Raport z pierwszych lat działalności

Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie

RAPORT Z PIERWSZYCH LAT DZIAŁALNOŚCI

1

Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie

2008–2010

Raport z pierwszych lat działalności

2Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie 2008–2010

3

SPIS TREŚCI:

Raport z pierwszych lat działalnościJoanna Mytkowska 6

Gmach Muzeum:aktualny stan projektu 24

Program, czyli co nam się do tej pory udało zrobić 32

Kolekcja Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie84

Finansowanie Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie w latach 2008–201088

Publiczność Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie89

Zespół Muzeum91

Partnerzy Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie w latach 2008–201092


5„Dziewięć promieni światła na niebie”

– odtworzenie świetlnej kompozycji

Henryka Stażewskiego towarzyszące

pierwszemu pokazowi kolekcji Muzeum

w siedzibie tymczasowej, 5 grudnia 2008.

Fot. Jan Smaga


Raport z pierwszych lat działalności Joanna MytkowskaDyrektor Muzeum Sztuki Nowoczesnej

w Warszawie

7

Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie przedstawia – po raz pierwszy – raport ze swej działalności. Mijają trzy lata, od-kąd w otrzymanym od władz stolicy lokalu przy ulicy Pańskiej 3 otworzyliśmy naszą pierwszą wystawę – ten moment uznajemy za początek regularnej działalności programowej. Sama insty-tucja została powołana do życia zarządzeniem ministra kultury w kwietniu 2005 roku. Początkowe plany przewidywały, że w oko-licach 2011 roku będzie już istniał wspaniały gmach muzealny na placu Defilad, przyjmujący ponad 800 000 osób rocznie. Życie zweryfikowało tę wizję. Jednak jako instytucja staraliśmy się jak najlepiej wykorzystać czas poprzedzający rozpoczęcie budowy naszej siedziby. Nim ta chwila nastąpi, chcemy stworzyć naszą kolekcję sztuki, zbudować więź z publicznością i wielowątkowy program, dzięki któremu realizowana będzie podstawowa misja Muzeum, polegająca na przybliżaniu kultury współcze-snej jak najszerszym kręgom odbiorców.

Raport ten traktujemy jako relację z pionierskiego okresu działalności instytucji, która obecnie wchodzi w nową, mamy nadzieję bardziej stabilną fazę działalności. Mogliby-śmy zatytułować go „Lata walki” – intensywność naszych poszukiwań i burzliwość losów w pierwszym okresie naszego istnienia pozwala na taką batalistyczną metaforę. Zdecydowa-liśmy się na podsumowanie owego czasu w formie krótkiego raportu, żywimy bowiem przekonanie, że nasze doświadczenia są symptomatyczne. Wskazują one na nowe aspiracje, nową wi-zję miejsca kultury w społeczeństwie. Siłą rzeczy raport odnosi się też do trudności we wprowadzaniu zmian, oporu, z jakim spotykają się próby reform. Nasze projekty i wystawy, debaty, które sprowokowaliśmy, były właśnie swego rodzaju próbą sił. Uważamy, że relacja z krótkiej jeszcze historii nowej instytucji kultury może służyć za przedmiot szerszej refleksji nad stanem życia artystycznego i społecznego w Polsce.


9

Zdjęcie Jana Smagi zatytułowane Tu powstanie,

zrobione w styczniu 2010 roku. W tle majaczy

opuszczona hala KDT z umieszczonym przez fir-

mę rozbiórkową Kruszer bannerem anonsującym,

że „Tu powstanie II linia metra i Muzeum Sztuki

Nowoczesnej”. Zlecony przez władze Warszawy

demontaż hali zakończył się w czerwcu 2010 roku.


Debata o Muzeum – w poszukiwaniu nowego języka

Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie zaistniało w świado-mości społecznej w czasie konfliktu o wyniki konkursu architekto-nicznego na nasz budynek. Konkurs ów wygrał – w lutym 2007 roku – szwajcarski architekt Christian Kerez. Spór o architektoniczny kształt Muzeum bardzo boleśnie podzielił zarówno środowisko ar-tystyczne i architektoniczne, jak i szeroką publiczność, pokazując przede wszystkim, jak trudne jest w Polsce prowadzenie debaty publicznej, jak dojmujący jest brak umiejętności arty-kułowania potrzeb, przekonań i pragnień oraz zamieniania ich na wspólny projekt. W dyskusji tej ścierało się wiele racji estetycz-nych i politycznych. Ale gwałtowność debaty zdradzała przede wszystkim mniej lub bardziej uświadomioną tęsknotę za kulturą reprezentacyjną, która wyznaczy, narzuci, zagarnie przestrzeń symboliczną. Debata ta ujawniła lęk przed nieznanym, jakim jest współczesność. A kultura współczesna nie gwarantuje gotowych wzorców, jest otwarta na zmiany, niczego nie reprezentuje, nicze-go z góry nie orzeka i służy raczej zmieniającym się potrzebom obywateli niż utwierdzaniu władzy symbolicznej.

Konflikt merytoryczny spowodował rezygnację ówcze-snego dyrektora Muzeum i doradzającej mu rady programowej. Kilka miesięcy później – w czerwcu 2007 – misję kierowania Muzeum minister kultury powierzył mnie. Wraz z nowym zespo-łem prawie natychmiast przystąpiliśmy do pracy. Zaczynaliśmy w trudnej sytuacji: podważony był autorytet instytucji, duża część środowiska artystycznego i muzealników wątpiła w słuszność kontynuowania dalszych prac nad tworzeniem Muzeum. Jeśli jednak cokolwiek przemawiało w tamtym momencie na naszą korzyść, to było to przekonanie, że od wyzwań współczesno-ści nie da się uciec. Tak więc z debaty publicznej – często

1.

11

W tymczasowej siedzibie Muzeum archi-

tekt Chrisitian Kerez prezentuje zmody-

fikowaną koncepcję budynku, umożliwia-

jącą umieszczenie w nim sali teatralnej,

lipiec 2008. Fot. Bartosz Stawiarski


trudnej, gwałtownej i powodującej konflikty – uczyniliśmy główny przedmiot na-szej działalności.

Debatowaliśmy na wiele tematów: o historii sztuki, o roli muzeów i pu-bliczności, o mieście, o polityce kulturalnej, sami też pozostając przedmiotem debaty. Cały czas czyniliśmy wysiłki, by projektu Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie nie zarzucono. W toczącą się debatę zaangażowani byli artyści, międzynarodowe środowisko muzealne, miejscy aktywiści, media, przedstawiciele inteligencji i nowo powstałej polskiej klasy średniej – wszyscy, dla których ważna jest tradycja nowoczesności, modernizacja i rozwój. My swoją pracą i realizowa-niem społecznej misji staraliśmy się udowodnić, że Muzeum Sztuki Nowocze-snej jest metropolii takiej jak Warszawa i dużemu państwu w Europie potrzebne. Staraliśmy się otwarcie rozmawiać o tym, co dzieje się z projektem. Dyskusja ta zarówno dla nas, jak i dla władz Warszawy stała się poligonem obywatelskiej debaty. Dlatego też powołaliśmy festiwal „Warszawa w bu-dowie”, którego celem jest animowanie społecznego zainteresowania wspólną przestrzenią miasta. Powodzenie festiwalu oraz starania Warszawy o tytuł Euro-pejskiej Stolicy Kultury w roku 2016 pomogły nam stać się w roku 2010 ważnym elementem polityki kulturalnej miasta. To był przełom. Wiedza o tym, że nowo-czesne, niezależne programowo i krytyczne instytucje powinny odgrywać istotną rolę w polityce kulturalnej miasta, powoli staje się powszechna. To te niezależne kulturalne inicjatywy europeizują miasto, sprzyjają jego wszechstronnemu roz-wojowi, a przede wszystkim dają mieszkańcom więcej możliwości uczestnictwa w kulturze. Dostrzeżenie tego przez władze Warszawy pozwala nam optymistycz-nie patrzeć na perspektywę budowy gmachu Muzeum. Następnym wyzwaniem jest dla nas wyraźniejsze zaistnienie Muzeum w polityce kulturalnej państwa.

Ze względu na skalę przedsięwzięcia Muzeum znalazło się w ogniu walki i zmian, które zachodzą w Polsce, w centrum trudnej polskiej modernizacji. Thomas Thalhofer, niemiecki menedżer współpra-cujący z architektem Christianem Kerezem, załamany czasowym wstrzymaniem projektowania Muzeum w 2008 roku, powiedział, że Muzeum powstanie, tylko jeśli Polska się zmieni. Wtedy traktowaliśmy to jako zgrabną me-taforę albo żart, wkrótce jednak przekonaliśmy się, jak wiele prawdy jest w tym stwierdzeniu. Było trudno, wszędzie napotykaliśmy przeszkody i lęki: że będziemy służyć tylko grupie wybrańców – jakby Muzeum nie było przede wszystkim oddane w służbę publiczności; że zainteresowanie Polaków współczesnością jest tak małe, że nie ma tu dostatecznie ważnego celu politycznego; że współczesna kultura

13

jest tak enigmatyczna i niezrozumiała, tak daleka od kraju nad Wisłą, że można ją spokojnie jeszcze przez wiele lat ignorować. W odpowiedzi powstają kolejne oddolne inicjatywy obywateli próbujące wypełnić lukę w działaniach państwa, ich przykładem może być Towarzystwo Przyjaciół Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, aktywnie wspierające wysiłki zmierzające do powstania Muzeum. A Polska, choć może zbyt wolno, to jednak naprawdę się zmienia. Niezależna, krytyczna, za to otwarta na wyzwania współczesności kultura zaczyna mieć re-alne znaczenie. I potrzebne są instytucje, które będą ją utrwalać.

Wobec słabości tradycji nowoczesności i świeckich instytucji mogących kształtować życie społeczne, wobec słabości debaty politycznej, która raczej skrywa realne problemy, niż je ujawnia, zadaniem Muzeum jest umac-nianie nowoczesnej obywatelskiej debaty, wspieranie miejskiej kosmopolitycznej kultury, mierzenie się z globalnymi wyzwaniami współczesności, dbałość o to, aby kultura współczesna znalazła odbicie w organizacji życia społecznego. A narzędziem do tego celu jest uczenie się i animowanie dialogu, który pozwoli na ujawnienie problemów oraz tworzenie języka, którym można o nich rozmawiać. Chcemy także wspie-rać ruchy obywatelskie. Dlatego to w Muzeum odbyły się założycielskie spotka-nia Obywatelskiego Forum Sztuki Współczesnej czy ruchu Obywatele Kultury. Widzimy Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie jako część większego pro-jektu modernizacyjnego, który musi nadrobić niedostatek tradycji nowoczesności.


12 kwietnia 2008 – w obecności ministra kultu-

ry Bogdana Zdrojewskiego umowę na projekt

Muzeum podpisują prezydent m.st. Warszawy

Hanna Gronkiewicz-Waltz i architekt Christian

Kerez. Fot. Marzena Hmielewicz, Agencja

Gazeta

15

Dlaczego potrzebne są nowe instytucje kultury

Proces budowy Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie wpro-wadza jeszcze jeden temat: nowych instytucji, które będą w stanie skutecznie budować nowy idiom kultury. Często powtarzamy, że nie da się kolekcjonować sztuki współczesnej, dopasowując ją do struktury istniejących muzeów encyklopedycznych. Jak dowodzi porażka najgłośniejszej propozycji muzealnej w tym dwudziestoleciu – „muzeum krytycznego” prof. Piotra Piotrowskiego – nie da się dyskutować współczesności w cieniu Matejkowskiej „Bitwy pod Grunwaldem”. Kultury współczesnej nie da się upychać pomiędzy tradycyjnymi działami, nie sposób łączyć kultu przeszłości z krytyczną kulturą współczesną, która używa i naduży-wa historycznego materiału, aby podkreślać problemy jutra. Inne są zadania tych dwóch typów instytucji i w całym zachodnim świecie jest to wiedza powszechna od lat 60. – tymczasem w Polsce istnieją tylko dwa muzea poświęcone kulturze współczesnej: w Łodzi i w Krakowie, oraz setki muzeów tradycyjnych. Próby dokładania sztuki współcze-snej do istniejących Muzeów Narodowych dowodzą niezrozumienia roli, jaką kultura współczesna ma odegrać. Nie da się jej używać doraźnie, do promocji i do kreowania wizerunku. Trzeba się nauczyć bronić jej jakości i ponosić koszty jej rozwoju. Ostatecznie tylko ja-kość kultury współczesnej usprawiedliwi nakłady na jej dostępność. To z tych wszystkich powodów Polska potrzebuje nowych instytucji kultury.

