R10 - Türk Akreditasyon Kurumu · 2019. 2. 4. · R10.12/Rev.04/0918 Sayfa 5 / 12 ELEKTRONİK NÜSHA. BASILMIŞ HALİ KONTROLSÜZ KOPYADIR TÜRK AKREDİTASYON KURUMU Yetkinlik artlarının

R10.12 Revizyon No : 04

Yürürlük Tarihi : 25.09.2018

Metrolojik İzlenebilirlik Rehberi

Hazırlayan: Kontrol: Onay:

Dr. M. Saim SOYSAL

Soner KARATAŞ Kadir Kayıhan CABIOĞLU

Fatih EĞİLMEZ Ahmet GÖZÜKÜÇÜK

R10.12/Rev.04/0918 Sayfa 1 / 12

ELEKTRONİK NÜSHA. BASILMIŞ HALİ KONTROLSÜZ KOPYADIR

TÜRK AKREDİTASYON KURUMU

ÖNSÖZ

Kaliteli ürün ve hizmet üretimi için güvenilir ölçüm işlemleri giderek daha önemli hale

gelmektedir. Buna bağlı olarak normatif dokümanlar, ölçüm sonuçlarının ulusal/uluslararası

referans ölçüm standartlarına izlenebilir olması gerekliliğini ortaya koymaktadır. Metrolojik

izlenebilirlik kavramının, çeşitli kaynakçalarda ve yazılı standartlarda birbirinde farklı şekilde

açıklanması farklı ve yanlış yorumlara yol açabilmektedir.

Bu Rehberde, “metrolojik izlenebilirlik” kavramı açıklanarak, metrolojik izlenebilirliğin nasıl

temin edileceği ve gösterileceği ifade edilmekte olup, TÜRKAK’ın, ölçümlerin metrolojik

izlenebilirliğinin sağlanması için yerine getirilmesini istediği şartlar belirtilmektedir. Bu Rehber,

TÜRKAK tarafından akredite edilen deney laboratuvarları, kalibrasyon laboratuvarları, tıbbi

laboratuvarlar, muayene kuruluşları, yeterlilik deneyi sağlayıcıları ve referans malzeme

üreticilerinin kullanımı için hazırlanmıştır. Bu rehber ILAC P10 “ILAC Policy on the

Traceability of Measurement Results” dokümanında belirtilen politikaları kapsamakta ve

detaylandırmaktadır. Bu rehberin uygulanmasında ILAC P14 “ILAC Policy for Uncertainty

in Calibration” dokümanının uygulanabilir maddeleri de göz önünde bulundurulur.

1. AMAÇ

Bu Rehberin amacı, deney, kalibrasyon ve ölçüm sonuçlarının ulusal ve uluslararası ölçüm

standartlarına metrolojik izlenebilirliğini sağlamak ve metrolojik izlenebilirliği göstermek için

gereken tedbirleri düzenlemektir. Bu Rehberde açıklanan politikalar, deney ve/veya kalibrasyon

çalışmalarının yer aldığı diğer uygunluk değerlendirme faaliyetlerine de (ürün belgelendirme,

muayene vb.) uygulanabilir.

2. KAPSAM

Bu Rehber, akredite olan veya akreditasyon başvurusunda bulunan uygunluk değerlendirme

kuruluşları tarafından gerçekleştirilen, ölçüm, kalibrasyon, deney ve ölçüm cihazlarını

doğrulama çalışmalarını kapsar.

R10.12/Rev.04/0918 Sayfa 2 / 12



3. KISALTMALAR VE TANIMLAR

3.1 Kısaltmalar:

APLAC : Asya Pasifik Laboratuvar Akreditasyon İşbirliği Teşkilatı

BIPM : Uluslararası Ağırlıklar ve Ölçüler Bürosu

CMC : Kalibrasyon ve Ölçüm Yeteneği

EA : Avrupa Akreditasyon Birliği

EN : Avrupa Standardı,

IAAC : Inter Amerikan Akreditasyon İşbirliği Teşkilatı

IEC : Uluslararası Elektroteknik Komisyonu

ISO : Uluslararası Standardizasyon Teşkilatı

KCDB : Anahtar Karşılaştırmalar Veri Tabanı

JCTLM : Tıbbi Laboratuvarlar İzlenebilirlik Ortak Komitesi

MLA : Çok Taraflı Tanınırlık Anlaşması

MRA : Karşılıklı Tanıma Düzenlemesi

SI : Uluslararası Birimler Sistemi

TS : Türk Standardı

TÜBİTAK :Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu

UME : Ulusal Metroloji Enstitüsü

VIM : Uluslararası Metroloji Sözlüğü

R10.12/Rev.04/0918 Sayfa 3 / 12



3.2 Tanımlar

3.2.1 Metrolojik İzlenebilirlik (VIM 3 madde 2.41)

Bir ölçüm sonucunun, her biri ölçüm belirsizliğine katkıda bulunan kalibrasyonlardan oluşan

