Raport o stanie patentowania w Polsce – patenty szansą na wzrost

Spis treści

Słownik skrótów .............................................................................................................. 2

Executive summary ......................................................................................................... 3

1. Pozycja Polski w rankingach innowacyjności .............................................................. 4

2. Zarys prawny ............................................................................................................... 7

3. Patenty krajowe na tle wybranych jurysdykcji ........................................................... 8

4. Zgłoszenia patentowe PCT i do EPO ......................................................................... 11

5. Polska na tle Europy Środkowo-Wschodniej ............................................................ 16

6. Kategorie podmiotów zgłaszających ......................................................................... 19

7. Wybór procedur patentowych .................................................................................. 20

8. Podmioty dokonujące największej liczby zgłoszeń ................................................... 21

9. Walidacje patentów europejskich ............................................................................ 25

10. Obszary specjalizacji patentowania ........................................................................ 26

11. Pozostałe wskaźniki patentowe .............................................................................. 28

RAPORT O STANIE PATENTOWANIA W POLSCE 2015 PATENTY SZANSĄ NA WZROST INNOWACYJN OŚCI POLSKICH PRZEDSIĘBIORSTW

2

Słownik skrótów

BERD – Wydatki przedsiębiorstw na działalność B+R Business Enterprise Research and Development

CSIC – Hiszpańska Narodowa Rada ds. Badań Naukowych Consejo Superior de Investigaciones Científicas

EC – Komisja Europejska European Commision

EPC – Konwencja o udzielaniu patentów europejskich European Patent Convention

EPO – Europejski Urząd Patentowy European Patent Office

EŚW - Europa Środkowo-Wschodnia

GII – Globalny Indeks Innowacyjności Global Innovation Index

GUS – Główny Urząd Statystyczny

IUS – Europejski Ranking Innowacyjności Innovation Union Scoreboard

OECD – Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju Organization for Economic Co-operation and Development

OHIM – Urząd ds. Harmonizacji Rynku Wewnętrznego Office for Harmonization in the Internal Market

PCT – Układ o Współpracy Patentowej Patent Cooperation Treaty

SII – Podsumowanie Indeksu Innowacyjności Summary Innovation Index

UE – Unia Europejska

UPRP – Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej

WIPO – Światowa Organizacja Własności Intelektualnej World Intellectual Property Organization

3

Executive summary

Druga edycja Raportu o stanie patentowania w Polsce

została rozszerzona w stosunku do pierwszej o porównanie

naszego kraju na tle innych krajów Europy Środkowo-

Wschodniej (EŚW). W tym celu skupiliśmy się na zbadaniu

zgłoszeń patentowych pochodzących z tego obszaru

geograficznego wniesionych do Europejskiego Urzędu

Patentowego (EPO). W 2004 roku Polska przystąpiła do

Europejskiej Organizacji Patentowej i od tego czasu patenty

udzielane przez EPO, po przeprowadzeniu dodatkowej

procedury walidacji, mogą obowiązywać także na

terytorium RP.

Wynalazki o dużym znaczeniu ekonomicznym wymagają

ochrony na wszystkich najistotniejszych rynkach

światowych. Patenty udzielone przez EPO mogą docelowo

obowiązywać w 38 krajach Europy (wszystkie kraje Unii

Europejskiej oraz Szwajcaria, Norwegia, kraje bałkańskie,

Turcja, etc.). Innym instrumentem zapewniającym szeroką

ochronę terytorialną wynalazków są międzynarodowe

zgłoszenia w tzw. trybie PCT umożliwiające uzyskanie

ochrony w 148 krajach świata (włącznie z USA, Japonią,

Chinami, etc.). Zgłoszenia z danego kraju do EPO czy

w trybie PCT stanowią ważny miernik innowacyjności.

Nie jest on wysoki dla Polski, w której o ochronę swych

wynalazków występuje się w dalszym ciągu niemal

wyłącznie poprzez decyzje Urzędu Patentowego RP (UPRP),

co skutkuje przyznaniem jedynie krajowego monopolu.

W 2014 roku polskie podmioty dokonały 475 zgłoszeń do

EPO, co oznacza równocześnie, że tylko 12,5% polskich

wynalazków ubiega się o ochronę w tym trybie, podczas

gdy ten sam wskaźnik dla Niemiec oscyluje wokół 50%.

Nieznaczny jest również udział Polski we wszystkich

zgłoszeniach do EPO, który wynosi zaledwie 0,31%.

Tym niemniej na tle Europy Środkowo-Wschodniej Polska

wysuwa się na pozycję lidera, głównie ze względu na

dynamikę zmian. Od 2005 roku udało się prawie podwoić

udział wszystkich zgłoszeń patentowych do EPO z krajów

EŚW, który przekracza obecnie 45% (w 2005 roku było to

niespełna 25%).

W liczbach bezwzględnych Polska zanotowała 475 zgłoszeń,

wyprzedzając Czechy (167 zgłoszeń), Słowenię (123

zgłoszenia) i Węgry (110 zgłoszeń). Jednak po przeliczeniu

tego wskaźnika na milion mieszkańców, obraz ulega

pogorszeniu, pomimo korzystniejszych tendencji

wzrostowych wśród liderów regionu EŚW, gdzie prym

wiedzie Słowenia z 60 zgłoszeniami na 1 mln mieszkańców.

Polska (z 12 zgłoszeniami) zajmuje w tej kategorii czwartą

pozycję po Estonii i Czechach, przy czym po raz pierwszy

wyprzedziliśmy Węgry. Od krajów bardziej rozwiniętych

dzieli nas pod tym względem jeszcze znaczny dystans.

Przykładowo wskaźnik ten dla Holandii wynosi 407 zgłoszeń

na 1 mln mieszkańców.

Warto zauważyć, że na skutek przystąpienia Polski do

Europejskiej Organizacji Patentowej zagraniczne podmioty

ubiegające się o uzyskanie patentu w Polsce nie muszą już

przeprowadzać procedury patentowej w UPRP. W związku

z tym liczba patentów udzielonych przez EPO

i walidowanych następnie w Polsce (7380 patentów w 2014

roku) znacznie przekracza ilość patentów udzielonych przez

UPRP (2490 w 2014 roku).

Czołowe miejsca w zestawieniu podmiotów o największej

liczbie patentów zajmują duże przedsiębiorstwa

o globalnym zasięgu działalności. Podmioty najaktywniej

zgłaszające wynalazki są firmami z branży nowoczesnych

technologii. Niezbyt optymistycznie wypada porównanie

liczby zgłoszeń do EPO firmy Samsung (najaktywniejszego

zgłaszającego), która dokonała w 2014 roku 2 833 zgłoszeń,

z całkowitą liczbą takich zgłoszeń wszystkich polskich

podmiotów wynoszącą 475. Zestawienie to dobitnie

uzmysławia skalę patentowych dysproporcji.


4

1 Pozycja Polski w rankingach

innowacyjności Zanim przejdziemy do rozważań dotyczących kwestii

patentowych, warto na wstępie przedstawić szersze tło

w postaci analizy poziomu innowacyjności Polski na tle

innych krajów.

Komisja Europejska realizując Strategię Europa2020

przygotowuje co roku raport, zwany Innovation Union

Scoreboard (IUS), omawiający w ujęciu porównawczym

innowacyjność państw członkowskich i wybranych krajów

spoza UE oraz przedstawiający ich ranking tworzony na

podstawie wartości indeksu SII (Summary Innovation

Index). Wartość indeksu SII jest pochodną zestawienia 25

wskaźników badających różne obszary innowacyjności, przy

czym warto zauważyć, że jeden z tych wskaźników jest

związany z liczbą międzynarodowych zgłoszeń patentowych

(w tzw. trybie PCT), co będzie przedmiotem analizy

w dalszej części niniejszego raportu).

Wykres nr 1 przedstawia ranking innowacyjności IUS za

2014 rok. Wartość indeksu SII wynosi dla Polski 0,31, co

sytuuje nasz kraj na piątym miejscu od końca, praktycznie

ex aequo z Chorwacją. W rankingu Polska wyprzedza

jedynie Bułgarię, Łotwę i Rumunię, a więc kraje należące do

najsłabszej kategorii tzw. skromnych innowatorów oraz

Litwę – zaliczaną, tak jak Polska, do wyższej kategorii tzw.

umiarkowanych innowatorów.

