هەفتەنامەیەکی سیاسییە حزبی سۆسیالیست دیموکراتی کوردستان دەریدەکات

ڕۆژنامەی جەماوەری کوردستان

www.jamawarnews.com

سێشەممە 29/خاکەلێوە/2712 کوردی • 2012/04/17 زایینی • ژمارەی 698 • ساڵی 31 • 12 الپەڕە

بەڕێز محەمەدی حاجی مەحمود پێشوازیکرد لە وەزیری پێشووی مافی مرۆڤی عێراق

کەمال کارس، ئەندامى ئەنجومەنى پارێزگاى نەینەوا :ماددەى 140 جێبەجێ بکرێت کوردى ئێزیدى دەتوانن

بگەڕێنەوە ناوچەکانى خۆیان

ڕووداوێکى هاتووچۆ زیانێکى گه وره له وێستگه ی غازی سلێمانی ده دات

د.مەحمود عوسمان، ئەندامى ئەنجومەنى نوێنەرانى عێراق:

دیکتاتۆریەتی یەک حزبی ناگەرێتەوە بۆ عێراق

جەبار یاوەر، ئەمیندارى گشتى وەزارەتى پێشمەرگە:

ئەو چەکانەی عێراق دەیکڕێت بەشی هێزی پێشمەرگەی لێ نادرێت

دلێر تاریق، بەڕێوەبەرى ڕاگەیاندنى وەزارەتى دارایى:

داوامان کردووە هەموو پێشینەکان لە بوودجەی 2012 بەردەوام بێت

بەرێز 4/16 ڕۆژی نیوەرۆی پێش محەمەدی حاجی مەحمود لەبارەگای مەکتەبى سیاسی لەشاری سلێمانی بەئامادەبونی سلێمان قەساب چاوی کەوت بەبەرێز بەختیارئەمین وەزیری حکومەتی م��رۆڤ��ى مافی پێشوی بەرێز لەدیدارێکدا فیدراڵ. عێراقى محەمەدی حاجی مەحمود تیشکی خ��س��ت��ەس��ەر ب���ارودۆخ���ی ئ��ەم��ڕۆی ه��ەرێ��م��ی ک��وردس��ت��ان و ع��ێ��راق

ئ��ەو و ب��ەت��ای��ب��ەت ن��اوچ��ەک��ە و ئاڵۆزیانەی کەعێراقی گرتۆتەوە، کە بووەتە هۆی دروست بونی نالەباری والیەن پارت نێوان سیاسی ڕەوشی عێراق، سیاسیەکانی وپێکهاتە هەروەها هیوای خواست لەزووترین ئاشتی پاراستنی لەپێناو کاتدا نیشتیمانیەی ئەوکۆنگرە وئارامی بۆدانراوە بەرنامەی ماوەیەکە کە ب��ەب��ەش��داری س��ەرج��ەم س��ەرک��ردەو

ببەسترێت. الی��ەن��ەس��ی��اس��ی��ەک��ان لەتەوەرەیەکی تری دیدارەکەدا باس کراو کورستان هەرێمی لەڕەوشی دەسکەوتەکان و ئاشتى پاراستنی

جەختى لەسەرکرایەوە. خستە تیشکى ب��ەرێ��زى ه��ەروەه��ا لەکوردستان م��رۆڤ مافى ڕەوش��ى کار خواست هیواى وە عێراق و بکرێت بۆ جێبەجێکردنى ڕێکەوتنامە نێودەوڵەتیەکانى بواری مافی مرۆڤ.

ئەنجومەنى ئەندامى کارس، کەمال پارێزگاى نەینەوا و کەسایەتى ئێزیدى ~ تایبەتى دیدارێکى لە ئ���ام���اژە ب���ەوە دەک����ات »ک���وردى چەوسێنراونەتەوە دووج��ار ئێزیدى کورد کە نەتەوەى چەوساندنەوەى تایبەتى چەوساندنەوەى بونیانەو لە یەک حکومەتە ئێزیدیە کەئاینى چاوێکى بە عێراق یەکەکانى دوا ئێزیدیان کوردى سەیرى ناحەزانەوە

کردوە«.دەک���ات ئ���ەوە ب��ۆ هێما ن���اوب���راو »ئێزیدیەکان کوردى ڕەسەن و هاواڵتى دەستبەردارى کوردستانن، خاکى خۆیان کوردبوونى و نەتەوەی مافى

نەبوون و نابن«.ئەنجومەنى ئەندامى کارس، کەمال پارێزگاى نەینەوا و کەسایەتى ئێزیدى ب��ە ~ ڕاگ��ەی��ان��د زۆرب��ەى ئێزیدى ک��وردى کە ناوچانەى ئەو ک��راون، چۆڵ ئێستا و دەژى تیادا بکرێت 140 جێبەجێ ماددەى ئەگەر بگەڕێنەوە دەتوانن ئێزیدى کوردى هەموویان و خ��ۆی��ان ن��اوچ��ەک��ان��ى لەناوچەکانى خۆیان کۆببنەوە بەوەش پرۆسە و دەنگدان کاتى لە دەتوانن خۆیان دەن��گ��ى دیموکراسیەکاندا بۆ دەسەاڵت ناوەندەکانى بگەیەننە

جێبەجێکردنى داواکاریەکانمان.ناوبراو وتیشى ئێمە لە 100% پابەندین و سوورین لەسەر کوردبوونى خۆمان کورد لەسەر هەیە جیاواز لەوەشدا

زۆرى بەشێکى و ئێزیدیەکان بوونى کە دەکەنەوە دووپاتى ئێزیدیەکان دەست ئامادەنین و ک��وردن ئ��ەوان ببن، خۆیان بوونى ک��ورد ب��ەردارى ئێزیدیەکان لە تریش بەشێکى بەاڵم لە ڕێ��ز ئێمەش هەیە ت��ری��ان ڕاى ، دەگرین بۆچوونەکان ڕاو هەموو بەاڵم بەشێوەیەکى گشتى ئێزیدیەکان ک��وردى ڕەس��ەن و ه��اواڵت��ى خاکى مافى دەستبەردارى وە کوردستانن نەتەوەی و کوردبوونى خۆیان نەبوون

و نابن.»لە دەک��ات ئ��ەوە بۆ هیما ک��ارس کوردستاندا گ��ەل��ى چ��وارچ��ێ��وەى ڕێز و بپارێزین مافەکانمان دەتوانین نەتەوەییەکانمان و ئاینى مافە لە

بگیرێت«. «6

راب����ردوو ش��ه م��م��ه ی پێنج رۆژی ڕێگای له سه ر گواستنه وه یدا له کاتی )به عشیقه - به رتله ( به هۆی وه رگه ڕانى کردبوو؛ باریی که ئۆتۆمبێله ى ئه و 7ی یه که ی تۆرباینی جه نه ره یته ری

و ک��ه وت سلێمانی غ��ازی وێستگه ی زیانێکی زۆرى پێگه یشت.

ل��ه و ب���اره ی���ه وه وه زاره ت�����ى ک��اره ب��ا رایده گه یه نێت که دووباره هه ڵگرتن و ئه و چاککردنه وه ی و پشکنین کاری

که ده وێ��ت زۆری ماوه یه کی ئامێره ره نگه بۆ پشکنین و چاککردنه وه شی؛ واڵتی بگه ڕێنرێته وه جه نه ره یته ره که دارای��ی��ه وه ل���ه رووی به مه ش چیک، کۆمپانیاکه و، ب��ه ر گ��ه وره زیانێکی

کاره با وه زاره ت��ی پالنی به ر هه روه ها ده گات که بۆ زیادکردنی به رهه مهێنانی وه رزی له تاوه کو دایڕشتووه کاره با هاوینی ئه مساڵ و له گه ڵ به رزبوونه وه ی خێرایی خواست بتوانرێت پێداویستی

هه رێم له کاره با دابین بکرێت. گڵۆباڵ م��اس کۆمپانیای ئێستا به هاوکاری وه زاره تی کاره با سه رقاڵی هێنانی دوو کرێنی 300 تۆنین له واڵتی به رزکردنه وه ی توانای که تورکیاوه

196 که هه بێت جه نه ره یته ره که یان کات زووت��ری��ن به ئ��ه وه ى بۆ تۆنه ، چاره سه ر بکرێت و ئاماده باشی بکرێت گرفته ئ��ه م و هاوین به رنامه ى بۆ

کاریگه ریی نه مێنێت.

د.م��ەح��م��ود ع��وس��م��ان، ئ��ەن��دام��ى لە ع��ێ��راق نوێنەرانى ئەنجومەنى دا ~ تایبەتى دیدارێکى »نەگەڕانەوەى دەک��ات ب��ەوە ئاماژە لە کوردستان هەرێمى بۆ هاشمى

بەرژەوەندى کورددە«.دەک���ات ئ���ەوە ب��ۆ هێما ن���اوب���راو »دیکتاتۆرێتى یەک کەس و یەک حزبى

جارێکى تر ناگەڕێتەوە بۆ عێراق«.د.م��ەح��م��ود ع��وس��م��ان، ئ��ەن��دام��ى بە ع��ێ��راق نوێنەرانى ئەنجومەنى ~ ڕاگ��ەی��ان��د ب��ڕی��ار واب��وو دواى لە عێراقى نیشتمانى کۆنگرەى بەاڵم ببەسترێت، عەرەبى لوتکەى لیژنەى ئامادەکارى )7( کۆبوونەوەى

کردبوو نەگەشتۆتە ئەنجام.قسەى عەالوى کۆسپە، وەاڵمدانەوەى هاشمى مەسەلەى یاسا دەوڵ��ەت��ى

هەیە، کاریگەرییان و کۆسپن هەموو بەاڵم دیارە الیەنەکانیش جدى نین لە

بەستنى کۆنگرەى نیشتمانى.دیکتاتۆر دروستبونەوەى لەبارەى ئەوە بۆ هێما ن��اوب��راو عێراقدا لە نییە دیکتاتۆرییەت دەکات »مومکین هیچ بۆ عێراق بۆ نەک بگەڕێتەوە واڵت��ێ��ک ل��ە واڵت��ان��ى دەوروب��ەرم��ان دیکتاتۆرەکان یەک یەک کەوتن دنیا گۆڕاوە ئەمڕۆ کودەتایەک لە شوێنێک کودەتاکە هەفتە دوو پاش دەبێت نامێنێت ناچارییان دەکەن واز بهێنن، لەبەرئەوە گەڕانەوەى دیکتاتۆرێت بەو هیچ بە بینراوە کۆن کە شێوەیەى شێوەیەک مومکین نییە، عێراقیش لە چەند نەتەوەیەک پێکدێت، لەبەرئەوە تەنها بە ناتوانن یەکێکیان هیچ خۆیان بسەپێنن بەسەر ئەوانى کەدا، دیکتاتۆرێتى یەک کەس و یەک حزبى

ناگەڕێتەوە بۆ عێراق.

بۆ هاشمى گ���ەڕان���ەوەى ل��ەب��ارەى مەحمود د. وک��وردس��ت��ان هەرێمى نەگەڕێتەوە هاشمى وتی عوسمان بەرژەوەندى لە کوردستان هەرێمى نامانەوێت زۆرە کێشەمان ک��وردە، کێشەى تر، کێشەى سەر بیخەینە خۆمان هى بە بکەین تر خەڵکى بڕوایشیان کەسانەى ئەو بەتایبەتى

بە مافەکانى کورد نییە.«3

گشتى ئەمیندارى ی���اوەر، جەبار وەزارەتى پێشمەرگە بە ~ کە گرێبەستانەى ئ��ەو ڕاگ��ەی��ان��د وەزارەتى بەرگرى عێراق دەیکات بۆ بە پەیوەندییەکى هیچ چەک کڕینى

وەزارەتى پێشمەرگەوە نییە.لە لیدوانێکى تایبەتدا بۆ ~ گشتى ئەمیندارى ی���اوەر، جەبار دەڵ��ێ��ت: پێشمەرگە وەزارەت�����ى ح��ک��وم��ەت��ی ع���ێ���راق گ��رێ��ب��ەس��ت دەکات عێراق بەرگرى بەبوودجەى حکومەتى ئ��ەوان چەک، کڕینى بۆ حکومەتى ئ��ێ��م��ەش ف��ی��دراڵ��ی��ن، گرێبەستانە ئەو ئ��ەوان هەرێمین، بەپێى عێراق بەرگرى وەزارەتى بۆ دەیکەن، بەرگرى وەزاەتى بوودجە پێشمەرگەى وەزارەتى لێرە ئێمەش کوردستانین، هەرێمى حکومەتى

ب��وودج��ەک��ەم��ان دواڕۆژ ئ��ەگ��ەر دەتوانین ئێمەش بکرێت پەسەند فیدراڵى حکومەتى ڕەزامەندى بە عێراق گرێبەست بکەین بە پێى ئەو چەک پێویستى خۆمان بوودجەى لەبەرئەوەیە بکڕین، تەقەمەنى و دەیکەن ئ��ەوان گرێبەستانەى ئەو وەزارەت��ى بە پەیوەندییەکى هیچ

نییە. پێشمەرگەوە ناوبراو ئەو دەنگۆیانە ڕەت دەکاتەوە 70هەزار ئەمساڵ بوودجەى لە کە عێراق ب��وودج��ەى ل��ە پێشمەرگە م��وچ��ەی��ان پ��ێ��دەدرێ وت��ى ئ��ەوە هیچ ئەوە لەبەر نییە، ڕاست هیچ قسەیەکە ئەوە تەنها نییە بڕیارێک لە یاساى بوودجەى فیدراڵى عێراقى پاش 2012دەڵێت تا 2007ت��ەوە لە ڕێکەوتن لە نێوان حکومەتى فیدراڵى عێراق و حکومەتى هەرێمى کوردستان دەبێتە پێشمەرگە هێزى بوودجەى

سیستەمى ب��وودج��ەى لە بەشێک تائێستا هیچ بەاڵم بەرگرى عێراقى، بوودجەیەک سەرف نەکراوە بۆ هیزى

پێشمەرگە.لە پێشمەرگە هێزى بونى لەبارەى ئاماژەى یاوەر دابڕێنراوەکان ناوچە بەوە دەکات »هێزى پێشمەرگە ماوە ناوچەکان و هەمەئاهەنگە لە هەموو

لەگەڵ سوپاى عێراقدا«.

دلێر تاریق، وتەبێژى وەزارەتى دارایى ~ تایبەتى دیداریکى لە »وەزارەت��ى دەکات بەوە ئاماژە دا ڕەوان��ى 2012ى بوودجەى دارای��ى

ئەنجومەنى وەزیران کردووە«.دەک��ات ئ��ەوە ب��ۆ هێما ن��اوب��راو »پێشینەى خانوبەرە و هاوسەرگیرى لەگەڵ پیشەسازى و کشتوکاڵى و

قەرزى بچوک بەردەوام دەبێت«.دلێر تاریق، بەڕێوەبەرى ڕاگەیاندنى

وەزارەت���ى دارای���ى ب��ە ~ بوودجەى یاساى پ��رۆژە ڕاگەیاند 2012 ماوەیەکى زۆرە وەک وەزارەتى خۆمانمان کارەکانى ئێمە دارای��ى ئەنجومەنى ڕەوانەى کردووە تەواو بەپێی ک�����ردووە، وەزی���ران���م���ان گفتوگۆى چەندین زان��ی��اری��ەک��ان وەزیران، ئەنجومەنى لە لێوەکراوە دەوێ��ت زۆرى گفتوگۆى چونکە لیژنەیەکى ک����راوە، ل��ەس��ەری��ش��ى وەزاری����ش ل��ە وەزی���رى دارای���ى و چەندوەزیرێکى و پالندانان وەزیرى

لە ئێستا پێموایە پێکهاتووە، تر قۆناغى کۆتایدایە.