belgelendirilmiş kesintisiz bir zincir aracılığı ile belirli bir referansa ilişkilendirilebilme

özelliğidir.

Not: Yukarıdaki tanımda geçen ‘referans’, bir ölçüm biriminin uygulamada gerçekleştirilmiş

tanımı olabileceği gibi, sıralı olmayan bir büyüklüğün ölçüm birimini içeren bir ölçme prosedürü

veya ölçüm standardı da olabilir. TS EN ISO/IEC 17025 ve ISO 15189 standartlarındaki

“izlenebilirlik” terimi, VIM’deki “metrolojik izlenebilirlik” terimini karşılamakta olup ve bu

Rehberde “metrolojik izlenebilirlik” olarak kullanılmıştır.

3.2.2 Metrolojik İzlenebilirlik Zinciri (VIM 3 madde 2.42)

Bir ölçüm sonucunu bir referansa ilişkilendirmede kullanılan ölçüm standartlarının ve

kalibrasyonların sıralamasıdır.

3.2.3 Ölçüm Birimine Metrolojik İzlenebilirlik(VIM 3 madde 2.43)

Bir ölçüm biriminin uygulamada gerçekleştirilen tanımını referans alan metrolojik izlenebilirlik.

Not: “SI’a izlenebilirlik” ifadesi ‘Uluslararası Birimler Sistemi’nde yer alan bir ölçüm birimine

metrolojik izlenebilirlik’ anlamına gelir.

3.2.4 Ulusal Metroloji Enstitüsü

Ulusal metroloji enstitüleri (UME) ve yetkilendirilmiş kuruluşlar (DI), ülkelerindeki veya

bölgelerindeki ulusal ölçüm standartlarının Uluslararası Birimler Sistemi’ndeki (SI)

tanımına göre oluşturularak, muhafaza edilmesi, uluslararası ölçüm standartlarına

denkliğinin sağlanması ve metrolojik izlenebilirliğin ülke içinde ikinci ve daha alt

seviyedeki laboratuvarlara sağlanmasından sorumludur. Bu rehberde geçen “ulusal metroloji

enstitüsü” terimi “yetkilendirilmiş kuruluşları” da kapsar.

R10.12/Rev.04/0918 Sayfa 4 / 12



4. UYGULAMA KAPSAMI

Bu Rehberde tanımlanan politika ve şartlar, aşağıda belirtilen standartların kriter olarak

kullanıldığı akreditasyon süreçlerine uygulanır.

TS EN ISO/IEC 17025-Deney ve kalibrasyon laboratuvarlarının yeterliliği için genel şartlar

ISO 15189-Tıbbi laboratuvarlar - Kalite ve yeterlilik için özel şartlar

ISO/IEC 17020-Uygunluk değerlendirmesi – Çeşitli tiplerdeki muayene kuruluşlarının

işletimi için şartlar

ISO/IEC 17043-Uygunluk değerlendirmesi – Yeterlilik deneyleri için genel şartlar

ISO/IEC 17065-Uygunluk değerlendirmesi - Ürün, proses ve hizmet belgelendirmesi yapan

kuruluşlar için şartlar

ISO 17034-Referans malzeme üreticilerinin yeterliliği için genel şartlar

5. POLİTİKA

Türk Akreditasyon Kurumunun, ölçüm teçhizatının kalibrasyonu ve ölçüm sonuçlarının

metrolojik izlenebilirliği hakkındaki politikası aşağıda açıklanmaktadır. Bu politika, TS EN

ISO/IEC 17025 standardına göre metrolojik izlenebilirlik gerekliliklerinin nasıl

karşılanacağı ile ilgili TÜRKAK kurallarını tanımlamak amacıyla oluşturulmuştur:

1. Kalibrasyon hizmeti alan kuruluş, TS EN ISO/IEC 17025 standardının metrolojik

izlenebilirlikle ilgili şartlarını sağlamak amacıyla, akreditasyon kapsamındaki deney,

kalibrasyon, numune alma sonuçlarına önemli katkısı olan teçhizatın metrolojik

izlenebilirliğini Madde 6 başlığı altında belirtilen birinci ve ikinci rotadan sağlamalıdır.

