Embed Size (px)
Citation preview
1
IN S
TEEN
EN
BR
ON
S G
rafk
unst
en
poëz
ie a
ls h
erin
nerin
g aa
n he
t lev
en
R
aoul
Ver
stra
eten
M
arie
-Jea
nne
Van
Deu
rsen
2
3
WO
OR
D V
OO
RA
F E
lke
cultu
ur h
eeft
zijn
eig
en w
ijze
om m
oeili
jke
indi
vidu
ele
emot
ies
rond
afs
chei
d, v
erlie
s en
doo
d, m
et d
e st
eun
van
een
gem
eens
chap
te v
erw
erke
n, o
ok d
e on
ze. M
aar i
n on
ze s
amen
levi
ng w
eers
pieg
elen
recl
ame
en m
edia
de
bed
riegl
ijke
glim
lach
van
de
eeuw
ige
jeug
d. K
wet
sbar
e ge
voel
ens
als
verli
es e
n ve
rdrie
t wor
den
bijn
a na
ar
de ta
boes
feer
ver
druk
t. H
et li
jkt o
f we
er n
iet m
eer o
ver m
ogen
pra
ten,
als
of v
erdr
iet n
iet m
ag z
ijn. T
och
wor
dt
iede
r va
n on
s vr
oeg
of la
at g
econ
front
eerd
met
ver
lies.
En
onge
kend
ver
drie
t wor
dt v
aak
in a
lle e
enza
amhe
id
gedr
agen
. D
e he
rinne
ring
aan
de s
eren
e sf
eer
van
gede
elde
em
otie
s bi
j de
afsc
heid
swak
e aa
n de
beu
kend
reef
van
het
H
of t
er S
akse
n in
het
pro
ject
Dia
loog
dee
d on
s in
zien
dat
dit
gebe
uren
een
inv
ullin
g w
as v
an e
en d
iepe
r lig
gend
e do
or d
e he
le g
emee
nsch
ap g
edee
lde
beho
efte
. D
it ge
beur
en l
iet
een
zeer
die
pe i
ndru
k na
. D
oor
gem
eens
chap
svor
men
de p
roje
cten
als
dez
e kr
ijgen
we
de k
ans
om tr
aditi
onel
e w
aard
en o
p ee
n he
dend
aags
e w
ijze
te h
eron
tdek
ken.
Clic
hé-u
itdru
kkin
gen
als
gede
elde
sm
art i
s ha
lve
smar
t krij
gen
dan
opni
euw
bet
eken
is.
De
tent
oons
telli
ng In
Ste
en e
n B
rons
gee
ft on
s no
gmaa
ls d
e ge
lege
nhei
d om
op
dit t
hem
a in
te g
aan.
Ze
vorm
t he
t ce
ntra
le a
nker
waa
raan
het
pro
ject
Wak
kere
Doo
d ge
kopp
eld
is.
Wak
kere
Doo
d w
erd
met
opz
et in
het
na
jaar
gep
rogr
amm
eerd
om
dat
dit
toch
de
tijd
is w
aarin
we
tradi
tione
el o
nze
over
lede
nen
herd
enke
n. H
et
proj
ect g
eeft
ons
de g
eleg
enhe
id o
m e
en v
eel b
rede
r dra
agvl
ak te
geb
ruik
en, e
en g
rote
r pub
liek
te b
erei
ken,
en
leve
n en
doo
d va
nuit
dive
rse
stan
dpun
ten
te b
enad
eren
. D
eze
tent
oons
telli
ng v
orm
t ee
n ce
ntra
al r
ustp
unt
in d
e w
aaie
r va
n ac
tivite
iten
binn
en h
et p
roje
ct W
akke
re
Doo
d. W
e ho
pen
dat d
e in
geto
gen
sfee
r di
e de
tent
oong
este
lde
foto
’s o
proe
pen
en d
e be
zinn
ing
waa
rtoe
de
kalli
graf
isch
e te
kste
n aa
nlei
ding
gev
en,
mee
help
en t
ot h
et b
espr
eekb
aar
mak
en v
an e
mot
ies
die
toch
on
losm
akel
ijk v
erbo
nden
zijn
met
het
leve
n.
Hei
di B
eck
sche
pen
van
Cul
tuur
4
G
raf v
an G
osse
n-va
n de
Wou
wer
B
eeld
houw
er: G
eorg
es M
orre
n 18
99 /
Ant
wer
pen
– B
egra
afpl
aats
Sch
oons
elho
f
5
INLE
IDIN
G
Opd
at
over
lede
n m
ense
n in
de
he
rinne
ring
zoud
en
voor
tleve
n,
wor
den
sind
s m
ense
nheu
geni
s gr
afm
onum
ente
n op
geric
ht d
ie a
ls h
erde
nkin
gste
ken
dien
en.
De
naam
van
de
over
lede
ne,
zijn
of
haar
ge
boor
te-
en o
verli
jden
spla
ats
en -
datu
m, e
n ev
entu
eel o
ok z
ijn o
f haa
r ra
ng, f
unct
ie e
n da
den
wor
den
er o
p ve
rmel
d. In
de
icon
ogra
fie v
an d
e gr
afku
nst h
eeft
de m
ens
door
heen
de
gesc
hied
enis
get
rach
t om
zijn
die
pste
ge
dach
ten
over
de
dood
en
het h
iern
amaa
ls te
ver
tale
n.
De
fune
raire
kun
st is
van
daag
in g
rote
del
en v
an d
e w
erel
d ec
hter
op
ster
ven
na d
ood.
Zo
beg
rave
n w
ij on
ze d
oden
in d
e W
este
rse
wer
eld
mom
ente
el in
vel
e ge
valle
n on
der e
en s
pieg
elgl
adde
zer
k,
ampe
r voo
rzie
n va
n ee
n te
kst o
f ver
sier
ing.
Of w
e ve
rass
en o
nze
dode
n, o
m z
e da
arna
zon
der e
nige
tast
bare
ge
tuig
enis
de
eeuw
ighe
id in
te s
ture
n.
De
tent
oons
telli
ng in
kas
teel
Cor
tew
alle
te
Bev
eren
beo
ogt
een
fragm
enta
risch
en
impr
essi
onis
tisch
bee
ld t
e ge
ven
van
de d
ecor
atie
ve k
unst
op
onze
beg
raaf
plaa
tsen
, zo
als
die
zich
in
Eur
opa
ontw
ikke
lde
tijde
ns d
e ne
gent
iend
e en
tw
intig
ste
eeuw
. Fu
nera
ire k
unst
wer
d in
die
per
iode
gek
enm
erkt
doo
r ee
n ve
elhe
id v
an
arch
itect
onis
che
vorm
en,
een
cong
lom
eraa
t va
n st
ijlen
en
een
sam
enga
an v
an c
hris
telij
ke e
n pr
ofan
e sy
mbo
liek,
dik
wijl
s om
kade
rd d
oor g
rafp
oëzi
e. T
hans
leid
en d
eze
begr
aafp
laat
sen
een
eige
n le
ven,
waa
rbij
ze
onde
r mee
r ope
nluc
htm
usea
van
bee
lden
de k
unst
zijn
gew
orde
n.
Bij
een
bezo
ek a
an e
en k
erkh
of g
aat d
at d
ikw
ijls
aan
ons
voor
bij.
Ons
mod
ern
func
tiona
lism
e he
eft w
eini
g of
ge
en o
og m
eer v
oor d
e ta
stba
re s
choo
nhei
d va
n ee
n gr
afm
onum
ent o
f een
poë
tisch
gra
fsch
rift.
De
tent
oons
telli
ng In
ste
en e
n br
ons,
gra
fkun
st e
n po
ëzie
als
her
inne
ring
aan
het l
even
hee
ft de
bet
rach
ting
om
de b
ezoe
ker
erto
e aa
n te
zet
ten
om t
e ki
jken
naa
r de
arti
stie
ke s
choo
nhei
d va
n on
ze b
egra
afpl
aats
en,
als
oord
en v
an ru
st e
n be
zinn
ing,
in d
e ho
op d
at d
eze
hern
ieuw
de a
anda
cht z
al le
iden
tot e
en h
erw
aard
erin
g va
n on
s fu
nera
ir er
fgoe
d.