ن���اوب���راو وت��ی��ش��ى ه���ەر زی����ادە و عێراقدا لە موچە کەمکردنەوەیەکى

بکرێت کوردستانیش دەگرێتەوە.وەزارەت��ى ڕاگەیاندنى بەڕێوەبەرى دەک���ات ئ���ەوە ب��ۆ هێما دارای����ى »پێشینەى خانوبەرە و هاوسەرگیرى و کشتوکاڵى و لەگەڵ قەرزى بچوک بڕەکانى ب��ەاڵم دەبێت، ب���ەردەوام پەڕلەمان لە ئ��ەوە دەبێت چەند

یەکالى دەکرێتەوە. «3

گێژبوون هۆکاری ئاگادارکردنەوەی جەڵدەى دڵە

10» 9»

کاریگەرى ڕەنگەکان لەسەر کەسایەتی مرۆڤ ئەنفال دەخرێتە لیستى جینۆسایدە بەناوبانگەکان

8»

»7

»وەزارەتى پەروەردە 390 پلەى 4

سەرپەرشتیارى ڕاگەیاندئایندەی سەرمایەداریی

لە سەدەی 21 دا

تایبەت بە ~

تایبەت بە ~

تایبەت بە ~

تایبەت بە ~

www.jamawarnews.com هەواڵ و ڕاپۆرت2 سێشەممە 2012/04/17 ● ساڵی 31 ● ژماره 698 بەئامادەبوونى بەڕێز محەمەدى حاجى مەحمود 24 هەمین

ساڵیادى مەرگەساتى ئەنفال بەرز ڕاگیرا

بەیاننامەی مەڵبەندى گەرمیانى »حسدک« لە ساڵیادی ئەنفالدا

عه بدواڵى حاجى مه حمود: گه وره ترین قه ره بوو ئه وه یه ئه نفال له ڕووى

نێوده وڵه تیه وه به جینۆساید بناسرێت

زانا حه مه ساڵح له ناو زیندان گیانى له ده ستدا

غه لیۆن : شتێک نییه ناوى کوردستانى سوریا بێت و ده بێت کورد واز له ئۆتۆنۆمى بهێنێتشه الل گه دۆ: وته کانى بورهان غه لیون کاریگه رى خراپ ده کاته سه ر برایه تى شۆڕشى کوردو عه ره ب له سوریا

پاش نیوەڕۆى ڕۆژى 2012/4/12 لە بە سلێمانى لە شارى تەوار هۆڵى حاجى محەمەدى بەڕێز ئامادەبوونى شەهید ڕۆشنبیرى بنکەى مەحمود، و ئەنفال گشتى بەڕێوەبەرایەتى و دروشمى) بە سلێمانى شەهییدانى وسارێژنەبووە( قوڵ برینێکى ئەنفال ئەنفالى ڕۆژى س��اڵ هەمین 24گ��ەل��ى ک���وردى ب���ەرز ڕاگ����رت. لە دەستپێکى یادەکەدا چەند ئایەتێک ل��ەق��ورئ��ان��ى پ��ی��رۆز خ��وێ��ن��رای��ەوەو لە ڕێزگرتن بۆ ئامادەبووان پاشان شەهیدانى ئەنفال دەقیقەیەک بە بێ

لەالیەن پاشان ڕاوەس��ت��ان، دەنگى 24 مۆمى شەهیدانەوە کارى کەسو داگیرسێنرا. ئەنفال ی��ادى ساڵەى شەهیدان و ئەنفال وەزی��رى دووات��ر تیایدا ک��ردو پێشکەش وتارێکى وەزارەتەکەیانى و حکومەت هەوڵى خ��ان��ەوادەى ب��ە زی��ات��ر بۆخزمەتى بەرامبەر وت��ى: ڕاگەیاندو ئەنفال بەئاوڕدانەوە لە کەسو کارى شەهیدان ئەنفال چونکە ن��اک��ەی��ن درێ��خ��ى مۆرکى کە ئەنجامدرا مەرامە بەو خۆى زێدى لەسەر کورد نەتەوەى پیرۆزى ئاینى ن��اوى لەژێر الدرێ��ت

ئیسالمدا . پاشان چەند ووتارێکى تر بەزیندوو خوێنرایەوەو بۆنەیەوە بەو گەورەیەى تراژیدیا ئەو هێشتنەوەى نەتەوەیى بەئەرکى ژیانى مرۆڤایەتى لەقەڵم الی��ەک هەموو ئینسانى و کەتاوانى داواش��ک��را ه��ەروەک درا. ئەنفال بکرێتە تاوانێکى نێونەتەوەیى ب��ۆ ئ���ەوەى ل��ەم��ێ��ژووى ت��اوان��ەک��ەم ڕێگە و وانەیەک بکرێتە وێنەکاندا لە بگیرێت. بوونەوەى دووب��ارە لە کۆتایشدا بەنمایشکردنى شانۆو چەند بەیادەکە کۆتایى تر چاالکییەکى

هات.

• جەماوەرى ستەم دیدەى کوردستان و گەرمیانى خۆڕاگرو بە ئەمەک • کەسوکارى قوربانیانى ئەنفال

• سەرجەم الیەن و دەزگا فەرمى و پەیوەندیدارەکان .

• رێکخراوەکانى کۆمەڵگەى مەدەنى ئاشکرایە روون هەموان الى وەک ی��ادى س��اڵ��ێ��ک ه��ەم��وو 4/14/ى تاوانکارى پرۆسەى گەورەترەترین ج��ەم��اوەرى جینۆسایدکردنى و کوردستان و بە تایبەت کۆکردنەوەى زۆرترین خەڵکى گەرمیانە کە بەعسییە کان لەو رۆژەدا بە سیاسەتى فریودان خەڵکى ه��ەزاران بەسەر دەستیان خوارووى ڕەوانەى و گرت بێتاواندا و منداڵ تیایدا کە ، کران عێراق ئافرەت بە گەنج و پیرو پەکەوتە و کۆمەڵکوژکران دڕندانە شێوەیەکى باشترین کۆمەڵکانیش بە گ��ۆڕە و شایەدحاڵى ئەو تاوانە گەورەیەن کە ناوى بە میللەتەکەمان بە بەرانبەر پرۆسەى ئەنفال بە هەشت قۆناغ بە بەو پرۆسەشومە ئەنجام گەیەنرا کە بووە بەوشێوەیە کورد قڕکردنى و گەورەترین تاوانکارى لە مێژوودا ... قوربانیانى و کوردستان جەماوەرى م��ەڵ��ب��ەن��دى وەک ئێمە ئ��ەن��ف��ال سۆسیالست ح��زب��ى گ��ەرم��ی��ان��ى دیموکراتى کوردستان دەمانەوێ لەم هاوسۆزى تر جارێکى مەزنە ی��ادە پاڵ بخەینە خۆمان هاوخەمى و

خ��ەم��ەک��ان��ى ئ��ێ��وەى ک��ەس��وک��ارى رابگەیەنیین پێشتان و ئەنفال شومى پرۆسەى بە چى ئەگەر کە کەسوکارتان زۆرترین ئێوە ئەنفال ئەنجامدا لە دواتریش دەستداو لە ئێوەى کەوسوکارى قوربانیان توشى ئەبێ بەاڵم ، بونە وە زۆر مەینەتى ئەوەش بە بیرى ئێوەو هەموو الیەک بێنینەوە کە ئەمڕۆکەش ،ئەوە ئێوەن سەروەریتان تاجى شکۆو خاوەنى مێژوو هەمیشەش و س��ەرن��اوە لە

قەرزاربارتانە .جەماوەرى کوردستان و الیەنە

پەیوەندیدارەکان:ساڵیادى مین 24 یادى کاتێکدا لە ئەنفال شومى پۆرسەى تاوانکارى دەزانیین پێویستى بە دەکەینەوە چەند سەر لە جەخت تر جارێکى فاکتەر دەبێتە کە بکەینەوە خاڵێک بۆ چونە پێشەوەى کێشەى ئەنفال . میللەتەکەمان قۆناغە لەم گرنگە -1هەر بۆ ریزبن یەک و دەن��گ یەک

ئەگەرو پێشهاتێک . 2- وە بە ئەرکى الیەنە پەیوەندیدارەکان و حزب و رێکخراوەکانى دەزانیین کە بە جدى کار بۆ ناساندنى ئەنفال و بە دنیاد ئاستى لە جینۆسایدناساندنى

بچەسپێنرێت . داگاى بڕیارى بە بەستن 3- پشت بااڵى تاوانەکانى عێراق و دروستکردنى حکومەتى ئێستاى سەر لە گوشار

عێرقى بۆ دانان و )اعتراف ( داواى کەسوکارى کوردو لە لێبوردنکردن

قوربانیان ئەنفال . 4- کارکردنى بەردە وام بۆ وەرگرتنى ماڵى و گیانى زی��ان��ى ق��ەرەب��وى بە خاکى و خەڵک و قوربانیان

سوتماکى کوردستان . 5- بە شێوەیەکى زانستى تاوانەکانى بخرێتە ئەنفال شومى پ��رۆس��ەى ببێتە و خوێندنەوە قۆناغەکانى نێو گرنگەکانى وان��ە ل��ە یەکێک

پرۆسەى خوێندنەوە . سەنتەرێکى دروس��ت��ک��ردن��ى -6و ئەنفال بە تایبەت ب��ەرف��راوان��ى بوارى بە کورد گەلى جینۆسایدى

لێکۆڵینەوەو بە ئەرشیفکردن کەسوکارى ژیانى باشترکردنى -7گ��ێ��ڕان��ەوەى و ئەنفال قوربانیان پ��روس��ک��ى و ئ��ێ��س��ک س���ەرج���ەم

قوربانیانى ئەنفال . بۆ نەوازش رێز سەرى کۆتایدا لە و ئەنفال قوربانیانى پاکى گیانى گەلەکەمان شەهیدانى س��ەرج��ەم ئەنجامدەرانى و دەک��ەی��ن ن���ەوى و رەش روو هەر ئەنفالیش تاوانى

شەرمەزارن لە مێژوودا . مەڵبەندى گەرمیانى

حزبى سۆسیالست دیموکراتى کوردستان

2012 /4 /14

س���ه رۆک���ى ف��راک��س��ی��ۆن��ى ح��زب��ى کوردستان دیموکراتى سۆسیالیست ل���ه پ���ه رل���ه م���ان���ى ک���وردس���ت���ان ئه نفال کاره ساتى رایده گه یه نێت: رۆژان��ێ��ک��ى ن��اخ��ۆش��ه ل��ه م��ێ��ژووى کورددا، ئاماژه به وه ش ده کات کورد به اڵم نییه تۆڵه کردنه وه دا له گه ڵ جینۆسایدێکى ببێته ئه نفال ده بێت به رپرسانى له داواش نێوده وڵه تى، خێراتر کاره کانیان ده کات به غداد ب��ک��ه ن ل���ه ه���ه ڵ���دان���ه وه ى گ���ۆڕه

به کۆمه ڵه کاندا. مه حمود حاجى ع��ه ب��دواڵى به ڕێز و پێشمه رگه لیژنه ى ب��ڕی��ارده رى جینۆساید قوربانیانى و شه هیدان ڕایگه یاند: کوردستان په رله مانى له رۆژانێکى ئه نفال کاره ساتى رۆژانى ن��اخ��ۆش��ه ل���ه م���ێ���ژووى خ��ه ڵ��ک��ى هه زاران رۆژان��ه دا له و کوردستانداو کوردستان هاواڵتیانى ل��ه ک��ه س توێژه کانیه وه و چین ب��ه ه��ه م��وو به بێ دیکتاتۆره وه رژێمێکى له الیه ن مرۆڤ مافى بنه ماکانى گوێدانه

زینده به چاڵ کران و ئه نفال کران.خه ڵکى وه ک����و ئ��ێ��م��ه وت��ی��ش��ى: تۆڵه کردنه وه دا له گه ڵ کوردستان که یسى هه وڵمانداوه ب��ه اڵم ، نین ف��راوان که یسێکى بکه ینه ئه نفال و ه��ه وڵ��دراوه ب��ۆ ئ��ه وه ى ل��ه رووى به جینۆساید ن��ێ��وده وڵ��ه ت��ی��ی��ه وه پشتیوانێکى ئه وه ى بۆ بناسێنرێت، به سیاسى و مه عنه وى و م��اددى هه موو و ئه نفالکراوه کان که سوکارى

میلله تى کورد به ده ست بهێنێت.رایگه یاند: لیژنه که یانه وه له باره ى و شه هیدان پێشمه رگه و لیژنه ى په رله مانى له جینۆساید قوربانیانى له گه ڵ هه ماهه نگى به کوردستان مافى لیژنه ى و شه هیدان وه زاره تى مرۆڤى مافى وه زاره ت���ى و م��رۆڤ کردووه و کارمان ب��ه رده وام عێراقى ئیشه کانمان به ڕێوه چوونى چاودێرى کۆمه ڵێک رووه ش��ه وه له و ک��ردووه و و پێشمه رگه ب��ۆ ده ستکه وتمان جینۆساید قوربانیانى و شه هیدان ئه وه شدا له گه ڵ کردووه ، ده سته به ر مافى وه زاره ت��ى له هه یه گله ییمان مرۆڤى عێراقى، چونکه وه کو پێویست

هه نگاوى نه ناوه له و پرسانه دا.

پێویسته ب��ه وه ش��ک��رد ئ���ام���اژه ى گشت و په یوه ندیداره کان الیه نه هه رێمى کوردستان هه وڵه کانمان چڕ بکه ینه وه بۆ ئه وه ى بتوانین به زوویى هه ڵبدرێنه وه و به کۆمه ڵه کان گۆڕه خۆیان، زێ��دى ب��ۆ بگه ڕێنرێنه وه که کورد نوێنه رانه ى ئه و به تایبه تى له به غدادن کۆمه ڵێک پۆستى باش و فراوانمان هه یه له به غداد و پێویسته الیه نى س��ه ر بخه نه فشار زی��ات��ر هه ڵدانه وه ى ئه وه ى بۆ په یوه ندیدار به نێوده وڵه تى و به کۆمه ڵه کان گۆڕه خێراتر ک��ورد جینۆسایدى کردنى بکرێت، گه وره ترین قه ره بووش به الى ئێمه وه به جینۆساید ناساندنى که یسى

ئه نفاله له رووى نێوده وڵه ییه وه .

ش��ارى ل��ه 2012/4/14 ڕۆژی سلێمانى زانا حه مه ساڵح قائیمقامى له سلێمانى ده س��ت��ب��ه س��ه رک��راوى

زینداندا گیانى له ده ست دا.بەپێی بەیاننامەی ئاسایشی سلێمانی زان���ا ح��ه م��ه س��اڵ��ح ل��ه ن��او زی��ن��دان گیان دوای لە خنکاندووه. خ��ۆى تاڵەبانی جەالل ناوبراو لەدەستدانی سەرۆک کۆماری عێراق فەرمانی کرد پێکبهێنرێت لێکۆڵینەوە لیژنەیەکی

ڕەسۆڵ کۆسرەت ت��رەوە لەالیەکی ع��ەل��ی ج��ێ��گ��ری س��ەرۆک��ی ه��ەرێ��م هەرێمی س��ەرۆک��ای��ەت��ی ف��ەرم��ان��ی دروستکردنی بە تایبەت دەرک��رد لەگیان لێکۆڵینەوە بۆ لیژنەیەک

لەدەستدانی قائیمقامی سلێمانی.له ماوه ى رابردوودا زانا حه مه صاڵح له الیه ن سلێمانى قه زاى قائیمقامى فه رمانى به سلێمانیه وه ئاسایشى دادوه ر بە مادەی 307 ده ستگیر کرا.