2. Kalibrasyon hizmeti alan kuruluş, akreditasyon kapsamındaki deney, kalibrasyon ve

ölçümlerde kalibre edilmemiş teçhizat kullanmışsa, bu teçhizatın, elde edilen sonuçların

ölçüm belirsizliğine yaptığı katkının önemsiz olduğunu TÜRKAK’a göstermelidir.

3. Kalibrasyon hizmeti alan kuruluş, kalibrasyon sağlayıcının yetkinliğine ilişkin kayıtları

bulundurmalıdır.

4. Kalibrasyon hizmeti alan kuruluş, TS EN ISO/IEC 17025 standardının metrolojik

izlenebilirlikle ilgili şartlarını sağlamak amacıyla proaktif bir yaklaşım göstermelidir.

5. Kalibrasyon hizmeti alan kuruluş, bu politikada belirtilen Rota-3’ten metrolojik

izlenebilirliğini sağlaması durumunda gerekçelerini TÜRKAK’a sunmalıdır. Sadece

ekonomik veya lojistik gerekçelere dayanarak Madde 6’da ifade edilen Rota-3’ten

metrolojik izlenebilirlik sağlanması yoluna gidilemez. Aynı ekonomi içinde birinci ve

ikinci rotadan metrolojik izlenebilirlik sağlayabilecek bir hizmet sağlayıcının

bulunamaması durumunda yabancı hizmet sağlayıcılar ile de iletişime geçilmelidir.

R10.12/Rev.04/0918 Sayfa 5 / 12



Yetkinlik şartlarının bu Rehbere göre karşılandığının gösterilmesi halinde, Rota-3’ün

kullanılmasına müsaade edilir. Kalibrasyon hizmeti alan kuruluş, bu rehbere uygun

olarak metrolojik izlenebilirlik sağlayıcının arandığına dair kayıtları TÜRKAK’a

sunmalıdır.

6. Rota-3’e göre metrolojik izlenebilirlik sağlayan dış hizmet sağlayıcısı, ilgili kalibrasyon

ve ölçüm yetenekleri (CMCs) için kalibrasyon hizmetini alan laboratuvar tarafından

standart ve bu rehber bağlamında değerlendirilmeli ve uygunluğu güvence altına

alınmalıdır. Bu güvence, hizmet sağlayan laboratuvarda ilgili alanda yetkin kişilerce

gerçekleştirilecek bir denetimle sağlanmalıdır. TÜRKAK, bu gibi durumlarda alınan dış

hizmetin uygunluğunun güvenceye alınması ile ilgili olarak hizmet alan laboratuvar

tarafından gerçekleştirilen denetimlere, hizmet alan laboratuvarın yetkinliğinin

görülmesi için nezaret edebilir. Dışarıdan hizmet alan laboratuvar, hizmet sağlayan

laboratuvarda yukarıda belirtilen nezaretin sağlanmasına imkân verecek hükümlere

sözleşmesinde yer vermelidir. Değerlendirme sürecine dair bütün kayıtlar TÜRKAK

denetim ekibine denetim sürecinde sunulmalıdır.

Kalibrasyonun akredite laboratuvarlarda mevcut olan metotlara göre yapılamadığı

durumlarda da (örneğin ekipmanın çok karmaşık olması veya kalibrasyon için sadece

üreticinin uygun altyapıya sahip olması vb.) Rota-3’ün kullanımına izin verilebilir.

7. İzlenebilirlikle ilgili değerlendirmeler bütün rotalar için iddia edilen her bir metrolojik

izlenebilirlik delili üzerinden ayrı ayrı gerçekleştirilir.

İlk iki rotanın mümkün olmaması halinde, metrolojik izlenebilirliğini Rota-3 üzerinden

sağlama niyetinde olan bir laboratuvar; hizmet aldığı kalibrasyon sağlayıcının TS EN

ISO/IEC 17025 standardının ilgili gereklerini karşıladığını Ek A’da belirtilen asgari doküman

ve kayıtlar ile kanıtlamalıdır.

