қызмет көрсету;Машықтары, тәжірибесі, шет тілдерін игеруі бойынша гидтар мен экскурсоводтарды таңдау. Туристік мүдде орнының тақырыбы бойынша виртуалды гидты іріктеу;Туристік бағыттарды қалыптастыру, таңдалған өңірдегі көлік туралы ақпарат, әртүрлі көлікке бірыңғай й электронды билеталу мүмкіндігімен;Осы жүйенің міндеттерін қосарлайтын ұтқыр қосымша мен инфо бағандар

Әмбебап -

Туристер ағындарын басқару жүйесі мен электронды маркетинг

Кірер және шығар туристерді есепке алу, туристік қызығушылық орындарының жүктемілігіне мониторинг, туристер

Әмбебап -

75





ағындарына талдау жасау. туристерді жасы, елдері, жынысы және т.с.с. бойынша бейіндеу. Болашақ ағынды болжау және туристерді талдау нәтижелері негізінде тарту

Электронды виза Жүйе виза алу үшін өтініштерді қабылдауға және оларды онлайн түзімінде беруге мүмкіндік жасайды, қажетті құжаттарды бекіту мен визалық мөртабан үшін баж салығын төлеу мүмкіндігімен.

Әмбебап -

Smart Ticket Мәдениет пен и спортта билеттерді сату үшін бірыңғай онлайн сервис

Әмбебап +

ШОБ-ны қолдау Бизнестің орналасуына тәуелсіз бизнесті қолдаудың бірыңғай терезесін құру:- субсидияларды ақпараттау мен ұсыну;- кәсіпкерлік машықтарға үйрету мен арттыру;- ЕЭА, ИЗ және ПИТ -та орналастыру үшін инфрақұрылымды ақпараттау мен ұсыну;- келешек инвестициялық жобалар туралы ақпарат беру;- бизнесті қолдауды жоспарлау мен талдау.

Әмбебап +

Смарт-байланыстар B2B-шарт жасасу үшін сайтты ұйымдастыру

Әмбебап -

Ақылды тоннель Сәйкестендіру және тексеру

Әмбебап -

76





құқық бұзушылық Ақылды қонақ үйі Ғимараттың энергия

тиімділігін жоғарылату, жайлы тұрмыс жағдайын қамтамасыз ету, бөлмеге клиенттің бар-жоқтығына байланысты автоматты нөмірлерді басқару.

Айырықша (қонақ үйлер және А класс кеңсе бөлмелер үшін)

+

AR/ VR жарнама Мобильді құрылғы арқылы қол жетімді бутиктерге жақындағанда тауарлардың сандық жарнамасы.Үйде виртуалды орналастыру.

Ерекше (киім, жиһаз саудасы)

-

Бейілділік киоскілер Клиентке оның сатып алуларын талдау және жеке ұсыныстарды ұсыну үшін картаны ұсыну

Айырықша -

ТРЦ үш өлшемді жоспары

Үлкен сауда-ойын-сауық орталығына оңай бағдар беру: бутиктер немесе тауарлар іздеу

Айырықша -

Ақылды арбалар Анализ штрих-кода товара и предоставление информации о полезности данного продукта

Айырықша -

AR тауар сипаттамасы Предоставление дополнительной информации о товаре:происхождение, описание, отзывы и др.

Айырықша -

«Волшебные зеркала» Әртүрлі түстердегі тауарларды көрсетуге мүмкіндік беретін ақылды құрылғыға байланысты өлшеу санын азайту

Айырықша (ОСО бутиктер)

-

Автоматты шот-фактураны

Кассирсіз қызмет көрсету. Жеке сатып

Айырықша е (үлкен азық-түлік

-

77





қалыптастыру алу себетінде сымсыз өнімді оқып шығыңыз.

дүкендері)

Cash free market Қолма-қол ақшасыз төлемдерді ұйымдастыру

Әмбебап +

Электронды чек Тапсырыстың электрондық төлемі, төлем тапсырмасының бөлінуі.

Айырықша (реаторандар)

-

Электронды мәзір Тамаққа тапсырыс беру және оны дайындауды қадағалайтын интерактивті үстел

Айырықша (ресторандар)

-


4.7.4. Күтілетін әсерлер«Ақылды қала» жобасының күтілетін әсері:

– кәсіпкерлік сауаттылықты арттыру;– ШОБ субъектілерін қаржылық және қаржылық емес қолдау

бойынша мемлекеттік қызметтерді автоматтандыру;– Еңбек қарқындылығын төмендету

- АЭА, ЖМҚ-да орналасқан немесе МЖӘ-мен жүзеге асырылатын инвестициялық жобаларды мониторингілеу сапасын арттыру;

– инвесторлармен жұмыс сапасын жақсарту және келешегі бар инвестициялық жобаларға тарту;

– Тауар өндірушілерін іздестіруге жәрдемдесу және тауарларды сатуға жәрдемдесу;

– АЭА, FM, ПИТ тиімділігінің ашықтығын арттыру;– ШОБ-қа қаржылай қолдау көрсету үшін көлемді жоспарлау

сапасын арттыру;– ақшалай төлемдерді азайту;– туристер үшін қаланың тартымдылығын арттыру;– Қазақстандағы туристік маршруттардың толық ақпаратының

бір көзінен қамтамасыз ету және сапарды жоспарлау уақытын қысқарту;

– ұсынылатын туристік қызметтер көлеміне талдау және статистиканың сапасын арттыру;

78

– виза алуды жеңілдету және шетел туристерінің санын көбейту;- туристерді тарту орындарының санын көбейту (мәдениет, спорт);

– тауарларды таңдау уақытын қысқарту;– адал клиенттердің санын көбейту;– тауардың пайда болуына деген сенімнің артуы;– Ыдыс-аяқты таңдауға көмектесу.

4.8. Ғимараттар құрылысы4.8.1. Мақсаты

Қаланы салудың негізгі мақсаттары - тұрғындардың өмір сүру сапасын қамтамасыз ету, қалалық рекреациялық аймақтарды қамтамасыз ету, инвесторлар-5имарат салушылар үшін тартымды жағдайларды қамтамасыз ету, соның ішінде:

- қаланы дамытудың бас жоспарын жүзеге асыру;- халықтың қажеттіліктеріне сәйкес әлеуметтік нысандарды

қамтамасыз ету;- төтенше және экологиялық таза және энергияны тиімсіз

ғимараттарды қысқарту;- ғимараттың ашылуына және пайдалануға берілуіне

транспаренттілік пен бюрократияны азайтуды қамтамасыз ету;- қолжетімді және жайлы тұрғын үй салу үшін жағдай жасау;- инженерлік желілердің тиімділігін арттыру және «жасыл»

технологияларға көшу;- қаланың әр ауданы, шағын ауданы үшін жайлы демалыс

орындарын қамтамасыз ету.

4.8.2. Түйінді мәселелерҒимараттар құрылысына қатысатын әкімдіктерден басқа негізгі

қалалық ұйымдар:– Жобалық институттар;– сараптамалық ұйымдар;– коммуналдық шаруашылық;– бағалау ұйымдары;– бұзылатын үйлер;– Құрылыс компаниялары;– Инженерлік компаниялар.

Объектілерді салу кезінде кездесетін ең жиі кездесетін мәселелер:-– инженерлік әлеуеттің жоқтығы;– қаланың ИЖЖС, ҚОБЖ құрылысы үшін жердің жеткіліксіздігі;

79

– мүдделі инвесторларға - жер учаскелері үшін сауда-саттық өткізу туралы және оларға міндетті түрде қатысу қажеттілігі туралы есеп және жеке ақпараттың жоқтығы;

– Жер асты коммуникацияларының карталарының болмауы немесе олардың анықталмауы қалада ашылу кезінде жиі кездесетін төтенше жағдайларға әкеп соғады;

– мерзімдерді қысқарту және оңтайлы техникалық жағдайларды шығару мақсатында салынып жатқан нысандар үшін коммуналдық қызметтерді және резервтік қуаттарды жүктеудің ашық есептемесі жоқ;

– Ғимараттарды жобалау және салу кезінде БЭМ-нің әлсіреуі және энергия тиімді технологиялары;- Ұзақ мерзімді және типтік әзірлеушіге құрылыс рұқсатын алу рәсімдерінің саны;

– әкімдік пен оның бағынысты ұйымдары арасында рұқсат алу және жер учаскесін ресімдеу бойынша мемлекеттік қызметтер көрсету үшін ақпарат пен мәліметтер алмасудағы нашар үйлестіру және қиындықтар;

– қоғамдық нысандардың және инфрақұрылымның құрылысын тиімді бақылау және бақылауды жүзеге асыру;

– Құрылыс кестесіне сәйкес келмейтін құрылыс салушылардан жерді алудың тиімсіз тәртібі;

– Инвестор-әзірлеушілермен өзара іс-қимылда «бір терезе» принципі жоқ;

– рұқсат етілмеген құрылысты уақтылы анықтау;– қала құрылысы жоспарларымен коммуналдық желілерді дамыту

жоспарын синхрондаудың жоқтығы;– Құрылыс жобаларының кейінге қалдырылуы және аяқталмаған

құрылыс жобаларының болуы;– объектіні салу үшін қажетті деректерді есепке алу, олардың

арасында біріктірілмеген, бұл мемлекеттік қызмет көрсету кезеңін ұлғайтуға, деректердің қайшылықтарына және әрбір жүйе бойынша бөлек бағынысты ұйымды ұстауға арналған қосымша шығындарға әкелетін теңдестірілген жүйелерде жүргізіледі;

– егжей-тегжейлі жоспарда көрсетілген жаңа құрылыс нысанымен жер учаскесінің қолданыстағы функционалдық және мақсатты мақсаты мен мүлкі арасындағы келіспеушілік туралы инвестор-құрылысшылар үшін ашықтық болмауы;

– сатып алынатын жер учаскесінің мақсатты жоспарын егжей-тегжейлі жоспарға сәйкес келтіру үшін инвестор-құрылысшының жоспарланбаған шығындарын жасыру;

80

– егжей-тегжейлі жоспарда көрсетілген құрылыс учаскелерінің функционалды мақсаты жиі тар, бұл инвестор-құрылысшының оны өзгертуге қосымша шығындарына әкеледі;

– өз бизнесін дамытуды жоспарлау кезінде ШОБ тәуекелдерін азайту жөніндегі егжей-тегжейлі жоспарға сәйкес жер учаскелерінің иелеріне белгіленген мақсаттардағы өзгерістер туралы ақпарат берілмейді;

– Тіркелген әлеуметтік топтардың қажеттіліктері үшін әлеуметтік тұрғын үй құрылысы жоспарларына сәйкес келмейді;

– Құрылыстағы жобалардың заңдылығы мен үлестік қатысуды тарту туралы халық үшін ашықтықтың болмауы;

– Сатып алушы мен иеленуші арасында жылжымайтын мүліктің құны туралы келісім болмағандықтан құрылыс үшін жер учаскелерін босатуды кешіктіру;

– жылжымайтын мүліктің аяқталмаған объектілерін тұрғын үй құрылысына (инвестицияларға, кооперативтерге) қатысуға арналған келісімшарттардың барлық түрлері бойынша есепке алынбауы салдарынан екі мәрте сату;

– абаттандыру және көгалдандыруды жоспарлау халықпен келіспейді;

– Құрылыс объектілерінің сапасын бағалау бойынша жобалық құжаттамаға сәйкес және әзірлеушілер мен құрылыс компанияларының рейтингісін сақтай отырып, халықтан ешқандай кері байланыс жоқ.

4.8.3.Бастамалар тізімдемесіКесте 9. Ұсынылатын бастамалардың тізімдемесі





Бірыңғай электрондық сауда-саттық алаңы

Мүдделі тұлғаларды электрондық құлақтандыру және жер телімдерді сату бойынша онлайн электрондық аукцион өткізу.

Әмбебап +

Құрылыс мониторингі және үлескерлердің келісімшарттарын басқару

Объектінің құрылыс жобасын есептеу, мониторингтеу және алданып қалған үлескерлердің және құрылысы аяқталмаған объектілердің болмауын алдын алу үшін халықты хабардар ету

Әмбебап -

Бірыңғай ГАЖ ОМА, ЖАО және Әмбебап -

81





коммуналдық қызметтер арасындағы жедел үйлестіруін қамтамасыз ету, құрылыс саласындағы қызметтерді қысқарту және сапасын арттыру үшін, жылжымайтын мүлік объектілер, инженерлік желілер және жобалық объектілерді жүргізуге және есептеуге бірыңғайлы стандарттарға көшу

BIM Жобалау кезінде сметалық құнын есептегенде қателерді қысқарту үшін құрылыс жобасын 3-мөлшерлі модельдеу

Әмбебап +

НҚҚ электрондық кітапхана және құрылыс саласында кеңес беру

Жеке және заңды тұлғалардың сауаттылығын арттыру және құрылыс қызметіндегі бұзушылықтарды қысқарту үшін құрылыс саласында әрбір кезең мен кездесетін жағдайлар бойынша толық, жедел және қайшылықсыз ақпарат ұсыну

Әмбебап -


4.8.3. Күтілетін әсерлер«Smart City» жобасын іске асырудан күтілетін әсерлер:

- Жобалау кезіндегі кінәраттарды қысқарту;- Инженерлік инфрақұрылымның бос қуаттылықтар ашықтығы;- Оңтайлы техникалық шарттардың сапасын арттыру және

сызбаларға келісім алуды қысқарту- Объект құрылысына рұқсат беру үшін құжаттар санын және

қызмет көрсету мерзімін қысқарту; - Ғимарат немесе құрылымның жобалық – сметалық

құжаттамаларын есепке алу және іздестіру үшін еңбек қажеттілігін қысқарту;

- Уақыт үнемділігі – тексеру үшін объектіге барудың қажеті жоқ;- Құрылыс үрдісінің бейне – құжаттамасы жасырын ақауларды

анықтау мәселесі шешіледі

82

- Жоспарланғанның орнына арзан материалдарды пайдаланудың алдын алу және нақты шығын

- Жобалық құжататама сараптамасының сапасын арттыру;- Барлық коммуналдық құрылыс объектілердің 90% мерзімінде,

бюджет аясында және тиісті сапада іске асырылады;- Құрылысты салушы мемлекеттік органдардан және

ведомстволық бағынышты ұйымдардан өз бетінше өтуден асып, «бір терезе» арқылы мемлекеттік қызметтерді ұсыну;

- Рұқсатсыз объектілерді салу жағдайларды алдын алу;- Магистралдық коммуникациялардың үзілу тәуекелділігін азайту;- Желілердің үзілу салдарынан болатын апаттардың келтірілген

зияндарды алдын алу; - Құрылыс мерзімдерінің бұзылуын алдын алу болып табылады.

Қысқарту- Қағаз тасымалдауыштағы жобалық-сметалық құжаттама;- Келісім алу саны;- Салынатын және қолданыстағы ғимараттар, құрылымдар

бойынша кадастралық деректерді есептеу үшін ақпараттық жүйелер саны;

- Құрылыста аспаптар мен материалдар ұрлауды 80% қысқарту;- Коммуникацияларға қосылуға техникалық шарттарды алу

мерзімі.

4.9. Таза қалада өмір сүру«Ақылды» қала және таза экология ажырамас ұғымдар. Мемлекеттің

басты міндеттерінің бірі адамдар іс–қимылының табиғатқа кері әсерін шектеуге арналған іс –шараларды орнату болып табылады. Осылайша, су, ауа сапасын қамтамасыз ету жолдары, қоршаған ортаның ластануына жол бермеу басымды болады. Экологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету, халықтың әл-ауқаты мен денсаулығына, сондай-ақ халық шаруашылығының барлық салаларының экономикалық дамуына көбінесе әсер ете отырып, ұлттық қауіпсіздіктің аса маңызды құрамдас бөлігі болып табылады.

4.9.1. МақсатыЭкология саласының негізгі мақсаты салауатты өмір салты үшін

қолайлы, таза қоршаған ортаны сақтау болып табылады.

4.9.2. Түйінді мәселелерҚалалардағы экология саласының түйінді мәселелері:

Ластаушы заттарды шығару; Суды ластау; Қалдықтарды жинау; Рұқсат етілмеген қоқыс орындарының пайда болуы;

83

Көгалдандыру жеткіліксіздігі және ағашты рұқсатсыз кесу.

4.9.3. Бастамалар тізімдемесі Кесте 10. Ұсынылатын бастамалардың тізімдемесі

Бастамалар атауы

Бастамаларды сипаттау

Аймақтарда қолдану ерекшелігі


Ластану деңгейін өлшеу

Ластану деңгейін анықтау үшін қаланың барлық аумағында және адамдар көп жиналатын жерлерде, сондай-ақ ағынды суды ағызу орындарында және таулы жерлерде датчиктер орнату қажет. Датчик– бұл ТЖ орын алғанда инфрақұрылым беталысының модельдеу жүйесіне өлшеу ақпаратының сигналын өндіруге арналған өлшем құралы. Келесі датчиктерді орнату қажет:– Су қалпының датчигі;– Сейсмикалық белсенділік датчигі;– Ауа райы датчигі;– Шу деңгейінің датчигі;– Магнит өрісі деңгейінің датчигі;– Қауіпті газ деңгейінің датчигі;– Радиация деңгейінің датчигі.

Аталған бастаманың аясында нақты уақыт режимінде алынатын деректерді әрі қарай талдау жүргізу үшін IoT-құрылғылары пайдалану қажет.

Сейсмикалық белсенділік датчигі сейсмикалық белсенділігінің жоғары аймақтарда пайдаланады

+

ТЖ орын алғанда инфрақұрылым беталысын модельдеу жүйесі

Жүйе алынған мәліметтерді талдайды және мүмкін болар салдарын моделдейді, осының негізінде

84





оқиғаны жою және жол бермеу бойынша алгоритм ұсынады.

Қоқыс тасығыштарды диспетчерлендіру

Қоқыс тасығыштарды диспетчерлендіру жүйесінің негізгі бағытталуы қоқыстар шығаруды бақылау болып табылады. Қойылған міндеттерді орындау үшін қоқыс тасығыштары көліктің бағытын қадағалау үшін, IoT-толықтық датчиктарымен және GPS-трекерлерімен жабдықталуы тиіс. Бұл қалдықтарды түсіру және оны жеткізу орнын қадағалауға мүмкіндік береді, мұнда қоқыстарды сорттау орындары басымды болып табылады.

Толықтылық датчигі орнатылған қоқыс контейнерден алынған деректер диспетчерлік орталығына келіп түседі, жүйе жолдың ос еместігін ескере отырып, оңтайлы ағытын құру қажет.

Әмбебап

Жаңартылатын энергия көздерін пайдалану

Жаңартылатын энергия көздерінің үлесін ұлғайту (жел энергетикасы, гидроэнергия, күн сәулесінің энергиясы, биоэнергия және т.б.)

Әмбебап

Қоқыс орны мониторингі

Түрлі қалдықтарды анықтау картаға түсірудің, қаттау орындарын мониторингтеудің міндеті.Түйінді мәселенің

Әмбебап

85





толық, көкейтесті, жедел қалпын көрсететін негізгі ақпарат көзі болып табылатын және де аталған түйінді мәселені шешу үшін қаржылық, уақытша, еңбектік шығындарды азайтатын қазіргі заманғы ғарыштан алынған деректер болып табылады.

Қалдықтарды ақылды сорттау

Қалдықтарды ақылды сорттау – бұл қатты тұрмыстық қалдықтарды сорттауға арналған, роботталған конвейерлік желісі. Сорттау кәдеге жаратуға жататын қалдықтардан қайта өңдеуге жататын қалдықтардан ажырату үшін арналған.

Желіден өтіп қалдықтар әрі қарай тасымалдау үшін контейнерлерге жинақталады және бөлінеді.

Әмбебап

Орман өрттерін мониторингтеу жүйесі

Жүйелер орман өртін алдын ала анықтау және оның орналасқан орнын анықтау үшін арналған. Оны іске қосу үшін кез келген биік құрылымдарды пайдаланады. Бұл бейнекамера, инфрақызыл камера, тепловизордан тұратын бағдарламалы- аппараттық кешені.

Орман өртінің пайда болу қауіпі жоғары аймақтарға қатысты

Кәдеге жарату сервисі СО2

Бұл көмірқышқыл газды атмосфераға шығарудың орнына

Әмбебап -

86





үнемі сақтауға жер асты геологиялық қабаттарға ұстау, қысу және айдау үрдісі.

Бұл әдіс көшетхана газдың шығуын едәуір азайтуға мүмкіндік береді және электр қуатын өңдеу объектілерінде ғана емес металлургиялық кәсіпорындарында, цемент зауыттарында, мұнай химиялық зауыттарда, сондай –ақ биоотын өндіру зауыттарында пайдалануға болады.

қабатына үрленетін СО2

мұнайдың тұтқырлығын төмендететін тасымалдауыш қызметін атқарады және қозғалғыштығын артады.Нәтижесінде мұнай ұңғымаға ағылады, бұл қабаттан 15% дейін қосымша мұнай алуға мүмкіндік береді.

Су тазалағыш құрылғылар

Су айдындарына шығару алдында тұрмыстық және өнеркәсіптік ағынды сулардағы ласты заттарды жою бойынша шаралар кешені. Ағынды суды тазалау арнайы тазалағыш құрылғыларда жүзеге асырылады.

Қайта пайдалану Қайта пайдалану үшін қалдықтарды қайта өңдеу. Қайта өндіру зауыттарды дамыту және іске қосу.

87





Қоқысты термикалық кәдеге жарату

Қалдықтарды термикалық кәдеге жарату (өртеу) қайта пайдалануға мүмкін болмаған жағдайда немесе асыл компоненттерін алу мақсатында қайта өндеу кезінде пайдаланады.


4.9.4. Күтілетін әсерлерSmart City аясында ұсынылатын шешімдер, қамтамасыз ету қажет:

Қалардың экологиялық қауіпсіздігін жақсартады; Таза су және ауа; Жасыл энергияны шығару; Орманды сақтау; Көмілетін қалдықтардың мөлшерін азайту.

4.10. Ауыл шаруашылығын жүргізуКез келген мемлекеттің аграрлық саласы экономикада маңызды орын

алады. Ауыл шаруашылығына бөлінген рөлінің ерекшелігі – адамдардың тіршілік ету және жұмыс күшін молайту, өндірістік емес тұтыну тауарлардың және өндірістік бағыттағы өнімдердің көптеген түрлері үшін шикізатты өндіру негізі болып табылатын, азық-түлік өндірісімен негізделеді. Көбінесе, ауыл шаруашылығын дамытудың деңгейі елдің экономикалық қауіпсіздігін деңгейін анықтайды.

4.10.1.МақсатыАуыл шаруашылығын жүргізу – бұл өзгермелі сыртқы факторлар

(климат, экология, адами факторлар) жағдайында дамуды тиімді қолдау және азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін ауыл шаруашылық жүйелерді қайта жандандыру және қайта бағдарлау қажетті іс-әрекетті бағдарлауға көмектесетін тәсіл.

Сала бастамасының негізгі мақсаты: ауыл шаруашылығының өнімділігі мен кірістілігін тұрақты арттыру; ауыл шаруашылығы өнімдерінің сапасын арттыру, сондай-ақ, топырақ құнарлығының арттыру бөлігінде экологияны жақсарту.

4.10.2.Түйінді мәселелер

88

Бүгінгі күні, smart технологиясын пайдалана отырып, шешімді қажет ететін Қазақстан ауыл шаруашылығында келесі түйінді мәселелер белгіленді:

– жалған ветеринарлық анықтамаларды пайдалану;– сауда сөрелерінде бұзылған өнімнің пайда болу қауіпі;– тамақ өнімдерін дайындау және сақтау сапа стандарттарын

сақтамау;– қайта өндеуші компаниялардың қоймалардың алаңдарының және

қуаттылығы жетпегеніне байланысты, маусымаралық кезеңде ауыл шаруашылығы азық-түлік өнімдерінің сақтау мәселесі;

– еуропалық стандарттарға сәйкес келетін, заманауи көкөніс сақтау қоймаларын жалдау қымбаттығы;

– көтерме-тарату орталықтарының (КТО) болмауы;– шетелге экспорттау үшін етті сапалы салқындату технологиясының

болмауы; – малды ұрлау;– жер құнарлығының нашарлауы.

