Rahman ve Rahim Olan...Diğertaraftan Kisrâ,Yemen’dekivalisi Bâzân’a bir mektup yazarak Resulüllah’ın derhal yakalanmasını ve kendisine gönderilmesini emretmitir. İkigörevliningelip

15.03.2010

Rahman ve Rahim Olan

Allah’ın Adıyla

TANITIM FAALİYETLERİ

İSLAMIN YAYILIŞI

DAVET MEKTUPLARI

HEYETLERİN KABULÜ

Tanıtım Faaliyetleri ve İslam’ın Yayılışı

H-10

Giriş

Hz. Peygamber her zaman ve her yerde İslâm'a

davet ve tanıtım faaliyetinde bulunmuştur.

Medine döneminde;

• Gönderdiği tebliğ ve irşad heyetlerinin yanında,

• Gazve ve seriyyelerinde dahi davet faaliyetlerine

dair örnekler bulmak mümkündür.


H-10

H-6’daki Hudeybiye Barışı'na kadar toplu olarak

bazı kabilelerin ve bunun yanısıra şahısların

İslâm'a dahil olduklarını görmekteyiz.


H-10

Ancak Hudeybiye barışından itibaren Hz.

Peygamber'in vefatına kadar geçen dört yıl

zarfında İslâm daha hızlı bir şekilde yayılmış ve

geniş halk kitleleri bu dini kabul etmişlerdir.

Şüphesiz bu konuda Hz. Peygamber'in İslâm'ı

tanıtma ve yayma faaliyetlerinin büyük rolü

olmuştur.


H-10

Bu dersimizde;

• Onun çevre ülkelerin hükümdarlarına, kabile

başkanlarına ve etkili şahıslara İslâm'a davet

mektupları göndermesini,

• Bu mektupların İslâm'ın yayılması açısından

önemini ve

• Medine'ye daha ziyade hicretin dokuz ve

onuncu yılında gelen heyetlerin İslâm'ı yayma

faaliyetleri arasındaki yerini ele alacağız.

İslama Davet Mektupları

Hudeybiye antlaşmasıyla geçici de olsa

sağlanan barış ortamında Hz. Peygamber

İslâm'ı daha rahat bir şekilde yayma fırsatı

buldu.


Hudeybiye'den Medine'ye döndükten sonra

hicretin altıncı yılının sonunda (veya yedinci

yılının ilk ayında) İslâm davetini her tarafa

duyurmak amacıyla çevre ülkelerin

hükümdarlarına İslâm'a davet mektupları

gönderdi.


Hz. Peygamber'in Bizans İmparatoru

Herakleios'a gönderdiği mektup şöyledir:

"Bimillâhirrahmânirrahîm.

Allah'ın kulu ve Peygamberi Muhammed'den

Bizans İmparatoru Herakleios'a.

Hidayete uyanlara selam olsun.

Seni İslâm'a çağırıyorum.


İslâm'ı kabul et ki kurtuluşa eresin. Allah da

sana mükâfâtını iki kat versin.

Eğer kabul etmezsen halkın günahını sen

çekersin.

'Ey Ehl-i Kitab! Sizinle bizim aramızda müşterek

olan söze geliniz. Sadece Allah'a kulluk edelim

ve O'na hiçbir şeyi ortak koşmayalım. Allah'ı

bırakıp da kimimiz kimimizi ilahlaştırmasın. Eğer

yüz çevirirlerse, şahit olun biz Müslümanız,

deyiniz'". (Al-i İmran 64)

Herakleios Hz. Peygamber'in elçisini o sırada

bulunduğu Kudüs’te (veya Humus'ta) kabul

etmiş; yine o esnada Suriye’de bulunan Ebû

Süfyan ve arkadaşlarından Hz. Peygamber

hakkında bilgi almıştır.

Onlardan elde ettiği bilgilerin peygamberlik

vasıflarına uygun olduğunu belirten Herakleios,

sonunda onun peygamber olduğuna kanaat

getirmiş, ancak tebaasının Hristiyanlığı terk

etmeye karşı olduğunu belirterek İslâm’ı kabule

yanaşmamıştır.

Elçiye iyi davranarak hediyelerle uğurlamıştır


-1-

Hz. Peygamber Amr b. Ümeyye ed-Damrî’yi

Habeşistan hükümdarına göndermiştir.

Habeşistan hükümdarının İslâm’ı kabul ettiği ve

Hz. Peygamber’in mektubunu muhafaza ettiği

rivayet edilir.

