Embed Size (px)
Citation preview
POLSKA
STEPY POLSKIERAPORT O WODZIE
MULTICONSULT POLSKA
POLSKA
SPIS TREŚCI
SŁOWO WSTĘPU
O AUTORACH
1
6
2
4
5
3
WODA JAKO ŹRÓDŁO ŻYCIA
WODA JAKO ZAGROŻENIE
WYZWANIA NA PRZYSZŁOŚĆ
OCHRONA I ZARZĄDZANIE ZASOBAMI WODNYMI3.1 Ramowa Dyrektywa Wodna3.2 Zarządzanie zasobami wodnymi w Polsce 3.3 Utrudnienia w realizacji inwestycji
5.1 Zmiany klimatu5.2 Zapewnienie dostępu do wody 5.3 Transport wodny
4.1 Powódź4.2 Susza
4
6
44
14
32
23
15
36
27
18
40
POLSKA
STEPY POLSKIERAPORT O WODZIE
MULTICONSULT POLSKA
4POLSKA
Woda jest nam niezbędna. Wszyscy to wiemy. Dostęp do niej od zawsze decydował
o lokalizacji stref osadnictwa, a następnie o jakości życia ludzi w tych osiedlach. Wody
potrzebujemy do picia, przygotowania posiłków, utrzymywania higieny, ale również do
produkcji przemysłowej, wytwarzania energii i w rolnictwie.
Warto zauważyć, że w ostatnim stuleciu w dziedzinie zaopatrzenia w wodę
i odprowadzania ścieków nastąpił ogromny rozwój. Zmiany w tym obszarze
w Polsce stanowią odzwierciedlenie przemian cywilizacyjnych naszego społeczeństwa.
Przykładowo w 1918 roku długość sieci wodociągowej w Warszawie wynosiła około 300
km, a w 2018 roku wynosi ponad 4000 km (!).
Niestety woda w naszym kraju jest dobrem deficytowym. Z danych Krajowego
Zarządu Gospodarki Wodnej wynika, że na jednego mieszkańca w Polsce przypada
średnio 1600 m3 wody na rok, podczas gdy średnie zasoby na jednego Europejczyka
to 4560 m3 na rok. Rządowe Centrum Bezpieczeństwa od kilku lat alarmuje o zagrożeniu
suszą hydrologiczną prowadzącą do stepowienia obszarów w Polsce. Co więcej, jakość
wody w naszym kraju pozostawia wiele do życzenia. Warto wiedzieć, że jedynie 11%
tzw. jednolitych części wód powierzchniowych osiągnęło „stan dobry” i spełnia
wymagania Ramowej Dyrektywy Wodnej, głównego unijnego dokumentu ustalającego
zasady gospodarowania wodami w krajach członkowskich.
I choć zarządzanie gospodarką wodną należy do stosunkowo dobrze zorganizowanych
dziedzin (zwłaszcza pozytywnie ocenić należy wprowadzone nowym Prawem Wodnym
STEPY POLSKIE – RAPORT O WODZIE MULTICONSULT POLSKA
1. SŁOWO WSTĘPU
5POLSKA
tzw. „podejście zlewniowe”), to nie jest, niestety, pozbawione problemów. Od wielu
lat organizacje i eksperci środowiskowi postulowali utworzenie jednego organu,
który odpowiadałby całościowo za gospodarkę wodną. Powstałe w 2018 roku
Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie, jak i obowiązująca od 1 stycznia br.
nowa Ustawa Prawo Wodne wychodzą naprzeciw tym oczekiwaniom. Jednakże niektóre
regulacje sprawiają wrażenie niedopracowanych. Kontrowersje budzi zwłaszcza system
naliczania opłat za wodę czy sposób opomiarowania odbiorców. Rozstrzygnięcia te nie
są kwestiami czysto organizacyjnymi, mogą bowiem rzutować na kondycję finansową
wielu przedsiębiorstw, w szczególności tych z branży energetycznej i chemicznej.
Stoimy przed koniecznością nadrobienia zaległości w wielu obszarach od
zabezpieczeń przeciwpowodziowych zaczynając poprzez zabezpieczenie zasobów
wody pitnej i ochronę przed skutkami suszy do rozwoju żeglugi śródlądowej. Wymaga
to skutecznego planowania strategicznego i… czasu. Braki w tej dziedzinie już boleśnie
odczuwamy, przypomnijmy choćby ostatnie powodzie, coraz częstsze okresy suszy,
fatalną jakość wody w większości rzek.
W kolejnych rozdziałach przedstawiamy naszą diagnozę obecnego stanu rzeczy.
Ogrom tematyki powoduje, że w raporcie skupiamy się tylko na głównych aspektach
szeroko pojętej gospodarki wodnej.
Zapraszamy do lektury.
ANDRZEJ KRZYSZCZAKDYREKTOR PIONU DORADZTWA
TECHNICZNEGO I ŚRODOWISKOWEGOMULTICONSULT POLSKA
6POLSKA
Zgodnie z aktualnym raportem Narodów Zjednoczonych z 2018 roku, współczesne
zapotrzebowanie na wodę na świecie szacuje się na poziomie 4600 km3/rok
i przewiduje się jego zwiększenie o 20-30% rocznie do 2050 roku. Zużycie wody
na poziomie globalnym jest funkcją wzrostu populacji, rozwoju gospodarczego
i zmieniającego się podejścia do konsumpcji. Szacuje się, że największy wzrost
zapotrzebowania na wodę nastąpi w związku z rozwojem przemysłu w krajach
rozwijających się. Ze względu na zmiany klimatyczne zmianom ulega również globalny
cykl wodny (regiony wilgotne stają się coraz bardziej wilgotne, a suche jeszcze
bardziej suche). Globalne zasoby
wody pitnej stanowią jedynie
2,5% całych zasobów wodnych,
a według danych Światowej
Organizacji Zdrowia (WHO) ponad
miliard ludzi na świecie nie ma
dostępu do czystej wody pitnej.
W Europie liczbę tę szacuje
się na ponad 100 mln. W wielu
krajach kwestia podziału i zużycia
zasobów wód powierzchniowych
i podziemnych jest przyczyną
sporów, dla przykładu można przytoczyć konflikty Etiopii z Egiptem, Tadżykistanu
i Kirgistanu z Uzbekistanem i Kazachstanem, Turcji z Irakiem i Syrią.
STEPY POLSKIE – RAPORT O WODZIE MULTICONSULT POLSKA
2. WODA JAKO ŹRÓDŁO ŻYCIA
PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ W WIŚLE I JEJ ZASOLENIE
Od połowy XX w. wzrastało w Wiśle zasolenie wody w związku z coraz głębszymi kopalniami i odwadnianiem głębokich zasolonych poziomów wód. Jednocześnie wzrastała też zawartość radu 226 i radu 228. Unia Europejska nakazała szerokie badania wody pitnej, w tym także na zawartość substancji promieniotwórczych. Wyniki miały być dostępne w 2018 r., jednakże ze względu na zamiany w rozporządzeniu, ich publikacji należy oczekiwać w 2019 r. Będzie to miało skutki dla wielu ujęć wody.
7POLSKA
Trzeba zaznaczyć, iż zasoby wodne Polski w porównaniu
z innymi krajami europejskimi są ubogie. Związane jest to z niekorzystnymi
warunkami klimatycznymi i hydrologicznymi, ukształtowaniem terenu i brakiem
naturalnej retencji, co sprzyja szybkiemu odpływowi wód. Zasoby wody
w Polsce w przeliczeniu na jednego mieszkańca są 3 razy mniejsze niż w pozostałych
krajach Unii Europejskiej.
Podstawowe uśrednione dane o zasobach wodnych w Polsce kształtują się
następująco:
135 mld m3 57 mld m3
CAŁKOWITA ROCZNA KONSUMPCJAWODY I PAROWANIE
CAŁKOWITY ROCZNY ODPŁYW
192 mld m3
CAŁKOWITY ROCZNYPRZYCHÓD WÓD97% 3%OPADY
DOPŁYW SPOZA GRANIC
Wykorzystanie potencjału technicznego rzek do produkcji prądu około 17%
około1 600 m3/rok
około4 500 m3/rok
ŚREDNIE ZASOBY WODNENA JEDNEGO MIESZKAŃCA
Maksymalna pojemność 10 największych zbiorników retencyjnych w Polsce
Całkowita retencja wodna w Polsce
około 2,131 mld m3 6,5% odpływu rocznego(ok. 3,42 mld m3)
Rysunek 1: Zasoby wodne w Polsce, źródło: GUS.
8POLSKA
Zmiany klimatyczne pociągają za sobą z jednej strony zwiększenie zasięgu
i częstotliwości susz w Polsce, a z drugiej nasilenie gwałtownych opadów
stwarzających zagrożenia powodziowe. Zjawiska te, a raczej zmienność warunków nimi
spowodowana, nie sprzyjają zwiększaniu zasobów wody możliwej do wykorzystania
i zagospodarowania.
Poniższa tabela przedstawia uproszczony bilans wodny naszego kraju w latach
2005-2018.
Na ten wynik bilansowy składa się głównie woda wchodząca w naturalny obieg
przyrodniczy, wsiąkająca w ziemię, wzbogacająca zasoby wód podziemnych,
odparowująca, czyli konieczna dla przetrwania. Niemniej zestawienie opadów
i odpływów pokazuje, jak duża występuje zmienność, a także jak dużo, teoretycznie,
można w tym obszarze zdziałać.
Opady km3 181,4
56,7
10,94
9,211,64
0,094
113,76
251,1
86,9
10,87
9,171,63
0,069
153,33
156,7
40,8
10,50
8,771,68
0,055
105,4
219,3
41,4
10,58
8,841,69
0,053
167,32
2005Wyszczególnienie 2010 2015 2016
Odpływy w km3
WYNIK BILANSU opady* – (odpływy + pobór)
Rysunek 2: Szczegółowe dane z lat 2005–2016 na podstawie Rocznika Statystycznego Rzeczypospolitej Polskiej, źródło: GUS.