Polską transformację opisali artyści współcześni. Używa-li często środków drastycznych, powodując skandale i dyskusje. Tym sposobem zdobyli ważne miejsce w debacie publicznej. Mo-żemy ustawić rzeźby Mirosława Bałki czy prace Katarzyny Kozyry w chronologicznym ciągu rozwoju historii sztuki od antyku do dziś

2.


albo tworzyć dział sztuki wideo, gdzie bez względu na treść zgromadzimy wszystkie filmy, ale wtedy będziemy eliminowali możliwość obcowania z tym, co najciekawsze, najbardziej innowacyjne i współcześnie ważne w dziełach tych artystów. Modne hasła, takie jak otwartość, innowacyjność i kreatywność, wiążą się z trudną do zaakcepto-wania w życiu codziennym praktyką głoszenia rzeczy niepopularnych, samodzielnego myślenia i obrażania autorytetów. Sztuka współczesna ma zdolność pokazywania tej drogi, ale trzeba pozwolić jej wybrzmieć. Nie miejsce tu na udowadnianie związków in-nowacyjności i dojrzałego obywatelsko społeczeństwa z rozwojem. Ale nieprzypadkowo dojrzałe demokracje i gospodarki znalazły sposoby, aby wspierać istnienie muzeów sztuki współczesnej w każdym większym, a często i mniejszym mieście.

Szansą nowych instytucji jest też nowoczesna, racjonalna organizacja, brak obciążeń poprzedniej epoki, co pozwala na elastyczność i szybkość działania, na re-agowanie na współczesność. W latach 90. nastąpił kryzys instytucji publicznych, w la-tach dwutysięcznych z trudem starały się one z niego podźwignąć. A w międzyczasie symbolicznie kultura współczesna przeniosła się do instytucji prywatnych i organi-zacji pozarządowych – to one wyznaczyły standardy działania: wykazały społeczną skuteczność, niskie koszty operacyjne, reagowanie na bieżącą sytuację. Ale – mimo braku programu wsparcia i braku reform instytucji publicznych – i w tej materii zacho-dzą zmiany: wiele z tych instytucji mimo wszystko zreformowało się i przystąpiło do aktywnego kształtowania sceny artystycznej.

Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie stara się pracować w sposób maksymalnie efektywny – minimalizując nakłady, kłaść na-cisk na rezultat merytoryczny i oferowanie publiczności możliwości uczestnictwa w jak najwyższej jakości wydarzeniach. To dlatego jesteśmy w stanie prowadzić swój rozbudowany, międzynarodowy program bardzo ograniczony-mi siłami. Jedenaścioro stałych pracowników (osiem stanowisk merytorycznych, dwa administracyjne i jeden etat techniczny) tworzy zespół, który kreuje i obsługuje około 150 imprez rocznie (w tym duże wystawy). Praca zespołowa, zaangażowanie i outsourcing niektórych zadań oraz otwartość na nowe, innowacyjne rozwiązania i duża skuteczność w pozyskiwaniu środków pozabudżetowych tworzą ciągle rzadki w Polsce model nowoczesnej instytucji kultury. Chcemy ten model utrwalać i propagować.

17

Wizualizacja przestrzeni w zachodniej części

gmachu Muzeum, przeznaczonej na bibliotekę

i czytelnię z wolnym dostępem do książek.


Misja Muzeum, nowe formy pracy muzealnej

Obywatelski charakter instytucji Muzeum i skupienie na debacie publicznej powoduje, że rozwijamy te formy dzia-łalności, które zapewniają dialog z publicznością. Stąd bardzo rozbudowany program spotkań, debat, warsztatów, semina-riów czy konferencji. Jedne są długo przygotowywane i wiążą się z badawczym programem Muzeum, inne są organizowane w reakcji na wydarzenie, tendencję, dzieło sztuki lub książkę, które się właśnie pojawiły. Staramy się słuchać, kształtować nasz program w relacji do pojawiających się fenomenów. To sprawia, że zawsze jesteśmy gotowi do zmiany stanowiska czy planów. Uważamy to za część kultury współczesnej. Nie obawiamy się podjęcia wyzwania, bycia stroną w dyskusji.

Podobnie kształtowany jest program wystaw. Już w na-szej krótkiej, trzyletniej historii wielokrotnie przekonaliśmy się, jak zwodnicze jest robienie długoletnich założeń co do rozwoju badań, trendów wystawienniczych, potrzeb publiczności. Na-turalna tendencja globalnej kultury jest tu wspierana lokalną sytuacją, w której po długiej stagnacji wszystkie zmiany przy-chodzą naraz. Dlatego obok klasycznych w swojej metodologii i muzealnym research’u wystaw, jak „Kiedy rano otwieram oczy widzę film. Eksperyment w sztuce Jugosławii w latach 60. i 70.” (2008) czy monografii rumuńskiego artysty Iona Grigorescu „W ciele ofiary” (2009), podjęliśmy wyzwania takie jak „I Could Live in Africa/Mógłbym żyć w Afryce” (2010) – była to wystawa oparta na fragmentach, na intuicjach i na śmiałych tezach. Ten niezwykle kontrowersyjny w swej ocenie lat 80. pokaz wzbudził zresztą tak pożądaną przez nas dyskusję i falę wystaw na ten sam temat. Tak wyobrażamy sobie inspirującą rolę Muzeum.

3.

19

W innym wymiarze dotyczy to również programu ba-dawczego Muzeum i towarzyszącego mu programu wydawni-czego. Staramy się, aby organizowane przez nas konferencje oraz seminaria były atrakcyjne i znaczące także poza granicami Polski. Uczestniczymy w międzynarodowej wymianie, na przykład w europejskim programie badawczym „Former West”. Inicjujemy badania i projekty, które podróżują do innych instytucji, jak wy-stawa Aliny Szapocznikow, która będzie pokazywana w Centrum Sztuki Współczesnej Wiels w Brukseli w 2011 roku, a w roku 2012 w Museum of Modern Art w Nowym Jorku i w Hammer Museum w Los Angeles.

Po pierwszych doświadczeniach tych lat nie obawiamy się już oskarżeń o hermetyczność. Wiemy, że sztuka współcze-sna, wiedza o jej tradycjach i historii nie miała w Polsce okazji w pełni się rozwinąć. Ale to nie powód, aby nie dostarczać na-szej publiczności najlepszych możliwych wystaw czy wydarzeń. Wierzymy, że każdy, nawet najbardziej zawiły i odnoszący się do najdziwniejszego kontekstu temat, jeśli jest uczciwie przygoto-wany, można przedstawić tak, by był dla widzów interesujący. Nie schlebiamy publiczności, rzetelnie z nią rozmawiamy. Ufamy, że tak buduje się prawdziwy dialog. Wielki wysiłek wkładamy w tworzenie narzędzi, które ten dialog pomagają podtrzymać: od wykładów, warsztatów i spotkań, przez stale rozwijaną edu-kacyjną platformę internetową, po księgarnię, która daje książ-kowe zaplecze opracowywanym w Muzeum tematom. Kultura jest międzynarodowa. Program Muzeum jest tak budowany, aby był czytelny zarówno dla polskiej, jak i dla międzynarodowej publiczności.

Publiczność ta w ciągu kilku lat naszej działalności sukcesywnie rośnie. W czasie trwającego miesiąc festiwalu „Warszawa w budowie 2” (w październiku 2010) mieliśmy ponad 100 000 wejść na naszą stronę internetową. Obliczamy, że z na-szego programu wystaw i wydarzeń w 2010 roku skorzystało już ponad 50 000 osób. Cały czas rozwijają się nasze projekty


publiczne, na przykład Park Rzeźby na Bródnie. Wszystkie wydarzenia orga-nizowane przez Muzeum są bezpłatne. W nowym budynku Muzeum w miarę możliwości będziemy się starali tych zasad trzymać i stworzyć taki model biznesowy, aby przynajmniej dostęp do stałej, finansowanej ze środków publicznych kolekcji był darmowy. Nasza misja jest przede wszystkim publiczna: udostępnianie kultury współczesnej.

W centrum naszej pracy jest kolekcja Muzeum. Okres przed otwarciem budynku Muzeum postrzegamy jako okres przygotowań i czas na zgromadzenie kolekcji, która pozwoli otworzyć Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie z jego własnymi zbiorami. Towarzyszy temu debata o środkach pu-blicznych na kolekcjonowanie sztuki współczesnej i stworzenie (pierwszego od lat) regularnego planu publicznych zakupów. W 2010 roku Ministerstwo Kultury i Dzie-dzictwa Narodowego zdecydowało się na wdrożenie takiego programu zakupów dla muzeów zajmujących się sztuką współczesną. Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie przez trzy lata swojej działalności zgromadziło skromną liczbowo (56 obiektów), ale znaczącą artystycznie kolekcję. Dwa razy pokazywaliśmy ją w naszej tymczasowej siedzibie (wystawy „Sztuka cenniejsza niż złoto” w 2008 i „3xTAK!” w 2009), a raz – wiosną 2010 roku – w Instytucie Sztuki Współczesnej Kunst-Werke w Berlinie („Early Years”). Wystawami tymi dowiedliśmy, że kolekcja to świetne narzędzie dialogu z publicznością (na nasze otwarcie w Berlinie stawiło się 3000 widzów), że za pomocą kolekcji można opowiadać historie i budować narracje (przełamaliśmy w ten sposób monopol muzeów opartych na spektaklu, takich jak Muzeum Powstania Warszawskiego), że kolekcja to miejsce na nieusta-jący eksperyment (rzeźba Pawła Althamera „Guma” roku została zainstalowana na ulicy warszawskiej Pragi).

W raporcie tym składamy w Państwa ręce ponad trzy lata wytężonej pracy, ogromnych na-dziei i napięć. Tyle zdołaliśmy zrobić, aby powstało w Warszawie Muzeum Sztuki Nowoczesnej. Czy to wystarczy... Zobaczymy.

21

Wizualizacja północnej fasady Muzeum,

od strony parku Świętokrzyskiego – z tej

strony znajdzie się główne wejście do teatru

TR Warszawa.

Na następnej stronie widok Muzeum z lotu

ptaka.


23


Gmach Muzeum:aktualny stan projektu

25

Wyniki konkursu na koncepcję architektoniczną Muzeum Sztu-ki Nowoczesnej w Warszawie ogłoszone zostały w lutym 2007 roku. W kwietniu 2008 roku władze miasta stołecznego Warsza-wy podpisały ze zwycięzcą konkursu, szwajcarskim architektem Christianem Kerezem, umowę na projekt budynku.

Na początku 2011 roku wciąż trwały prace nad adaptacją projektu budowlanego do nowego, uchwalonego w listopadzie 2010 roku Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego dla obszaru placu Defilad. Na przestrzeni ostatnich trzech lat doszło do znaczącego przeformułowania koncepcji całego obiektu. Docelowo w liczącym około 35 000 metrów kwadratowych gmachu Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie około jedną trzecią powierzchni zajmie miejski teatr TR Warszawa. Ta zmiana, która spowodowa-ła znaczące wydłużenie prac projektowych, jest wynikiem rewizji wyjściowych założeń programowych dla budynku Muzeum.

W skrócie zmiana polega na zastąpieniu strefy pomiesz-czeń komercyjnych, które – według koncepcji funkcjonalnej z 2005 roku – miały zapewniać częściowe pokrycie kosztów funkcjonowa-nia Muzeum, pomieszczeniami dla teatru. Przestrzeń komercyjna musiała zostać wyeliminowana z projektu ze względu na euro-pejskie przepisy chroniące wolnorynkową konkurencję (inwestor publiczny nie może wydawać europejskich funduszy na projekty komercyjne). Wobec konieczności dokonania tej zmiany latem 2008 roku władze Warszawy wstrzymały prace projektowe do czasu znalezienia nowego rozwiązania. Okazało się nim wprowadzenie do gmachu teatru TR Warszawa, który w najbliższych latach straci dotychczasową siedzibę w kamienicy przy ulicy Marszałkowskiej.

Projektowanie wznowione zostało wiosną 2009 roku, a latem 2010 przedstawiona została przez prezydent miasta sto-łecznego Warszawy Hannę Gronkiewicz-Waltz i ministra kultury Bogdana Zdrojewskiego ostateczna koncepcja całości, w której Muzeum i Teatr sąsiadują ze sobą, tworząc atrakcyjną ofertę kulturalną i rekreacyjną dla zróżnicowanej publiczności. Zasady współdziałania w jednym budynku Muzeum i Teatru zostaną wy-pracowane w najbliższym czasie.


Harmonogram realizacyjny, przyjęty w styczniu 2011 roku, przewiduje, że budowa rozpocznie się w pierwszych miesiącach 2013 roku i potrwa 36 miesięcy, zatem otwarcie Muzeum mogłoby nastąpić w połowie 2016 roku.

Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie dysponować będzie dwoma przestrzeniami na wystawy czasowe – jedną na parterze budynku, z widokiem na ulicę Marszałkowską, o po-wierzchni około 1 000 metrów kwadratowych oraz drugą zwaną roboczo „Wielką Salą”, zlokalizowaną na piętrze, liczącą około 3 500 metrów kwadratowych – będzie to jedna z najbardziej spektakularnych publicznych przestrzeni architektonicznych w Polsce, unikalna także w skali światowej. Jej cechą charakte-rystyczną będzie falujący strop, który przykryje także pozostałe 3 000 metrów kwadratowych sal wystawowych prezentujących stałą ekspozycję Muzeum.