Wykres 1. Pozycja w rankingu Summary Innovation Index (SII) Innovation Union Scoreboard (IUS) Polski i wybranych krajów, na tle krajów Unii Europejskiej w 2014

Źródło: Opracowanie na podstawie: EC „Innovation Union Scoreboard” 2015

0,313

0,555

0,00

0,10

0,20

0,30

0,40

0,50

0,60

0,70

0,80

RO BG LV LT PL HR SK EL HU ES MT PT IT CY CZ EE SI UE AT FR BE IE UK LU NL FI DE DK SE

■ skromni innowatorzy ■ umiarkowani innowatorzy ■ naśladowcy innowacji ■ liderzy innowacji ■ średnia UE

5

Wykres 2. Wartość indeksu SII IUS w latach 2006-14


Na wykresie nr 2 przedstawiono zmiany wartości indeksu

SII w odniesieniu do Polski na przestrzeni 9 ostatnich lat

w zestawieniu ze średnią unijną (UE) na tle Czech,

Hiszpanii, Holandii, Niemiec i Węgier, czyli wybranych przez

nas krajów, w stosunku do których zdecydowaliśmy się

przeprowadzić analizę porównawczą.

Wybór Czech i Węgier był podyktowany chęcią porównania

się do krajów Europy Środkowo-Wschodniej. Hiszpania

z kolei, ze względu na stosunkowo zbliżoną populację

i powierzchnię, stanowi dla Polski naturalny punkt

odniesienia. Niemcy to kraj o historycznie bardzo wysokiej

kulturze patentowej, w którym mieści się siedziba

Europejskiego Urzędu Patentowego (Monachium), i który

wywarł znaczący wpływ na kształt polskiego prawa

własności intelektualnej. Holandia natomiast jest krajem

mającym istotny udział w zagranicznych inwestycjach

w obszarze B+R w Polsce, przy czym w Hadze mieści się

także oddział Europejskiego Urzędu Patentowego.

Mimo zauważalnej tendencji wzrostowej indeksu SII dla

Polski, nasz kraj wypada najsłabiej na tle porównywanych

krajów. Warto jednakże zauważyć istotny wzrost wskaźnika

SII w stosunku do ubiegłych lat, kiedy jego wartość

oscylowała w okolicach 0,27 – 0,28, przekraczając po raz

pierwszy w 2014 roku poziom 0,31. Pozwoliło to na

odwrócenie negatywnego trendu, wyprzedzenie Łotwy

i praktyczne zrównanie się w tym rankingu z Chorwacją.

Wynikiem lepszym od Polski charakteryzują się Węgry,

mające również silniejszą tendencję wzrostu wskaźnika SII.

Sąsiednie Czechy poziomem innowacyjności konkurują

z Hiszpanią. Razem z Czechami, Węgrami i Hiszpanią,

Polska zalicza się do kategorii umiarkowanych

innowatorów, co oznacza, że wskaźnik SII jest poniżej

średniej unijnej. Do wyższej kategorii – naśladowców

innowacji zaliczono Holandię, a jedynie Niemcy (razem ze

Szwecją, Danią i Finlandią) znajdują się w najwyższej

kategorii – liderów innowacji.

Niepokojącym sygnałem jest także fakt, że wszystkie

porównywane kraje charakteryzują się wyższą niż Polska

dynamiką wzrostu indeksu SII na przestrzeni 8 ostatnich lat

i pewną nadzieję w tym względzie niesie zmiana trendu dla

Polski, jaka dokonała się w ostatnim roku.

PL 0,31

CZ 0,45

HU 0,37

DE 0,68

ES 0,39

NL 0,65

UE 0,56

0,00

0,20

0,40

0,60

0,80

2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Sum

mar

y In

no

vati

on

In

dex

PL CZ HU DE ES NL UE


6

Wykres 3. Polska na tle UE w głównych obszarach indeksu innowacyjności SII IUS w 2014


Chcąc bardziej szczegółowo porównać obraz polskiej

innowacyjności ze średnim poziomem Unii Europejskiej,

można posłużyć się zestawieniem podstawowych

8 kategorii indeksu SII publikowanego w IUS. Na każdą

z 8 kategorii przedstawionych na wykresie nr 3 składa się

szereg wskaźników innowacyjności. W świetle najnowszych

danych (SII za rok 2014) wyłania się obraz Polski jako kraju

wewnętrznie mocno zdywersyfikowanego pod względem

swoich silnych i słabych stron.

Zdecydowanie niekorzystnie (poniżej połowy średniej

unijnej) Polska wypada w kategoriach: system badań,

innowatorzy oraz powiązania z przedsiębiorczością.

Spośród pozostałych kategorii należy wyróżnić kategorię

„finansowanie i wsparcie”, w której wysoki poziom

wskaźnika zawdzięczamy głównie dotacjom unijnym.

Bardzo dobrze Polska wypada również pod względem

posiadanych zasobów ludzkich.

Poniższa tabela przedstawia zestawienie wybranych

wskaźników innowacyjności dla Polski.

Tabela nr 1. Wskazanie wybranych wskaźników dla Polski

Słabe wskaźniki innowacyjności dla Polski Mocne wskaźniki innowacyjności dla Polski

Doktoranci spoza Unii Europejskiej

Zgłoszenia patentowe PCT dotyczące wyzwań społecznych

Dochód z patentów i licencji z zagranicy

Wydatki na innowacje niezwiązane z B+R

Wzory wspólnotowe

Silne spadki we wskaźnikach dla Polski Silne wzrosty we wskaźnikach dla Polski

Innowacyjne MSP współpracujące z innymi podmiotami

Nowi doktorzy

Innowacje marketingowe/organizacyjne MSP

Dochód z patentów i licencji z zagranicy

Wspólnotowe znaki towarowe

Wydatki przedsiębiorstw na badania i rozwój

Źródło: Opracowanie na podstawie: EC „Innovation Union Scoreboard” 2010-15

0,0

0,1

0,2

0,3

0,4

0,5

0,6

0,7zasoby ludzkie

system badań

finansowanie i wsparcie

inwestycje przedsiębiorstw

powiązania iprzedsiębiorczość

aktywa intelektualne

innowatorzy

efekt ekonomiczny

UE PL

7

2 Zarys prawny

Zgodnie z ustawą Prawo własności przemysłowej, patent

można uzyskać na wynalazek, który jest nowy, posiada

poziom wynalazczy i nadaje się do przemysłowego

stosowania. Analogiczne przepisy znajdują się w Konwencji

o udzielaniu patentów europejskich (European Patent

Convention - EPC), do której Polska przystąpiła w 2004

roku. Poprzez patent należy rozumieć prawo wyłączne

(mające charakter własności), które może trwać

(z pewnymi wyjątkami) maksymalnie dwadzieścia lat od

daty dokonania zgłoszenia wynalazku. Zakres ochrony

patentowej wyznaczany jest poprzez zastrzeżenia

patentowe, czyli specyficzny opis odróżniający wynalazek

od wcześniejszych rozwiązań technicznych znanych ze

stanu techniki.

Postępowanie patentowe, ze względu na swoją specyfikę,

trwa kilka lat i, co oczywiste, nie każdy zgłoszony wynalazek

zostaje objęty ochroną patentową. Patenty udzielane są

generalnie przez krajowe urzędy patentowe i są prawami

krajowymi, co oznacza, że ich ochrona nie rozciąga się na

inne jurysdykcje. Tym niemniej, w celu ułatwienia

uzyskiwania patentów na te same wynalazki w różnych

krajach świata zawarto kilka międzynarodowych

porozumień, które pozwalają na proceduralne ułatwienia

i znaczną redukcję kosztów uzyskiwania ochrony

patentowej, szczególnie w początkowych etapach

postepowania patentowego.

Jednym z takich porozumień jest wspomniana już

Konwencja o udzielaniu patentów europejskich (EPC).

W chwili obecnej do EPC należy 38 krajów, w tym wszystkie

kraje Unii Europejskiej oraz m.in. Szwajcaria, Turcja i kraje

bałkańskie. Na podstawie EPC, Europejski Urząd Patentowy

(EPO) z siedzibą w Monachium przeprowadza pełną

procedurę patentową włącznie z wydaniem decyzji

o udzieleniu patentu, tzw. patentu europejskiego.

Obowiązywanie patentu europejskiego w wybranym kraju

należącym do EPC wymaga jeszcze przeprowadzenia przed

krajowym urzędem patentowym dodatkowej procedury

walidacji (polegającej m.in. na tłumaczeniu decyzji EPO na

odpowiedni język urzędowy), choć są od tej reguły wyjątki.

Po walidacji, patent europejski, mimo że udzielony przez

EPO, staje się częścią krajowego reżimu prawnego i jest

niezależny od patentów walidowanych w innych krajach

oraz patentów udzielonych przez krajowy urząd patentowy.

Zagraniczne podmioty chcące uzyskać ochronę patentową

w Polsce z reguły korzystają w tym celu z możliwości, jakie

stwarza EPC.