Necâşî aynı zamanda içlerinde Câfer b. Ebû

Tâlib ve Ümmü Habîbe’nin (H-7’de evlendi) de

bulunduğu ülkesindeki muhacir Müslümanları

gemiye bindirerek Amr b. Ümeyye ile birlikte

Medine'ye göndermiştir.


-3-

Hz. Peygamber, Abdullah b. Huzafe es-Sehmî’yi

İran kisrâsına göndermiştir.

İran Kisrası Hüsrev Perviz (II. Hüsrev) mektubu

alınca, mektupta Hz. Peygamber’in adının kendi

adından önce yazılmasına sinirlenerek mektubu

yırtmış ve elçiyi de dışarı çıkartmıştır.

Elçi doğruca Medine'ye gelip olayı anlatınca Hz.

Peygamber, Kisrâ’nın devletinin parçalanması

için Allah’a dua etmiştir.


Diğer taraftan Kisrâ, Yemen’deki valisi Bâzân’a

bir mektup yazarak Resulüllah’ın derhal

yakalanmasını ve kendisine gönderilmesini

emretmiştir.

İki görevlinin gelip Yemen valisinin mektubunu

kendisine vermeleri üzerine Peygamberimiz

onları İslâm'a davet etmiş; bir gün sonra da

Kisrâ’nın öldürüldüğünü onlara haber vermiştir.

Gerçekten Kisrâ 27 Şubat 628’de kendi öz oğlu

Şîreveyh (Şîrûye) tarafından öldürülmüştür.


Bu gelişme üzerine Bâzân ve etrafındakiler

Müslüman olmuşlardır.

İran Kisrâsı İslâm'ı kabul etmemiştir, ama ona

bağlı olan;

• Bahreyn,

• Umman ve

• Yemen gibi Arabistan'daki İran sömürgelerinin

yöneticilerine gönderilen mektuplar başarılı

sonuçlar vermiş ve bu bölgeler İran'dan ayrılıp

İslâm devletinin birer eyaleti haline gelmişlerdir.


İskenderiye Valisi Mukavkıs, Hâtıb b. Ebû Beltea

tarafından kendisine gönderilen mektubu alınca,

Kıptîlerin kendisini dinlemeyeceğini ve

makamından da ayrılamayacağını belirtmiş ve

cevâbî mektupla birlikte,

Mâriye ve Sîrîn adında iki cariye ile bazı

hediyeleri Medine'ye göndermiştir.

Hz. Peygamber Mâriye’yi kendisi almış ve

İbrahim adlı çocuğu ondan dünyaya gelmiştir.


-5-

Sîrîn’i ise Hassân b. Sâbit’e vermiştir.

Hâtıb b. Ebî Beltea, Mukavkıs'ın kendisine

cömert davrandığını, kapısında fazla

bekletmediğini ve orada beş gün kaldığını

söylemiştir.


-8-

Peygamberimiz Şücâ' b. Ebû Vehb'i Gassan

Kralı Hâris b. Ebû Şemir'e göndermiş,

Hâris, kendisine böyle bir mektup gelmesine

sinirlenerek yere atmış ve hatta Medine'ye bir

hücum seferi tertipleme tehdidinde bulunmuştur.

Hâris, Bizans imparatoruna durumu yazmış,

ancak ondan beklediği desteği sağlayamadığı

için bu düşüncesinden vazgeçmiştir. Elçiyi de

hediyelerle geri göndermiştir.


-7-

Peygamberimiz Hanîfe kabilesinin başkanı ve

kendisi bir Hristiyan olan Hevze b. Alî'ye Selît b.

Amr'ı bir mektupla göndererek onu İslâm'a

davet etmiştir.

Şayet Müslüman olursa o bölgede idareciliğinin

devam edeceğini de bildirmiştir.

Hevze elçiye ikramda bulunmuş, ona iyi

davranmış, fakat İslâm'ı kabul etmediğini

bildiren bir mektupla geri göndermiştir.


Mekke'nin Fethi'nden sonra ölen Hevze'nin

yerine geçen Sümâme b. Üsâl Müslüman

olmuştur


Ayrıca;

Peygamberimizin bir mektupla Busrâ valisine

gönderdiği Hâris b. Umeyr, Gassanlı bir başkan

olan Şurahbil b. Amr tarafından kendi

topraklarından geçerken öldürülmüştür.

Bu olay Mûte Savaşı'na yol açmıştır (H-8).