Pobór wody na potrzeby gospodarki narodowej i ludności w km3:
z wód powierzchniowychz wód podziemnychz wód z odwadniania zakładów górniczych oraz obiektów budowlanych (użytych do produkcji)
9POLSKA
Ile z tych potencjalnych działań realizuje się w praktyce, ilustrują dane statystyczne
o nakładach na gospodarkę wodną:
Podkreślenia wymaga fakt, iż nakłady państwa na gospodarkę wodną na przestrzeni
ostatnich lat nie przekraczały 0,25% PKB, przy czym większość z nich była kierowana
na potrzeby gospodarki wodno-ściekowej.
W gospodarce wodnej wiele zmieniło się po wejściu Polski do Unii Europejskiej.
W przeciągu 10 lat po przystąpieniu do UE zrealizowanych zostało wiele inwestycji ze
wsparciem funduszy strukturalnych. Dotyczyły one przede wszystkim podstawowych
dla bezpieczeństwa i zdrowia mieszkańców działań, takich jak zapewnienie dobrej jakości
wody pitnej, a także odprowadzanie i oczyszczane ścieków. Powstało wiele nowych
Nakłady na gospodarkę wodną [mln PLN]
Udział gospodarki wodnej w nakładach inwestycyjnych w gospodarce narodowej [%]
Gospodarka wodna w relacji do PKB [%]
1 715,8
1,3
0,17
863,3 1 798,4 1 230,2 811,0
291,8 709,4 521,8 196,9
335,3 441,4 631,3 417,8
108,5 223,2 469,0 46,5
116,9 392,8 442,3 218,1
3 565,4
1,6
0,25
3 294,6
1,2
0,18
1 690,3
0,7
0,09
2005Wyszczególnienie 2010 2015 2016
Rysunek 3: Nakłady przeznaczane na gospodarkę wodną w Polsce, źródło: GUS.
Ujęcia i doprowadzenie wody
Budowa i modernizacja stacji uzdatniania wody
Zbiorniki i stopnie wodne
Regulacja i zabudowa rzek i potoków górskich
Obwałowania przeciwpowodziowe i stacje pomp
10POLSKA
ujęć wód, stacji uzdatniania wody i oczyszczalni ścieków, a także sieci wodociągowych
i kanalizacyjnych, zwłaszcza na obszarach dotychczas pod tym względem
zaniedbanych.
Mimo tych działań, nadal wiele do życzenia pozostawia jakość wód powierzchniowych
w naszym kraju. Zgodnie z implementowaną do polskiego prawa Ramową Dyrektywą
Wodną celem dla wszystkich rzek w Polsce było osiągnięcie do końca 2015 roku
minimum dobrego stanu wód. Tak się niestety nie stało. Nie jest możliwe przywrócenie
odpowiedniej jakości rzek w tak krótkim czasie, jeżeli nie dbano o nie przez ponad sto
lat. Warto pamiętać, że nadużywanie zasobów wodnych zaczęło się już w XIX wieku,
gdy powstawały pierwsze zagłębia przemysłowe i z rosnącą intensywnością trwało
praktycznie do lat 80., 90. XX wieku. Dopiero wtedy zaczęto skutecznie wprowadzać
ograniczenia jakościowe i ilościowe w zakresie poboru wód i zrzutu ścieków.
968
653
WISŁA
ODRA
607
397
531
428
1138
825
120
44
848
609
1
2
Rysunek 4: Wyniki oceny stanu rzek i zbiorników zaporowych w Polsce w latach 2010–2015,
źródło: Opracowanie informacji na stronę internetową GIOŚ dot. wyników oceny stanu jednolitych części wód płynących
(w tym zbiorników zaporowych) oraz stanu jednolitych części wód płynących (w tym zbiorników zaporowych) znajdujących
się na obszarach chronionych, o których mowa w art. 113 ust. 4 ustawy — Prawo wodne za lata 2010 - 2015 (w języku
polskim i angielskim) – Gdynia 2016.
L.P. OBSZARDORZECZA
LICZBA MONITOROWANYCHCZĘŚCI WÓD
NATURALNYCHSZTUCZNIE
I SILNIEZMIENIONYCH
RAZEM DOBRY ZŁYLICZBA
OCENIONYCH CZĘSCI WÓD
OCENA STANU
11POLSKA
W skali kraju zaledwie 10,7% jednolitych części wód (specjalna jednostka wydzielona
do oceny jakości wód) dorzecza Wisły i Odry osiągnęło tzw. „stan dobry” i spełnia
wymagania Ramowej Dyrektywy Wodnej.
Mamy zatem duży problem
z jakością wód powierzchniowych
w Polsce. Należy jednak podkreślić,
że podejmowane są działania
mające to zmienić. Wiele
osiągnięto w ramach Krajowego
Programu Oczyszczania Ścieków
Komunalnych (KPOŚK). Od
początku jego realizacji (2003 rok)
wybudowano ponad 400 nowych
oczyszczalni ścieków, zmodernizowano
ponad 1500 i wybudowano tysiące km
sieci kanalizacyjnych.
KANAŁ PIASTOWSKI ŚWINOUJŚCIE – ZALEW SZCZECIŃSKI
Kanclerz Bismarck budując pod koniec XIX w. ten kanał zniszczył izolację między wodami słonymi a głębszym poziomem wód słodkich. Stworzył w rejonie Świnoujścia tzw. okno hydrauliczne otwierające dostęp wody słonej do wody słodkiej. W skutek tego po ok. 100 latach słona woda dotarła do ujęć wody Szczecina i w połowie lat 80-tych XX w. niezbędna była zmiana ujęcia wody dla miasta na jezioro Miedwie.
Ten przykład pokazuje jak łatwo jedną decyzją inwestycyjną można zniszczyć stabilną sytuację z wodami podziemnymi.
WYNIKI OCENY STANU RZEK I ZBIORNIKÓW ZAPOROWYCHW POLSCE W LATACH 2010–2015
12POLSKA
Oprócz będących pod coraz
efektywniejszą kontrolą źródeł
zanieczyszczeń w postaci ścieków
komunalnych i przemysłowych,
pozostaje jeszcze olbrzymi problem
odpływu z terenów rolniczych
nawozów. Są to substancje
niekorzystnie wpływające na
ekosystemy wodne. Jest to obszar
dużo trudniejszy do kontrolowania,
a jego wpływ na stan wód
jest znaczący. Ze względu na
charakter sektora rolnego, zmiany
w tym zakresie wymagają wielu
lat pracy oraz stworzenia systemu
zachęt, np. do stosowania
tzw. produkcji ekologicznej czy też
niskonawozowej.
Kolejnym czynnikiem wpływającym
na stan wody w Polsce jest
sposób odprowadzania
zasolonych wód kopalnianych.
Warto wspomnieć, że przy prowadzeniu działalności górniczej zrzut
wód kopalnianych jest nie do uniknięcia, zaś obecnie dostępne
technologie oczyszczania tych wód są kosztowne. Niemniej
w sytuacji, gdy wpływ wód zasolonych, np. na rzekę Wisłę, jest zauważalny,
stopniowe wprowadzanie technologii odsalania wydaje się koniecznością.
Zgodnie z Ramową Dyrektywą Wodną system wód powierzchniowych (rzeki, wody stojące) podzielono na elementy nazwane jednolitymi częściami wód (rzeki, odcinki rzek, jeziora itp.). Z kolei jednolite części wód powierzchniowych zostały podzielone na naturalne, sztuczne i silnie zmienione. Przykładowo w rejonie Warszawy możemy znaleźć wszystkie te typy:
Naturalna część wód (NAT):
Wisła od Kanału Młocińskiego do Narwi (PLRW20002125999), Świder od Świdra Wschodniego do ujścia (PLRW2000192569),
Sztuczna część wód (SCW) – oznacza część wód powierzchniowych powstałą na skutek działalności człowieka:
Kanał Bródnowski (PLRW20000267182), Kanał Żerański (PLRW20000267189), Zalew Zegrzyński (PLRW200002671999), Zbiornik Włocławek 9 PLRW20000275999),
Silnie zmieniona część wód (SZCW) – oznacza część wód powierzchniowych, których charakter został znacznie zmieniony na skutek fizycznego oddziaływania człowieka:
Wilanówka (PL RW20002625929), Kanał Wawerski (PL RW20000259529), Wisła od Jeziorki do Kanału Młocińskiego (PLRW20002125971) – odcinek Wisły płynący przez centrum miasta.
13POLSKA
Obecnie wprowadza się głównie zmiany legislacyjne obejmujące zwiększanie opłat
za odprowadzanie ścieków i wód opadowych do środowiska. Z jednej strony ma
to mobilizować przedsiębiorstwa do oszczędzania wody, a także wprowadzania
coraz nowszych technologii jej oczyszczania.
Z drugiej natomiast zbieranie opłat umożliwia gromadzenie przez Wody Polskie
większych środków, które mają być w przyszłości wykorzystywane na dalsze inwestycje
w gospodarkę wodną.
Czy jednak „bat finansowy” jest najlepszym środkiem zaradczym?
Jako eksperci mamy co do tego pewne wątpliwości. Kluczowym
wydaje się ustalenie efektywnych procedur od szczebla strategiczno-
planistycznego do zagadnień prawno-środowiskowych. Zasady ustalane
na szczeblu strategicznym powinny być z żelazną konsekwencją wdrażane
i przestrzegane na niższych poziomach. Jasne i stabilne zasady
(organizacyjne, prawne, techniczne, proceduralne itd.) stanowią oś
efektywnych systemów zarządzania. Zapewnienie dobrej jakości wody dla
ludzi i czystych ekosystemów wodnych wymaga nie tylko zmian prawnych
i technicznych, ale również zmian świadomości społeczeństwa. Niestety doświadczenie
uczy, że najskuteczniejszym sposobem wprowadzania zmian jest wykorzystanie
narzędzi finansowych. Należy przyznać, że powiązanie korzystania z wody z opłatami
jest skuteczną i akceptowalną metodą, natomiast „bat finansowy” powinien być
głównie stosowany wobec tych, którzy ustalonych zasad nie przestrzegają.