لێدوانه که ى بورهان غه لیون ناره زایى ت���ون���دى ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن��ى ک���وردى و ده هێنێت خۆیدا ب��ه دواى سوریا سوریاش ک���وردى س��ه رک��رده ی��ه ک��ى کاریگه رى وتانه ئه و رایده گه یه نێت شۆڕشى برایه تى سه ر ده کاه خراپ پێشى و سوریا له عه ره ب و کورد گ��ه وره ى ک��اری��گ��ه رى تورکیا وای��ه و غه لیون ب��وره��ان ل��ه س��ه ر هه یه ئه نجوومه نه که ى و رایگه یاند: تورکیا

دژایه تى کوردى سوریا ده کات.ئه نجوومه نى ئه ندامى گه دۆ شه الل س��وری��او ل��ه ک���وردى نیشتیمانى چه پى پارتى سه رکردایه تى ئه ندامى کوردى سوریا له لێدوانێکدا ڕایگەیاند

بورهان ئاراسته ى توند ره خ��ن��ه ى رایده گه یه نێت: و ده ک��ات غه لیون »ئه و لێدوانه ى سه رۆکى ئه نجوومه نى شۆڕشى خزمه تى سوریا نیشتیمانى برایه تى خزمه تى و ناکات سوریا له ع��ه ره ب و ک��ورد شۆڕشگیڕانى

سوریا ناکات«.بورهان ئه و قسه ى گه دۆ ده ڵێت: » خ��ۆپ��ی��ش��ان��ده ران��ى دژى غ��ه ل��ی��ون رۆژان��ه ده بینن ه��ه م��ووان ک���ورده و خۆپیشانده رانى کورد له زیادبووندایه و داواى کوردان سوریا له سه رانسه رى مافى فیدراڵى ده که ن و داوا ده که ن خاوه نى ببنه ن��ه ت��ه وه ک��ان هه موو ماف له ئاینده ى سوریادا، به اڵم ئه و

لێدوانه ى غه لیون به داخه وه کاریگه رى په یوه ندیه کانى کوردو له سه ر ده بێت عه ره ب له سوریاو ئه وه ش کاریگه رى

ده خاته سه ر شۆڕشه که .له سه ر تورکیا کاریگه رى له باره ى ئه نجوومه نى و غه لیون ب��وره��ان ره وشى له باره ى سوریا نیشتیمانى

رایگه یاند: گه دۆ شه الل ک��ورده وه ، له سه ر گه وره ى کاریگه رى »تورکیا هه یه و نیشتیمانى سوریا ئه نجومه نى ئه و ئه نجوومه نه له تورکیا دامه زراوه و له ناو تورکیا ئه جنداى ب��ه رۆژ رۆژ ئه نجوومه نه که روون ده بێته وه ، ئێمه وه کو ئه نجوومه نى نیشتیمانى کوردى

تورکیا باش ده زانین که رۆڵى سوریا نیشتیمانى سوریا ئه نجوومه نى له ناو باش نییه و ته نها بۆ به رژه وه ندیه کانى ئیش ئاینده دا له سوریا ئیش خۆى

ده کات«.ئاماژه ى به وه شکرد که »تورکیا هیچ ناکات سوریا کوردانى هاوکارییه کى هه رچه نده ده کات، دژایه تى بگره و ئێمه نزیکه ى 800 کیلۆمه تر سنوورى هه یه و تورکیا له گه ڵ هاوبه شمان ئه و ئ��ای��ن��ده دا ل��ه خ��ۆش��ه پێمان به اڵم بخه ین، پێش په یوه ندیانه و ده ک��ات ک��ورد دژای��ه ت��ى تورکیا کوردستانى له گه ڵ هه ڵسوکه وت وایه پێى تورکیا و ده ک��ات گ��ه وره

کورد بۆ ئۆتۆنۆمى به ده ستهێنانى له سه ر ده بێت کاریگه رى سوریا له نزیکه ى که کوردستانیش باکوورى ده ژى ت��ی��ادا ک���وردى ملیۆن 25هه موو ئێستادا ل��ه تورکیا بۆیه ماف پێدانى بۆ خۆى دژایه تییه کى ئه و ئاینده ى له سوریا کوردانى به

واڵته ده رده بڕێت«.بورهان غه لیون سه رۆکى ئه نجوومه نى سوریا رایگه یاند: سوریا نیشتیمانى ن��اوى ب��ه نیه شتێک س��وری��ای��ه و جۆرێک به هیچ سوریاو کوردستانى ئه سه د له دواى رووخانى نین ئاماده ئۆتۆنۆمى له ده رب��ڕن ره زام��ه ن��دى

کوردانى سوریادا.

یاساى لێبووردنى گشتى گه یشته سه رۆکایه تى هه رێمی��اس��اى پ�����رۆژه ئ�����ه وه ى دواى له الیه ن په رله مانى لێبووردنى گشتى

ڕۆژی کرا په سه ند کوردستانه وه یاسایه ئ���ه و 2012/4/15ب��ه ن��ووس��راوێ��ک ئ��اراس��ت��ه ى تا کرا هه رێم سه رۆکایه تى

بڕیارى له باره وه بدرێت.راوێ���ژک���ارى راگ��ه ی��ان��دن��ى س����ه رۆک����ى پ��ه رل��ه م��ان��ى ڕۆژی رایگه یاند: کوردستان

یاساى پ���رۆژه 2012/4/15له هه رێمى گشتى ل��ێ��ب��ووردن��ى

کوردستان به نووسراوێکى فه رمى ژماره

2362/3/4 له به روارى 15ى نیسانى هه رێمى سه رۆکایه تى ره وانه ى 2012کارى ئ��ه وه ى بۆ ک��را. کوردستان سه رۆکایه تى و بکرێ بۆ پێویستى په رله مان و الیه نه په یوه ندیداره کانى

لێ ئاگاداربکرێته وه .ت��اری��ق ج���ه وه���ه ر راوێ���ژک���ارى په رله مان سه رۆکى راگه یاندنى یاسایه پ��رۆژه ئ��ه و رایگه یاند: په رله مانى ئاسایى دانیشتنى له رۆژى 7ى ژم����اره ک��وردس��ت��ان ده ن��گ ب��ه زۆری��ن��ه ى 2012/4/10

په سه ند کرا.

سێشەممە 2012/04/17 ● ساڵی 31 ● ژماره 698 3 www.jamawarnews.comدیدار

مومکین نییە دیکتاتۆرییەت بگەڕێتەوە نەک بۆ عێراق بۆ هیچ واڵتێک لە واڵتانى

دەوروبەرمان

هیچ کێشەیەکمان نییە لەسەر حسابکردنی خزمەتی ڕۆژنامەنووسی بە

خزمەتی فیعلی

*ه���ۆک���ارى دواک��ەوت��ن��ى ک��ۆن��گ��رەى ن��ی��ش��ت��م��ان��ى ب���ۆچ���ى دەگ���ەڕێ���ت���ەوە لەکاتێکدا بڕیار وابوو پێش کۆنگرەى

لوتکەى عەرەبى ببەسترێت؟نابێت ببەسترێت، چ��ۆن کۆنگرە ڕێکبکەون لەسەر ئەجندەکەى لەسەر ئ��ەوە ک��ێ بێت و ک��ێ ن��ەی��ەت؟ لە کوێ دەبەسترێت لەسەر هیچ شتێک ئەوە لەبەر ڕێکنەکەوتوون لەوانە

دواکەوتووە شتێکى ئاساییە.کۆنگرەى دواى لە واب��وو بڕیار *لوتکەى عەرەبى کۆنگرەی نیشتمانى

عێراق ببەسترێت؟نیشتمانى کۆنگرەى واب���وو ب��ڕی��ار عەرەبى لوتکەى دواى لە عێراقى ببەسترێت، بەاڵم لیژنەى ئامادەکارى )7( کۆبوونەوەى کردبوو نەگەشتۆتە ئەنجام،لەبەر ئەوە ماوەتەوە ئیشەکە.لەوە ب��اس ڕاگەیاندنەکاندا *ل��ە دەک���رێ ن��ەگ��ەڕان��ەوەى ع���ەالوى بۆ ع��ێ��راق و م��ەس��ەل��ەى ت��ارق هاشمى

هۆکارى نەبەستى ئەو کۆنگرەیە؟قسەى عەالوى کۆسپە، وەاڵمدانەوەى هاشمى مەسەلەى یاسا دەوڵ��ەت��ى

هەموو کۆسپن و کاریگەرییان هەیە، نین جدى الیەنەکانیش دیارە بەاڵم بەستنى لە بێت جدى گەر خەڵک دەتوانێت ئاسانى بە کۆبونەوەیەک بیکات، بەاڵم هیچ الیەکیان جدى نین و دووربە دوور قسە بە یەکتر دەڵێن و دانانیشن لەگەڵ یەکدا، لەبەر ئەوە ناتوانن، هەوڵدەدەن ئەو کۆبونەوەیە چ��ارەس��ەر تائێستا ب��ەاڵم ب��ک��ەن،

نەکراوە.باشترین دەڵێت ئالوسى *میسال چ���ارەس���ەر ب��ۆ ک��ێ��ش��ەک��ان��ى ع��ێ��راق ک��ۆن��ف��ی��دراڵ��ی��ی��ە ب���ۆ ع���ێ���راق ڕاى

بەڕێزتان لەسەر ئەم لێدوانە؟دوور دەچن کاتە ئەو قسەیە، ئەوە جێگایەک لە یەکە هەر دەکەونەوە چى بە دەک���ات. قسە دانیشتووە نێونەتەوەى کۆنفیدراڵى؟ دەیکاتە دەوروب���ەرت و نەبێت ڕەزام��ەن��دى الی��ەن��ەک��ان و نەبێت ڕەزام���ەن���دى ڕەزامەند نەبن بە چى عێراق دەکرێتە قسە خۆى بۆ هەریەکە کۆنفیدراڵى دەک��ەن دروس���ت کێشە و دەک���ات یەکێک نییە توانایان هیچیشیان ئەو قسانە ئەو بکەن ئیشانە لەو

بارودۆخەى وا ئاڵۆز کردووە.*ب����ەڕاى ب��ەڕێ��زت��ان چ��ارێ��ک��ى تر

دیکتاتۆرى بۆ عێراق ئەو مەترسیەیە هۆشیارى دەرەوە و الیەنەکان کە

لێبدەن؟دیکتاتۆرییەت نییە مومکین نەخێر هیچ بۆ عێراق بۆ نەک بگەڕێتەوە واڵت��ێ��ک ل��ە واڵت��ان��ى دەوروب��ەرم��ان دیکتاتۆرەکان یەک یەک کەوتن دنیا گۆڕاوە ئەمڕۆ کودەتایەک لە شوێنێک کودەتاکە هەفتە دوو پاش دەبێت نامێنێت ناچارییان دەکەن واز بهێنن، گەڕانەوەى لەبەرئەوە گۆڕاوە دونیا کۆن کە شێوەیەى بەو دیکتاتۆرێت مومکین شێوەیەک هیچ بە بینراوە ببێت ناوەوە شتێک لە ئەگەر نییە، بارودۆخى نێونەتەوەى مەجالى نادات چەند و هۆز چەند لە عێراقیش وە هیچ لەبەرئەوە پێکهاتوە نەتەوەیەک خۆیان تەنها بە ناتوانن یەکێکیان ت��ردا، ئ��ەوان��ى ب��ەس��ەر بسەپێنن دیکتاتۆرێتى یەک کەس و یەک حزبى

ناگەڕێتەوە بۆ عێراق.* ب���ەڕێ���زت���ان ن��وێ��ن��ەر ب����وون لە ساڵى ئ����ازارى 11ى ب��ەی��ان��ن��ام��ەى 1970بە هەمان شێوە لە ئەنجومەنى حکوم بەشدار بوون ئێستاش ئەندامى بە عێراقن نوێنەرانى ئەنجومەنى دەوروب���ەرى ت��ا زات��ى حکومى پێى

م��اڵ��ەک��ان��ى ک���ەرک���وک ک��وردس��ت��ان بوو،تەنها کەرکوک یەکالى نەکرابووە بۆ 4س��اڵ دواخ��راب��وو، ب��ەاڵم بەپێى بەرزاییەکانى ئەمجارە فیدراڵێتى نییە کوردستان چەمچەماڵ پشتى لەبەرئەوەى ناوچەکانى پێش 4/9 ە؟وەڤدە ئەو من سەرۆکى کاتى خۆى بووم کەوا مفاوەزەمان کرد لە 6/11، بوون شەخس عەینى م��ف��اوەزەک��را ئێستا مفاوەزە ناکەن، بەس وەڤدێک دەبێت لەبەغداد ڕۆژ دوو و دەچێت دەگەڕێتەوە پاش سێ مانگ وەڤدێکى تر دەچێت کەس ئاگاى لە کەس نییە، گفتوگۆیانەى لەو ناڕێکە زۆر کورد تایبەتى هەیئەتێکى دەی��ک��ات، کە دانەنراوە بۆ ئەوەى خەریکى گفتوگۆ ڕۆژەوە یەکەم لە ئازار لە 11ى بن، بوون ئەشخاس عەینى ڕۆژ کۆتا تا کابینەى تازە دەکرد، گفتوگۆکەیان

هەیئەتێک داوە ب��ڕی��ارى ح���ەوت بە زۆر ل��ەب��ەرئ��ەوە بکات دروس���ت الیەنە لەگەڵ کراوە گفتوگۆ ناڕێکى عێراقییەکان الیەنە عێراقییەکان، کێشەکانى بە بڕوایان زۆر ئەسڵەن نەچین، دوای��دا بە گەر نییە، کورد باوەڕم وایە الیەنى کوردى قسە زۆر بە ناچن پراکتیکى بە بەاڵم دەکەن دواى ئیشەکانى خۆیاندا بزانن کامەى جێبەجێ کامەى دەبێت جێبەجێ چیناکرێت؟ دەک��رێ��ت چ��ى نابێت ڕووەوە لەو زۆرە ئێمە کەموکوڕى لەالى منەوە ئێستا کێشە هەیە یەکە لەگەڵ بکەیت باسى دەتوانى یەکە چى دەگەیتە بزانى وە الیەنەکان پێبکات دەست جدى گفتوگۆیەکى لە نێوانیاندا، تائێستا گفتوگۆى جدى

بەردەواممان نەبووە.*ئایا عێراق بۆەتە ئەو ساحەیەى کە

جەمسەرى دوو حساباتى تەسفییەى عالەمى لە عێراقدا بکرێت؟

نییە ئەهمێتى هیچ ئێستا عێراق لەدەرەوە، دەوڵەتانى دەرەوە ئەوەندە گ��وێ��ى ن��ادەن��ێ دورک��ەوت��ون��ەت��ەوە ئەمریکا الى گرنگ نییە وەک جاران، لەبەرئەوە ئەو ئەهمێتەى نییە،عێراق دەورێکى زۆر گەورەى نییە لە دەرەوە

ئێستا.کە پێشوتانن ڕاى هەمان *لەسەر نەگەڕێتەوە هاشمى ڕاتگەیاندبوو بەرژەوەندى لە کوردستان هەرێمى

کوردایە؟خۆمم،کێشەمان ڕاى هەمان لەسەر زۆرە نامانەوێت کێشەى تر بۆخۆمان تر خەڵکى کێشەى بکەین دروس��ت بکەین بە هى خۆمان بەتایبەتى ئەو مافەکانى بە بڕوایشیان کەسانەى

کورد نییە.