Rao
ul V
erst
raet
en
6
D
etai
l van
het
pra
algr
af v
an M
aria
van
Bou
rgon
dië
[145
7-48
2] in
de
O.-L
.-Vro
uwek
erk
te B
rugg
e. H
et g
raf i
s ui
tgev
oerd
in g
otis
che
stijl
. D
e vo
rstin
wor
dt n
aar m
idde
leeu
wse
gew
oont
e vo
orge
stel
d in
ligg
ende
hou
ding
met
gev
ouw
en h
ande
n.
7
ON
TSTA
AN
VA
N D
E G
RA
FKU
NST
In
elk
e cu
ltuur
wor
dt h
et m
yste
rie v
an d
e do
od v
erge
zeld
van
een
aa
ntal
ritu
ele
hand
elin
gen
waa
rbij
het m
eest
al d
e be
doel
ing
is d
at d
e ov
erle
dene
in d
e he
rinne
ring
zal v
oortl
even
dan
kzij
een
herd
enki
ngs-
teke
n zo
als
bijv
oorb
eeld
een
gra
f [m
onum
ent].
Men
tre
ft er
de
naam
va
n de
ov
erle
dene
op
aa
n,
dikw
ijls
met
po
rtret
, so
ms
ook
met
fa
mili
ewap
en e
n ui
tgeo
efen
de fu
nctie
. H
et g
rafm
onum
ent
vorm
t zo
een
tas
tbaa
r be
wijs
van
de
eerb
ied
van
de l
even
den
voor
de
dode
n. D
e m
ens
heef
t da
n oo
k de
gra
fkun
st
aang
ewen
d om
- b
ij m
idde
l va
n ar
tistie
ke e
xpre
ssie
- z
ijn d
ieps
te
roer
sele
n en
ged
acht
en o
ver d
e do
od g
esta
lte te
gev
en.
De
eers
te c
hris
tene
n be
groe
ven
hun
dode
n tij
dens
de
kerk
verv
olgi
ng
in s
chui
lpla
atse
n bu
iten
de s
tad.
Nad
at h
et c
hris
tend
om a
ls g
odsd
iens
t w
erd
erke
nd e
n de
eer
ste
kerk
en w
erde
n ge
bouw
d, w
as h
et e
en
voor
rech
t om
in d
e ke
rk te
wor
den
begr
aven
. Lat
er w
erd
het v
erw
erve
n va
n ee
n gr
af in
de
kerk
nie
t la
nger
ver
bond
en m
et v
room
heid
, do
ch
eerd
er m
et h
oge
gebo
orte
, m
acht
en
rijkd
om.
In d
e ke
rk b
egra
ven
wor
den,
was
mee
r een
kw
estie
van
gel
d en
luxe
, enk
el v
oorb
ehou
den
voor
de
adel
en
de h
oge
gees
telij
khei
d. D
e ra
ngsc
hikk
ing
van
de
grav
en
binn
en
de
kerk
mur
en
gebe
urde
vo
lgen
s ee
n be
paal
de
finan
ciël
e hi
ërar
chie
. D
e du
urst
e pl
aats
en la
gen
bij h
et h
oofd
koor
en
de g
oedk
oper
e in
het
sch
ip o
f de
zijb
euke
n. D
e ge
won
e st
erve
ling
kon
zich
die
wee
lde
niet
ver
oorlo
ven
en w
erd
te r
uste
n ge
legd
in
de
gew
ijde
kerk
hofg
rond
naa
st d
e ke
rk, w
aar
hij e
en b
esch
eide
n ho
uten
kr
uis
als
herd
enki
ngst
eken
kre
eg.
P
leur
ant u
it de
gra
ftom
be v
an F
ilips
de
Sto
ute
[134
2-14
04].
Mus
ée d
es B
eaux
-Arts
- D
ijon
beel
dhou
wer
s: C
laus
Slu
ter [
1350
-140
6] e
n C
laus
van
de
Wer
ve [c
a. 1
380-
1439
]
8
V
oor d
e cr
eatie
van
de
Gen
tse
Wes
terb
egra
afpl
aats
als
een
oor
d va
n st
ilte,
rust
en
bezi
nnin
g, in
spire
erde
sta
dsar
chite
ct
Ado
lphe
Pau
li zi
ch o
p de
Eng
else
land
scha
pstu
in.
9
DE
WEN
S N
AA
R L
EVEN
, NA
DE
DO
OD
, UIT
GED
RU
KT
IN D
E G
RA
FKU
NST
G
rafm
onum
ente
n m
aken
naa
st s
child
erije
n, b
eeld
en e
n gl
asra
men
dee
l uit
van
een
kerk
inte
rieur
. A
ls k
unst
-w
erk
zijn
zij
van
onsc
hatb
are
waa
rde
en e
en b
elan
grijk
e br
on v
an in
form
atie
voo
r de
her
aldi
ek, d
e ge
neal
ogie
en
de
gesc
hied
enis
. De
fune
raire
kun
st to
ont o
ns d
e ho
udin
g va
n de
men
s te
geno
ver d
e do
od d
oor d
e ee
uwen
he
en.
De
eers
te g
rafm
onum
ente
n w
aren
vlo
erze
rken
die
ont
ston
den
in d
e el
fde
eeuw
. Mee
stal
war
en z
e ve
rvaa
rdig
d ui
t bla
uwe
hard
stee
n. B
ehal
ve s
teen
wer
d oo
k ko
per
gebr
uikt
om
gra
fpla
ten
te v
erva
ardi
gen
en te
ver
fraai
en.
Aan
het
ein
de v
an d
e m
idde
leeu
wen
kre
eg d
e ho
gere
bur
gerij
ook
de
mog
elijk
heid
om
beg
rave
n te
wor
den
binn
en d
e ke
rkm
uren
. B
loot
gest
eld
aan
eros
ie d
oor
het
over
vloe
dig
betre
den,
wer
den
vele
gra
fpla
ten
verw
ijder
d en
ing
emet
seld
te
gen
de b
uite
nmuu
r van
de
kerk
. Dit
gebe
urde
voo
ral i
n de
neg
entie
nde
en tw
intig
ste
eeuw
. Ti
jden
s de
Bee
lden
stor
m [
1566
-157
8] w
erde
n ta
lrijk
e gr
aven
en
tom
ben
vern
ield
. E
en t
wee
de g
olf
van
verw
oest
ing
kwam
er t
ijden
s de
Fra
nse
Rev
olut
ie [1
789]
. D
e ch
riste
lijke
men
s ui
tte in
de
mid
dele
euw
en z
ijn g
eric
hthe
id o
p he
t he
mel
s hi
erna
maa
ls d
oor
zich
te
late
n af
beel
den
in g
ebed
shou
ding
. Zo
onts
tond
en p
riant
en [b
eeld
en in
gek
niel
de h
oudi
ng] e
n gi
sant
en [l
igbe
elde
n]
die
de d
roef
heid
en
mel
anch
olie
ver
men
gden
met
dev
otie
en
hera
ldis
che
pron
k. T
ijden
s de
ren
aiss
ance
ve
rdw
een
de r
elig
ieuz
e be
lang
stel
ling
op d
e ac
hter
gron
d om
pla
ats
te m
aken
voo
r ee
n m
eer
aard
se b
indi
ng.
De
wap
enru
stin
g [h
arna
s] w
erd
het
mee
st m
odie
uze
elem
ent
op h
et g
raf,
met
daa
rnaa
st w
apen
schi
lden
en
pron
kerig
e tit
els
van
bezi
t en
rijk
dom
. D
e vr
ijsta
ande
tom
be w
erd
hier
mee
geb
oren
en
kree
g ee
n st
reng
ar
chite
cton
isch
uitz
icht
, som
s aa
ngev
uld
met
ele
men
ten
uit d
e kl
assi
eke
oudh
eid.
In
de
zeve
ntie
nde
eeuw
wer
d m
et d
e ba
rok
een
nog
grot
ere
mon
umen
talit
eit
van
het
graf
nag
estre
efd.
De
geda
chte
aan
de
verg
anke
lijkh
eid
van
het l
even
, met
de
onve
rbid
delij
ke d
ood
ener
zijd
s en
het
ver
lang
en n
aar
eeuw
ige
gelu
kzal
ighe
id a
nder
zijd
s, tr
ad o
p de
voo
rgro
nd. O
p di
e w
ijze
onts
tond
en p
rach
tige
baro
kens
embl
es,
o.a.
in h
et k
oor
van
de S
int-B
aafs
kath
edra
al in
Gen
t. V
an g
rote
bet
eken
is v
oor
de fu
nera
ire ic
onog
rafie
wor
dt
vana
f de
zeve
ntie
nde
eeuw
de
figuu
r C
hron
os o
f de
Tijd
, voo
rges
teld
als
een
oud
erlin
g, g
evle
ugel
d, k
aal m
et
een
lang
e ba
ard
en g
ewap
end
met
een
zei
s en
zan
dlop
er, a
ls te
ken
van
de v
erga
nkel
ijkhe
id e
n de
kor
te d
uur
van
het l
even
.