14POLSKA
Ochrona zasobów wodnych uregulowana jest w aktach prawnych polskich,
Unii Europejskiej i międzynarodowych, takich jak Konstytucja Rzeczpospolitej
Polskiej (artykuł 5), Ramowa Dyrektywa Wodna, Ustawa Prawo Wodne, Plany
Gospodarowania Wodami na obszarach dorzeczy, dyrektywy dotyczące obszarów
Natura 2000, konwencja Ramsarska.
Kluczowym aktem prawa europejskiego jest Ramowa Dyrektywa Wodna (RDW),
która ustanawia działania w dziedzinie polityki wodnej (Dyrektywa 200/60/WE z dnia
23 października 2000 roku).
Transpozycja przepisów dyrektywy w Polsce nastąpiła poprzez ustawę Prawo Wodne
wraz z aktami wykonawczymi.
Zgodnie z założeniami dyrektywy: Woda nie jest produktem handlowym takim jak
każdy inny, ale raczej dziedzictwem, które musi być chronione, bronione i traktowane
jako takie.
Esencją całej dyrektywy jest artykuł 1, który definiuje jej cel. Jest nim ustalenie
ram dla ochrony śródlądowych wód powierzchniowych, wód przejściowych, wód
przybrzeżnych oraz wód podziemnych.
STEPY POLSKIE – RAPORT O WODZIE MULTICONSULT POLSKA
3. OCHRONA I ZARZĄDZANIEZASOBAMI WODNYMI
3.1 RAMOWA DYREKTYWA WODNA
15POLSKA
Realizowane jest to m.in. poprzez:
zapobieganie dalszemu pogarszaniu oraz ochronę i poprawę stanu
ekosystemów wodnych, ekosystemów lądowych i terenów podmokłych
bezpośrednio uzależnionych od ekosystemów wodnych;
zrównoważone korzystanie z wód;
stopniową redukcję zrzutów i eliminację zrzutów do wód substancji
niebezpiecznych;
zmniejszanie skutków powodzi i susz itd.
Jak już wspomniano, Polska implementując RDW do swojego porządku prawnego
ustawą z dnia 18 lipca 2001 roku (którą zastąpiła obecnie obowiązująca ustawa z dnia
20 lipca 2017 r.) zobowiązała się, że do roku 2015 wszystkie wody powierzchniowe
w Polsce osiągną co najmniej stan dobry. Cel ten nie został jeszcze osiągnięty.
3.2 ZARZĄDZANIE ZASOBAMI WODNYMI W POLSCE
W ostatnich latach Komisja Europejska miała wiele zastrzeżeń w zakresie
implementacji Ramowej Dyrektywy Wodnej w Polsce. Nowa Ustawa Prawo
wodne weszła w życie w pierwszym dniu 2018 roku. Nowe prawo wprowadziło
– od dawna postulowaną – zasadę zarządzania gospodarką wodną w ramach
zlewni. Skoncentrowano również – w rękach jednej instytucji zarządzającej –
zarówno majątek, jak i zasoby kadrowe oraz wszystkie narzędzia administracyjne
gospodarowania wodami w skali kraju. Nowym organem odpowiedzialnym za
gospodarkę wodną zostało Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie mające
status państwowej jednostki prawnej podlegającej Ministerstwu Gospodarki Morskiej
16POLSKA
i Żeglugi Śródlądowej. Docelowo ma być to instytucja samowystarczalna, dla której
dotacja budżetowa będzie stopniowo wygaszana.
Głębokie zmiany instytucjonalne zaszły także na niższych poziomach administracji
wodnej: zwiększona została liczba Regionalnych Zarządów Gospodarki Wodnej
(z 7 do 11), a Wojewódzkie Zarządy Melioracji i Urządzeń Wodnych zlikwidowano
i zastąpiono Zarządami Zlewni odpowiedzialnymi za realizację większości zadań
związanych z gospodarką wodną na obszarze zlewni.
Dodatkowo gospodarowaniem wodami zajmuje się Dyrektor Urzędu Morskiego,
Wojewoda, Starosta oraz wójt i burmistrz lub prezydent miasta, jednak ich rola jest
uzupełniająca lub wspomagająca.
Zgodnie z dyrektywą, podstawowymi
dokumentami planistycznymi są Plany
Gospodarowania Wodami. Dokumenty
te opracowywane są dla dorzeczy w danym
kraju i stanowią podstawę zarządzania
gospodarką wodną. W Polsce mamy dwa
rodzaje dokumentów planistycznych, które to
określają działania zmierzające do poprawy
i utrzymania dobrego stanu wód oraz
stanowią podstawę podejmowania decyzji
kształtujących stan zasobów wodnych w celu poprawy jakości wody. Są to plany
gospodarowania wodami na wyznaczonych w Polsce obszarach dorzeczy oraz program
wodno-środowiskowy kraju.
Należy stwierdzić, że pomimo krytyki oraz trwających obecnie, ze względu na krótki
czas obowiązywania ustawy, problemów natury organizacyjnej, nowy system powinien
usprawnić funkcjonowanie gospodarki wodnej w Polsce.
CENTRUM WARSZAWY
Na obszarze Warszawy centralnej występowały i nadal występują liczne naturalne cieki wodne. Część z nich została zasypana, zlikwidowana lub skanalizowana decyzjami władz (od królowej Bony poczynając na władzach XX-wiecznej Polski kończąc). Trzeba zatem pamiętać, że to działalność człowieka zmienia sytuację hydrologiczną.
17POLSKA
Jak już wspomniano, nowa ustawa prawo wodne wprowadziła zlewniowe
zarządzanie zasobami wodnymi, co jest jednym z głównych założeń Ramowej
Dyrektywy Wodnej. Tak zwane podejście zlewniowe powinno ułatwić zarządzanie
lokalnymi zasobami wodnymi. Zmiany wprowadzone ustawą powodują
rozbudowanie i doprecyzowanie regulacji w akresie wykonywania kontroli
gospodarowania wodami poprzez m.in. wprowadzenie zgody i oceny wodnoprawnej.
Ustawa budzi jednak wiele
kontrowersji na przykład w zakresie
systemu naliczania opłat za
wykorzystanie wód. Problem ten
dotyka głównie sektor chemiczny
i energetyczny. Ustawodawca nie
przewidział wielu konsekwencji,
a co za tym idzie olbrzymich kosztów,
które muszą pokryć branże w związku
z wprowadzaniem nowych regulacji. Z
tego powodu wejście w życie tych zapisów zostało odłożone do roku 2020.
Ustawa, o której mówiło się od wielu lat i która niewątpliwie jest konieczna, została
wprowadzona w życie w sposób nie do końca przygotowany. Pojawiają się zarzuty,
że nie było prowadzonych konsultacji z branżami na etapie projektu. Nowe przepisy
już spowodowały wzrost kosztów dla firm. Przykładowo dla zakładów chemicznych
w Policach (Grupa Azoty) koszty wykorzystania wody z Zalewu Szczecińskiego wzrosły
z ok. 800 000 zł do 60 mln zł (wg energetyka24.com).
KOŚCIÓŁ ŚW. ANNY I ULICA BROWARNA
Część „starej Warszawy” jest posadowiona na niestabilnych osadach i na wysypiskach śmieci sprzed wieków. Niezbędna jest stała kontrola wód podziemnych, gdyż zmiany w poziomie wód mogą zmniejszać nośność gruntu. Zbyt duże odwodnienia lub nagłe zmiany wody w gruncie mogą ujawniać zjawiska geologiczne prowadzące do niestabilności. Samorząd powinien dysponować odpowiednią dokumentacją i koncepcją zarządzania wodami podziemnymi na tych obszarach.
18POLSKA
Ponadto ustawa spowodowała wiele zawirowań organizacyjnych. Części z nich
z pewnością można było uniknąć. Podnoszone przez wiele stron są opóźnienia
i przedłużające się postępowania w sprawie wydawania pozwoleń wodno-prawnych.
W związku z tym, że są to kluczowe pozwolenia dla wielu przedsiębiorstw grozi
nam swoisty paraliż w tej dziedzinie mający skutki zarówno dla przemysłu, jak i dla
gospodarki wodnej.
Nowe regulacje prawne w dziedzinie gospodarki wodnej niosą ze sobą zagrożenia
i trudności dla rozpoczętych już inwestycji. Pod znakiem zapytania stoi również sprawny
przebieg nowych przedsięwzięć. Część niejasnych przepisów ma zostać wkrótce
doprecyzowana i znowelizowana. Zmiany dotyczyć mają trzech głównych obszarów
tematycznych.
OPOMIAROWANIE ODBIORCÓW, MONITORING, OPŁATY
PGW Wody Polskie jako podmiot odpowiedzialny za ściąganie opłat za pobór
i użytkowanie wód oraz odprowadzanie ścieków i wód opadowych planuje do końca
2020 r. wyposażenie wszystkich odbiorców wody w certyfikowane urządzenia
pomiarowe. Budzi to różnorodne wątpliwości zarówno wśród krajowych producentów
mierników, jak i przedstawicieli przedsiębiorstw wodno-kanalizacyjnych. Ci pierwsi
obawiają się, że ich wyroby nie spełnią narzuconych wymagań w zakresie certyfikacji,
ci drudzy nie mają pewności, czy dotychczas użytkowane zgodnie z przepisami
urządzenia pomiarowe będą mogły być przejęte przez PGW Wody Polskie.
Do czasu przejęcia liczników przedsiębiorstwa wodno-kanalizacyjne mają składać
Wodom Polskim oświadczenia o ilości dostarczanej wody i odprowadzanych ścieków.