د.مەحمود عوسمان، ئەندامى ئەنجومەنى نوێنەرانى عێراق:

ئەمریکا وەک جاران عێراقى ال گرنگ نییەدیمانە: ~

د.م���ەح���م���ود ع��وس��م��ان، نوێنەرانى ئەنجومەنى ئەندامى تایبەتى دیدارێکى لە عێراق ب��ەوە ئ��ام��اژە دا ~هاشمى »نەگەڕانەوەى دەکات ب��ۆ ه��ەرێ��م��ى ک��وردس��ت��ان لە

بەرژەوەندى کوردە«.ناوبراو هێما بۆ ئەوە دەکات کەس ی��ەک دیکتاتۆرێتى «و ی��ەک ح��زب��ى ج��ارێ��ک��ى تر

ناگەڕێتەوە بۆ عێراق«.

*پ�������رۆژە ی���اس���اى ب���وودج���ەى بگاتە بووە ئامادە 2012 ساڵى

پەڕلەمان؟ 2012 ب��وودج��ەى یاساى پ��رۆژە وەزارەت��ى وەک زۆرە ماوەیەکى خۆمانمان کارەکانى ئێمە دارایى تەواو کردووە ڕەوانەى ئەنجومەنى پەێی ک�����ردووە، وەزی���ران���م���ان گفتوگۆى چەندین زانیاریەکان وەزیران، ئەنجومەنى لە لێکراوە دەوێت زۆرى گفتوگۆى چونکە لیژنەیەکى ک��راوە، لەسەریشى وەزاری���ش لە وەزی��رى دارای��ى و وەزیرى پالندانان و چەندوەزیرێکى بڕواى بە ئێستا پێکهاتووە، تر

من لە قۆناغى کۆتایدایە.موچەى لە گۆڕانکارییەک *هیچ پ��ێ��ش��ی��ن��ەى و ف���ەرم���ان���ب���ەران پ��ێ��ش��ی��ن��ەى و ه���اوس���ەرگ���ی���رى

خانوبەرە کراوە؟ پەیوەستە ئەوە موچە مەسەلەى ب��ە ع��ێ��راق��ەوە ه���ەر زی����ادە و

ک���ەم���ک���ردن���ەوەی���ەک���ى م��وچ��ە عێراقدا ل��ە م��وچ��ە سیستەمى

گۆڕانکارییەک هەر سەرتاسەرییە عێراقدا لە بکرێت م��وچ��ەدا لە

کوردستانیش دەگرێتەوە.هاوسەرگیرى پێشینەى لەبارەى بەپیشبینى خ��ان��ووب��ەرەوە و چووە کە نەکراوە پێشنیار من زیاتر گفتوگۆ لەوێ پەڕلەمانەوە خانوبەرە پێشینەى هەڵدەگرێ، کشتوکاڵى و هاوسەرگیرى و هەموو بچوک ق��ەرزى لەگەڵ و بڕەکانى بەاڵم دەب��ن، ب��ەردەوام پەڕلەمان لە ئ��ەوە دەب��ن چەند

یەکالى دەکرێتەوە .حکومەتى کە ئەوەن *ئاگادارى ع���ێ���راق���ى ه��ی��چ خ��ەرج��ی��ی��ەک��ى ب����ۆ وەزارەت����������ى پ��ێ��ش��م��ەرگ��ە

سەرفکردبێت؟هەر ه��ەی��ە ئ���ەوەى ئێستا ت��ا وەزارەت����ى دارای���ى ب��وودج��ە بۆ وەزارەتى پێشمەرگە دابین دەکات

بە شێوەى سولفە دەیانداتێ.*وەزارەتى پەروەدە داواى لە ئێوە کردووە مامۆستایانى مۆڵەت پێدراو دەرماڵەیان دینار 150ه��ەزار بڕى پ��ێ��ب��درێ��ت ئ��ێ��وە ک��ارت��ان ل��ەس��ەر

کردووە؟کاتى خۆى هاتنە الى ئێمە دوایان ک����ردووە، ج��ی��اوازی��ەک ه��ەی��ە لە کوردستان، مامۆستایانى نێوانى لە پ��ێ��دراو م��ۆڵ��ەت مۆستایانى پێى بە ساڵیکدا لە کوردستاندا دارای��ى وەزارەت����ى ڕێنمایەکانى تەواو موچەى ت��ەواو ساڵى یەک )6( بەغداد لە بەاڵم وەردەگ��رن، هى وەردەگرن نیوە موچەى مانگ ئەوان بهێنن لەگەڵ وەزارەتى دارایى بەراوردى بکەن بۆ خۆیشیان پرسیار لە نێوان خۆیشیاندا بکەن، چونکە کە ئافرەتێک مۆڵەتێک وەردەگرێت ساڵێک موچەى کامل وەردەگرێن لە کوردستاندا بۆنمو گەر موچەکەى

مانگى ش��ەش بێت ملیۆنێک وەردەگرێت، ملیۆن )6( دووەم ئەوەى نیو موچە بووە بەاڵم کە لەسەریان جێبەجێبکەین بەغداد )3( ملیۆن وەردەگرێت، لەوەیان دوو ملیۆن و پەنجا هەزار زەرەر دەک��ات پێویست بۆیە دەک���ات لەگەڵ دابنیشن بێنەوە ئ��ەوان وەزارەتى داراییدا ئەگەر بیانەوێت خۆى وەک بەغداد ڕێنماییەکانى ئەو ئەوان دەبێت جێبەجێبکەن کە وەربگرن بەرپرسیارییەتییە مۆڵەتدراوى دووەم��ى مانگى 6

مامۆستایان لێیان دەبڕێت.*وەزارەت�������ى دارای�����ى ک���ار بە ن��ەدەک��رد پ��ەڕل��ەم��ان یاسایەکى خزمەتى بە بوو تایبەت ئەوەى ئەو ئێستادا لە ڕۆژنامەنوسان خزمەتى چ��ارەس��ەرک��راوە گرفتە فیعلى خزمەتى بە ڕۆژنامەنوسى

ئەژمار دەکرێت؟ڕۆژنامەنوسى خزمەتى بەڵى لە تێنەگەیشتنەکە ح��س��اب��ە، بوو، ڕۆژنامەنوسان سەندیکاى فیعلەن وتیان دانیشتن هاتن تێنەگەیشتوین لە بابەت،الى ئێمە

کێشەیەک نەبوو.*فەرمانبەرانى وەزارەتى کارەبا دەرماڵەیەکی عێراق لە دەڵێن 75%ی هەیە، بەاڵم لە کوردستان هەرێمیش ح��ک��وم��ەت��ی %30 ل��ە زیاد %30 لە ئەم داوە بڕیارى بکات ئەو زیاد بونە لە کەیەوە

جێبەجێدەکرێت؟نوسراومان کردووە بۆ ئەنجومەنى خۆیان ڕاى ئ��ەوەى بۆ وەزی��ران ب����دەن ئ����ەوە ل���ە دەس���ەاڵت���ى ئەنجومەنى وەزیراندایە چاوەڕوانى

وەاڵمى ئەوانین.

دلێر تاریق، بەڕێوەبەری ڕاگەیاندی وەزارەتى دارایى:

لە عێراقدا گۆڕانکارى لە موچەى فەرمانبەران بکرێت، کوردستانیش دەگرێتەوەدیمانە: ~

دل��ێ��ر ت��اری��ق، ب��ەڕێ��وەب��ەری لە دارای��ى وەزارەت��ى ڕاگەیاندی ~ تایبەتى دیداریکى دا ئاماژە بەوە دەکات »وەزارەتى ڕەوانى 2012ى بوودجەى دارایى

ئەنجومەنى وەزیران کردووە«. ن���اوب���راو ه��ێ��م��ا ب���ۆ ئ���ەوە خانوبەرە »پێشینەى دەک���ات و کشتوکاڵى و هاوسەرگیرى و بچوک قەرزى لەگەڵ پیشەسازى بەاڵم دەبێت، ب��ەردەوام هەموو یەکالیى پەڕلەمان لە بڕەکانى

دەکرێتەوە«.

www.jamawarnews.com 4 سێشەممە 2012/04/17 ● ساڵی 31 ● ژماره 698

قەتڵ کورد ئێمەى کاتانەى ئەو و عام دەکراین و بەکۆمەڵ بەرەو ڕۆڵەکانمان و دەبردین مەرگیان لەتاو بەپەتەوە، دەک��را ملیان ئەم دەروونمان جەستەو ئازارى ڕۆژانەمان بەخەیاڵدا نەدەهات کە بکوژەکانمان زەلیل و سەرشۆڕى ببن م��ێ��ژوو ئێمەو ب��ەردەم��ى ملیان گ��ەورەک��ان��ی��ان س��ەرە و ڕۆژە سێدارەوە، بەپەتى بکرێت بۆ سپى ئومێدێکى ڕەش��ەک��ان ئەمەش نەهێشتبوویەوە، ئێمە ڕەشبین ک��ە ن��ا ئ���ەوە ل��ەب��ەر خۆمان و نائومێدبووبین و کردبێت، ب��ەداڕووخ��ان تەسلیم قەوارەى کە لەبەرئەوەى بەڵکو تاوانەکان و ترسناکى و گەورەییان

لەسەرەوەى مەئلوفەوە بوون.ئ��ەم��ڕۆش ک���ە24س���اڵ ب��ەس��ەر بەناو جەنگییەکانى پ��رۆس��ە

گەلەکەمان و تێدەپەڕێت ئەنفال ئەوەى بەخەیاڵیدا نەدەهات بۆى فالشباک زاکیرەمان ه��ات��ەدى، بەخۆى دەکاتەوەو ئەو سەردەمە ڕەشەو دیمەنە ترسناکەکانى ئەو ڕۆژانە بەبیر دێنێتەوە، سەرەڕاى و ب��ەع��س دێ��وەزم��ەى کۆتایى دکتاتۆرى ڕەشەکوژو دەسەاڵتى ل��ەب��ەردەم ه��ەر هێشتا س���ەدام دۆش گوماندا و پرس کۆمەڵێک گرێکانى دەمانەوێت و داماوین ئەوەى بۆ بکەینەوە ئێستامان تاریک و ڕەش سبەینێمان

نەبێتەوە.دووب��ارەن��ەب��وون��ەوەى زەمانەتى جارێکیتر چ��ۆن چییەو مێژوو نابێتەوەو تاریک ڕۆژەک��ان��م��ان سەرکوتى ئاسنینەکان دەستە ئازادییەکانمان و ماف و ژی��ان ن��اک��ات��ەوە؟، ئ��ای��ا ک��اراک��ت��ەرە چەند ت��ەن��ه��ا ت��اوان��ب��ارەک��ان سەرکردەیەکى سیاسى و سەربازى

بااڵبوون یان لەخوارەوەش پیاوى ت��اوان��ى ئ��ەن��ج��ام��دەرى گچکەى گ���ەورە ب��وون��ى ه��ەب��ووە ک��ە تا ئێستا لەسزاو لێپرسینەوەى گەل

ڕزگاریان بووبێت؟.ئ��ەف��س��وس ک���ورد ل��ەئ��ەم��ڕۆدا و حکومەت ئ��ی��دارەو خ��اوەن��ى قەزاییەو دەزگ��اى و پەرلەمان هێشتا ئەمانە ئەداى ئەو وەزیفەو بەرپرسیاریەتییە مێژووییە ناکەن کە گەل چاوەڕێى دەکات، هێشتا تاوانبارەکان لەناو ڕیزەکانى ئێمەدا هەڵدەسورێن و خۆیان خزاندووەتە دەسەاڵتدارەکانەوەو حزبە ناو بەژیانى ئاوێتە بەشێکى بوونەتە فەرمى و کۆمەاڵیەتى و سیاسى ڕژێمیش، ڕووخ��ان��دن��ى دواى ڕاب���ردووى کەژیانى لەکاتێکدا پارچەیەک کردبوویە ئێمەیان

لەشەوەزەنگ.بیانییەکە دوژم���ن���ە ئ����ەوەى کەمترە ئازارەکەى کرد بەئێمەى

هاونەژادەکانى تاوانبارە لەوەى لەو و ک��ردی��ن پێیان خ��ۆم��ان بەرلەشکرى س��وورى ڕۆژان���ەدا سەر بۆ داگیرکەربوون سوپاى خۆیان، هاوزمانەکانى کەسوکارە جاش دەوت���را پێیان ئ��ەوان��ەى بەناو ئەو ڕژێ��م موستەشارى و پیاوانەبوون کە هاوارو گریانى ژن دڕندەیى و ت��اوان بێ منداڵى و بەعس هەڵوێستەى پێ نەکردن و چەکى خۆفرۆشى پێ فڕێ نەدان، لەسەرسوڕمانى باکیان تەنانەت سەربازە عەرەبەکانیش نەبوو کە ئەوانیان شەهامەتى و غیرەت دواى پرسیارەوە ژێر خستبوویە ئەوەى لەوە دڵنیا بوون کە ئەمانە هەستى نەتەوەیى و مرۆیى خۆیان

دۆڕاندووە.24س�������اڵ ب����ەس����ەر ش�����ااڵوە سەربازییەکانى ئەنفالدا تێپەڕیوەو کاڵتریان لەگوڵێک ئەوانە هێشتا و شاباش بگرە ن��ەوت��راوەو پێ

هەندێکیان و ک���راون ئافەرین بەسەرکارو بوونەتەوە جارێکیتر و حزبى ئۆرگانە دەزگ��او لەناو حکومییەکاندا بەزمەکەى جارانیان شەرم نەخۆیان سازاوەتەوەو بۆ داڵدەیان نەئەوانەى و دەک��ەن

داون.قوربانییەکان کەسوکارى برینى ب����ەوە زی���ات���ر دەک��ول��ێ��ت��ەوە بەشدار کوردەکانى کەتاوانبارە هەرێمەدا لەم ئەنفال لەتاوانى دەسووڕێنەوەو سەربەست ئازادو ڕادەستى ئەو دادگایەیان ناکەن کە بۆ سزادانى پێکهێنراوە لەبەغداد لەو پێشوو، ڕژێمى تاوانبارانى لەحکومەتى ڕەخنە سەریشەوە کەئەنفالەکان دەگرین مەرکەزى ب��ەج��ی��ن��ۆس��ای��د ن��ان��اس��ێ��ن��ێ��ت، خۆمان حکومەتەکەى لەکاتێکدا کەیسەى ئەو تاوانبارانى داڵدەى دادگ��ای��ە ئ��ەو ه��اوک��ارى داوەو

ناکات.