Innym, niezwykle istotnym międzynarodowym

porozumieniem jest Układ o współpracy patentowej

(Patent Co-operation Treaty – PCT), do którego należy

obecnie 148 krajów świata. Postępowanie w ramach PCT

dzieli się na dwie fazy: fazę międzynarodową i następującą

po niej fazę krajową. Podmiot zainteresowany uzyskaniem

ochrony patentowej w krajach należących do PCT może

dokonać międzynarodowego zgłoszenia PCT (w formie

jednego wniosku). Po spełnieniu warunków formalnych

zgłaszający otrzymuje raport o stanie techniki, pozwalający

w znacznej mierze na określenie stopnia

prawdopodobieństwa, czy wynalazek spełnia wymagane

przesłanki patentowe. Następnie zgłaszający musi podjąć

decyzję o wejściu w tzw. fazę krajową w poszczególnych

krajach PCT, czyli kontynuowanie odrębnego postępowania

patentowego w każdym wybranym kraju, zgodnie

z lokalnymi wymaganiami. Decyzja o przyznaniu patentu

pozostaje w gestii krajowego urzędu i od wejścia w fazę

krajową zgłoszenie PCT praktycznie nie różni się od

zgłoszenia dokonanego bezpośrednio w krajowym

urzędzie. Warto zauważyć, że w ramach fazy krajowej

procedury PCT można uzyskać patent europejski, a takie

połączenie obu procedur nazywa się Euro-PCT. Jest to

obecnie najbardziej efektywny i popularny sposób

uzyskiwania patentów obowiązujących w Polsce przez

podmioty zagraniczne.


8

3 Patenty krajowe na tle wybranych

jurysdykcji

Jednym z podstawowych wskaźników poziomu

innowacyjności jest liczba dokonywanych zgłoszeń

patentowych i udzielanych patentów. Od roku 2008

w Polsce widoczny jest dynamiczny wzrost zgłoszeń

wynalazków do UPRP. Trend spadkowy w latach 2005-2006

był wynikiem przystąpienia Polski do Konwencji

o udzielaniu patentów europejskich (EPC) w 2004 roku.

Możliwość dokonania zgłoszenia w Europejskim Urzędzie

Patentowym (EPO) spowodowała systematyczne

zmniejszanie się liczby zgłoszeń dokonywanych przez

podmioty zagraniczne do UPRP. Wcześniej stanowiły one

ok. 60-70% wszystkich zgłoszeń dokonywanych w trybie

krajowym. W ostatnich 5 latach wzrost liczby wszystkich

zgłoszeń jest zasługą prawie wyłącznie podmiotów

krajowych (96% w 2014 roku).

W 2014 roku całkowita liczba zgłoszeń patentowych do

UPRP wyniosła 3 941, z czego 3 786 stanowiły zgłoszenia od

podmiotów krajowych. Podmioty zagraniczne dokonały

jedynie 155 zgłoszeń (włączając w to fazę krajową zgodnie

z procedurą PCT).

Silna tendencja wzrostowa w zakresie zgłoszeń

pochodzących od podmiotów krajowych została

w ostatnich dwóch latach zahamowana i zauważyć można

w ostatnim roku dość znaczny spadek liczby zgłaszanych

patentów krajowych, który „cofa” nas do poziomu zgłoszeń

sprzed 2011 roku. Można mieć tylko nadzieję, że

negatywna tendencja spadku liczby zgłoszeń zostanie

w kolejnych latach zahamowana.

Wykres 4. Liczba zgłoszeń wynalazków do UPRP, z podziałem na podmioty krajowe i zagraniczne, w latach 2002-14

Źródło: Opracowanie na podstawie: GUS „Nauka i Technika” 2008-12; UPRP „Raport Roczny” 2004-13; dane wewnętrzne UPRP

6 608 6 209

7 740

6 593

2 812 2 753 2 778 3 140

3 430

4 123

4 657 4 411

3 941

3 786

155

0

1 000

2 000

3 000

4 000

5 000

6 000

7 000

8 000

9 000

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

liczb

a zg

łosz

eń

do

UP

RP

suma zgłoszeń wynalazków podmioty krajowe podmioty zagraniczne

9

Od roku 2009 maleje także liczba patentów udzielonych

przez Urząd Patentowy RP. Podobnie jak w przypadku

zgłoszeń, trend spadkowy widoczny jest tylko wśród

podmiotów zagranicznych. Biorąc pod uwagę czas jaki musi

minąć od złożenia zgłoszenia wynalazku do momentu

uzyskania patentu, wynoszący średnio 5 lat, zauważalny

spadek liczby patentów udzielonych przez UPRP wydaje się

naturalną konsekwencją przystąpienia Polski do EPC.

Podmioty zagraniczne w celu uzyskania patentów w Polsce

w przeważającej mierze wybierają procedurę europejską

(przed EPO).

W 2014 roku (wykres nr 5), UPRP udzielił w sumie 2 490

patentów, z czego 2 128 na rzecz podmiotów krajowych,

a tylko 362 na rzecz podmiotów zagranicznych.

Jak można się spodziewać po liczbie zgłoszeń patentowych,

zauważalna jest także od 2003 roku silna tendencja

wzrostowa dotycząca liczby udzielonych patentów

podmiotom krajowym, która powinna się utrzymać

w kolejnych latach.

Wykres 5. Liczba patentów udzielonych w trybie krajowym przez UPRP, z podziałem na podmioty krajowe i zagraniczne w latach 2002-14

Źródło: Opracowanie na podstawie: GUS „Nauka i Technika” 2008-12; UPRP „Raport Roczny” 2004-12, dane wewnętrzne UPRP

Na kolejnej stronie zestawiono liczby zgłoszeń patentowych

dokonanych w krajowych urzędach patentowych

porównywanych krajów od 2007 do 2013 roku.

Wykres nr 6 obrazuje rozdźwięk między roczną liczbą

zgłoszeń patentowych w Niemczech (ok. 60 000)

i w pozostałych krajach (nie więcej niż 5000). Zaskakująco

niska liczba zgłoszeń w Holandii jest wynikiem specyficznej

kultury patentowej tego kraju, w którym krajowy urząd

patentowy nie odgrywa większej roli, a patenty przeważnie

od razu zgłaszane są do EPO. Również krajowe prawo

patentowe w Holandii nie wymaga – w przeciwieństwie np.

do Polski, by wynalazek przed dokonaniem zgłoszenia

za granicą był wpierw zgłoszony w urzędzie krajowym.

Dysproporcje pomiędzy Niemcami a pozostałymi krajami są

na tyle znaczące, że lepsza analiza liczby zgłoszeń

krajowych jest możliwa przy wykorzystaniu skali

logarytmicznej, którą zastosowano dla wykresu nr 7.

Na wykresie zauważyć można, że opisana wcześniej silna

tendencja wzrostowa w odniesieniu do liczby krajowych

zgłoszeń w UPRP spowodowała w rezultacie, że w 2013

roku w polskim urzędzie patentowym dokonano większej

liczby zgłoszeń niż w urzędzie hiszpańskim oraz

holenderskim.

2 271

1 716 1 794

2 522 2 686

3 534 3 590

3 958

3 004 3 112

2 484

2 804

2 490

2 128

362

0

500

1 000

1 500

2 000

2 500

3 000

3 500

4 000

4 500

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

liczb

a p

aten

tów

ud

ziel

on

ych

prz

ez

UP

RP

suma udzielonych patentów podmioty krajowe podmioty zagraniczne


10

Wykres 6 i 7. Liczba zgłoszeń wynalazków w procedurach krajowych do krajowych urzędów w Polsce i wybranych krajach w latach 2007-13 [po lewej skala liniowa, po prawej skala logarytmiczna]

Źródło: Opracowanie na podstawie: GUS „Nauka i Technika” 2008-12, Czeski Urząd Patentowy „Industrial Property Office Of The Czech Republic Annual Report” 2012; Węgierski Urząd Patentowy „Hungarian Intellectual Property Office Annual Report” 2012; Niemiecki Urząd Patentowy „German Patent and Trade Mark Office Annual Report” 2012; Hiszpański Urząd Patentowy „Spanish Patent and Trademark Office Annual Report” 2012; Holenderska Agencja Przedsiębiorczości “Netherlands Enterprise Agency”; strona www.rvo.nl; Dane wewnętrzne Urzędów

791

772

821

696

698

743

701

908

854

881

982

880

973

1 081

2 446

2 732

2 845

2 772

2 898

2 712

2 563

3 244

3 599

3 566

3 540

3 398

3 361

3 133

2 753

2 778

3 140

3 430

4 123

4 657

4 411

60 992

62 417

59 583

59 245

59 607

61 311

63 158

1 10 100 1 000 10 000

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

liczba zgłoszeń krajowych

NL CZ HU

0 10 000 20 000 30 000 40 000 50 000 60 000

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

liczba złoszeń krajowych

DE PL ES

http://www.rvo.nl/

11

4 Zgłoszenia patentowe PCT i do EPO

Wykres 8. Całkowita liczba zgłoszeń wynalazków do EPO i PCT, w latach 2005-14

Źródło: Opracowanie na podstawie: EPO Database 2004-14, PCT „Yearly Review” 2014

Wykres 9. Liczba zgłoszeń wynalazków do EPO i PCT pochodzących z Polski w latach 2005-14

Wynalazki o dużym znaczeniu ekonomicznym wymagają ochrony na wszystkich najistotniejszych rynkach świata. Wykres nr 8 obrazuje liczbę międzynarodowych zgłoszeń patentowych w trybie PCT (patent można uzyskać w 148 państwach świata) oraz liczbę zgłoszeń do Europejskiego Urzędu Patentowego (patent można uzyskać w 38 krajach Europy, a także np. w Turcji). Można w pewnym uproszczeniu twierdzić, że liczba zgłoszeń PCT jest silnie skorelowana z postępem technologicznym i odzwierciedla światową sytuację patentową. Przykładowo zmniejszenie się liczby zgłoszeń w 2009 było następstwem kryzysu finansowego. Liczba zgłoszeń do PCT w ostatnich pięciu latach wzrosła o ponad 20% do poziomu przekraczającego 200 000 zgłoszeń rocznie. W tym samym czasie liczba aplikacji do EPO wzrosła jedynie o ok. 5% do poziomu prawie 152 000. Wykres nr 9 przedstawia liczbę zgłoszeń patentowych dokonanych przez polskie podmioty do EPO oraz w trybie zgłoszenia PCT w okresie od 2005 roku do 2014 roku. Zauważyć można silną tendencję wzrostową, w szczególności w odniesieniu do zgłoszeń europejskich.