3.3 UTRUDNIENIA W REALIZACJI INWESTYCJI
19POLSKA
Problematyczne natomiast może
być uzyskanie informacji, na jakie
cele i w jakich ilościach zużywana
jest woda przez poszczególne
podmioty.
Opomiarowanie odbiorców ma
również na celu radykalną
poprawę monitorowania
poboru wody, zwłaszcza
odbioru ścieków. Planowane
jest rozszerzenie wymagań odnośnie monitorowania ścieków także o zakłady,
w których dotychczas nie było obowiązku mierzenia ich ilości i temperatury.
Proponuje się również opomiarowanie wszystkich oczyszczalni albo
wyłączenie tylko najmniejszych obiektów. Wśród opinii dotyczących
projektu zmian znajdziemy stanowisko resortu środowiska dotyczące
tego, że także mniejsze podmioty powinny być objęte obowiązkiem pomiaru
jakości ścieków w akredytowanych jednostkach.
PROCEDURY ADMINISTRACYJNE, ZGODY WODNOPRAWNE
Zasadniczą zmianą w nowych przepisach jest wprowadzenie do procesu
inwestycyjnego tzw. zgody wodnoprawnej.
Przewidziano cztery, niezależne od siebie, tryby jej wydania:
wydanie pozwolenia wodnoprawnego,
przyjęcie zgłoszenia wodnoprawnego,
wydanie oceny wodnoprawnej,
wydanie decyzji zwalniającej z niektórych zakazów wynikających z ustawy.
STADION NARODOWY W WARSZAWIE
Stadion zlokalizowany jest w miejscu starego koryta Wisły. Obiekt zbudowano na setkach pali, które przebiły stare koryto rzeki i weszły w grunt pod nią, stabilizując cały obiekt. Gdyby nie to rozwiązanie koszty inwestycji byłby jeszcze większe (większe niż ostatecznie poniesione 1,57 mld zł). Budowa wiązałby się z usunięciem starych namułów, torfu i osadów rzecznych oraz uszczelnieniem. Wniosek: nawet najtrudniejsze problemy „wodne” mają rozwiązanie.
20POLSKA
Poprzez analogię do zgłoszenia i pozwolenia w przypadku rozpoczęcia budowy,
wprowadzenie zgłoszeń wodnoprawnych jest krokiem ujednolicającym procedury
wydawania pozwoleń związanych z procesem inwestycyjnym. W Prawie wodnym
można znaleźć szczegółowy katalog działań wymagających pozwolenia lub zgłoszenia
wodnoprawnego.
W procesie budowy każdego obiektu, podlegającego obowiązkowi uzyskania decyzji
o warunkach zabudowy i pozwoleniu na budowę, wydanie tych decyzji jest obecnie
uwarunkowane uzyskaniem pozytywnej opinii właściwej jednostki Wód Polskich
w zakresie gospodarki wodnej. Należy podkreślić, że wcześniej uzyskane
przez inwestora zgody na rozpoczęcie inwestycji nie gwarantują otrzymania
pozwoleń na kontynuację przedsięwzięć. W niektórych przypadkach może
to opóźnić, a nawet doprowadzić do wstrzymania inwestycji publicznych.
Usunięciu tego zagrożenia miała służyć zmiana przepisów wprowadzona
w życie w kwietniu br., która precyzuje, że w bieżących postępowaniach, wszczętych
przed datą wejścia w życie nowej ustawy, należy stosować przepisy obowiązujące do
końca ubiegłego roku.
Jednocześnie w przypadku inwestycji, które mogą mieć wpływ na
osiągnięcie celów środowiskowych dla danego obszaru wód, konieczne jest
wykonanie oceny wodnoprawnej. Jest to kolejna decyzja administracyjna,
której uzyskanie warunkuje realizację wielu inwestycji publicznych
i komercyjnych. Wydawana jest na podstawie analizy wpływu inwestycji lub działań
z nią związanych na osiągnięcie celów środowiskowych określonych w ustawie.
W przypadku tzw. przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko
(w rozumieniu ustawy o udostępnieniu informacji o środowisku i jego ochronie) ocenę
wodnoprawną zastępuje się decyzją o środowiskowych uwarunkowaniach. Trzeba
jednak wyraźnie stwierdzić, że konieczność uzyskania oceny wodnoprawnej
21POLSKA
nie zastępuje obowiązku uzyskania pozwolenia wodnoprawnego. Mogą zachodzić
sytuacje, w których konkretne przedsięwzięcie będzie wymagało uzyskania obu
dokumentów. Obecnie MGMiŻŚ postanowiło dodatkowo doprecyzować zasady
wydawania dokumentacji wodnoprawnej.
Inną przyczyną problemów inwestorów są zmiany podmiotów wydających
pozwolenia wodnoprawne. Skutkuje to nieoczekiwanymi trudnościami
w postępowaniach dotyczących ocen oddziaływania na środowisko (OOŚ) i blokuje
postęp inwestycji. Nie zawsze jest jasne, który organ został uprawniony do zajęcia
stanowiska w procesie OOŚ, decyzje mogą być więc nieważne. Najbliższa nowelizacja ma
rozwiązać ten problem poprzez doprecyzowanie uprawnień poszczególnych urzędów.
PROBLEM WÓD OPADOWYCH
Przedstawiciele wielu branż przemysłowych zgłaszają uwagi, że obecne przepisy —
wyłączające wody opadowe i roztopowe z definicji ścieków — budzą wiele wątpliwości.
Służby ochrony środowiska nie mają
pewności, dla których kategorii wód
opadowych niezbędne jest pozwolenie
wodnoprawne na wprowadzanie ich do
ziemi i czy obecne pozwolenia zachowują
ważność. Nowe regulacje zabraniają
wprowadzania wód opadowych
do wód podziemnych oraz do ziemi, jeśli
wody opadowe i roztopowe zawierają
substancje szczególnie szkodliwe dla
środowiska. Uzasadnione są obawy,
że tak sformułowane
RYNNA ŻOLIBORSKA
Przez Warszawę - z Żoliborza na Okęcie
– biegnie rynna wypełniona osadami
rzecznymi (do 25 m.). Jest to miejsce,
gdzie przed czołem lodowca 9 000 lat
temu płynęła rzeka. Z tego względu pas
ten jest bardzo trudny do zabudowy.
Dlatego duży apartamentowiec przy
ul. Grójeckiej, blisko ul. Korotyńskiego, stoi
na wiązkach pali. Jego budowa kosztowała
20% więcej niż zwykle. Rynna żoliborska
ciągle transportuje wodę podziemną,
co rzutuje na wiele innych inwestycji.
22POLSKA
zapisy uniemożliwią stosowanie obowiązujących pozwoleń wodnoprawnych
wydanych wiele lat temu. W efekcie duża grupa zakładów przemysłowych,
podsiadających niezadaszone place składowe, a także stacji benzynowych, sieci
handlowych i dużych parkingów może mieć problem z ważnością pozwolenia
wodnoprawnego na odprowadzenie wód opadowych. Organizacje branżowe
zaproponowały więc określenie warunków i parametrów, jakie musi spełniać
tzw. deszczówka przy wprowadzaniu do ziemi.
23POLSKA
Woda jest żywiołem i niesie ze sobą także zagrożenie. Intensywne opady, roztopy lub
sztormy mogą wywoływać powodzie. W lipcu 1997 roku powódź tysiąclecia zniszczyła
południową i zachodnią część Polski, a także Czechy, wschodnie Niemcy, północno-
zachodnią Słowację i Austrię. Warto także pamiętać, że dla naszego kraju równie
niebezpieczna – jak powódź – jest susza.
STEPY POLSKIE – RAPORT O WODZIE MULTICONSULT POLSKA
4. WODA JAKO ZAGROŻENIE
4.1 POWÓDŹ
Wraz z wejściem w życie w 2015 roku Planów Zarządzania Ryzykiem Powodziowym
większy nacisk stawiany jest na kwestie zabezpieczenia ludzi i mienia przed powodzią.
Dziedzina ta przez dziesięciolecia była niedofinansowana i zaniedbywana. W ostatnich
latach realizowanych jest wiele prac koncepcyjnych oraz planistycznych dotyczących
budowy obiektów i urządzeń przeciwpowodziowych w dorzeczach Wisły i Odry.
Wyraźnym sygnałem, podkreślającym wagę tego tematu, jest włączenie się w te
przedsięwzięcia Banku Światowego, który wspiera działania przeciwpowodziowe
w Polsce w kwocie ponad 688 mln dolarów. Należy mieć nadzieję, że odpowiednie
środki na kluczowe inwestycje dotyczące bezpieczeństwa powodziowego zostaną
zarezerwowane również w budżecie państwa.
Zasadniczo działania przeciwpowodziowe można podzielić na te zapobiegające
powodzi i akcje przeciwpowodziowe w czasie jej trwania.
24POLSKA
Zgodnie z art. 163 pkt 1 Prawa Wodnego Ochrona przed powodzią jest zadaniem
Wód Polskich oraz organów administracji rządowej i samorządowej. W punkcie 5 tego
samego artykułu zapisano, że ochronę przed powodzią prowadzi się z uwzględnieniem
map zagrożenia powodziowego, map ryzyka powodziowego oraz planów zarządzania
ryzykiem powodziowym.
Jest to zgodne z podejściem Unii Europejskiej do spraw ochrony przeciwpowodziowej.
Prawo wodne uwzględnia postanowienia Dyrektywy 2007/60/WE Parlamentu
Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2007 r. w sprawie oceny ryzyka
powodziowego i zarządzania nim, zwanej „Dyrektywą Powodziową”. Państwa
członkowskie zobligowane są do podjęcia działań zmierzających do skoordynowania
Dyrektywy Powodziowej z Ramową Dyrektywą Wodną, w tym planów zarządzania
ryzykiem powodziowym z opracowywaniem planów gospodarowania wodami
na obszarach dorzeczy. Państwa zobowiązane są także podać do publicznej
wiadomości wstępną ocenę ryzyka powodziowego, mapy zagrożenia powodziowego
oraz plany zarządzania ryzykiem powodziowym.