-2-

Peygamberimiz Alâ b. Abdullah el-Hadramî'yi

Bahreyn'e gönderdi.

Alâ, Bahreyn Emiri Münzir b. Sâvâ'ya Hz.

Peygamber'in mektubunu verdi.

Münzir ile Araplar ve İranlılardan oluşan ada

halkının çoğunluğu İslâm’ı kabul etti.

Hz. Peygamber Alâ'ya bir mektup yazarak kendi

dinlerinde kalmak isteyen Yahudi ve

Mecusilerden cizye alınmasını istedi.


Müslümanlardan alınacak zekât miktarlarını ve

zekâta tâbi malları bildirdi.

Alâ da Hz. Peygamber'in mektubunu halka

okuyarak zekatları tahsil etti.


-6-

Peygamberimiz Amr b. As'ı, İslâm'a davet etmek

üzere bir mektupla Umman'a, Cülendâ'nın

oğulları Ceyfer ve Abd'e gönderdi.

Bunlar Ezd kabilesine mensup idiler.

Ceyfer o sırada Umman kralıydı.


Hz. Peygamber'in mektubunu alan Ceyfer ve

Abd, birkaç gün düşündükten sonra İslâm'ı

kabul ettiler ve faaliyetlerinde Amr'a yardımcı

olmaya başladılar.

Amr onların zenginlerinden zekat toplayıp

fakirlerine dağıttı. Hz. Peygamber'in vefatı

esnasında Amr, Umman'da bulunuyordu.


Hz. Peygamber Yemen halkına mektup yazarak

Muaz b. Cebel ve Mâlik b. Zürâre ile gönderdi.

Yemen'in çeşitli bölgelerine ve kişilere de

mektuplar yazarak bu görevlilerin kendilerine

gönderildiğini bildirdi; zekat ve cizyelerin bu

ikisine verilmesini emretti.

Yemen halkı Mâlik b. Zürâre'yi Hz. Peygamber'e

göndererek Müslüman olduklarını bildirdiler ve

itaatlerini arzettiler. Peygamberimiz de onlara bir

mektup yazarak Mâlik b. Zürâre'nin durumu

kendisine ulaştırdığını bildirdi.


Onun bu son tavrı, yani Yemen halkının

Müslüman olduğuna dair haberin kendisine

ulaştırıldığını yöre halkına bir mektupla

bildirmesi,

• kendisinin inceliğini,

• insanlara önem ve değer verdiğini,

• İslâm'ı kabul edenleri taltif ve takdir etmeye

özen gösterdiğini ortaya koymaktadır.


Hz. Peygamber'in elçileri gönderirken ve

mektupları yazarken izlediği politikaya gelince,

• O, her şeyden önce elçileri, gidecekleri ülkeleri

çok iyi bilen, daha önce o bölgelere gitmiş

kimselerden seçiyordu.


• Elçilerde;

• ikna gücü,

• ahlak güzelliği,

• dürüstlük,

• güzel konuşma,

• anlama ve kavrama yeteneği aranıyordu.


• Kısa, öz ve veciz bir biçimde yazılan mektuplar

İslâm'a daveti içeriyordu.

• Karşı tarafı tehdit eden, itibarını düşüren

ifadelere asla yer verilmiyordu.

• Hükümdarlara unvanları ile hitap ediliyordu.

• Mektupların içeriği her hükümdarın özelliği

dikkate alınarak belirleniyor ve o şekilde

yazılıyordu


Hz. Peygamber mektupları mühürleyerek

gönderiyordu. Gümüşten yapılmış olan bu

mühürün üzerinde üç satır halinde,

Allah

Resûl

Muhammed

yazıyordu. Yani "Allah'ın elçisi Muhammed".

Peygamberimiz bu mührü daima parmağında

taşır, bir vesikayı mühürlemek gerektiği zaman

da basması için yanındakilere verir, sonra tekrar

parmağına takardı.


Peygamberimiz;

• kabile başkanlarına,

• toplu olarak kabilelere,

• papazlara,

• çeşitli yerlerde oturan Yahudi kabilelerine

İslâm'a davet için,

• ayrıca bölgelerde görev yapan valilerine de

İslâm'ın kurallarını bildiren mektuplar yazıyordu.


Bu mektupların sayısı o kadar çoktur ki,

gönderilen şahıs ve kabilelerin isimlerini

yazmak, metinlerini vermek veya teker teker ele

alıp tahlil etmek bu çalışmanın hacmini

aşacaktır.