W Muzeum znajdą się także obszerna, ogólnodostępna biblioteka i mediateka, centrum edukacyjne, sala audytoryjna na 200 miejsc oraz sala wielofunkcyjna i księgarnia, a także restau-racja i dwie kawiarnie. W części teatralnej oprócz sali na ponad 500 miejsc znajdzie się także scena kameralna, sala koncertowa oraz restauracja. Podziemna ulica, przebiegająca pod budynkiem, łączyć będzie sieć drogową miasta z zapleczem technicznym bu-dynku, garażami oraz z rozległym publicznym parkingiem, który w dalszej przyszłości powstać ma pod zmniejszonym i noszącym zapewne już inną nazwę placem Defilad.

Koszt realizacji całej inwestycji szacowany jest na ok. 400 milionów złotych. Sfinansuje ją w całości miasto stołeczne Warszawa ze środków własnych oraz z planowanych do pozyskania funduszy europejskich. Wycofanie z planu finansowania środków europejskich gwarantowanych początkowo przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego wynika z przesunięcia ich – w kwocie ok. 50 milionów euro – na realizację miejskiego Centrum Nauki Kopernik w 2009 roku. W umowie z 2009 roku pomiędzy Ministerstwem a Ratuszem zawarte zostało zobowiązanie, że Ratusz zrefunduje owe środki, biorąc na siebie koszty budowy gmachu Muzeum.

27

Widok od strony placu Defilad – całkowicie

przeszklony parter oprócz sal wystawowych

pomieści także obszerną księgarnię oraz dwie

restauracje i dwie kawiarnie.

Główna sala teatru TR Warszawa pomieści

ponad 500 widzów.

28Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie 2008–2010Licząca ponad 3 000 m kw. powierzch-

ni tzw. Wielka Sala stanie się jedną

z najatrakcyjniejszych przestrzeni ar-

chitektonicznych w Polsce. Wizualiza-

cja przedstawia rzeźby Gabriela Orozco

(na pierwszym planie), Louise Bourgeois

oraz instalację Christopha Büchela.

29


Sylwester w Muzeum, 31 grudnia

2007 – trzy dni wcześniej Mu-

zeum wprowadziło się do swej

nowej siedziby tymczasowej

na tyłach pawilonu meblowego

Emilia. Na sylwestrowej „para-

petówce” bawiło się około 700

gości, którym drogę wskazywał

neon MUZEUM, zaprojekto-

wany przez Paulinę Ołowską.

Fot. Mariusz Karpiński

Pierwsze spotkanie z publicznością w jeszcze

niewyremontowanej siedzibie na Pańskiej 3,

23 listopada 2007. Fot. Kuba Dąbrowski

31

Koncert zespołu Kot Kuby Bąkowskiego na

otwarciu wystawy „Early Years” (Wczesne

lata), przygotowanej przez Muzeum dla In-

stytutu Sztuki Współczesnej Kunst-Werke

w Berlinie (27 lutego 2010) – w tle pierwszy

neon Muzeum. Fot. Bartosz Stawiarski


Program, czyli co nam się do tej pory udało zrobić:

33

Przez ostatnie trzy lata tymczasowa siedziba Muzeum przy ulicy Pańskiej była nie tylko biurem działającym na rzecz budowy gmachu Muzeum, ale także miejscem, gdzie regularnie odbywały się wystawy oraz prowadzony był kompleksowy program edukacyjno-badawczy. Jednocześnie Muzeum było inicjatorem projektów realizowanych w przestrzeni miejskiej, także poza centrum Warszawy (Park Rzeźby na Bródnie).

Wystawy o charakterze historycznym

Do tej kategorii należą wystawy mające na celu przeformuło-wanie czy też uzupełnienie wiedzy na temat istotnych twórców i zjawisk w sztuce XX wieku, tworzone często przez kilkuosobowe zespoły badawcze, także przy udziale kuratorów zagranicznych (np. Kathrin Rhomberg, Sabine Breitwieser). Wystawom tym towarzyszą sesje naukowe, których dorobek stanowi bazę monograficznych wydawnictw opracowywanych przez dział wydawniczy Muzeum. Wystawy z tej kategorii to:

„Kiedy rano otwieram oczy, widzę film. Eksperyment w sztuce Jugosławii w latach 60. i 70.” 25 kwietnia–22 czerwca 2008

Idea, by sięgnąć po jugosłowiańskie artystyczne dziedzictwo lat 60. i 70. i uczynić z niego temat pierwszej wystawy nowo powstającego Muzeum, miała dwa źródła. Jednym jest waga eksperymentów podejmo-wanych przez ówczesnych artystów jugosłowiańskich dla sztuki dzisiejszej, także w Polsce. Drugim, równie ważnym, jest pojmowanie misji Muzeum jako instytucji, która swym zainteresowaniem badawczym wykracza poza horyzont lokalny.

Wystawa pokazała proces odrzucenia oficjalnego języka sztu-ki przez szeroki krąg jugosłowiańskich artystów. Sztuce abstrakcyjnej, promowanej przez władze, przeciwstawili oni „antysztukę” – działalność efemeryczną, bliską dadaizmowi i sztuce spod znaku Fluxusu. Kuratorką wystawy była Ana Janevski.

Zaprezentowano prace następujących artystów: Marina Abramo-vić, Dimitrije Bašičević-Mangelos, Crveni Peristil, Attila Csernik, Radomir Damnjanović Damnjan, Braco Dimitrijević, Nuša i Srečo Dragan, Ivan Ladislav Galeta, Grupa Gorgona, Tomislav Gotovac, Zlatko Hajdler, Sanja Iveković, Julije Knifer, Ivan Kozarić, Vladimir Kristl, Dušan Makavejev, Ivan Martinac, Dalibor Martinis, Slavko Matković, Slobodan Era Milivojević, Grupa OHO,

A.


Wystawa „Kiedy rano otwieram oczy, widzę

film. Eksperyment w sztuce Jugosławii w latach

60. i 70.” prezentowała pole zainteresowań

badawczych powstającej instytucji i ponadlo-

kalną perspektywę. Fot. Jan Smaga

Plakat pierwszej wystawy pre-

zentowanej przez Muzeum

w siedzibie przy Pańskiej 3,

kwiecień–czerwiec 2008.

Proj. Monika Sosnowska

35

Mihovil Pansini, Neša Paripović, Zivojin Pavlović, Vladimir Petek, Ivan Picelj, Bogdanka Poznano-vić, Vojislav Rakonjac, Vjenceslav Richter, Milan Samec, Aleksandar Srnec, Mladen Stilinović, Laszlo Szalma, Grupa Sześciu Artystów, Balint Szombathy, Raša Todosijević, Goran Trbuljak, Sava Trifković, Josip Vaništa, Ante Verzotti.

„Ion Grigorescu. W ciele ofiary 1969–2008” 6 lutego–15 marca 2009

Urodzony w 1945 roku w Bukareszcie, wykształcony jako malarz Ion Grigorescu jest autorem licznych filmów, cykli fotograficznych, zapisów, kolaży, w których dokumentował swoje codzienne życie, a także drogę, jaką przeszło ru-muńskie społeczeństwo na przestrzeni ostatnich dekad: od reżimu komunistycznego do realiów ekspansywnego kapitalizmu. Z formalnego punktu widzenia twórczość Iona Grigorescu może być analizowana jako przykład środko-woeuropejskiej sztuki eksperymentalnej, za pomocą której artysta próbuje znaleźć swoje miejsce w wyjątkowo opresyjnym systemie politycznym. Kuratorką tej pierwszej monogra-ficznej wystawy Iona Grigorescu była Kathrin Rhomberg, kuratorka Berlin Biennale 2010, w przeszłości dyrektorka wiedeńskiego Centrum Sztuki Współczesnej Secession i Kunstverein w Kolonii. W 2010 roku Muzeum wydało pierwszą książkową monografię Iona Grigorescu.

„Niezgrabne przedmioty. Alina Szapocznikow oraz Maria Bartuszova, Pauline Boty, Louise Bourgeois, Eva Hesse i Paulina Ołowska” 14 maja–26 lipca 2009

Wystawa była odpowiedzią na wy-raźną zmianę w postrzeganiu spuścizny Ali-ny Szapocznikow oraz na generalną rewizję spojrzenia na sztukę artystek jej pokolenia. Zestawienie prac Bourgeois, Hesse, Boty, Bar-tuszovej i Szapocznikow jest próbą pokazania twórczości artystek pionierek, artystek, które

eksperymentując z materiałem, z formą i z jej wyrazem, w tym także z wątkami prefemini-stycznymi, starały się – często bezskutecznie – zaistnieć w głównym nurcie życia artystycz-nego swego czasu, a obecnie znalazły się w cen-trum zainteresowania nowej historii sztuki. Pokazując przede wszystkim prace z lat 60. i wczesnych 70., twórczynie wystawy uchwyciły moment, kiedy klasyczne słowniki artystyczne ulegały przewartościowaniom, a potrzeba zmiany nie była jeszcze zdefiniowana ani jako burzenie, ani budowanie historii, kiedy nowe było jedynie przeczuciem. Kuratorkami wystawy były Joanna Mytkowska i Agata Jakubowska (współpraca: Marta Dziewańska, Maria Matuszkiewicz).

„Modernologie. Artyści współcześni badają nowoczesność i modernizm” 12 lutego–5 kwietnia 2010

Międzynarodowa wystawa koncen-trująca się na stosunku współczesnych artystów do dziedzictwa nowoczesności i modernizmu. Kuratorka wystawy Sabine Breitwieser (obec-nie główna kuratorka działu performance’u i mediów w nowojorskim Museum of Modern Art, wcześniej dyrektorka wiedeńskiej Generali Foundation) postawiła sobie za cel zbadanie artystycznych reakcji na nowoczesność, po-cząwszy od jej pierwotnych założeń: ruchu społeczno-politycznego usiłującego stworzyć własny uniwersalny język.

Zaprezentowano prace następują-cych artystów: Anna Artaker, Alice Creischer/Andreas Siekmann, Domènec, Katja Eydel, Ângela Ferreira, Andrea Fraser, Isa Genzken, Dan Graham i Robin Hurst, Tom Holert i Clau-dia Honecker, Marine Hugonnier, IRWIN, Runa Islam, Klub Zwei, John Knight, Labor k3000, Louise Lawler, David Maljković, Dorit Margreiter, Gordon-Matta Clark, Gustav Metzger, Christian Philipp Müller, Henrik Olesen, Paulina Ołow-ska, Falke Pisano, Mathias Poledna, Florian Pumhösl, Martha Rosler, Armando Andrade Tudela, Marion von Osten, Stephen Willats oraz Christopher Williams.


Plakat pierwszej monograficznej wystawy

muzealnej wybitnego artysty rumuńskiego

Iona Grigorescu (luty–marzec 2009) będącej

wynikiem badań międzynarodowego zespołu

kuratorskiego. Proj. Ludovic Balland

„Wielkie brzuchy” (1968) Aliny Szapocznikow

na wystawie „Niezgrabne przedmioty” – wy-

pożyczone z Kröller-Müller Museum w Otterlo

w Holandii. Fot. Bartosz Stawiarski

37

Plakat wystawy „Niezgrabne przedmioty”

(maj–lipiec 2009) poświęconej nowatorskim

wątkom twórczości Aliny Szapocznikow.

Proj. Ludovic Balland.

Następstwem tej wystawy będą prezentacje

twórczości Szapocznikow w Centrum Sztuki

Współczesnej Wiels w Brukseli (2011 r.) oraz

w Museum of Modern Art w Nowym Jorku

i w Hammer Museum w Los Angeles (w 2012 r.),

współorganizowane przez Muzeum.

38Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie 2008–2010Grupa rzeźb niemieckiej artystki Isy Genzken

„Olej XV” i „Olej XVI” (2007), fragment wystawy

„Modernologie. Artyści współcześni badają nowo-

czesność i modernizm” prezentowanej w Muzeum

wiosną 2010 r. Fot. Bartosz Stawiarski

39

„Przestrzeń między nami” 7 października–7 listopada 2010

Wystawa prezentująca działalność wybitnego warszawskiego architekta Stanisława Zamecznika (1909–1971), twórcy powojennej szkoły polskiego wystawiennictwa. Tymczaso-wa architektura, tworzona z tektury i sklejki na potrzeby ekspozycji propagandowych i targów międzynarodowych, zastępowała w peere-lowskiej rzeczywistości realizacje śmiałych konceptów, które zapełniały szkicowniki ar-chitektów. Wizjonerskie pomysły projektanci przekształcali w efemeryczną architekturę pawilonów czy sal wystawowych. Osią wystawy były rekonstrukcje fragmentów najważniejszych projektów ekspozycyjnych Zamecznika. Kura-torami wystawy byli Tomasz Fudala i Marianne Zamecznik, ekspozycję w pawilonie SARP przy ulicy Foksal zaprojektował Piotr Zamecznik (1945–2010), syn Stanisława.

Zaprezentowano prace następują-cych artystów: Stanisław Zamecznik, Wojciech Zamecznik, Wojciech Fangor, František Tröster, Frederick Kiesler, Jerzy Sołtan, Zbigniew Ihna-towicz, Edward D. Stone, Zofia i Oskar Hanse-nowie, Le Corbusier, Marek Leykam, Stanisław Hempel, Dorothea Lange, Doris Ullmann, Ben Shahn, Lech Tomaszewski, Jan Kosiński, Jacek Damięcki, Duszan Poniż, Wacław Zalewski, Halina Skibniewska, Zygmunt Stępiński, Ar-seniusz Romanowicz, Jerzy Jarnuszkiewicz, Henryk Stażewski, Krystian Burda.