8. Kalibrasyon hizmeti alan kuruluş, Rota-3 üzerinden metrolojik izlenebilirlik sağlayan dış

hizmet sağlayıcısının yetkin olduğuna dair kanıtları akreditasyon sürecinde TÜRKAK’a

göstermelidir. TÜRKAK, bu amaçla denetim heyetinde yetkin denetçi/denetçiler

bulundurarak, denetlenen laboratuvarın kullanmış olduğu dış hizmet sağlayıcının yetkinliğini

gösteren dokümante kanıtları ve kayıtları değerlendirir. Kalibrasyon hizmeti alan kuruluş,

Ek-B’de belirtilen hiyerarşiyi takip etmelidir.

9. R20-18 TÜRKAK Markalı Deney Raporları Ve Kalibrasyon Sertifikalarına İlişkin Rehber

şartlarına göre TÜRKAK’tan akredite bir kalibrasyon laboratuvarının söz konusu rehberde

belirtildiği şekilde kalibrasyon sertifikalarında/raporlarında akreditasyon markasını

kullanması zorunludur.

ILAC P8 “Karşılıklı Tanınma Düzenlemesi (Düzenleme): Akredite Laboratuvarlar ve

Muayene Kuruluşları tarafından Akreditasyon Sembolleri Kullanımı ve Akreditasyon

Durumu Beyanı Hakkında Tamamlayıcı Şartlar ve Rehberler” dokümanının Genel Şartlar

R10.12/Rev.04/0918 Sayfa 6 / 12



başlığı altında belirtildiği üzere; ancak akreditasyon sembolü/logosu/markası bulunduran

raporlar/sertifikalar ILAC veya ILAC tarafından tanınan bölgesel akreditasyon birliklerinin

(EA, APLAC, IAAC, vd.) karşılıklı tanıma anlaşmalarının sağladığı tanınırlıktan tam olarak

yararlanabilir.

Bu nedenle, TÜRKAK dışında, ILAC tarafından tanınan bölgesel akreditasyon birliklerinden

(EA, APLAC, IAAC, vd.) biriyle veya ILAC’la tanıma anlaşması yapmış akreditasyon

kuruluşunca akredite edilmiş olan kalibrasyon laboratuvarlarınca düzenlenen kalibrasyon

sertifikalarının da izlenebilirlik delili olarak sayılabilmesi için akreditasyon markasını veya

akreditasyon statüsüne referans teşkil eden bilgiyi ihtiva etmesi gerekmektedir. Akreditasyon

markasının bulunmadığı durumlarda söz konusu kalibrasyonun uygun kapsamda akredite bir

kuruluş tarafından yapıldığının gösterilmesi hizmet alan tarafın sorumluluğundadır.

10. Kalibrasyon alanında akredite olmayıp, ISO 9001 sertifikasına sahip olan izlenebilirlik

sağlayıcılar tarafından düzenlenen raporlar/sertifikalar, izlenebilirlik sağlayıcı akredite

bir belgelendirme kuruluşu tarafından belgelendirilmiş olsa bile, izlenebilirlik delili

olarak kabul edilemez.

11. Kuruluşlar, kalibrasyona tabi cihazlarının kalibrasyon durumlarının güvenilirliği sürdürmek

için ILAC-G24 / OIML D 10 “Guidelines For The Determination of Calibration Intervals of

Measuring Instruments” dokümanında belirtilen hususları göz önüne alarak kalibrasyon

aralıklarını düzenlemelidir.

12. Dahili kalibrasyon yapan kuruluşlar için de izlenebilirlikle ilgili olarak bu rehber hükümleri

geçerlidir.

R10.12/Rev.04/0918 Sayfa 7 / 12



6. METROLOJİK İZLENEBİLİRLİK ROTALARI, SEÇİMİ ve SÜRECE DAİR

DOKÜMANTASYON

Metrolojik izlenebilirlik rotasının seçilmesi ve yetkinliği ile ilgili dokümantasyon en az

aşağıdaki hususları kapsamalıdır.

6.1 Metrolojik İzlenebilirlik Rotaları

ILAC P10, metrolojik izlenebilirlikle ilgili rotaları aşağıdaki şekilde üç rota altında

değerlendirmiştir.

Rota-1 : Talep edilen hizmetle ilgili olarak CIPM MRA düzenlemesine taraf olan ve BIPM

KCDB veritabanında yayınlanmış kalibrasyon ve ölçüm yeteneği (CMC) bulunan

bir ulusal metroloji enstitüsü. CIPM MRA kapsamında olan hizmetlere BIPM KCDB

Ek C’den ulaşılabilir.