4.10.3.Бастамалар тізімдемесі Кесте 11. Ұсынылатын бастамалардың тізімдемесі




Ауыл шаруашылығы өнімдерінін қадағалау

Өнімдерді қадағалау/бақылап отыру/: өндіру, қайта өңдеу және бөлу түрлі сатыларында тамақ өнімдерінің қозғалысын бақылап отыру мүмкіндігі. ҚР «Тамақ өнімдерінің қауіпсіздігі туралы» заңының 24 бабына сәйкес , - тамақ өнімдерін қадағалау оларды әзірлеудің (жасаудың), өндірудің (дайындаудың), айналымының, кәдеге жаратудың және жоюдың барлық процестерінде (сатыларында) қамтамасыз етілуге тиіс. Ақпарат жинағанда ауыл шаруашылық

Ауыл шаруашылық аймақтарында пайдалымды

-

89




өнімдерін қадағалау IoT технологиясын пайдалану қажет (Заттар интернеті).

Малды мониторингтеу жүйесі

Жүйе келесі модульдерден тұрады:1.мал басының есепке алу жүйесі және әрбір мал басын жеке басқару карточкасы.Жедел түрінде биркалар арқылы қадағалау жүйесі. Малды мониторингтеу жүйесі ақпарат жинағанда IoT технологиясын пайдалану қажет. (Заттар интернеті).


+

Өнімнің орамасын бақылау механизмі

Жүйе ауыл шаруашылық өнімдерін экспорттау бойынша жұмытарды автоматтандыру үшін арналған.


+

Логистиканы басқару Жүйе ауыл шаруашылық өнімдерін оңтайлы бағамен уақытылы және сапалы жеткізу үшін арналған.


+

Жемдерді басқару механизмі

Жүйе малды асырауға кеткен шығындарды есепке алу үшін және қалған малды мониторингтеу үшін арналған.


+

Малдың денсаулығын қашықтан мониторингтеу

Жүйе малдың денсаулығы туралы мәліметтерді жинау және сақтау үшін арналған.


-

Малдың етіне автоматты сараптама қорытынды

Жүйе малдың етін тексеру бойынша зертхана жұмысын автоматтандыру үшін арналған.


-

Топырақ сапасын мониторингтеу жүйесі

Жүйе топырақтың жай-күйін мониторингтеу және бақылау үшін


-

90




арналған.Аталған бастаманы іске асыру үшін Blockchain технологиясын пайдалануға болады.

Шикізат сақталуын бақылау датчигі

Датчиктер шикізатты сақтау қоймаларында пайдаланады. Мәліметтерді жинауды жүзеге асырады: температура, ылғалдылығы, көмірқышқыл газ деңгейі.


+

Егінді басқару жүйесі

Жүйе жиналған дақылдарды есепке алу және талдау үшін арналған.


-

Ауыл шаруа техникаларды мониторингтеу жүйесі (GPS)

Жүйе ауыл шаруа техникаларды бақылау және мониторингтеу үшін арналған.


-


4.10.4.Күтілетін әсерлерАуыл шаруашылығын жүргізу енгізілгенде келесі әсерлерді күтеміз:

– нақты уақыт режимінде - малдың ұрланғаны /текетіресті/ жануарлар ауруы туралы ерте анықтау;

– азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету;– пайдалану шығындарын төмендету;– өнімділігін арттыру;– алаңдардың кірістілік деңгейін анықтау;– жұмыс кестесін сақтауды бақылау;– ауыл шаруашылық дақылдарының сақтау мерзімін ұлғайту.

4.11. Қаланы басқаруҚаланы ақылды басқару - бұл тұрғындардың қажеттіліктерін алдын

алу. Ақылды үкімет құру бірінші кезекте мемлекеттік қызметтер көрсетуді электрондық түріне толық аударуды талап етеді. Бұл тұрғындармен белсенді өзара әрекеттесетін ашық үкіметі.

91

Тұжырымдама шеңберінде, оларды енгізу нақты уақыт режимінде топтастырылған, өңделген деректері негізінде жедел шешімдер қабылдауға мүмкіндік беретін негіз қалаушы жобалары айқындалған; тұрғындар үшін шешім қабылдау және міндеттерді орындау үрдістерін ашық жасайды; әкімдіктер жұмысындағы үрдістерді автоматтандырады; қала тұрғындарына шешім қабылдауға белсенді қатысуға мүмкіндік береді.

4.11.1.МақсатыҚаланы дамыту бағытының негізгі мақсаты ашықтық қағидаларын

жылжыту және қала тұрғындарының сапасын жақсартуға қатысу болып табылады.

4.11.2.Түйінді мәселелер Шешім қабылдау үдерісінде ашықтықтың болмауы; Басқару органдарының арасында ақпараттық өзара әрекеттесу

болмауы және соның салдарынан қызмет көрсету үдерісі күрделенеді;

Халықпен өзара әрекеттесу үрдісі жеткіліксіз сапада жүргізіледі; Ішкі үрдістер және шешімдерді қабылдауды басқару

құралдарының жеткіліксіздігі.

4.11.3.Бастамалар тізімдемесі Кесте 12. Ұсынылатын бастамалардың тізімдемесі






Байланыс -орталығы

Жүйе келіп түскен түскен кез-келген байланыс арналары арқылы (телефон, интернет және т. б.) хабарларды (өтініш, шағым, өтініш және т. б.) қабылдау және өңдеу үшін арналған.

Әмбебап +

Міндеттерді үлестіру

Жүйе пайдаланушылармен өзара әрекеттесу жұмыстарын ұйымдастыру үшін арналған. Міндеттерді орындауды қадағалау мүмкіндігі.

Әмбебап

Электрондық құжат айналымы жүйесі

Құжат айналымын автоматтандыру, сақтау және құжаттарды іздеу. Жүйе электрондық құжаттарды өңдеуді қамтиды және электрондық құжаттардың орындалуын бақылау механизмдерін қамтамасыз етеді.

Әмбебап +

92






Open Akimat Әкімдіктің қоғамдық қабылдау бөлмесі электрондық портал қоғамдық қабылдау бөлмесі, байланыс-орталығын қамтиды.

Әмбебап +

Техникалық қызмет көрсету және жөндеу

Жүйе өндірістік жабдықтардың (бұйымдардың, бөлшектердің) жұмыс қабілеттілігін немесе дұрыстығын ұстанады. Жүйе берілген дәйектілігі және кезеңділігінде техникалық қызмет көрсету және жөндеу ді жоспарлау, дайындау, іске асыруды қамтиды.

Әмбебап +

Жобаларды басқару

Жобаларды басқару жүйесі - бұл жобаны басқару үшін қолданылатын құралдар жиынтығы, әдістер, әдістемелер, ресурстар мен рәсімдер.

Әмбебап +

Е-әкімдігі Аймақтық деңгейіндегі мемлекеттік қызмет көрсету порталы.

Әмбебап +

Бюджеттеу және жоспарлау

Жүйе бюджет орындалуын жоспарлау, қалыптастыру және бақылау үшін арналған.

Әмбебап +

Бірыңғай ахуалдық-талдау орталығы

Бірыңғай ахуалдық-талдау орталығы, объектілерді мониторингтеу, жедел талдау және деректерді өңдеуүшін арналған.

Әмбебап +

Open data азаматтардың және бизнес одан әрі пайдалану және жариялау мақсатында, мемлекеттік деректерге ашық қолжетімділігін ұсынады.

Әмбебап +

Краудсорсингтік тұғыпнама

Тұғырнама жергілікті сипаттағы, оның жан-жақты талқылау және одан әрі шешім қабылдауға идеяларды жүктеу үшін арналған.

Әмбебап

Корпоративтік пошта

Барлық ведомстволар хабар алмасу үшін электрондық корпоративтік пошта.

Әмбебап +

Бейнеконференц-байланыс.

Нақты уақыт режимінде пайдаланушылар арасында бейне және дыбысты тарату технологиясы.

Әмбебап +

93






Smart City платформасы

Қала тұрғындары үшін мобильді қосымша және портал, сервис.

Әмбебап +


4.11.4.Күтілетін әсерлер Көрсетілетін қызметтердің сапасын жақсарту; Әкімдік пен тұрғындар арасындағы өзара әрекеттесуді арттыру; Шешімдерді қабылдау жүйесін жетілдіру; Оқыс оқиғаларға жедел және сапалы әрекет етуге мүмкіндік

беретін құралдарды құру Ашық деректер қағидасы бойынша қолжетімділікті ұсыну,

бизнес пен халық үшін сервистерді құру қаладағы өмір сапасын арттыруға бағытталған стартап-жобаларды іріктеу.

94

5. АКТ-компаниялар тізіліміАКТ саласының негізгі проблемасы АКТ құралдарының отандық

өндірісінің төменгі деңгейі және оның импортқа тәуелділігі болып табылады.Аталған проблеманы шешу үшін ақпараттық-коммуникациялық және

жаңартпа инфрақұрылымды дамыту арқылы бәсекеге қабілетті отандық АКТ нарығын құру қажет.

Қазақстанда АКТ саласын дамыту құралдарының бірі АКТ компаниялар тізілімін құру, оның мақсаты келесіде:

АКТ компаниялар бойынша ақпарат жинау ; статистика; бәсекеге қабілеттілігін арттыру; АКТ насихаттау; импортты алмастыру; экспортқа жылжыту; бизнес климатты жақсарту.

АКТ компаниялары үшін артықшылығы болады:1. Ақпараттандыру жоспарларына қол жеткізу: ГО нысаналы архитектураға; ГО жобалар бойынша бюджеттік өтінімдерге; квазимемлекеттік секторға; ірі және орта бизнеске; 2. Жылжыту бойынша бағдарламаларға қатысу.3. Экспорт үшін каталог құру.

Осылайша, Қазақстанның АКТ саласын дамыту туралы ақпаратты түпкілікті деректерді отандық компанияларға бере отырып, компанияның даму шамасын жоспарлауға мүмкіндік беретін сенімді ақпарат болуына әкеледі.

95

6. Бағалау әдістері

6.1. Әлемдік рейтингтерАқылды қалаларды алғашқы сынамалы сәттен бастап, оларды

жасаушылар өзінің, сондай-ақ басқа да елдердің ұқсас қалаларымен салыстыру әдістерін іздестіре бастады. Қазіргі уақытта көптеген ұйымдар мен тәуелсіз сарапшылары "Smart City" жүзеге асырылған моделдерінің жетілуін бағалауымен белсенді айналысады және ақылды қалалар рейтингін құрайды. Мұндай салыстырудың маңыздылығы қиын, себебі олар ақылды қалаларды құрудағы жаһандық жарыста жарыс рухына мән береді, ал бұл жарыстағы жоғары орын озық және дамыған қаланың беделі қалыптастырады және ол жаңа еңбек ресурстары мен инвестициялар қажет етеді [1].

Беделді халықаралық рейтингтер арасында келесілер маңызды:– IBM’s annual Smarter Cities Challenge;– European Smart Cities - еуропалық смарт қалалардың моделі;– Intelligent Community Forum - зияткерлік қауымдастық рейтингі;– AT Kearney Global Cities Index and Emerging Cities Outlook -

жаһандық қалалардың индексі;– Smart City Expo World Congress, Barcelona-Fira;– Siemen’s Green Cities Index - эко-қала;– IDC Smart Cities Index + - Испаниядағы ақылды қалалардың

рейтингі;– PwC’s «Cities of Opportunity»- халықтың қанағаттану дәрежесі;– Innovation Cities Index - инновациялық қалалардың рейтингі;– Broadband Communities’ Magazine Annual Conference and

Cornerstone Awards;– Digital Governance in Municipalities - АКТ-ны инновациялық

пайдалану;– Center for Digital Government's Digital Cities Survey;– Mercer’s Quality of Living Survey - өмір сүру сапасы;– IESE Cities in Motion Index (CIMI).

Сонымен қатар, халықаралық деңгейде танылған «эталондық» рейтинг жоқ, олардың әрқайсысы «интеллектуалды» дамуға баға беру үшін анықтамаға өзінің жеке көзқарасы бар. Мысалыға,

• Рейтингтік «Зияткерлік Community Forum» (ICF) дағдарыс немесе болашақ үрдістер болжау арқылы әлеуетті қатерлер кең жолақты экономиканы (жаһандану) түсіну келді және оны дамыту қабілетті экономиканы құру үшін қасақана қадамдар қауымдастықтар басымдық береді. Рейтингті құрастырған кезде, ICF өмір сүру деңгейін жақсарту, білім сапасы, еңбек жағдайларын жақсарту және инфрақұрылымды дамыту үшін қалалардың қандай нәтижелерге қол жеткізгенін ескереді.

96

• «Ақылды қала Экспо Дүниежүзілік конгресі, Барселона-Fira» «ақылды қала» көп тиімді қала жүгіруден көмек көрсету мақсатында қалалық өмір қызметінің контекстінде пайда жаңа технологияларды ғана емес бөлінеді, сонымен қатар адамдардың ойларына өзгерту және процестер деп қаланың қызметі мен қызметіне үлес қосу.

• «Siemen Жасыл қалалар индексі» әзірлейді және тиімді және ақылды технологиясын пайдалана отырып, міндеттерді шешеді көп экологиялық орнықты қаласы, көреді.

Аталған тәсілге байланысты рейтингтер қала өмірінің түрлі салаларының (салаларының) даму дәрежесін бағалайды.

Сонымен қатар, әр түрлі рейтингтерге қатыса отырып, сол қала мүлдем әр түрлі позицияларды иелене алады. Әр рейтингтің даралығы осы рейтингке тән тек қатысушыларға қосымша пайда әкеледі.

Қаланы іріктеу процесіне қатысудан барынша пайда табу үшін британдық аудиторлық және консалтингтік компания EY (бұрынғы Ernst & Young) 5 негізгі критерийді басшылыққа алуға кеңес береді:

1. Бағалау критерийлері балансы, яғни. «ақылды» даму саласындағы қол жетімді қызметтің жалпы бағасы белгілі бір аспектіні бағалауға бағытталған емес, «ақылды» дамудың бірден артық аспектісін бағалаудың кешенді әдісіне негізделген

2. Қатысушылардың санын ескере отырып, қолданыстағы жинақталған білім қорының жалпы көрінісін және рейтингтің сенімділігін жанама түрде беретін рейтингтің ұзақтығын білдіретін тәжірибе немесе тәжірибе.

3. Қолдану географиясы - қатысушы халықаралық рейтингісінің немесе аймақтық географиялық сипаттамалары бойынша шектеусіз.

4. Рейтингтің екі түрінің арасында айырмашылығы бар тәуелсіздік:- ықтимал мүдделі тараптарға тікелей байланысы жоқ тәуелсіз

ұйымдар бақылайтын рейтингтер (халықаралық консалтинг, технологиялық компаниялар және т.б.);

- потенциалды мүдделі тараптармен байланысты рейтингтер. 5. Қатысудың қол жетімділігі. Рейтингтерге қатысуға тегін - қаланың

өзі қатысу процесін бастау негізінде (мысалы, өтініш формасын ұсыну негізінде). Болжалды қатысушыларды алдын-ала анықталған критерийлер негізінде өздігінен анықтайтын рейтингтер қатысушының еркін білдіреді емес.

Жоғарыда аталған бес критерий бойынша әртүрлі халықаралық рейтингтерді талдау қаланың қатысуының ең тиімді үш бағасын анықтады:

1. Қаланың «ақылды» даму деңгейін теңгерімді, беделді, халықаралық, тәуелсіз бағалауға мүмкіндік беретін ICF рейтингі.

Сіз ICF «Top беделді рейтингінде жеті ең ақылды қалалар әлемдегі қалалық даму бағалау талдау айналысатын 7 Intelligent Қауымдастықтар», 10

97

жылдан астам таңдағанда, қатаң аналитикалық әдісін пайдаланады. Біріншіден, Smart21-тің әлеуетті қатысушыларының тізімі жасалады. Ad Smart21 - жылдық циклінің бірінші кезеңі, онда көрсетілген ICF негізделген сауалнама Intelligent Community индексі Жыл қатысушылар Top7 Зияткерлік Қоғамдастықтар бірі кейіннен болуы мүмкін, 21 финалист таңдайды. Smart21 тізімі жеті зияткерлік қалалардың таңдағанына 60 күн қалғанда жарияланады және әлемдік бұқаралық ақпарат құралдарында таратылады. Smart21 тізімінде орынды сатып алу құрмет белгісі болып саналады, сондай-ақ қаланы интеллектуалды деп танудың алғашқы қадамы. Жоғары білікті жұмыс күші, инновациялық, кең жолақты Интернет желісіне қол жеткізу, сандық теңдік, тұрақты даму және азаматтардың белсенді ұстанымын дамыту:

Келесі әрбір қалаға Smart21 тізімінен келесі критерийлер бойынша көрсеткіштер ICF зияткерлік қоғамдастық негізінде егжей-тегжейлі сауалнама аяқтау үшін талап етіледі. Халықаралық академиялық тобы талдаушы сауалнамалары факторлардың ондаған әр бағалайды және үміткерлерді сандық рейтингісін жасайды деп санайды. [2] ақылды қалалар ICF ның Top7 Зияткерлік Қоғамдастықтар тізімінде ең жоғары рейтингін алған жеті кандидат.

2. «Smart City World Expo Barcelona Fera» рейтингі - өте қысқа мерзімге қарамастан, әлемнің барлық елдерінен (5 құрлықтың 80-нен астам елдері) «ақылды даму» қатысушыларының көп санын тартады. Бұл интеллектуалды қалаларды құру саласындағы соңғы әзірлемелер мен идеяларға қол жеткізуді қамтамасыз етеді, сондай-ақ қатысушылардың танымалдылығы мен беделін арттырады.

3. IBM Smarter Cities Challenge рейтингі - өте қысқа мерзімге (~ 7 жыл) қарамастан және ықтимал мүдделі тараптарға (IBM) қатынасына қарамастан, ол қауымдастықтардың интеллектуалды IT-жүйелерін дамытуға ықпал ететін ең мықты рейтингтердің бірі болып табылады.

2010 жылы басталған глобалды гранттар бағдарламасы «Ақылды қалалар шақыру» халыққа өмірлік маңызды қызметтер көрсетуде конкурстық негізде таңдаулы жергілікті өзін-өзі басқару органдарына тегін консультативтік көмек көрсетеді.

Осылайша, жеңімпаз қалалар үш апта бойы толық уақытты жұмыс істейтін алты адамнан тұратын IBM сарапшылар командасын алады, олардың құны компания өзі қаржыландырады. Олар жергiлiктi өкiмет орындарымен анықталған маңызды проблемаларды және жобаларды оқып жатыр. Процесінің соңында IBM сарапшылары жобаларды және оларды іске асыру жолдарын, ықтимал проблемаларды шешуді ұсынады. Жобалар, әдетте, экономикалық даму, көлік, білім беру, энергетика, қоғамдық қауіпсіздік, денсаулық сақтау және басқа да көптеген мәселелерге байланысты.

98

Бұл рейтингке қатысу халықаралық аренада қаланың танымалдығы мен беделін арттырып қана қоймайды, сондай-ақ «ақылды» қаланы дамытудың әртүрлі мәселелерін тиімді шешу үшін әлемдегі кейбір үздік технологияларды әзірлеу және жүзеге асыру.

Сонымен қатар, бұл тізім шектеу емес, себебі қаланың белгілі бір саласын дамыту түрлі рейтингтерге қатыса алады, осылайша қаланың, тұтастай еліміздің беделін арттырады.

Бірнеше кем емес беделді әлемдік рейтингі туралы толығырақ тоқталайық.

1. European Smart CitiesЕуропалық интеллектуалдық қалалардың моделі орта және ірі

көлемдегі еуропалық қалалардың модельдеуіне және салыстырмалы талдауына кешенді көзқараспен қарайды және қалалық дамудың белгілі бір бағыттарында қалалық инновацияларға қатысты тиімді оқыту үрдісінің құралы ретінде қарастырылады.

Бұл модельге сәйкес Smart City - 6 негізгі сипаттамалары мен ішкі көрсеткіштері бойынша жоғары көрсеткіштері бар қала.

Ақылды өмір салты, ақылды адамдар,ақылды экономика, ақылды қоршаған орта, ақылды мобилділк.

Сурет 2. Еуропалық моделдің 6 негізгі сипаттамасы

Әр түрлі индикаторларларды салыстыру үшін мәнісін стандарттау қажет. Стандарттауға арналған бір әдіс z-түрлендіру болып табылады.

99

z i=xi−x

S

Бұл әдіс индикатор мәнісін орта 0 және стандартты ауытқуымен бірлігіне стандартталған мәнісін түрлендіреді. Бұл әдістің артықшылығы бар, бұл ретте оны метриялық ақпаратты қолдай отырып, өйткені ол деректер топтары шегінде деректер түрленгендігін ескереді.

Модель 6 негізгі сипаттамалардан тұрады, 27 қалыптастыру факторлары мен 90 индикаторлар. Аталған метрикалар қалалық дамуы және замануи «Ақылды қала» талаптарын сәйкестігін бағалау үшін пайдаланады .

Сурет 3. Smart City Еуропалық моделінің негізі

Ақылды экономика Ақылды адамдар

Инновационды рух Кәсіпкерлік Экономикалық қалпы Өнімділігі Еңбек нарығы Халықаралық белсенділігі

Білім алу Үздіксіз оқу Этникалық көптігі Арымас ақыл

Ақылды басқару Ақылды ұтқырлығы

Саяси хабардар болу Қоғамдық және әлеуметтік

қызметтер услуги Тиімді және ашық басқару

Жергілікті тасымалдау жүйесі Халықаралық тасымалдың қол

жетімділігі АКТ-инфрақұрылымы Тасымалдау жүйесінің

тұрақтылығы

Ақылды қоршаған орта Ақылды өмір салты

Ауа сапасы (ауа ластануы) Экологиялық хабардар болу Ресурстарды тұрақты басқару

Мәдени даму Тұрғындар денсаулығы Жеке қауіпсіздігі Тұрғын үй сапасы Білім алу мүмкіндігі Туристік тартымдылығы Әлеуметтік бірлігі

Сурет 4. Еуропалық модельдің негізгі факторлары

100

Осы факторлардың әрқайсысын бағалау іс-қимыл жоспарын жетілдіру және басымдықтарды белгілеу үшін негізгі қажеттіліктерді айқындауға көмектеседі. Бағалауда қалада тұтастай және бөлек жүйелердің қаншалықты дамығаны көрсетілген [4].

2. Easypark, Smart Cities индексі2017 жылы Швейцарияның Easypark IT компаниясы әлемдегі 500

қаланы зерттеу жүргізіп, Копенгагеннің ең ақылдысы болатын ең технологиялық дамыған 100 қаланы анықтады.

Рейтингті құрастырған кезде сарапшылар 7 аймаққа топтастырылған 19 факторды ескерді.