W ramach ochrony przeciwpowodziowej przygotowuje się opracowania strategiczne
i studialne szacujące poziom zagrożenia powodziowego oraz propozycje działań
prowadzących do jego zmniejszenia. Są nimi:
Wstępna ocena ryzyka powodziowego,
Mapy zagrożenia i mapy ryzyka powodziowego,
Plany zarządzania ryzykiem powodziowym.
Wszystkie powyższe opracowania podlegają przeglądowi co 6 lat i w razie potrzeby
są aktualizowane.
Następnie wykorzystuje się je w studiach, koncepcjach i planach dotyczących
zagospodarowania przestrzennego, a także brane są pod uwagę podczas wydawania
25POLSKA
decyzji administracyjnych związanych z lokalizacją nowych inwestycji.
Mapy zagrożenia powodziowego i mapy ryzyka powodziowego są udostępnione
w ramach Informatycznego Systemu Osłony Kraju przed nadzwyczajnymi
zagrożeniami (ISOK).
W ramach realizacji planów zarządzania ryzykiem powodziowym podejmuje
się szereg działań ochronnych, wśród których znajdują się działania techniczne,
administracyjne i ekonomiczne.
Do środków technicznych zalicza się:
poprawę retencji dorzecza, zbiorniki retencyjne, poldery, obwałowania,
regulacje rzek, a obecnie ich renaturyzację, utrzymanie właściwego stanu koryt,
przeciwdziałanie powstawaniu zatorów,
osłonę hydrometeorologiczną.
Ochronę przeciwpowodziową pod względem stosowanych środków technicznych
możemy podzielić na czynną i bierną. Ochrona czynna polega głównie na tworzeniu
na drodze przepływu fali powodziowej systemu zbiorników retencyjnych i polderów,
przechwytujących przepływy wód grożących powodzią. Należy do niej również
zwiększenie retencji dorzecza obejmujące takie działania jak:
zwiększenie powierzchni zalesień,
zwiększenie zdolności retencyjnej małych zbiorników wiejskich, stawów
i cieków wodnych,
właściwą gospodarkę wodną w rolnictwie – melioracje, mała retencja,
właściwą gospodarkę wodną w miastach – zagospodarowanie otoczenia rzek,
tzw. „zielono-niebieska infrastruktura”, odpowiednie zagospodarowanie wód
opadowych z naciskiem na ich retencjonowanie.
26POLSKA
Ochrona bierna przyczynia się do zabezpieczenia obszarów zagrożonych powodzią
i polega głównie na uregulowaniu zwartego koryta oraz ochronie terenów przyległych
za pomocą wałów. Do tego typu ochrony zaliczamy także kanały ulgi oraz poldery
przepływowe, które spełniają podobną funkcję.
Akcja przeciwpowodziowa prowadzona jest przez organy zarządzania kryzysowego.
Zarządzanie kryzysowe to działalność organów administracji publicznej będąca
elementem kierowania bezpieczeństwem narodowym. Polega ono na zapobieganiu
sytuacjom kryzysowym, przygotowaniu do przejmowania nad nimi kontroli w drodze
zaplanowanych działań, reagowaniu w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych,
usuwaniu ich skutków oraz odtwarzaniu zasobów i infrastruktury krytycznej.
W prowadzenie akcji przeciwpowodziowych angażowane są też m.in. wojsko, straż
pożarna i policja.
System zarządzania w sytuacjach kryzysowych w Polsce podlega pozytywnym
zmianom, które muszą być konsekwentnie kontynuowane. Kluczowymi aspektami
są profesjonalizm, dopracowane procedury postępowania, środki techniczne,
odpowiednie wsparcie informatyczne. Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych wymaga
udziału ekspertów, prowadzenia ćwiczeń, współpracy pomiędzy służbami i szybkiego
podejmowania decyzji. Nic nie może być pozostawione przypadkowi.
27POLSKA
susza atmosferyczna (meteorologiczna) – charakteryzuje ją niedobór
opadów, zwiększona ewapotranspiracja (parowanie), obniżenie lustra wód
powierzchniowych, a także zmniejszenie ilości wody glebowej;
susza rolnicza – ograniczenie dostępności wody dla roślin, co prowadzi do ich
stopniowego obumierania i spadku produkcji roślinnej;
susza hydrologiczna – charakteryzuje się obniżeniem poziomu wody
w zbiornikach wodnych, powoduje obniżenie zwierciadła wód podziemnych;
susza hydrogeologiczna – długotrwałe obniżenie zwierciadła wód
podziemnych.
W zależności od występujących czynników wpływających na zwiększenie
intensywności i zasięgu, możemy mówić o czterech, powiązanych ze sobą
zależnościami przyczynowo-skutkowymi, typach suszy:
Zasoby wodne w Polsce są stosunkowo małe. Na tle 26 krajów Europy pod względem
ilości wody na jednego mieszkańca znajdujemy się na 22 miejscu. Dlatego niezmiernie
ważna jest racjonalna gospodarka wodna, zapobiegająca stepowieniu niektórych
regionów Polski.
O ile powódź jest żywiołem, który przychodzi gwałtownie i przynosi wiele strat,
to susza jest raczej cichym i powolnym zjawiskiem, które stopniowo, podstępnie osłabia
rolnictwo i gospodarkę. Samo wyjście z suszy jest znacznie bardziej długotrwałym
procesem niż naprawa strat nawet po największej powodzi.
4.1 SUSZA
28POLSKA
Przeciwdziałanie skutkom suszy leży w gestii organów administracji rządowej,
samorządowej i Wód Polskich. Zapobieganie suszy może odbywać się poprzez
działania techniczne polegające na budowie systemu zbiorników retencyjnych,
wdrażaniu systemu małej retencji w rolnictwie (np. budowie i odbudowie kanałów
odwadniających, rowów melioracyjnych), racjonalnym korzystaniu z zasobów
wodnych, odpowiedniej gospodarce leśnej (np. punktowej wycince drzewostanu oraz
nasadzeniom kompensacyjnym), zalesianiu niewykorzystywanych rolniczo
Rysunek 5: Monitoring suszy rolniczej w Polsce. Źródło: http://www.iung.pulawy.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=2143:monitoring-suszy-rolniczej-komunikat-nr-8-
KBW (mm)
-139 - -130 -239 - -230
-89 - -80 -189 - -180 -289 - -280
-119 - -110 -219 - -210
-69 - -60 -169 - -160 -269 - -260
-129 - -120 -229 - -220
-79 - -70 -179 - -170 -279 - -270
-109 - -100 -209 - -200 < -300
-59 - -50 -159 - -150 -259 - -250
-99 - -90 -199 - -190 -299 - -290
> -50 -149 - -140 -249 - -240
29POLSKA
obszarów, odtwarzaniu terenów wodno-błotnych oraz przywracaniu naturalnego
charakteru cieków.
Polska potrzebuje wzrostu ilości magazynowanej wody, a tym samym zwiększenia
jej dostępności w okresach obniżonych opadów. Dobrym sposobem zmniejszenia
skutków suszy byłoby racjonalne zagospodarowanie sezonowych wód, które obecnie
często spływają gwałtownie, nierzadko powodując powstanie strat. Rozwiązaniem
tego problemu mogłaby być np. mała retencja. Wymaga ona jednak zbiorników
o dużej powierzchni. Przykładowo w zlewni małej wielkości rzeki powstaje corocznie
około 5 milionów m3 wysokiej wody sezonowej. W celu zmagazynowania takiej ilości
trzeba by przeznaczyć minimum 2000 hektarów pod małą retencję przyjmując,
że każdy hektarowy zbiornik małej retencji miałby ok. 3 m głębokości. Taki kierunek
gospodarowania wodą wymaga dużych terenów co może być główną przeszkodą
w jego realizacji. Dobrym rozwiązaniem wydaje się być zapewnienie odpowiednich
zachęt finansowych dla prywatnych właścicieli nieruchomości (np. w postaci
zwolnienia lub obniżenia części podatków). Pozwoliłoby to na wzmocnienie efektu
planów i działań w zakresie małej retencji realizowanych przez Wody Polskie, Lasy
Państwowe, gminy.
Budowa dużych zbiorników retencyjnych również napotyka bariery. Po pierwsze są
to inwestycje bardzo kosztowne. Po drugie postrzegane są przede wszystkim jako
obiekty mające negatywny wpływ na środowisko – podmioty przegradzające rzeki,
stanowiące bariery dla ryb i innych organizmów wodnych, wpływające na kumulację
zanieczyszczeń itp.
Ponadto prowadzona na zbiornikach retencyjnych gospodarka powinna godzić
dwa sprzeczne cele związane z ochroną przeciwpowodziową i zapobieganiem suszy.
W przypadku powodzi najkorzystniejszym działaniem jest wygospodarowanie
30POLSKA
możliwie dużej rezerwy pojemności zbiornika na przechwycenie fali wezbrania
i późniejsze jej powolne odprowadzanie. Natomiast w celu przeciwdziałania suszy
optymalnym byłoby maksymalne wypełnienie pojemności zbiornika i późniejsze
zasilanie zmagazynowaną wodą cieku znajdującego się poniżej. Oba działania
wymagają dokładnych prognoz. Gwałtowne i duże opady można przewidzieć
w perspektywie kilku dni i na tej podstawie zacząć przygotowywać rezerwę
powodziową. Niestety susza jako długotrwałe zjawisko jest trudna do przewidzenia.