Źródło: Opracowanie na podstawie: EPO Database 2004-14, PCT „Yearly Review” 2014

213 820

151 981

0

50000

100000

150000

200000

250000

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

liczb

a zg

łosz

eń

PCT EPO

0

50

100

150

200

250

300

350

400

450

500

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

PCT EPO

Licz

ba

zgło

sze

ń


12

Wykres 10. Zgłoszenia z Polski i wybranych krajów w zestawieniu z całkowitą liczbą zgłoszeń do EPO w roku 2014 [skala logarytmiczna]

Źródło: Opracowanie na podstawie: EPO Database 2004-14

Wykres nr 10 przedstawia w skali

logarytmicznej liczbę zgłoszeń

patentowych do EPO w 2014 roku,

według zgłaszających z porównywanych

krajów. W 2014 roku polskie podmioty

dokonały 475 zgłoszeń do EPO. Nieco

mniej zanotowano na Węgrzech

i w Czechach, gdzie liczba zgłoszeń

mieściła się w przedziale 110-170. Z kolei

Holandia i Hiszpania to kraje, w których

liczba zgłoszeń w porównaniu do Polski

jest o rząd wielkości wyższa. Natomiast

w Niemczech w minionym roku lokalne

podmioty dokonały do EPO ponad 25 tyś.

zgłoszeń. Udział Polski w zgłoszeniach do

EPO wyniósł jedynie 0,31%. Odpowiednio

wkład Czechów wyniósł 0,11%, a Węgrów

0,07%. Udział zgłoszeń Hiszpanii to

0,96%. Niemcy dokonali blisko 17%

wszystkich zgłoszeń patentowych

w Europie.

Wykres 11. Liczba zgłoszeń z Polski i wybranych krajów do EPO w latach 2004-14 [skala logarytmiczna]


Wykres nr 11 w skali logarytmicznej

przedstawia liczbę zgłoszeń do EPO

w przedziale czasowym od 2004 do 2014

roku.

Na wykresie zauważyć można, że

najsilniejsza tendencja wzrostowa

występuje w przypadku Polski, gdzie

liczba europejskich zgłoszeń

patentowych w 2004 roku była

porównywalna z liczbą takich zgłoszeń

dla Czech i Węgier, by

w 2014 roku ulec istotnemu zwiększeniu.

Co ciekawe, Niemcy zanotowały spadek

liczby zgłoszeń, a Czechy, podobnie jak

Polska, wykazują tendencję wzrostową.

110 167

475

1 456

6 844

25 621

151 981

0,07% 0,11%

0,31%

0,96%

4,50%

16,86%

0,01%

0,10%

1,00%

10,00%

100,00%

1

10

100

1000

10000

100000

HU CZ PL ES NL DE TOTAL

liczb

a zg

łosz

eń

do

EP

O

% udział we wszystkich zgłoszeniach do EPO

475

167

110

25 621

1 456

6 844

1

10

100

1 000

10 000

100 000

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

liczb

a zg

łosz

eń

do

EP

O

PL CZ HU DE ES NL

13

Wykres 12. Zgłoszenia PCT z Polski i wybranych krajów w zestawieniu z całkowitą liczbą zgłoszeń PCT w 2014 [skala logarytmiczna]

Źródło: Opracowanie na podstawie: PCT „Yearly Review” 2014

Wykres nr 12 przedstawia w skali

logarytmicznej liczbę zgłoszeń PCT

w 2014 roku, według zgłaszających

z porównywanych krajów. Zależności

w przypadku zgłoszeń PTC są

podobne do analizowanych

w poprzedniej sekcji zgłoszeń do

EPO.

W 2014 roku polskie podmioty

dokonały 348 zgłoszeń do PCT, co

stanowi 0,16% wszystkich zgłoszeń

PCT. Zauważyć można, że udział

Niemiec w światowym obrocie

patentowym wynosi prawie 8,5%, co

potwierdza tylko, że gospodarka tego

kraju jest silnie innowacyjna.

Wykres 13. Liczba zgłoszeń PCT z Polski i wybranych krajów, w latach 2005-14 [skala logarytmiczna]

Źródło: Opracowanie na podstawie: PCT „Yearly Review” 2014

Tendencje w zakresie liczby zgłoszeń

PCT są zasadniczo podobne do tych,

jakie można było zaobserwować

w odniesieniu do zgłoszeń do EPO.

Wykres nr 13 w skali logarytmicznej

przedstawia liczbę zgłoszeń do EPO

w przedziale czasowym od 2005 do

2014 roku.

Na wykresie zauważyć można,

że najsilniejsza tendencja wzrostowa

występuje dla Polski, gdzie liczba

europejskich zgłoszeń patentowych

w 2005 roku była mniejsza niż liczba

takich zgłoszeń dla Czech i Węgier, by

w 2014 roku osiągnąć zasadniczą

poprawę.

158 189 348

1 705

4 206

17 974

213 820

0,07% 0,09%

0,16%

0,80%

1,97%

8,41%

0,01%

0,10%

1,00%

10,00%

100,00%

1

10

100

1000

10000

100000

HU CZ PL ES NL DE TOTAL

liczb

a zg

łosz

eń

PC

T

% udział we wszystkich zgłoszeniach PCT

348 189

158

17 974

1 705

4 206

1

10

100

1 000

10 000

100 000

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

liczb

a zg

łosz

eń

PC

T

PL CZ HU DE ES NL


14

Wykres 14. Liczba zgłoszeń z Polski i wybranych krajów do EPO w przeliczeniu na 10 mld € PKB w PPPs w cenach realnych, w latach 2005-13 [skala logarytmiczna]

Źródło: Opracowanie na podstawie: EPO Database 2004-14; EUROSTAT Database (Purchasing power parities (PPPs), price level indices and real expenditures for ESA95 aggregates)

Analizowane kraje w znaczący

sposób różnią się zarówno pod

względem poziomu rozwoju

ekonomicznego, jak i liczby

ludności. Dlatego też, w celu

zapewnienia porównywalności

przedstawianych wartości,

wyeliminowany został wpływ

różnic w poziomie cen pomiędzy

krajami poprzez przedstawienie

liczby zgłoszeń w odniesieniu do

PKB wyrażonego w parytecie siły

nabywczej.

Po sprowadzeniu porównywanych

krajów do wspólnego mianownika,

Polska pod względem liczby

dokonanych zgłoszeń do EPO, na

tle Czech i Węgier prezentuje się

nieco mniej korzystnie niż w ujęciu

bezwzględnym. Wyraźnie widać, że

dopiero w roku 2012 udało się

osiągnąć pułap południowych

sąsiadów.

Po przeliczeniu wyników,

rozbieżność między krajami Europy

Wschodniej i Zachodniej nie jest już

tak duża, jak w przypadku

porównania na liczbach

bezwzględnych, zwłaszcza

w odniesieniu do Hiszpanii.

Wykres 15. Liczba zgłoszeń z Polski i wybranych krajów do EPO w przeliczeniu na milion osób, w latach 2005-14 [skala logarytmiczna]

Źródło: Opracowanie na podstawie: EPO Database 2004-14; EUROSTAT Database

Podobnie sytuacja kształtuje się po

odniesieniu danych do liczby

ludności.

W takim ujęciu Polska zajmuje

przedostatnie miejsce spośród

analizowanych krajów,

wyprzedzając po raz pierwszy

w 2014 roku Węgry.