Rota-2 : Kalibrasyon alanında ILAC anlaşması veya ILAC tarafından tanınan bölgesel

anlaşmalar kapsamında bulunan bir akreditasyon kuruluşunca TS EN ISO/IEC 17025

standardına göre akredite edilmiş ve akreditasyon kapsamında talep edilen hizmet

bulunan laboratuvar.

Rota-3:

a) İhtiyaca uygun olarak hizmet veren ancak CIPM MRA düzenlemesine taraf

olmayan ulusal metroloji enstitüsü.

b) İhtiyaca uygun olarak hizmet veren ancak ILAC anlaşması veya ILAC

tarafından tanınan bölgesel anlaşmalar kapsamında yer almayan bir

akreditasyon kuruluşunca TS EN ISO/IEC 17025 standardına göre akredite

edilmiş bir kalibrasyon laboratuvarı.

Not: Dahili kalibrasyon yapan kuruluşların kalibrasyon faaliyetleri bu rehberde belirtilen rotalar

bağlamında değerlendirilemez. Sadece kendi metrolojik izlenebilirliğini sağlamak için

akreditasyon kapsamında olmayan alanlarda kalibrasyon yapan kuruluşların (dahili kalibrasyon

yapan kuruluşların) bu faaliyetleri TS EN ISO/IEC 17025, bu rehber ve ilgili diğer dokümanlara

göre denetlenir.

6.2 Birinci ve İkinci Rotanın Kullanılması Durumunda

6.2.1 Laboratuvar, kalibrasyon hizmetini aldığı kuruluş tarafından sağlanan kalibrasyonların, TS

EN ISO/IEC 17025’in metrolojik izlenebilirlikle ilgili şartlarına uygun nitelikte olduğunu,

uygun ölçüm belirsizliklerine sahip olduğunu, ihtiyaç duyulan ölçüm alanları ve aralıkları için bu

rehber gerekliliklerini sağladığını doğrulamalıdır.

R10.12/Rev.04/0918 Sayfa 8 / 12



6.2.2 Laboratuvar, kalibrasyon hizmetinin alındığı kuruluş tarafından düzenlenen

kalibrasyon sertifikalarının, TS EN ISO/IEC 17025’in kalibrasyon sertifikaları ile ilgili

şartlarını karşıladığını doğrulamalıdır.

Not: Bu tür bir doğrulama işleminin kapsamına, Web ortamında bulunan bir veri tabanının

incelenmesi, akreditasyona ilişkin dokümantasyonun değerlendirilmesi ve kalibrasyon

laboratuvarının kapsamının incelenmesi dahil edilebilir.

6.3 Üçüncü Rotanın Kullanılması Durumunda

Birinci ve ikinci rotadan metrolojik izlenebilirliğin sağlanmasının mümkün olmadığı

durumlarda, üçüncü rota üzerinden metrolojik izlenebilirliğini sağlamak isteyen bir deney

ve numune alma faaliyetlerini gerçekleştiren bir laboratuvar, kalibrasyon hizmeti almayı

planladığı kalibrasyon sağlayıcının yetkinliğinin tespiti amacıyla, Madde 5 altında ifade

edilen faaliyetler ile ve bu faaliyetlerin değerlendirilmesine yönelik kayıtları TÜRKAK’a

sunmak üzere muhafaza etmelidir.

Kalibrasyon laboratuvarlarının Rota-3’ü kullanarak akredite olmaları mümkün değildir.

Üçüncü rotadan metrolojik izlenebilirlik sağlayan kalibrasyon sağlayıcı, yetkin olduğunu

gösterebilmek için, asgari EK A’da belirtilen doküman ve kayıtları sunmalıdır. TÜRKAK

denetim sürecinde ilave dokümanlar talep edebilir.

6.3.1 Laboratuvar, TS EN ISO/IEC 17025’in metrolojik izlenebilirlikle ilgili şartlarına uygun

nitelikte kalibrasyonları, uygun ölçüm belirsizlikleriyle, ihtiyaç duyduğu ölçüm alanları ve

aralıkları için sağlamalıdır.

6.3.2 Laboratuvar, üçüncü rotadan metrolojik izlenebilirlik sağlayan kalibrasyon

sağlayıcının verdiği kalibrasyon sertifikasının içeriğinin, TS EN ISO/IEC 17025’in kalibrasyon

sertifikaları ile ilgili şartlarına uygun olmasını temin etmelidir.