ئ���ەم���ج���ارەی���ان ئ���اراس���ت���ەى بەغداد نێوان پەیوەندییەکانى زۆر ئاقارێکى ب��ەرەو هەولێر و م��ەت��رس��ی��دار ه��ەن��گ��او دەن��ێ��ت، لە توندترە لەجاران زۆر بەڵکو بەاڵم بێوێنەیە. نزیکدا ڕابردووى لەپشت سەرەکى پاڵنەرى ئایا سیاسیەوە ه��وری��ا ه���ەراو ئ��ەم چیە. ئایا بۆ تووڕەبوونى سەرۆک وەزیران نورى مالیکى دەگەڕێتەوە هاشمى تاریق ڕۆیشتنى بەهۆى عێراق کۆمارى س��ەرۆک جێگرى بەرەو کوردستانەوە هەرێمى لە شکستهێنانى و ق��ەت��ەر واڵت��ى حکومەتەکەى و مالیکى خودى هەرێم لێپرسراوانى ڕازیکردنى لە یاخود ڕادەس��ت��ک��ردن��ەوەى؟. بۆ بارزانى مەسعود وت��ارەک��ەى بۆ کوردستان هەرێمى س��ەرۆک��ى دەگ��ەڕێ��ت��ەوە ک��ە ل��ە ن���ەورۆزدا و ت��اک��ڕەوی ب��ە مالیکى ن��ورى گێڕانەوەى ب���ەرەو هەنگاونان دیکتاتۆریەت لە عێراقدا تۆمەتبار ک���رد، پ��اش��ان ج��ارێ��ک��ى تریش ویالیەتە بۆ سەردانەکەى لەکاتى

یەکگرتووەکانى ئەمریکا و لەمیانى ڕۆژنامەى لەگەڵ چاوپێکەوتنێکدا بە مالیکى لەندەنیدا )الحیاە(ى

تاکڕەو ودیکتاتۆر وەسفکرد. تەشەنوجە و هەڵکشان ئ��ەم سیاسیەى نێوان حکومەتى عێراق کۆمەڵێک کوردستان هەرێمى و ساردى شەڕى و تۆمەتگۆڕینەوە کاتێک هێنا خۆیدا بەدواى ترى جێگرى شەهرستانى حسێن کارووبارى بۆ وەزی��ران س��ەرۆک بە ه��ەرێ��م��ى ب��ەرپ��رس��ان��ى وزە ئێران بەرەو نەوت ئاودیوکردنى عەباس پاشان ک��رد، تۆمەتبار گشتى ئەمیندارى محەمەداوى بە عێراق ک��وڕان��ى تەجەموعى هەستى تروکاندنەوەى مەبەستى لەدژى کورد شۆڤێنى عەرەبەکان )سۆمەریە ب��ۆ لێدوانێکدا ل��ە سەرجەم »پێویستە وتى: نیوز( کوردەکان بەغداد و هەموو بستە خاکێکى عەرەبى جێبهێڵن، بەڵکو بەغداد سەردانى ڤیزا بە دەبێت ب��ک��ەن، دەب��ێ��ت ک��وردەک��ان ڕێز لەوانە بگرن کە هەیبەت و بەهاى ئەویشدا ب���ەدواى دان���اون«. بۆ پەرلەمانتارى مەجید یاسین

یاسا دەوڵەتى کوتلەى بە سەر دەکات سەرکردایەتى مالیکى کە هێرشی کردە سەر سەرۆکى هەرێم کوردستان. هەرێمى و حکومەتى کوردستان هەرێمى بەرپرسانى پەرلەمانتارە لە ژم��ارەی��ەک و عێراق پەرلەمانى لە کوردەکان بە لەهجەیەکى زۆر نەرمتر وەاڵمى تۆمەتانەیان ئ��ەو س��ەرج��ەم��ى ئەوە لەسەر پێداگریان و دایەوە هەڕەشەى و تۆمەت کە کردەوە قبوڵکردن م��ای��ەى ع��ەرەب��ەک��ان نین و گەلى کورد هەرگیز پێیان چوارچێوەى لە بەڵکو ناترسێت، نیشتمانیدا و شەراکەتى دەستور داکۆکى لە مافەکانى خۆى دەکات

لە عێراقدا. تائێرە جگە لە تۆمەتگۆڕینەوە و ئاڵۆزترکردنى باروودۆخەکە هیچى ئەوەى بەاڵم بەدیناکرێت، دیکە پێویستە لەپێناوى دوورکەوتنەوە و م��ەت��رس��ی��دار قەیرانێکى ل��ە پێداگرى ن��ەخ��وازراودا شەڕێکى لەسەر بکرێت بریتیە لە هەوڵدانى ه�����ەردووال ب��ۆ ه��ێ��ورک��رن��ەوەى گردبوونەوەى و ب��اروودۆخ��ەک��ە سەرکردایەتى و الی��ەن هەموو

هەرێمى و عێراق سیاسیەکانى کوردستان بە مەبەستى دۆزینەوەى ڕیشەیى نیشتمانى چارەسەرێکى نێوان کێشەکانى سەرجەم بۆ هەولێر و بەغداد بەرلەوەى تەشەنە بترازێت. ل��ەک��ار ک��ار و ب��ک��ات بێگومان ک��ە ه��ەرێ��م س��ەرۆک��ى سەرکردایەتى کورد و بەشێک لە ڕایەدا لەم عێراق سەرکردەکانى مالیکى پێیوایە کۆکن، لەگەڵى بەڕوونى کار بۆ دووبارەکردنەوەى دەکات دیکتاتۆریەت هەژموونى دەسەاڵتە یەککاتدا لە چونکە ه���ەرە ب��ااڵک��ان��ى س��ەرۆک��ای��ەت��ى بەرگرى و وەزی��ران ئەنجومەنى نیشتمانى ئاسایشى ناوخۆو و و کۆکردۆتەوە خۆیدا لەدەستى سوپایەکى پێکهێنانى خەریکى بۆ وەالى کە بەهێزە و پڕچەک هاوپەیمانە و خ��ۆى حزبەکەى هەبێت دەسەاڵتدا لە شیعەکانى نزیکدا ئایندەیەکى لە بتوانێت و ڕکابەر بێ دەسەاڵتدارێکى وەک خۆى نمایش بکات، بەڵکو بەالى س��ەرک��ردای��ەت��ى ک����وردەوە ئەو سوپایە دوور نیە لەژێر کاریگەرى مالیکى توندانەى هەڵوێستە ئەو

و هاوبیرەکانى لەئێستادا بەرامبەر هەیانە، کوردستان بەهەرێمى ببێتە داردەستێک بۆ سەرکوتکردن ک��ورد. گەلى ب��ەگ��ژداچ��وون��ى و چاودێرانى بۆچوونى بە بۆیە ئەمجارەى گرژییەکانى سیاسى سنوورى هەولێر و بەغداد نێوان کاتێکدا لە تێپەڕاندووە، ئاسایى بەشێوەیەکى هەرێم سەرۆکى کە ئاماژەى لێدوانەکانیدا لە جدى ب��ۆ ئ���ەوە ک���ردووە ک��ە ل���ەدواى بۆ سەفەرەکەى لە گ��ەڕان��ەوەى لەگەڵ پێکەوە ئەگەر ئەمریکا الیەنەکانى هێزو س��ەرک��ردەى نورى ئامادەبوونى بە عێراقدا ڕێگەچارەیەکى نەگەنە مالیکى هەموو بۆ ڕیشەیى نیشتمانى هەرگیز ئەوا گرفتەکان، و کێشە عێرقێکدا لەسایەى ئامادەنین ب��م��ێ��ن��ن��ەوە ک��ە دی��ک��ت��ات��ۆرێ��ک هەڵوێستەى ئەم بکات. حوکمى بەشێکى بەالى بارزانى مەسعود و ع��ێ��راق لێپرسراوانى ل��ە زۆر عێراقەوە باروودۆخى چاودێرانى ئەگەرى بۆ ڕوونە ئاماژەکردنێکى و عێراق لە کورد جیابوونەوەى دامەزراندنى دەوڵەتی کوردى.

» بە پێچەوانەی سیستەمی ئیشتراکییەوە، سەرمایەداری هەرگیز

مناڵی تیۆرە زانستییەکان نییە«

»یەکەم کەس کە هزری سنوردارێتی ژینگەی تەرحکرد، ئابوریناسی ئینگلیزی »تۆماس ماڵتس« بوو«

سۆسیالیستیی بلۆکی هەرەسهێنانی ئەو وێنەیەی دروستکرد کە سیستەمی وەهای سەرکەوتنێکی سەرمایەداریی بەدەستهێنا ناکرێت گومانی پێبەرین بکەین. گ��وم��ان ل��ەب��ارەی��ەوە ی��ان سەقفی بەرزبوونەوەی لەگەڵ بەاڵم قەیرانە ئابورییەکاندا، ئەم سیستەمە بوویەوە، گرنگ پرسیاری دووچاری گونجاوی دەربارەی پێویستە لێرەوە وزروفەی بار ئەم بۆ ئەم سیستەمە

ئێستا پرسیار بکەین. میسری گ����ەورەی ئابوریناسیی دوای��ی��ەدا ل��ەم ئەلبەالویی د.ح���ازم کتێبێکی نووسیوە بەناوی » ئایندەی سیستەمی سەرمایەداریی« لەسەرەتادا سەرمایەداری سانای پێناسەیەکی ڕەهەندی )دی��اردەی��ەک��ە ک���ردووە: ئابوریی وکۆمەالیەتیی وتەکنەلۆجی هەیە، هەموو ڕەگەزەکانی لە ساتێکی کۆکردۆتەوە، دیاریکراودا مێژووی س��ەدەی ن��اوەڕاس��ت��ی لە بەتایبەت لە دەرکەوتنی هەتا هەژدەیەمەوە ناوەراستی سەدەی بیستەمدا، واتە لەو بەسەر ئەمریکا هەژموونی کاتەوەی تەواوی موقەدەراتە نێودەوڵەتییەکاندا

خۆیسەپاند (جەخت کتێبەکەیدا ل��ە ن��ووس��ەر سەرمایەداری کە دەک��ات��ەوە ل��ەوە

زانستییەکان تیۆرە مناڵی هەرگیز نییە پ��ی��رۆزی��ش کتێبێکی نییە، لەخۆ ن���اوەرۆک وچوارچێوەکانی ب��گ��رێ��ت. ت��ێ��رم��ی س��ەرم��ای��ەداری لەنێوان بەسەردایە ئاڵۆزبوونێکی ئاراستە جیاوازەکانی سەرمایەدارییدا، یان ))ئیشتراکیی(( بەپێچەوانەی ئەوەی پێیدەوترێت ))ئیشتراکییەتی ))کۆمۆنیستی(( ی��ان زانستیی(( مارکس ک��ارل ب��ۆ بنەرەتەکەی و

ئەگەرێتەوە.دەوڵ���ەت���ی ن���وێ و س��ەره��ەڵ��دان��ی

سەرمایەداریی:لە چوارچێوەی پەیبردن بە قۆناغەکانی دی��اردەی پەرەسەندنی دەرک��ەوت��ن و سێ لەسەر نووسەر سەرمایەداریی، میحوەر هەڵوەستە دەکات، ئەوانیش: میحوەری یەکەم: کە خۆی لە تێرمی دیاردەی لەڕێی دەبینێتەوە ب��ازاردا پێداگیری نووسەر ئاڵوگۆڕکارییەوە، دەرکەوتنی سەرباری بەوەی دەکات لەنێوان ئاڵوگۆڕکاریی دی���اردەی بەشەرییەکاندا، کۆمەڵگە ت��ەواوی بڵێین ئ��ەوە ناتوانین ه��ەر ب��ەاڵم لەتەواوی هاوزەمان ب��ازار دی��اردەی کۆمەڵگە بەشەرییەکاندا دەرکەوتووە.

دەک��ات��ەوە ل��ەوە ن��ووس��ەر جەخت ئابوری بازار ئەو سیستەمە ئابورییەیە ئەدرێت، ئەنجام تێدا ئاڵوگۆری کە ئابورییە چاالکی جەوهەری ئەوەش لەو کاتەی بەرهەمهێنان وبەکارهێنان

لەڕێی بازارەوە دەبێت.پەرەسەندنی دووەم: م��ی��ح��وەری تەکنۆلۆژیا، بەتایبەتی دوای شۆڕشی پیشەسازیی، لێرەوە نووسەر ئاماژە بە ڕوودانی دوو پەرەسەندنی بنەڕەتیی بەشەریەتدا م��ێ��ژووی ل��ە ئ��ەک��ات کەبوونە هۆی پاڵپێوەنانی سیستەمی

ئ��اب��وری��ی ب���ەرەو س��ەرم��ای��ەداری، کشتوکاڵی ش��ۆڕش��ی ئ��ەوان��ی��ش وشۆڕشی پیشەسازیی بوون، شۆڕشی ڕێکخستنی دەسگیرۆی کشتوکاڵی دامەزراندنی گروپەکان وسەرەتای

شاری کرد.بەاڵم شۆڕشی پیشەسازیی، دەسگیرۆی گۆڕینی سەرمایەداری بازرگانیی بەرەو پیشەسازیی ودوات��ر سەرمایەداری

بەرەو سەرمایەداری مالی کرد.م��ی��ح��وەری س��ێ��ی��ەم: دەوڵ���ەت���ی چاالکى لە سەرمایەداریی وڕۆڵ��ی ئابورییدا. لێرەدا نووسەر تێروانینیی وایە کە دەرکەوتنی تێرمی دەوڵەتی س��ەروەری خ��اوەن و نوێ سیاسیی لەسەدەی لەئەورپادا نیشتیمانیی پاشماوەی ل��ەس��ەر ه��ەژدەی��ەم��دا، فیوداڵیی، سیستەمی پوکانەوەی بوو یارمەتیدەر زۆر ب��ەرادەی��ەک��ی مقەوماتیی دەس��ت��ەب��ەرک��ردن��ی ل��ە ئ����اب����وری ب�������ازار، ب�����ووە ه��ۆی گ��ەورەی ب���ازاری دەستەبەرکردنی نیشتیمانیی و دروستبوونیی ژێرخانە کە مادییەکان، دامەزراوەییەکان و ناکرێن دەستەبەر هەرگیز ئەمانەش

لەڕێی دەوڵەتەوە نەبێت.بەبوونی دەکات ئاماژە نووسەرەکە ئیتیفاقی پێیدەوترێت شتەی ئەو بە ناوبنرێت ئەکرێت کە گشتیی یان »دەوڵەتی »دەوڵەتی پاسەوان« ی��اس��ا« ل��ە ئ��اب��وری ب�����ازاردا، کە ئەمنی پاراستنی ب��ە هەڵدەستێ ڕۆڵەکەی سەرباری دەرەوە، ناوخۆ و لەگرەنتی جێبەجێکردنی دادپەروەریی

لەڕێی سەروەری یاساوە.قەزیەکانی سەرمایەداری:

بۆ ئەوەی زیاتر لە چۆنیەتی کارکردنی سەرمایەداری تێبگەین، نووسەر باسی

جێگەی کە دەک��ات بابەتێک چەند گەنگەشە وبایەخی گەورەن سەبارەت ب��ە س���ەرم���ای���ەداری، ل��ەس��ەرەت��ای سەرمایەدارییەوە بەو شێوەیە هات کە هەوڵدەدات تەوافوق لە نێوان باعیسە کۆتای ئامانجی کەسێتییەکان و

بازاڕدا دروست بکات.ن��ووس��ەر ئ��ام��اژە ب���ەوە دەک���ات، چ��ارەس��ەرێ��ک ک��ە دەک��رێ�����ت لە سمیس« »ئ���ادەم پێشنیازەکەی دەبینێ�تەوە خۆی کە دەربهێنرێت، »دەستە ناویناوە سمیس ل��ەوەی بەپێی ڕوو. بخرێتە ش��اراوەک��ە« تاک سمیس، ئ���ادەم تێگەیشتنی دەستەبەرکردنی بۆ هەوڵدانیدا لە ئەو زۆرج��ار تایبەتی، ب��ەرژەوەن��دی کۆمەڵ بەرژەوەندییەکانی هەوڵدانە زۆر بەشێوەیەکی دەستەبەردەکات ناوی بە دەکرێت کە ل��ەوەی زیاتر گشتیی ب��ەرژەوەن��دی بۆ ک��ارک��ردن

بەدەست بهێنرێت.نووسەر باسی پێویستی جیاکردنەوەی عەینی یان هەقیقی ئابوریی نێوان سەرباری دەک��ات، مالی ئابوری و نییە جگە مالی هیچ ئابوری ئەوەی هەقیقیی، ئابوری ڕەنگدانەوەی لە جیانەکردنەوەیان بابەتی ب��ۆی��ە