PL 5

CZ 7

HU 6

DE 99

ES 13

NL 100

1

10

100

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

liczb

a zg

łosz

eń

do

EP

O n

a 1

0 m

ld €

PK

B

PL CZ HU DE ES NL

PL 12

CZ 16

HU 11

DE 317

ES 31

NL 407

1

10

100

1 000

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

liczb

a zg

łosz

eń

do

EP

O n

a m

ln o

s

PL CZ HU DE ES NL

15

Wykres 16. Liczba zgłoszeń PCT z Polski i wybranych krajów w przeliczeniu na 10 mld € PKB w PPPs w cenach realnych, w latach 2005-13 [skala logarytmiczna]

Źródło: Opracowanie na podstawie: PCT „Yearly Review” 2014; EUROSTAT Database (Purchasing power parities (PPPs), price level indices and real expenditures for ESA95 aggregates)

Podobną sytuację obserwujemy

w przypadku zgłoszeń PCT.

W momencie wyeliminowania wpływu

różnic w poziomie cen liderami są

państwa wysoko rozwinięte, z liczbą

zgłoszeń oscylującą w granicach 70 (na

10 mld EUR PKB) w ciągu ostatnich

5 lat. Najgorzej w całej porównywanej

grupie wypada Polska, która znacząco

odstaje nie tylko od Niemiec czy

Holandii, ale również od Czech

i Węgier.

Niemniej jednak wyraźnie widać, że

liczba zgłoszeń patentowych PCT

pochodzących z Polski wykazuje

najsilniejszą tendencję wzrostową.

Wykres 17. Liczba zgłoszeń PCT z Polski i wybranych krajów w przeliczeniu na milion osób, w latach 2005-13 [skala logarytmiczna]

Źródło: Opracowanie na podstawie: PCT „Yearly Review” 2014; EUROSTAT Database

Tak, jak w przypadku zgłoszeń do EPO,

po odniesieniu liczb bezwzględnych

do liczby ludności Polska w stosunku

do porównywanych krajów osiąga

najsłabsze wyniki. Sytuacja taka ma

miejsce pomimo silnych tendencji

wzrostowych, które w najbliższych

latach mogą doprowadzić do

wyrównania się tego wskaźnika dla

Polski, Węgier i Czech, przy czym,

współczynnik ten dla naszego kraju

w ciągu zeszłego roku pozostał na tym

samym poziomie (9). Co ciekawe

z wykresu nr 15 wiadomo, że jeśli

chodzi o zgłoszenia do EPO, to Polska

wyprzedziła Węgry i jest całkiem

blisko poziomu Czech. Stąd wniosek,

że polskie podmioty znacznie chętniej

zgłaszają wynalazki do EPO niż

w trybie PCT. Przy czym z reguły

w innych krajach zgłoszenia w trybie

PCT cieszą się większą popularnością

niż zgłoszenia do EPO.

4,8

8,6 9,4

67,0

14,6

71,5

1,0

10,0

100,0

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

liczb

a zg

łosz

eń

PC

T n

a 10

mld

€ P

KB

PL CZ HU DE ES NL

9

18

16

223

37

250

1

10

100

1000

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

liczb

a zg

łosz

eń

PC

T n

a m

ln o

s

PL CZ HU DE ES NL


16

5 Polska na tle krajów Europy Środkowo-

Wschodniej

W tej edycji raportu przeprowadziliśmy także analizę

porównawczą Polski na tle krajów Europy Środkowo-

Wschodniej (EŚW), z uwzględnieniem następujących

państw: Litwa (LT), Łotwa (LV), Estonia (EE), Czechy (CZ),

Słowacja (SK), Węgry (HU), Słowenia (SI), Chorwacja (HR),

Rumunia (RO) oraz Bułgaria (BG). W tym celu skupiliśmy się

na zgłoszeniach patentowych złożonych do EPO, które

znacznie lepiej obrazują ochronę patentową istotnych

wynalazków, niż zgłoszenia dokonywane bezpośrednio do

krajowych urzędów patentowych.

Pod względem liczby zgłoszeń Polska jest w tym

zestawieniu bezwzględnym liderem z 475 zgłoszeniami

patentowymi w 2014 roku, wyprzedzając Czechy (167

zgłoszeń), Słowenię (123 zgłoszenia) i Węgry (110

zgłoszeń). Pozostałe kraje miały ich mniej niż 40. Warto też

zauważyć, że zgłoszenia Polski do EPO w 2014 roku

stanowiły ponad 45% zgłoszeń do EPO pochodzących

z krajów EŚW.

Wykres nr 18. Zgłoszenia z krajów Europy Środkowo-Wschodniej w zestawieniu z całkowitą liczbą zgłoszeń do EPO w roku 2014


8 12 24 28 28 32 36

110 123

167

475

0,00%

0,05%

0,10%

0,15%

0,20%

0,25%

0,30%

0,35%

0

50

100

150

200

250

300

350

400

450

500

LV HR LT SK RO BG EE HU SI CZ PL

liczb

a zg

łosz

eń

do

EP

O

Udział w zgłoszenich ogółem do EPO

% z

gło

sze

ń o

gółe

m d

o E

PO

17

Wykres 19. Liczba zgłoszeń do EPO Polski i krajów Europy Środkowo-Wschodniej należących do UE w latach 2005-2014


Polska wypada też bardzo dobrze pod względem dynamiki liczby zgłoszeń do EPO w okresie od 2005 roku, kiedy to

zanotowaliśmy jedynie 105 zgłoszeń, których było niewiele więcej niż tych pochodzących z Czech, Węgier i Słowenii,

a procentowy udział zgłoszeń z Polski (na tle krajów EŚW) wynosił niespełna 25%, by w ciągu dziesięciu lat prawie się podwoić.

Wykres 20. Średnioroczna zmiana liczby zgłoszeń do EPO państw Europy Środkowo-Wschodniej oraz Hiszpanii, Holandii i Niemiec w latach 2005-

2014


Dynamikę tych zmian obrazuje także wykres nr 20, na którym przedstawiono średnioroczne zmiany liczby zgłoszeń do EPO

w stosunku do roku bazowego 2005. Choć na wykresie tym Polska ustępuje pola Estonii i Litwie, to warto zwrócić uwagę na fakt,

że kraje te startowały ze znacznie niższego pułapu, odpowiednio 5 zgłoszeń dla Estonii i 2 zgłoszenia dla Litwy.

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

40%

45%

50%

0

50

100

150

200

250

300

350

400

450

500

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Udział PL PL LT LV EE CZ SK SI HU BG RO HR

Licz

ba

zgło

sze

ń d

o E

PO

% z

gło

sze

ń E

ŚW

-10,0%

-5,0%

0,0%

5,0%

10,0%

15,0%

20,0%

25,0%

30,0%

HR NL DE HU ES CZ LV BG SI SK EŚW RO PL EE LT

Śred

nio

rocz

na

zmia

na

ilośc

i zgł

osz

eń

do

EP

O


18

Ten bardzo pozytywny obraz naszego kraju na tle EŚW w liczbach bezwzględnych ulega pewnej korekcie po dokonaniu

skalowania ilości zgłoszeń patentowych do EPO w stosunku do liczby mieszkańców. Po tym zabiegu liderem w regionie okazuje

się być posiadająca utrwaloną kulturę patentowania Słowenia, dla której liczba zgłoszeń patentowych na 1 mln mieszkańców

oscyluje w granicach 60. Drugie miejsce zajmuje Estonia, która w 2014 roku osiągnęła poziom w granicach 30 zgłoszeń na 1 mln

mieszkańców, a trzecie miejsce przypadło Czechom, dla których ta liczba wynosi 16. Polska zajęła czwarte miejsce z 12,5

zgłoszeniami, po raz pierwszy wyprzedzając Węgry - 11 zgłoszeń. Warto zauważyć, że w tej kategorii jeszcze w 2007 roku

zajmowaliśmy 9 miejsce (na 11 krajów), co pokazuje bardzo pozytywną tendencję wzrostową. Utrzymanie takiego trendu

umożliwi nam w niedalekiej przyszłości wyprzedzenie Czech, które historycznie pod względem kultury patentowania są

postrzegane znacznie korzystniej niż Polska.

Wykres 21. Liczba zgłoszeń do EPO krajów Europy Środkowo-Wschodniej w przeliczeniu na 1 mln mieszkańców w latach 2005-2014


Wykres 22. Średnioroczna zmiana liczby zgłoszeń do EPO państw Europy Środkowo Wschodniej oraz Hiszpanii, Holandii i Niemiec w przeliczeniu

na 1 mln mieszkańców w latach 2005-2014


0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

70,0

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Polska

Litwa

Łotwa

Estonia

Czechy

Słowacja

Słowenia

Węgry

Bułgaria

Rumunia

Chorwacja

Licz

ba

zgło

sze

ń d

o E

PO

-10,0%

0,0%

10,0%

20,0%

30,0%

40,0%

50,0%

HR NL LV DE SI ES HU SK EŚW CZ BG RO PL EE LT

Śred

nio

rocz

na

zmia

na

liczb

y zg

łosz

eń

do

EP

O

19

6 Kategorie podmiotów zgłaszających

Wykres 23. Zgłoszenia wynalazków do UPRP, EPO i w trybie PCT, w podziale na kategorie podmiotów zgłaszających w 2013

Źródło: Opracowanie na podstawie: UPRP „Raport Roczny” 2004-13, EPO Database 2004-13, PCT „Yearly Review” 2013

Bardzo interesującym porównaniem jest rozbicie

zgłaszających ze względu na kategorie: osób

fizycznych, instytucji naukowo-akademickich oraz

przedsiębiorców.