O nedenle burada mektupların içerdiği hususları

genel hatlarıyla ortaya koymak ve İslâm'ın

yayılmasındaki rolüne işaret etmek istiyoruz


Hz. Peygamber'in mektuplarının her birinin

gönderildiği şartlar ve muhataplar farklıydı.

Buna bağlı olarak mektupların her birinin üslup

ve içeriğinin de birbirinden farklılık arz ettiği

göze çarpmaktadır.

Kabile başkanlarına gönderilen mektuplar

incelendiğinde;

• bunlarda her kabile veya şahsın özel

durumunun ve konumunun dikkate alındığı,


• Müslüman oldukları takdirde kendi arazileri

üzerinde bırakılacaklarının bildirildiği,

• mal ve can güvenliklerinin teminat altına

alındığı,

• iman, namaz, zekat, Allah ve Resûlüne itaat ve

ahde vefâya dikkat çekildiği,

• kan davalarının kaldırıldığı,


• bir kabilenin kendi içindeki ve kabileler

arasındaki zulüm ve haksızlığı önlemeye yönelik

ifadeler kullanıldığı görülmektedir.

Ehl-i kitaba gönderilen mektuplarda ise

• karşı tarafın inançları hakkında İslâm'ın

hükümlerinin ortaya konulduğu,

• İslâm'ı kabul etmelerinin teklif edildiği, şayet bu

teklifi reddederlerse uygulanacak hükümler,

• karşılıklı haklar ve mükellefiyetler ve


• cizye ile ilgili meselelerin yer aldığı

görülmektedir.


Mektuplarda konumuz açısından İslâm'a daveti

içeren ifadeler özellikle önemlidir.

Mesela Hayber Yahudilerine "Sizi Allah'a ve

Peygamberine çağırıyorum";

Necâşî'ye "Ben seni tek olan, ortağı olmayan

Allah'a, O'na itaate, bana tabi olmaya, bana

indirilene inanmaya çağırıyorum";

Bizans imparatoruna "Ben seni İslâm'a

çağırıyorum";


Eyle papazına "Müslüman ol veya cizye öde".

Hâris b. Ebû Şemir'e "Ben seni tek olan, ortağı

olmayan Allah'a inanmaya çağırıyorum; öyle

olursa mülkünde bırakılırsın".

Mukavkıs'a "Seni Allah'ın birliğini ikrara davet

ediyorum" ... sözleriyle davet yapılmıştır.


Hz. Peygamber'in İslâm'ı yaymak için devlet ve

kabile başkanlarının yanısıra bazı kişilere de

davet mektupları görderdiği ve özel olarak

ilgilendiği görülmektedir.

Büdeyl b. Verkâ'ya Müslüman olması için bir

mektup göndermiş; Hz. Ali'ye yazdırdığı bu

mektup sonraki yıllarda bu aile için bir övünç

kaynağı olmuştur.


Umretü'l-Kazâ esnasında Müslümanlar

Mekke'ye girerken o zaman henüz İslâm'a

girmemiş olan Halid b. Velid ortalıktan kaybolur.

Peygamberimiz Hâlid'i, kardeşi Velîd b. Velid'e

İslâm'a davet maksadıyla sorar.

Fakat kardeşini arayıp bulamayan Velid,

kendisine bir mektup göndererek durumu bildirir.

Halid mektubu alınca Hz. Peygamber'in

kendisiyle ilgilenmesine çok sevinir ve İslâm'a

rağbeti artar; kısa süre sonra da Müslüman olur.


• Mekke fethedilip Kureyş'in; onun ardından da

güçlü bir kabile olan Hevâzin’in İslâm’ı kabul

etmesi

• Dokuzuncu hicrî yıldaki Tebük seferi esnasında

Arabistan’ın kuzey kesiminin İslâm hakimiyetine

girmesi üzerine

Arap Yarımadası'nın çeşitli bölgelerinde oturan

kabileler Medine'ye heyetler göndermeye

başladılar.

İslamın Yayılması Açısından Heyetlerin Önemi

H-9

Hicretin dokuzuncu yılında heyetler yoğun bir

şekilde gelmiş, onun için bu yıla “Heyetler Yılı”

(Senetü’l-Vüfûd) denilmiştir.

Heyetlerin gelişi onuncu yılda da devam etmiştir.


H-9


Medine'ye gelip Hz. Peygamber tarafından

kabul edilen heyetlerin çeşitli amaç ve istekleri

vardı.