تێکەاڵوبوونێکی توند دەوروژێنێ.ئەوشتانە هەموو هەقیقیی ئابوری مرۆڤ پێداویستی کە دەگرێتەوە ڕاستەوخۆ شێوەیەکی بە تێردەکات یان ب��ەک��ارب��ردن کەلوپەلی وەک ک��ەل��وپ��ەل��ی وەک ن��اراس��ت��ەوخ��ۆ ئابوری لە جۆرە ئەم وەبەرهێنان، دادەنرێت بە جەوهەری چاالکی ئابوری و ئامانجی سەرکییەتی، بەاڵم ئابوری مالیی تەنیا هێمایە بۆ گوزارشتکردن لە ئابوری هەقیقیی، وەک دەرکەوتنی

چەمکی موڵکییەت وقەرزداری.ئایندەی سەرمایەداری، بە سەبارەت سیستەمی ک��ە پێیوایە ن��ووس��ەر ب����ەرەوڕووی چەند س��ەرم��ای��ەداری تەحەدایەک دەبێتەوە کە هەریەکەیان دەخاتە مانەوە وب��ەردەوام��ی هەلی سێ لە ئەوانیش ه��ەڕەش��ەوە. ژێ��ر

تەحەدیدا کۆدەکاتەوە:گۆرانکارییە دیمۆگرافییەکان: ئەمەش لەدوو پرسدا خۆی دەبینێتەوە، یەکەم زیاد بوونی گەورەی ڕێژەی دانیشتوان لە واڵتانی هەژاری جێهانی سێیەمدا، تەمەن بەرزبوونەوەی تێکرای دووەم ئەم دووانە پێکەوە کاریگەریان دەبێت

لەسەر مەسیرەی سەرمایەداری.ژینگەو ژینگە: س��ەر کۆتوبەندی سەرچاوەکانی سنوردارە، بەتێپەڕبوونی ئەو ئەمەش دەبێتەوە، ک��ەم ک��ات تێگەیشتنە بەهەڵە دەخاتەوە کە پێی سەرچاوەیەکی زەوی ژینگەی وایە م��اددە دەستەبەرکردنی ناکۆتای سەرەتاییەکانە. لە هەقیقەتدا یەکەم کەس کە هزری سنوردارێتی ژینگەی ئینگلیزی ئابوریناسی تەرحکرد. »تۆماس ماڵتس« بوو، هەر ئەوەشە دواجار کاریگەری گەورە جێدەهێڵێت

لەسەر ئایندەی سەرمایەداریی.مەسەلەی م��ال��ی��ی: سەقامگیری سەقامگیری دارایی بووەتە یەکێکی تر لەو شتانەی لە مەترسیدایە. قەیرانە پەردەی دواییەش ئەم داراییەکانی ئەگەر البرد، هەقیقەتە ئەو لەسەر ب��ەردەوام شێوەیە بەو دۆخەکەش بەرەو داراییەکان قەیرانە ئەوا بێت چارەسەر بێ و نادیار عاقیبەتێکی

دەڕۆن.أحمد زكريا الباسويسباحث يف العلوم السياسية

)خوێندکار( نەوەک )قوتابی( بۆ یەکێتی و کۆمەڵە و

ڕێکخراوەکان هەڵەیەکی دی ژیانی سیاسی کۆمەڵگای کوردی بە حیزبی کردنی چەمک و زاراوەکانی زمانی کوردییە، تایبەت. هێزێکی و تاک بەرژەوەندی و وویست بۆ زاراوەکانی لەسەر نموونە دەکرێت بوارەشدا لەم و..... تەلەبە و فێرخواز و قوتابی و )خوێندکار کۆمەڵگا تایبەتی توێژێکی بۆ کە بهێنینەوە، تاد( الیەنی و هێز هەندێک بەوەی ئەوەش بەکارهاتووە. هەندێکی و )خوێندکار( زاراوەی ک��وردی سیاسی )فێرخواز( دی بەشێکی و )قوتابی( زاراوەی دی زاراوە چەندین بە بەوەی ئەوەش بەکارهێناوە. یان زاراوانە ئەو واتە پێدەکرێت. یاری و پێکراوە یاری خوێندکاران خ��ودی وویستی ب��ێ و س���ەرەوە ل��ە سەرنج ئەوانەش هەموو لە خ��وارەوە. دابەزیوەتە ڕێبەڕێکی و فرمان چەند باڵوکردنەوەی ڕاکێشتر، تایبەتی هەردوو وەزارەتی پەروەردە و خوێندنی بااڵ و توێژینەوەی زانستی حکومەتی هەرێمی کوردستان و )خوێندکار ووشەی )دوو( بەکارهێنانی بە بووە هێز هەردوو ڕازیکردنی بۆ تەنیا ئەوەش قوتابی(! کوردستان نیشتمانیی )یەکێتیی سیاسی الیەنی و هیچ بێئەوەی کوردستان(! دیموکراتی پارتی و )دوو( ئەو کارمەندانی و بەرپرس لە ئێمە لە یەک وەزارەتە و هەردوو هێزی سیاسی کوردستانی باشوور )پارتی دیموکراتی کوردستان و یەکێتیی نیشتمانیی و کورد کە کردبێتەوە، لەوە بیرێکمان کوردستان( گەر جوانترن. و گەورەتر هەموومان لە کوردستان بە کردن یاری ئەوا وایە، بێگومان کە بێت، واش هەستیارترین توێژی کۆمەڵگا و بەکارهێنانی چەندین دروستکردنی ڕێگەی لە بۆیان ج��ی��اواز زاراوەی تاوانێکە یەکێتییەوە، و ڕێکخراو و کۆمەڵە چەندین تەنانەت و نەتەوایەتی بە مێژووی و بەوان دەرحەق پارتەکانیش. دیارە مەترسیدارتر لەوەش هێشتنەوەی تەمەنی لە ساڵ )20( دوای زاراوەی���ە چەند ئەو )سێ( بەڕێکردنی و کوردستان هەرێمی حکومەتی و حکومەت کابینەی )شەش( و پەرلەمانی خولی گۆڕانکاری لە پۆستەکانی هەردوو وەزارەتی پەرەوەردە و خوێندنی بااڵ و توێژینەوەی زانستی و بوونی ڕێکخراو )مامۆستایان(! بە تایبەت کۆمەڵەی و یەکێتی و ئایا کە ئەوەیە، باسەش ئەم سەرەکی پرسیاری کوردستاندا هەرێمی وەک هەرێمێکی لە گۆڕانکاری هەستیارترین زاراوەی پچووکترین کاتێک دی، دێتە

توێژی کۆمەڵگاکەمان بۆ نەبێت بە یەک؟ بە سنووردانان بۆ و ڕاسیتانە لەو ب��ەدەر ئاماژە بەوە بکەین، کە هەڵەیەکی مێژووی پێویستە )قوتابی( لە زۆر )خوێندکار( زاراوەی بەکارهێنانی

ڕاستترە، ئەوەش بەم بەڵگانەی خوارەوە:بڕگەی ه��ەردوو لە )خوێندکار( زاراوەی یەکەم: ئەو لێی مەبەست کە هاتووە، )خوێندن+کار(ەوە زاراوەی بەاڵم خوێندنە، تەنیا کاری کە توێژەیە، )قوتابی( بە کوردیکراوی زاراوەی )کتاب(ی عەرەبییە و بۆتە )کتابی( و دواتر بۆ )قوتابی(، کە مەبەست لێی ئەو کەسانە بووە خاوەن کتێب بووە یان کتێبێکی

پێ بووە.دووەم: لە ڕووی مانای هەردوو زاراوەکەوە دەگەینە ئەوەی )خوێندکار( ووشەیەکی کوردی پەتییە، بەاڵم بۆیە کوردیکراوە، بە عەرەبی ووشەیەکی )قوتابی( بە ووشەیەکی بری لە کوردییە ووش��ە باشترە وا

کوردیکراو بەکاربهێنین.سێیەم: لە ڕووی هەردوو زاراوەکە دەگەینە ئەوەش، کە )خوێندکار( کارە و کۆمەڵێک پێوەی سەرقاڵن و بۆ دەوڵەتییەکانیش نێو پەروەردەییە یاسا پێی بە ئەو توێژە نییە، تا لە خوێندن دابێت کاری تر بکات، بەاڵم زاراوەی )قوتابی(، کە لە )کتابی(یەوە هاتبێت و مەبەست لەوە بێت، کە کەسێک خاوەن کتێب بێت یان کتێبێکی پێبێت، مەرج نییە هەموو ئەوانەی، کە کاریان خوێندن یان کتێب دۆستن کتێبن، خوێنەری دوا بە لێرە بۆ باشتترە و ڕاستتر بۆیە هەر بێت. زاراوەی )خوێندکار( لە بری )قوتابی( بەکاربهێنین. و سیاسی الیەنێکی و هێز ڕازیکردنی بۆ ئ��ەوەش لێدانی یەکێکی دی نا، بەڵکو بۆ واقیعییەتی مێژووی

نەتەوایەتیمان و پاک ڕاگرتنی زمانی کوردی.

د. كەیوان ئازاد

KaiwanAzad@yahoo.com

24ساڵ دواى تراژیدیاى ئەنفال

نێوانى هەرێم و بەغداد لە تۆمەتگۆڕینەوەوە بەرەو کوێ؟

ئایندەی سەرمایەداریی لە سەدەی 21 دا

کامیل مەحمود

سابیر عەبدوڵاڵ کەریم

و: دانا ساڵح

بیروڕا

ه‌کانوویی

مێژهه‌ڵه‌‌

سێشەممە 2012/04/17 ● ساڵی 31 ● ژماره 698 5 www.jamawarnews.com

ئ��اس��ت��ى و ئ����اف����رەت����ان *ڕەوش���������ى توندووتیژیەکان لە سەریان لە ئێستادا

چۆن دەبینیت؟ئاستى و ک���ورد ئ��اف��رەت��ى ڕەوش����ى بەپێى ئافرەتان، لەبەرامبەر توندوتیژى پێویست و وەک ئەوەى کە دەبوو ببێت ئەگەر نەهاتووە، بەسەردا گۆڕانکارى لە کەمترە زۆر ڕوویدابێت گۆڕانێکیش کراوەیى لەئاستى و چاوەڕوانى ئاستى لە هەموو بەشەکانى کوردستان و دنیا، ئەمڕۆ تاکو تاراوگەش، کوردانى ناو لە ب��ەردەوام��ە، ک��وژى ژن و توندوتیژى بەاڵو کە ڕەسمییەکان ئامارە بەپێى مافکردنى بێ و توندوتیژى دەکرێنەوە، الیەکەوە لە لەزیادبوونە، ڕوو ئافرەتان ئامارەکان باسى ئەو ئافرەتانە دەکەن، کە دەنگیان گەشتۆتە دەزگا ڕەسمییەکان و کردووە توندوتیژییەیان ئەو باسى لەوێ چەندین ب��ەاڵم ک��راوە، بەرامبەریان کە بەرامبەر توندوتیژیان هەن تر ئافرەتی چەند نازانێت؟ پێیان کەس و دەکرێت تر هۆکارێکى و دەکوژرێن هەن ئافرەت چەند کوشتنەکەیان؟ پەناى ئەدرێتە ئافرەت ئەسوتێن و خەتاى سوتاندنەکەى شتى وغ��ازو پەرەمێز پەناى ئەخرێتە ئامارەکانى بەڕەچاوکردنى بۆیە ت��ر؟ بە بەئافرەتان، دژ توندتیژى سااڵنەى ڕەچاوکردنى ئەو داخراوییەکى کۆمەڵگاو کۆمەڵى کوردی، کە ڕێگە نادات ئافرەتان بکەن کێشەکانیان باسى خۆیان وەک لێیان کە ڕوو بخەنە تەعدایانە ئەو و عەیبە شەرمەو بەڕەچاوکردنى دەکرێت، کە هەر لەمناڵییەوە کۆمەڵى کوردى پێ پەروەردە دەکرێت، تا دواجار پێى شەرم ئەتوانم بدوێت، خۆى لەکێشەکانى بێت کەمى ک��ردووە، زیادى توندوتیژى بڵێم

نەکردووە.* ڕۆڵ���ى ڕەێ��ک��خ��راوەک��ان��ى ئ��اف��رەت��ان و ک��اری��گ��ەری��ان ل��ە ک��ۆم��ەڵ��گ��ادا چ��ۆن

هەڵدەسەنگێنیت؟بێگومان ڕێکخراو و کۆمەڵە مەدەنییەکان لەسەراپاى دنیا لەپێناو ئامانجێکدا دروست ئەوانەی نابن، بێکاریگەریش دەب��ن،

کوردستانیش بەهەمان شێوە کەم تازۆر ئەگەر بەاڵم هەبووە، کاریگەریان کارو پرسیارەکە ئەوەبێت، تاچەند لەو ئامانجە دامەزراون، لەپێناویا کە بونەتەوە نزیک یان درۆشمیان بۆ بەرزکردۆتەوە، ئاشکرایە کە لەو ئاستەدا نین، دیارە حزبى کوردیش تاکوئێستا هەرگیز ئافرەت وەک توانایەک پیاو تواناى هاوشانى کە ناکات، سەیر سەرکردایەتى پێکهاتەى سەیرى بێت، و پیاو چەند بکە، کوردیەکان حزبە چەند ئافرەتن؟ بۆیە نەخێر ڕێکخراوەکانى وەک نین، پێویستدا لەئاستى ئافرەتان بەاڵم نەبووە، کاریگەریان پێویستیش بڕواى حزبەکەیان کە ئەوەندەى بەپێى پرسى بۆ ک��ردووە کاریان هەبێت، پێى

ئافرەت.گەلێک ڕێکخراو واڵتیش دەرەوەى لە کورد ئافرەتى پرسى بۆ کار کە هەن بەهەمانشێوە ئ��ەم��ان��ی��ش دەک�����ەن، دەردى هەمان و بەشێکیان سەربەحزبن هەیە، کوردستانیان ڕێکخراوەکانى ئەوانەشى کە سەربەحزبنین کێشەى یەکتر پەیوەندیەکانیان هەیە، نەخوێندنەوەیان لەگەڵ یەکتر پەیوەندى کارو ڕاگۆڕینەوەو سود وەرگرتن نیە لەتواناى یەکتر، ئەکرێ بڵێین نەیانتوانیوە زیاتر لەڕێکخراوەکانى کوردستان بکەن، بۆچی؟ چونکە ئەگەر ل��ەن��اوەوەى ئ��اف��رەت��ان ڕێکخراوەکانى یاسایایەکى نەبونى کێشەى کوردستان لەتوندوتیژی، ڕێگرى بۆ هەیە باشیان کێشەى کۆمەڵگەیەکیان هەیە کە هاندانى زۆر هەیە بۆ توندوتیژى لەدژى ئافرەتان، خۆ ئەمان لە ئەوروپا کار دەکەن، لەهەرکام لێدەکەن، ئ��ەوان ک��ارى ل��ەو واڵت��ان��ەى یاساى باش هەیە و کۆمەڵگەش هاندەر نییە بۆ توندوتیژی، بەاڵم بی ڕێزى کردن بەئافرەتى کورد و کوشتن و بێ مافکردنى

لەناو ڕەوەندى کوردى بەردەوامە، کەوایە بەهۆى ئەوەى ئەمان لەواڵتێکى دیموکراتى بەکوردستان، ب��ەب��راورد ک��راوەت��رن ترو زیاتر نەیانتوانیوە نەک دەرەوە ئەمانى کوردستان ن���اوەوەى لەڕێکخراوەکانى بەرهەمى لەوان کەمتریش بەڵکو بکەن.