„Włodzimierz Borowski. Siatka czasu” 18 listopada 2010–20 stycznia 2011

Pierwsza pośmiertna monograficzna prezentacja prac Włodzimierza Borowskiego (1930–2008), jednego z najwybitniejszych pol-skich artystów neoawangardowych. Wystawa składała się z dwóch komplementarnych czę-ści: wiernej rekonstrukcji autorskiej ekspozycji prac Borowskiego, zatytułowanej „Pole gry”, zaaranżowanej przez niego w Galerii Współ-czesnej w Warszawie w 1972 roku, oraz pre-zentacji materiałów archiwalnych dotyczących projektów zrealizowanych przez Borowskiego w latach 1966–1972 (przede wszystkim tzw. Pokazów synkretycznych). „Pole gry” należało do najgłośniejszych wydarzeń artystycznych polskiej sceny lat 70., stanowiąc również punkt przełomowy w twórczości Borowskiego. Kura-torami wystawy byli Luiza Nader, Paweł Polit i Agnieszka Szewczyk.


Wystawa „Przestrzeń między nami” prezentowana

w Pawilonie Stowarzyszenia Architektów Polskich

jesienią 2010 roku przypominała postać Stanisława

Zamecznika (1909–1971), wybitnego architekta,

projektanta wystaw i pawilonów ekspozycyjnych,

i wpisywała się w program badań Muzeum nad

wystawiennictwem, a także nad tradycją nowocze-

sności. Fot. Bartosz Stawiarski

41

Wystawie „Włodzimierz

Borowski. Siatka czasu”,

(listopad 2010–styczeń 2011)

towarzyszyła międzynaro-

dowa konferencja, której

celem było właściwe umiej-

scowienie ważnej, a częścio-

wo zapomnianej twórczo-

ści i postawy Borowskiego

(1930–2008) w historii sztuki

XX w. Fot. Jan Smaga


Warsztaty palestyńskiej artystki Ahlamy Shibli

z dziećmi z polskich domów dziecka w ramach

wystawy „Wydomowienie”, której częścią była

dokumentacja fotograficzna odchodzących

w przeszłość instytucji opiekuńczych i panu-

jących w nich relacji międzyludzkich. Marzec

–maj 2009. Fot. Jakub Machałek

43

Wystawy prezentujące współczesne postawy artystów oraz nowe, eksperymentalne strategie kuratorskie

„Nie ma sorry” 18 października–22 listopada 2008

Wystawa dyplomowa przygotowana przez studentów Muzeal-niczych Studiów Kuratorskich UJ. Pisali oni: „Wystawa nie ma założonego tematu, będąc raczej wynikiem negocjacji i niechętnych kompromisów. W tej skrajnie anty-taksonomicznej strukturze można jednak odnaleźć kilka uparcie powracających wątków. Będą to: relacja ucznia-artysty z akademicką tradycją pracowni (a więc nieustanne ćwiczenia, zadania, korekty), manipulacje, czasem pastisz i żenada wynikające ze świadomo-ści uczestnictwa w grze, gdzie artystyczna uczelnia stanowi niezbędne zaplecze o legitymizującej mocy”.

Zaprezentowano prace następujących artystów: Wojciech Bą-kowski, Paul Destieu, Wojciech Doroszuk, Łukasz Jastrubczak, Wojciech Kosma, Katarzyna Krakowiak, Mateusz Kula, Anna Molska, Marcin Nowicki, Franciszek Orłowski, Anna Panek, Sławomir Pawszak, Łukasz Pietrzak, Agnieszka Polska, Aneta Ptak, Paweł Sysiak, Aleksandra Winnicka, Marc Tobias Winterhagen, Marzena Zawojska, Julia Zborowska, Piotr Żyliński.

Zespół kuratorski: Klaudia Benjaszewicz, Aleksandra Jach, Kamila Jezierewska, Katarzyna Karwańska, Piotr Lisowski, Elżbieta Piotrowska, Anna Tomaszewska, Stanisław Welbel.

Ahlam Shibli „Wydomowienie”20 marca–4 maja 2009

W swej twórczości Shibli skupia się przede wszystkim na doku-mentowaniu codziennego życia Palestyńczyków, analizuje takie zjawiska, jak rozproszona tożsamość, wieloaspektowe uczucie bezdomności, noma-dyzm, pamięć miejsca. Cykl fotograficzny „Dom dziecka” z 2008 roku został zrealizowany podczas podróży Shibli po Polsce – artystka odwiedziła jede-naście rozrzuconych po całym kraju domów dziecka, nawiązując podczas tych wizyt emocjonalną więź z przebywającymi w tych instytucjach dziećmi. Na wystawie zaprezentowano również dwa inne cykle: „Trackers” (zdjęcia przedstawiające codzienność Beduinów służących dobrowolnie w izraelskiej armii) i „Zależność” (reportaż o życiu imigrantów w Barcelonie, zatrudnianych

B.


nielegalnie do opieki nad osobami starszymi). Kuratorką wystawy była Ana Janevski.

„Mógłbym żyć w Afryce/I Could Live in Africa” 24 lipca–19 września 2010

Wystawa opowiadająca o różnych formach reakcji na polityczną rzeczywistość w Polsce lat 80., polegającej na anarchicznym sprzeciwie wobec zakleszczonego systemu, szukaniu alternatywnej ekonomii działania, na spontanicznych, prymitywnych sposobach komunikacji opartych na samoorganizacji, DIY, kopiowaniu, wymianie, na bezkompromisowym zaangażowaniu i jednoczesnym szukaniu dy-stansu. Tytuł ekspozycji został zaczerpnięty z filmu o postpunkowej, reggae’owej grupie Izrael, nakręconego przez Holendra Jacques’a de Koninga, który pod koniec stanu wojenne-go odwiedził Polskę. Kuratorem wystawy był Michał Woliński, redaktor naczelny magazynu artystycznego „Piktogram”.

Zaprezentowano prace następują-cych artystów: Mirosław Bałka, Krzysztof Bed-narski, Mirosław Filonik, Wiktor Gutt i Waldemar Raniszewski, Ryszard Grzyb, Koło Klipsa (Le-szek Knaflewski), Jacques de Koning, Zbigniew Libera, grupa Luxus, Jarosław Modzelewski, Neue Bieriemiennost, Włodzimierz Pawlak, Józef Robakowski, Darek Skubiel i Zdzisław Zinczuk, Marek Sobczyk, Jerzy Truszkowski oraz Ryszard Woźniak.

Mladen Stilinović „I have No Time /Nie mam czasu”18 listopada 2010–16 stycznia 2011

Zainteresowanie książką jako medium artystycznym wynika z wczesnych doświadczeń Mladena Stilinovicia jako poety – nim w początku lat 70. wkroczył na scenę sztuk wizualnych, przez pewien czas uprawiał poezję. Chorwacki artysta książki tworzy własnoręcznie, w pojedynczych egzemplarzach bądź w bardzo limitowanych na-kładach, wykorzystując proste materiały: zdjęcia, wycinki z gazet, zapisane kredkami i ołówkami

kartki papieru, teksty pisane na maszynie. Ku-ratorką wystawy była Ana Janevski.

Akram Zaatari „Wytłumiona ścieżka dźwiękowa i kilku palących mężczyzn w ciemnym, wilgotnym kinie” 20 marca–4 maja 2009

Fragmenty projektu „Madani” polega-jącego na badaniach nad unikalnym archiwum studia fotograficznego Shehrazade prowa-dzonego od lat 40. w Bejrucie przez fotografa Hashem el Madaniego. Spuściznę Madaniego opracowuje Arab Image Foundation, udostęp-niając ją do artystycznych interwencji. Prezen-tacja „Wytłumiona ścieżka dźwiękowa...” jest efektem współpracy tej fundacji z libańskim artystą Akramem Zaatarim.

„Warszawa w budowie. Wystawa” 3 października–22 listopada 2009

Wystawa towarzysząca pierwszej edycji festiwalu „Warszawa w budowie”, skła-dająca się z prac artystów nawiązujących do projektowania, czerpiących z języka designu i planowania miejskiego. Słowa klucze ich po-szukiwań to: tymczasowość, rozpad, nietrwa-łość, anarchia, aktualność miejskich utopii. Stan tymczasowości, zatrzymania w pół drogi do realizacji przyszłościowego projektu, jest cechą charakterystyczną nie tylko dla Warszawy, ale i dla wielu miast w gwałtownie rozwijających się regionach – w Azji, na Bliskim Wschodzie czy w Ameryce Łacińskiej. Współautorem aran-żacji wystawy był szwedzki kolektyw Uglycute.

Zaprezentowano prace następują-cych artystów: Michał Budny, Carlos Bunga, Daniela Brahm, Cyprien Gaillard, David Maljko-vić, Bartosz Mucha, Ahmet Ogut, Toby Paterson, Katarzyna Przezwańska, Tobias Putrih, Joanna Rajkowska, Ariel Schlesinger, Magdalena Sta-niszkis/Jan Smaga, Superflex, Armando Andra-de Tudela, Uglycute, Aleksandra Wasilkowska, Karol Żurawski.

45

Neue Bieriemiennost (Mirosław Bałka, Mi-

rosław Filonik, Marek Kijewski) + Warchoł

(Andrzej Łopiński), „Neue Bieriemiennost

dla Jeana Bedela Bokassy” (1987/2010)

– wystawa „I Could Live in Africa/Mógłbym żyć

w Afryce”, lato 2010. Fot. Bartosz Stawiarski


Artystka Sanja Iveković gra w szachy z na-

gim kuratorem sztuki Pierre’em Bal-Blanc,

fragment performace’u w ramach projektu

„La Monnaie Vivante/Żywa waluta – wystawa

sztuki współczesnej na teatralnej scenie”. Teatr

Dramatyczny m.st. Warszawy, kwiecień 2010.

Fot. Bartosz Stawiarski

47

„Wystawa” 23 kwietnia–20 czerwca 2010

„Wystawa” przygotowana została przez Instytut Sztuki Współczesnej Kunst-Werke w Berlinie, pokazano nowe realizacje zaprojek-towane specjalnie do tymczasowej siedziby Muzeum. Znajduje się ona w dawnym sklepie meblowym – zamysłem niemieckiej kuratorki Susanne Pfeffer było przywrócenie pierwotnej funkcji niegdysiejszym witrynom sklepowym (dziś jest to część przestrzeni ekspozycyjnej Muzeum). Każdy z zaproszonych artystów przygotował pracę odnoszącą się do tradycji wystaw skle-powych oraz do pragnień i fantazji związanych z zakupami. Prace można było oglądać – tak jak wystawy sklepowe – przez całą dobę, podczas gdy sale ekspozycyjne Muzeum pozostawały zamknięte.

Zaprezentowano prace następu-jących artystów: Adel Abdessemed, Ulla von Brandenburg, FORT, Cyprien Gaillard, Alicja Kwade, Sarah Ortmeyer, Paola Pivi, Albrecht Schäfer, Markus Schinwald oraz Thomas Zipp.

„Żywa waluta” 28 kwietnia–30 kwietnia 2010

„Żywa waluta” była „wystawą” ar-tystycznych (historycznych i współczesnych) performance’ów, prezentowanych podczas trzech kolejnych wieczorów na scenie Teatru Dramatycznego. Poszczególne akcje toczyły się równolegle – widz mógł rozpocząć ich ogląda-nie w dowolnym momencie i według własnego uznania przechodzić do kolejnych części (tak jak podczas zwiedzania wystawy). W projek-cie „La Monnaie Vivante/Żywa waluta” – który realizowany jest według autorskiego koncep-tu francuskiego kuratora Pierre’a Bal-Blanca – konfrontowane są historyczne metody wy-korzystywania ciała ludzkiego w obrębie sztuk wizualnych oraz najnowszych tendencji w tańcu współczesnym. Kuratorem warszawskiej edycji „Żywej waluty” była Ana Janevski.

Zaprezentowano prace następu-jących artystów: Marie Cool i Fabio Balducci, George Brecht, Robert Breer, Lygia Clark, André du Colombier, Ceal Floyer, Prinz Gholam, Jens Haaning, Sanja Iveković, Tadeusz Kantor, Jiri Kovanda, Teresa Margolles, Gustav Metzger, Roman Ondak, Gianni Pettena, Pratchaya Phin-thong, Santiago Sierra, Franz Erhard Walther, Franz West, Artur Żmijewski.

Raqs Media Collective „The Capital of Accumulation”9–19 lipca 2010

Artyści z New Delhi wyruszyli w po-dróż śladami Róży Luksemburg, ideolożki pol-skiego i niemieckiego ruchu robotniczego. Artyści odwiedzili m.in. Zamość – miejsce jej urodzenia – oraz berliński szpital Charite, gdzie odnaleziono ciało należące prawdopodobnie do tej zamordowanej 90 lat wcześniej dzia-łaczki. Film prezentowany w Muzeum stanowił archiwum tropów zarejestrowanych podczas „ideologiczno-detektywistycznej” podróży kolektywu Raqs Media: sennych krajobrazów podmiejskich, archiwów i bibliotek, centrów handlowych, zwierząt żyjących w miastach, pomników, trakcji kolejowych, opuszczonych fabryk etc.