10
DE
NEG
ENTI
END
E EE
UW
EN
DE
GR
OTE
OM
MEK
EER
D
e Fr
anse
Rev
olut
ie lu
idde
een
per
iode
in w
aarb
ij gr
ote
begr
aafp
laat
sen
onts
tond
en b
uite
n de
sta
dske
rn. H
et
zijn
voo
ral
derg
elijk
e be
graa
fpla
atse
n di
e al
s vo
orbe
elde
n va
n fu
nera
ire k
unst
, he
t on
derw
erp
van
deze
te
ntoo
nste
lling
uitm
aken
. N
iet e
nkel
om
hyg
iëni
sche
rede
nen,
maa
r ook
om
rede
nen
van
filos
ofis
che
aard
, wer
den
in d
e [g
root
]ste
den
de
kerk
hove
n ro
nd h
et k
erkg
ebou
w v
erla
ten.
Ree
ds v
anaf
de
zeve
ntie
nde
en a
chtti
ende
eeu
w w
erde
n be
zwar
en
geui
t te
gen
de o
nhyg
iëni
sche
man
ier
van
begr
aven
. K
eerp
unt
in d
e Zu
idel
ijke
Ned
erla
nden
, to
en o
nder
de
Hab
sbur
gse
vors
t kei
zer
Joze
f II,
kwam
er
door
het
dec
reet
van
178
4, w
aarb
ij w
erd
verb
oden
om
nog
lang
er
binn
en d
e ke
rkge
bouw
en e
n in
de
dich
tbev
olkt
e st
adsk
ern
te b
egra
ven.
Van
af d
at m
omen
t zi
jn n
iet
alle
ke
rkho
ven
daar
om n
og e
en “h
of ro
nd d
e ke
rk”.
Nie
uwe
begr
aafp
laat
sen
wer
den
aang
eleg
d zo
nder
eni
ge re
latie
m
et d
e ke
rk [
niet
tem
in b
leef
de
bena
min
g ke
rkho
f vo
ortle
ven]
. D
at id
ee h
ing
nauw
sam
en m
et d
e tij
dsge
est,
wan
t met
haa
r rat
ione
le e
n kr
itisc
he h
oudi
ng h
ad d
e V
erlic
htin
g oo
k de
relig
ieuz
e gr
afrit
uele
n in
vra
ag g
este
ld.
Toch
kon
de
cler
us n
og la
nge
tijd
haar
gez
ag o
ver d
e ni
euw
e be
graa
fpla
atse
n ha
ndha
ven.
Na
het m
idde
n va
n de
neg
entie
nde
eeuw
kre
eg d
e bu
rger
lijke
ove
rhei
d pa
s ec
ht in
vloe
d. In
het
toen
nog
jong
e B
elgi
ë st
reef
den
de
liber
alen
een
alg
emen
e se
cula
risat
ie v
an d
e be
graa
fpla
ats
na. H
et g
evol
g w
as e
en g
rimm
ige
kerk
hove
nkw
estie
[o
.a. W
este
rbeg
raaf
plaa
ts G
ent]
die
vers
chill
ende
jare
n zo
u aa
nsle
pen.
N
apol
eon,
die
de
eeuw
igdu
rend
e co
nces
sie
in h
et le
ven
riep,
ont
trok
de fu
nera
ire k
unst
aan
de
kerk
en
bood
zo
de
gara
ntie
om
een
duu
rzaa
m m
onum
ent o
p te
rich
ten
in o
penl
ucht
. D
e ec
hte
graf
kuns
t wer
d ge
bore
n, w
ant f
aam
en
fortu
in c
once
ntre
erde
n zi
ch n
iet l
ange
r bi
nnen
de
kerk
, maa
r m
anife
stee
rden
zic
h nu
voo
r het
eer
st o
p de
ope
nbar
e be
graa
fpla
atse
n.
In k
lein
ere
dorp
en b
leef
ech
ter
een
zeke
re b
and
best
aan
met
de
kerk
, zod
at d
aar
zelfs
tot o
p he
den
nog
rond
de
ker
k w
ordt
beg
rave
n. A
ls h
et v
erbo
d to
t beg
rave
n in
de
kerk
nie
t om
zeild
kon
wor
den,
wer
d do
or d
e ad
ellij
ke
fam
ilies
som
s ee
n ce
nota
af [
d.i.
een
leeg
gra
fmon
umen
t] op
geric
ht.
Ade
llijk
e gr
afke
lder
s of
gra
fkel
ders
van
in
vloe
drijk
e fa
mili
es v
ond
men
dan
ook
zo
dich
t mog
elijk
ron
d de
ker
k, v
aak
onde
r he
t geb
ouw
en
som
s m
et
een
toeg
ang
van
buite
n ui
t [o.
a. d
e ko
nink
lijke
cry
pte
van
Lake
n].
De
begr
aafp
laat
sen
in d
e E
urop
ese
met
ropo
len
wer
den
het
wer
kter
rein
van
arc
hite
cten
, be
eldh
ouw
ers
en
poët
en.
11
O
p he
t Cim
itero
di S
tagl
ieno
in G
enua
due
llere
n ro
man
tiek,
cla
ssic
ism
e en
art
nouv
eau
met
elk
aar.
In d
it im
men
se d
oden
pale
is
wor
dt h
et v
erdr
iet n
iet v
erdr
onge
n, m
aar g
ecul
tivee
rd a
ls e
en v
an d
e m
oois
te m
ense
lijke
exp
ress
ies.
12
Dat
de
dood
los
sta
at v
an h
et l
even
, vi
nden
we
ook
teru
g in
de
stili
stis
che
evol
utie
van
het
gra
fmon
umen
t. Ze
lden
ont
bree
kt h
et a
an
pers
oonl
ijke
acce
nten
, w
aarb
ij de
gr
afsy
mbo
liek
een
niet
te
on
ders
chat
ten
impa
ct h
ad o
p de
fune
raire
kun
st. D
e sy
mbo
len
wer
den
vrij
tradi
tione
el e
n kr
egen
een
pro
faan
kar
akte
r, w
aarb
ij ze
als
het
war
e ee
n w
eers
pieg
elin
g w
erde
n va
n de
ver
gank
elijk
heid
van
het
leve
n en
he
t mys
terie
van
de
dood
. V
aak
wer
den
begr
aafp
laat
sen
echt
e la
ndsc
haps
tuin
en m
et tr
eurw
ilgen
en
ci
pres
sen,
di
kwijl
s na
ar
Eng
els
mod
el
aang
eleg
d [G
ent-
Wes
terb
egra
afpl
aats
en
Lond
en-K
ensa
l G
reen
]. Ze
kre
gen
daar
door
ee
n du
bbel
e fu
nctie
, al
s do
dena
kker
en
als
wan
del-
en b
ezin
ning
s-pl
aats
. In
Ita
lië o
ntst
onde
n gr
ote
cam
po s
anto
, ge
kenm
erkt
doo
r ee
n om
-m
uurd
e ru
imte
met
arc
aden
[Gen
ua-C
imite
ro d
i Sta
glie
no].
Ong
etw
ijfel
d ge
lden
de
Italia
anse
ker
khov
en a
ls g
rote
ref
eren
ties
voor
de
neg
entie
nde-
eeuw
se g
rafk
unst
met
hun
uni
eke
graf
mon
umen
ten,
w
aarb
ij kl
assi
eke
vorm
en e
en p
laat
s kr
egen
naa
st k
unst
wer
ken
in a
rt no
uvea
u, re
alis
me
en e
clec
ticis
me
en a
llerle
i alle
goris
che
crea
ties.
In
V
laan
dere
n on
tplo
oide
n de
ge
mee
ntel
ijke
en
groo
tste
delij
ke
kerk
hove
n zi
ch v
oora
l in
het
derd
e kw
art
van
de n
egen
tiend
e ee
uw.