Zestawienie przedstawione na wykresie nr 23

wskazuje znaczne różnice pomiędzy sytuacją

dotyczącą UPRP a EPO i PCT. Można

zaobserwować, że zgłoszenia PCT i do EPO (czyli

takie zgłoszenia, którym można przypisać

największą wartość ekonomiczną) są

w zasadniczej mierze dokonywane przez

podmioty gospodarcze. W Polsce sytuacja

wygląda zupełnie inaczej. Szkoły wyższe i inne

placówki naukowe dokonały w 2013 roku prawie

połowy zgłoszeń patentowych do UPRP.

Wykres nr 24 wskazuje ponadto, że udział

instytucji naukowo-badawczych jako

zgłaszających do UPRP systematycznie rośnie od

2005 roku.

Wykres 24. Zgłoszenia wynalazków w UPRP, w podziale na kategorie podmiotów zgłaszających w latach 2005-13

Źródło: Opracowanie na podstawie: UPRP „Raport Roczny” 2005-13

47%

5% 7%

36%

85%

17% 8%

95%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

UPRP EPO PCT

podmioty gospodarcze iosoby fizyczne

osoby fizyczne

podmioty gospodarcze

szkoły wyższe i inneplacówki naukowe

35% 40% 44% 44% 42%

49% 47% 48% 47%

31% 28%

29% 30% 24%

22% 34% 34% 36%

33% 30% 27% 26% 34%

29% 19% 18% 17%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

szkoły wyższe i inne placówki naukowe podmioty gospodarcze osoby fizyczne


20

7 Wybór procedur patentowych

Wykres 25. Liczba zgłoszeń wynalazków od podmiotów krajowych do UPRP, EPO, PCT oraz % zgłoszeń z EPO i PCT w odniesieniu do zgłoszeń krajowych w latach 2005-14

Źródło: Opracowanie na podstawie: GUS „Nauka i Technika” 2008-12, EPO Database 2004-14; PCT „Yearly Review” 2014; Dane wewnętrzne UPRP

Kolejne wykresy przedstawiają zależności

dotyczące liczby krajowych zgłoszeń

patentowych w odniesieniu do zgłoszeń do

EPO oraz zgłoszeń w trybie PCT, porównując

Polskę i Hiszpanię.

W przypadku Polski w 2014 roku udział

zgłoszeń PCT w liczbie zgłoszeń krajowych

wyniósł jedynie 9%. Pomimo pozytywnych

tendencji, widać wyraźnie, że podmioty

polskie rzadko kiedy decydują się na ochronę

za granicą. Taka praktyka nie zawsze ma

ekonomiczne uzasadnienie, bo dokonanie

zgłoszenia patentowego wiąże się

z koniecznością ujawnienia wynalazku, co

w przypadku ubiegania się o ochronę

patentową w jednym tylko kraju oznacza

jednocześnie, że przedsiębiorcy w innych

krajach (nieobjętych ochroną patentową)

będą mogli stosować wynalazek w swojej

działalności gospodarczej bez uzyskiwania

stosownych licencji.

Wykres 26. Liczba zgłoszeń wynalazków podmiotów hiszpańskich do Hiszpańskiego Urzędu Patentowego, EPO, PCT oraz % zgłoszeń z EPO i PCT w odniesieniu do zgłoszeń krajowych w latach 2007-14

Źródło: Opracowanie na podstawie: Hiszpańskiego Urząd Patentowy „ Spanish Patent and Trademark Office Annual Report” 2007-14; EPO Database 2004-14; PCT „Yearly Review” 2014; ESTADISTICAS 2014

W przypadku Hiszpanii stosunek liczby

zgłoszeń PCT i zgłoszeń do EPO do liczby

zgłoszeń krajowych jest znacznie wyższy niż

w Polsce i oscyluje w granicach

50% - 60%.

Podobny poziom zgłoszeń do EPO (ok. 60%)

i w trybie PCT (ok. 40%) zaobserwować

można także w Niemczech, pomimo znacznej

liczby zgłoszeń krajowych na poziomie prawie

50 tyś. rocznie.

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

0

500

1 000

1 500

2 000

2 500

3 000

3 500

4 000

4 500

5 000

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014%

zgł

osz

eń

kra

jow

ych

PL

liczb

a zg

łosz

eń

z PL do UPRP

z PL do EPO

z PL do PCT

zgłoszenia z PL do EPO jako % zgłoszeń krajowych PL

zgłoszenia z PL do PCT jako % zgłoszeń krajowych PL

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

0

500

1 000

1 500

2 000

2 500

3 000

3 500

4 000

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

% z

gło

sze

ń k

rajo

wyc

h E

S

liczb

a zg

łosz

eń

z ES do ES UP

z ES do EPO

z ES do PCT

zgłoszenia z ES do EPO jako % zgłoszeń krajowych ES

zgłoszenia z ES do PCT jako % zgłoszeń krajowych ES

21

8 Podmioty dokonujące największej liczby

zgłoszeń

W poniższym zestawieniu (tabela 2) znalazły się podmioty

międzynarodowe o największej liczbie zgłoszonych

wynalazków w trybie PCT, do EPO oraz UPRP. Analiza

poniższej listy pozwala zaobserwować kilka zależności. Po

pierwsze, czołowe miejsca w zestawieniu zajmują duże

firmy o globalnym zasięgu działalności. Po drugie, firmy

najaktywniej zgłaszające do PCT po części reprezentują te

same marki, co firmy zgłaszające do EPO. Po trzecie,

najaktywniej zgłaszające wynalazki podmioty są firmami

z branży nowoczesnych technologii, a ich aktywność

tłumaczy ogromna liczba wynalazków związanych

z dynamicznie wprowadzanymi nowymi rozwiązaniami

w innowacyjnych produktach.

Dla porównywania w poniższej tabeli zestawiono także

najaktywniejsze podmioty patentujące w UPRP. Ze względu

na rozbieżności w sposobie publikowania danych,

zestawienie podmiotów najaktywniejszych w UPRP za 2013

rok bierze pod uwagę liczbę zgłoszeń wynalazków,

zsumowaną z liczbą zgłoszonych wzorów użytkowych.

Pomimo tego, iż powyższe kategorie zostały tu połączone,

osiągane przez polskie podmioty rezultaty znacznie

odbiegają od czołówki światowej. Już na pierwszy rzut oka

widać, że pierwsze miejsca w Polsce pod względem

aktywności zajmują instytucje akademickie i naukowe. Jest

to kolejne potwierdzenie faktu niskiej kultury patentowej

wśród polskich przedsiębiorców.

Tabela 2. TOP 10 podmiotów zgłaszających wynalazki do PCT, EPO, UPRP w 2013 roku

PCT EPO UPRP

Panasonic Corporation 2839 Samsung 2833 Politechnika Wrocławska 155

ZTE Corporation 2309 Siemens 1974 Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

111

Huawei Technologies Co., Ltd. 2110 Philips 1839 Politechnika Łódzka 96

Qualcomm Incorporated 2050 LG 1648 Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie

96

Intel Corporation 1871 BASF 1577 Politechnika Lubelska 88

Sharp Kabushiki Kaisha 1839 Robert Bosch 1574 Politechnika Poznańska 75

Robert Bosch Corporation 1809 Mitsubishi 1327 Instytut Technologii Eksploatacji - Państwowy Instytut Badawczy

69

Toyota Jidosha Kabushiki Kaisha 1698 General Electric 1257 Politechnika Śląska 65

Telefonaktiebolaget Lm Ericsson (Publ) 1468 Qualcomm 1204 Politechnika Warszawska 60

Koninklijke Philips Electronics N.V. 1423 Ericsson 1184 Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu 59

Źródło: Opracowanie na podstawie: WIPO Statistics, EPO Database, UPRP „Raport Roczny” 2014


22

Tabela 3. TOP 10 podmiotów zgłaszających wynalazki do PCT z Polski i wybranych krajów w 2013

PL

zgłoszeń

# w

ran

kin

gu

CZ

zgłoszeń

# w

ran

kin

gu

HU

zgłoszeń

# w

ran

kin

gu

DE

zgłoszeń

# w

ran

kin

gu

ES

zgłoszeń

# w

ran

kin

gu

NL

zgłoszeń

# w

ran

kin

gu

Nternational Tobacco Machinery

10 1881 Entiva, A.S. 16 1269

Budapesti Muszaki Es Gazdasagtudomanyi Egyetem

6 3011 Robert Bosch Corporation

1809 7 Consejo Superior De Investigaciones Cientificas (Csic)

68 315 Koninklijke Philips Electronics N.V.