6.3.3 Laboratuvar aşağıda belirtilen doküman ve kayıtları elde etmeli ve saklamalıdır:

Üçüncü rotadan metrolojik izlenebilirlik sağlayan kalibrasyon hizmeti alan

laboratuvarların bu hizmeti Ek-B’de verilen hiyerarşiye göre araştırma yaparak aldığına

dair kayıtları,

Üçüncü rotadan metrolojik izlenebilirlik sağlayan kalibrasyon sağlayıcının kullandığı

standart cihazların metrolojik izlenebilirliğine dair kayıtları,

Üçüncü rotadan metrolojik izlenebilirlik sağlayan kalibrasyon sağlayıcının teknik

yetkinliğini ve iddia edilen metrolojik izlenebilirliği gösteren ve Ek-A’da belirtilen asgari

doküman ve kayıtlar ile yapılan değerlendirme ile ilgili kayıtlar. Personel yetkinliğine

dair olan değerlendirmelerde personelin kimliği de takip edilebilir olmalıdır.

R10.12/Rev.04/0918 Sayfa 9 / 12



7. SI BİRİMLERİNE DOĞRUDAN METROLOJİK İZLENEBİLİRLİĞİN OLMADIĞI

DURUMLAR İÇİN İZLENEBİLİRLİK ŞARTLARI

Bazı durumlarda SI birimlerine metrolojik izlenebilirlik mümkün olmayabilir. Bu durumda bu

rehberin 6. maddesinde belirtilen şartların sağlanamadığı gerekçeleri ile birlikte ortaya

konmalıdır.

Bu durumda TS EN ISO/IEC 17025’in metrolojik izlenebilirlikle ilgili şartlarını sağlayacak

rotanın seçimi kalibrasyon hizmeti alan laboratuvarın sorumluluğundadır. Kalibrasyon hizmeti

alan laboratuvar bununla ilgili uygun ve dokümante edilmiş delilleri sunmalıdır. Bu gibi

durumlar denetim süreçlerinde laboratuvarların özel hallerine uygun olarak ayrıca

değerlendirilir.

8. TEST ALANINDA ILAC ANLAŞMASI KAPSAMINDAKİ METROLOJİK

İZLENEBİLİRLİK ŞARTLARI

ILAC anlaşması TS EN ISO/IEC 17025’e göre akredite test laboratuvarlarını ve ISO 15189’a

göre akredite tıbbi laboratuvarları kapsamaktadır. TS EN ISO/IEC 17025 ve ISO 15189

hükümleri dikkate alındığında aşağıdaki şartlar göz önünde bulundurulmalıdır.

a) Eğer test için kullanılan cihazların kalibrasyonundan kaynaklanan belirsizlik bileşenleri, testin

bileşik ölçüm belirsizliğine önemli ölçüde etki ediyorsa, bu rehberin 6. ve 7. Maddelerindeki

şartlar uygulanır.

b) Test için kullanılan cihazların kalibrasyonunun test sonuçlarında baskın bir etkisinin olmadığı

durumlarda, laboratuvar, kalibrasyondan gelen belirsizliğin ölçüm sonuçlarına olan etkisinin

önemli olmayan küçüklükte olduğunu gösteren nicel delilleri sunmalıdır.

9. SERTİFİKALI REFERANS MALZEME (SRM) KULLANIMIYLA TEMİN EDİLEN

İZLENEBİLİRLİK İÇİN ŞARTLAR

TÜRKAK’ın referans malzemelere ilişkin metrolojik izlenebilirlik politikası aşağıdadır:

9.1 CIPM MRA düzenlemesine taraf olan ve BIPM’nin KCDB “Anahtar Karşılaştırma Veri

Tabanı’nda” yayınlanmış hizmeti bulunan ulusal metroloji enstitülerinin bu kapsamda üreterek

değer atadıkları sertifikalı malzemelerin veya ISO 17034 standardı esas alınarak akredite

edilmiş referans malzeme üreticilerinin akredite kapsamları dahilinde ürettikleri sertifikalı

referans malzemelerin geçerli bir metrolojik izlenebilirlik sağladığı kabul edilir. (bakınız: ILAC

Genel Kurul Kararı ILAC 8.12).