Vla
ande
ren,
dat
toen
nog
in d
e ba
n w
as v
an d
e na
leve
nde
rom
antie
k,
glee
d to
en z
acht
jes
af n
aar
het
fin d
e si
ècle
-sym
bolis
me
met
een
id
eale
voe
ding
sbod
em v
oor
mel
anch
olie
, pe
rson
encu
ltus
en h
elde
n-ve
rerin
g. E
r on
tsto
nden
gro
te b
eeld
houw
ersa
telie
rs w
aarb
ij bl
ijk w
erd
gege
ven
van
een
schi
er o
nuitp
utte
lijke
cre
ativ
iteit.
D
e B
elgi
sche
voo
rbee
lden
zijn
Ern
est S
alu
in L
aken
en
Cl.
Jonc
khee
r fil
s te
Ant
wer
pen.
De
stee
nkap
pers
ver
men
gden
kla
ssie
ke v
orm
en m
et
eige
n cr
eatie
s om
in
ecle
ctis
che
stijl
te
eind
igen
. D
e do
od w
erd
“De
stilt
e va
n he
t gra
f” is
een
in b
rons
geg
oten
tre
urfig
uur,
die
onge
twijf
eld
als
een
van
de
mee
ster
wer
ken
van
de b
eeld
houw
er J
ulia
an
Dill
ens
kan
besc
houw
d w
orde
n. H
et b
eeld
sie
rt si
nds
zijn
cre
atie
de
mon
umen
tale
inga
ngsp
oort
van
de b
egra
afpl
aats
van
Sin
t-Gill
is.
13
gesy
mbo
lisee
rd
onde
r de
vo
rm
van
nieu
we
zinn
ebee
lden
, ge
ïnsp
ireer
d op
de
kl
assi
eke
oudh
eid:
ur
ne,
afge
brok
en
zuil,
pa
pave
r, ou
robo
ros
[een
afb
eeld
ing
van
een
slan
g di
e in
zijn
eig
en
staa
rt bi
jt en
op
die
man
ier e
en e
euw
ige
cirk
el v
orm
t] en
z.
Loka
le
groo
thed
en
en
rijke
bu
rger
s,
polit
ici,
kuns
tena
ars
e.a.
w
erde
n ve
reeu
wig
d in
st
een
en
bron
s.
Ver
mel
dens
waa
rd
is
onge
twijf
eld
het
beel
d D
e st
ilte
van
de d
ood
dat
Julia
an D
illen
s m
aakt
e en
da
t to
t op
he
den
de
toeg
angs
poor
t va
n de
be
graa
fpla
ats
van
Sin
t-Gill
is [
Bru
ssel
] si
ert.
Op
het
kerk
hof
van
Lake
n w
aren
de
be
eldh
ouw
ers
Ern
est
Sal
u,
Gui
llam
e G
eefs
, C
harle
s A
ugus
t Fr
aiki
n en
Jul
iaan
Dill
ens
actie
f. In
Ant
wer
pen
ging
en m
et d
e sl
uitin
g va
n de
beg
raaf
plaa
ts o
p he
t K
iel
jam
mer
ge
noeg
ve
el
beel
den
en
grav
en
verlo
ren.
V
elen
kr
egen
ee
n ni
euw
e be
stem
min
g op
he
t S
choo
nsel
hof,
waa
r vo
oral
de
be
eldh
ouw
ers
Arth
ur P
ierr
e, G
uilli
ame
Cha
rlier
, Ju
les
Pec
her
en
Fran
s Jo
ris a
ctie
f w
aren
. O
p de
Gen
tse
begr
aafp
laat
sen
zage
n vo
oral
bee
ldho
uwer
s al
s Ja
n A
nthe
unis
, P
aul
de V
igne
en
Geo
V
erba
nck
hun
opdr
acht
en v
eree
uwig
d.
Van
de
befa
amde
art
nouv
eau-
arch
itect
en V
icto
r H
orta
en
Pau
l H
anka
r zi
jn o
p di
vers
e B
russ
else
beg
raaf
plaa
tsen
gra
fmon
umen
-te
n be
kend
. In
zee
r gr
ote
mat
e he
bben
Eur
opes
e st
eden
zoa
ls P
arijs
, Lon
den,
W
enen
, Mila
an, P
raag
en
Gen
ua h
et v
oorr
echt
geh
ad o
m o
p hu
n do
dena
kker
s gr
ote
beel
dhou
wer
s aa
n he
t w
erk
te k
unne
n ze
tten.
D
at d
e Ita
liane
n hi
er e
en h
oofd
rol s
peel
den,
is n
iet
verw
onde
rlijk
. H
et C
imite
ro M
onum
enta
le in
Mila
an e
n he
t C
imite
ro d
i Sta
glie
no
in G
enua
zijn
ong
etw
ijfel
d ex
pone
nten
van
bee
lden
de g
rafk
unst
en
hebb
en h
un in
vloe
d ge
had
op a
nder
e be
graa
fpla
atse
n in
Eur
opa.
C
hron
os o
f de
Tijd
, mee
stal
voo
rges
teld
als
een
ou
derli
ng, g
evle
ugel
d, k
aal e
n m
et e
en z
andl
oper
en
zei
s, a
ls s
ymbo
ol v
an d
e ko
rte d
uur v
an h
et
leve
n. G
ent –
Wes
terb
egra
afpl
aats
14
Nie
t al
leen
bee
ldho
uwer
s, m
aar
ook
grot
e ar
chite
cten
lie
ten
zich
ver
leid
en t
ot h
et c
reër
en v
an f
uner
air
beel
dhou
ww
erk.
Get
uige
hie
rvan
is h
et o
ntw
erp
van
een
graf
mon
umen
t dat
Wal
ter G
ropi
us, s
ticht
er e
n be
ziel
er
van
het
Bau
haus
, in
192
2 m
aakt
e te
r na
geda
chte
nis
van
de s
lach
toffe
rs v
an d
e K
app-
puts
ch [D
e re
chts
e po
ging
tot s
taat
sgre
ep o
nder
leid
ing
van
Wol
fgan
g K
app
tege
n de
jong
e D
uits
e de
moc
ratie
in m
aart
1920
]. H
et s
terk
gea
bstra
heer
de b
eton
nen
wer
k be
vind
t zic
h op
het
Hau
ptfri
edho
f in
Wei
mar
en
getu
igt v
an e
en s
terk
ex
pres
sion
istis
che
vorm
enta
al.
Gro
pius
is
er
op
ee
n vo
ortre
ffelij
ke
man
ier
in
gesl
aagd
om
m
et
zijn
m
oder
nist
isch
e vo
rmen
taal
de
fune
raire
kun
st e
en a
nder
e im
puls
te g
even
. D
e ku
nst o
p de
beg
raaf
plaa
tsen
van
de
acht
tiend
e en
neg
entie
nde
eeuw
is v
an g
root
bel
ang.
Met
hun
eig
en
spec
ifiek
e ke
nmer
ken
zijn
zij
oase
s va
n ru
st e
n be
zinn
ing.
M
et d
e w
et v
an 2
0 ju
li 19
71 k
wam
een
ein
d aa
n de
eeu
wig
dure
nde
gron
dafs
tand
. A
lle n
egen
tiend
e-ee
uwse
gr
afm
onum
ente
n zi
jn b
ijgev
olg
met
ver
dwijn
ing
bedr
eigd
. Het
initi
atie
f van
enk
ele
orga
nisa
ties,
en
de in
zet v
an
talri
jke
over
heid
sins
tant
ies
en s
tads
best
uren
ten
spijt
, blij
ft he
t con
serv
eren
van
ons
fune
rair
erfg
oed
een
hele
op
gave
. M
en k
an a
lleen
maa
r ho
pen
dat
een
groo
t aa
ntal
gra
ven
de t
and
des
tijds
zal
doo
rsta
an e
n er
zo
een
herk
enba
ar b
eeld
kan
blij
ven
best
aan
van
de n
egen
tiend
e-ee
uwse
vis
ie o
p he
t lev
en n
a de
doo
d.
R
aoul
Ver
stra
eten
15
Dez
e in
geto
gen
enge
lfigu
ur w
erd
door
de
Italia
anse
bee
ldho
uwer
A
nton
io C
anov
a op
onn
avol
gbar
e w
ijze
gebe
eldh
ouw
d. Z
e si
ert h
et
graf
van
het
Kon
inkl
ijke
Brit
se h
uis
Stu
art i
n ba
lling
scha
p.
Rom
e –
Sin
t Pie
ters
basi
liek
16
D
etai
l van
een
cen
otaa
f [le
eg g
rafm
onum
ent],
opg
eric
ht in
opd
rach
t van
kon
ing
Leop
old
II, v
oor z
ijn m
oede
r kon
ingi
n Lo
uise
-M
arie
van
Orlé
ans.