Pomimo znaczących zasobów retencyjnych zgromadzonych w zbiornikach
wodnych czy dużej liczby zbiorników naturalnych i sztucznych, wrażliwość
na suszę poszczególnych
zlewni jest bardzo duża. Należy
uznać za niewystarczającą
dotychczasową pojemność
istniejących zbiorników, zaś
stan techniczny urządzeń
melioracji mogących służyć
retencjonowaniu wody za zły
z uwagi na brak niezbędnych
prac utrzymaniowych. Pomimo
istnienia nowoczesnych
technik geodezyjnych
w wielu rejonach kraju nie ma wystarczającej informacji o stanie i pracy
sieci melioracyjnej. W rezultacie wielu lat niewłaściwej eksploatacji
i konserwacji niektóre z tych cieków mogły przestać wypełniać swoją funkcję lub ją
zmienić (np. z nawadniania na odwadnianie). Nie bez znaczenia są działania
podejmowane przez właścicieli sąsiadujących gruntów czy też zmiany wywołane
AUTOSTRADA Z GÓRNEGO ŚLĄSKA DO WROCŁAWIA
Do roku 1945 autostrada była stabilna. Trzykrotnie przechodziły przez nią wojska (niemieckie i radzieckie). W latach 50-tych XX wieku zniszczono drenaże, w efekcie czego płyty betonowe zaczęły się ruszać (zmieniały położenie względem siebie). Wymusiło to wprowadzenie ograniczenia prędkości do 70-80 km/h. Aby autostrada możliwa była do użytkowania konieczne było odtworzenie systemu drenaży.
31POLSKA
realizacją różnych inwestycji. Być może korzystanie z tych urządzeń powinno być
ściślej regulowane. Mogłoby to zmobilizować użytkowników nieruchomości do
zastanowienia się, gdzie trafia woda z ich terenu oraz w jakim stanie są urządzenia
odprowadzające.
Dostosowanie polskiego prawa do norm unijnych wymusiło przygotowanie
dokumentów odnoszących się do rozwiązania problemu suszy. Obecnie dla wszystkich
regionów wodnych w Polsce opracowano Plany Przeciwdziałania Skutkom Suszy,
które szczegółowo analizują istniejący stan oraz potrzeby związane
z przeciwdziałaniem temu zjawisku. Kolejnym wyzwaniem będzie wdrożenie planów
oraz pogodzenie ich z celami ochrony przeciwpowodziowej.
32POLSKA
W związku ze zmianami klimatu, które już teraz są widoczne, czeka nas wiele
wyzwań, na które musimy być gotowi. Należy więc stale wprowadzać rozwiązania
systemowe, prawne, techniczne,
organizacyjne oraz edukacyjne,
aby do tych zmian się
przystosowywać. Działania
ekonomiczne w postaci opłat
i kar mają drugorzędne
znaczenie i powinny być
stosowane głównie w sytuacjach
wymagających wymuszenia
stosowania się do wymagań.
STEPY POLSKIE – RAPORT O WODZIE MULTICONSULT POLSKA
5. WYZWANIA NA PRZYSZŁOŚĆ
CENTRUM KATOWIC
Stabilność budowli w centrum Katowic,
pod którym znajduje się sieć chodników i pustek
po pracach górniczych z XVII i XVIII w., zależy od
pracy pomp zlokalizowanych na południu miasta
(kopalnia Wujek) i na północy (Kopalnia Kleofas).
Dopóki pompy odwadniają te tereny, nie ma
groźby szybkiego osiadania gruntu. Szybka
zmiana poziomu wód w gruncie może prowadzić
do zagrożenia budowli.
Prognozowanie zmian klimatu opiera się na projekcjach statystyczno-empirycznych,
bądź skomplikowanych modelach obliczeniowych bazujących na olbrzymiej ilości danych
zbieranych przez ostatnie dziesiątki lat. Dorzecza Wisły i Odry – dwóch największych
rzek w Polsce – leżą w znaczącej części na terenie Polski (Wisła – 87%, Odra – 89%),
z tego powodu odnawianie się zasobów wód powierzchniowych w zasadzie w całości
5.1 ZMIANY KLIMATU
33POLSKA
musi być pokrywane z terenu naszego kraju. Reżim polskich rzek jest ściśle powiązany
z opadami, a także roztopami. Dlatego np. rekordowo suchy w Polsce rok 2015
przyczynił się do wyjątkowego spadku stanów wody na Wiśle w wielu miejscach, m.in.
w Warszawie.
Niestety takie sytuacje mogą zdarzać się coraz częściej, ponieważ według modeli
prognostycznych okresy dni zupełnie bezopadowych będą dłuższe, natomiast liczba
„dni mokrych” nie zmieni się. Zwiększeniu ulegną również dobowe sumy opadów.
1971 – 1980
1981 – 1990
1991 – 2000
2001 – 2010
2011 – 2020
2021 – 2030
2041 – 2050
2061 – 2070
2071 – 2090
25,4
25,6
25,6
31,5
30,3
31,9
32,2
32,9
33,7
20
21
21
20
22
22
22
24
24
9
9
9
9
9
9
9
9
9
Maksymalnyopad dobowy
[mm]
Najdłuższy okres suchy
(opad < 1mm) [dni]
Najdłuższy okres mokry
(opad > 1mm) [dni]Okres
Rysunek 6: Dobowe sumy opadów. Źródło: http://klimada.mos.gov.pl/zmiany-klimatu-w-polsce/przyszle-zmiany-klimatu/.
34POLSKA
Aktualnie możemy obserwować
zdarzenia polegające na
krótkotrwałych, ale bardzo
intensywnych ulewach. Są one
bardzo niebezpieczne, szczególnie
w miastach. Powodują lokalne
podtopienia i powodzie błyskawiczne
(tzw. flash floods). Biorąc pod uwagę
fakt, że takie skrajne zdarzenia
(długotrwałe okresy bezdeszczowe
oraz gwałtowne krótkotrwałe,
ulewne deszcze) będą się nasilały,
należy się do nich przygotować
i zaadaptować.
Jak to zrobić? Podstawowym działaniem jest oszczędzanie wody. Trzy czwarte wody
zużywane jest w Polsce przez przemysł spożywczy, chemiczny i elektromaszynowy.
Ponadto znaczące ilości wykorzystuje energetyka oraz górnictwo. W tych zatem
obszarach należałoby szukać
ograniczeń i oszczędności. Jest
to możliwe przy udziale stale
rozwijających się technologii.
Prowadzenie oszczędnej
gospodarki wodnej możliwe
jest nie tylko w wymiarze
globalnym. Każdy z nas, poprzez
swoje codzienne zachowania,
KAMPINOS A ZACHODNIA WARSZAWA
Zachodnia strona Warszawy ma stosunkowo wysoki poziom wody podziemnej wahający się między 2 a 4 metrem pod poziomem gruntu. Zależy on od tego jak szybko woda podziemna odpływa w stronę Puszczy Kampinoskiej i dalej do Wisły. Tereny na zachód od Warszawy (od Ożarowa Mazowieckiego do Brwinowa i dalej do Błonia) są płaskie akumulują wodę, która powoli spływa na północ. Są to również wysokiej jakości grunty rolne. Jeśli w związku z intensywnymi opadami odpływ tej wody jest zbyt mały, to poziom wody gruntowej w zachodniej Warszawie gwałtownie podnosi się o 2 metry. Zjawisko to sięga niemal pod lotnisko Okęcie, ponieważ całość terenów tworzy jeden zbiornik wody podziemnej. Regulacja stosunków wodnych na tak dużym terenie wymaga najwyższej wiedzy i dużej ostrożności.
KOPALNIA WĘGLA BRUNATNEGO W BEŁCHATOWIE
Kiedy kopalnia w Bełchatowie skończy pompowanie
wody i zlikwiduje istniejący w tym rejonie lej depresji,
nastąpią istotne zmiany w regionie. Stopniowo w ciągu
kilku lat na terenie o powierzchni ok. 10 000 km2 poziom
wód gruntowych podniesie się i tereny, które od 60 lat
były suche, mogą stać się terenami zalewowymi. Będzie
to problem dla wielu gmin i osób, które posiadają na
tym obszarze działki lub domy.
35POLSKA
może przyczynić się do ochrony zasobów wodnych. Dobrym przykładem są skutki
opomiarowania zużycia wody w gospodarstwach domowych i wprowadzenia płatności
za jej rzeczywiste zużycie. W stosunkowo krótkim okresie doprowadziło ono do
znacznej redukcji konsumpcji wody. Zmieniło się też postrzeganie wody i dzisiaj
każdy zdaje sobie sprawę, że nie jest to dobro darmowe i niewyczerpalne. Pozostają
jednak możliwości poprawy sytuacji np. w dziedzinie gromadzenia i ponownego
wykorzystywania deszczówki w gospodarstwach rolnych czy budownictwie
jednorodzinnym. Pojedyncze działania mogą nie być widoczne, ale efekt ich zsumowania
może przynieść znaczące rezultaty zarówno dla zasobów wodnych, jak i budżetu
poszczególnych gospodarstw domowych.
Oszczędzanie wody to jednak nie wszystko. Konieczne jest także jej
retencjonowanie, czyli zatrzymywanie jak największych ilości wody
w granicach kraju, ponieważ głównym źródłem zasilającym są opady
atmosferyczne (ok. 97%), od których jesteśmy praktycznie uzależnieni.
W Polsce całkowity roczny przychód wody wynosi 192 mld m3. Średnio
w ciągu roku paruje i zużywa się 135 mld m3 wody, odpływa zaś 57 mld m3,
czyli 30%. Obecnie retencja wodna w Polsce wynosi zaledwie 6,5% odpływu rocznego.
Reszta wody kieruje się bezużytecznie do morza. W takiej sytuacji nie ma możliwości
skutecznej ochrony ani przed powodzią, ani przed suszą. Nie ma także gwarancji
zapewniania odpowiedniego zaopatrzenia w wodę.