9.2 JCTLM veri tabanına girilmiş olan sertifikalı referans malzemelerin, sertifikalandırılan

değerlerinin geçerli bir metrolojik izlenebilirlik sağladığı kabul edilir.

R10.12/Rev.04/0918 Sayfa 10 / 12



9.3. Diğer referans malzeme üreticilerinin sağladığı referans malzemeler kritik sarf malzemesi

olarak nitelendirilebilir. Laboratuvar, kullanmakta olduğu her bir referans malzemenin, TS EN

ISO/IEC 17025 ve ISO 15189 standartlarına göre kullanım amacına uygun olduğunu

göstermelidir.

R10.12/Rev.04/0918 Sayfa 11 / 12



Ek A

(ZORUNLU)

Kalibrasyon hizmeti sağlayıcısının teknik yetkinliği ve iddia edilen metrolojik izlenebilirlik

için gösterilecek asgari doküman ve kayıtlar:

Kalibrasyon metodunun geçerli kılma kayıtları

Ölçüm belirsizliği için kullanılan prosedürler ve kayıtlar

Ölçümlerin metrolojik izlenebilirliği için dokümantasyon ve kayıtlar

Kalibrasyon sonuçlarının kalitesinin güvenceye alınması için yapılan dokümantasyon ve

kayıtlar

Personel yetkinliği ile ilgili doküman ve kayıtlar

Yerleşim ve çevre şartları ile ilgili doküman ve kayıtlar

Kalibrasyon laboratuvarının iç tetkiki ile ilgili dokümantasyon ve kayıtlar

Bu rehberde istenen diğer ilgili doküman ve kayıtlar da TÜRKAK’a sunulmalıdır. TÜRKAK

bunlara ilave dokümanlar talep edebilir.

R10.12/Rev.04/0918 Sayfa 12 / 12



Ek B

(ZORUNLU)

Üçüncü rotaya göre metrolojik izlenebilirliğin sağlanması durumunda, kalibrasyon hizmeti

alan kuruluş aşağıdaki hiyerarşiye uymalıdır.

1) CIPM MRA anlaşmasına taraf ancak talep edilen kalibrasyon için KCDB veritabanında

yayınlanmış kalibrasyon ve ölçüm yeteneği olmayan ulusal metroloji enstitüsü. Bu durumda,

ulusal metroloji enstitüsünün talep edilen kalibrasyon hizmetinde kullandığı referansların

metrolojik izlenebilirliğinin Rota-1 veya Rota-2’den olması gerekmektedir.

2) EA/ILAC/APLAC/IAAC kuruluşlarının en az bir tanesiyle kalibrasyon alanında Tanınırlık

Anlaşması imzalamış bir akreditasyon kuruluşunca TS EN ISO/IEC 17025 Standardına göre

akredite edilmiş laboratuvarlardan akreditasyon kapsamında talep edilen kalibrasyon hizmeti

bulunmayan laboratuvar. Bu durumda, hizmet sunan kalibrasyon laboratuvarının talep edilen

kalibrasyon hizmetinde kullanılan referanslarının metrolojik izlenebilirliğinin Rota-1 veya

Rota-2’den olması gerekmektedir

3) Metrolojik izlenebilirliği Rota-3 üzerinden olan dış hizmet sağlayıcılardan, talep edilen

kalibrasyon hizmetinde kullanılan referanslarının Rota-1 veya Rota-2 üzerinden bir

metrolojik izlenebilirliği olanlar. Bu şekilde metrolojik izlenebilirlik bir kaç aşamada elde

edilebilir.

4) Ulusal standartlara metrolojik izlenebilirlik sağladığını iddia eden ve metrolojik

izlenebilirliği Rota-3 üzerinden olan dış hizmet sağlayıcı, bu standartların SI birimlerinin

gerçekleştirilmesi açısından birincil standartların özelliklerini yerine getirdikleri ispatlamalıdır.

Laboratuvar, bu yolla tesis edilen metrolojik izlenebilirlik zincirinin standardın gerekliliklerini

karşılayacak şekilde olduğuna dair kayıtları tutmalıdır.

Documents

R10 - Türk Akreditasyon Kurumu · 2019. 2. 4. · R10.12/Rev.04/0918 Sayfa 5 / 12 ELEKTRONİK NÜSHA. BASILMIŞ HALİ KONTROLSÜZ KOPYADIR TÜRK AKREDİTASYON KURUMU Yetkinlik artlarının