Кесте 13. Ақылды қалалардың индекстерінің тізімі1. Көлік және мобильділік

Ақылды тұрақ – Автокөлікке ие адамдар (қала) пайызы.– Қала орталығындағы автотұрақтар саны

2 км– Смартфондарды пайдалану.– Тұрақ және пайдалану туралы

өтініштердің қол жетімділігі

Автомобиль жалға алу – Қаланың тұрғындарына қатысты қалалық вагондар паркін бағалау (автомобильдер саны)

Трафик – Тығыздық деңгейі

Общественный транспорт – Қоғамдық көлікпен қанағаттану пайызы

2. Тұрақтылық

Таза энергия – Жаңартылатын көздерден электр энергиясын өндіру пайызы

Ақылды ғимарат – Ғылыми орталықтар: зерттеулерге және дамытуға инвестициялар (ЖІӨ-ге пайызбен)

Қалдықтарды басқару – Құрылыстың тиімділігі: энергияны тұтыну бірлігіне ЖІӨ

Қоршаған ортаны қорғау – Көмілген қалдықтардың пайызы

3. Басқару

101

Азаматтардың қатысуы – Сайлауға қатысу үлесі

Үкімет цифрландыру – Сандық инфрақұрылымды бағалау

Қаланы жоспарлау – Жергілікті өзін-өзі басқарудың халықтың пайыздық үлесі бойынша қозғалысы

Білімі: – Қаланың жасыл аймақтары бар ауданның пайызы

4. Инновациялық экономика

Бизнес-экожүйе – Тіркелген стартаптардың саны

5. Цифровизациялау

4G LTE – Mbs, жаһандық тест жылдамдығы индексі (мобильді)

Ғаламтор жылдадығы – Mbs, жаһандық тестілік жылдамдық индексі (тіркелген кеңжолақты қатынау)

Wi-Fi нүктесі - тегін Wi-Fi нүктесі

– Wi-Fi нүктесі - тегін Wi-Fi нүктесі

Смартфондарды пайдалану - смартфондарды пайдалану

– Смартфондарды пайдалану - смартфондарды пайдалану

6. Өмір сүру стандарт

Өмір сүру стандарт – Орташа сома жұмсалған (фаст-фуд, мейрамхана, киім, жалға беру, тасымалдау)

– Орташа таза жалақы

7. Сараптамалық қабылдау

Қала қалай ақылды болады - Қала қалай ақылды болады деп бағалау

– Қала қалай ақылды болады - Қала қалай ақылды болады деп бағалау

1. Көлік және мобильділік

Ақылды тұрақ – Автокөлікке ие адамдар (қала) пайызы.– Қала орталығындағы автотұрақтар саны

2 км

102

– Смартфондарды пайдалану.– Тұрақ және пайдалану туралы

өтініштердің қол жетімділігі

Автомобиль жалға алу – Қаланың тұрғындарына қатысты қалалық вагондар паркін бағалау (автомобильдер саны)

Трафик – Тығыздық деңгейі

Қоғамдық көлік – Қоғамдық көлікпен қанағаттану пайызы

2. Тұрақтылық

Таза энергия – Жаңартылатын көздерден электр энергиясын өндіру пайызы

Ақылды ғимарат – Ғылыми орталықтар: зерттеулерге және дамытуға инвестициялар (ЖІӨ-ге пайызбен)

Қалдықтарды басқару – Құрылыстың тиімділігі: энергияны тұтыну бірлігіне ЖІӨ

Қоршаған ортаны қорғау – Көмілген қалдықтардың пайызы

3. Басқару

Азаматтардың қатысуы – Сайлауға қатысу үлесі

Үкімет цифрландыру – Сандық инфрақұрылымды бағалау

Қаланы жоспарлау – Жергілікті өзін-өзі басқарудың халықтың пайыздық үлесі бойынша қозғалысы

Білімі: – Қаланың жасыл аймақтары бар ауданның пайызы

4. Инновациялық экономика

Бизнес-экожүйе – Тіркелген стартаптардың саны

5. Цифровизациялау

103

4G LTE – Mbs, жаһандық тест жылдамдығы индексі (мобильді)

Ғаламтор жылдадығы – Mbs, жаһандық тестілік жылдамдық индексі (тіркелген кеңжолақты қатынау)

Wi -Fi нүктесі - тегін Wi-Fi нүктесі

– Wi-Fi нүктесі - тегін Wi-Fi нүктесі

Смартфондарды пайдалану - смартфондарды пайдалану

– Смартфондарды пайдалану - смартфондарды пайдалану

6. Өмір сүру стандарт

Өмір сүру стандарт – Орташа сома жұмсалған (фаст-фуд, мейрамхана, киім, жалға беру, тасымалдау)

– Орташа таза жалақы

7. Сараптамалық қабылдау

Қала қалай ақылды болады - Қала қалай ақылды болады деп бағалау

– Қала қалай ақылды болады - Қала қалай ақылды болады деп бағалау

Әрбір фактор бойынша есептеулер әртүрлі көздерден алынған және 1-ден 10-ға дейін бағаланған бастапқы деректер (минималды және максималды мәндер) негізінде жасалады :

Scorei=1+9( x i−xmin

xmax−xmin)

Final Scorei=25%Transport∧Mobility i+12.5 % Sustainabilityi+¿+17.5 %Governance i+2.5% Innov . Economyi+17.5 % Digitalizationi+¿

+10% Living Standart i+15% Expert Perceptioni

Осыдан кейін, жалпы балл анықталады, оның негізінде қаланың ақылды қалалардың тізіміне сәйкес орын алады [5].

3. Siemen’s Green Cities IndexСиманның жасыл қалаларының индексі рейтинг әдістемесі жасыл

қалалардың Siemens бірлесіп, Economist Intelligence Unit (британдық журналы экономист аналитикалық бірлігі) ғылыми-зерттеу орталығы әзірлеген болатын. мөлшері мен маңызы таңдалған қаланың (негізінен капитал, негізгі халық орталықтары мен бизнес-орталықтар) рейтингісі және

104

аймаққа байланысты 8-9 санаттарына шамамен 30 индикаторлар, өлшенген: CO2 шығарындылары, энергия, ғимараттар, жер пайдалану, көлік, су санитария, қалдықтарды басқару, ауаның сапасы және қоршаған ортаны басқару. Бұл көрсеткіштердің жартысына жуығы сандық болып табылады - мысалы, жан басына шаққандағы CO2 жан басына шаққандағы су тұтыну, қайта өңдеу стандарттары мен ауаны ластаушы заттардың концентрациясы, ресми үкімет көздерден деректер болып табылады. қалғандары - және т.б., мұндай көлік ағынын азайту көп жаңартылатын энергия саясат іздеу үшін қала тілегі ретінде қаланың экологиялық саясатты сапалы бағалау болып табылады Осылайша, ғана емес, ағымдағы экологиялық жүргiзу туралы, қаланы өлшеу үшін сандық және сапалық көрсеткіштерін өлшеу, сонымен қатар экологиялық таза болу ниеті [6].

Сурет 5. Green City Index

4. IESE Cities Motion IndexIESE испандық бизнес-мектебінің қозғалыс индексі бойынша

қалалардың жыл сайынғы рейтингісі географиялық ауқым мен деректерді өңдеу көлемдері бойынша ең ауқымды болып саналады. Зерттеудің авторлары қаланы дамытудың қабылданған стратегиялары мен азаматтардың өмірін жақсарту үшін қабылданған қадамдарды бағалайды [7].

Рейтинг 10 негізгі бағыт негізінде жүргізіледі.

105

Кесте 14. IESE Қалалар қозғалысы индексі бойынша индикаторлар тізімі

Бағыт Индикатор Индикатор сипаттамасы

Адам капиталы Жоғарғы білім Орта және жоғары білімі бар адамдар үлесі

Бизнес-мектеп Бизнес-мектептер саны (топ 100)

Студенттер қозғалысы Жоғары деңгейдегі студенттердің халықаралық қозғалысы. Студенттер саны

Университеттер саны Университеттер саны

Мұражайлар Әрбір қалада мұражайлардың саны

Галереялар Әрбір қалада галереялар саны

Демалысқа шығындар Демалысқа шығындар. Миллион АҚШ долларымен көрсетіледі

Әлеуметтік бірлік

Өлім 100 мың тұрғынға шаққандағы өлім-жітім.

Қылмыс деңгейі Қылмыс деңгейі

Денсаулық индексі Денсаулық индексі

Жұмыссыздық деңгейі Жұмыссыздық деңгейі (жұмыссыздар / жұмыс күші)

Джини индексі Джини индексі 0-ден 100-ге дейін, 0 теңдестірілген теңдік жағдайында, ал 100-те мінсіз теңсіздік болып табылады.

Жылжымайтын мүлік құны

Жылжымайтын мүліктің бағасы кіріс пайызы ретінде

Жұмыс істейтін әйелдердің үлесі

Әйелдер жұмысшыларының мемлекеттік басқарудағы үлесі

Бейбітшідік индексі Әлемдік бейбітшілік индексі - бұл елдегі немесе аймақтағы бейбітшілік пен зорлық-зомбылықты ескеретін көрсеткіш.Төменгі позициялар зорлық деңгейі жоғары елдерге сәйкес келеді.

Экономика Өнімділік Еңбек өнімділігі ЖІӨ / жұмыспен қамтылған халық ретінде есептеледі (мыңдаған).

Бизнесті бастау Компанияның заңды қызметіне қатысты

106

уақыты процедураларды аяқтау үшін қажетті күнтізбелік күндер.

Бизнесті құру қарапайымдылығы

Лучшие позиции в рейтинге указывают на более благоприятную нормативную среду для создания и работы местной компании

Штаб пәтерлер саны Количество штаб-квартир публично торгуемых компаний.

Бизнестің ерте сатысында адамдар үлесі

Жаңа кәсіпкерлер немесе жаңа бизнестің / менеджерлері (42 айдан артық емес) болып табылатын 18 жастан 64 жастағы адамдар үлесі.

Кәсіпкерлер Бастапқы кезеңде қаланың экономикалық негізін құрайтын компаниялар

ЖІӨ Миллион АҚШ долларымен жалпы ішкі өнім

Мемлекеттік басқру

Салықтың жалпы мөлшерлемесі

Бұл кəсіпорындар коммерциялық пайда құрамында рұқсат етілген шегерімдерге жəне алуға рұқсат берілгеннен кейін төлеген салықтар мен міндетті жарналардың жалпы сомасын өлшейді.

Резервтер Ағымдағы миллион доллардағы резервтер

Жан басына шаққандағы резервтер

Жан басына шаққандағы резервтер миллион АҚШ долларында.

Елшілік Әрбір қалада елшіліктердің саны.

Twitter Танымал пайдаланушы каталогтарындағы Twitter пайдаланушылары (мысалы, Twellow). Бұл өздерін өзіндік көшбасшы (жазушылар, белсенділер, бизнес көшбасшылары, журналистер және т.б.) деп санайтын пайдаланушыларды қамтиды.

Сату салығы Бұл экономикаға үлкен әсер етеді. Сатудың төмен ставкалары қызметтерге және зияткерлік инфрақұрылымға инвестицияларды қаржыландыру үшін пайдаланылуы мүмкін

Басқару Құқықтық құқықтар индексінің күші

Бұл көрсеткіш кепілдік және банкроттық туралы заңдар қарыз алушылардың және кредиторлардың құқықтарын қорғау дәрежесін өлшейді және осылайша несиеге

107

қол жеткізуді жеңілдетеді. 0-ден 12-ге дейінгі мәндер, ең жоғары баллдар заңдар несиеге қолжетімділікті арттыруға арналған.

Сыбайлас жемқорлық Мәндер 0-ден бастап = өте сыбайластықтан 100 = өте ашық болады

Инновациялық бөлімнің функциялары

Қала инновациялық бөлімінің функциялары (немесе егер бар болса министрлік).

Мемлекеттік қызметтер

Қаланың барлық тұрғындары үшін онлайн-қызметтердің жиынтығы. Бұл заманауи және технологиялық муниципалды басқарудың көрсеткіші.

Ашық деректер платформасы

Қалада ашық ақпараттық жүйе болуын сипаттайды

Экология СО2 шығарындылары Көміртегі диоксидінің қазба отынының және цемент өндірісін жағудан шығарындылары. Өлшенген. Ол килотондармен өлшенеді.

CO2 шығарындылары индексі

CO2 шығарындылары индексі

Метан шығарындылары

Метан шығарындылары, мысалы, ауыл шаруашылығы және өнеркәсіптік метан өндірісі. CO2 эквивалентіндегі килотонмен өлшенді

Сумен жабдықтау Сумен жабдықтауға қолжетімді халықтың үлесі

PM2.5 PM2.5 диаметрі 2,5 мкм-нен аз ауада болатын бөлшектердің санын өлшейді. Жылдық орта

PM10 PM10 диаметрі кемінде 10 микроннан тұратын ауадағы бөлшектердің санын өлшейді. Жылдық орта

Ластану индексі Ластану индексі

Экологиялық көрсеткіштер индексі

Экологиялық тиімділік индексі (1 = нашардан 100 = жақсыға дейін)

Мобильділік және көлік

Трафик индексі Трафик индексі қозғалысқа жұмсалған уақытты және оның пайда болған қанағаттанбауды ескере отырып

108

есептеледі. Ол сондай-ақ СО2 шығынын бағалау және трафиктің басқа да тиімсіз сипаттамаларын қамтиды

Өтімділік индексі Трафиктің тиімсіздігі. Жоғары құндылықтар жүргізу кезінде ұзақ уақытқа созылатын жолдар сияқты жоғары жетіспеушіліктерді білдіреді.

Жол-көлік оқиғаларының саны

100 000 тұрғынға шаққандағы жол-көлік оқиғаларының саны.

Метро Қалада метро станцияларының саны

Рейстер Қалада келген және ұшатын ұшу саны (әуе бағыттары)

Көлік құралы Көлік құралдары - ақылды қалалар үшін қоғамдық көліктерге арналған опциялар. Көлік параметрлері көп болса айнымалының мәні артады. Көліктік опциялардың жетіспеушілігі қаланың тартымдылығын ақылды деп санауға болады.

Жұмысқа баруға арналған қозғалыс индексі

Жол қозғалысы индексі жұмыс уақытына негізделген

Велосипедті жалға алу Велосипедтерді жалға беру жүйесі қала ішінде бір жерден тасымалдауға мүмкіндік беретін велосипедтерді қоғамдық пайдалану үшін автоматтандырылған қызметтер ұсынады. Жүйе қалай дамығанына байланысты көрсеткіш 0-ден 2-ге дейін өзгереді

Қалалық жоспарлау

Халықтың санитарияға қол жетімділігі пайызы

Адамдарды, жануарларды және жәндіктерді қоқыспен әрі қарай байланыстыруды қоспағанда, қалдықтарды жоюға арналған қаражатқа жеткілікті қол жетімді халықтың үлесі

Үй шаруашылығындағы адамдар саны

Үй шаруашылығындағы адамдар саны

Велосипедтер дүкені Жан басына шаққандағы велосипедтердің саны

Архитектура Жан басына шаққанда сәулет фирмалары

109

саны.

Велосипед айдау Жан басына шаққандағы велосипедшілердің саны. Тарихи түрде ақылды қалалардың көптеген қалалары велосипед мәдениетінің болуы (ауа-райының рұқсаты)

Халықаралық насихат

Халықаралық туристердің саны

Халықаралық туристердің саны

Әуе жолаушыларының саны

Авиакөлікпен сахаттайтын жолаушылар саны

Қонақ үйлер Жан басына қонақүйлер саны

Көрікті жерлер Қалаларда қаладағы фотосуреттер саны бойынша бағалау және Панорамиоға (Интернеттегі суреттерді ортақ пайдалану үшін қауымдастық) жүктелді. Ең жоғарғы позициялар көптеген фотосуреттерге ие қалаларға сәйкес келеді

Конференциялар мен кездесулер саны

Қалада халықаралық конференциялар мен кездесулер саны

Технологиялар Кең жолақты байланыс абоненттерінің саны

Әр елдегі сандық абоненттік желі, кабельді модем немесе 100 адамға арналған басқа жылдамдық технологиясы бар кең жолақты байланыс абоненттерінің саны.

Кең өріс Қалада кең жолақты пайдаланушылар саны, соның ішінде сымсыз байланыстар.

IP-адрестер Жан басына шаққандағы IP адрестердің саны.

Facebook Жан басына Facebook пайдаланушылар саны

Мобильді телефон Жан басына шаққандағы ұялы телефондардың саны

Веб қызметтерінің сапасы

Қаланың веб-сайтының сапасы ақпараттық технология саясатына, жергілікті бизнесті дамытуға және басқа да технологиялық бастамаларға қолдау көрсету арқылы бағаланады.

Инновациялық индекс Инновациялық индексі (инновациялық қалалардың индексі). Бағалау 0

110

(инновацияларсыз) дейін 60 (көптеген жаңалықтарды).

Смартфондар Жан басына шаққандағы смартфондардың саны. Смартфондарды пайдалану және олардың енуі технологияны пайдаланудың жақсы көрсеткіші болып табылады.

Wi-Fi нүктелері Әлемдегі сымсыз қатынау нүктелерінің саны

Бұл рейтингте барлық көрсеткіштері жергілікті экономикалық дамудың жаңа формасына әкеледі стратегиялық мақсатқа, байланысты екенін атап өткен жөн.

Осылайша, рейтингісінің құрастыруы қалалардың өздері орналасқан құндылықтарға сәйкес, ақылды қаланың индикаторларының (әдетте синтетикалық) жүйе болуын болжайды. Біртіндеп рейтингтерін әзірлеу ақылды қалалар құру үшін қалалық индикаторлар мен стандарттау әдістемелерін өлшеу, ақылды қала көрсеткіш жүйелері стандарттау міндеттерді қою әкелді. Бұл жұмыс, ең алдымен, Халықаралық стандарттау ұйымы (ИСО) және Халықаралық электробайланыс одағы (ITU) шеңберінде шоғырланған. Осылайша, әлемнің барлық қалаларын бір-бірімен салыстыруға болады. Сонымен бірге, ұлттық ерекшеліктерді есепке алу үшін шектеулі ұлттық индикаторлар жиынтығын енгізу мүмкін емес.

6.2. Стандарттар мен индикаторларСтандарттар нысандар тізбесін анықтайды, олардың өлшеуі мен

бақылауы қалаларға олардың дамуын бағалауға мүмкіндік береді.ISO 37120: 2014 «Тұрақты қоғамды дамыту. Қалалық қызметтер

мен өмір сүру сапасының көрсеткіштері» 17 облыста 46 міндетті және 56 қолдайтын көрсеткіштерді реттейді:

- Экономика;- білім беру;- Энергетика;- Қоршаған орта;- Қаржы;- Өрттер мен төтенше жағдайларды жою;- Менеджмент;- денсаулық сақтау;- Демалыс;- Қауіпсіздік;- Қан;

111

- Қатты қалдықтар;- Телекоммуникация және инновациялар;- Клік;- Қала құрылысы;- Ағынды сулар;- Су және санитария.

Осы аумақтар бойынша көрсеткіштердің толық тізімі 1-қосымшада келтірілген [8].

ISO 37151 стандарт: 2015 «Интеллектуалдық коммуникациялар инфрақұрылымы. жүйесі операциялық параметрлерін принциптері мен талаптары» (тұрғындары тұрғысынан, көшбасшылар мен қоршаған ортаны) қоғамдастықтың негізгі қажеттіліктерін 14 номинация бойынша коммуналдық инфрақұрылым ақылды қалаларының өнімділігін бағалау әдістемесін қамтиды.

Деректер қалаларынан жинау және деректер қаласы (WCCD) бойынша қалалық деректер Дүниежүзілік кеңесінің Дүниежүзілік кеңесінің халықаралық ұйымдардың, олардың талдау, қалалар сертификаттау ISO-стандарттар сәйкестігін функцияларды орындайды.

Стандарттарды пайдалану қалалардың әртүрлі аймақтарының жай-күйін сандық анықтауға және проблемалық аймақтарды анықтауға көмектеседі. Деректерге негізделген шешім қабылдауды қолдану арқылы қалалар негізгі көрсеткіштерді жақсартады және WCCD халықаралық тізілімінде позицияларын нығайтады.

ИСО стандарттарының көрсеткіштері әртүрлі бағыттардағы жұмыстарды көрсетеді: қызмет сапасын жақсарту, инфрақұрылымның және жеке объектілердің тиімділігін арттыру. Бұл энергияны жеткізу жүйелерін, сумен жабдықтауды, қоғамдық көлікті, жарықтандыруды және т.б. оңтайландыруды қамтиды, бұл талдауды кешенді пайдалануды талап етеді.

BSI (Британдық Стандартты Мекеменің) BSI бірақ, мен шығарылған ел деп аталады - Ұлыбритания ұзақ стандарттау әлемдік үрдістер көптеген басшыларының шақырды танылған бренд, болды. Толық көлемде ол ақылды қалаларға арналған стандарттар жүйесі үшін қолданылады.

Шындығында, BSI смарт-қала стандарттарының жүйесі ресми түрде үш ПАС 180,181,182 және екі PD 8100,8101 тобын құрайды.

PAS 180,181 ақылды қала терминдері мен модельдерінің сөздігі мен мазмұнына арналған. Қалған үш құжат - PAS 181, PD 8100, PD 8100 ақылды қала үшін сәтті жол картасын немесе жол картасын қалай жасауға болатынын сипаттайды.

112

Тұтастай алғанда, Британдық стандарттар институты ретінде, ақылды қала сипаттайды «азаматтар үшін, тұрақты және гүлденген инклюзивті болашағын қамтамасыз ету үшін салынған ортада, дене сандық және адам жүйелерінің тиімді интеграция».

Жоғарыда аталған халықаралық стандарттарға сүйене отырып, Қазақстан 2016 жылы Smart City саласындағы өзінің ұлттық стандарттарын әзірлеп, бекітті. Олар энергия үнемдеу, тұрғын үй, көлік, білім беру, денсаулық сақтау, қоршаған ортаны қорғау және ақпараттық технологиялар саласындағы инновациялық шешімдер байланысты қауіпсіздік пен қызмет көрсетудің жоғары деңгейін, оның ішінде қалалық процестерді орталықтандырылған басқарудың түбегейлі жаңа мүмкіндіктерін, ортақ талаптарды реттейді.

ҚР СТBSI PD 8100-2016 «Ақылды қалаларға шолу. Нұсқаулық ақылды қалалардың белгілі бір әрекеттерін қолдану бойынша басшыларға арналған нұсқаулықтарды қамтиды. Стандарт стратегиялардың артықшылықтарын қамтамасыз етуге бағытталған және ақылды қаланы құрудағы алғашқы қадамдар бойынша ұсыныстар береді. Талаптар ақылды қалалардың табысты практикасына негізделген және өздерінің тиімді стратегияларын әзірлеу және жүзеге асыру үшін қолданылатын стандарттар тізімін ұсынады.

ҚР СТБСИ ПД 8101-2016 «Ақылды қалалар. Жоспарлау мен дамудың рөлін бағалауға арналған нұсқаулық «интеллектуалды технологиялар мен тәсілдердің әлеуетін пайдалана алатын даму жобаларын және инфрақұрылымдарды жоспарлау және іске асыру бойынша нұсқаулық болып табылады. Стандартта үлкен инфрақұрылымдық жобалардың, жөндеу бағдарламаларының, сондай-ақ оларды іске асырудың кезеңді алгоритмінің негіздері туралы талаптар бар.

ҚР СТИСО 37151-2016 «Қалалық қызметтердің зияткерлік инфрақұрылымы. Қызмет көрсеткіштерінің жүйесі принциптері мен талаптары «коммуникациялық инфрақұрылымның жұмыс көрсеткіштерін үйлестіруге негізделген қағидаттары мен талаптарын белгілейді, зияткерлік меншік пен коммуналдық инфрақұрылымды қорғауды қоса алғанда талдау үшін ұсынымдар береді.

ҚР СТИСО 37150-2016 «Коммуналдық қызметтердің зияткерлік инфрақұрылымы. Индикаторлар жүйесімен байланысты қолданыстағы іс-шараларды шолу «коммуналдық инфрақұрылым индикаторларына қатысты қолданыстағы қызметке шолу жасайды. Осы стандартта интеллект түсінігі өнімділікке қатысты қарастырылады. Стандарт энергияны тұтыну, сумен жабдықтау, тасымалдау, қалдықтар және ақпараттық-коммуникациялық технологиялар (АКТ) сияқты коммуналдық қызметтерді қарастырады. Баяндамада жарияланған, қолданылған немесе талқыланған қолданыстағы іс-шаралардың техникалық аспектілері талқыланды.