Wystawy związane z budową kolekcji Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie

„Sztuka cenniejsza niż złoto” – pokaz pierwszych zakupów, darów i depozytów do kolekcji Muzeum6 grudnia 2008–24 stycznia 2009

Pierwsza publiczna prezentacja kolekcji Muzeum, które postawiło sobie za cel m.in. przywrócenie właściwego miejsca w światowej historii sztuki artystom i zjawiskom artystycznym z Europy Środkowo-Wschodniej, ze szczególnym uwzględnieniem twórców polskich. Jako cezurę przyjęto 1989 rok, a więc moment, w którym rozpoczyna się „pisanie na nowo” za-chodniej historii sztuki i uzupełnianie jej o dziedzictwo naszego regionu. W kolekcji znalazły się także istotne prace sprzed 1989 roku (m.in. rzeźby Aliny Szapocznikow). Charakterystyczne dla zbiorów Muzeum jest kolek-cjonowanie całych archiwów poszczególnych twórców i zjawisk, co daje szeroki wgląd w praktykę artystyczną. Dotychczas pozyskane zostały ar-chiwa tzw. Kowalni – pracowni prof. Grzegorza Kowalskiego na Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie (z jego prywatnych zbiorów) oraz archiwum Eustachego Kossakowskiego.

Zaprezentowano prace następujących artystów: Magdalena Abakanowicz, Paweł Althamer, Mirosław Bałka, Katarzyna Kozyra, Jarosław Modzelewski, Kateřina Šedá, Wilhelm Sasnal, Marek Sobczyk, Monika So-snowska, Alina Szapocznikow, Piotr Uklański, Artur Żmijewski oraz archiwa Eustachego Kossakowskiego i Kowalni.

„3×TAK”5 grudnia 2009–24 stycznia 2010

Prezentacja zakupów, darów i depozytów pozyskanych do kolekcji Muzeum w 2009 roku. Autorka wystawy Joanna Mytkowska podniosła klu-czowy dla sztuki ostatnich lat dylemat: „tak” czy „nie” dla zaangażowania społecznego i politycznego artystów? Kolekcję otwierał rysunek Andrzeja Wróblewskiego z 1956 roku zatytułowany Muzeum – pokazując zbiory jako stół prosektoryjny, artysta stawia tu instytucję muzeum wobec współcze-snego kryzysu całościowej wizji świata i historii.

Zaprezentowano prace następujących artystów: Mirosław Bałka, Yael Bartana, Wojciech Bąkowski, Rafał Bujnowski, Oskar Dawicki, Ion Gri-gorescu, Aneta Grzeszykowska, KwieKulik, Deimantas Narkevičius, Jadwiga

C.

49Plakat wystawy „Sztuka cenniejsza niż złoto”

prezentującej pierwsze zakupy, dary i depo-

zyty do powstającej kolekcji Muzeum Sztuki

Nowoczesnej w Warszawie (grudzień 2008

–styczeń 2009). Proj. Ludovic Balland

„Pierś iluminowana” Aliny Szapocznikow (1966 r.)

– jeden z pierwszych zakupów do kolekcji Mu-

zeum, dokonany w 2008 roku. W tle widok

wystawy „Sztuka cenniejsza niż złoto”.



Widok wystawy „3×TAK!”, na pierwszym planie

cztery obrazy olejne rumuńskiego artysty Iona

Grigorescu zatytułowane „Navetistii” (1972),

przedstawiające ludzi dojeżdżających do pracy

kolejką podmiejską.

W głębi wielokanałowa prezentacja filmów doku-

mentalnych Artura Żmijewskiego zatytułowana

„Demokracje” (2009). Fot. Bartosz Stawiarski

51Plakat wystawy „3×TAK!”, która była

drugą odsłoną kolekcji Muzeum

(grudzień 2009–styczeń 2010).

Proj. Ludovic Balland

Zbliżenie na dwa obrazy olejne Iona

Grigorescu z cyklu „Navetistii” (1972).



Sawicka, Goran Trbuljak, Krzysztof Wodiczko, Andrzej Wróblewski, Artur Żmijewski.

„Early Years” 28 lutego–2 maja 2010Instytut Sztuki Współczesnej Kunst-Werke, Berlin

„Early Years” była pierwszą tak ob-szerną zagraniczną prezentacją działalności Muzeum. Wystawa spotkała się z bardzo żywą reakcją ze strony publiczności i mediów, zarówno w Niemczech, jak i w Polsce. Koncentrowała się na „wczesnych latach” działalności Muzeum, poprzedzających planowane otwarcie gmachu według projektu Christiana Kereza na placu Defilad – na latach pełnych napięć, antago-nizmów i potyczek ideologicznych. Większość z prezentowanych prac powstała we współpra-cy z Muzeum jako rodzaj artystycznych badań nad Warszawą, jej historią i nowoczesnością, czego przykładem są nowe realizacje Yael Bar-tany, Tani Bruguery czy Sanji Iveković. Na tym wczesnym etapie instytucja była kształtowana w znacznej mierze przez współpracujących z nią artystów, uzbrojonych w wyobraźnię, intuicję i wizje, które stymulowały wytyczanie nowych kierunków rozwoju Muzeum.

Zaprezentowano prace następujących artystów: Wojciech Bąkowski, Yael Bartana, Tania Bruguera, Oskar Dawicki, Sharon Hayes, Sanja Iveković, Daniel Knorr, KwieKulik, Zbigniew Li-bera, Anna Molska, Paulina Ołowska, Agnieszka Polska, Joanna Rajkowska, Ahlam Shibli, Jan Smaga, Anna Zaradny, Artur Żmijewski.

„Vedo Cose Che Non Ci Sono” 25 maja–6 września 2010Instytut Polski w Rzymie

Wystawa „Vedo Cose Che Non Ci Sono” (Widzę rzeczy, których nie ma) stanowiła aneks do berlińskiego projektu „Early Years”. Tym razem zaprezentowano warszawskie Muzeum w Rzymie, równolegle z otwarciem tam nowego Muzeum Sztuki Współczesnej MAXXI. Ekspozycja złożona była z prac znajdujących się w kolekcji Muzeum, wybrane dzieła odnosiły się do proce-su przełamywania oficjalnie funkcjonujących narracji historycznych i do metod kreowania własnych, prywatnych biografii.

Zaprezentowano prace następują-cych artystów: Wojciech Bąkowski, Tania Brugu-era, Oskar Dawicki, Aneta Grzeszykowska, Sanja Iveković, Deimantas Narkevičius, Agnieszka Polska, Kateřina Šedá, Piotr Uklański.

53

Tłumne otwarcie wystawy „Early Years” (Wcze-

sne lata) przygotowanej przez Muzeum dla

Instytutu Sztuki Współczesnej Kunst-Werke

w Berlinie, 27 lutego 2010. W wernisażu wzięło

udział ponad 3000 osób. Fot. Bartosz Stawiarski


55Kadry ze współprodukowanego

przez Muzeum filmu „Mur i wieża”

izraelskiej artystki Yael Bartany

(2009), opowiadającego fikcyjną

historię powrotu Żydów do współcze-

snej Polski i budowy kibucu w cen-

trum Warszawy. Film jest częścią

wystawy Yael Bartany na Bienna-

le Sztuki w Wenecji w 2011 roku,

gdzie artystka reprezentuje Polskę.

Fot. Magda Wunsche


Fotograficzna panorama „Wyjście

ludzi z miast” Zbigniewa Libery (2010)

prezentowana na wystawie „Early

Years” w Instytucie Sztuki Współ-

czesnej Kunst-Werke w Berlinie (luty

–maj 2010). Fot. Bartosz Stawiarski

57


Projekty interdyscyplinarne odnoszące się do zjawisk wielkomiejskich zachodzących w Warszawie „Warszawa w budowie” Festiwal projektowania miasta pierwsza edycja: październik–listopad 2009druga edycja: październik 2010

Festiwal „WWB” koncentruje się na Warszawie – społeczno-urbanistycznym laboratorium, w którym za sprawą oddolnych inicjatyw i uparcie wdrażanych aktywistycznych postulatów na naszych oczach zachodzą głębokie zmiany prowadzące do powstania miasta przyszłości.

Pierwsza edycja, definiowana jako „zwiastun festiwalu”, składała się z wystaw, wykładów i projektów w przestrzeni miejskiej, związanych z szeroko pojętym projektowaniem i analizą tkanki miejskiej Warszawy (jej chaotyczności, tymczasowości, dysfunkcjonalności). Festiwal konfrontował badania specjalistów z różnych dziedzin. Polacy mogli zderzyć swoją wiedzę z doświadczeniami „outsiderów” – architektów, artystów i projektantów z innych krajów. Obok prezentacji sztuki współczesnej w ramach „WWB” pokazano także – we wnętrzach działającego sklepu meblowego Emilia – polskie wzornictwo: współczesny design oraz kolekcję znakomitych mebli z lat 50. i 60., pochodzących ze zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie oraz Muzeum Akademii Sztuk Pięknych.

Druga edycja festiwalu koncentrowała się przede wszystkim na zaangażowaniu indywidualnych mieszkańców, grup, kolektywów, organi-zacji oraz instytucji w proces projektowania i reorganizowania przestrzeni miejskiej Warszawy. W ramach „WWB2” w 2010 roku odbyło się ponad 70 wydarzeń – od inauguracyjnej akcji wiedeńskiego kolektywu Assocreation Moon Ride przed Pałacem Kultury, przez wystawy, warsztaty, wykłady, projekcje filmowe, wycieczki, po kolejną edycję Departamentu Propozy-cji, czyli otwartych sesji dla mieszkańców Warszawy, gdzie każdy mógł przedstawić swój własny pomysł na miasto. W pięciu różnych punktach miasta pokazane zostały wystawy poświęcone architekturze. Na stacji PKP Warszawa-Powiśle zaprezentowano twórczość Arseniusza Romanowicza, projektanta nowoczesnych warszawskich dworców kolejowych. W ogrodzie

D.

59

przedwojennej willi przy ul. Frascati 4, opiewanej przez Leopolda Tyrmanda, przypomniany został architekt Karol Schayer, jej projektant, który po 1945 roku wyemigrował do Bejrutu i tam stworzył 140 ultranowoczesnych budynków, nadających modernistyczne oblicze tej śród-ziemnomorskiej metropolii. Wystawa „PRL ™”, umieszczona w Muzeum Techniki, opowiadała o eksporcie polskiej architektury i urbanistyki do krajów Afryki i Bliskiego Wschodu w latach 60. i 70. Szczególnym projektem była wystawa „Przestrzeń między nami” poświęcona Sta-nisławowi Zamecznikowi – warszawskiemu architektowi, twórcy prekursorskich aranżacji wystaw, które nadały kształt całej epoce pol-skiego wystawiennictwa. Niektóre z projektów realizowane były w przestrzeni publicznej, jak np. instalacje trzech młodych londyńskich biur architektonicznych: Common Office, Dallas Pierce Quintero i Office for Subversive Archi-tecture. W ramach festiwalu odbyły się liczne wykłady i seminaria – znalazły one miejsce w zaprojektowanym przez słoweńskiego artystę Tobiasa Putriha Audytorium, która wypełniło tra-dycyjną przestrzeń ekspozycyjną tymczasowej siedziby Muzeum. O współczesnym rozumieniu architektury opowiedziała japońska architektka Kazuyo Sejima, zdobywczyni architektonicznego Nobla, czyli Nagrody Pritzkera 2010. Odbyły się też tematyczne projekcje filmowe oraz cieszące się ogromną popularnością wycieczki z prze-wodnikami, którymi byli socjologowie, pisarze, krytycy architektury – koncentrujące się na krytycznej analizie przeoczonych (nowa archi-tektura sakralna), zanikających (warszawskie bazary), newralgicznych obszarów miejskich (budowa Stadionu Narodowego). Wiedza eks-percka, wymiana doświadczeń, współpraca w formie warsztatów i debat – festiwal „War-szawa w budowie” oferował warszawiakom narzędzia do poszukiwania nowoczesnej toż-samości ich miasta.

„Christian Kerez. Pokaz nowych modeli i wizualizacji budynku Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie” 15 lipca–14 września 2008

Roboczy pokaz nowych modeli, wizu-alizacji i planów miał przybliżyć mieszkańcom Warszawy przebieg prac projektowych i rozwój, jakiemu podlega konkursowa koncepcja gma-chu przy placu Defilad. Prezentacja wychodziła naprzeciw ogromnemu zainteresowaniu mediów i opinii publicznej, pozwalając – co rzadkie – przyjrzeć się warsztatowi pracy architekta i prześledzić jego proces twórczy. Nowe rozwią-zania zaproponowane przez Christiana Kereza były wynikiem wielomiesięcznych konsultacji z dyrekcją Muzeum, ze środowiskiem artystów i architektów, a także spotkań z władzami i mieszkańcami Warszawy. Przez ten czas do-precyzowano program funkcjonalny budynku, co znalazło odbicie w prezentowanych na wy-stawie planach, makietach i modelach.