1423 10

Akademia Gorniczo-Hutnicza

8 2280 Skoda Auto A.S.

9 2048

Richter Gedeon Vegyeszeti Gyar Rt.

6 3011 Siemens Aktiengesellschaft

1,348 11 Telefonica, S.A. 56 374 Dsm Ip Assets B.V. 185 107

Uniwersytet Jagiellonski

8 2280 Karla Spol. S R.O.

5 3533 Szegedi Tudomanyegyetem

6 3011 Basf Se 698 23 Universitat Politecnica De Catalunya

35 583 Sabic Innovative Plastics Ip B.V.

139 140

Adamed Sp. Z O.O.

6 3011 Az - Pokorny Trade S.R.O.

4 4225 Debreceni Egyetem

5 3533 Schaeffler Technologies Ag & Co. Kg

317 60 Alstom Renovables Espana, S.L.

27 764 Shell Internationale Research Maatschappij B.V.

129 152

Wroclawskie Centrum Badan Eit + Sp Z o.o.

6 3011 Contipro Biotech S R.O.

4 4225 Femtonics Kft

5 3533 Bosch-Siemens Hausgerate Gmbh

310 61 Arcelormittal Investigacion Y Desarrollo Sl

27 764 Unilever N.V. 112 192

Instytut Odlewnictwa

5 3533

Dt - Vyhybkarna A Strojirna, A.S.

4 4225 Diagon Kft. 3 5434 Bayer Intellectual Property Gmbh

289 71 Servicio Andaluz De Salud

20 102

9 Asml Netherlands B.V. 101 212

Przemyslowy Instytut Maszyn Rolniczych

5 3533 Farmet A.S. 4 4225 Egis Gyogyszergyar Rt.

3 5434 Osram Gesellschaft Mit Beschrankter Haftung

287 72 Almirall Prodesfarma S.A.

19 107

8

Nederlandse Organisatie Voor Toegepast- Natuurwetenschappelijk Onderzoek Tno

54 391

Yasa Motors Poland Sp. Z O.O.

5 3533 Tomas Bata University In Zlin

4 4225 Flextronics International Kft

3 5434

Fraunhofer-Gesellschaft Zur Forderung Der Angewandten Forschung E.V.

248 84 Laboratorios Del Dr. Esteve S.A.

16 126

9 Akzo Nobel Chemicals International B.V.

43 488

Cardionovum Sp.Z.O.O.

4 4225 Univerzita Palackeho V Olomouci

3 5434 77 Elektronika Muszeripari Kft.

2 7494 Henkel Kommanditgesellschaft Auf Aktien

244 86 Universidad De Sevilla

16 126

9 N.V. Nutricia 42 498

Hit Konsulting Sp Z O.O.

4 4225 Avg Technologies Cz, S.R.O.

2 7494

Avidin Kutato, Fejleszto Es Kereskedelmi Korlatolt Felelossegu Tarsasag

2 7494 Continental Automotive Gmbh

240 87 Universidad Politecnica De Valencia

15 133

9 Oce-Technologies B.V. 38 538

Źródło: WIPO Statistical Country Profiles

Tabela nr 3 porównuje 10 najaktywniejszych zgłaszających

w trybie PCT z każdego porównywanego kraju w 2013 roku.

Jak już wspomniano, tego rodzaju zgłoszenia dają

uprawnionemu do wynalazku największy potencjał pod

względem terytorialnego zasięgu ochrony patentowej, ale

jest to związane z wysokim kosztem tej procedury.

Pod względem liczby dokonywanych zgłoszeń trzy kraje –

Polska, Czechy, Węgry – uzyskują podobne wyniki. Ponadto

tworząc w miarę jednorodną grupę prezentują się znacznie

słabiej niż pozostałe rozpatrywane kraje. Liczba zgłoszeń

dokonywanych przez podmioty z Polski, Czech i Węgier

w każdym z przypadków waha się między kilkoma,

a kilkunastoma na zgłaszającego, przy czym w żadnym

przypadku nie przekracza poziomu 20.

Lepiej przedstawia się sytuacja w Hiszpanii i Holandii.

W przypadku tych dwóch krajów w pierwszej dziesiątce

dominują jednostki o średnim poziomie kilkudziesięciu

zgłoszeń.

W przypadku Holandii dodatkowo obecnych jest 6

podmiotów przekraczających granicę 100 zgłoszeń, przy

czym jedna z nich – Philips – osiągają ponad tysiąc zgłoszeń

(1423), co przekłada się na istotną poprawę statystyki

kraju. Najmocniejszą reprezentację posiadają Niemcy, gdzie

w przypadku jednostek z pierwszej dziesiątki przeciętny

wynik kształtuje się na poziomie kilkuset zgłoszeń. Wśród

jednostek zgłaszających znalazły się także tak znane marki,

jak BOSCH, SIEMENS czy BASF.

Rozpatrywanie danych statystycznych w świetle podziału

na pojedyncze jednostki pozwala zwrócić uwagę na istotną

rolę dużych przedsiębiorstw. To właśnie one są głównymi

ośrodkami innowacyjności. W strukturze zgłaszających

jednostek można zauważyć, że generalnie najwięcej

wynalazków zgłaszanych jest w trybie PCT przez

przedsiębiorstwa.


24

25

9 Walidacje patentów europejskich

Wykres 27. Liczba wszystkich patentów europejskich udzielonych przez EPO w zestawieniu z liczbą patentów europejskich walidowanych w Polsce oraz procentowy udział patentów europejskich walidowanych w Polsce do wszystkich patentów udzielonych przez EPO, w latach 2004-14

Źródło: Opracowanie na podstawie: EPO Database; UPRP „Raport Roczny” 2006-14, informacje wewnętrzne UPRP

W kolejnej części raportu przedstawimy

wpływ działalności Europejskiego Urzędu

Patentowego (EPO) na ochronę

patentową w Polsce. Jak już

wspomniano, patenty europejskie

udzielane przez EPO, po

przeprowadzeniu procedury walidacji,

mogą potencjalnie obowiązywać w 38

krajach, które przystąpiły do Konwencji

o udzielaniu patentów europejskich, po

walidacji podlegając reżimowi lokalnego

porządku prawnego. Ze względu na fakt,

że decyzja o przyznaniu ochrony

patentowej jest wydawana przez EPO

w jednym postępowaniu, taka ścieżka

procedowania jest najczęściej wybierana

przez podmioty zagraniczne chcące

uzyskać ochronę patentową w Polsce

(czy w innych krajach Europy).

Wykres nr 27 przedstawia liczbę

patentów europejskich walidowanych

w Polsce w stosunku do całkowitej liczby

udzielonych patentów europejskich od

2004 do 2014 roku. Na wykresie widać

wyraźnie, że udział ten z roku na rok

rośnie i wynosi obecnie 11,4%. Świadczy

to o postrzeganiu przez zagraniczne

przedsiębiorstwa Polski jako kraju

mającego coraz większe znaczenie

z perspektywy technologii (także jako

rynku zbytu bądź lokalizacji produkcji).

Wykres nr 28 przedstawia jak, po

przystąpieniu do Europejskiej Organizacji

Patentowej, w Polsce zmieniła się

sytuacja patentowa. Wśród wszystkich

patentów udzielonych w 2014 roku, 75%,

czyli 7 380 zostało udzielonych przez

EPO. Dla porównania UPRP udzielił w tym

samym czasie 2 490 patentów.

Wykres 28. Patenty udzielone przez UPRP w trybie krajowym (podmiotom krajowym i zagranicznym) w zestawieniu z europejskimi patentami walidowanymi w Polsce oraz procentowy udział walidowanych patentów europejskich w całkowitej sumie patentów udzielonych na dany rok, w latach 2003-14

Źródło: Opracowanie na podstawie: EPO Database; UPRP „Raport Roczny” 2004-14, informacje wewnętrzne UPRP

64 613

7 380

11,4%

0,0%

5,0%

10,0%

15,0%

0

10 000

20 000

30 000

40 000

50 000

60 000

70 000

80 000

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

patenty europejskie udzielone przez EPO

patenty europejskie walidowane w Polsce

% patentów europejskich walidowanych w Polsce

7 380

2 490

75%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

0

1 000

2 000

3 000

4 000

5 000

6 000

7 000

8 000

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

liczb

a p

aten

tów

walidowane patenty europejskie

suma patentów udzielonych w UPRP

% walidowanych patentów europejskich do wszystkich patentów


26

10 Obszary specjalizacji patentowania

Wykres 29. Polska i wybrane kraje w TOP 10 kategoriach patentowych EPO w 2013 roku (pod względem liczby zgłoszonych wynalazków)

Źródło: Opracowanie na podstawie: EPO Database

W tej części raportu dokonaliśmy porównania

analizowanych krajów w odniesieniu do 10 obszarów

technologicznych będących przedmiotem najczęstszych

zgłoszeń patentowych w EPO. W 2013 roku były to:

1) maszyny elektryczne, aparatura, energia;

2) komunikacja cyfrowa; 3) technologia komputerowa;

4) pomiary; 5) technologia medyczna; 6) chemia

organiczna; 7) biotechnologia; 8) farmaceutyki; 9) silniki,

pompy, turbiny; 10) transport. Zestawienie w liczbach

absolutnych pokazuje różnicę poziomów innowacyjności

pomiędzy poszczególnymi krajami. W każdej

z analizowanych kategorii zdecydowanym liderem są

Niemcy. Drugie miejsce zajmuje Holandia.