113

ҚР СТBSI PAS 180-2016 «Ақылды қалалар. Сөздік »термині ақылды қалаларға қызмет көрсетудің түрлі салаларында, соның ішінде түрлі инфрақұрылымдар мен жүйелерге арналған түсініктерді сипаттайды. Стандарт шағын қалалар мен қалалық типтегі елді мекендерді қосқанда, қалалармен қолданылады.

ҚР СТБСИПАС 181-2016 «Ақылды қаланың интеграциялық құрылымы. Ақылды қалалар мен қауымдастықтарды дамыту стратегиясын әзірлеуге арналған нұсқаулар «ақылды қалалар мен елді мекендерді басқару ережелерін, ақылды қалаларды дамыту, келісу және стратегиямен қамтамасыз етуді қамтиды. Стандарт өзіндік ақылды қала стратегиясын одан әрі дамыту және дамыту үшін қажетті стратегияларды қамтиды.

ҚР СТBSI PAS 182-2016 «Ақылды қаланың үлгісі. «Деректерді өзара әрекеттесу моделін құру» Smart City Model (SCCM) тұжырымдамасының сипаттамасын береді, ол әртүрлі салаларда қолданылатын ақылды қаланың компоненттері мен жүйелерінің арасындағы қарым-қатынасқа негіз береді. Құрамдастар тұжырымдарды (мысалы, ұйым, орын, қауымдастық, элемент, қызмет, ресурс) және ақпараттың арасындағы байланысты (мысалы, ұйымдық ресурстар, жердегі оқиғалар) қамтиды. Стандарт, әсіресе көптеген деректер көздерінен ақпараттың мәнін анықтайтын семантикалық алмасуды қамтиды.

ҚР СТ ИСО 37101-2016 «Әкімшілік-аумақтық құрылыстарды тұрақты дамыту. Басқару жүйелері. Жалпы қағидаттары мен талаптары «заңды және басқа да талаптарды, сондай-ақ тиісті ақпаратты ескере отырып, әкімшілік-аумақтық құрылыстардың (АТУ) орнықты дамуы, зияткерлік және бейімделуі үшін менеджмент жүйесіне қойылатын талаптарды белгілейді.

СТ 2725-2015 «Тұрақты қоғамды дамыту. Қалалық қызметтердің көрсеткіштері және өмір сүру сапасы »тұрақты даму мен тіршілікке кешенді және тұтас көзқарасты қамтамасыз етуге арналған. Стандарт қалаларға қалалық қызметтердің тиімділігін өлшеуге және динамикадағы өмір сүру сапасын бағалауға және озық тәжірибелермен алмасуға көмектесетін индикаторлар мен тиісті тексеру әдістерін сипаттайды.

6.3. Smart City-ді жүзеге асыру деңгейіне ЖАО-ді бағалауSmart City, сондай-ақ халықаралық рейтингтерді енгізу және бағалау

бойынша Қазақстан Республикасының стандарттарына сүйене отырып, ЖАО-те Smart City-ді жүзеге асырудың бағалау картасы енгізілді. Карта - бұл әрбір ЖАО шкала бойынша бағаланатын кесте. Бағалау, мысалы, ҚР стандарттарының көрсеткіштері мен индикаторларының сәйкестігі негізінде әр салаға тағайындалады

114

- Білім беру - электрондық оқыту жүйесін пайдалану, электрондық оқыту жүйесін қолдану арқылы қала тұрғындарының үлесін есептеу;

- Денсаулық - электронды медициналық жазбалардың пайдалану, электрондық медициналық жазбаларды пайдалану, ауруханалар, дәріханалар мен басқа да денсаулық сақтау провайдерлері арасындағы ресурстарды және медициналық ақпаратты бөлісу, телемедицинаны үшін қосқыш;

- Коммуналдық шаруашылық - ақылды су мен электр есептегіштерінің болуы, АКТ-ны қолданатын сумен жабдықтау, кәріз және дренаж жүйелерін басқару;

- Инклюзивтік орта - мүгедектерге, жұмыссыздыққа және қайырымдылыққа арналған объектілердің қол жетімділігі;

- Көлік - АКТ-ны пайдалану арқылы трафикті бақылау және жұртшылыққа ақпарат беру, паркингті басқару жүйелерінің болуы, көшелерді жарықтандыруды басқару;

- Қалалық басқару - қаланың және кері байланыс механизмдерінің онлайн-ақпараттарының болуы, сондай-ақ ашық деректерді пайдалану, онлайн-азаматтық қатысу, мемлекеттік қызметтерді басқару жүйелері мен құралдарын ұсыну;

- Экология - бөлшектер мен уытты заттар бақылау үшін АКТ пайдалану, қалалық су пайдалану және жалпы энергия тұтыну АКТ, жаңартылатын энергия көздерінен жалпы электр энергиясын үлесі, шу деңгейін бақылау;

- Қауіпсіздік - АКТ негізінде қауіпсіздік жүйесінің болуы, ол бет анықтау, жоғары тәуекел салаларына талдау картографиялық оқиғаларға осындай бейнебақылау жүйесі ретінде шешімдерді қамтуы мүмкін;

- IT-жетекшісі - CDO (бас сандық қызметкер); сандық технологиялар директоры. Әкімдіктегі оның миссиясы жергілікті атқарушы органдардың дәстүрлі әдістерін заманауи, икемді «цифрлық» нысанға айналдырудың мақсаты мен әдістерін анықтауға болады. Осылайша IT-Лидер сандық нысанда мемлекеттік қызметтер көрсету мүмкіндігі бар, аян, стратегиясын және сандық форматта бизнес-процестерді, өнімдер мен қызметтерді түрлендіру үшін егжей-тегжейлі іс-шаралар жоспарын қалыптастыру, жоғарғы басшылық жұмыс істеуге тиіс. Бұл аймақтың ақпараттық технологиялар саласындағы көшбасшысын бағалаудың негізгі критерийі болып табылатын

115

инновацияларға икемділік, шығармашылық, ашықтық және дайындық.

Ауыл шаруашылығында ақылды шешімдерді әзірлеу және енгізу өнімділікті арттырады және өндіріс шығындарын қысқартады. Алайда, ауыл шаруашылығы секторы, «ақылды» қалалардың рейтингтері өлшенеді емес және қала бағалауды әсер етпейді, бірақ оның дамуы аймақтың жалпы дамуына ықпал, қоғамдық денсаулық жақсарту және қоршаған ортаға үлкен әсерін тигізеді.

Бағалау «Смарт қаланың өтеу мерзімдерін бағалау әдістемесі» негізінде жүргізіледі. «Ұлттық ақпараттық коммуникациялық холдингі» Зерде «мемлекеттік органдардың өкілдерімен сараптама тобы, бизнес, сарапшылар, салалық және басқа да ұйымдар құру негізінде ұсынылады не үшін. Комиссия жұмысы тұрақты құрамды талап етпейді және қажет болған жағдайда алдын ала бекітілген кестеге немесе бастамаға сәйкес жиналуы мүмкін.

Бағалау Smart City компоненттерін енгізгеннен кейін жасалады және үнемі жаңартылады, өйткені жаңа жобалар іске асырылады. Әр саланы бағалау кезінде бес баллдық шкала бойынша баға беріледі:

- әрекет әдепкі бойынша электронды түрде;- ЖАО жоспарды іске асыру, жаңа мүмкіндіктерді енгізу және

оны қайта құру процестерімен күшейту жөнінде айтарлықтай прогреске қол жеткізді;

- ЖАО белгіленген мақсаты бар және қажетті ресурстармен стратегиялық жоспар әзірледі;

- Кейбір электрондық қызметтер бар, бірақ олардың сапасы шектеулі;

- Аймақ үшін ақпараттық-коммуникациялық технологиялар мүмкіндіктерінің жоқтығы.

Әрбір салаға арналған барлық есептер жинақталған және әрбір қалада Smart City шешімдерін енгізудің қорытынды бағасы келтірілген:

- Жоғары деңгей;- Орташа деңгейі;- Төмен деңгей.

6.4. Таңдамалы жобаларды Smart City таңдауӨнеркәсіптің дамуын қамтамасыз ету үшін ең жақсы АКТ

шешімдерін енгізу қажет. Эталондық жобада өңірлерді дамыту үшін қабылданатын озық, жақсы тәжірибе бар.

Ең жақсы шешімді анықтау үшін біз бірқатар көрсеткіштерді ескеруіміз керек:

116

4

3

2

1

5

- Іске асыру тәжірибесі (Қазақстанда, әлемде);- Жобаны іске асыру фактісі бойынша экономикалық және

әлеуметтік жеңілдіктер;- Қамту (компоненттер, қызметтер, функциялар, процестер);- Икемділік (өзгерістер мен жақсартуларға бейімділік);- Пайдаланушылардың оң пікірлері;- Жобаның құны;- Сыртқы жүйелермен интеграциялау қабілеті (ашық API-ді

пайдалану);- Жіңішке клиенттің көмегімен (қолданылатын болса);- Пайдаланушы интерфейсінің қолайлылығы (Пайдалану

мүмкіндігі);- Қазақстандық қамту.Әрбір өнім жоғарыда көрсетілген өлшемдерге сәйкес бағалануы

керек

117

7. Smart City-де АКТ-ды қолдануымен байланысты, негізгі қызметтің көрсеткіштері

Қызметтің негізгі көрсеткіштерін анықтаудың мақсаты - қалалардың әл-ауқатын және тұрақтылығын жақсарту үшін АКТ үлесін бағалау критерийлерін белгілеу және қалаларды өзін-өзі бағалау құралдарымен қамтамасыз ету. Қалалар өз мақсаттарына сәйкес өз жетістіктерін сандық бағалауы мүмкін.

Кесте 15. KPI бөлімшелері

Өлшем белгісі Өлшеу Бөлімше белгісі Бөлімше

D1 Өмірдің ақылды сапасы D1.1 Денсаулықсақтау

D1.2 Қауыпсіздік

D2 Ақылды тұрғындар D2.1 Инклюзивті қоғам

D2.2 Білім беру

D3 Ақылды үкімет D3.1 Қаланы басқару

D4 Ақылды табиғат D4.1 Экология

D4.2 ТКШ

D4.3 Құрылыс

D5 Ақылды ұтқырлық D5.1 Көлік

D6 Ақылды экономика D6.1 Ауылшаруашылық

D6.2 Бизнес

7.1. D1 Өмірдің ақылды сапасыБұл бөлім Өмір сапасын өлшеуге арналған негізгі көрсеткіштерді

қамтиды. Бұл өлшемде денсаулық пен қауіпсіздікке қатысты 2 индикатор бар. Кесте 16. Өмірдің ақылды сапасы

Бөлімше Көрсеткіш Сипаттама

D1.1

Денсаулықсақтау

D1.1.1

Электрондық медициналық карталарды пайдалану

Электрондық медициналық жазбалары бар қалалық тұрғындардың үлесі.

118


D1.1.2 Электрондық медициналық жазбаларды пайдалану

Электрондық медициналық құжатары бар қалалық тұрғындардың үлесі.

D1.1.3 Ауруханалар, дәріханалар және басқа да денсаулық сақтау қызметтерін көрсететіндердің арасында ақпарат алмасу мен медициналық ресурстар қолдану

АКТ-ны қолданатын ауруханалардың, дәріханалардың және медициналық қызметтерді жеткізушілердің үлесі (ақпаратпен алмасу)

D1.1.4 Телемедицинаға көшу Телемедицина бағдарламаларына қатысатын пациенттердің үлесі, соның ішінде электронды кеңес беру, электронды мониторинг, онлайн-консультация және денсаулықты басқару сияқты қызметтер.

D1.2 Қоғамдақ қауыпсіздік

D1.2. 1 Табиғи апаттарды жою үшін АКТ-ны пайдалану

Табиғи апаттарға дайындықты қоса алғанда, АКТ негізіндегі апатты басқару жүйесін енгізу.

Ескерту - Апаттар табиғи немесе жасанды табиғи болуы мүмкін.

D1.2.2 АКТ-негізделген қауіпсіздік жүйелерінің болуы

Қауіпсіздікті күшейтетін АКТ негізіндегі жүйелердің болуы.

Ескерту - Бұл бейне бақылау жүйесі, полиция жариялаған онлайн ақпараттар, әйелдерді және балаларды қорғау жөніндегі онлайн қолдау, қауымдастықтардағы оқиғаларды картографиялау және т.б. сияқты шешімдерді қамтуы мүмкін.

7.2. D2 Ақылды тұрғындар Бұл бөлімде теңдікті және әлеуметтік интеграцияның негізгі

көрсеткіштері, сондай-ақ білім беру саласы көрсетілген.Бұл өлшемде екі көрсеткіш бар білім және ерекше қажеттіліктері бар

адамдар үшін қолдау.Кесте 17. Инклюзивті қоғам және білім беру үшін анықталған

көрсеткіштер119


D2.1 Инклюзивті қоғам

D2.1.1 Арнайы мұқтаждықтары бар адамдарды қолдау бойынша қызметтерді көрсету

Мүмкіндіктері шектеулі адамдарды қолдау үшін АКТ негізіндегі қызметтер мен ақпаратты ұсынатын қоғамдық ғимараттар мен ғимараттардың үлесі және осы тұлғаларға арналған онлайн-қоғамдық ақпараттың үлесі.

Ескерту - Мұнда ерекше қажеттіліктері бар адамдарға мүгедектер мен зейнеткерлер кіреді.

D2.2 Білім беру D2.2.1 Электрондық оқыту жүйесін пайдалану

Электрондық оқыту жүйесін пайдаланатын қала тұрғындарының үлесі.

7.3. D3 Ақылды үкіметБұл бөлімде қалалық басқаруды бағалаудың негізгі көрсеткіштері

келтірілген.Осы тұрғыда онлайн-қалалық ақпараттарды, азаматтық қатысуды, жаңа

қала тұрғындарын қолдауды, АКТ сауаттылығын, онлайн-басқаруды қамтитын бес көрсеткіш бар.

Кесте 18. Қалалық басқаруды бағалау үшін анықталған көрсеткіштер


D3 Басқару D3.1 Мемлекеттік қызметтер мен мекемелерге арналған онлайн басқару жүйесін ұсыну

Интернетте басқарылатын мемлекеттік қызметтер мен қызметтердің үлесі (мысалы, мектептерді таңдау, қоғамдық спорт нысандарын резервтеу, кітапхана қызметтері және т.б.).

Ескерту - Бұл брондауды, төлемдерді және т.б. қамтиды..

D3.2 Қала туралы онлайн-ақпараттарының және кері байланыс механизмдерінің болуы

Қалалық ақпараттың онлайн режимінде қол жетімділігі және қалаларға басқаруды жетілдіруге мүмкіндік беретін анонимді кері байланыс механизміне қол жеткізу үшін АКТ жүйелерінің болуы.

Ескерту - Интернеттегі қалалар туралы ақпарат қала жоспарлары, бюджет, қалалық басқарма отырыстарының хаттамалары және т.б. қамтиды.

120


D3.3 Онлайн азаматтық қатысу

Онлайн режимінде ақпаратты және кері байланыс механизімдерін қолданылатын тұрғындар үлесі

D3.4 Қаланың жаңа тұрғындарын онлайн режимде қолдау

Қаланың жаңа тұрғындарына қолдау көрсету үшін АКТ негізінде өтінімдер мен қызметтердің болуы.

Ескерту: Қаланың жаңа тұрғындары - қала мен оның қонақтарына қоныс аударатын адамдар.

D3.5 Тұрғындар арасында АКТ сауаттылығын арттыратын стратегиялар мен ережелердің бар болуы

Қаланың барлық тұрғындары арасында АКТ саласындағы сауаттылықты арттыру үшін стратегияларды, нормативтік құжаттарды, ерікті жұмысты немесе ұйымдардың мүдделерінің бар болуы.

Ескерту: Қоғамдық білім мен дағдыларды дамытуды күшейтетін механизмдер бар.

7.4. D4 Ақылды табиғатБұл бөлім экологиялық тұрақтылықты қамтамасыз ететін негізгі

көрсеткіштерді қамтиды. Бұл өлшемде ауаның сапасын, су ресурстарын және шуды бақылау

және т.б. сияқты 12 индикатор бар, сондай-ақ ағын су, кәріз, электр және құрылыс сияқты инфрақұрылымдары.

Кесте 19. Экологияның негізгі көрсеткіштері


D4. Ауаның сапасы D4.1 Бөлшектер мен улы заттарға арналған АКТ негізіндегі мониторинг жүйесін қолдану

Бөлшектер мен улы заттарға арналған АКТ негізіндегі мониторинг жүйесі қамтылған қала аумағының үлесі.Ескерту: Бұл көрсеткіш ауаның ластануы (ТЧ10, ТЧ2,5, улы заттар және т.б.) АКТ-мен бақыланатын аймақтың үлесін көрсетеді.

D4. Су, топырақ, шу D4.2 Қалалық суды АКТ арқылы бақылауды қолдану

Судың сапасы мен ластануына байланысты АКТ-мен бақыланатын қалалық су ресурстарының (өзендер, көлдер және т.б.) үлесі.

121


Ескерту: Ауыз судың сапасы физикалық инфрақұрылымның бөлігі болып табылады.

D4.3 АКТ негізінде шу мониторингін қолдану

АКТ негізіндегі шу мониторингімен қалалық ауданның үлесі.Ескерту: Бұл көрсеткіш қала тұрғындарының қалалық жерлердегі акустикалық шуылға ұшыраған, әсіресе шуды сезетін жерлерге назар аудару үшін АКТ қалай пайдаланылатынын өлшейді.

D4.2 Инфрақұрылым / қызметтерге қосылу - су құбыры

D4.2.1. АКТ-ны қолданатын сумен жабдықтау жүйесін басқару

Судың сапасын қамтамасыз ету және ағып кетуді азайту үшін АКТ көмегімен автоматтандырылған басқарудағы су беру жүйелерінің үлесі.

D4.2.2 Қалаларда ауыз су көздерінің мониторингі АКТ көмегімен жүзеге асырылады

Қолжетімділікке қатысты АКТ-мен бақыланатын қалалық тұщы су көздерінің үлесі.

D4.2.3 Ақылды су есептегіштің болуы

АКТ негізінде су есептегіштерімен суды пайдаланушылардың (оның ішінде үй шаруашылықтары, компаниялар және т.б.) үлесі.

D4.2. Инфрақұрылым / қызметтерге қосылу - канализация

D4.2.1 АКТ қолдану арқылы ағынды суларды басқару жүйесін басқару

АКТ-ны пайдаланатын кәріз жүйелерінің үлесі.Ескерту: Мониторингке тексеру жəне бақылау кіреді.

D4.2.2 АКТ қолдану арқылы дренаждық жүйелерді басқару

АКТ көмегімен нақты уақыт режимінде бақыланатын дренаж жүйелерінің үлесі.Ескерту: Мониторингке тексеру жəне бақылау кіреді.

D4.2. Инфрақұрылым / қызметтерге қосылу - электр энергиясы

D4.2.1 Ақылды электр есептегіштерінің болуы

АКТ-негізделген электр есептегіштерін пайдаланатын электр энергиясын тұтынушылардың үлесі (оның ішінде үй шаруашылықтары, компаниялар және т.б.).

D4.2.2. АКТ қолдану арқылы газ жүйелерін басқару

АКТ қолдану арқылы газ жүйелерін басқару

D4.3 Құрылыс D4.3.1 Ғимараттардағы энергияны автоматты басқару

Автоматты реттеу және энергия талаптарын азайту үшін АКТ-негізделген жүйелерді пайдаланатын

122


мемлекеттік және жеке меншік ғимараттардың үлесі.

D4.3.2 Қоғамдық ғимараттарда кешенді басқару

Құрылысты басқаруды автоматтандыру және икемді, тиімді, жайлы және қауіпсіз ортаны құру үшін интеграцияланған АКТ жүйелері арқылы қоғамдық ғимараттардың үлесі.Ескерту: АКТ жүйелері ғимараттарды басқару, байланыс және басқару жүйелерін және тағы басқаларды қамтиды.

7.5. D5 Ақылды ұтқырлықАталмыш бөлім жол инфрақұрылымы үшін анықталған негізгі

көрсеткіштерді қамтиды.Аталмыш өлшеуде жол инфрақұрылымын қамтитын 4 көрсеткіш бар.Кесте 20. Ұтқырлықты анықтайтын негізгі көрсеткіштер


D5 Инфрақұрылым / қызметтерге қосылу – жол инфрақұрылымы

D5.1 АКТ көмегімен трафикті бақылау қолжетімжіділігі

АКТ көмегімен трафиктік бақылау жүргізілетін көшелер үлесі (мысалы, трафик көлемінің картасын құруда тетіктерді қолдану және т.б.)

D5.2 Паркингті басқару жүйелерінің болуы

АКТ негізіндегі басқару жүйелері бар автотұрақтар мен көшелік тұрақ орындарының үлесі.

D5.3 Трафик жөніндегі ақпараттың нақты уақыт режимінде қолжетімді болуы

Нақты уақыт режиміндегі ақпараты бар станциялар мен қоғамдық көлік аялдамалардың үлесі (электронды ақпараттық тақта арқылы, смартфондарға арналған қосымшалар арқылы және т.б.)

Ескертпе - Қоғамдық көлік құрамына метро, автобус, трамвай, поезд және паром кіреді.

D5.4 АКТ көмегімен көшелерді жарықтандыруды басқару

АКТ көмегімен автоматтандырылған басқарылатын көше шамдарының үлесі (мысалы, жарықтандыруды / дыбысты басқару және күн энергиясымен зарядтау).

123


Ескертпе – Басқару бақылау мен реттеуді қамтиды.

7.6. D6 Ақылды экономикаАталмыш бөлім өнімділік пен экономикалық тұрақтылық үшін

анықталған негізгі көрсеткіштерді қамтиды.Осы тұрғыда АКТ саласындағы ғылыми-зерттеу жұмыстарының

шығындарын, АКТ саласындағы жобалар шығындарын, АКТ саласындағы компаниялар теңдігін, АКТ саласындағы жұмыс берушілерді, материалдық емес инвестицияларды, электронды коммерцияны, электронды қызметтер мен бұлттық есептеулерді қамтитын сегіз көрсеткіш бар.

Кесте 21. Өнімділік пен экономикалық тұрақтылықты анықтайтын көрсеткіштер


D7 Капитал жұмсалымы

D7.1 АКТ-мен байланысты ғылыми-зерттеу жұмыстарына шығындар

АКТ-ға байланысты зерттеулер мен әзірлемелерге жұмсалған қалалық ЖІӨ үлесі.

Ескертпе – бұл АКТ-мен байланысты ғылыми зерттеулерге және дамытуға, соның ішінде академиялық зерттеулердің үлесіне қатысты

D7.2 SSC-ді дамытуға мүмкіндік беретін АКТ саласындағы жобаларға инвестициялардың қарқындылығы

Қалалық ЖІӨ үлесі ретінде айқындалған қаланың зияткерлігі мен тұрақтылығын арттыратын бағдарламалар, бастамалар және жүлделерге қалалық инвестициялардың көлемі

Ескертпе – Бұл жобалар грант берушілермен, көпжақты ұйымдармен және/немесе жеке сектормен қаржылануы мүмкін.

D7 Сауда D7.3 Электрондық сауда мәмілелерін қолдану

Электрондық және мобильді төлемдер арқылы 100 тұрғынға электронды сауда мәмілелерінің саны

D7 Инновациялар D7.4 АКТ саласындағы зерттеулер мен әзірлемелердің қарқындылығы

Барлық компаниялар арасында АКТ саласында ғылыми-зерттеу және тәжірибелік-конструкторлық компаниялардың үлесі.

Ескертпе - АКТ-ны зерттеу және дамыту компаниялары зерттеулер мен

124


әзірлемелерге үлкен көңіл бөлетін АКТ компанияларының қатарына жатады.

D3.9 Білім экономикасы

D7.5 ЖІӨ түріндегі материалдық емес инвестициялар

Қалалық ЖІӨ-нің үлесі ретінде көрсетілген жаңа және қолданыстағы кәсіпорындарда материалдық емес инвестициялардың үлесі (мысалы, зерттеулер мен әзірлемелер, бағдарламалық қамтамасыз ету, дизайн, маркетинг, білім беру және оқыту)

D7.6 АКТ саласының жұмысшылары

Барлық қызметкерлер арасында АКТ секторындағы қызметкерлер үлесі.