Inauguracja pierwszej edycji festiwalu

„Warszawa w budowie”, 3 paździer-

nika 2009. Fot. Bartosz Stawiarski

61

Jedno ze spotkań w ramach tzw. Departamentu Propo-

zycji w czasie festiwalu „Warszawa w budowie” w 2009 r.

Podczas Departamentu Propozycji każdy uczestnik

może w ciągu 10 minut przedstawić własny pomysł na

miasto – od małych, praktycznych propozycji po utopijne,

futurystyczne wizje. Departament Propozycji to nie tylko

inspirująca burza mózgów, ale i sposób na integrowa-

nie osób, grup i instytucji zainteresowanych tematyką

miejską. Fot. Bartosz Stawiarski

Plakat pierwszej edycji festiwalu „Warszawa

w budowie” (2009 r.) poświęconego społecznej

stronie projektowania – od wzornictwa prze-

mysłowego, przez grafikę, po architekturę

i urbanistykę, organizowanego w ramach

starań Warszawy o tytuł Europejskiej Stolicy

Kultury w roku 2016. Proj. Ludovic Balland


Zapalenie odtworzonego neonu na pawilo-

nie meblowym Emilia w ramach inauguracji

pierwszej edycji „Warszawy w budowie”.

Firma Meble Emilia zgodziła się usunąć

wielkoformatowy banner reklamowy z fa-

sady pawilonu i zastąpić go eleganckim

napisem świetlnym. Jednym z głównych

tematów festiwalu jest stan przestrzeni

publicznej w polskich miastach i dbałość

o architektoniczne dziedzictwo nowocze-

sności. Fot. Bartosz Stawiarski

63

Wystawa klasyki powojennego polskiego wzor-

nictwa wprowadzona we współczesną ekspo-

zycję pawilonu meblowego Emilia w ramach

pierwszej edycji festiwalu „Warszawa w budo-

wie”. Prototypy nowoczesnych mebli – od lat 30.

do 70. – zostały wyeksponowane na biało-czer-

wonych linach i kawałach tkaniny według pro-

jektu szwedzkiej grupy designerskiej Uglycute.

Fot. Jan Smaga


65

Prawie 2000 osób przyszło na wykład japońskiej architektki

Kazuyo Sejimy, zdobywczyni Nagrody Pritzkera w 2010 roku,

wygłoszony w ramach drugiej edycji festiwalu „Warszawa

w budowie” (17 października 2010) w Sali Balowej nieczyn-

nego Hotelu Europejskiego. Rekordowa frekwencja na tym

wydarzeniu, znacznie przewyższająca oczekiwania Muzeum,

pokazała, jak wielkie jest zainteresowanie architekturą

i jakością przestrzeni publicznej polskich miast, jak rosną

aspiracje młodego, wykształconego pokolenia Polaków.

Fot. Przemysław Pokrycki


Audytorium festiwalowe, zaprojektowane

przez słoweńskiego artystę Tobiasa Putriha,

obsłużyło kilka tysięcy słuchaczy wykładów

i uczestników spotkań podczas drugiej edycji

„Warszawy w budowie” w 2010 roku. Mie-

sięcznik „Architektura-Murator” nazwał je

„tekturową platformą obywatelską”.


Jedna z wystaw festiwalu „War-

szawa w budowie” w 2010 roku

przypominała postać wybitne-

go polskiego architekta Karola

Schayera, twórcy perły war-

szawskiego modernizmu, przed-

wojennej wilii Chmielewskich

przy ul. Frascati 4. Wystawa

„Willa z widokiem na Bejrut”

umieszczona została właśnie

w ogrodzie willi, by zachęcić pu-

bliczność do odwiedzenia tego

mało uczęszczanego zakątka

miasta. Fot. Bartosz Stawiarski

Fot

. Jan

Sm

aga

67

Architekt Karol Schayer

(1900–1971), bohater wy-

stawy festiwalowej „Willa

z widokiem na Bejrut”, lata

powojenne spędził w roz-

kwitającej wówczas stolicy

Libanu, gdzie zaprojekto-

wał ponad 140 budynków,

w tym hotel Carlton (zburzony

w 2009 r.), nadając jej mo-

dernistyczne oblicze.


Hala międzynarodowych targów w Akrze,

stolicy Ghany (1967 r.) – projektanci Jacek

Chyrosz i Stanisław Rymaszewski. Zdjęcie

pochodzi z wystawy „PRL™ – eksport ar-

chitektury i urbanistyki z Polski Ludowej”,

pokazanej w ramach festiwalu „Warszawa

w budowie”. Wystawa pokazywała eksport

wiedzy technicznej i urbanistycznej z Polski

– który w ramach festiwalu był konfronto-

wany ze współczesnym importem wiedzy

do naszego kraju, mogącym służyć rozwią-

zywaniu aktualnych problemów polskich

miast. Fot. Stanisław Rymaszewski

Widok Dworca PKP Warszawa-Stadion

(1958 r.), projektowanego przez Arseniu-

sza Romanowicza – festiwal „Warszawa

w budowie” stara się budować szacunek

dla powojennej tradycji architektonicznej

Warszawy i jej bohaterów, takich jak Ro-

manowicz. W 2010 r. jedna z festiwalowych

wystaw była poświęcona właśnie temu

architektowi i dworcom warszawskiej

linii średnicowej.

69

„Warszawa w budowie” oferuje

warszawskiej publiczności po-

głębioną wiedzę o jej własnym

mieście – wielką atrakcją festi-

walu są wycieczki i wydarzenia

organizowane w przestrzeni

miasta. U góry – zwiedzanie

Ursynowa połączone z wizytami

w mieszkaniach, m.in. projek-

tanta dzielnicy, architekta Marka

Budzyńskiego.

Pośrodku – wykład biologa

i varsavianisty, doktora Marka

Ostrowskiego, wygłoszony na

wybiegu dla niedźwiedzi w war-

szawskim zoo.

Poniżej – wycieczka po bazarze

Różyckiego z profesorem so-

cjologii Jackiem Kurczewskim.



Projekty w przestrzeni miejskiej/publicznej

Park Rzeźby na Bródnie

Park Rzeźby na Bródnie zainaugurowany został w czerwcu 2009 roku jako długofalowy program artystyczny, angażujący artystów, mieszkańców dzielnicy, urzędników samorządu oraz Muzeum. Miejsce to stało się jedną z najbardziej rozpoznawalnych w tej części Europy prze-strzeni dla sztuki publicznej. Podczas pierwszej „odsłony” Parku Paweł Althamer wspólnie z dziećmi z okolicznych szkół i architektem krajobrazu zrealizował pracę zatytułowaną „Raj” – specyficzną rzeźbę-ogród, która posłużyła jako scenografia do inscenizowanej fotografii. Rzeźba Olafura Eliassona „Negative Glacier Kaleidoscope”, kalejdoskop o wadze ponad 300 kilogramów, naśladuje szczelinę w ziemi, którą wyrąbała spadająca z nieba geometryczna gwiazda. Nowa realizacja Moniki Sosnowskiej „Krata” to sfera o średnicy czterech metrów, „ulepiona” z prętów zbrojeniowych naśladujących wzory krat okiennych z sąsiedztwa parku. Tajski artysta Rirkrit Tiravanija zainstalował w parku obiekt, który nazywa „przewróconym domkiem herbacianym z ekspresem do kawy” – skonstruowany z tanich materiałów sześcian o metalicznej powierzchni, w którym odbija się ota-czająca go zieleń. Obiekt, przypominający dawne filmy science fiction, może służyć jako schronienie przed deszczem. Podczas drugiej edycji projektu Park Rzeźby na Bródnie w 2010 roku rozbudowano „Raj” Pawła Althamera – ogród został uzupełniony o nowe gatunki roślin i specjalnie wykonaną z brązu rzeźbę-fontannę (przygotowaną razem z terapeutyczną Grupą Nowolipie, gromadzącą osoby cierpiące na stwardnienie rozsiane), zainstalowaną w jednym z parkowych stawów. Zrealizowane zostały nowe prace: instalacja dźwiękowa Susan Philipsz (szkocka artystka, która otrzy-mała w grudniu 2010 roku prestiżową Nagrodę Turnera) oraz interwencje malarskie warszawskiej artystki młodego pokolenia Katarzyny Przezwań-skiej. Paweł Althamer podczas uroczystej procesji przekazał miejscowej parafii fotografię z mieszkańcami Bródna, wykonaną w „Raju” w 2009 roku.

W Parku Rzeźby na Bródnie można obecnie oglądać prace następujących artystów: Paweł Althamer, Grupa Nowolipie, Monika So-snowska, Olafur Eliasson, Rirkrit Tiravanija, Susan Philipsz oraz Katarzyna Przezwańska. W 2010 roku opracowano także kompleksowy system iden-tyfikacji i komunikacji wizualnej dla parku. Jego autorką jest berlińska projektantka Ariane Spanier.

E.

71

Ukryty w trawie parku Bródnowskie-

go „Negative Glacier Kaleidoscope”

(Odwrócony kalejdoskop lodowcowy)

(2007 r.) islandzkiego artysty Ola-

fura Eliassona to kameralna praca

skrywająca dwa metry pod ziemią

krystaliczną grę odbić i świateł.


Mieszkańcy Bródna nazwali pracę taj-

skiego artysty Rirkrita Tiravanii „rzeźbą,

która serwuje darmową kawę” – i tak jest

w istocie. „Tilted Teahouse with Coffee

Machine” (Przechylony domek herbaciany

z ekspresem do kawy” (2005) trafił do

parku Bródnowskiego w ramach pierw-

szej odsłony Parku Rzeźby w 2009 roku.



73Mieszkańcy osiedla Bródno wspólnie po-

zują do zdjęcia w zaprojektowanym przez

Pawła Althamera i dzieci z lokalnych szkół

parkowym „Raju”. Pierwsza odsłona Parku

Rzeźby na Bródnie, 17 czerwca 2009.

Fot. Jan Smaga


Henryk Stażewski „Dziewięć promieni światła na niebie”5 grudnia 2008

„Dziewięć promieni światła na nie-bie” to tytuł kompozycji przedstawionej przez Henryka Stażewskiego na sympozjum pla-stycznym „Wrocław 70” – projekt ten został zrealizowany w maju 1970 roku przez galerię Pod Moną Lisą przy współpracy Wojsk Ochro-ny Powietrznej. Wymyślone kilka dekad temu przez Stażewskiego „malarstwo na niebie” zostało odtworzone przez Muzeum w pobliżu miejsca, gdzie w przyszłości stanie budynek Christiana Kereza.

Sharon Hayes „W niedalekiej przyszłości – Warszawa, 2008”3 czerwca–31 lipca 2009

Amerykańska performerka Sharon Hayes wykorzystywała hasła będące cytatami z transparentów i tablic użytych w czasie straj-ków oraz manifestacji. Pojawiając się z trans-parentami na ulicach Warszawy, w miejscach niegdysiejszych protestów, Hayes prezentowała przechodniom hasła wyrwane z ich oryginalnego kontekstu, próbując wprowadzić je z powrotem do obiegu. Artystka obserwowała spontaniczne reakcje ludzi na slogany dotyczące kwestii so-cjalnych, problemów płci, rasy, feminizmu, praw mniejszości seksualnych oraz polityki, często będące cytatami o anachronicznym dziś brzmie-niu („Kto się zgodził na wojnę w Wietnamie?”). Kuratorką projektu była Monika Szczukowska.

Daniel Knorr „Awake Asleep” 29 maja–14 czerwca 2009Pałac Kultury i Nauki w Warszawie

Performance rumuńskiego artysty konceptualnego Daniela Knorra, związany z ob-chodami 20. rocznicy czerwcowych wyborów 1989

roku i upadku komunizmu w Europie Wschodniej, polegał na „zawłaszczeniu”, swoistym sprywaty-zowaniu warszawskiego Pałacu Kultury i Nauki. Rytm życia artysty (mieszkającego w Berlinie, stale podróżującego po różnych strefach cza-sowych) został skoordynowany z iluminacją warszawskiego Pałacu: kiedy Daniel Knorr kładł się spać, wysyłał sygnał ze swojego telefonu i światła na fasadzie Pałacu gasły, kiedy się bu-dził, „włączał” z powrotem światła w budynku. Za pomocą gigantycznej lampki nocnej, w którą przekształca się PKiN, Knorr oznajmia miesz-kańcom Warszawy: zasypiam, obudziłem się.

Procesja Madonn z fotografią przedstawiającą

zgromadzonych w parkowym „Raju” Pawła

Althamera mieszkańców osiedla Bródno

trafia do parafialnego kościoła Chrystusa

Króla na Targówku. Otwarcie drugiej edycji

Parku Rzeźby na Bródnie, 11 września 2010.