Ancak genellikle;

• Mensubu bulundukları kabilenin Müslüman

olduğunu bildirmek ve

• Onlar adına bîatta bulunmak,

• İslâm’ın hükümlerini öğrenerek kabilelerine

dönüp İslâm’ı öğretmek veya

• Dini öğretecek kimseler talep etmek için

geliyorlardı.

Bunun yanında az sayıda da olsa;

• bazı şartlarla İslâm’ı kabul etmek,

• İslâm dinini kabul etmemekle birlikte cizye

vererek İslâm hakimiyetini kabul etmek...

gibi gayelerle Hz. Peygamber’e gelen heyetler

de mevcuttu.


Heyetlerle yapılan görüşmelerin İslâm'ın

yayılması açısından büyük önemi vardır.

Çünkü heyetler hangi amaçla gelirlerse

gelsinler, bu, İslâm'ı hangi zaman ve zeminde

olursa olsun insanlara anlatmak isteyen Hz.

Peygamber için iyi bir fırsattı.

Heyetlerin kabileleri adına gelmeleri de büyük

bir avantajdı


Medine'ye gelen heyetlere Hz. Peygamber,

müsamahakâr ve misafirperver davranmıştır.

• Onlara iltifat etmiş,

• Değer vermiş,

• Nazik davranmış ve

• Kendileriyle ilgilenmiştir.


Hz. Peygamber;

İslâm’ı kabul ederek gelen ve kendisine bîat

eden veya Medine’de Müslüman olan heyetlerin

burada bir müddet kalarak;

• Kur’an-ı Kerîm’i öğrenmelerini,

• Dinin prensip ve esaslarına vâkıf olmalarını,

• Bizzat kendisinin ve sahâbîlerin tatbikatını,

• İslâm’ın yaşanış ve uygulanış tarzını görmelerini

sağlamaya çalışıyordu.


Heyet üyelerinin sorularını cevaplandırıyor ve

mükellef oldukları hususları bildiriyordu.

Hz. Peygamber elçileri Mescid-i Nebevî’de

“Heyetler Sütunu“ (Üstüvânetü’l-Vüfûd) adını

taşıyan bir direğin önünde kabul ediyordu.

Bu sütunun yeri günümüzde de Mescid-i

Nebevî’de, üzerinde “Bu Hey’etler Sütunudur”

(Hâzihî Üstüvânetü’l-Vüfûd) yazılı sütunla

gösterilmektedir.


Medine’de bazen on gün, bazen de daha fazla

kalan heyetlerin ağırlanmalarına tahsis edilmiş

evler vardı.

• Abdurrahman b. Avf,

• Muğîre b. Şu’be,

• Ebû Eyyûb el-Ensârî ve ensardan bazılarının

evleri bu iş için kullanıldığı gibi,

• Mescid-i Nebevî’nin bitişiğindeki Suffe ve

• Mescid'in yanında kurulan bir çadır, gerektiğinde

misafirhane olarak kullanılıyordu.


Hz. Peygamber heyetler Medine’den ayrılırken

onlara çeşitli hediyeler veriyordu.

• Bazılarına emânnâme,

• ahidnâme (yazılı emir ve talimat,

• bazı şahıs ve gruplara tanınan hak ve

imtiyazları,

• yabancılarla yapılan antlaşma hükümlerini

içeren belge) ve


• kendilerine tahsis edilen arazileri bildiren yazı

veriyor;

• bazı kabilelere kendi içlerinden valiler tayin

ediyordu.

• Müslüman olanlara zekat tahsildarı,

• hristiyan olarak kalanlara da cizye tahsildarı

gönderiyordu.


Heyetlerin gelmesiyle birlikte hemen hemen

bütün Arap Yarımadası Hz. Peygamber’in;

• ya peygamberliğini,

• ya da hâkimiyet ve zaferini kabul etmiş

oluyordu.


Heyetlerle ilgili bu ortak ve temel bilgileri

sunduktan sonra bunların İslâm'ın

yayılmasındaki rolü ve yeri üzerinde durmak

istiyoruz.


Hz. Peygamber'in süt annesi Halime'nin kabilesi

olan Sa'd b. Bekir Medine'ye bir heyet gönderir.

Heyetin başkanı Dımâm b. Sa'lebe devesini

Mescid-i Nebevî'nin önünde bağladıktan sonra

içeriye girer.