Wykres 30. Polska, wybrane kraje i wszystkie zgłoszenia w EPO w 2013 roku, w TOP 10 kategoriach patentowych EPO (pod względem liczby zgłoszonych wynalazków)


Różnica liczby zgłoszeń w analizowanych kategoriach

między Niemcami, Holandią i Hiszpanią a Polską,

Czechami i Węgrami jest tak duża, że nie jest możliwe

przedstawienie danych dla tych krajów na jednym

wykresie o liniowej podziałce. Staje się to możliwe

dopiero po zastosowaniu skali logarytmicznej. Dla

każdego kraju możliwe jest zidentyfikowanie silniejszych

i słabszych stron pod względem liczby zgłoszeń

w kluczowych kategoriach EPO. W przypadku Niemiec

najlepiej przedstawiają się statystyki zgłoszeń

w kategoriach: maszyny elektryczne, aparatura, energia;

oraz transport, zaś relatywnie słabsze (choć i tak wciąż

lepsze od pozostałych krajów) rezultaty Niemcy uzyskują

w kategorii komunikacja cyfrowa. W przypadku Holandii

silną stroną jest technologia medyczna, a kategoria

silniki, pompy, turbiny wypada najgorzej. Hiszpania

natomiast osiąga relatywnie lepszy wynik

w farmaceutykach oraz słabszy w kategorii pomiary.

W przypadku Polski, Czech i Węgier trudno tak naprawdę

mówić o jakiejkolwiek specjalizacji.

0

500

1 000

1 500

2 000

2 500

maszynyelektryczne,aparatura,

energia

komunikacjacyfrowa

technologiakomputerowa

pomiary

technologiamedyczna

chemiaorganiczna

biotechnologia

farmaceutyki

silniki, pompy,turbiny

transport

PL CZ HU DE ES NL

1

10

100

1 000

10 000

100 000

maszynyelektryczne,aparatura,…

komunikacjacyfrowa


pomiary

technologiamedyczna

chemiaorganiczna

biotechnologia

farmaceutyki

silniki, pompy,turbiny

transport

PL CZ HU DE

ES NL EPO

27

Wykres 31. Polska, Czechy i Węgry w TOP 10 kategoriach patentowych EPO w 2013 roku (pod względem liczby zgłoszonych wynalazków)


Porównanie wyników dla Polski,

Czech i Węgier wskazuje, że Polska

przoduje pod względem liczby

zgłoszeń we wszystkich kategoriach

EPO, poza farmaceutykami.

Wykres 32. Polska, Czechy i Węgry w TOP 10 kategoriach patentowych EPO w 2013 roku (pod względem liczby zgłoszonych wynalazków) w przeliczeniu na 10 mln osób


Jednak w przeliczeniu na liczbę

mieszkańców liczba zgłoszeń

patentowych w Polsce jest

najwyższa jedynie w dwóch

obszarach: komunikacja cyfrowa

i biotechnologia.

0

5

10

15

20

maszyny elektryczne,aparatura, energia

komunikacja cyfrowa


pomiary

technologia medyczna

chemia organiczna

biotechnologia

farmaceutyki

silniki, pompy, turbiny

transport

PL CZ HU

0

2

4

6

8

10

12

maszyny elektryczne,aparatura, energia

komunikacja cyfrowa


pomiary

technologia medyczna

chemia organiczna

biotechnologia

farmaceutyki

silniki, pompy, turbiny

transport

PL CZ HU


28

11 Pozostałe wskaźniki patentowe

Wykres 33. Triady patentowe dla Polski, wybranych krajów i UE, na 10 mln mieszkańców, w latach 2000-02 i 2009-11 [skala logarytmiczna]

Źródło: Opracowanie na podstawie: OECD „Science, Technology and Industry Scoreboard” 2013

Jednym z często stosowanych wskaźników służących do

analizy poziomu innowacyjności i aktywności patentowej

jest tzw. „triada patentowa” (Triadic Patent). Wyraża on

liczbę uzyskanych patentów dla tego samego wynalazku,

przez tego samego zgłaszającego w trzech najważniejszych

urzędach patentowych: amerykańskim, europejskim

i japońskim. Wskaźnikiem tym w opracowaniach

statystycznych posługuje się m.in. OECD czy Eurostat.

Poziom aktywności Polski w tym zakresie jest bardzo niski.

Polskie podmioty wypadają pod tym względem gorzej niż

podmioty czeskie czy węgierskie. Nasz kraj znacząco

odbiega również w tym względzie od średniej europejskiej,

która w latach 2009-2011 wynosiła 236 przyznanych triad

patentowych. Wysoką średnią UE zawdzięcza m.in. takim

krajom jak Niemcy czy Holandia, dla których w tym samym

przedziale czasu uzyskano odpowiednio 607 i 488 triad.

Wykres 34. Liczba triad patentowych na 1 mln osób w porównaniu do liczby znaków towarowych zarejestrowanych za granicą na 1 mln osób, w Polsce i wybranych krajach, w latach 2009-11


Ciekawym zestawieniem,

przygotowanym przez OECD

jest zestawienie

przedstawione na wykresie

nr 34, który obrazuje triady

patentowe w połączeniu

z międzynarodową ochroną

znaków towarowych,

wyznaczając w ten sposób

poziom ochrony własności

przemysłowej – w ujęciu

obejmującym nie tylko

patenty. Z wykresu można

wywnioskować, że Polska

wypada wśród

porównywanych krajów

najsłabiej nie tylko

w przypadku patentów (triad

patentowych), ale także

w kwestii międzynarodowej

ochrony znaków

towarowych.

1

10

100

1 000

PL CZ HU ES UE NL DE

tria

dy

pat

ento

we

na

10 m

ln o

s

2000-02 2009-11

PL

NL

HU

UE

DE

ES

CZ

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60 65

liczb

a zn

akó

w t

ow

aro

wyc

h z

arej

estr

ow

anyc

h z

a gr

anic

ą, n

a 1m

ln o

s

liczba triad patentowych, na 1 mln os

29

Wykres 35. Patenty EPO, znaki towarowe OHIM i wzory OHIM zastrzeżone jednocześnie na dany wynalazek (“IP bundle”) w latach 2010-12


Wykres 36. Własność krajowa wynalazków z zagranicy (%) w odniesieniu do własności zagranicznej wynalazków krajowych (%). Wielkość kółek obrazuje całkowitą liczbę patentów na wynalazki w danym kraju, w latach 2009-11


Wykres nr 35 opisuje dla porównywanych krajów tzw.

„IP bundle”, czyli wiązkę podstawowych praw własności

przemysłowej, zawierającą liczbę przyznanych patentów

europejskich, wspólnotowe znaki towarowe oraz wzory

wspólnotowe (ochrona designu). Z wykresu wynika, że

polscy przedsiębiorcy wykazują dużą aktywność

w ochronie wzornictwa przemysłowego na rynku Unii

Europejskiej, nie odstając w tym względzie od Hiszpanii

i Holandii, natomiast odbiegając znacznie od aktywności

na tym polu naszych południowych sąsiadów.

Na ostatnim wykresie nr 36 prezentujemy zależność

pozwalającą określić czy i w jakim zakresie analizowane

kraje należą do biorców bądź wytwórców technologii.

60 30 0 30 60 90

HU

CZ

PL

ES

NL

DE

patenty EPO znaki towarowe OHIM wzory OHIM

tysiące znaków towarowych / zgłoszenia wzorów tysiące zgłoszeń wynalazków

PL

CZ

HU

DE

ES

NL

0%

10%

20%

30%

40%

50%

0% 10% 20% 30% 40% 50%

wła

sno

ść k

rajo

wa

wyn

alaz

ków

z z

agra

nic

y (%

)

własność zagraniczna wynalazków krajowych (%)


30

Autorzy raportu

Łukasz Czernicki IP Counsel [email protected]

Grzegorz Grochowski Konsultant

© 2015 Crido Taxand Sp. z o.o.

31

Documents

Raport o stanie patentowania w Polsce – patenty szansą na wzrost