Fot. Albert Zawada/Agencja Gazeta

75


Parkowa „Kula” z krat naśladujących po-

wszechne na Bródnie kraty w oknach, praca

Moniki Sosnowskiej zaprojektowana dla Par-

ku Rzeźby na Bródnie (2009). Fot. Bartosz

Stawiarski

77

Projekty edukacyjno-badawcze

Muzeum prowadzi stałą działalność edukacyjną i badawczą, dotyczącą sztuki ostatnich dekad, jej związków ze zjawiskami społecz-nymi, politycznymi, historycznymi oraz urbanistycznymi. W tymczasowej siedzibie Muzeum co miesiąc odbywa się kilka lub kilkanaście zdarzeń o charakterze naukowym: wykładów, dyskusji wokół nowych publikacji, debat panelowych, akademickich seminariów czy konferencji.

Do najważniejszych zdarzeń tego rodzaju należały m.in.:

„Teorie nowoczesności” Luty–lipiec 2008

Cykl wykładów Andrzeja Leśniaka poświęconych różnym aspektom artystycznej nowoczesności. Punktem wyjścia każdego wykładu był kon-kretny tekst teoretyczny, idea czy interpretacja, skonfrontowane z praktyką artystyczną i najważniejszymi, przełomowymi dziełami sztuki nowoczesnej.

„1968-1989” 28–30 lipca 2008

Seminarium Claire Bishop poświęcone analizie związków między kluczowymi dla powojennej historii wydarzeniami lat 1968 i 1989 a tworze-niem i recepcją sztuki w Europie Wschodniej. W seminarium uczestniczyli m.in.: Nataša Ilić, Kathrin Rhomberg, Anka Ptaszkowska, Paweł Polit, Georg Schöllhammer, Vit Havranek, Łukasz Ronduda, Artur Żmijewski, Grzegorz Kowalski, Borut Vogelnik, Piotr Piotrowski, Charles Esche.

„Nowe muzea” 4 grudnia 2008

Międzynarodowa sesja o muzeach i architekturze stawiająca pytanie o przyczyny instytucjonalnego boomu sztuki współczesnej w Pol-sce. W sesji uczestniczyli: kuratorzy Anselm Franke (dyrektor Extra City, Antwerpia), Massimiliano Gioni (New Museum, Nowy Jork), Jarosław Lubiak (Muzeum Sztuki w Łodzi) i Joanna Mytkowska (dyrektor Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie) oraz architekci Mike Guyer (studio Gigon Guyer Architekten) i Christian Kerez (ETH/SIA).

F.


„Gdzie kończy się Zachód?” 19–20 marca 2009

Seminarium Claire Bishop zorgani-zowane w ramach międzynarodowego projektu badawczego „Former West”. W seminarium wzięli udział: Boris Groys, Ekaterina Degot, Viktor Mi-siano, Keti Chukhrov, David Riff, Alexei Penzin, Ilya Budraitskis, Edit Andras, Inke Arns, Sarah Wilson, Tomas Pospiszyl, Olga Briukhovetska, Nadim Samman i Maciej Gdula.

„Alina Szapocznikow. Dokumenty. Prace. Interpretacje” 15–16 maja 2009

Międzynarodowa konferencja towa-rzysząca wystawie „Niezgrabne przedmioty” z udziałem m.in. Agaty Jakubowskiej, Tomáša Pospiszyla, Ewy Toniak, Andy Rottenberg, Françoise Collin, Sarah Wilson, Connie Butler, Joli Goli, Griseldy Pollock, Ernsta van Alphena, Anke Kempkes, Pawła Leszkowicza.

„Warszawa w budowie”- cykl warsztatów dla dzieci i młodzieży w ramach obu edycji festiwalu.Październik–listopad 2009, październik 2010 „Czytając współczesną architekturę: Architekst i Architekst 2.0” 13 listopada 2009–4 czerwca 2010

Cykl wykładów krytyka architektury Grzegorza Piątka, uzupełniony spotkania-mi z praktykami i teoretykami architektury, obejmował najciekawsze zjawiska najnowszej architektury w szerokim ujęciu teoretycznym i kulturowym. Próba wpisania refleksji archi-tektonicznej w debatę na temat współczesnej kultury.

„Politozy sztuki współczesnej” 19 listopada 2009–28 maja 2010

Cykl wykładów profesora Andrzeja Turowskiego dotyczących zasadniczych za-gadnień sztuki i kultury XX wieku. Przedmiotem szczególnego zainteresowania była politoza sztuki, miejsce sztuki w dzisiejszej przestrzeni publicznej. Wykładom towarzyszył cykl wystaw pod wspólnym tytułem „Ideozy” zorganizowa-nych przez studentów historii sztuki w war-szawskim Instytucie Awangardy.

„Gdzie leży plac Defilad?” 10 grudnia 2009–8 kwietnia 2010

Cykl wykładów profesora Waldema-ra Baraniewskiego, wybitnego znawcy sztuki współczesnej i socrealizmu, który przedstawił historię oraz archiwalne plany placu Defilad i Pałacu Kultury i Nauki, zarysowywał kontekst polityczny oraz komentował problematyczne do dziś plany tego miejsca.

„Archiwum i utopia w XX wieku”18 stycznia–24 czerwca 2010

Cykl wykładów Pawła Mościckiego skupiających się na kilku głównych motywach związanych z pojęciem utopii: lud i jego nowe wcie-lenia, archeologia empatii, nostalgia i melancholia w epoce postutopijnej, obrazy rewolucji i gesty rewolucyjne, wydarzenie i jego dokumentacja.

„Pocztówki z muzyki współczesnej” 19 stycznia–26 czerwca 2010

Cykl wykładów Jana Topolskiego, redaktora naczelnego magazynu „Glissando”: teoretyczna i praktyczna prezentacja najnow-szych zjawisk na polu muzyki współczesnej oraz jej związków z innymi dyscyplinami.

79

Wykład prof. Joanny Tokarskiej-Bakir na

temat pracy wideo „Nasz śpiewnik” Artura

Żmijewskiego znajdującej się w kolekcji Mu-

zeum (projekcja filmu w tle), styczeń 2009.



„Kto, jak i dla kogo buduje obraz historii w nowych polskich muzeach?”22 stycznia 2010

W debacie wzięli udział dyrektorzy muzeów: Jerzy Halbersztadt (Muzeum Histo-rii Żydów Polskich), Robert Kostro (Muzeum Historii Polski), Jan Ołdakowski (Muzeum Po-wstania Warszawskiego) i Joanna Mytkowska (Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie) oraz artysta Artur Żmijewski. Dyskusję prowa-dził Marek Beylin.

„Co sprawia, że nowoczesność i modernizm są tak fascynujące dla dzisiejszych artystów?” 13 lutego 2010

Panelowa dyskusja związana z wy-stawą „Modernologie”, poświęcona polityce artystycznych badań związanych z moderni-zmem. Rozmawiali Anna Artaker, David Malj-ković, Dorit Margreiter, Christian Philipp Müller i Paulina Ołowska.

„Przestrzeń między nami” 3 listopada 2010

Wykład prof. Marty Leśniakowskiej oraz dyskusja towarzysząca wystawie Stani-sława Zamecznika „Przestrzeń między nami”. W dyskusji, którą prowadził kurator wystawy Tomasz Fudala, wzięli udział: prof. Marta Le-śniakowska, Marianne Zamecznik, Ewa Sko-limowska, Jacek Damięcki, Marcin Stajewski.

„Włodzimierz Borowski. Prace i rekonstrukcje” 19–20 listopada 2010

Pierwsza międzynarodowa konfe-rencja naukowa poświęcona twórczości Włodzi-mierza Borowskiego, zorganizowana w związku z wystawą jego prac w Muzeum. W podsumo-waniu badań nad tą twórczością i w wytyczaniu nowych perspektyw teoretycznych i meto-dologicznych pomocnych w jej interpretacji uczestniczyli m.in.: Teresa Gleadowe, Rachel Haidu, Piotr Juszkiewicz, Klara Kemp-Welch, Michael Newman, Frazer Ward, Magdalena Moskalewicz, Luiza Nader, Paweł Polit, Andrzej Przywara, Magdalena Radomska, Ann Reynolds, Łukasz Ronduda, Christian Scheidemann, Sven Spieker, Agnieszka Szewczyk.

81

W 2008 roku Muzeum zaangażowało

się w renowację oryginalnego neonu

z rozbieranego warszawskiego kina

Skarpa, które było cennym przykła-

dem architektury modernistycznej.

Neon trafił do zbiorów Muzeum wraz

z archiwum firmy Reklama, wykonaw-

cy większości powojennych neonów

w Warszawie – jest to zasób cennej

wiedzy o powojennej odbudowie War-

szawy, projektowaniu przestrzennym

i grafice użytkowej, stanowiący cie-

kawy materiał do dalszych badań

wzmacniających varsavianistyczną

linię programu Muzeum.

Fot. Jan Smaga

Fot

. Age

ncja

Gaz

eta


Program wydawniczy

Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie zainaugurowało w 2009 roku serię wydawniczą pod nazwą „Muzeum w budowie”, na któ-rą składają się publikacje związane z wystawienniczym i badawczym programem Muzeum w fazie „przed powstaniem budynku”. Kolejne tomy zbierają teksty polskich i zagranicznych autorów, wydawnictwa są naj-częściej dwujęzyczne (polski i angielski), trafiają do międzynarodowej dystrybucji. Dotychczas ukazały się następujące tytuły:

1968–1989. Momenty zwrotne w polityce i sztuce (red. Claire Bishop, Marta Dziewańska) – reader z tekstami z międzynarodowego seminarium „1968–1989”),

Ion Grigorescu. W ciele ofiary (red. Marta Dziewańska) – pierwsza monografia artysty z Rumunii z obszernym wyborem jego prac,

Warszawa w budowie 1 (red. Marcel Andino Velez) – „stop-klatka” będąca zapisem pierwszej edycji festiwalu projektowania miasta.

Oprócz książek Muzeum wydało liczne druki informacyjne, pocz-tówki, przewodniki do wystaw, a także broszurę na temat celów i założeń instytucji. Opublikowano też osiem numerów czasopisma „Muzeum”, poświęconego programowi Muzeum oraz kwestiom związanym z muze-alnictwem: edukacji, publiczności, modelom kuratorskim, prognozom na temat rozwoju instytucji sztuki. Autorami pisma byli nie tylko histo-rycy i krytycy sztuki, ale też pisarze, filozofowie, socjologowie i artyści. Po wydaniu ośmiu numerów kwartalnik zmienia formułę, przeistaczając się w pismo internetowe.

G.

83


Kolekcja Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie– stan na koniec grudnia 2010

Kolekcja sztuki współczesnej, którą Muzeum Sztuki Nowocze-snej w Warszawie zaczęło gromadzić na dobre w 2008 roku, w przyszłości stanie się podstawą jego działalności merytorycznej i edukacyjnej. Poprzez kolekcję Muzeum chce zbudować nowoczesną narrację, która opowie polską transformację i otworzy dyskusję nad nowoczesną tożsamością Polaków. Celem kolekcji jest zerwanie z kultem przeszłości i lękiem przed nieznaną przyszłością, który dotąd dominował nasze wspólne opowieści. Dlatego kolekcja ma być przede wszystkim międzynarodowa i umożliwiać efektywne konfrontowanie się ze współczesnością.

W kolekcji istotnym wątkiem będzie miasto i nowoczesna kultura wielkich metropolii. Muzeum chce też kłaść nacisk na ważną współcześnie tradycję nowoczesności. Wiele miejsca zajmie też badanie sztuki naszego regionu, dawnej Europy Wschodniej. Przede wszystkim będzie to kolekcja otwarta, reagująca na bieżącą sytuację i różnorodne impulsy. Wyzwaniem dla niej jest dynamicznie zmieniająca się współczesność.