کاریان دەینرێت.ب���وارى ل��ە چ���االک کەسێکى وەک���و *الیەنى نەبونى ئافرەتان، مافەکانى ئافرەتان لە دەسەاڵتە جیاوازەکاندا بە و »سیاسەت ب��وارەدا دوو لەو تایبەت

ڕاگەیاندن« بۆ چى دەگەڕێنیتەوە؟دەس��ت ل��ێ��رەدا سەرەکییەکە کێشە خەریک خۆیان ئافرەتان کە پێدەکات، پرسى دەڵێن کەپێى بەبوارێک دەکەن، لەپرسى دەک��ەن��ەوە جیاى و ئ��اف��رەت ئینسانى پرسێکى وەک و سیاسى مامەڵەى لەگەڵ دەکەن، لەکاتێکدا ئەوە ئەوە و دەس��ەاڵت دەچنە سیاسیەکانن سیاسییەکانن مافەکان زەوت دەکەن یان ماف دەدەن، هۆکار ئەوەیە ئەو ئافرەتانەى خۆیان بن، دی��ار و بن چ��االک ئەتوانن خەریک ئافرەتەوە ئینسانى بەپرسى ئافرەت دەیانەوێ پرسى کەمتر دەکەن، وەک و بکەن سیاسى بەپرسى تێکەڵ بگەڕێ دەربکەون، سیاسى چاالکوانێکى و بزانە، ئەوەندەى دەڵێن فاڵنە ئافرەتە چاالکوان بۆ پرسەکانى ئافرەتان، چەندى ئەوە دەڵێن فاڵن ئافرەتە سیاسەتمەدار؟ لێرەدا هۆکارێک خودى ئافرەتان خۆیانن، ن��ادەن، سیاسى چاالکى لە کەخۆیان بێگومان لێرە ئێمە باسى ئافرەتى کورد دەکەین نەک ئافرەتانى کۆمەڵگەیەکى تر، لە هەموو دنیاش کەمتر کەسایەتى سیاسى وتیشمان وەک دەرکەوتووە. سەربەخۆ دەرکەوتن چانسى حزبیەکانن سیاسییە چاالکییەکانى هەیە، سەرکەوتنیان و

مامەڵەى ئینسانى پرسێکى وەک ئەوان لەگەڵ دەکرێت، بۆیە کارى ئەوان بەکارى ئینسانى دێتە هەژمارو وەک کارى سیاسى مامەڵەى لەگەڵ ناکرێت، بێگومان ئەوەش زیانى بەپرسى ئافرەت گەیاندووە، چونکە دوو شەڕى دەکەونە ئافرەتان لەوکاتە بەرە، بەرەى سیاسیەکان و بەرەى نەریتە داخراوەکان. بەشدار نەبونى ئافرەتانیش لەڕاگەیاندن، دیسان هۆکارە گشتییەکانە، وەک داخراوى کۆمەڵگەى خۆمان و دیسان لەتواناى ڕاگەیاندنەکان خاوەنى ڕێگرى ئافرەت، هیچ گۆڤارو ڕۆژنامەیەکى کوردى نەکردبێت، تیا ک��ارى ئ��اف��رەت نییە، ڕاگەیاندنانەش ل��ەو هیچ خێرە ب��ەاڵم نییە کە ئافرەت سەرنوسەرى بێت، یان نییە ڕێگرى ئەگەر بێت، بەڕێوەبەرى چى تر هەیە؟ بێگومان تەنها ڕێگرییەک بووەتە ڕێگرییەش ئ��ەو ک��ە ه��ۆک��ارە بوارە، لەو ئافرەت بێزارکردنى هۆکارى سیاسەت هەم بوارەکە ه��ەردوو ب��ەاڵم کە گرنگانە بوارە لەو ڕاگەیاندن، هەم بەسەر هەبێت کاریگەریان دەت��وان��ن ئافرەت تواناى بۆ کۆمەڵگەوە ڕوانینى و بۆ بوونى ئافرەت، بۆیە جێى خۆیەتى بکەن بەشداریکردنیان شەڕى ئافرەتان و بتوانن خۆیان بسەلمێنن و لەبەرامبەر

ڕێگرییەکانیش خۆیان بسەپێنن.کە دەچ���ن ب��ۆ وای پیاو کومەڵێک *کارکردنى ئافرەتان لە بوارە جیاجیاکاندا ب��ۆ الی��ەن��ى ن��اوزڕان��دن ول��ە دەستدانى چەند تا تۆ ئایا دەگەڕێتەوە، شەرەف

ئەمەیان بە ڕاست دەزانیت؟ن��ام��وس دوو وش��ە، وش��ەى ش��ەرف و لە کە مەترسیدارن، دەس��ت��ەواژەى یا خەڵکى ژی��ان��ى و زم���ان و ف��ەره��ەن��گ و زمان لە دواتر و نەبووە بوونى کورد فەرهەنگى عەرەبییەوە هاتۆتە ناو نەریت و زمانى ئێمەى کورد، هاتنى ئەم وشەو کارەساتیان لەوکاتەدا دەستەواژانەش خوڵقاندووە کە بەخراپى جێیان گرتووەو کراون، موقەدەس و پیرۆز بەگەورەیى موقەدەس گ��ەورەو شتە ئەم بۆ ک��ورد ک��ار دەک��ات و ک��راوان��ەش الى خۆیان، دەڵێن خ��ۆی��ان وەک دەب��ێ��ت، م��ان��دوو ب��ەرزدا لەجێیەکى و دەک��ەن دروستى هەمووى دوات��ر بەاڵم دەک��ەن، جێگیرى وابەستە ئەکەن بە مافى ئینسان بوونى لەدەرەوەى ئافرەتێک ئەگەر ئافرەتەوە، ویستێکى مومارەسەى ئ��ەوان، عەقڵى ئافرەتە ئەم ئیتر کرد، خۆى ئینسانى هێڵەسورەکەى موقەدەسەی و پیرۆزى ئینسان وەکوو ئەوانى بونى بەزاندووە، پێخستوون ژێر ناوبانگى سڕیەوەتەوەو بەالى بۆیە ڕوش��ان��دوون، کەسایەتى و کاتێک نامێنێ، ژیانى مافى ئەوانەوە بەبێ ئەوەندە میللەتێکدا لەناو شتێک مانا جێى گرتبێت و لەناو پەروەردەکەشیا بەسرابێتەوە بە ئازادى ئافرەتەوە بێگومان بەهۆیەوە ئافرەت زیندان دەکرێت و ڕێگرى دەکرێت و بێ ماف دەکرێت، بەاڵم ئایا بکات، کار لەبوارێک ئافرەتێک ئەگەر

دەکەن پێ سوکایەتى کە کێن ئەوانە ئافرەتێک یان ئەگەر ناوى دەزڕێنن، و ئازادییەکى و ویست م��وم��ارەس��ەى لەگەڵ کێ دەیکات؟ ئەى خۆى بکات، نایکات، ئەى بۆ پیاو هەر لەگەڵ پیاو پێى ئافرەت بەاڵم نابێت، ناوزڕاو پێى بێشەرەف دەبێت، ئەمە لە فەرهەنگێکى جێى ت��ر لەکوێى نەبێت س��ەق��ەت��دا دەبێتەوە، من ئەوە بەڕاست دەزانم، بەڵێ وشەى شەرەف و جێگرتنى بەو سەقەتیە لەناو کۆمەڵگەى ئێمەدا، و پاراستنیشى مومارەسەیەکى بە کرابێت وابەستە گەورەترین ئافرەتەوە، ژیانى س��ادەى و ئینسان ئازادى لەبەردەم بەربەستە ئەوەش دەبێت بەاڵم ئافرەت، ئ��ازادى بزانین زۆرێک لەپیاوان بۆخۆشیان نازانن هەیە، مانەیەکى چى چییەو ش��ەرەف و بەزەقى لەباسکردنى ب��ەردەوام بەاڵم گەورەیى پیشانى دەدەن، تەنها لەپێناو زیندان پێکۆیلەو ئافرەتى کە ئ��ەوەى لەالیان پیرۆز شتێکى ئەگەرنا بکەن،

نییە بەو ناوەوە.* ئاستى ڕۆشنبیرى ئافرەتان بە گشتى

تا چەند دەبینیت؟ئاساتێک ت��ا ک��ە ئ��اف��رەت��ان��ەى ئ��ەو فێربوون بۆ کراوەیە، بۆ دەرگاکانیان و خ��وێ��ن��دن و خ��ۆ ن��اس��ی��ن، ت��وان��اى ڕۆش��ن��ب��ی��ری��ان ه��ەی��ەو زۆرێ��ک��ی��ش لە هەوڵى و بەبوێرى ک��ورد ئافرەتانى ڕچەشکێنى خۆیان، بونەتە سەرمەشقى کۆمەڵگە ڕۆشنبیرکردنى بۆ خەبات بەگشتى بەپیاوو ئافرەتەوە، بەاڵم ئێمە ئاستە لەسەر کوردستان باسى ئەگەر ئیستاش تاکو بکەین، گشتیەکەى بۆ ئافرەت دەرچونى بۆ هەیە ڕێگرى پێویست بەرنامەى خۆڕۆشنبیرکردنی، بەو بوارە نییە، زۆرێک لەئافرەتى کورد تا ئێستا ئافرەتى ماڵەوە و لەماڵەوەش زۆر و پیاوە خزمەتکردنى کارى زیاتر بیر ئ��ەوەى س��ەر دەیپەرژێتە کەمتر زۆربەى بکاتەوە، لەخۆڕۆشنبیرکردن ئەوانەشى کە دەوام و کارى دەرەوەیان هەیە، لەگەڕانەوەیان دیسان توشى هەمان ڕێگرى دەبنەوە لەبەشداریکردن لە کۆرو چاالکییە ڕۆشنبیرییەکان، دیسان پیشەى دەرفەتەکانى بەماڵ خزمەتکردنەکەى خوێندنەوەى لێ زەوت دەکات، بەاڵم ئەو ئافرەتانەش هەن کە هەموو دەرفەتێکیان نایانەوێ و ناتوانن خۆیان و هەیە بخوێننەوە ببیستن، بێگومان ئافرەتیش بەاڵم هەیە، ئازادییەکى هەموو هەیە لەبارى ڕۆڵى ئافرەت لەکۆمەڵگە، خەباتى ئافرەت بۆ بەدەستهێنانى مافى ئافرەت، یەک ئ��ازادی، ماناى و ئازادى لەبارەى ناشیخوێنێتەوە، نەخوێنێتەوەو دێڕى هەمووی، لەکۆى بڵێم ئەتوانم بۆیە زۆرت��رە ناڕۆشنبیرمان ئافرەتى ئێمە دیسان ئەویش ڕۆشنبیر، لەئافرەتانى ڕێگرییەکانى و فەرهەنگ هۆکارەکەى بەردەمیەتی، نەک ئافرەت خۆى هۆکارى

سەرەکى بێت.

هەرچەندە تا ئێستا ئامارێکی تەواو لە بەردەستدا نییە لە سەر ڕێژەی سەدی بەاڵم بە پێی سەرجەم بەڵگەو ڕاپۆرت وادی ڕێکخراویی بەدواداچوونەکانی و لە ڕێژەکە کوردستان ئاستی لە سەر 60% و لە هەنێک شاروو شارۆچکەش لە 100% نزیک ئەبێتەوە، هاوکات ڕێکخراوى لۆکاڵى ڕێکخراوى ئەڵمانى و )وادی( توێژینەوەیەکیان پەنا( نتەرى )سە کۆئەندامى شێواندنى دیاردەى لەسەر زاوزێى مێینە )خەتەنەکردنى ئافرەتان( لە کە ئەنجامدا، کەرکووک شاری لە توێژینەوەکەدا کە چاوپێکەوتنی لەگەڵ 1212 ئافرەتى سەروو تەمەنى 14 ساڵ هەر ئاراستەى پرسیار 61 ک��ردووە، ئافرەتێک کراوە کە چاوپێکەوتنەکەیان لەگەڵ ئەنجامداون. بەپێى ئەنجامەکانى ئافرەتانى 38.2%ى توێژینەوەکە لەگەڵ خ��ەت��ەن��ەک��راون و ک��ەرک��ووک خەتەنەکردندا خراپى دەرەئەنجامى دەژین، کە لە نێویاندا ئافرەتانى کورد لە کەرکووک بە رێژەى 65.4% زۆرترین بەرکەوتووە و خەتەنەکردنیان ڕێژەى بە ک��ەرک��ووک لە ع��ەرەب ئافرەتانى

ڕێژەى 25.7% و ئافرەتانى تورکمانیش ب��ە ڕێ���ژەى %12.3 ل��ە ک��ەرک��ووک خەتەنەکراون. بە تیشک خستنە سەر مەزهەبى لە %40.9 ئاینى ئینتماى شیعە، مەزهەبى لە %23.4 سوننە و لەناو هەروەها و پێکهاتوون %42.9هەیە، خەتەنەکردن کاکەییەکانیشدا )مەسیحی( کریستیانى هیچ ب��ەاڵم باڵوى ڕێژەى نەکراون. خەتەنە یەک کچانى لەناو مێینە خەتەنەکردنى خوار تەمەن 20 ساڵ تەنها 15% بووە، ئەنجامدانى کە دەری��دەخ��ات ئ��ەوەش ئ���ەو دی����اردە ب����ەرەو ک��ەم��ب��وون��ەوە لەنێوان کات، تێپەڕبوونى بە دەچێت 60 لە تەمەنیان کە ئافرەتانەش ئەو خەتەنەکردن ڕێ���ژەى ساڵە 70 ب��ۆ بەپێى کە ئافرەتان، 80%ى دەگاتە ئەم توێژینەوەکە بەشداربووانى ڕاى ئاین( )نەریت و بە پەیوەندى دیاردە ەوە هەیە. بەپێى توێژینەوەکە هەندێ ڕێژەى بە عەرەبەکان گوندنشینە لە مێینەیان زاوزێى کۆئەندامى 21%یان )ن��اس��ۆر(ی��ان ش��ێ��وێ��ن��دراوە و زۆر لێوى دوو هەر بڕینى واتە بۆکراوە کۆئەندامى دەرەوەى یاخود ن��اوەوە مێینە خەتەنەکردنى مێینە. زاوزێى نەتەوەکانى لەناو کوردەکان لە جگە

واڵتەکانى زۆرب��ەى عێراق و دیکەى لە پێدەچێت ب���ەرب���اڵوە، جیهان سەرتاسەرى عێراق ملیونەها ئافرەت و پێشێلکارییە ئ��ەم ڕووب����ەڕووى کچ

جەستەییە ببنەوە.ڕێکخراوى ڕاب���ردوودا ساڵى دوو لە

هاوشێوەى توێژینەوەیەکى )وادی( لە کوردستان ئەنجامدا کە دەریخست کوردستان هەرێمى لە خەتەنەکردن 72% بوو، بەو ڕێژە زۆرەش چاودێرى مافى مرۆڤ توێژینەوەیەکى باڵوکردەوە کە پشتگیری و تەواوکارى ئەنجامەکانى

بەگژداچوونەوەى بۆ ب��وو، )وادی( بخرێتە فشار ه��ەوڵ��درا دی��اردە ئ��ەو مافى گرووپەکانى چاالکوانان و سەر پەرلەمانى ه��ەرب��ۆی��ەش ئ��اف��رەت��ان قەدەغەکردنى ی��اس��اى ک��وردس��ت��ان

خەتەنەکردنى مێینەى دەرکرد.