Het
is v
an d
e ha
nd v
an C
harle
s A
ugus
t Fra
ikin
. Het
bev
indt
zic
h in
de
Sin
t-Pet
rus-
en-P
aulu
sker
k te
O
oste
nde.
Het
lich
aam
van
de
eers
te k
onin
gin
der B
elge
n w
erd
bijg
ezet
in d
e ko
nink
lijke
cry
pte
van
Lake
n.
17
Het
ker
khof
van
Lak
en k
leur
t een
toni
g gr
ijs.
Enk
el h
et k
oper
groe
n on
tkra
cht d
it pa
let v
an g
risai
lle.
Treu
rend
e vr
ouw
en in
mou
lere
nd g
ewaa
d
ster
eotie
p la
ngs
pade
n in
een
geu
r van
ver
gank
elijk
heid
.
In d
it op
enlu
chtm
useu
m v
an d
e do
od
ontv
ouw
en g
rafs
ymbo
len
en e
pita
ven
hun
expr
essi
e.
Er r
est e
nkel
nog
de
illus
ie v
an h
et le
ven,
gesm
oord
doo
r de
dood
.
Rao
ul V
erst
raet
en
18
EEN
MU
SEU
M V
OO
R G
RA
FKU
NST
EN
CEN
TRU
M V
OO
R F
UN
ERA
IRE
AR
CH
EOLO
GIE
M
et d
e w
et v
an 2
0 ju
li 19
71 o
p de
beg
raaf
plaa
tsen
en
lijkb
ezor
ging
wer
d he
t in
de v
orig
e ee
uw o
pgeb
ouw
de
fune
raire
pat
rimon
ium
bijz
onde
r zw
aar
getro
ffen.
In
het
bijz
onde
r de
afs
chaf
fing
van
het
nog
door
Nap
oleo
n in
gevo
erde
ste
lsel
van
eeu
wig
dure
nde
verg
unni
ngen
zou
het
ein
de i
nlui
den
van
vele
voo
r de
eeu
wig
heid
op
geric
hte
mon
umen
ten:
hee
l ap
arte
sym
bios
es v
an a
rchi
tect
uur,
beel
dhou
wku
nst
en s
ymbo
liek,
gev
orm
d do
or d
e m
eest
erha
nd v
an z
o ve
le s
teen
bew
erke
rs. D
e st
ille
dood
van
vel
e ke
rkho
ven,
beg
raaf
plaa
tsen
en
hun
graf
teke
ns
leid
de
tot
de
opric
htin
g va
n E
pita
af,
aanv
anke
lijk
een
feite
lijke
ve
reni
ging
va
n ar
chite
cten
, be
graa
fpla
atsv
eran
twoo
rdel
ijken
, his
toric
i, ju
riste
n, k
unst
hist
oric
i en
foto
graf
en, m
aar
sind
s 23
nov
embe
r 19
84
een
vzw
. D
e ve
reni
ging
ste
lt zi
ch t
ot d
oel
het
cultu
rele
erfg
oed
van
kerk
hove
n en
beg
raaf
plaa
tsen
te
best
uder
en,
te
besc
herm
en
en
te
bew
aren
, on
der
mee
r do
or
inve
ntar
isat
ie,
het
aanm
oedi
gen
van
besc
herm
inge
n en
rest
aura
ties,
het
org
anis
eren
van
bez
oeke
n en
stu
died
agen
of h
et v
erzo
rgen
van
pub
licat
ies
en te
ntoo
nste
lling
en.
De
eers
te re
alis
atie
s en
suc
cess
en, m
erkb
aar a
an h
et g
roei
end
aant
al le
den,
zou
den
de v
eren
igin
g in
198
7, b
ij he
t ov
erlij
den
van
Ern
est
Sal
u III
, in
min
der
dan
geen
tijd
ver
plic
hten
tot
bes
lissi
ngen
met
ver
rega
ande
ge
volg
en. D
e er
fgen
amen
van
de
graf
beel
dhou
wer
ver
koch
ten
imm
ers
dien
s w
oonh
uis
en a
anpa
lend
e at
elie
rs.
Een
bev
riend
e ka
ndid
aat-k
oper
was
de
idee
gen
egen
het
ate
lierc
ompl
ex v
oor
30 ja
ar a
an d
e vz
w E
pita
af t
e ve
rpac
hten
, ter
wijl
hijz
elf z
ijn in
trek
nam
in d
e w
onin
g.
Hie
rdoo
r ge
stim
ulee
rd e
n bi
j wijz
e va
n ee
rbet
oon
aan
hun
voor
vade
rs, v
erkl
aard
en d
e er
fgen
amen
Sal
u zi
ch
bere
id d
e in
boed
el v
an d
e at
elie
rs,
met
ger
eeds
chap
, gi
psm
odel
len
en a
rchi
ef t
en d
iens
te t
e st
elle
n va
n de
ve
reni
ging
en
haar
opz
et: d
e ui
tbou
w v
an e
en M
useu
m v
oor G
rafk
unst
en
Cen
trum
voo
r Fun
erai
re A
rche
olog
ie.
Fune
raire
mus
ea z
ijn to
t op
hede
n ze
ldza
am. E
en v
an d
e ou
dste
, het
Mus
eum
der
Stä
dtis
che
Bes
tattu
ng, e
en
begr
afen
ism
useu
m d
us,
wer
d in
196
7 op
geric
ht i
n W
enen
. H
et j
ongs
te,
het
Zent
ralin
stitu
t un
d M
useu
m f
ür
Sep
ulkr
alku
ltur,
zag
in 1
992
het l
icht
in K
asse
l en
vond
een
ond
erko
men
in e
en d
aarto
e ge
creë
erd
gebo
uw.
Het
uitz
onde
rlijk
e va
n he
t La
kens
e E
pita
afpr
ojec
t is
de
loca
tie.
Dit
dete
rmin
eren
d ge
geve
n be
paal
de o
ok in
gr
ote
mat
e he
t con
cept
dat
than
s ge
stal
te k
rijgt
: de
cons
erva
tie e
n de
rest
aura
tie v
an e
en n
egen
tiend
e-ee
uwse
gr
afbe
eldh
ouw
ersa
telie
r, aa
nslu
itend
bij
een
van
de b
elan
grijk
ste
en m
eest
hom
ogen
e be
graa
fpla
atse
n va
n B
elgi
ë. D
e vr
ij ga
af b
ewaa
rde
gelij
kvlo
erse
ruim
ten
van
het c
ompl
ex, d
e W
inte
rtuin
, de
zoge
naam
de fo
ntei
nzaa
l en
het
mod
elle
nate
lier,
kom
en h
ierv
oor u
itera
ard
in a
anm
erki
ng.
19
Maa
r ge
en m
useu
m, l
aat s
taan
een
Mus
eum
voo
r G
rafk
unst
, is
denk
baar
zon
der
bijb
ehor
ende
bib
lioth
eek
en
docu
men
tatie
afde
ling.
Het
Cen
trum
voo
r Fu
nera
ire A
rche
olog
ie,
waa
r al
les
kan
wor
den
bijg
ehou
den
en
gera
adpl
eegd
wat
met
doo
d, r
ouw
, lij
kbez
orgi
ng,
maa
r to
ch v
oora
l m
et b
egra
afpl
aats
en,
graf
kuns
t en
gr
afar
chite
ctuu
r te
mak
en h
eeft,
wor
dt o
nder
gebr
acht
op
de v
erdi
epin
g va
n he
t ate
lier.
Een
arc
hief
loka
al s
luit
hier
bij
aan,
ne
t zo
als
een
depo
t vo
or
obje
cten
. D
e te
ntoo
nste
lling
szaa
l w
ordt
be
stem
d vo
or
tijde
lijke
th
emat
isch
e te
ntoo
nste
lling
en. A
lles
wat
met
het
om
vang
rijke
them
a te
mak
en h
eeft,
is h
ier
te v
inde
n: fo
to’s
, po
rsel
einf
otog
rafie
, ar
chite
ctuu
ront
wer
pen,
mat
eria
al v
an e
n ov
er b
eeld
houw
ers-
tijdg
enot
en v
an d
e S
alu’
s,
hede
ndaa
gse
crea
ties,
ill
ustra
ties
van
rouw
gebr
uike
n en
z.