Magdalena Abakanowicz„Samotnie”, 2008, grupa rzeźbiarska, płótno workowe (darowizna)

Paweł Althamer„Guma”, 2008, rzeźba, metal, guma (darowizna)

Wojciech Bąkowski„Całe wszystko”, 2009, instalacja wielokanałowa (darowizna)„Widzę rzeczy, których nie ma”, 2010, instalacja dźwiękowa (depozyt)

Mirosław Bałka„I Knew I Had 4 In It”, 2008, wideo DVD (zakup)„Chłopiec i orzeł”, 1988, grupa rzeźbiarska, sztuczny kamień, blacha cynkowa, woda, pompka wodna, tworzywo sztuczne (depozyt)

Yael Bartana„Mur i wieża”, 2009, film 35 mm przetransponowany na HD Video, dysk Blu-Ray (zakup)

Rafał Bujnowski”Miner (04)”, 2007, węgiel na papierze (zakup)”Miner (05)”, 2007, węgiel na papierze (zakup)”Miner (06)”, 2007, węgiel na papierze (zakup)”Miner (08)”, 2007, węgiel na papierze (zakup)”Miner (09)”, 2007, węgiel na papierze (zakup)

85

Oskar Dawicki„Bałwan cytatów”, 2005, instalacja: śnieg, grawerowane metalowe guziki, zamrażarka (zakup)„Budget Story”, 2005, wideo DVD (zakup)„Lista”, 2009, papier (darowizna)„Nigdy nie zrobiłem pracy o Holokauście”, 2009, napis ołówkiem na kartce papieru (depozyt)

Ion Grigorescu„Navetistii”, 1972, olej na płótnie (zakup)„Navetistii”, 1972, olej na płótnie (zakup)„Navetistii”, 1972, olej na płótnie (zakup)„Navetistii”, 1972, olej na płótnie (zakup)

Aneta Grzeszykowska„Album”, 2005, 201 fotografii oprawionych w albumie (zakup)

Zuzanna Janin„Tuż przed. Muzeum idealne”, 2007, wideo DVD (zakup)

Eustachy KossakowskiArchiwum fotograficzne Eustachego Kossakowskiego, 1945–2001, 150 000 negatywów, 20 000 slajdów (darowizna)

Pracownia Rzeźby Grzegorza Kowalskiego ASP w WarszawieArchiwum Pracowni Grzegorza Kowalskiego, 1981–2008, dokumenty, slajdy, skany (zakup)Archiwum Grzegorza Kowalskiego, 1987–1988, dokumenty, odbitki fotogra-ficzne, nośniki elektroniczne z filmami (zakup)

Katarzyna Kozyra„Kara i zbrodnia”, 2002, 7 x DVD (zakup)

Mariusz Kruk„Bez tytułu”, 1991, instalacja rzeźbiarska (depozyt)

KwieKulik (Zofia Kulik, Przemysław Kwiek)„Działania z Dobromierzem”, 1972–1974/2008, slajdy (depozyt)

Zbigniew LiberaArchiwum fotografii, ilustracji, rysunków, filmów, slajdów, notatek i materiałów prasowych (depozyt)„Ewa”, 2005, fotografia czarno-biała na tekturze wraz z negatywem fotografii (zakup)„Jak tresuje się dziewczynki”, 1987, wideo NTSC, DVD (zakup)„Christus ist mein leben”, 1990, obiekt ze spawanych rurek (depozyt)

Bogdan Michalak„Dziewięć promieni światła na niebie – zdjęcie konkursowe”, 2008, fotografia cyfrowa (darowizna, zdjęcie zwyciężyło w konkursie Muzeum i „Gazety Wy-borczej” organizowanym z okazji odtworzenia „Dziewięciu promieni światła na niebie” Henryka Stażewskiego)

Jarosław Modzelewski i Marek Sobczyk„Das Gebiet des Deutsches Pfarrer oder Bleistift Probe”, 1984, tempera, papier (depozyt)

Deimantas Narkevicius„Into the Unknown”, 2009, film 35 mm (found footage) przetransponowany na HD Video, dysk Blu-Ray (zakup)


„Guma” Pawła Althamera (2008 r.) to

wykonana wspólnie z chłopcami z ulicy

Stalowej na warszawskiej Pradze rzeźba

miejscowego typa ulicznego, zwanego

właśnie „Gumą”. Artysta ofiarował tę pra-

cę do kolekcji Muzeum, pod warunkiem

że trafi ona w miejsce, gdzie za życia

najwięcej czasu spędzał jej pierwowzór,

zmarły w 2008 roku. Zimą 2009 roku,

kilka dni po zainstalowaniu „Gumy” na

praskim chodniku, ktoś nałożył mu fu-

trzany kaptur, który przetrwał na miejscu

aż do wiosny. Fot. Bartosz Stawiarski

87

Paulina Ołowska„Bez tytułu (rękawice DaDa)”, 2007, asamblaż (darowizna)

Wilhelm Sasnal„Broniewski”, 2005, olej na płótnie (darowizna)

Kateřina Šedá„Tam nic nie ma (Gra dla nieograniczonej ilości osób)”, 2003, wideo DVD i róż-norodne nośniki (zakup)

Jan Smaga„KDTMSN”, 2010, album z fotografiami (darowizna)

Zygmunt Stępiński„Skarpa”, 1960, neon (darowizna)

Monika Sosnowska„Krata”, 2008, instalacja z pręta zbrojeniowego (darowizna)

Alina SzapocznikowRysunek z serii „Studia do Podróży”, 1967 (zakup)„Ventre” (Brzuch), 1968, rzeźba, gips (zakup)„Sein-Illuminée” (Pierś iluminowana), 1966, rzeźba, poliester barwny (zakup)Rysunek z serii „Szkic Podróży”, 1967 (zakup)Rysunek z serii „Szkic Podróży”, 1967 (zakup)Rysunek z serii „Szkic Podróży”, 1967( zakup)Rysunek z serii „Szkic Podróży”, 1967 (zakup)Rysunek z serii „Szkic Podróży”, 1967 (zakup)Rysunek z serii „Szkic Podróży”, 1967 (zakup)Rysunek z serii „Szkic Podróży”, 1967 (zakup)Rysunek z serii „Studia do Podróży”, 1967 (zakup)Rysunek z serii „Studia do Podróży”, 1967 (zakup)Rysunek z serii „Studia do Podróży”, 1967 (zakup)„Lampa III (Fetysz IX)”, 1970, rzeźba, asamblaż: odlewy piersi, poliester, siatka plastykowa (zakup)

Leon Tarasewicz„Bez tytułu”, 1989, tempera, papier (depozyt)

Piotr Uklański„Bez tytułu (Jan Paweł II)”, 2004, fotografia barwna (zakup)

Krzysztof Wodiczko„Autoportret 2”, 1973/74–2009, „Autoportret z lustrem” – lustro, płyta drew-niana, podstawa pod lustro, fotografia (lambda, pleksi) ujęta w negatywową płytę z pleksi; „Autoportret podwójny” – lambda, dibond; „Autoportret naroż-ny” – dwa elementy o nieregularnych kształtach (zakup)

Ryszard Woźniak„Ćwicz oko i dłonie w ojczyzny obronie”, 1984, akryl, papier (depozyt)

Andrzej Wróblewski„Muzeum”, 1956, gwasz na papierze (darowizna)

Stanisław ZamecznikDokumentacja archiwalna Stanisława Zamecznika, 1948–1971, modele, rysun-ki, fotografie, negatywy fotograficzne, stykówki, slajdy kolorowe (depozyt)

Artur Żmijewski„Demokracje”, 2009, 20 filmów dokumentalnych (darowizna)„Nasz śpiewnik”, 2002, film (darowizna)


Finansowanie Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie w latach 2008–2010Źródło 2008 2009 2010

Dotacja podmiotowa MKiDN 2 924 000,- 2 991 238,- 3 260 000,-

Dotacje dodatkowe MKiDN 365 000,- 242 200,- 1 265 813,-

Łącznie 3 891 834,- 4 869 234,- 7 032 497,-

Dotacje Urz. m.st. Warszawy x 727 600,- 1 410 000,-

Inne (sponsoring) x 224 400,-

Dochody własne 102 834,- 183 796,-

Dotacje majątkowe MKiDN 500 000,- 500 000,- x

1 096 684,- *

* podano łącznie sponsoring i dochody własne

89

Publiczność Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie

Dane szacunkowe. Wstęp na wydarzenia organizowane przez Muzeum nie jest biletowany*, zestawienia na podstawie cząstkowych informacji ochrony oraz współorganizatorów poszczególnych wydarzeń.

*z wyjątkiem wystawy „Early Years” prezentowanej w 2010 roku w Instytucie Sztuki

Współczesnej Kunst-Werke w Berlinie oraz wystawy „PRL™” prezentowanej w ramach „Warszawy

w budowie 2” w Muzeum Techniki w Warszawie.

2010:Publiczność ogółem: 47 000w tym publiczność festiwalu: „Warszawa w budowie”: 21 000Indywidualnych użytkowników

strony internetowej www.artmuseum.pl: 212 796

strony internetowej www.warszawawbudowie.pl: 47 113 (za Google Analytics)

2009:

Publiczność ogółem: 34 000w tym publiczność festiwalu „Warszawy w budowie”: 16 000 Indywidualnych użytkowników

strony internetowej www.artmuseum.pl: 142 964 strony internetowej www.warszawawbudowie.pl: 28 688 (za Google Analytics)

2008:Publiczność ogółem: 16 000

Brak danych Google Analytics dla strony internetowej www.artmuseum.pl za rok 2008.


91

„Bałwan cytatów” Oskara Dawickiego to ironiczna „rzeźba wanitatywna”, trudna do tzw. umuzealnienia. Do wystawienia jej potrzebny jest śnieg, a urządzenie chłodnicze bywa kapryśne i sprawia niespodzianki. W warunkach magazy-nowych z rzeźby nie pozostaje nic poza guzikami. Artysta wygrawerował na nich cytaty z „Rozmyślań” Marka Aureliusza. Między innymi taki: „Ludzie istnieją dla siebie wzajemnie. Albo ich więc pouczaj, albo znoś”. Fot. Bartosz Stawiarski

Zespół Muzeum – stan na grudzień 2010

Marcel Andino Velez Tomasz BłażejSebastian CichockiMarta DziewańskaTomasz FudalaAna JanevskiKatarzyna KarwańskaMagdalena LipskaMaria MatuszkiewiczJoanna Mytkowska – dyrektor Agnieszka Piech Łukasz RadzikowskiŁukasz Ronduda Bartosz Stawiarski Michał Ziętek

Projektant identyfikacji wizualnej Muzeum:Ludovic Balland


Partnerzy Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie w latach 2008–2010

Organ założycielski Muzeum, finansujący działalność bieżącą i programową oraz projekty zadaniowe:

Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego Współorganizator Muzeum, finansujący festiwal „Warszawa

w budowie”, współfinansujący Park Rzeźby na Bródnie oraz wystawy i wy-darzenia w ramach projektu „Promised City” (2010 rok):

Urząd Miasta Stołecznego Warszawy (m.in. w ramach starań o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury 2016)

Współorganizatorzy projektów kulturalnych i edukacyjnych:

Instytut Adama Mickiewicza Narodowe Centrum KulturyGoethe-Institut WarszawaBritish CouncilAustriackie Forum KulturyInstytut Francuski w WarszawieNarodowy Instytut AudiowizualnyNarodowe Archiwum CyfroweRumuński Instytut KulturyCzeskie CentrumInstytut Polski w RzymieKW Institute for Contemporary Art, Berlin

Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w BerlinieAmbasada Republiki Francuskiej Ambasada Stanów Zjednoczonych Ambasada BrytyjskaAmbasada Królestwa Niderlandów Ambasada Królestwa Danii Ambasada Republiki Chorwackiej Ambasada Republiki Czeskiej Fundacja Współpracy Polsko-Niemieckiej

93

Fundacja Pro HelvetiaFundacja Mondriana (Holandia)Fundacja OrangeOffice for Contemporary Art (Norwegia)EEA Grants, Norway Grants, Fundusz Wymiany Kulturalnej

(Wsparcie udzielone przez Islandię, Liechtenstein oraz Norwegię poprzez dofinan-sowanie ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodar-czego oraz Norweskiego Mechanizmu Finansowego)

Urząd Dzielnicy Targówek m.st. WarszawyMeble EmiliaPKP SAPromuzeum

Sposorzy:

Vattenfall – sponsor główny festiwalu „Warszawa w budowie 2” (2010)PKO BP – sponsor festiwalu „Warszawa w budowie 2” (2010)Peri Polska – sponsor festiwali „Warszawa w budowie 1” (2009) i „Warszawa w budowie 2” (2010)AG Complex AXA Polska SAKorn Ferry International sp. z o.o.Procter & GambleComforty LivingIntercontinental Hotel WarszawaMetropol Hotel Warszawa

Partnerem wspierającym powstawanie kolekcji Muzeum jest Towarzystwo Przyjaciół Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie i jego członkowie indywidualni i korporacyjni, w szczególności Stowarzy-szenie Komunikacji Marketingowej SAR.

Opiekun prawny Muzeum:CMS Cameron McKenna

Partnerzy technologiczni Muzeum:Samsung, Camile S.C., ArcaVir Patroni medialni:„Gazeta Wyborcza”, AMS, Radio TOK FM, warszawa.gazeta.pl, TVP Kultura, Bryła, „Aktivist”, „Exklusiv”, TVN Warszawa


95

„Moon Ride” (Księżycowa przejażdżka)

– akcja wiedeńskiego kolektywu arty-

stycznego Assocreation otwierająca drugą

edycję festiwalu „Warszawa w budowie”

(2 października 2010). Wspólny wysiłek

zaproszonych do udziału w happeningu

warszawskich rowerzystów rozświetla

imitujący księżyc balon. Akcja w me-

taforyczny sposób nawiązuje do pro-

gramu festiwalu składającego się z wy-

darzeń aktywizujących warszawskich

pasjonatów, organizacje pozarządowe,

urzędników i zwykłych mieszkańców.

Fot. Adam Tuchliński


Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie 2008–2010Raport z pierwszych lat działalności

Wydawca:Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawieul. Pańska 300-124 Warszawatel. +48 22 596 40 10faks +48 22 596 40 22e-mail: [email protected]/

Redakcja: Marcel Andino Velez

Redakcja tekstów: Katarzyna Szotkowska-Beylin

Korekta:Dorota Dul

Projekt graficzny: Fontarte (www.fontarte.com)

Druk:ARGRAF Sp. z o.o.03-301 Warszawaul. Jagiellońska 76

ISBN: 978-83-924044-4-6

1

9 788392 404446

ISBN 978-83-924044-4-6

Documents

Raport z pierwszych lat działalności