Ескертпе – Мүмкіндігінше, ақылды салалардың қызметкерлерін қосу керек.

D7.7 Электрондық қызметтерді ұсынатын компаниялар

Желілік қызметтерді ұсынатын компаниялардың үлесі (соның ішінде электрондық коммерция, электрондық оқыту, ойын-сауық, бұлтты есептеулер және т.б.).

Ескертпе – Деректерді жинау деректер болмаған кезде күрделі болуы мүмкін.

D7.8 Есептеу платформаларын қолдану

Бұлттық есептеулер мен басқа да ресурстарды ұсынатын, қоғамға, мемлекеттік ұйымдарға және басқа да компанияларға қызмет көрсететін компаниялардың үлесі.

7.7. Қосымша көрсеткіштерКесте 22. Қосымша көрсеткіштер


D3 Желі және қолжетімділік

A1.1.1 Мобильді ұялы телефондардың болуы

100 адамға мобильді ұялы байланыс абоненттерінің саны (*).

A1.1.2 Халықаралық Интернет желісінің өткізу қабілеті

Әрбір Интернет пайдаланушысы үшін халықаралық Интернет байланысының (бит / с) өткізу жолағы (*)

Ескертпе – Бұл халықаралық өткізгіштік өткізу қабілеттілігін ұсынатын барлық Интернет-

125


биржаларының сыйымдылығы. Егер өткізу жолағы асимметриялы болса, кіріс өткізу қабілеті пайдаланылады. Интернеттегі бір пайдаланушы үшін халықаралық Интернет өткізу қабілеті (Mbps) секундына биттерге айналу және Интернет пайдаланушылардың жалпы санына бөлу арқылы есептеледі.

A1.1.3 Қала тұрғындарының интернетті қолдануы

Интернетті қолданатын қала тұрғындарының үлесі

A1.1.4 Сандық хабар тарату желісін қамту

Қаладағы отбасыларды қамтитын сандық хабар тарату желісінің үлесі.

A1.1.5 Жоғары жылдамдықтағы сымды қосылымның болуы

Төмен ағындық жылдамдыққа, 30 Мбит / с-ға тең немесе одан асатын жылдамдыққа қол жеткізе алатын үй шаруашылықтарының үлесі

D3 Желі және қолжетімділік

A1.1.6 Жылдамдығы жоғары мобильді кеңжолақты өолжетімділіктің болуы

Төмен ағындық жылдамдықты 10 Мбит / с-қа тең немесе одан жоғары деңгейге қол жеткізуді қамтамасыз ететін қаланың ауданы.

A1.1.7 Қоғамдық орындарда Wi-Fi –дың болуы

Қала орталығында белгілі бір нүктелерде Wi-Fi байланыс нүктелерінің саны.

A1.1.8 Смартфондар мен планшеттердің болуы

100 адамға арналған смартфондар мен планшеттердің саны.

A1.1.9 Кеңжолақты тіркелген байланыс сапасы

Орташа жүктеу жылдамдығы (тіркелген)

A1.1.10 Ұтқыр кеңжолақты байланыс сапасы

Ұялы өнімділік (мобильді)

D3 Қызметтер және ақпараттық платформалар

A1.2.1 Электрондық және мобильді төлем платформаларының болуы

Қала тұрғындары үшін қалалық қызметтерге қолжетімділікті жеңілдету үшін электронды және мобильдік төлем платформаларының болуы.

D6 Білім экономикасы

A3.9.1 Жалпы инвестициялармен салыстырғанда, материалдық емес инвестициялар

Жалпы инвестициялармен байланысты жаңа және қолданыстағы кәсіпорындарда материалдық емес инвестициялардың үлесі (мысалы, зерттеу және дамыту,

126


бағдарламалық қамтамасыз ету, дизайн, маркетинг, білім беру және оқыту).

Ескертпе – Мұндай инвестициялар білімді экономикамен байланыстырады [b-OECD KE] және жаңа жоғары технологияларға инвестицияларды және дәстүрлі аудандарды жаңғыртуды қамтиды.

A3.9.2 Географиялық ақпараттық жүйесін қолдану (ГАЖ)

Электрондық қызметтері бар, негізгі қызметі ГАЖ-мен байланысты, қоғамға, компанияларға, мемлекеттік және басқа ұйымдарға қызмет көрсететін компаниялардың үлесі

D6 Білім экономикасы

A3.9.3 Үлкен деректерді қолдану

Қоғамға, компанияларға, мемлекеттік және басқа ұйымдарға қызмет көрсететін деректердің үлкен көлемін сақтау және талдау бойынша негізгі қызметпен электрондық қызметтерді ұсынатын компаниялар үлесі.

D2 Білім A4.1.1 Мектептерде электрондық оқытуды пайдалану

Бастапқы және жалпы білім беретін мектептердегі оқушылардың электрондық оқыту жүйесіне қол жеткізу үлесі.

A4.1.2 Академиялық білім беруде электронды оқытуды қолдану

Академиялық дәрежеге ие болуға және білімін жүзеге асыруға бағытталған, негізінен, электронды оқыту жүйесі арқылы оқитын студенттер үлесі.

D3 Ашықтық және жұртшылықтың қатысуы

A5.3.1 Интернеттегі мәдени ресурстардың қол жетімділігі

Интернетте қатысу ұсынылатын қаланың мәдени мекемелері мен іс-шараларының үлесі.

Ескертпе – Индикатор галереялар, мұражайлар секілді мәдени ресурстарға қолжетімділікті АКТ қалай арттыратынын көрсетеді

D3 Басқару A5.4.1 Қоғамдық деректерді пайдалануға мүмкіндік беретін стратегиялар, ережелер мен тәртіптердің болуы

Қалалардың қоғамдық деректерін пайдалануға мүмкіндік беретін құрылымның болуы.

D4 A6.1.1 Суды пайдалану Суды пайдалану деңгейі және суды

127


Инфрақұрылым / қызметтерге қосылу – су құбыры

туралы нақты уақыт режимінде визуалды ақпараттың болуы

пайдалану құрылымы туралы нақты ақпаратқа ие пайдаланушылардың үлесі.

D4 Инфрақұрылым / қызметтерге қосылу – электр қуаты

A6.3.1 АКТ-ны қолданатын электрмен жабдықтау жүйесін басқару

АКТ көмегімен автоматтандырылған басқарудағы қосалқы станциялар мен қолданушы нүктелердің үлесі.

Ескертпе – Электр энергиясын басқару - бұл маңызды АКТ міндеті, бірақ деректер қалаларға қолжетімді емес.

A6.3.2 Электр энергиясын пайдалану туралы нақты уақыт режимінде визуалды ақпараттың болуы

Электр энергиясын тұтыну деңгейі және электр энергиясын пайдалану құрылымы туралы шынайы ақпараттары бар пайдаланушылар үлесі.

D5 Инфрақұрылым / қызметтерге қосылу – жол инфрақұрылымы

A6.8.1 Газды нақты уақыт режимінде тұтыну туралы көрнекі ақпараттың болуы

Пайдаланылатын газдың көлемі мен газ тұтыну құрылымы туралы нақты ақпараты бар пайдаланушылар үлесі.

A6.8.2 Интернеттегі велосипед / автокөлік алмасу жүйесінің болуы

Интернеттегі велосипед / автокөлік алмасу жүйесімен қамтылған қалалық жер үлесі

A6.8.3 Нақты уақыттағы навигацияны пайдалану

Навигация жүйесіндегі барлық пайдаланушыларға қарағанда нақты уақыт режимінде навигацияны пайдаланушылар үлесі.

128

8. Қолданылған әдебиеттер

1. Ашық ақпараттық технологиялар халықаралық журналы ISSN: 2307-8162 vol. 5, №3, 2017

2. Жылдың ең мықты Intelligent Communities3. Https://www.smartercitieschallenge.org/about4. http://www.smart-cities.eu/?cid=2&ver=3 5. https://easyparkgroup.com/smart-cities-index6. Жасыл қаланың индексі. Green City Index зерттеу сериясының қысқаша

мазмұны. Siemens демеушісі7. IESE Cities Motion Index 20178. ISO 37120: 2014 Қауымдастықтың орнықты дамуы. Қалалық қызметтер

мен өмір сапасы көрсеткіштері

129

http://www.smart-cities.eu/?cid=2&ver=3

Қосымша 1

«Smart City концепциясының» презентациясы

Smart City презентациясын ашу үшін, презентация аймағында тінтуірдің сол жақ батырмасын екі рет басыңыз.

130

Қосымша 2А.1 кестесі – Ұсынылатын бастамалардың тізімі, олардың болжалды функционалдық мүмкіндіктері

Қолдану саласы

(бағыты)

Бастаманың атауы Функционалдық мүмкіндіктері

Ведомстволық бағыныштылық

(тапсырыс беруші)

Қаланы басқару

Байланыс орталығы

– Әр түрлі көздерден қоңырау қабылдау– Қоңырауларды жазу– Дауыстық, мәтіндік және интернет қонырауларын өңдеу– Қоңырауларды үлестіру және бағдарлау– Жолданымдарды интеллектуалды өңдеу (бірлескен ақпараттық жүйелердегі клиент туралы мәліметтер негізінде)– Интерактивті сөздік өзара әрекеттестік – Кері қоңырау– Сауалнаманы автоматтандыру– Қызмет көрсету сапасын басқару– Еңбек қорын басқару– Есеп беруді құрастыру

ЖАО


Міндеттерді үйлестіруші

– Жобалар мен міндеттерді қадағалау– Пайдаланушы тарихы мен міндеттерді енгізу– Спринттерді жоспарлау және міндеттерді үйлестіру– Басымдылықтарды белгілеу – Әрекеттер жоспарларын құрастыру – Орындалу мерзімдерін болжау

ЖАО


Электронды құжат айналым жүйесі

– Кіріс, шығыс, ішкі (нормативті, ұйымдық-өкімдік) құжаттардың тіркелуі және ілеспелі процедураларды жүргізу– Құжаттармен жұмыс істеудің, құжат жобасын жасау сәтінен бастап оны жою немесе мұрағаттық сақтауға жіберуге дейінгі толық кезеңін автоматтандыру – Міндеттердің орындалуының бақылауы және мониторингі – Құжаттарды мұрағаттандыру– Нормативтік-анықтамалық ақпаратты басқару және жүргізу – Есеп беруді қалыптастыруЭҚЖ МОО, ЖАО мемлекеттік органдардың бағынышты ұйымдарды және квазимемлекеттік ұйымдарды қамту тиіс

ЖАО

131


(бағыты)





OpenAkimat – Жолданымдарды қабылдау және өңдеу– Сұрақтар бойынша кеңес беру: өмір сүру жағдайларын шешу, мемлекеттік қызмет көрсету тәртібі, қаланы жақсарту жоспарлары және т.б.

ЖАО


Техникалық қызмет көрсету және жөндеу

– Нормативтік-анықтамалық ақпаратқа жалғастырылып (жарамсыздық немесе ауытқу коды, дәрежесі) диагностика жүйелерімен және қызмет көрсету персоналымен алынатын, техникалық жабдықтау (техникалық құралдар) жағдайы туралы алғашқы деректерді автоматты түрде жинау жіне өңдеу– Жабдықтау мен техникалық құралдардың қабыл алмауы бойынша ақпаратты жүйеленедіру мен сақтау – Параметрлердің тіркелуін және өлшеу нәтижелерінің қайталануын және жоғарғы дәлдікті қамтамасыз ету үшін автоматтандырылған өлшеу диагностикалық комплекстерді пайдалану арқылы жабдықтау мен техникалық құралдардың диагностикасы мен автоматтандырылған мониторингісі – Жөндеу жұмыстарының және жөндеу жұмыстарын қосымша бөлшектермен және материалдармен жабдықтау және жөндеу жұмыстарын жоспарлау үдерісінің автоматтандырылуы – Жұмыстарға жұмсалған немесе пайдаланылатын қорлардың есебі, қалыптастырылуы

ЖАО


Жобаларды басқару

– Жобаны (ұйымдық құрылымға, өндірістік сипаттамаларға жалғастырылған) іске асыру туралы шешімді қабылдау туралы толық ақпараты бар, жобалардың біріңғай анықтамалығын жүргізу – Жұмыс бағасы мен жобаның мерзімдерінің негізінде жоба бойынша ақша ағымдарын есептеу – Берілген критерийлер бойынша жобалардың ықтималды портфелін қалыптастыру – Қаржыландыру қажеттіліг анықтау – Жобалардың күнтізбелік жоспарлануы– Жобаларды шарттық қамтамасыздандыруын басқару

ЖАО

132


(бағыты)




– Өндірістік бөлімшелерді басқару– Жобалық тәуекелдерді басқару – Есеп беруді басқару


Е-әкімшілігі – Мемлекеттік қызмет көрсету үшін бизнес үдерістерін автоматтандыру – Өтініш берушілер мен олардың өтініштерінің мазмұны туралы деректерді тиімді ұсыну және орталықтадырылған сақтау – Қызмет көрсету үшін қажетті құжатарды қоса алатын мүмкіндігімен өтініштерді қабылдау сервисін автоматтандыру – Қызмет көрсету үдерісінде тұтынушылар мен қызмет жеткізушілердің (УО қызметкерлері) қашықтан өзара әрекеттесуі

ЖАО


Бюджеттендіру және жоспарлау

– Бөлек бөлімшелерімен бюджет жобасын қалыптастыру, басшылармен келісу және одан әрі жұмыс істеу үшін бюджетті бекіту – Жүйенің түрлі аналитикалық құралдарын пайдалану жолымен бюджеттін тиімділігін талдау – Бюджеттің нақты орындалуын бақылау және қажет болған жағдайда түзетулерді енгізу – Мемлекеттік органның ішкі талаптары мен ҚР заңнамасының талаптарына сай белгіленген нысандары мен ережелеріне сәйкес есептіліктерді қалыртастыру

ЖАО


Біріңғай ситуациялық аналитикалық орталық

– Сыртқы ақпараттық жүйелермен деректерді алмасуды автоматтандыру – Деректерді өңдеу алгоритмдерін қалыптастыру – ЖАО қызметінің әр бағыты бойынша жағдайын бағалау үшін біріктірме көрсеткіштерінің (индикаторлар) мониторингісі – Жиналған ақпаратты қабылдау үшін қолайлы түрде визуалдау (диаграммалар, кестелер, географиялық карталар, түс және дыбыстық сигнал беру, бейне, аудио);– Азаматтар мен бизнеспен кері байланыс нәтижелерінің талдауы ; – Жағымсыз үрдістер мен дағдырысты жағдаяттарды анықтау және талдау – Жағдайдың сценарий түрінде моделдеу

ЖАО

133


(бағыты)




– Шешім қабылдауын құптау;– Қоғам мен бизнеске ақпарат беруді;– Төтенше жағдайларда іс-әрекеттерді үйлестіру;


Open data – Мемлекеттік деректерге, оларды одан әрі қолдану мен жариялау мақсатында, азаматтар мен бизнеске ашық қол жеткізуді ұсыну;

ЖАО


Краудсорсинг платформасы

– Стратегиялық міндеттерді шешу– Ұсыныстарды жинау – Онлайн голосование– Бейілді тұтынушылар өзегін қалыптастыру – Жаңа шешімдердің, өнімдердің, қызмет көрсетудің, сервистердің өңделуі – Зерттеу жұмыстарын жүргізу– Контент жинау (фото, мәтіндер, бейне және т.б.)– Жаңа серіктестерді іздеу– Орындаушыларды тестілеу– Өрлеу, маркетинг және қоғамдық қатынастар

ЖАО


Корпоративті пошта

– Хранение корпоративных файлов и писем– Отправка и получение писем– Оповещения партнёров о новостях– Возможность группового обсуждения– Создание расписаний– Напоминание о событиях– Пост-обработка сообщенийПошта сервисі МОО, ЖАО мемлекеттік органдардың бағынышты ұйымдарды және квазимемлекеттік ұйымдарды қамту тиіс

ЖАО


Біріңғай ГАЖ – Басқа да негізгі ақпараттық жүйелердің деректерімен өзара байланысқан табиғи және техногенді географиялық объектілер туралы ақпаратты жинау, жинақтау және өңдеу– Әр түрлі пайдаланушылардың қажетті сенімді кеңістік түрде орналастырылған деректерді уақытылы алып тұру үшін территориялар мен ол жерде орналасқан объектілер мен олардың фактографиялық сипаттамалары туралы білімдерін қалыптастыру

ЖАО

Қаланы Бейнеконферен – ВКС серверлері, ДК, камералар, ЖАО

134


(бағыты)




басқару ц-байланыс микрофондар, микшерлар, жаңғырық басу жүйелері– Видеоны өңдеу– Контентті беру– Бейнеконференц-байланысты жазу және сақтау– Бейнеконференц-байланысының топтық сеанстарын өткізу мүмкіндіктері


Smart City платформасы

– Сумен жабдықтау, су тарту, газбен жабдықтау, коммуналды қалдықтарды шығару, тұрғын үйді пайдалану шығындары, электр қуаты, жылыту, телекоммуникация қызметтерін төлеу мүмкіндігі – Әкімшілік айыпұлдарды, салықтарды, көліктегі электронды билеттерді, тұрақ талондары, поликлиника қызметтерін төлеу мүмкіндігі және оқушының тамақтануына жарна жасау – Төлемдерді сақтау– Ауа-рай жағдайы туралы ақпараттық тақта, әуежай кестесі, ТЖ және автовокзал кестесі, кесте – Такси шақыру, билет сатып алу– Автобус бағыттары туралы ақпарат– Тұрғындар мен қонақтардың пікірін сұрау– Қала жаңалықтары мен оқиғалары туралы ақпарат беру– Кейбір мемлекеттік қызметтерді алу мүмкіндігі

ЖАО

Денсаулық сақтау

Медициналық ақпараттық жүйе

– Емдеу-диагностикалық үдерісті (пациенттерді тіркеу, электронды кезек, электронды триаж) жүзеге асыру кезіндегі медициналық және әкімшілік қызметті автоматтандыру – Медициналық құжаттаманы электронды түрде жүргізу (электронды медициналық карта жүргізу - ЭМК) – Медициналық қызмет көрсетуді жекелеген есепке алу– Сопоставление состава рекомендуемых лечебными стандартами мероприятий и последовательности их проведения с зафиксированными в МИС МО лечебно-диагностическими назначениями и их выполнением– Біріңғай ақпараттық кеңістік

ЖАО

135


(бағыты)




айналасындағы (ЛИС, ПАКС және т.б.) денсаулық сақтау жүйесінің ұйымдары мен емдеу-диагностикалық үдерісінің қатысушыларының ақпараттық өзара әрекеттесуі – Әкімшілік-шаруашылық жүйелермен өзара әрекеттесуі, оның ішінде емделушінің де, сондай-ақ МҰ құрылымдық бөлімінің де медициналық қызмет көрсетілуі бойынша нақты шығындарын талдау мақсатында


Денсаулық төлқұжаты

– Емделушінің медициналық деректерінің, анамнездің, сырқатнаманың біріңғай сақтау базасы – Медициналық ақпараттық жүйелермен жиналатын, емделушінің денсаулығы туралы ақпаратты жинақтау және құрылымдау – Емделушінің медициналық деректерін жинау, сақтау және алмасу– Медициналық деректерді мұрағаттау– Медициналық ақпараттық жүйемен, Зертханалық ақпараттық жүйемен және мұрағаттау Жүйесімен ақпараттық өзара әрекеттесуі мен сурет беру.

ОМО


Зертханалық ақпараттық жүйелер

– Зертханалық жабдықтан деректерді жинау, өңдеу және жіберу– Үлгілер мен сынақтардың қозғалысын есептеу– Зертхана жұмысын басқару– Өлшеу нәтижелер сапасының ішкі бақылауы– Шикізат пен материалдардың, тауар өнімінің сипаттамасын тексеру және бақылау– Есептілік пен статистиканы қалыптастыру– Медициналық ақпараттық жүйемен ақпараттық өзара әрекет

ЖАО


Жүйе – Зертханалық жабдықтан деректерді жинау, өңдеу және жіберу– Үлгілер мен сынақтардың қозғалысын есептеу– Зертхана жұмысын басқару– Өлшеу нәтижелер сапасының ішкі бақылауы– Шикізат пен материалдардың, тауар өнімінің сипаттамасын тексеру және бақылау

ЖАО

136


(бағыты)




– Есептілік пен статистиканы қалыптастыру– Медициналық ақпараттық жүйемен ақпараттық өзара әрекет


Жедел жәрдем жүйесін басқару

– Шақыруларды қабылдау, тіркеу және диспетчерлендіру– Қоңырау шалушының орналасуын автоматты түрде анықтау– Жақын маңдағы жедел жәрдем бригадасын автоматы түрде анықтау және жіберу– Жедел жәрдем автомобилін қадағалау – Емделушінің медициналық деректерінің басқару – Медициналық ақпараттық жүйелерімен бірігу– Есептілік пен статистиканы жүргізу– Шығын материалдарының қорын бақылау– Автопаркті бақылау

ЖАО


Телемедицина – Наты уақыт режимінде қашықтықтан емделушілерген кеңес беру және диагноз қою– Медициналық семинарлардың, конференциялардың және бейнеконференс-байланыс жүйесінің дәрістеріің трансляциясы – Хирургиялық оталардың трансляциясы– Қашықтықтағы биомониторниг– Үйде емделу курсын алып жатқан емделушіге қашықтықан медициналық көмек көрсету

ЖАО


Ақылды рецепт – КБТКК бойынша рецепт көшірмесі– Белгілі маркаға/брендке қатысы жоқ рецепт көшірмесі – Емделушінің дәрі-дәрмекті алғанын растаудан кейін дәріханаға ақы төлеу

ЖАО


Ашық емдеу – Емделушілерге емдеу туралы ақпаратқа колжетімділігін қамтамасыз ету: оңалту бағдарламары, емдеу жоспары, тағайындалған дәрі-дәрмектер, тамақтану бағдарламалары және т.б.

ЖАО


Ақылды бағдарлау

– Емделушінің қажеттіліктеріне сәйкес медициналық кабинеттерден тексеріліп өтіуінің ықтималды жолын құру

ЖАО


Белсенділікті қадағалау

– Физикалық белсенділік мониторингісі

ЖАО

137


(бағыты)




– Күнделікті жүктемені белгілеу– Ұйқы сапасын бақылау– Калорийді жұмсауын бақылау


Денсаулықты бақылау жүйесі

– Нақты уақыт режимінде емделушінің денсаулық күйін қашықтықтан бақылау – Интеллектуалды тасымалдаушы құрылғылардан деректерді жинау және құрастыру – Деректерді талдау – Жедел әрекет ету және диагноз қою туралы хабарландыру

ЖАО


Тележарақат – Медициналық көмекті жедел түрде алу мақсатында кеңес алу үшін, нақты уақыт режимінде емделушінің қазіргі жай-күйінің деректерін, беру

ЖАО


Диагноз қою мен емдеуді алгоритмдеу

– Машина оқыту негізінде диагноз кою мен емдеу бойынша жұмыс алгоритмін құрастыру

ОМО


Интеллектуалдық диагностика

– Көптеген алгоритмдерді қолдана отырып, адамның сөйлеуін қабылдау және ықтимал іздестіруді шығару – Емделушілерге ең ықтимал диагноздар туралы ақпарат беру

ОМО


Виртуалдық көмекші

– Үлкен деректерді өңдеу мүмкіндігі бар суперкомпьютер:– Диагноз қою– Емделудің ықтималды әдістерін талдау– Емдеу жоспарын қалыптастыру

ОМО


Навигация – Қоршаған орта туралы – қосымша ақпарат алу және ақпарат қабылдауды жақсарту үшін сенсорлық құрылғыларды бағыттау кезінде объектілерді анықтау арқылы емделушіні медициналық ұйымға бағыттау.