Teve
ns
kunn
en
er
lezi
ngen
, au
diov
isue
le
voor
stel
linge
n en
con
certe
n va
n fu
nera
ire m
uzie
k w
orde
n ge
orga
nise
erd.
In
de
fune
raire
tui
n, e
igen
lijk
een
open
bin
nenr
uim
te,
omm
uurd
en
pale
nd a
an h
et k
erkh
of,
blev
en h
oute
n ka
rren
en
ruw
e of
reed
s be
wer
kte
natu
urst
een
acht
er. H
ier g
edijt
een
sob
ere
flora
van
pla
nten
en
bloe
men
met
fu
nera
ire s
ymbo
olw
aard
e, z
oals
klim
op, b
uxus
, vio
oltje
s en
pap
aver
. D
e or
igin
alite
it va
n di
t un
ieke
pro
ject
ble
ef n
iet
onop
gem
erkt
. A
ls e
en v
an d
e ee
rste
ver
leen
de d
e K
onin
g B
oude
wijn
stic
htin
g in
198
9 ee
n fin
anci
ële
onde
rste
unin
g vo
or d
e m
eest
drin
gend
e in
stan
dhou
ding
swer
ken.
In
1991
bek
roon
de d
e C
omm
issi
e va
n de
Eur
opes
e G
emee
nsch
ap h
et i
nitia
tief
met
een
ere
dipl
oma
en e
en
bijh
oren
de s
ubsi
die.
Op
14 m
ei 1
992
wer
den
het w
oonh
uis
en d
e at
elie
rs b
esch
erm
d al
s hi
stor
isch
mon
umen
t. D
it be
teke
nde
niet
alle
en d
e of
ficië
le e
rken
ning
van
de
kwal
iteite
n va
n de
site
, maa
r im
plic
eerd
e te
gelij
k ee
n be
lang
rijke
tege
moe
tkom
ing
in d
e re
stau
ratie
kost
en v
anw
ege
het B
russ
els
Hoo
fdst
edel
ijk g
ewes
t, de
pro
vinc
ie
Bra
bant
en
de s
tad
Bru
ssel
. Ta
l va
n sy
mpt
omen
wijz
en e
rop
dat
de j
aren
lang
e af
keer
van
het
fun
erai
re e
en k
eerp
unt
heef
t be
reik
t. In
itiat
ieve
n te
r he
rwaa
rder
ing
van
plaa
tsel
ijke
kerk
hove
n en
beg
raaf
plaa
tsen
, inv
enta
risse
n en
mon
ogra
fieën
, te
ntoo
nste
lling
en e
n co
lloqu
ia z
ijn e
venv
eel u
iting
en v
an e
en h
erni
euw
de b
elan
gste
lling
voo
r he
t th
ema.
Met
he
t M
useu
m v
oor
Gra
fkun
st a
ls u
itval
sbas
is,
hoop
t de
vzw
Epi
taaf
van
uit
het
Cen
trum
voo
r Fu
nera
ire
Arc
heol
ogie
dez
e on
tluik
ende
kra
chte
n do
elge
richt
rug
gens
teun
te
kunn
en v
erle
nen,
en
dit
in e
en w
aarli
jk
voor
best
emd
kade
r. M
arce
l M. C
elis
en
Jos
Vand
enbr
eede
n. O
mtr
ent O
.L.V
. Voo
rple
in in
Lak
en.
Gem
eent
ekre
diet
/ K
onin
g B
oude
wijn
stic
htin
g 19
94, b
lz. 6
3 en
64
20
FOTO
GR
AFI
E VA
N B
EGR
AA
FPLA
ATS
EN E
N G
RA
FMO
NU
MEN
TEN
M
ijn fa
scin
atie
voo
r fu
nera
ire k
unst
ont
ston
d bi
j een
bez
oek
aan
het k
erkh
of P
ère
Lach
aise
te P
arijs
in 1
980.
S
inds
dien
reis
ik d
oorh
een
Eur
opa
op z
oek
naar
div
erse
beg
raaf
plaa
tsen
. Ik
kom
er
vaak
tot v
erra
ssen
de v
asts
telli
ngen
. Het
Eur
opes
e co
ntin
ent k
ent i
mm
ers
een
rijke
gra
fcul
tuur
. Die
ka
n ui
tbun
dig
zijn
, zoa
ls o
p he
t ker
khof
van
Mila
an, o
f dis
cree
t naa
rgel
ang
de w
ens
van
de o
verle
dene
. Maa
r al
tijd,
of t
och
bijn
a, w
ordt
de
over
lede
ne in
de
aand
acht
geh
oude
n. D
e m
anie
r waa
rop
heef
t uite
raar
d te
mak
en
met
de
cultu
ur v
an h
et la
nd e
n zi
jn re
ligie
. Het
is b
oeie
nd o
m d
ie c
ultu
urve
rsch
illen
op
te s
pore
n.
Dez
e te
ntoo
nste
lling
is
mee
r da
n ee
n ar
tistie
ke g
imm
ick.
Mijn
ang
st v
oor
de d
ood
bete
kent
nie
t zo
zeer
de
angs
t voo
r he
t ein
de v
an h
et le
ven,
maa
r vo
oral
voo
r he
t ein
de v
an ie
man
ds c
reat
ivite
it. D
e co
nfro
ntat
ie m
et
het g
rafm
onum
ent e
n he
t est
hetis
eren
erv
an. N
oem
het
foto
graf
ie a
ls a
anva
ardi
ngst
hera
pie.
U
it m
ijn in
mid
dels
om
vang
rijk
foto
arch
ief
groe
ide
een
eers
te t
ento
onst
ellin
g in
het
cre
mat
oriu
m W
estle
de t
e Lo
chris
ti in
200
4. M
et e
en tw
eede
tent
oons
telli
ng In
alle
stil
te in
het
Hui
s Th
uysb
aert
in 2
006
te L
oker
en w
ilde
ik h
et b
elan
g va
n on
s fu
nera
ir er
fgoe
d no
g m
eer
in d
e be
lang
stel
ling
bren
gen.
Nie
t en
kel d
e ze
ggin
gskr
acht
va
n ee
n fu
nera
ir w
erk
kwam
hie
rbij
aan
bod,
maa
r tev
ens
de p
oëtis
che
insl
ag v
an e
en g
rafs
chrif
t. Ik
bes
chou
w h
et fo
togr
afer
en v
an d
it ve
rste
end
verd
riet a
ls e
en a
anvu
lling
van
mijn
spi
ritue
le le
ven,
waa
rbij
het
resu
ltaat
gel
ijkge
stel
d w
ordt
met
de
bere
ikte
sch
oonh
eid
van
een
slot
akko
ord
dat e
en c
ompo
nist
vin
dt b
ij he
t ei
nde
van
zijn
muz
ieks
tuk.
21
Enke
le n
otiti
es u
it m
ijn a
ante
keni
ngen
boek
Lo
nden
[199
5]: d
e be
graa
fpla
ats
Hig
hgat
e is
beg
rave
n do
or d
e na
tuur
. Kar
l Max
kijk
t er
vano
p zi
jn g
rani
eten
so
kkel
nee
r ov
er v
erw
eerd
e gr
aven
. Ken
sal G
reen
is h
et o
udst
e ke
rkho
f van
Lon
den.
Er
heer
st e
en v
reem
de
stilt
e op
dez
e pa
rkbe
graa
fpla
ats,
de
dode
n he
bben
gee
n be
zwaa
r…
Praa
g [1
996]
: op
de n
ieuw
e jo
odse
beg
raaf
plaa
ts r
ust d
e lit
erai
re g
root
heid
Fra
nz K
afka
. Wat
hog
erop
, in
de
heuv
els
van
de s
tad,
ligt
het
kle
ine
kerk
hof v
an V
iseh
rad
in a
rt no
uvea
ustij
l.
Parij
s [1
998]
: de
Fr
anse
m
etro
pool
is
al
om
geke
nd
vanw
ege
het
kerk
hof
Pèr
e La
chai
se.
Ook
de
be
graa
fpla
atse
n va
n M
ontm
artre
en
Mon
tpar
nass
e he
rinne
ren
aan
het b
ruis
ende
sta
dsle
ven
van
wel
eer.
Vel
en
vond
en h
ier
hun
laat
ste
rust
plaa
ts.
Het
kle
ine
kerk
hof
Pas
sy le
unt
aan
bij h
et d
rukk
e Tr
ocad
ero,
ach
ter
de
Eiff
elto
ren.