دیمانە: بەندی کەالری

ئا: دیە کەمال

ناهید موکری، چاالکوانی بواری ئافرەتان:

پرسی ئافرەتان وابەستەی پرسی سیاسییە

38%ى ئافرەتانى کەرکووک خەتەنەکراون و ئەم دیاردەیە لە کوردستان بەرەو کەمبوون دەڕوات

ئافرةتان

ن��اه��ی��د م��وک��ری چ��االک��وان��ی کێشە پێوایە ئافرەتان، ب��واری ئەوەیە ئافرەتان سەرەکییەکەی ک��ە خ��ۆی��ان خ��ەری��ک دەک���ەن، پرسى دەڵێن کەپێى بەبوارێک ئ��اف��رەت و ج��ی��اى دەک��ەن��ەوە لەپرسى سیاسى و وەک پرسێکى ئینسانى مامەڵەى لەگەڵ دەکەن، سیاسیەکانن ئ��ەوە لەکاتێکدا ئ���ەوە و دەس������ەاڵت دەچ���ن���ە زەوت مافەکان سیاسییەکانن

دەکەن یان ماف دەدەن.

موچە بۆ بێوەژنانی کەرکوک تەرخان دەکرێت

لەئەنجومەنی مرۆڤ مافی لیژنەی پارێزگای کەرکوک پێشنیازیکردوە کەرکوک بێوەژنانی ب��ۆ موچە ج��وان خ��ات��وو بکرێت. ت��ەرخ��ان مافی لیژنەی ئەندامی حەسەن پارێزگای لەئەنجومەنی م��رۆڤ »ژمارەیەکی ڕایگەیاند کەرکوک کە هەیە لەکەرکوکدا بێوەژن زۆر هیچ موچەیەکیان نییە، بۆیە ئێمە داواکاریەکمان لیژنەکەمان وەک وەزیرانی سەرۆک نوسینگەی بۆ مووچە کە بەرزکردۆتەوە عێراق بۆ ئەو بێوەژنانە تەرخان بکات«، کۆمەڵێک »لەئێستادا وتیشی: ف��ای��ل��ی ت���ەواوک���راوم���ان ه��ەی��ە لەموچەی بێوەژنانە ئەو بۆئەوەی ت���ۆڕی چ���اودێ���ری ک��ۆم��ەاڵی��ەت��ی س��ودم��ەن��د ب���ن«، خ��ات��وو ج��وان تائێستا کە بەوەشداوە ئاماژەی وەاڵم��ی وەزی����ران ئەنجوومەنی وەاڵمی »چاوەڕوانی نەداونەتەوە و

حکومەتی بەغداد دەکەین«.

فەرەنسا، لەماوەى ساڵێکدا هۆشدارى دراوەتە 300 ئافرەتى پەچەپۆش

جێبەجێکردنى دواى ساڵێک پۆشینى قەدەغەکردنى یاساى ئەپریلى لە فەرەنسا، لە ڕوخسار گوتەبێژێکى تائێستا، 2011وەزارەت����ى ن��اوخ��ۆى ئ��ەو واڵت��ە 354 ماوەیەدا لەو کە ڕایگەیاند کە ک��ردووە کۆنترۆڵ ئافرەتیان هەروەها داپۆشیوە، دەموچاویان کەس. 299 داوەت��ە هۆشدارییان ناوخۆى فەرەنسا وتبووى وەزیرى پەچەپۆش ئافرەتانى ژمارەى کە نیوە بۆ گشتییەکاندا شوێنە لە داب��ەزی��وە. ئ��ەم ژم��ارەی��ە پاش 2000 نزیکەى لە ق��ەدەغ��ەک��ردن بەپێى ه��ات��ووە. بەدەست ک��ەس ئەم یاسایەى ئێستا، هەر کەسێک حیجاب، بە خۆى ڕوخسارى کە پ��ەچ��ە ی���ان ک���اڵو داپ��ۆش��ێ��ت، و دادەرێت سزا یۆرۆ 150 بەبڕى ناچار دەکرێت کە خولى هەروەها هاوواڵتیبوونى فەرەنسا سەرلەنوێ کە پیاوانەى ئەو تێپەڕێنێتەوە. پۆشینى بە ناچار ئافرەتەکانیان ڕوخ��س��اری��ان ب��ک��ەن، ب��ەب��ڕى 30 زیندان سزا یۆرۆ و ساڵێک هەزار

دەدرێن.

حەبى »ڕێگر لە منداڵبوون« دەبێتە هۆى چی؟

توێژینەوەیەکى پزیشکى هۆشدارى حەبى ئافرەتانەى ئ��ەو دەدات���ە بەکار م��ن��داڵ��ب��وون« ل��ە »ڕێ��گ��ر لەو بەشێک چونکە دەه��ێ��ن��ن، حەبانە ماددەى )درۆسپیرۆنۆم(�ى تووشبوون بۆ هۆکارێکە تێدایە، دڵ(. و مێشک )ج��ەڵ��ت��ەى ب��ە دەرمان«�ى و »خۆراک دەستەى کۆمپانیاکانى لە داوا ئەمریکی، دەک��ات، دەرم��ان بەرهەمهێنەرى دروستکردنى کاتى ل��ە ب���ەوەى منداڵبوون«، لە »ڕێگر حەبەکانى هەمەالیەنەکانى ک��اری��گ��ەری��ی��ە کەسى تاکو بنووسن، حەبەکە بەکارهێنەر، لە کاریگەرییە ئەرێنى بێت. ئ��اگ��ادار نەرێنییەکان و توێژینەوەیەش ئەو ئەنجامدانى دەرک��ەوت��ووە ه��ات، ئ��ەوە دواى نێوان لە بەهێز پەیوەندیەکى و لەمنداڵبوون« »ڕێگر حەبى

جەڵتەکانى مێشک و دڵ هەیە.

www.jamawarnews.com راپۆرت6 سێشەممە 2012/04/17 ● ساڵی 31 ● ژماره 698

*تاچەند دەسەاڵتدارانى کوردستان و ح��ک��وم��ەت ت��وان��ی��وی��ان��ە ک���ار لە ئ��اس��ای��ى ک����ردن����ەوەى ب���ارودۆخ���ى دەروون�����ى و ژی��ان��ى ک��ەس��و ک��ارى

قورباینیانى ئەنفال بکەن؟ڕەنگە لە یەکێک لە کاریگەرە هەرە کاریگەرى ئەنفال ترسناکەکانى دەروونى کاریگەرى و کۆمەاڵیەتى بێت لەسەر نەست والشعورى وکەس پێموایە ئەنفال بەجێماوى کارى ئاڕاستەى بە نراوە هەنگاو هەندێک بۆ خزمەتگوزارى کردنى پێشکەش کەسوکارى بەجێماوى ئەنفال، بەاڵم ل��ەڕووى و کۆمەاڵیەتى ڕووى لە هەنگاوى تائێستا دەروون��ی��ی��ەوە هۆکار کەببێتە وانەنراوە پێویستى کاریگەریە ئەو کردنەوەى کەم بۆ

کەلەسەر دەروونیەى و کۆمەاڵیەتى بوە دروس��ت ئەنفال قوربانیانى کۆى لە ئافرەتێک ئەگەر بۆنمونە خۆى تەنها خێزانەکەى ئەندامانى ڕزگارى بوبێت وکەس وکارى ئەنفال مابێتەوە خ��ۆى تەنها و ک��راب��ن خانوو کردنى دروس��ت مەسەلەى ئافرەتە ئ��ەم ب��ۆ م��ووچ��ە پێدانى ئیجابى ئ��ەوت��ۆى کاریگەرییەکى ن��اب��ێ��ت ب��ەق��ەد ئ����ەوەى ک��ە ئ��ەم بەهێنانەوەى پێویستى ئافرتە دڵنیا و وکارەکەی کەس ڕووفاتى کەسانە ئەو کە لەوەى بوونەیەتى گرفتى ئەمەی وکارەکانیەتى، کەس ئافرەتە ئەم کۆمەاڵیەتى دەروون��ى هەرێمى ئاستى لەسەر بەداخەوە کوردستان ئێمە لەم ڕووەوە هەنگاوى پێویستمان نەناوە نمونەیەکى تر کە یەکێکە لەداوا سەرەکیەکانى کەس و کارى ئەنفال ئەوەیە کەئەو ئەفسەر چەکدارانەى سەرۆکە و پلەدار و تاوانەدا لەو کردووە بەشداریان کە تاوەنەکانى بااڵى دادگ��اى لەالیەن ودەستیان کراون تاوانبار عێراقەوە هەبووە لەئەنجامدانى تاوانى ئەنفالدا تاوانەکان دادگ��اى دەس��ت بدرێنە بەداخەوە وەربگرن خۆیان وسزاى تاوانبارانە ل��ەو بەشێک دەیڵێم بەبەرچاوى و کوردستاندا لە ئێستا کراوەکانەوە ئەنفال کارى و کەس دەزگایەکى هیچ و دەچ��ن و دێ��ن بۆ ک���ار نییە جێبەجێکردنیش بکات بڕیارە ئەو کردنى جێبەجێ کەهەم لەالیەن سەرۆکایەتى هەرێم و هەم لەالیەن وەزارەتى داد و وەزارەتى و کوردستانەوە هەرێمى ناوخۆى جێبەجێ دامودەزگاکانى ئاراستەى دەستگیر ئەوانە کە ک��راوە، کردن بکرێن دادگ��ا ڕادەس��ت��ى و بکرێن بێتاوان یان تاوانبارن ئەمانە ئەگەر دەبێت دادگا ئەوە یەکالیى بکاتەوەو ئەمانە هەمووى لەسەر ئاستى ناوخۆ

سەرەکیانەن گرفتە کێشەو ل��ەو ئەنفال وکارى کەس کەڕووبەڕووى کاریگەرى و بونەتەوە ک��راوەک��ان دەروون����ى ل��ەس��ەر ئ���ەوان دروس��ت

کردووە.نێودەوڵەتیش خۆتان ئاستى لەسەر تاوانەکان ب��ااڵى دادگ���اى دەزان���ن ئەنفالى تاوانى بەفەرمى لەعێراق ئەنجومەنى ناساندووە بە جینۆساید ب��ڕی��ارەى ب��ەم دان��ى نوێنەرانیش دادگاى بااڵى تاوانەکاندا ناوە، بەاڵم گەورەیە گرفتى کێشەو کە ئەوەى ئەوەیە کەتا ئێستا حکومەتى عێراق حکومەتە کەمیراتگرى پێیەى بەو خۆیەتى پێش یەکەکانى لەدوا یەک و بارى جێبەجێ کردن ژێر نەچۆتە دان نان بەم بڕیارەدا بۆیە هەنگاوى هاوپەیمانى لیستى ک��ە ی��ەک��ەم کوردستان و نوێنەرانى کورد لەبەغداد حکومەتى و کۆمار سەرۆکایەتى و و پەڕلەمان و کوردستان هەرێمى و مەدەنى کۆمەڵگەى ڕێکخراوەکانى ڕۆشنبیرانى هەرێمى کوردستان پێی هەڵسن ئەوەیە کە فشار بخەنە سەر حکومەتى عێراقى بۆ ئەوەى کە دان ئەم ن��اوەڕۆک��ى کردنى بەجێبەجێ تاوانەکاندا بااڵى دادگ��اى بڕیارەى

بنێت.و کردن جێبەجێ سوودى *کەواتە لە چییە بڕیارەکە پێدانانى دان

الیەن حکومەتى فیدراڵەوە؟بەو دان بەغداد حکومەتى ئەگەر گرنگ شتى دوو بنێت ب��ڕی��ارەدا کراوەکان ئەنفال وک��ارى کەس بۆ دێ��ت��ە پ��ێ��ش��ەوە ک��ەڕاس��ت��ەوخ��ۆ ئەنفال کارى و بەکەس پەیوەندى یەکەمیان ه��ەی��ە ک���راوەک���ان���ەوە گشتیەکەى بەئاڕاستەى پەیوەندى ئەنفالەوە ناساندنى بەجینۆساید هەیە دووەمیشیان قەرەبووى ماددى ک��راوەک��ان، ئەنفال ک��ارى و ک��ەس دان عێراقی حکومەتى ت��ا ب��ەاڵم

ب��ڕی��ارەدا ئ��ەم ک��رن��ى بەجێبەجێ گرنگیەکە نابینن لێ سودى نەنێت بخەینە فشار چۆن ئێمە لەوەدایە ئەوەى بۆ عێراقی حکومەتى سەر کاتە ئەو بنێت ب��ڕی��ارەدا بەو دان یەکەمیان قەرەبووى ئێمە سێ شت م���اددى و دووەم��ی��ان ق��ەرەب��ووى ئەوەیە ئ��ەوی��ش ک��ە و مەعنەوى لێبودرن داواى عێراق حکومەتى وەکو وئەمە بکات ک��ورد لەگەلى ئەم بەوەى بچەسپێنرێت دۆکۆمێنت حکومەتە میراتگرەوەى حکومەتە خۆیەتى پێش لەدوایەکەکانى یەک ساغ بەڵگەیەکى دەتوانین بەمەش بەدەست کراو دۆکۆمێنت و کراوە

لێبودرن داواى ئەویش کە بهێنین ڕووى ولە ڕووى دەروونى لە کردنە مەعنەویەوە بۆ کەس وکارى ئەنفال گرنگە کە سێیەم خاڵى کراوەکان دەیان عێراق حکومەتى کە ئەوەیە هەیە باڵوێزخانەى کونسوڵخانەوە لەدەرەوەى واڵت کە دەتوانرێت ئەو باڵوێزخانانەو ئەو ڕێگەى لە کاتە ئ��ەو ک��ون��س��وڵ��گ��ەری��ان��ەوە ک��ار بۆ کورد گەلى بەڵێ کە بکرێت ئەوە ڕژێمى لەالیەن ک��راوە جینۆساید ب��ەع��س��ەوە الی��ەن��ى دووەم����ى ئەم کوردستانییە الی��ەن��ى ئ��ی��ش��ەش حکومەت و هەرێم بەسەرۆکایەتى و پەڕلەمانى کوردستانەوە کە چۆن

کار لەسەر ئەم مەسەلەیە بکەن.کورد ڕۆشنبیرانى و ن��ووس��ەران *چ���ی ب��ک��ەن ب���ۆ ئ�����ەوەى ش��ەق��ام��ى بیرى عەرەبی نەتەوەى و عەرەبی شۆڤێنى خۆیان جێبهێڵن و لە ئاستى گەورەیى ئەم تاوانەدا بێنە وەاڵم؟

تاوانبار ع��ەرەب ن��ەت��ەوەى ئێمە بەڵکو کردنمان ئەنفال بە ناکەین حکومەمتى عێراق بە کردەى ئەنفال کورد جینۆسایدى و باران وکیمیا هەستاوە دەتوانم بڵێم حکومەتەکانى ڕاستەوخۆ ئەگەر عەرەبی واڵتانى عێراقی لەحکومەتى پشتگیریان نەکردبێ ئەوا بە ناڕاستەوخۆ ڕۆژێک لە ڕۆژان دژى ئەوە نەوەستاونەتەوە ک��ە ح��ک��وم��ەت��ى ع��ێ��راق ک���ردەى بدات ئەنجام کورد دژى جینۆساید واتە ناڕاستەوخۆ ئەوانیش بەشدارن بۆیە ت��اوان��ەدا ئ��ەو لەئەنجامدانى ئەوەى دەمێنێتەوە ئەوەیە کە ئێمە تێبگەیەنین، ع��ەرەب گەلى چ��ۆن ن��ەت��ەوەى ل��ەن��او ئ��