ЖАО


Smart-дәрілер – Мөлшерлеуді белгілеу– Емделушіге дәрі қабылдау қажеттілігін хабарлау– Дәрі қабылдауды бақылау– Дәрігерге дәрі қабылдау кестесін сақтамағандығы туралы хабарлау

ЖАО


Smart-шарттар – Сыртқы делдалдардың қатысуынсыз сенімді және құпиялы транзакцияларды орындау – Транзакциялардың бақылануын, ашықтығын және қайтымсыздығын қамтамасыз ету – Тараптардың міндеттері және оларды бұзғандығы үшін санкциялар

ЖАО

138


(бағыты)




туралы ақпараттың болуы және келісім-шарттың барлық шарттарын орындалуын автоматты түрде қамтамасыз ету – МӘМС сәйкес көрсетілген медициналық көмек үшін шот қою және төлеу


Ақылды ота бөлмесі

– Емделуші туралы ақпаратты сапалы түрде жинау үшін ота жасайтын бөлмені сенсорлы дисплейлермен, бейнекамералармен және басқа да жабдықтармен жабдықтау – Емделушінің жағдайын жан-жақты шолу– Медициналық құралдарды бақылау– Аудио-сүеймелдеу және жарықтандыру

ЖАО


Жылдам тасымалдау

– Медициналық көмекті уақытылы көрсету мен жеткізу үшін дрондарды пайдалану (ұшқызсыз ұшатын аппарат):– Дәрі-дәрмектер– Медициналық аспаптар

ЖАО


Ақылды киім – Арнайы датчиктер (иілмелі сұлба; сенсор матасына трафаретті баспа жолымен ендірілген) арқылы биосигналдарды (жүрек қызметі, тыныс алу жиілігі және басқалары) алу және талдау – Сыртқы құрылғыға (жүйелілік хабарламалар күйінде, сонымен қатар шұғыл жағдай кезінде) ақпараттар жіберу.– Ақылды киім тігу үшін қажетті дәрі-дәрмектерден тұратын нанобөлшектер немесе микрокапсулалары бар арнайы матаны пайдалану – Адам денесінің белгілі бір аумақтарында массажды жүзеге асыруға көмектесетін, жанасу стимуляторлары бар жоғарғы интеллектуалды е-тоқыма матасын пайдалану – Механикалық деформацияға жауап ретінде қайтымды ауысулары бар полимерлы киімнің тоқыма материалымен біріктірілуі (мысалға, сынықтарға шұғыл гипстен таңу, қан кетуде бұрау салу)

ЖАО

Білім беру Білім беру ұйымдарының

– Білім беру ұйымының төлқұжатын жүргізу

ЖАО

139


(бағыты)




ресурстар жүйесін басқару

– Үйренушілердің құрамын қабылдау және есепке алу – Кадрлік құрамын қабылдау және есепке алу – Қызметкерлерді дамыту және іріктеп алу– Кітап қорын есепке алу – Электронды кітапхана– Материалды-техникалық базаны жүргізу және есепке алу, АТ-инфрақұрылымдары – Бухгалтерия мен жалақыны жүргізу – Бюджеттік өтінімді қалыптастыру – Келісім-шарттарды басқару– Асханада ақшасыз төлеу жүйесі – Ғимараттар мен үй-жайларға қолжеткізуді бақылау мен басқару жүйесі – Бұзушылықтарды фото және бейне жазу жүйесі – Ведомствовалық есептілікті қалыптастыру

Білім беру Оқыту мен жеке ұсыныстарды басқару

– Жаттықпа сабақтар кестесін қалыптастыру – Сабақтардың әр сабақтық жоспарын автоматтандыру– Үй жұмысын тексеруді автоматтандыру– Электронды күнделік – Электронды журнал– Үйренушіге жеке ұсыныстарды қалыптастыру

Бизнес

Білім беру Қашықтықтан оқыту

– Оқу бағдарламалары мен курстардың құрылуы – Білім базасының құрылуы – Оқуға өтінімдердің беруін ұйымдастыру және оқу топтарын қалыптастыру – Оқу материалдарына қол жетімділік онлайн және оффлайн– Вебинарлар өткізу– Оқу үдерісінде пайдаланушылардың өзара әрекеттесуін ұйымдастыру – Ойын элементтерінің көмегімен оқуға деген уәждеме – Тесттер, сауалнамалар және білімді бағалауды ұйымдастыру – Сұрақтар базасын құру– Оқу тиімділігінің бағасы – Оқу модульдерін әзірлеу – Жүктелген электронды курстарды түрлендіру

Бизнес

140


(бағыты)




– Мүмкіндіктері шектеулі азаматтар үшін курстарды әзірлеу;– Жеке оқу траекториясын құру– Оқу жетістіктерін есептеу – Білім беру қызметін және пайдаланушылардың белсендлігін талдау – Оқу үдерісі бойынша бейімделген есептіліктерді қалыптастыру – Оқу-әдістемелік үдерістерін автоматтандыру: қашықтықтан оқуды ұйымдастыру және оқудың аралас түрлерін басқару – Ресурстарды басқару: кесте, мұғалімдердің жүктемесі және аудиторлық қор

Білім беру Компьютерлік симуляторлар

– Зерттеу объектісін, нақты заттарды, құбылыстарды, олардың қасиеттерін зерттеу және объект туралы ақпаратты алу мақсатында ауыстыру – Кәсіби міндеттерді орындау, тәжірибелік іскерлікті өтеу – Нақты қондырғы, зертхана, жабдықпен тікелей байланыссыз немесе олардың жалпы болмаған кезінде тәжірибелер өткізу – Нақты уақыт режимінде өндірістік үдерістердің, операциялардың нақты ситуацияларын визуалдау – Операция кезінде іс-әрекеттерді нақты уақытта белгілеу – Кері байланыс арқасында алынған дағды мен білім деңгейлерін автоматты түрде бағалау – Тыңдаушылардың нақты технологиялық операцияларын орындау нәтижелерін болжау – Процедураны орындау дағдыларын бекіту үшін нақты жұмыс барысында пайда болатын, күтпеген жағдайларды моделдеу

ЖАО

Білім беру Цифрлік білім беру ресурстары

– ЦБР анықтамалығын және рубрикациясын жүргізу – ЦБР жариялау– Пайдаланушыны тіркеу– ЦБР жазылу– ЦБР қарау

ЖАОБизнес

Білім беру Білім басқару жүйесі

– Білім беру стандарттарын, бағдармаларын, жоспарларын, уақыт тәртібін, ережелерін, қағидаларын белгілеу және бақылау

ОМО

141


(бағыты)




– ЖОО, ТжКБ мамандықтар мен кәсіптердің тізімін жүргізу – Мамандарды дайындау үшін мемлекеттік тапсырысты жоспарлау – Білім беру ұйымдарын материалды-техникалық базасымен қамтамасыз етуін жоспарлау – Білім беру ұйымдарын жаңартылған ОӘК (оның ішінде арнайы) қамтамасыз ету – Білім беру ұйымдарын есептеу – Білім беру ұйымдарына берілген лицензияларын есептеу – Білім беру ұйымдарын мемлекеттік аттестаттау – Білім беру ұйымдарын аккредитттеуін есептеу– Педагогикалық кадрлердің біліктілігін арттыру – Оқушының/педагогикалық кадрлердің профилін жүргізу – Аттестат беру және кәсіп пен мамандықтың берілуі – Ғылыми дәреже мен ғылыми атақтың берілуі – Білім беру ұйымдарынан шығаруды есептеу – Оқу жетістіктерінің сыртқы бағасы – Білім беру мониторингісі– ЖОО халықаралық рейтингін есептеу– «Орта білімнің үздік ұйымы» грантының берілуі – «Әздік педагог» атағын беру

Білім беру Білім алмасу және авторлық құқықтарды басқарудың цифрлік платформасы

– Ғылыми,оқу және әдістемелік материалдарды құру бойынша ұжымдық жұмыс – Жетекші университеттерде жұмыс істейтін, оқушы, оқытушылар және зерттеушілер арасында іздеу және өтеусіз бен (немесе) шартты өтеусіз объектілермен алмасу жүйесі – Әр түрлі көрсеткіштер бойынша ғылым, әдебиет және өнер туындыларының сұраныс бойынша әділ бағалау – Зияткерлік қызмет нәтижелеріне деген құқықтарды басқару – Материалды және материалды емес ынталандыру жүйесі – Цифрлік мазмұнның құқықтарын сақтау және тіркеу жүйесі

Бизнес (АОО «Назарбаев

Интеллектуальные школы»)

142


(бағыты)




Білім беру Дарындарды басқару

– Мектеп олимпиадаларын, байқауларды өткізу – Олимпиадаға қатысушыларды және нәтижелерді есепке алу – Оқу траекториясын болжау – Арнайы мектептердегі оқуды ұйымдастыру – Өз ұйымында дарындарды оқытуға ЖОО/ТжКБ гранттарын бөлу

ЖАО

Білім беру Білім беру ұйымдарын қаржыландыру

– Жобалардың біріңғай платформасы – Мақсатты жарналарды қабылдау– Жарналарды пайдалану ашықтығы – Демеушілердің назарын аудару және ынталандыру – Жоба бойынша есептілікті жариялау

Бизнес

Әлеуметтік блок

Қол жетімді орта

– Интерактивті картада мүмкіндіктері шектеулі адамдар үшін қол жетімді орындарды көрсету – Инфрақұрылым есебімен мүмкіндіктері шектеулі адамдар үшін жолдарды қалыптастыру – Ғимараттың ішінде/сыртында стандартқа сәйкес пандустарды бақылау және картада бейнелеу – Мүмкіндіктері шектеулі адамдар үшін қол жетімді объектілерді есепке алу – Тұрғындардың қол жетімділік туралы хабарламаларын қабылдау.

ЖАО


Ақпаратты-анықтамалық портал

– Мүгедектігі бар азаматтарға мемлекеттен берілетін әлеуметтік демеу туралы маңызды ақпаратты ұсыну – Тегін құқықтық және психологиялық кеңес беру;– Мүгедектер, мүгедектік бойынша сұрақтарға анықтамалық, оқу және жаңалыққа қатысты ақпаратқа қол жетімділігін қамтамсыз ету және ресурстық қолдау;– Көмек алу үшін жүгіне алатын, қаланың емделу, білім беру, оңалту мекемелерінің, қалпына келтіру орталықтарының, ауруханалардың, бейінді шипажайлардың, қоғамдық ұйымдардың, қорлардың мекен-жайларының тізімін жүргізу.

ЖАОҮкіметтік емес

ұйымдар


Волонтерді іздеу

– Бір жүйеде барлық қатысушыларды біріктіру;– Волонтерлық қозғалыстың қатысушыларының тізімін жүргізу


ұйымдар

143


(бағыты)




– Волонтердың міндеттерін қалыптастыру;– Волонтерларға балл қою;– Баллдарды материалдық игіліктерге ауыстыру мүмкіндіктері.


Жұмысқа орналастыру

– Мүмкіндігі шектеулі адамдар үшін бос орындар мен еңбек шарттарын орналастыру – Мүмкіндігі шектеулі адамдар үшін бос орындарды автоматты түрде іріктеу;– Бос орындар туралы хабарламаларды мекен-жай бойынша автоматты түрд жіберу

ОМО


Қайырылымдық алаңша

– Қайырылымдылыққа қатысушыларды бір алаңда біріктіру;– Көмекке мұқтаж адамдар тізімін қалыптастыру;– Белгілі бір адамға қайырылымдылық көрсетуге бағыттау;– Нысаналы қолдануды бақылау.


ұйымдар


GPS толықтырылған шынайылық

– Мүмкіндіктері шектеулі адамдардың ерекшеліктерін есепке ала отырып, қала ішінде бағытты қалыптастыру;– Нақты уақыт режимінде көзі көрмейтін немесе нашар көретін адамдарға арналған жолды сілтейтін дауыстық нұсқау – Объекттер туралы қосымша ақпарат алу;– Нақты уақыт режимінде пайдаланушының ана тіліне шетелдік мәтінді түрлендіру – Қызығушылық танытқан тұлғаларға пайдаланушының орналасқан жері туралы ақпарат беру (пайдаланушы туысқандарына ақпарат беру) – Қоршаған орта туралы ақпаратты алу және ақпаратты дауыспен беру


ұйымдар


Балама тілдесу – Мәтінді дыбыстық пішімге ауыстыру;– Дыбыстық хабарламаны мәтіндік пішімге ауыстыру;– Сөйлеуді тану және ымдау тілін аудару.


ұйымдарБизнес


VR Ability (Виртуалды медиа-алаң)

– Нақты цифрлік объектілердің, сонымен қатар оның үлгілерін де жинау, сақтау және қоғамға ұсыну – Виртуалды және интерактивты театрды қалыптастыру – Спорттық шаралар, мұражайдағы

ОМО

144


(бағыты)




көрмелер, туристік жерлер туралы қатысу әсерін беретін VR-фильмдерді көрсету.


Спортпен шұғылданатын команданы іріктеу

– Спортпен шұғылдану мүмкіндіктерінің ұсыныстары;– Спортпен шұғылданатын команданы іріктеу;– Мүмкіндіктері шектеулі адамдар үшін бейімделген спорт алаңдарының онлайн жалдау – Мүмкіндіктері шектеулі адамдар үшін бейімделген спорт алаңдарын спорттық шараларды өткізу үшін онлайн брондау – Спорттық алаңдарды жалдау және брондау қызметтерін онлайн төлеу

ОМО

ТКШ Есеп құрылғылар көрсеткіштерін автоматты жіберу

– Көрсеткіштерді автоматты түрде жинау– Орталықтандырылған есеп– Қауіпсіздік жүйелермен интеграциялау– Ұрлықты алдын алу.

ЖАО

ТКШ Жолдарды ақылды жарықтандыру

– жарықтандыру құрылғыларының күйін қашықтан бақылау– ауа райы жағдайларына байланысты (жаңбыр, боран, тұман, айдың жарқырауы және т.б.) шамдар жарықтығын реттеу;– жарықтандыруды қашықтан басқару– пайдалану кезеңінде міндеттерді жоспарлау және қадағалау– зияткерлік есепке алу және биллинг– істен шыққан электр жабдықтарын табу– ескірген электр желілерін ауыстыру туралы хабарландыру

ЖАО

ТКШ Технологиялық процесстерді автоматтандыру басқару жүйесі

– Жабдықтардың толық мәліметтер базасын және оның қызмет көрсетуі туралы нормативтік-анықтамалық ақпаратты қалыптастыру– Жабдықтарды техникалық қызмет көрсету және жөндеу бойынша (ЖТҚКР) іс-шаралар жоспарын жасау– Өтінім беруші компанияны ұйымдастыру– Жабдықтарға қызмет көрсету және жөндеу процестерін қадағалау– Нысаналы шығындарды объектілер мен іс-шаралар түрлері бойынша бақылау

ЖАО

145


(бағыты)




– Жабдықты пайдалану кезінде негізгі технологиялық тәсілдерді бекіту (үзілістер, тоқтап қалу уақыты)– ТП АБЖ деректер базасында қызмет көрсету бойынша қажет іс-шараларды жүұмыс істеу– Қажетті ақпаратты ERP-ге беруді қамтамасыз ету– Корпоративтік есептілікті ұйымдастыру және ЖТҚКР бойынша ақпаратты бағалауды жүргізу– .

ТКШ Метеорологиялық датчиктер жүйесі

– автоматический сбор Прогнозирования поступления поверхностного стока– Беткі ағынның келуін болжау– Ауа райы ақпаратын өңдеу, визуализациялау және сақтау– Қала аудандарын су тасқынынан алдын-алу

ЖАО

ТКШ Е-ПИК – Құжаттарды жариялау (объектінің паспорты) - тексеру және қайта қарау актілері, сауалнамалар, жиналыстар хаттамалары– ПИК қызметкерлері туралы деректерді және ережелерге сәйкес қол жеткізу құқықтарын басқару– КСК немесе сервистік компания қызметіндегі объектілерді басқару– ПИК-ке байланған тұрғындарды басқару, тұрғындармен кері байланыс орнату– Тұрғындар арасында сауалнама жүргізу; қажетті хабарламаларды, жаңалықтарды тарату және т.б.– Тұрғындар (пәтер иелері) арасында дауыс беру – Қосылған тұрғындардан келіп түскен өтініштер мен өтімдерді өңдеу– Есеп беру– Оқиғалар мен өтініштерді тіркеу– Өтінішті орындауға жауапты тұлғаны тағайындау (техникалық қызмет көрсету персоналы, электрик, сантехниктер және т.б.)– Өтінішті тіркеуде, орындауда және жабуда өтінім берушіні хабардар ету– Өтінімд/ шешім оқиғасын орындауды растау– Тұрғын үй дағдарыстарын шешу– Өтініш/оқиғаларды шешу

ОМО

146


(бағыты)




орындаулар сапасын бағалау– Өтініш беруші бас тартқан кезінде өтінішті /оқиғаны қайтару кезінде орындалуын және қайтару туралы растау– ПИК құзыретіне жатпайтын өтініштерді қаланың ақпараттық жүйелеріне әкімдік қызметтеріне қайта бағыттау– Дербес шотқа түсетін түсімдерді қалыптастыру– Сауалнамаға қатысу және дауыс беру– Объектінің инфрақұрылымы бойынша деректерді жинау– Техникалық жағдайды болжау– Ақауларды іздеу– Ақаулардың себебін анықтау– Жөндеу жұмыстары қажеттілігін анықтау– Бюджетті жоспарлау және орындауды бақылау

Құжаттарды жариялау (объект төлқұжаты)

ТКШ Интеллектуалды су желісі

– суық және ыстық су көрмсеткіштерін жинау– су тұтыну туралы талдау және болжам– су құбырларының күйін бақылау– Ауыстыру туралы ұсынынстарды хабарлау– су сапасын мониторингтеу– сумен жабдықтау жүйесі элементтеріндегі қысымның мониторингі– проблемалық аймақтың нақты орналасуын көрсететін судың ағып кетуін тексеру–

ЖАО

ТКШ Еріген және атмосфералық суларды ағындау жүйесі

– Су басу орындарын болжау– Метеорологиялық оқиғалардың желіге ықпалын болжау– Құбырлардың сумен толуын бақылау– Су тасқынының орындары туралы бригадаларды хабарландыру– Тазартылған ағындарды есепке алу– Жергілікті желіні статистикалық талдау

ЖАО

ТКШ Климат бақыла – Жылытасушының температурасын реттеу– Белгіленген температуралық

ЖАО

147


(бағыты)




режимін сақтау– Жылутасушының түнгі уақытта, сондай-ақ демалыс және мереке күндерінде температурасын төмендете арқасында жылу энергиясын үнемдеу

ТКШ Интелектуалды электр желілері

– Барлық объектілердің ұзақтығы бойынша деректерді жинау;– Іркілуден кейін қайта қалпына келуі;– Физикалық және кибернетикалық кірісуге деген тұрақтылығы;– Жіберілетін энергияның сапасын қамтамасыз ету; – Электр қуатының сақталу торабын және көздерін іздестіруде синхронжы жұмысын қамтамасыз ету; – Энергия ағындарын қадағалау және тарату;– Қалпына келтірілген энергия көздерін пайдалауға өту.

ЖАО

ТКШ Қар жүктеме датчигі

– Ғимараттың шатырына қардың салмағын өлшеу– Шатыр жүктемесінің 50% жағдайда (100% - жүктің максималды көлемі) қарды тазалауға дайындық туралы ескерту жіберу– Сынды қар ауыртпалығы және шатыр төбесін қардан тазарту қажеттілігі туралы хабарлама

Жалған көрсеткіштерді болдырмау үшін ауа температурасын және қысымын талдау

Бизнес

ТКШ Өрт қауіпсіздігі жүйесі

– Өрт жағдайында адамдарды ескерту жүйесін басқару– Қолданыстағы ауаны баптау және желдету жүйесі бар технологиялық жабдықты автоматты түрде өшіреді – Өрт сөндіру жүйелерін қосу - түтін шығару, өрт сөндіру және т.б.– Лифттерді төменге бағыттайтын қол жетімді бақылау жүйелерін өшіру

ЖАО

ТКШ Ақылды күзет жүйесі

– Қол жетімділікті басқару және бақылау жүйесі– Құлшылық туралы автоматты ескерту– Қорғаныс сценарийлерін белсендіру– Штаттан тыс қозғалыстарды жазу –

ЖАО

ТКШ Ақылды лифт – пайдаланушылардың күнделікті Бизнес

148


(бағыты)




жұмысын бақылау– Жолаушылар туралы алынған мәліметтерді талдау– Жолаушы үшін талап етілетін қабатты болжау– Оңтайлы бағытты құру

– ТКШ Үйді басқару

платформасы– Жарнамалық және басқа мақсаттар үшін бар және ықтимал жалға алу орындарын түгендеу және талдау;– Әр жарнама түрін және жалға алу бағасын анықтау;– Жалдаудан және жарнамадан ақша алу және жұмсау жолдарын таңдау;– Меншік иелерінің жалпы жиналысында келісімшарттың талаптарын бекіту;– Жалдаудан қаражат жұмсау және оларға есеп беру

Бизнес

ТКШ Контейнерлер толуы туралы датчиктер

– Ультрадыбысты технологиялар– Қоқыстардың толу деңгейін өлшеу– Толтыру деңгейі туралы мәліметтерді үнемі жіберу–

ЖАО

ТКШ Қала люктерін мониторинг жүйесі

– Қалалық люктердің ашықтығын бақылау– Қызмет көрсету бригадаларын жоспардан тыслюктарды ашу туралы хабарлау–

ЖАО

ТКШ Ақылды алаң – Ата-аналарына баланың ойын процесінің деректеріне жеке қол жеткізуін қамтамасыз ету;– Отслеживание активности ребенка;– Баланың белсенділігін қадағалау;– Әр баланың прогресі мен артықшылықтарын есепке алу– Әрбір балаға арналған ойындарды жоспарлау– .

Бизнес

Көлік Фото және бейне бекіту жүйесі және бейнеталдау

– Автокөлік ағыны параметрлерімен және жекелеген автокөліктердің қозғалысы туралы ақпараттармен автоматтандырылған ақпарат жинау;– Көлік құралдарын шолу аймағына кіретін автокөлік нөмерін, сондай-ақ олардың нақты уақыт режиміндегі қозғалыс параметрлері мен экологиялық көрсеткіштерін бекіту және тану– Алынған деректерді жүйелеу және

ЖАО

149


(бағыты)




аналитикалық өңдеу– Белгіленген қозғалыс параметрлері бар көлік құралдарының қозғалысын, соның ішінде жол қозғалысы ережелерін бұзушыларын анықтау және қадағалау– Мазасыздық жағдайларды анықтау– Автокөлік қозғалысын белгілеу және болжау– Қол жетімділік құқығы бар пайдаланушыларға қажетті ақпаратты жеткізу– Қоршаған орта жай-күйінің онлайн мониторингі–

Көлік Ақылды бағдаршамдар

– Әртүрлі дереккөздерден алынған ағындар туралы және жол қозғалысының кейбір қатысушылары туралы алғашқы ақпаратты өңдеу– Көлік ағымдары моделдеу (математикалық еліктеу моделі) – Жол қозғалысын бабсқару:– Үздіксіз мониторинг және жол мәртебесін болжау – Көлік ағымдарын бейімді реттеу – Автокөліктер мен жаяу жүргінші жолдарындағы жаяу жүргіншілер қозғалыстарын бейімді реттеу – Жеке көліктерге зиянын келтірмей қоғамдық және арнайы көліктерге басымдылықты беру – Басқару алгоритмінің ықтималдығы - Кез-келген көліктікинфрақұрылымға қолайлы алгоритмдердің үлкен жиынтығын пайдалану

ЖАО

Көлік Диспетчерлеу жүйесі

– Көлік құралын орналасқан жерінің онлайн мониторингісі – Электронды картада орналасқан жерін, жағдайы туралы деректерді, көлік қозғалысының параметрлері мен бағытын онлайн режимінде көрсету – Бағытты орындау үдерісінде бағыттық міндеттердің шұғыл өзгеруі – Дабыл батырмасын басып дабыл хабарламаларын жіберу кезінде, сыртқы басқару құрылғылары мен датчиктердің іске қосылған кезінде, белгіленген аумақтан автокөліктің шығып кетуі кезінде, бағыттық міндетті бұзған кезінде және т.б.