Act
eur
Fern
ande
l en
com
poni
st C
laud
e D
ebus
sy v
onde
n hi
er r
ust
tuss
en d
e hi
gh l
ife v
an d
e lic
htst
ad.
Naa
st h
et i
mpo
sant
e Ze
ntra
lfrie
dhof
lig
t in
Wen
en h
et g
ekla
ssee
rde
Bie
derm
eier
kerk
hof
Sin
t-Mar
x. H
et
muz
ikal
e ge
nie
Wol
fgan
g A
mad
eus
Moz
art k
reeg
op
het e
repe
rk v
an h
et Z
entra
lfrie
dhof
een
cen
otaa
f tus
sen
een
paar
and
ere
groo
thed
en v
an d
e kl
assi
eke
muz
iek.
Op
het
Cim
itero
Mon
umen
tale
in M
ilaan
liet
de
Italia
anse
upp
ercl
ass
verb
luffe
nde
cons
truct
ies
creë
ren.
De
Italia
anse
dra
nkgi
gant
Cam
pari
liet e
r zic
hzel
f ver
eeuw
igen
als
Chr
istu
s tu
ssen
zijn
twaa
lf ap
oste
len…
Op
de m
ajes
tueu
ze b
egra
afpl
aats
Cim
itero
di S
tagl
ieno
in G
enua
is d
e do
od in
een
vre
dige
sla
ap v
erzo
nken
. H
ier w
ordt
ver
drie
t ver
eeuw
igd
door
mar
mer
en b
eeld
en e
n ve
rste
ende
blo
emen
ond
er la
nge
gaan
derij
en.
Lake
n be
dekt
zijn
dod
en m
et s
arco
fage
n, tr
eure
nde
vrou
wen
en
alle
rhan
de d
oods
sym
bole
n.
De
denk
er v
an A
ugus
t Rod
in re
flect
eert
er o
ver d
e zi
n en
de
onzi
n va
n he
t lev
en…
Rao
ul V
erst
raet
en
22
23
KA
LLIG
RA
FIE
Kal
ligra
fie k
omt u
it he
t Grie
ks. H
et G
rieks
e w
oord
KA
LLI b
etek
ent s
choo
nhei
d, G
RA
FIE
sch
rijve
n of
sch
rift.
H
et i
s ee
n ex
pres
siev
e ku
nstv
orm
die
al
sind
s m
ense
nheu
geni
s be
staa
t. W
ij ke
nnen
het
van
de
moo
ie
man
uscr
ipte
n. D
e m
onni
ken
war
en u
itste
kend
e ka
lligr
afen
, di
e m
et v
eel
toew
ijdin
g en
ein
delo
os g
edul
d de
ge
schi
eden
is m
et e
en g
anze
nvee
r nee
rpen
den.
M
arie
-Jea
nne
Van
Deu
rsen
wer
d ge
bore
n in
Tie
lrode
in
1948
. Ze
was
een
lev
endi
g en
bab
belg
raag
kin
d.
Om
dat
ze n
iet
stil
kon
zitte
n, m
oest
ze
van
de z
uste
rs o
p sc
hool
reg
elm
atig
stra
f sc
hrijv
en.
Sch
rijve
n, v
éél
schr
ijven
, ge
eft
je s
chrif
t ee
n ev
olut
ie in
vor
m e
n lij
nens
pel,
som
s m
et e
en e
lan
van
gran
dioz
e si
erm
otie
ven,
da
n w
eer m
odie
us e
n el
egan
t. V
an to
en z
e no
g ki
nd w
as, h
oudt
ze
van
poëz
ie e
n m
ooie
teks
ten
die
ze b
ewaa
rt in
map
pen
en b
oekj
es.
Doo
r de
inte
ress
e in
het
sch
oons
chrif
t zet
te M
arie
-Jea
nne
in 1
991
haar
eer
ste
stap
pen
in d
e ka
lligr
afie
dan
kzij
een
kenn
ism
akin
gscu
rsus
in h
et c
ultu
reel
cen
trum
van
Lok
eren
. Wat
late
r vo
lgde
ze
les
in d
e V
rije
Ate
liers
te
Sin
t-Nik
laas
. V
an g
eren
omm
eerd
e ka
lligr
afen
leer
de z
e in
o.a
. B
ever
en,
Bru
gge,
Gen
t en
Ald
en B
ieze
n ee
n ui
tgeb
reid
ga
mm
a va
n ve
rsch
illen
de
lette
rtype
s ke
nnen
. H
uman
istis
ch
curs
ief,
Kar
olin
gisc
he
min
uske
l, G
otis
che
schr
iften
, Rom
eins
e ka
pita
len,
unc
iale
n zi
jn e
r enk
ele
van.
Ze
maa
kt p
rach
tige
wer
ken
met
sum
mie
re e
n ve
rzor
gde
teks
ten.
Haa
r ge
voel
ige
en u
niek
e aa
npak
van
de
kalli
graf
ie to
ont r
espe
ct v
oor d
e m
ooie
lette
rvor
men
en
bezo
rgt h
aar g
rote
app
reci
atie
in d
e w
ijde
omtre
k.
Het
pap
ier
wor
dt v
aak
verv
ange
n do
or c
anva
sdoe
k, b
oom
scho
rs,
gedr
oogd
e bl
ader
en v
an b
ijvoo
rbee
ld d
e w
ater
lelie
of a
nder
bas
ism
ater
iaal
. M
uurk
allig
rafie
, een
dec
orat
iete
chni
ek, w
aarb
ij de
lette
rs r
echt
stre
eks
op d
e m
uur
wor
den
gesc
hrev
en, i
s ha
ar
alle
rnie
uwst
e ui
tdag
ing.
24
Ond
ertu
ssen
war
en h
aar w
erke
n re
eds
te z
ien
op v
ele
tent
oons
telli
ngen
w
aarv
an d
e be
lang
rijks
te z
ijn:
199
8 V
rije
Ate
liers
St-N
ikla
as
200
0 D
e G
ulde
n G
raal
Waa
smun
ster
200
1 U
nizo
St-N
ikla
as
200
5 A
rthee
k Lo
kere
n
200
6 H
uis
Thuy
sbae
rt Lo
kere
n
200
8 A
rthee
k Lo
kere
n Je
kun
t nat
uurli
jk o
ok a
ltijd
een
kijk
je n
emen
op
de w
ebsi
te:
http
://us
ers.
tele
net.b
e/m
arie
-jean
neva
ndeu
rsen
Je
kan
haa
r ook
ber
eike
n op
:
Hei
rbru
gstra
at 1
40
9160
Lok
eren
of
e-
mai
l: m
jvd_
mie
kapo
en@
tele
net.b
e
25
26
FOTO
VER
AN
TWO
OR
DIN
G
PA
RIJ
S
1.
Cim
etiè
re P
ère-
Lach
aise
– G
. Rod
enba
ch
2.
Cim
etiè
re P
ère-
Lach
aise
– C
h. A
. Bau
dela
ire
3.
Cim
etiè
re M
ontm
artre
– H
. Hei
ne
4.
Cim
etiè
re d
u P
assy
– F
amili
egra
f 5.
C
imet
ière
Mon
tpar
nass
e –
Fam
ilieg
raf
6.
Cim
etiè
re M
ontp
arna
sse
– Fa
mili
egra
f 7.
C
imet
ière
Pèr
e-La
chai
se –
H
erde
nkin
gsm
onum
ent A
usch
witz
[det
ail]
8.
Cim
etiè
re P
ère-
Lach
aise
– O
. Wild
e
LON
DE
N
9.