Zatem drugim, oprócz oszczędzania wody, ważnym elementem jest jej
retencjonowanie w granicach kraju w jak największych ilościach. Konieczna
jest dalsza budowa dużych zbiorników retencyjnych, które będą pełniły
wiele funkcji (przeciwpowodziową, zaopatrzeniową, komunikacyjną,
a także turystyczną). Szczególnie istotne z punktu widzenia zmian klimatu
jest retencjonowanie wody z powierzchni uszczelnionych w miastach.
36POLSKA
Aktem normatywnym określającym zasady i warunki zbiorowego zaopatrzenia
w wodę przeznaczoną do spożycia przez ludzi oraz zbiorowego odprowadzania ścieków
Służą do tego rozwiązania tzw. „zielono-błękitnej infrastruktury”,
np. lokalne zbiorniki, niecki w obniżeniach terenu, zielone dachy, zbiorniki podziemne.
Tego typu systemy nie tylko retencjonują wodę i dają możliwość jej późniejszego
wykorzystania, m.in. do podlewania zieleni miejskiej w okresach suchych, ale również
zabezpieczają przed nagłymi i intensywnymi spływami wody i powodziami na ciekach
w granicach miast.
Obecnie jest to jeden z najbardziej dynamicznie rozwijających się aspektów
planowania miast i gospodarki wodno-ściekowej w obszarach zurbanizowanych. Takich
rozwiązań powstaje na świecie coraz więcej. Kto wie może wraz z rozwojem technologii
uzdatniania wody możliwe będzie wkrótce wykorzystywanie tak zmagazynowanych
wód w miastach na cele konsumpcyjne ich mieszkańców. Już teraz stosuje się
np. cysterny na dachach budynków, a wodę tam zgromadzoną wprowadza się
do wewnętrznej sieci budynku i wykorzystuje zamiast wody wodociągowej,
np. do spłukiwania toalet.
Do magazynowania wody w miastach zachęca też ustawa o Prawie Wodnym, która
nakłada opłaty za odprowadzanie wód opadowych i roztopowych ujętych w systemy
kanalizacji deszczowej. Stawki te są zróżnicowane w zależności od stopnia retencji
– im stopień jest większy tym opłata, którą ponosi miasto, jest mniejsza.
5.2 ZAPEWNIENIE DOSTĘPU DO WODY
37POLSKA
jest ustawa z dnia 7 czerwca 2001 roku (Dz. U. 2001, nr 72, poz. 747). Zapewnienie
zaopatrzenia w wodę, a także usuwanie ścieków należy do zadań własnych gmin.
W szczególności obejmuje sprawy wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji,
usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych. Inwestycje w tym zakresie są
definiowane jako działania celu publicznego.
W Polsce sytuacja dotycząca ludności korzystającej z oczyszczalni ścieków i sieci
wodociągowej wygląda następująco:
Widoczny wznoszący trend rozbudowy sieci wodociągowej oraz kanalizacyjnej wynika
z unijnych funduszy strukturalnych jakie od 2004 r. były na te cele przeznaczane.
Pewnym wyznacznikiem zmian wyzwań, które stoją przed Polską w zakresie
zapewnienia dostępu do wody mogą być cele zrównoważonego rozwoju postawione
przez ONZ. Zapewnienie dostępu do wody jest jednym z nich – cel 6: „Zapewnić
wszystkim ludziom dostęp do wody i warunków sanitarnych poprzez zrównoważoną
gospodarkę zasobami wodnymi”.
Odsetek ludności korzystającej z oczyszczalni ścieków [%]
Odsetek ludności korzystającej z sieci wodociągowej [%]
64,7
87,4
65,7
87,6
68,6
87,9
70,3
88,0
71,5
91,6
72,7
91,8
73,5
91,9
Wskaźnik 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016
Rysunek 7: Ludność korzystająca z oczyszczalni ścieków i sieci wodociągowej. Źródło: https://sdg.stat.gov.pl/dane.jsf?poziom=_krajowy2&jezyk=pl.
38POLSKA
Do 2030 roku zapewnić powszechny
i sprawiedliwy dostęp do bezpiecznej wody
pitnej po przystępnej cenie.
Do 2030 roku zapewnić dostęp do
odpowiednich i godziwych warunków
sanitarnych i higienicznych dla wszystkich
oraz wyeliminować praktyki defekacji na
świeżym powietrzu, przy czym należy zwrócić
szczególną uwagę na potrzeby kobiet,
dziewcząt i osób żyjących we wrażliwych
sytuacjach.
Do 2030 roku poprawić jakość wody poprzez
redukcję zanieczyszczeń, likwidowanie
wysypisk śmieci, ograniczenie stosowania
szkodliwych substancji chemicznych
i innych szkodliwych materiałów. Zmniejszyć
o połowę ilość nieoczyszczonych ścieków
oraz znacząco podnieść poziom recyklingu
i bezpiecznego ponownego użytkowania
materiałów w skali globalnej.
Do 2030 roku znacząco podnieść efektywność
wykorzystywania wody we wszystkich
sektorach oraz zapewnić zrównoważony
pobór wody oraz dostawy wody pitnej,
by rozwiązać problem niedostatku wody
i znacząco zmniejszyć liczbę ludzi cierpiących
z tego powodu.
Od 1990 roku 2,6 miliarda ludzi uzyskało
dostęp do ulepszonych źródeł wody
pitnej, lecz 663 miliony ludzi nadal jest
pozbawionych takiego dostępu.
Przynajmniej 1,8 miliarda ludzi korzysta
z wody pitnej pochodzącej ze źródła
zanieczyszczonego odchodami.
Na niedostatek wody wciąż cierpi ponad
40% światowej populacji i przewiduje się,
że odsetek ten nadal będzie się zwiększał.
Ponad 1,7 miliarda ludzi żyję w dorzeczach
rzek, w których zużywa się więcej wody niż
jej przybywa.
2,4 miliarda ludzi nie ma dostępu do
podstawowych urządzeń sanitarnych, takich
jak toalety czy latryny.
Każdego dnia średnio 1000 dzieci umiera
z powodu biegunki i jej powikłań, które
są możliwymi do uniknięcia chorobami
przenoszonymi przez wodę lub związanymi
ze złymi warunkami sanitarnymi.
Powodzie i inne katastrofy powiązane
z wodą są przyczyną 70% wszystkich
śmiertelnych przypadków poniesionych
w wyniku klęsk żywiołowych.
Działania w ramach realizacji celu 6 Stan obecny
39POLSKA
Do 2030 roku wdrożyć zintegrowane
zarządzanie zasobami wodnymi na
wszystkich poziomach, w tym poprzez
współpracę transgraniczną.
Do 2020 roku zapewnić ochronę i odnowić
ekosystemy zależne od wody, w tym tereny
górskie, lasy, tereny podmokłe, rzeki, jeziora
i wody podziemne.
Do 2030 roku rozszerzyć międzynarodową
współpracę i wesprzeć budowę potencjału
krajów rozwijających się, który umożliwi
podejmowanie działań i opracowanie
programów związanych z wodą i warunkami
sanitarnymi, m.in. w takich dziedzinach jak:
gromadzenie wody, odsalanie, efektywna
gospodarka wodna, oczyszczanie ścieków,
recykling i technologie ponownego
wykorzystania wody.
Wspierać i wzmocnić udział lokalnych
społeczności w poprawie gospodarowania
zasobami wodnymi i infrastruktury
sanitarnej.
Rysunek 8: Działania w ramach realizacji celu 6 postawionego przez ONZ w obszarze zrównoważonego rozwojui ich realizacja. Źródło: GUS.
40POLSKA
Jak to się odnosi to Polski? Wbrew pozorom w każdym z wymienionych punktów
mamy coś do zrobienia. Prawo unijne wymusza działania w wielu obszarach
np. w zakresie ograniczenia zrzutu substancji szkodliwych dla środowiska wodnego czy
organizacji systemu zarządzania gospodarką wodną. Niemniej osiągnięcie wielu z tych
celów stoi jeszcze przed nami (dobry stan ekosystemów, efektywne gospodarowanie
wodą, udział lokalnych społeczności itp.).
Polityka Unii Europejskiej zakłada przesunięcie transportu drogowego na rzecz kolei
i żeglugi śródlądowej o 30% do 2030 i o 50% do 2050 roku. Jeśli chodzi o Polskę
to założenia te są niemożliwe do spełnienia, ponieważ śródlądowy transport wodny
wynosi zaledwie 0,4%, można więc uznać, że obecnie nie funkcjonuje. Dla porównania
nasi najbliżsi sąsiedzi – Niemcy transportem śródlądowym realizują ok. 12% ładunków,
zaś Słowacy, którzy nie mają dostępu do morza ponad 2%. W absolutnej czołówce jest
Holandia, która barkami przewozi 42% ładunków.
Niski poziom wykorzystania transportu wodnego w Polsce wynika przede wszystkim
z tego, że główne polskie rzeki są nieprzystosowane do żeglugi barek z towarami.
Brakuje odpowiedniej regulacji na znacznych odcinkach cieków wodnych. Ponadto
światła mostów nie spełniają kryteriów międzynarodowych dróg wodnych ze względu
na to, że są po prostu za małe.
Pomimo tego w Polsce ustanowione są trzy międzynarodowe szlaki wodne:
E-30 Odrzańska Droga Wodna,
E-40 Droga wodna Brześć – Warszawa – Gdańsk,
E-70 Połączenie Odra – Warta – Noteć – Kanał Bydgoski – Brda – Wisła –
Zalew Wiślany.
5.3 TRANSPORT WODNY
41POLSKA
Ich dokładny przebieg można prześledzić na stronie Ministerstwa Gospodarki Morskiej
i Żeglugi Śródlądowej (https://mgm.gov.pl/pl/zegluga-srodladowa/srodladowe-drogi-
wodne/).