ЖАО

150


(бағыты)




шұғыл жауап беру .– Бағыттық міндеттерді автоматты жоспарлау, басқару аумағының кез келген конфигурациясын құрастыру (коридорлар, полигондар, айнала), бір немесе бірнеше көлік құралдар (КҚ) топтарына автоматты түрде берілген жұмыс тәртібі бойынша немесе қолмен бағыттық міндеттерді беру – Рұқсат етілген жылдамдық пен КҚ қозғалыс бағытын бақылау – КҚ нақты жорығын және бағыттық міндеттерді орындау уақытын бақылау

Көлік Жол ақысын электронды төлеу жүйесі

– Бағыт пен уақыт бойынша тасымалданған жолаушылардың саны мен санаттарының негізінде талдау мүмкіндігі бар жолаушылар легін автоматты бақылау – Жеке тарифтік жоспарларды көп мөлшерде құру мүмкіндігімен вариативті және икемді түрде реттелетін мәзір .– Электронды билетті енгізу мүмкіндігі.– Билет тасымалдаушының барлық түрлерін пайдалану мүмкіндігі, оның ішінде көлік қосымшасы бар банк карталары, көліктік байланыссыз карталары, әлеуметтік карталар, әмбебап электронды карталар (ӘЭК), және басқалары – Ақшалай және қолма-қол ақшасыз төлемнің барлық түрлерін қолдау, оның ішінде байланссыз банк карталары (PayPass, payWave), ұялы телефоны (NFC) және хабарлама-төлеу.– Көлік карталарын, электронды әмияндарын (билеттер кассасы, өзін-өзі қамтамасыз ету терминалдары, ұялы қосымшалар, ғаламтор) толтыру және жол жүру ақысын төлеудің көп арналы жүйесін қолдау.– Жол жүруді тіркеу және жол ақысын төлеу, жүргізуші мен кондуктордың қатысуынсыз өзін-өзі қамтамсыз ету пішімінде жол жүрушімен жүзеге асыра алынады

ЖАО

Көлік Жолаушыларды есептеу жүйесі

– Жолаушылар легін автоматты есептеу;– Географиялық жерге қатысты жолаушылардың кіруін және шығуын

ЖАО

151


(бағыты)




тіркеу;– Жаңа кірген жолаушылардан алдында кірген жолаушыларды ажыратып, есептен шығара білу қабілеттігі.

Көлік Көліктік қосымша

– Автобустардың орналасқан жерін онлайн бейнелеу – Шағымдар мен ұсыныстарды қабылдау – Жол жүру құжаттары сатылатын пункттердің мекен-жайлары – Ықтималды бағытты құру– Push-хабарламалар (жөнду жұмыстарын жүргізу, бағыттың ашылуы/ өзгеруі туралы және т.б.) – Көлік қойылатын бос орындары туралы ақпарат – Жолдардың бос еместігі туралы ақпарат – Автобустардың бос еместігі туралы ақпарат және автобуста орын болмаған кезінде ықтималды бағытты анықтау – Әр түрлі себептермен жолға шықпаған автобустар туралы ақпарат

ЖАО

Көлік Ақылды көлікті қоятын орын

– Көліктің қоятын кеңістік аумағына кіруін/шығуын автоматтау – Нақты уақыт режимінде көлікті қоятын орындардың жағдайы (барын немесе жоғын) туралы ақпаратты қадағалау және біріктіру – Орынға заңсыз қойылған көлікті анықтау және хабарлау – Көлік қойылатын бос орындарындар саны туралы автоматты түрде хабарлау. Навигация жүйелеріне, ақпаратты тақталарға және т.б. ақпаратты жіберу – Мемлекеттік тіркеу нөмірлерді автоматты түрде тану және орталыққа деректерді жіберу – Жүргізушінің бетін автоматты түрде тану және орталыққа деректерді жіберу – Есептілікті (статистиканы) қалыптастыру және жүктеу – Паркинг аумақтары мен келушілердің түрлеріне байланысты баға қою

ЖАО

Көлік Ақпараттандыру жүйесі

– Нақты уақыт режимінде жол қозғалысына қатысушыларды

ЖАО

152


(бағыты)




дыбысты және визуалды ақпараттау – Геотаргетинг арқылы жаңалықтар,анықтамалық, ойын-сауық және де басқа мазмүндағыны трансляциялау

Көлік Жаяу жүргінші жолын жарықтандыру

– Жүргізушілермен жаяу жүргіншілердің қозғалысына жауап – Жаяу жүргінші жолдарының әсерлестігіне байланысты индикациясы мен жарықтануы – Прекращение освещения после выхода участника дорожного движения за определенный радиус действия сенсорного датчика– Подзарядка солнечной батареей

ЖАО

Көлік Ауысып тұратын ақпараттың тақтасы

– Диспетчер пунктісінен желілер арқылы берілген деректерді (негізгі режим), мәтіндік және графикалық ақпаратты мәтіндік хабарлама түрінде тақтаға шығару – ETHERNET, GSM\GPRS\CSD, USB байланыс арналарын пайдалана отырып, ақпаратты ауыстыру қашықтықтан немесе жергілікті арнайы бағдарламала көмегімен болады– Бақылаушы компьютердің қатқыл дискісінде қосымша мәтіндік хабарламаларды, уақыттарын тақтада көрсете отырып, сақтау мүмкіндігі – Жыпылықтау режимін және мәтіннің кез келген фрагментін бөлу мүмкіндігі – Қоршаған ортаның жарықтануына байланысты жарықтың жарқылын автоматты түрде реттеу мүмкіндігі, 256 деңгей. Күн – түн ауысуы (автоматты) – Тақтаны қолмен өшіріп тастау мүмкіндігі – Кешеннің жұмыс қабілетін өзі дигностикалау мүмкіндігі. Ұяшықтар қалпын тексеру. Мәтіндік және графикалық модульдердің ұяшықтар қалпын тексеру

ЖАО

Көлік Жолдар сапасының мониторинг жүйесі

– Ұзын күрделі учаскелердің жол жабынының нақты қалпын сканерлеу немесе борттық датчиктер арқылы анықтау – Нақты уақыт режимінде деректерді өңдеудің нәтижелерін беру – Жолдардың жойылу мен тозуын

ЖАО

153


(бағыты)




болжау – Жоба, тұрғындар мен ЖАО арасындағы бірлескен жұмыс ретінде жүзеге асырылады:– ЖАО тұрғындарға тегін жалға борттық датчиктерді жолдардың сапасын тексеруге ұсынады – Жеке автокөлік иелері немесе такси жүргізушілері, осындай датчиктерді пайдаланып, жолдардағы «шұңқырларды» анықтап, орталыққа ақпаратты ары қарай өңдеуге жібереді.

Көлік Ақпараттық тақта

– Нақты уақыт режимінде жол қозғалыс қатысушыларын визуалды ақпараттау – Геотаргетинг арқылы жаңалықтар,анықтамалық, ойын-сауық және де басқа мазмүндағыны трансляциялау

ЖАО

Көлік Жолдарды тазалау мониторингісі

– Нақты уақыт режимінде көлік құралдарын қадағалау – Жолдарды тазалау сапасының мониторингісі

ЖАО

Көлік Ақылды шлагбаум

– Шлагбаум арқылы өткен кезде көлік құралдарының нөмірін тану нәтижесі бойынша кіру мен шығуға рұқсат беру және автокөліктерде тікелей орнатылған арнайы оқылатын құрылғылар мен белгілер көмегімен деректер базасымен сәйкестендіру.

ЖАО

Көлік SchoolBus – Балалар сабақтарының кестесіне сәйкес ықтималды бағытын жоспарлау және құру;– Нақты уақыт режимінде мектеп автобусының орналасқан жерін қадағалау.

ЖАО

Көлік Қауіпсіздік жолағы

– Жарықдиодты қауіпсіздік жолақтары бар жаяу жүрушілердің өтпелеріне көмескі жарықтандыру – Бағдаршамдармен синхронды жұмыс істеу

ЖАО

Көлік Жылы аялдамалар

– Тұрақты павильондарды барлық қажетті қолайлылықтармен, жабдықтау, жолаушылардың көлік күтуде ыңғайлы және қауіпсіз жағдайларын жасау

ЖАО

Көлік Бейне бақылау платформасы

– Тұлғаларды тану жүйесі – Жағдайлық талдау– Ашық кеңістікте мінез-құлық бойынша талдау – Халық жиналатын жерлерде мінез-

ЖАО

154


(бағыты)




құлық бойынша талдау – Өзін-өзі диагностикалау– Бапталатын параметрлер бойынша объектілерді есептеу – Аумақтағы объектінің орналасу уақытын есептеу– Көлікті нөмірлік белгісі бойынша тану – Қылмыстық құқық бұзушылық жасаған тұлғалардың орнын ауыстыруын бақылау

Қауіпсіздік Жағдайлық-талдау орталығы

– Деректерді жинау және талдау– Оқиғаларды арақатынастылық және жиынтық өңдеу – Жағдайлардың, объектілердің үздіксіз мониторингісі – Мүмкін болатын сценарийлерді моделдеу, болжау – Жылдам басқаратын шешімдерді қабылдауда көмек көрсету

ЖАО

Қауіпсіздік Бейне бақылау камераларының жазбаларына сұраныс сервисі

– Электронды сұраным– Бейне файл жазбасы– Сұралған бейне файлды жіберу

ЖАО

Қауіпсіздік Құқық бұзушылықтар туралы хабарландыру жүйесі

– Қозғалыс объектісін бақылау– Жағдайлық-талдау орталығы үшін бейне бақылау жүйесіне қол жетімділігін қамтамсыз ету – Оқиға болған орыннан онлайн суретті/бейнені «Құқық бұзушылық» АПК-ға жіберу

ЖАО

Қауіпсіздік АПК «Құқық бұзушылық»

– Оқиға болған орыннан суретті/бейнені онлайн қабылдау– Қозғалыс объектісі туралы ақпаратты қабылдау– Хаттаманы онлайн толтыру

ЖАО

Қауіпсіздік Байланыс орталығы

– Біріңғай құтқару қызметімен шұғыл байланыс– Қоңырауды тіркеу және өңдеу– Қоңыраудың артықшылығын белгілеу– SDK жүйесі– Диспетчермен екі жақтық аудио- және бейне байланыс– Қоңырау шалушының жеке басын автоматты түрде анықтау– Қоңырау шалушының мекен-жайын автоматты түрде анықтау

ЖАО

Қауіпсіздік «Intellistreet» – Жарықтандыруды автоматты түрде басқару

ЖАО

155


(бағыты)




– Дабыл батырмасы– Дыбыстық/дауыстық хабарландыру– Ақпараттың цифрлік жиегі– Экологиялық датчиктер (ылғал, жел, температура, газ)

Бизнесті дамыту

«Kazakhstan.travel»

– Туризмнің қызықты белгілері мен түрлері бойынша қажетті аумақты таңдау мүмкіндігімен, туристердің қызығатын барлық қазақстандық жерлері мен тамақ өнімдері жәнетуроператорлар туралы ақпараттарды бір порталда біріктіру;– Гастрономиялық орындарды таңдау, орналастыруы бойынша қызметтердің ұсынылуы;– Шет тілдерді меңгеруіне, тәжірибесіне, дағдыларына байланысты гид пен экскурсия жетекшісін таңдау. – Туристтердің қызығушылық танытатын тақырыбы бойынша әйгілі тұлғаларды таңдау мүмкіндігімен виртуалды гидті іріктеп алу;– Туристік бағыттарды қалыптастыру, таңдалған аумақтағы көлік туралы ақпарат, әр түрлі көлік түрлеріне біріңғай электронды билетті сатып алу мүмкіндігімен; – Мобилді қоысмша және берілген жүйенің функцияларын қайталайтын ақпарат бағаналары

ОМО (МКС)


Туристер ағынын басқару жүйесі және электронды маркетинг

– Келген және шыққан туристерді есептеу, туристердің қызуғышылық танытатын жерлерінің бос еместігінің мониторингісі, турист ағындарыныі талдауы. – Туристерді жасы, елі, жынысы және т.б. бойынша кескіндеу; – Талдау нәтижелерінің негізінде туристерді қызықтыру және болашақ ағынды болжау.

ОМО (МКС)


Smart Ticket – Өткізілу орындарын жариялау; – Оқиғаларды жариялау;– Оқиғалар күнтізбесін шығару;– Билеттерді шығару және сату;– Цифрлік немесе қағаз билеттерін ұсыну;– QR Reader оқиғаларға қатысатын пайдаланушыларды тіркеу; – Билеттердің сатылуы бойынша есептілік

Бизнес

156


(бағыты)





Электронды рұқсатнама

– Рұқсатнамаға деген өтініштерді ресімдеу– Рұқсатнама қалыпы үшін баж салығын төлеу– Елге кіру үшін рұқсат алу

ОМО (СІМ)


КОБ қолдау – АЭА, индустриалды аумақтар төлқұжаттарын есепке алу – КОБ экономикалық қызмет түрі және олардың өнімі бойынша сыныптастыру, есепке алу;– Әрекет етпейтін КОБ анықтау және олар туралы ақпарат беру;– КОБ қаражаттандыруға өтінімдерді қарастыру;– Аймақтық кәсіпкерліктің қолдау Картасына қосылу туралы өтінімдерін қарастыру;– Бөлінген қаражатты мақсаттық пайдалануын қадағалау; – АЭА мен аймақтық кәсіпкерлікті қолдау Картасына енгізілген КОБ жобаларының жүзеге асырылу мониторингісі – Аймақтық кәсіпкерлікті қолдау Картасына енгізілген жүзеге асырылатын жобалар мониторингісі – Келешегі бар жобаларды қалыптастыру– Әлеуетті инвесторларды іздеу және тіркеу – Сыртқы жарнаманы басқару– КОБ есептілігінің біріңғай үлгілерін ұсыну және оларды қабылдау – Аймақтық өнім нарығының талдауы – НҚА білімінің базасын жүргізу

ОМО (ИДМ)


Смарт-келісім-шарттар

– Сыртқы делдалдың қатысуынсыз сенімді және құпиялы транзакциялардың орындалуы – Транзакциялардың қадағалауының, ашықтығының және қайтымсыздығын қамтамасыз ету – Тараптардың міндеттері және оларды бұзғандығы үшін санкциялар туралы ақпараттың болуы және келісім-шарттың барлық шарттарын орындалуын автоматты түрде қамтамасыз ету

ОМО (ҚР ҚМ)


Ақылды тоннель

– Тұлғаларды тануының негізінде құрылған биометриялық жүйе– Теңдестірілген тұлғаның құқық бұзушылығының бар жоғына тексеру

ОМО (ҚР ІІМ)

157


(бағыты)




– Әуежайдағы төлқұжаттық бақылаудан өту процедурасын жеңілдету


Ақылды қонақүй

– Бөлме микроклиматын жекеше икемдеу;– Бөлме жағдайын қадағалау (бос/бос емес) – Бөлме ішінде тұрушының болуына байланысты бөлме жағдайларын автоматты түрде реттеу; – Рұқсатсыз кіруге және апаттық дабылға автоматты түрде жауап беру– Судың ағып кетуін, тұтануды, дабыл батырмасын басылуын бақылау

Бизнес


AR/ VR жарнамасы

– Виртуалды жарнама маңдайша жазуларының, кестелерінің, координаталарға дүкендерге, барларға, мейрамханаларға, ГАЖ-картасындағы көрмелерге байланыстырылуы – 3D бейнелеуінде тауар, көрмелік жәдігердің жандандыруы

Бизнес


Бейілділік дүңгіршектері

– СОО үшін клиенттер карталарын шығару;– СОО сатып алынатын тауарларды есептеу; – Сатып алу бойынша жек ұсыныстарын қалыптастыру үшін предиктивті талдау және жаңа өнімдер, акциялар және арнайы ұсыныстар туралы ақпараттау;

Бизнес


Үшөлшемді жоспар СОО

– СОО үшөлшемді жоспарын ақпараты дүңгіршекке шығару; – Бренд, тауардың түрі, категориялары бойынша бағыттарды фильтрациялау, іздеу; – Тауар туралы ақпарат

Бизнес


Ақылды арбалар

– СК-дисплейімен және есептейтін құрылғылармен жабдықталған арбалар; – Тауарды тану және ол туралы ақпараттың бейнеленуі; – Пайдалы критейрилері бойынша тауардың қасиеттерін бағалау

Бизнес


AR тауардың сипаты

– Смартфон үшін тауардың штрих-кодын сканерлеу; – Тауар сипаты, бағасын және пікірлерді ұсыну

Бизнес


«Сиқырлы айналар»

– Киімді тану – Түсті таңдауға арналған интерфейс – Виртуалды киіп көру (киімнің басқа түсте киіп көрусіз бейнеленуі)

Бизнес

158


(бағыты)





Шоттың автоматты қалыптастыру

– Тауарлардың электронды каталогы;– Жақындаған келушілерге арнайы ұсыныстардың жіберілуі (Wi-Fi, NFC-белгілер)– Жедел тапсырыс және оны өтеу– Шақыру нүктесіне тауарды жеткізу

Бизнес


Cash free market – Тауар үшін қолма-қол ақшасыз еспетесу

Бизнес


Электронды чек

– Интерактивты чек – Төлеу үшін өз тапсырысының бөлігін таңдау– Сымсыз байланыс арқылы pos-терминалымен сол жерде картамен төлеу

Бизнес


Электронды мәзір

– Интерактивты үстөл цифрлы мәзірімен– Әр тағамның сипаттамасын қарау– Даяшының көмегінсіз электронды тапсырысты қалыптастыру– Тағамның әзірлену үдерісінің бейнебақылауы

Бизнес

Ғимараттар құрылысы

Біріңғай электронды сауда алаңы

– ЖТ аукционын жүргізуін жоспарлау – Әлеуетті сатып алушыларды тіркеу – Сауда-саттықты үлестіру – Әлеуетті сатып алушылардың мүдделерін қадағалау – Тұрғындарды ЖТ электронды сауда-саттығы туралы жалпы және жеке ақпараттандыру– ГАЖ картасында ЖТ (орналасу орны,төлқұжат, бағалау құны) туралы деректерді іздестіру және ұсыну – Сауда-саттығына қатысу өтінімдерін қабылдау – Төлем ақыны қабылдау – Электронды келісім-шарттарды дайындау және жасау – Аяқталған мәмілелерді есепке алу – Сауда-саттық нәтижелері бойынша есеп беру

ОМО (ҚР ҚМ)


Үлескерлердің келісім-шарттарын басқару және құрылыс мониторингісі

– Салынып жатқан тұрғын объектілері мен олардың құрылысының заңдылығы туралы мәліметтерді, салушы , бас мердігер, нақты құрылыс объект үшін инжирингтік компания туралы деректерді есепке алу – Құрылыс-объектісінің кесте-жоспарын жүзеге асыруын қадағалау – Объектінің заңсыз құрылысын анықтау;– Үлескерлікпен қатысуға тарту үшін

ЖАО

159


(бағыты)




рұқсат алғандардың объект тіркелімін жүргізу – Авторлық және техникалық қадағалау еспетіліктерін жинау – Әр объектінің үлекскерлікпен қатысу (ивестициялықты қосқанда) келісім-шарттарын жедел есептеу – Объект құрылысының заңдылығын тексеру сервисы;– Мәміленің заңдылығын тексеру сервисы (қос сауданы, «жоқ» объектіны сатуды болдырмау);– Үлекскерлердің қаражатын мақсатты пайдалануының мониторингісі – Тұрғын үйді беру мерзімдерін қадағалау және сапаға қатысты шағымдарын қабылдау – Салушының, бас мердігердің, инжирингтік компанияның рейтингісін бағалау;– Тұрғындарға сервистарды ұсыну және ақпараттау


Біріңғай ГАЖ – Цифрлік тізімдемені жүргізу– Жер телімдерінің (ЖТ) цифрлік үлгісін жүргізу: функционалды, ландшафтты, экономикалық аймақтандыру және т.б. сұлбалары;– Табиғат қорғау топтарының цифрлік үлгілерін жүргізу: су қорғау аймақтары, ерекше қорғалатын табиғи аумақтар (ЕҚТА), тарих пен мәдениет ескерткіштерінің қорғалатын аумақтары; – Аумақтық құрылыс салудың цифрлік үлгісін жүргізу: елді мекеннің Бас жоспары, толық жоспарлаудың Жоспары, бедермен біріктірілген 3D-қала үлгісі, қала террирториясының әкімшілік және тізімдемелік бөліну сұлбасы, инженерлік желілер мен ғимараттар, жер асты байланыстары, құрылыс аумақтандыру сұлбалары, қала құрылысын реттеу желілері – Жеке объектінің цифрлі жобалық құжаттамасын жүргізу: құрылысты жобалау немесе қайта құру мақсатында ЖТ кесіп беру, құрылыс немесе қайта құру мақсатында ЖТ кесіп беру, эскизды жобоның материалдары, инженерлы байланыстарға жобаланған объектілердің қосылу жолдарының

ОМО (ИДМ)

160


(бағыты)




сұлбалары, құрылыс жобаларының графикалық материалдары, ғимараттар мен құрылыстардың қабатты жоспарлары;– Мекен-жай кеңістігін жүргізу: мекен-жай тізімі, жылжымайтын мүліктің біріңғай тізімі.– Тізімдемелермен жұмыс– Жер телімдерін басқару– Елді мекен ЖТ шекараларын белгілеу;– Жер-тізімдемелік жоспарын құру;– Жерді аумақтандыру;– ЖТ шекараларының құрулуын, бірігуін, бөлінуін, өзгеруін тіркеу;– ЖТ алғашқы нысаналы мақсатының және өзгеру тарихы тіркеу;– Жер телімін таңдау актілерін тіркеу; – Иесіз ЖТ тіркеу;– Қалпына келтірілген және сақтап қалу үшін берілген ЖТ тіркеу;– ЖТ топырақ күйін есептеу; – Жер теңгерімін қалыптастыру; – Қызметтер мен жобалық құжаттаманы басқару; – Топографиялық-геодезиялық, инженерлық-геологиялыұ, аэроғарыштық, картотопографиялық, жерге орналастыр жұмыстарын, топырақтық, геоботаникалық зерттеулердің және де басқа ізденістерді тіркеу; – - Қала құрылыс жобаларын тірккеу;– Қала құрылыс және сәулет-құрылыс құжаттамаларын тіркеу және сақтау.– Ғимараттың немесе құрылыстың құрылысының бастамасын тіркеу; – Объектілерді пайдалануға қабылдау актісін тіркеу – Ғимарат немесе құрылыстың қайта құру және құлатуын тіркеу – Бастапқы рұқсат беруші және орындау (қабылдау-тапсыру актісі) құжаттамасын есепке алу; – Тізімдемелік істің қалыптастырылуы және жүргізілуі – Құжаттар реквизиттері мен түрлерінің деректер базасына енгізілуі. – Құжаттарды бру жіне орындалуын басқару. – Туынды құжаттаманың автоматты

161


(бағыты)