Hig
hgat
e ce
met
ery
– Li
bano
n C
ircle
10
. Hig
hgat
e ce
met
ery
– K
arl M
arx
11. K
ensa
l Gre
en c
emet
ery
– Fa
mili
egra
f 12
. Hig
hgat
e ce
met
ery
– H
.Tho
rnto
n 13
. Ken
sal G
reen
cem
eter
y –
Fam
ilieg
raf
W
EN
EN
14
. Sin
t - M
arxf
riedh
of –
W.A
. Moz
art
15. Z
entra
lfrie
dhof
– F
. Sch
uber
t 16
. Zen
tralfr
iedh
of –
J. B
rahm
s 17
. Zen
tralfr
iedh
of –
Fam
ilieg
raf
18. Z
entra
lfrie
dhof
– F
amili
egra
f 19
. Zen
tralfr
iedh
of –
Fam
ilieg
raf
MIL
AA
N
20. C
imite
ro M
onum
enta
le –
Fam
ilieg
raf
21. C
imite
ro M
onum
enta
le –
Fam
ilieg
raf
22. C
imite
ro M
onum
enta
le –
Cam
pari
23. C
imite
ro M
onum
enta
le –
Fam
ilieg
raf
24. C
imite
ro M
onum
enta
le –
Fam
ilieg
raf
25. C
imite
ro M
onum
enta
le –
Fam
ilieg
raf
G
EN
UA
26
. Cim
itero
di S
tagl
ieno
– F
amili
egra
f 27
. Cim
itero
di S
tagl
ieno
– F
amili
egra
f 28
. Cim
itero
di S
tagl
ieno
– F
amili
egra
f 29
. Cim
itero
di S
tagl
ieno
– F
amili
egra
f 30
. Cim
itero
di S
tagl
ieno
– F
amili
egra
f 31
. Cim
itero
di S
tagl
ieno
– F
amili
egra
f 32
. Cim
itero
di S
tagl
ieno
– F
amili
egra
f 33
. Cim
itero
di S
tagl
ieno
– F
amili
egra
f
BR
US
SE
L 34
. Ker
khof
van
Lak
en –
M. P
leye
l 35
. Ker
khof
van
Els
ene
– A
. Deg
reef
36
. Ker
khof
van
Eve
re –
J. V
olde
rs
37. K
erkh
of v
an L
aken
– L
. Dill
en
38. K
erkh
of v
an U
kkel
/Die
weg
– D
. Kat
z 39
. Ker
khof
van
Els
ene
– Fa
mili
egra
f 40
. Ker
khof
van
Els
ene
– M
. Bro
odth
aerts
27
AN
TWE
RP
EN
41
. Beg
raaf
plaa
ts S
choo
nsel
hof –
H. C
onci
ence
42
. Beg
raaf
plaa
ts S
choo
nsel
hof –
P. B
enoi
t 43
. Beg
raaf
plaa
ts S
choo
nsel
hof –
P. V
an O
stay
en
44. B
egra
afpl
aats
Sch
oons
elho
f – J
. Min
ne
45. B
egra
afpl
aats
Sch
oons
elho
f – L
. Bae
ckel
man
s 46
. Beg
raaf
plaa
ts S
choo
nsel
hof –
R. D
e B
aeck
er
D
E V
RO
UW
IN D
E F
UN
EA
IRE
KU
NS
T 47
. Gen
ua –
Cim
itero
di S
tagl
ieno
48
. Rom
e –
Cim
itero
Aca
tolic
o 49
. Gen
ua –
Cim
itero
di S
tagl
ieno
50
. Ant
wer
pen
–Sch
oons
elho
f 51
. Par
ijs –
Cim
etiè
re P
ère
Lach
aise
52
. Gen
t – C
ampo
San
to [S
int-A
man
dsbe
rg]
53. S
int-J
ans-
Mol
enbe
ek [S
tede
lijke
beg
raaf
plaa
ts]
54. G
enua
– C
imite
ro d
i Sta
glie
no
55. G
enua
– C
imite
ro d
i Sta
glie
no
56. G
enua
– C
imite
ro d
i Sta
glie
no
57. G
enua
– C
imite
ro d
i Sta
glie
no
58. G
enua
– C
imite
ro d
i Sta
glie
no
59. G
enua
– C
imite
ro d
i Sta
glie
no
60. W
enen
– Z
entra
lfrie
dhof
61
. Bru
ssel
- La
ken
62. B
russ
el –
Lak
en
63. A
ntw
erpe
n –
Sch
oons
elho
f
28
BEK
NO
PTE
BIB
LIO
GR
AFI
SCH
E O
RIË
NTA
TIE
Enk
ele
inte
ress
ante
pub
licat
ies
omtre
nt d
e ge
schi
eden
is v
an b
egra
afpl
aats
en e
n fu
nera
ir er
fgoe
d
Filip
TA
S, R
.I.P
Fun
erai
re m
onum
ente
n va
n be
roem
de V
lam
inge
n, A
ntw
erpe
n/G
ent,
Uitg
ever
ij P
ando
ra/U
itgev
erij
Sno
eck-
Duc
aju
& Z
oon,
199
6
Een
intro
duct
ie to
t de
zorg
voo
r het
Fun
erai
r Erfg
oed.
Ver
slag
boek
van
de
zesd
e on
tmoe
tings
dag
van
de
Vla
amse
Con
tact
com
mis
sie
Mon
umen
tenz
org
[Wilr
ijk, 2
0-21
maa
rt 19
99],
Bru
ssel
, Vla
amse
Con
tact
com
mis
sie
Mon
umen
tenz
org,
199
9
Mar
k V
AN
AS
SE
N, M
iche
l KN
AP
EN
en
Han
s V
AN
SO
ES
T [re
d.],
Wan
dele
n ov
er L
onde
nse
kerk
hove
n,
Rijs
wijk
, Uitg
ever
ij E
lmar
, 199
9
Sab
ine
DE
GR
OO
TE, H
et C
ampo
San
to v
an S
int-A
man
dsbe
rg, G
ent,
Pro
vinc
ie O
ost-V
laan
dere
n, 2
000
Zin
verb
eeld
: zin
nebe
eld.
Pro
fane
sym
bole
n in
en
om O
ost-V
laam
se m
onum
ente
n, G
ent,
Pro
vinc
ie O
ost-
Vla
ande
ren,
200
2
Gui
do V
AN
HE
ES
WIJ
CK
en
Wal
ter V
AN
HE
RC
K [r
ed.],
Rel
igie
en
de d
ood.
Mom
ento
pnam
en u
it de
ge
schi
eden
is v
an d
e w
este
rse
omga
ng m
et d
e do
od, K
apel
len/
Kam
pen,
Uitg
ever
ij P
elck
man
s/U
itgev
erij
Kle
men
t, 20
04
Jan
RO
BE
RT
[red.
], S
choo
nsel
hof n
u! E
en e
igen
tijds
e vi
sie
op d
e A
ntw
erps
e ne
crop
ool,
Ant
wer
pen,
E
rfgoe
dcel
Ant
wer
pen,
200
0
Luci
en D
E C
OC
K, B
egra
afpl
aats
en in
Eur
opa,
Uitg
ever
ij K
OK
en
Dav
idsf
onds
/Leu
ven
2006
Cec
ilia
VA
ND
ER
VE
LDE
, Les
cha
mps
de
repo
s de
la ré
gion
Bru
xello
ise,
Edi
tion
Cec
ilia
Van
derv
elde
, 199
7
Hug
ME
LLE
R, L
ondo
n ce
met
erie
s, S
cola
r Pre
ss, 1
994
Cee
s N
OTE
BO
OM
, Thu
mba
’s, g
rave
n va
n di
chte
rs e
n de
nker
s, U
itgev
erij
Atla
s, 2
007
29
CO
LOFO
N
Dez
e ca
talo
gus
wer
d ge
real
isee
rd d
oor
het c
ultu
urce
ntru
m T
er V
este
n na
ar a
anle
idin
g va
n de
tent
oons
telli
ng
In s
teen
en
bron
s in
het
kad
er v
an h
et p
roje
ct W
akke
re D
ood.
C
once
pt,
teks
ten
en f
oto’
s zi
jn v
an d
e ha
nd v
an R
aoul
Ver
stra
eten
, de
vor
mge
ving
van
Chr
istl
Van
den
B
rouc
ke, C
arin
e G
ooss
ens
en R
ik V
an D
aele
ver
zorg
den
de e
indr
edac
tie.
De
tent
oons
telli
ng I
n st
een
en b
rons
wor
dt v
an 1
1 ok
tobe
r to
t 11
nov
embe
r 20
08 g
eorg
anis
eerd
doo
r cu
ltuur
cent
rum
Ter
Ves
ten
in h
et k
aste
el C
orte
wal
le t
e B
ever
en.
Rao
ul V
erst
raet
en is
cur
ator
. M
arie
-Jea
nne
Van
Deu
rsen
ver
zorg
t het
kal
ligra
fisch
wer
k. D
ank
aan
de v
zw E
pita
af v
oor d
e br
uikl
een.
D
/200
8/71
41/6
30
C
ultu
urce
ntru
m T
er V
este
n, 2
008
Ver
antw
oord
elijk
e ui
tgev
er: g
emee
nte
Bev
eren
, Mar
c V
an d
e V
ijver
, bur
gem
eest
er
31
32
Eind
zon
der e
inde
Aug
ustin
us