Sahâbe ile oturan Hz. Peygamber'i tanıdıktan

sonra kendisine biraz sert ve haşin

davranacağını söyler ve kırılmamasını ister.


Peygamberimiz istediğini sorabileceğini ve

incinmeyeceğini ifade eder.

Dımâm, "Ben senin ilâhın, senden öncekilerin

ve senden sonrakilerin ilâhı adına and içerek

soruyorum. Seni bize Allah mı elçi olarak

gönderdi?" diye sorar.

Peygamberimiz "Evet" cevabını verir.

Dımâm aynı yemini her soruda tekrarlayarak şu

soruları sorar:


• "Yalnız kendisine ibadet etmemizi, kendisine

hiçbir şeyi ortak koşmamamızı, babalarımızın

tapmış olduğu putları terk etmemizi bize

emretmeni Allah mı sana emretti?",

• "Beş vakit namaz kılmayı Allah mı emretti?".

Peygamberimiz her defasında "Evet" cevabını

verir.


• Sonra Dımâm, zekat, oruç, hac ibadetlerini ve

İslâm'ın diğer hükümlerini teker teker sayar,

kelime-i şehadet getirerek Müslüman olur ve

"Ben Allah tarafından getirdiklerinin hepsine

iman ettim ve bunların tamamını eksiksiz yerine

getireceğim.


Ben kabilemi temsilen gönderilmiş bulunuyorum.

Dönünce onlara burada duyduklarımı

anlatacağım" der ve memleketine hareket eder.

Peygamberimiz onun arkasından bakarak "Eğer

bu adam sözünde durursa kurtuluşa erdi" der.

Dımâm b. Sa'lebe, kendisini heyecanla

bekleyen kabilesinin yanına döner.


Onların tapmakta olduğu putları kötüleyerek

konuşmaya başlar. Kabiledaşları onu putları

kötülediği için başına bir belâ gelebileceği

hususunda ikaz ederler.

Fakat o bunlara aldırmaz.

Hz. Peygamber'le yaptığı konuşmayı

ayrıntılarıyla anlatır. Kısa bir tereddütten sonra

kabile mensupları o gün Müslüman olurlar.

Tapmakta oldukları putlarını hemen tahrip

ederek mescid yaparlar ve namaz kılmak için

ezan okurlar.


Hz. Peygamber'in Dımâm'la konuşması sonucu

İslâmiyet adına elde edilen başarı fevkalâde

önemlidir.

O, elçinin serbest davranmasına müsade etmiş,

istediğini sorabileceğini belirtmiş, bu suretle

rahatça düşüncelerini ifade etmesine fırsat

tanımıştır.

Elçi, karşısında kendisine güveni tam, kesin

konuşan, getirdiği mesajdan emîn bir şahsiyet

bulmuştur.


Peygamberimizin tavrı, sorulara ikna edici ve

kesin cevap verişi ziyaretçi üzerinde o derece

etkili olmuştur ki, yurduna dönünce;

• kabilesine İslâm'ı kabul ettirmeyi başarabilmiş,

• eski inançlarını terkettirmiş,

• taptıkları putları kırdırmış,

• cami yaptırtmış ve

• ezan okutmuştur.


Onun gibi pek çok kabile temsilcisinin Medine'de

İslâm'ı kabul ederek yurduna döndüğü ve

kabilesinin Müslüman olması için faaliyetlerde

bulunduğu görülmektedir.


Heyetlere Medine'de kaldıkları süre içinde

• Kur'an,

• Sünnet ve

• İslâm'ın temel esasları öğretiliyordu.

Hz. Peygamber Esed kabilesi heyetinden

Hadramî b. Âmir'e bizzat kendisi Abese ve A'lâ

sûrelerini öğretmiştir


Peygamberimiz bazı kabilelerin özel durumlarını

dikkate alarak makul isteklerini kabul etmiştir.

Esed kabilesini İslâm'a davet ettiğinde onlar

• mallarından alınan zekatın kendi fakirlerine

verilmesi ve

• kıtlık durumunda başka yerelere göç etmeleri

şartıyla bîat ederek Müslüman olmuşlardır.


Peygamberimiz kabilelerin öteden beri sahip

oldukları batıl inançları ve bunlarla ilgili

uygulamaları ortadan kaldırmaya çalışıyordu.