тексерілуі мен қалыптасуы. – Жобалық құжаттама сараптамасының сақталуы мен тіркелуі – Орындалу құжаттарының берілуі – Тізімдеме істер мен құжаттаманың мұрағаттық сақталуы – Есептілікті қалыптастыру– Мекен-жай регистірін басқару: – Әкімшілік-территориалды бірліктерді атау және атын өзгерту, атауларының транскрипциясын анықтау бойынша жұмыстар; – Облыстың құрылуын, атауын өзгертуін, жоюылуын, шекараларының өзгеруін тіркеу; – Ауданның, қала ішіндегі ауданның құрылуын, атауын өзгертуін, жоюылуын, шекараларының өзгеруін тіркеу; – Геонимнің құрылуын, атауын өзгертуін, жоюылуын, шекараларының өзгеруін тіркеу; – Мекен-жайдың алдын ала, тұрақты өзгеруін, жоюуылын тіркеу; – Кейінгі жылжымайтын мүлік объектілерінің бірігуін, бөлінуін, өзгеруін тіркеу; – Мекен-жай кеңістігінде мекен-жайдың тіркеу күәлігін қалыптастыру; – Геонимдер, мекен-жайлар, ӘТБ құрылымының тізілімдерін қарау; – Геонимдер, мекен-жайлар, ӘТБ, кейінгі жылжымайтын мүлік объектілер өзгерістерінің тарихын қарау; – Табиғат қорғау объектілерін басқару – Тарихи-сәулетті тексеру нәтижелерін есептеу;– Геологиялық іздестіру деректерін есептеу;– Табиғи құбылыстары мен экология мониторингісі; – Есептіліктерді қалыптастыру.– Жылжымайтын мүлік объектілерінің бағаларымен құқықтарын басқару; – ЖТ деген құқықтарды тіркеу;– Объектілердің мемлекеттік техникалық тексеру нәтижелерін тіркеу; – Жылжымайтын мүліктің өзгерістер тарихы мен құқықтарын

162


(бағыты)




(ауыртпалығын) тіркеу; – Жылжымайтын мүлік объектілерінің бөлінуін/қосылуын тіркеу; – Бастапқы мен кейінгі жылжымайтын мүлік объектілерінің құқықтарын тіркеу; – Жылжымайтын мүлік объектілер техникалық төлқұжатын қалыптастыру; – Жылжымайтын мүлік құнын бағалау; – ЖТ құнын бағалау; – ЭМАШ- мен бірігу– Мемлекеттік қызмет көрсетуге өтініштер қабылдау; – Құжаттың бағдары; – Құжатты қарастыру; – Мемлекеттік қызмет көрсету нәтижелерін беру; – Біріңғай анықтамалықтарды басқару және жүргізу; – Біріңғай иерархиялық анықтамалық (функционалды аумақ-ЖТ нысаналы мақсаты-құрылыс объектілерінің мақсаты) – ГАЖ-топтарын және объектілердің метадеректерін стандартталуы мен біріңғай топтастырғышы – Құжат түрлерінің, істердің тізбектемелерінің және сақтау нормаларының, құжат бағыттарының, балл-бонитеттердің, бағалау аймақтарының және үзету көрсеткіштерінің анықтамалықтары – Құжаттарды, қол жеткізудің рөлдері мен құқықтарын, есептіліктіктің түрлерін тексерудің алгоритмдерін баптау.– Тізімдемелік істерді және құжаттамаларды мұрағаттау


BIM – Құрылыс алаңдарынын, бедердің қалыптасуын жоспарлау – Құрылыс объектісінің 3D жобалануы;– Салмақ түсетін құрастырылымдарды жобалау – Ішкі құрылымды жобалау– Салмақ түсетін құрастырылымдарға жүктемені моделдеу– Инженерлік есептеулер мен талдау– Құрылыс құрастырылымдардың әр элементінің энерия тұтынуының

ЖАО

163


(бағыты)




сесптеулерін жүргізу – Ғимараттың параметрлік жобалануы;– Үлгіні тексеру;– Жобалық құжаттаманы шығару;– Құрылыс ғимаратының үлгілерін орталықты сақтау және бірнеше жобалаушылардың бір мезгілдегі жұмысын қолдау – Құрылыс объектілерін жобалауын, өнеркәсіптік стандарттарын қолдау (IFC, DWG)

Строительство зданий

Электронды кітапхана НҚА және құрылыс саласындакеңес беру

– Құрылыс саласындағы мемлкеттік қызметтер мен НҚА қоры – Үлгі қадамдары бойынша жаднаманы әзірлеу және жариялау:– Ғимарат, құрылыс құрылысы үшін кәсіпкер/физикалық тұлғаның – Объектілердің жобалауы мен құрылысы үшңн Халықаралық нормалары – НҚА бойынша түсіндірулерді жариялау, жиі қойылатын сұрақтар мен жауаптардың деректер қорын жүргізу – Құрылыс нормаларының электронды каталогтары – ҚНжЕ электронды каталогтары – Құрылыстағы технологиялық карталардың, құрылыстағы еңбек шығындар нормативтерінің, құрылыстағы машина мен механизмедердің шығын нормаларының, құрылыстағы құрылыс материалдарын, бұйымдарын және құрылымдарын тасымалдау шығындарының электронды каталогтары;– Құрылыс материалдары, бұйымдар мен құрылымдарының аумақтық бағаларының электронды каталогы; – Жаңа және жаңартпашыл материалдары мен олардың өндірушілері бойынша деректер қоры – Кейінгі құрылысындағы бірнеше рет жүзеге асырылу үшін арналған тұрғын және қоғамдық ғимараттардың үлгілік жобаларының электронды тізілімі – Ұсыныстарды дайындау және жинау – Сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметтерінің проблемалық сұрақтары бойынша – Құрылыс саласында НҚА

Бизнес (КҰП «Атамекен»)

164


(бағыты)




жобаларын қоғамның бағалауы – Оқу-әдістемелелік материалдарын және құрылыс саласындағы ИТЖ үшін үйрету курстарының оқу бағдарламаларын жариялау – Ғимараттар мен құрылыстардың сенімділігі мен қауіпсіздігіне, олардың сейсмикаға төзімділігіне, сонымен қатар мүмкін болатын жер сілкіністері және басқа да табиғи және техногенді сипаттағы апаттардың әлеуметтік-экономикалық зиянын төмендетуге бағытталған ғылыми зерттеулердің, тәжірибе-эксперименталды, технологиялық және жобалық жұмыстардың нәтижелерін жариялау

Таза қалада өмір сүру

Ластану деңгейін өлшеу

– Көрсеткіштерді өлшеу– Нақты уақыт режимінде ТЖ кезінде инфрақұрылым тәртібінің деректерін моделдеу Жүйесіне жіберу

ЖАО


ТЖ кезінде инфрақұрылымдар тәртібін моделдеу жүйесі

– Талдау модулі (енгізілген деректердің, талдауы, жою алгоритмдерін ұсыну) – ТЖ іс-әрекеттердің жоспарын әзірлеу – Инфрақұрылым және ғимараттардың талдауы – Түзету әрекеттерін ұсыну және нәтижелерді ұсыну

ОМО


Қоқыс таситын көліктерді диспетчеризациялау

– Қоқыс таситын көліктердің жүруін қадағалау;– Қоқыс таситын көліктердің толуының датчигі;– Бағыттардың оңтайлы құрулуы;– Қоқысты түсіруін қадағалау.

Бизнес


Жаңартылатын энергия көздерін пайдалану

– Аймақтың ерекшелігін ескере отырып, жаңартылатын энергия көздерін пайдаланатын энергия өндірісі. Жасыл энергия үлесін арттыру.


Қоқыс тасталатын жерлердің мониторингісі

– Жер бетін серіктік түсіру; – Картаға енгізу;– Деректерді жинау және өңдеу.

ОМО


Қоқыстарды ақылды сұрыптау

– Қоқыс құрамын диагностикалау және талдау;– Қоқысты сұрыптау;– Кейінгі өңдеу үшін брикеттеу.

Бизнес


Орман өрттерінің мониторинг

– Тұтыну ошақтарын анықтау датчиктері;– Бейне бақылау;

ЖАО

165


(бағыты)




жүйесі – Жағдай туралы деректерді бағыттау;– Тұтыну ошағын автоматты талдау;– ТЖ қызметіне деректерді жіберу.


СО2 жою сервисі

– Өнеркәсіп мекемелерінің мұржаларына ұстау құрылғыларын орнату;– СО2 ұстау және тасымалдау;– СО2 қыртыстарда көму;– Мұнай ұңғымаларына СО2 айдау.

ОМО


Су тазартқыш ғимараттар

– Механикалық тазалау;– Ақпа сулардың толық биологиялық тазаруы. Науалар екі сатылы ауатанктерде ұзағынан ауа жіберу арқылы және қайталама тұндырғыштарда тазаланады;– Өзі жуылатын құмды фильтрларда жүзеге асырылатын қосымша тазалау; – Ультракүлгін залалсыздандыру.

ЖАО


Қайталама пайдалану

– Өндіру зауыттарын дамыту/іске қосу;– Қайталама өнімнің өндірілуі.

Бизнес


Қалдықты термиялық жою

– Қоқыс өртейтін зауыттарды қосу;– Ақылды фильтрларды орнату;– Қайта пайдалануға жатпайтын және сұрыпталған қоқыстарды өртеу; – Жылу энергиясын өндіру.

ОМО

Ауыл шаруашылығы

Ауылшаруашылық өнімнің қадағалануы

– Қадағалау жүйесі мынадай мәліметтерді қамтамасыз етуі қажет:– Мал дәрігерлік, санитарлық және фитосанитарлық бақылаулар нәтижелері туралы;– Қажетті технологиялық және бақылау шараларын жүргізу туралы;– ЭЦК қойылған субъектілер арасындағы өзара әрекеттестігі туралы;– Өнімнің анықталған кемістігін есепке алу және оларды жою бойынша қабылданған шаралар туралы.– Мүдделі терептардың сұранысы бойынша ақпаратты жіберу.

ОМО


Малдың мониторинг жүйесі

– «AntiTheft (ұрлаудан қорғайтын құрылғы)» геоқоршауы немесе электронды қоршауы;– Нақты уақыт режимінде - ұрлық/дұшпандық/ауру туралы ертерек ескерту;– Әр 2 сағат сайын жүрісі туралы ДКжәне ферма иесінің ұялы телефонына хабарлап тұрады. Есептілікке соынмен қатар бастардың

Бизнес

166


(бағыты)




саналуы кіреді;– Дрондармен мониторинг, күндізгі/түнгі камера + бастарды санау құрылғысы– Иридийлік серік немесе ұялы қамту – учаскенің кез келген нүктесінен қамту;– Жүйенің масштабталулығы: үлкен емес 40 бастан 20 мың.басқа дейін;– Пайдалану шығындарын төмендету;– Жануарлардың орналасқан жерін анықтау;– Жағдайлық-талдамалы орталыққа малдың ұрланғаны туралы ақпаратты жіберу


Өнімнің қапталуын бақылау механизмі

– Өнімнің көлемін, салмағын және басқа да сипаттамаларын автоматты түрде бақылау;– Сапасыз шикізатты сұрыптау ме бөлу;– Шикізатты өлшер орау мен тиеуге дайындық;– Ферма иесінің дайындығы туралы хабарламасы.

Бизнес


Логистиканы басқару

– Қорды басқару;– Деректерді дереу өңдеу мен қашықтықтан байланысу құралдарымен техникалық қамтамасыз ету; – Алмаспайтын ұйымдық-талдамалы оңтайландыру негізінде минималды шығындарды ұсыну; – Тауарлардың тасымалдануын басқару;– Тауар жылжуының жағдайын қадағалау; – Қолдайтын логистикалық функциялар (тауарды қайтарып жіберуін, қосалқы бөлшектермен қамтамасыз ету және қызмет көрсету сервисі; қайтармалы шығындарды жинау; ақпаратты-компьютерлік қолдау.

Бизнес


Азықты басқару механизмі

– Мал азығының теңгерімін құру;– Азықты мөлшерлеу технологиясын пайдалану; – Азық қорының мониторингісі;– Шешім қабылдау үшін азық қалдығы туралы ферма иесінің хабарламасы;– Азықты сатып алуға өтінімнің автоматты дайындалуы

Бизнес

167


(бағыты)





Мал десаулығының қашықтықтағы мониторингісі

– Нақты уақыт режимінде жануарлар жағдайы туралы деректерді жіберу;– Әр ірі қара малдың мінез-құлқы туралы ақпаратты жинау: жайылымы, ыстықта жүруі, буаздығы, аурулары, бұқаның тұқымдылығы, бұзауларды жеткізу, бұзаулардың жағдайы, тұрған орнын/бағытын анықтау/ұрлау немесе ауру туралы ерте ескертуі.– Жедел әрекет пен диагностика жасау үшін ферма иесінің хабарламасы – ҚР АШМ АЖС-ге жануарлар жағдайы туралы ақпаратты жіберу;– Жоспарланған мал дәрігерлік шаралар туралы ақпаратты алу.

ЖАО


Жануар етінің автоматты сараптама қорытындысы

– Жануарды сойғаннан кейін жануар етін зерттеуінің зертхана қорытындысын, басқада жүйелерге ұсынылу мүмкіндігімен, автоматты түрде қалыптастыру және электронды пішімде ұсынылу;

ЖАО


Топырақ сапасының мониторинг кешені

– Топырақтың минералдануы мен ылғалдығының мониторингісі; – Мөлшерленген суару механизімін басқару; – Топырақ үлгілерінің талдауын (талдау нәтижесі 2 сағатта) жүргізу үшін кішігірім зертханалар; – Топырақ бонитеті баллының бағасы; – Егіс айналымының мониторингісі;– Топырақ жемістілігін қалпына келтіру бойынша шаралар мониторингісі;– Ферма иесіне және мемлекеттік жүйеге ақпаратты жіберу.

ЖАО


Шикізат сақталуының бақылау датчиктері

– Қоймалардағы ауа-райды толық бақылау;– Қоймалардағы температура мен ылғалдылықты басқару;– Контейнерлер мен бөлмелердегі көмірқышқыл газының деңгейін бақылау; – Ферма иесінің өнім жағдайы туралы хабарламалары.

Бизнес


Өнімді басқару жүйесі

– Жиналған дақылдар есебін жүргізу;– Дәнді дақылдарды түсіруді бақылау;– Деректер негізінде табыстылық көлемінің деңгейлерін аықтау;– Ферма иесіне ақпаратты жіберу.

ЖАО


Ауыл шаруашылық

– Жанармай мен техникалық сұйықтықтарды тұтынуын есептеу;

ЖАО

168


(бағыты)




техника мониторингісінің жүйесі (GPS)

– Жүргізушілер мен трактор механизмдерінің жұмыс уақытысын қадағалау; – Трактордың орналасқан жерін GLONASS / GPS көмегімен анықтау;– Аспа механизмдерінің күйін, жұмыс режимдерін, жұмысқа деген қабілеттігін бақылау.

169

Қосымша 3А.2 кестесі – Қалалық қызметтер сапасы және өмір сапасы (ISO 37120:2014)

Бағыты Негізгі көрсеткіш Қосымша көрсеткішЭкономика (5 бөлім)

Қаладағы жұмыссыздық деңгейі

Барлық мүліктің жалпы бағалау құнынан пайыздық қатынаста коммерциялық және өнеркәсіптік жылжымайтын мүлік объектілерінің бағалау құны

Кедейліктің шегінен төмен өмір сүретін қалалық тұрғындар үлесі

Тұрақты жұмысы бар тұрғындардың үлесі

Жастар арасында жұмыссыздық деңгейі

100000 тұрғынға кәсіпкерлік субъектілер саны

100000 тұрғынға жылына патенттер саны

Білім (6 бөлім)

Мектеп жасындағы, білім беру мекемелерінде тіркелген әйелдер үлесі

Бастауыш білім алған оқушылар үлесі

Орта білім алған оқушылар үлесі

Бастауыш білім саласындағы оқушылар мен мұғалімдер қатынасы

Мектеп жасындағы, білім беру мекемелерінде тіркелген еркектер үлесі Білім беру мекемелерінде тіркелген, мектеп жасындағы тұрғындар үлесі

100000 тұрғынға жоғарғы білімі бар тұрғындар саны

Энергетика (7 бөлім)

Адам басына шаққанда жалпы үй шаруасында электр қуатын тұтыну (кВт·с/жыл)

Электр желісіне қосылуға рұқсаты бар қалалық тұррғындар үлесі

Қоғамдық ғимараттардың жылына энергияны тұтынуы (кВт/мл)

Қалпына келтірілген көздерден алынатын электр қуатының жалпы көлем үлесі, жалпы көлемде қаладағы электр қуатын тұтыну

Адам басына шаққанда жалпы электр куатын тұтыну (кВт·с/жыл)

жылына бір тұтынушыға электр қуатын өшірудің жалпы саны

Электр қуатын өшіруінің орташа ұзақтығы (сағат)

Қоршаған орта (8 бөлім)

Ұсақ дисперсты қалқыма бөлшектердің концентрациясы (РМ2.5)

Қалқыма бөлшектер концентрациясы (РМ10)

NO2 концетрациясы (азоттың қос қышқылдығы)

CO2 концентрациясы (күкірт диоксиді)

O3 концетрациясы (озон)

170

Бағыты Негізгі көрсеткіш Қосымша көрсеткішАдам басына тоннада шаққанда жылыжай газдардың шығарылуы

Шуылмен мазалау

Жергілікті көріністер санының салыстырмалы өзгерісі

Қаржы (9 бөлім)

Қарызға қызмет көрсету коэффициенті (кірістер меншікті көздерден елді мекеннің жеке меншік табыс көздерден пайыздық қарызға қызмет көрсету жөніндегі шығындар

Жалпы шығындардан пайыздық қаржы жұмсалымы

Жалпы табыстан пайыздық жеке меншік табыс көздерден кірістер

Нақты салық жинау коэффициентіТөтенше жағдайларды және өрттерді жою (10 бөлім)

100000 тұрғынға өрт сөндірушілер саны

100000 тұрғынға өртте қаза тапқандардың саны

100000 тұрғынға табиғат апаттарынан қаза тапқандардың саны

100000 тұрғынға қосымша жұмыс істейтін еркін өрт сөндірушілер мен өрт сөндірушілер саны

Жедел тойтару қызметінің алғашқы қоңырауға жауап беру уақыты

От сөндіру қызметінің алғашқы қоңырауға жауап беру уақыты

Басшылық(11 бөлім)

Соңғы муниципалды сайлауға сайлаушылардың қатысуы (дауыс беруге құқығы бар, тұлғалар санының пайыздық қатынасы)

Қала билігіне сайланған әйелдер үлесі

Қала әкімшілігінің штаттағы қызметкерлер санына кіретін әйелдер үлесі

100000 тұрғынға қалалық шенеуніктер арасында жемқорлық пен парақорлықта айыпталғандар саны

Азаматтар мүддесін білдіру: есеппен 100000 тұрғынға жергілікті әкімшілікте сайлаулы лауазымдар саны

Дауыс беруге құқық беретін, жасқа жеткен тұрғындар арасындағы тіркелген сайлаушылар саны

Денсаулық сақтау (12 бөлім)

Орташа өмір сүру ұзақтығы

100000 тұрғынға ауруханалардағы стационарлық төсек-орын саны

100000 тұрғынға дәрігерлер саны

Тірі туылған 1000 сәбиге 5 жасқа дейінгі балалар өлімі

100000 тұрғынға орта медицина пен акушер қызметкерлер саны

100000 тұрғынға психиатрия саласындаы мамандардың саны

100000 тұрғынға өзін-өзі өлтірушілік саны

Демалыс(13 бөлім)

Адам басына шаққанда жабулы қоғамдық демалыс орындарының ауданы Адам басына шаққанда көшедегі

171

Бағыты Негізгі көрсеткіш Қосымша көрсеткішқоғамдық демалыс орындарының ауданы

Қауіпсіздігі(14 бөлім)

100000 тұрғынға шаққанда полиция қызметкерлердің саны

100000 тұрғынға шаққанда адам өлімінің саны

100000 тұрғынға есептегенде жеке меншікке қарсы қылмыстар

Бастапқы шақыруға полиция органының әрекет ету уақыты

100000 тұрғынға есептегенде жеке тұлғаға қарсы қылмыстар

Баспана(15 бөлім)

Түпкірлерде тұратын қала тұрғындар үлесі

100000 тұрғынға есептегенде үйсіз адамдардың саны

Мүліктік құқықтарын жоқ отбасылар үлесі

Қатты қалдықтар(16 бөлім)

Қатты (тұрмыстық) қалдықтарды жүйелі шығару қызметімен қамтамасыз етілген қала тұрғындардың үлесі

Тұрғындардың орташа адам басына шаққандағы шығарылған муниципалды қатты қалдықтардың жалпы саны

Қайта өндірілетін қалалық қатты қалдықтардың үлесі

Ұйымдастырылған қоқыс тастайтын орындарда кәдеге жаратылатын қалалық қатты қалдықтар үлесі

Қоқысты өртеу құрылғыларында кәдеге жаратылатын қалалық қатты қалдықтар үлесі

Ашық ауада өртелетін қалалық қатты қалдықтар үлесі

Ашық қоқыс орындарында кәдеге жаратылатын қалалық қатты қалдықтар үлесі

Басқа тәсілдермен кәдеге жаратылатын қалалық қатты қалдықтар үлесі

Халықтың орташа адам басына қауіпті қалдықтар пайда болуы

Қайта өндірілетін қалалық қатты қалдықтар үлесі

Телекоммуникациялар және жаңартпа (17 бөлім)

100000 тұрғындарға шаққанда интернетке қосылу саны100000 тұрғындарға шаққанда ұялы байланысқа қосылу саны

100000 тұрғындарға шаққанда жергілікті телефон байланысына қосылу саны

Көлік(18 бөлім)

100000 тұрғындарға шаққанда жоғары өткізу қабілетінің

Қала маңында тұратын және жеке меншік көлігі емес басқа көлік

172

Бағыты Негізгі көрсеткіш Қосымша көрсеткішқоғамдық көлік жүйесінің километражы

100000 тұрғындарға шаққанда қоғамдық жеңіл салмақтағы көлік жүйесінің километражы

Халықтың жан басына шаққанда қоғамдық көлікте жол жүрудің жыл сайынғы саны

Халықтың жан басына шаққанда жеке меншік көліктер саны

түрімен жұмысқа баратын халықтың үлесі

Екі дөңгелекті мотор құрылғысымен жүретін халықтың жан басына шаққандағы саны

100000 тұрғындарға шаққандавелосипед жолдары мен жолақтарының ұзындығы

100000 тұрғындарға шаққанда өліммен аяқталған жол-көлік оқиғаларының саны Азаматтық әуе қатынасы ( бағыттарын тікелей қатынайтын коммерциялық ұшу саны)

Қала құрылысы (19 бөлім)

100000 тұрғындарға шаққандажасыл желек алаңы (гектармен алғанда)

100000 тұрғындарға шаққанда жыл сайын отырғызылатын ағаштар саны

Қала аумағынан рұқсатсыз қоныстар аумағы пайызда

Жұмыс орны және тұрғын үй ара қатынасы

Ағынды су(20 бөлім)

Ағынды суларды бұру қызметімен қамтамасыз етілген қала тұрғындар үлесі

Тазалау жұмыстары жүргізілмейтін қалалық ағын үлесі

Бастапқы тазалау жұмыстары жүргізілетін қалалық ағын үлесі

Қайта тазалау жұмыстары жүргізілетін қалалық ағын үлесі

Үштік тазалау жұмыстары жүргізілетін қалалық ағын үлесі

Су және санитарлық-гигиениеналық шарттар (21бөлім)

Ауыз сумен жабдықтауға қосылған қала тұрғындардың үлесі

Жақсартылған сумен жабдықтауға үздіксіз қосылған қала тұрғындардың үлесі

Адам басына жалпы суды пайдалану(литр/тәулігінде)

Отбасына сумен жабдықтау жүйесі ажыратудың орташа жылдық ұзақтығы, сағатта

173

Бағыты Негізгі көрсеткіш Қосымша көрсеткіш

Сапалы санитарлық-гигиеналық тораптарға қосылған қала тұрғындардың үлесі

Адам басына жалпы тұрмыстық суды пайдалану(литр/тәулігінде)

Су шығынының үлесі (есептелмеген су)

174

Documents

qogam.gov.kzqogam.gov.kz/.../files/pages/koncept_smartcity_kaz.docx · Web viewSmart City концепциясы қызметтің барлық бағыттарын қамтиды