Żegluga śródlądowa wiąże się z licznymi korzyściami. Jest to transport niskoemisyjny,
nieuciążliwy, bezpośrednio połączony z największymi portami morskimi, a także bardzo
pojemny. Standardowa nośność dla statków przeznaczonych do poruszania się po
Wiśle i Odrze wynosi od 1200 do 2500 t ładunku. Nośność standardowego ciągnika
Rysunek 9: Trzy międzynarodowe szlaki wodne.Źródło: http://www.nasz.gdansk.pl/odrodzenie-wisly-powrotem-potegi-gdanska/
42POLSKA
z naczepą (tzw. TIR) to 40 ton. A zatem transport wodny daje możliwość jednorazowego
przetransportowania ładunków, które musiałyby zostać przewiezione przez około
50 tirów.
Wobec powyższego opracowano strategię wykorzystania śródlądowych dróg
wodnych w Polsce. Strategia opiera się na kilku dokumentach, z których najważniejsze
to:
“Założenia do planów rozwoju śródlądowych dróg wodnych w Polsce na lata
2016 – 2020 z perspektywą do roku 2030” z 14 czerwca 2016 r.,
“Strategia na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju” z 14 lutego 2017 r.,
“Europejskie Porozumienie w sprawie Głównych Śródlądowych Dróg Wodnych
o Znaczeniu Międzynarodowym” z 6 marca 2017 r.
W przedstawionych dokumentach zawarte są następujące cele i priorytety:
Priorytet I. Odrzańska Droga Wodna (E-30) – osiągnięcie międzynarodowej
klasy żeglowności i włączenie w europejską sieć dróg wodnych (w tym
m.in. budowa na terytorium Polski odcinka Dunaj – Odra – Łaba, budowa Kanału
Śląskiego),
Priorytet II. Droga wodna rzeki Wisły – uzyskanie znacznej poprawy warunków
nawigacyjnych (w tym m.in. budowa kaskady środkowego i dolnego odcinka
Wisły od Warszawy do Gdańska, budowa stopnia wodnego w Niepołomicach),
Priorytet III. Połączenie Odra – Wisła – Zalew Wiślany (E-70) i Wisła – Brześć
(E-40),
Priorytet IV. Rozwój partnerstwa i współpracy na rzecz śródlądowych dróg
wodnych.
43POLSKA
Najbliższe lata mają przynieść kolejne opracowania przybliżające
do funkcjonowania polskich rzek jako międzynarodowych dróg wodnych, nie tylko
z nazwy.
Na rok 2020 planowane są
Projekty programów rozwoju
Odrzańskiej Drogi Wodnej
i Drogi wodnej rzeki Wisły wraz
ze Strategicznymi ocenami
oddziaływania na środowisko.
W roku 2021 czeka nas
kolejna aktualizacja Planów
gospodarowania wodami na
obszarze dorzecza – dokumentu niezwykle istotnego z punktu widzenia żeglugi
śródlądowej. W roku 2023 planowana jest aktualizacja wytycznych w sprawie sieci
TEN-T. Tak zatem wygląda ramowy harmonogram rozwoju żeglugi śródlądowej. Jej
szacunkowy koszt ze względu na długoletnie zaniedbania jest jednak znaczący.
Szacunki mówią o 70 mld złotych.
STARA ODRA
Do ok. X – XII wieku Odra nie płynęła przez Wrocław. Miasto znajdowało się ok. 3 km od rzeki, od której oddzielone było jeszcze bagnami. Z niewiadomej przyczyny (może powódź) koryto Odry „weszło” do Wrocławia. Dlatego tereny w północno-wschodniej części miasta są trudne do zabudowy. Wymagają palowania, co podnosi koszty inwestycji.
44POLSKA
STEPY POLSKIE – RAPORT O WODZIE MULTICONSULT POLSKA
6. O FIRMIE I AUTORACH
Działamy w Polsce od 1992 roku. Nasze usługi doradcze obejmują przegląd
dokumentów przetargowych dla projektów w gospodarce wodno-ściekowej, operaty
wodnoprawne, oceny rozwiązań technologicznych, oceny dokumentacji projektowej,
nadzór i zarządzanie projektem. W ramach naszej działalności przygotowujemy analizy
i opracowania dotyczące sieci wodociągowych i kanalizacyjnych, stacji uzdatniania
wody, oczyszczalni ścieków, utylizacji osadów. Ponadto zajmujemy się modelowaniem
hydraulicznym cieków wodnych przy inwestycjach infrastrukturalnych, a także
w kontekście zagrożenia powodziowego oraz oceną i interpretacją badań
jakościowych wód powierzchniowych oraz podziemnych. Działamy w zakresie
studiów wykonalności dla zintegrowanej gospodarki wodnej oraz koncepcji
zagospodarowania wód opadowych dla obszarów miejskich.
Andrzej Krzyszczak – Dyrektor pionu doradztwa
technicznego i środowiskowego Multiconsult Polska,
posiada ponad 25 lat doświadczenia jako doradca
środowiskowy i techniczny, auditor środowiskowy,
biegły wojewody śląskiego w zakresie postępowania
wodno-prawnego, ekspert w zakresie wykonywania
przeglądów efektywności środowiskowej i ochrony
środowiska, rejestrowany audytor IEMA-Institute of Environmental Management
& Assessment – England w zakresie audytów środowiskowych i audytów systemów
zarządzania środowiskowego.
45POLSKA
Artur Pudełko – Specjalista ds. inżynierii sanitarnej
i środowiska Multiconsult Polska z przeszło 27-letnim
doświadczeniem i uprawnieniami do projektowania
w specjalności instalacyjnej. Pracował m.in. jako projektant
oczyszczalni ścieków, sieci i instalacji wodociągowych
i kanalizacyjnych w budynkach biurowych, centrach
handlowo-usługowych i w zakładach przemysłowych.
W zakresie wykonawstwa i nadzoru nad realizacją pracował m.in. na budowie układu
przesyłowego ścieków dla oczyszczalni „Południe” w Warszawie. W latach 2006-2009
pracował w zespole Inżyniera Kontraktu w ramach projektu „Zaopatrzenie w wodę
i oczyszczanie ścieków w Tarnowie”. W latach 2009-2010 zarządzał realizacją projektu
„Wyznaczanie obszarów bezpośredniego zagrożenia powodzią w zlewni rzeki Raby”
na zlecenie RZGW w Krakowie. W latach 2011-2014 był koordynatorem w zespole
Nadzoru Inwestorskiego opiniowania dokumentacji technicznej i jakościowej w trakcie
realizacji Terminala LNG w Świnoujściu.
dr Piotr Syryczyński – Główny Konsultant
w Multiconsult Polska. Posiada 37 lat doświadczenia
zawodowego, w tym w kwestiach inwestycyjnych,
głównie w przemyśle (górnictwo, petrochemia,
energetyka, chemia). W latach 1993-2001 kierował
Zespołem ds. Analiz Ekologicznych w Ministerstwie
Przekształceń Własnościowych i MSP, prowadził odbiór
analiz ekologicznych i geologicznych. Współuczestniczył w procesie prywatyzacji wielu
przedsiębiorstw wydobywczych, w tym: WKSM we Wrocławiu, KGHM, Inowrocławskich
Kopalń Soli, Sjenit Piława, kopalni w Strzegomiu, zakładów wapienniczych (na Dolnym
Śląsku i na Kielecczyźnie,) Inowrocławskich Kopalń Soli.
46POLSKA
Tomasz Darski – od ponad 18 lat zawodowo zajmuje się
problematyką związaną z hydrologią, gospodarką wodną,
ochroną przeciwpowodziową, ocenami oddziaływania na
środowisko. Wykorzystuje programy do modelowania
hydrologicznego oraz hydrodynamicznego pozwalające
na analizy kształtowania się przepływów wody
w zlewniach rzek oraz na modelowanie przepływów
w dolinach rzek. Współautor analiz hydrologiczno-hydraulicznych dla obszarów zlewni
największych rzek w Polsce, w tym studiów zagrożenia powodziowego i koncepcji
ochrony przeciwpowodziowej dla zlewni Środkowej Wisły, Górnej Odry, Sanu, Dunajca,
Nidy i innych obejmujących szczegółowe analizy hydrograficzne cieków. Autor
i współautor wielu operatów wodnoprawnych i instrukcji gospodarowania wodą. Autor
i współautor raportów oddziaływania na środowisko dla obiektów gospodarki wodnej,
zbiorników retencyjnych, a także prognoz oddziaływania na środowisko dla planów
ochrony przeciwpowodziowej w zlewniach rzek.
Krzysztof Mierzwicki – Starszy Konsultant Multiconsult
Polska specjalizujący się w gospodarce wodnej, audytach
środowiskowych, ocenach oddziaływania na środowisko.
Manager projektu/główny audytor ponad 150 audytów
środowiskowych fazy I i II, ocen oddziaływania na
środowisko oraz innych opracowań związanych z ochroną
środowiska. Autor analiz obejmujących rekomendacje
i szacowanie kosztów związanych np. z remediacjami terenu. Zaangażowany w projekty
związane z ocenami środowiska gruntowo-wodnego, a także monitoring zarówno wód
podziemnych, jak i powierzchniowych. Kierownik projektu m.in. Studium Wykonalności
w zakresie gospodarowania wodami opadowymi dla 11 gmin w pobliżu Warszawy.
47POLSKA
Adam Pyjor – Konsultant Multiconsult Polska
z 7-letnim doświadczeniem w zakresie ochrony środowiska
obejmującym m.in. środowiskowe i społeczne audyty
due diligence, oceny i strategiczne oceny oddziaływania
na środowisko, pozwolenia wodno-prawne oraz inne
opracowania środowiskowe, szczególnie z zakresu wód
powierzchniowych dla klientów publicznych, prywatnych,
a także instytucji finansujących, m.in. EBRD i banków komercyjnych. Survey Competent
Surveyor (Poland) PL 0301 w zakresie oceny elementów hydromorfologicznych rzek
metodą RHS. Współautor koncepcji, studiów wykonalności i analiz z zakresu gospodarki
wodnej i ochrony przeciwpowodziowej.
POLSKA