• Esed kabilesi heyeti

• kuşları azarlamak,

• onların isimlerinden, seslerinden ve

geçişlerinden anlamlar çıkarmak (ıyâfet),

• taşları işaretleyip avuçlarında sallayarak

birtakım anlamlar çıkarmak ve

• kehanet gibi uygulamaların hükmünü

sorduklarında Peygamberimiz bütün bunları

yasaklamıştır.


• Uzre heyeti

• aralarında bir kâhin kadın bulunduğunu, ona

muhakeme için başvurduklarını bildirirler.

• İçinden çıkamadıkları bir meseleyi ondan

sorup soramayacaklarını öğrenmek isterler.

• Peygamberimiz ondan bir şey

sormamalarını emreder; ayrıca putlar adına

kestikleri hayvanların etlerini yemelerini

yasaklar.


• Kinde temsilcileri

• tereyağının içine bir çekirge gözü saklayarak

Hz. Peygamber'in yanına girerler ve

gizledikleri şeyin ne olduğunu sorarlar.

• Peygamberimiz "Sübhanallah! Bu ancak

kâhinlerin işidir. Kâhine, kâhinliğe özenmek

ateştedir" buyurur.


Hz. Peygamber'in İslâm'a aykırı batıl anlayış ve

adetleri ortadan kaldırmaya yönelik

uygulamalarına şu olayı da örnek olarak

kaydetmek istiyoruz:


• Peygamberimiz Cahiliye döneminde kendilerine

hayvan yüreği yemeyi yasaklayan Cu'fî

temsilcilerine kızarmış bir yürek ikram eder.

Eti yemek üzere eline alan heyet üyesi Seleme

b. Yezid'in, muhtemelen heyecandan ve yasak

saydığı bir şeyi yemekten korktuğu için eli titrer.

Peygamberimiz kendisine cesaret vererek "Ye

onu!" deyince adam yürek etini yer.


Hz. Peygamber;

• kabileler arasında dengeyi korumak,

• sınır tecavüzleri sebebiyle ortaya çıkabilecek

tatsız olayları önlemek ve

• kabilelerin karşılıklı olarak haklarına riayet

etmesini sağlamak istiyordu.

Bu amaçla kabilelerin birbirinin topraklarına

izinsiz girmelerini yasakladığı oluyordu.


Nitekim Esed kabilesine Tay kabilesinin sularına

ve topraklarına izinsiz girmelerini yasaklayan bir

emirnâme vermiştir.


Hz. Peygamber'in bu ve buna benzer

uygulamalarından, hangi kabilelerde ne tür

problemlerin bulunduğunu çok iyi bildiği

anlaşılmaktadır.

Zira o iyi biliyordu ki bir davetin başarıya

ulaşması davetçinin, muhatabının kültürel ve

psikolojik yapısını gözönünde bulundurarak

yaklaşmasına bağlıdır


Medine'den ayrılışlarında heyetlere verdiği

talimatlarda;

• Hz. Peygamber'in ihtiyatlı davrandığı,

• barışla elde edilecek başarılara öncelik verdiği,

• gereksiz sürtüşmelere yol açacak faaliyetlerden

kabile temsilcilerini sakındırdığı ve bu konuda

gerekirse karar değiştirdiği de görülmektedir.


Peygamberimiz Havlân heyetinde olduğu gibi

kabile temsilcilerine;

• İslâm'ın temel esaslarını,

• helal ve haram olan hususları açıklamıştır.

• İslâm'ın esaslarını bazı kabilelere yazılı olarak

vermiştir.


Ahlâkî konuları da ihmal etmediği görülmektedir.

• Tay kabilesi temsilcilerine sözlerinde

durmalarını,

• emaneti yerine getirmelerini,

• komşulara iyilik yapmalarını,

• hiç kimseye zulmetmemelerini emretmiştir.


Adiy b. Hâtim'in yaşadığı bölgede, avcılık önemli

bir geçim kaynağı olduğu için bu kabilenin

temsilcilerine İslâm'ın av ile ilgili hükümlerini

ayrıntılı bir şekilde öğretmiştir.


Putperestliğin ortadan kaldırılması ve yerine

tevhid inancının yerleşmesi için heyetlere her

şeyden önce İslâm'ın tevhid inancını bildirmiştir.

Bunun yanında tevhid inancına taban tabana zıt

olan putları kırdırmak için bazı heyetleri özel

olarak görevlendirmiştir.


Biri Sakîf'li, diğeri de Câhiliye döneminden beri

bu kabile ile dost olan iki kişiyi, Muğîre b.

Şu'be'yi ve Ebû Süfyan b. Harb'i bu putu

yıkmakla görevlendirmiştir.

Osman b. Ebü'l-As'a da yıkılan putun yerine Taif

Mescidi'nin yapılmasını emretmiştir.


Peygamberimiz Yemen'de bazı kabileleri ve

şahısları İslâm'a davet için merkezden ordular

göndererek İslâm'ı yaymak üzere faaliyete

geçmek yerine, yeni dini benimseyen kabile

liderlerini kendi vatandaşlarına ve komşu

kabilelere göndermiştir.

Onun bu tutumu, toplum psikolojisini göz

önünde bulundurduğunu ortaya koymaktadır.


Peygamberimiz, İslâm'ın yasak ettiği hususlarda

heyetlere kesinlikle taviz vermiyordu.

• Sakîf heyeti adına konuşan Abdüyâlîl b. Amr

zina, şarap ve ribâ gibi kötü alışkanlıkları

kabilesinin bırakamayacağını söylemiştir. Fakat

Hz. Peygamber bu şartları asla kabul etmediği

gibi, kendilerine bu uygulamaların herbirini

yasaklayan âyetleri okumuştur


• Sakîf temsilcileri Lât adındaki puta üç yıl daha

tapmalarına izin verilmesini istemişler, fakat

Peygamberimiz bunu asla kabul etmemiştir.

Sonunda Sakîf temsilcileri Müslüman olmuşlar

ve Hz. Peygamber'in adı geçen kabileye yazdığı

bir mektupla geri dönmüşlerdir.


Şayet heyetlerin geldiği yörelerde İslâm'ın

haram kıldığı maddeler üretiliyorsa, Hz.

Peygamber İslâm'ın bunlar hakkındaki

hükümlerini kendilerine bildirmiştir.


Ceyşân temsilcileri Medine'ye geldiklerinde

Yemen'de imal edilen içkilerin hükmünü sorarlar.

Bu meyanda bal şarabı (bit') ve arpadan yapılan

içki (mizr) nin adını zikrederler.

Peygamberimiz bu içkilerin kendilerini sarhoş

edip etmediğini sorar. "Çok içersek sarhoş

oluruz" cevabını verirler.

Bunun üzerine Peygamberimiz "Çoğu sarhoş

eden şeyin azı da haramdır" buyurur.


İşçilerine içirmek için şarap bulunduran bir

adamın durumunu sorduklarında da "Her sarhoş

edici şey haramdır" cevabını verir.

Kendilerinin üzüm ve içki sahibi olduklarını,

şarabın haram kılındığını ve üzümü ne

yapacaklarını söyleyen Fîrûz ed-Deylemî'ye

"Onu kurutup kuru üzüm yapınız" der.


Heyet üyelerinde aile hukuku ile ilgili yeni

düzenlemelere aykırı olan eski uygulamalar

varsa bunları değiştirmiştir.

İslâm'ı kabul etmezden önce iki kız kardeşle evli

olan Fîrûz ed-Deylemî'ye bunlardan birini

boşamasını emretmiş ve o da boşamıştır.


Peygamberimiz heyetlere, toplumun her

kesimine adaletli bir şekilde davranılması ve

değer verilmesi gerektiğini göstermek amacıyla

bazı uygulamalarda bulunmuştur.

• Hicretin 9. yılında Medine'ye gelen yetmiş-

seksen kişilik Benî Temim heyetiyle birlikte o

sırada çocuk yaşta bulunan Amr b. Ehtem de

gelir.

Heyet üyeleri onu eşyalarının başına nöbetçi

olarak bırakırlar. Peygamberimiz heyet üyelerine

birtakım hediyeler verir.


İçlerinde hediye almayan kimse olup olmadığını

sorar. Eşyalarının yanında bir çocuk kaldığını

söylerler.

Hz. Peygamber onun da gönderilmesini ister.

Kays b. Âsım adlı heyet üyesi, onun ata

tarafından izzeti olmayan bir çocuk olduğunu

söyler.

Peygamberimiz de "Olsun, o, heyet olarak

gelmiştir. Bahşiş almaya hakkı vardır" buyurur.

Çocuğu getirtir ve bahşişini verdirir. …………..


Documents

Rahman ve Rahim Olan...Diğertaraftan Kisrâ,Yemen’dekivalisi Bâzân’a bir mektup yazarak Resulüllah’ın derhal yakalanmasını ve kendisine gönderilmesini emretmitir. İkigörevliningelip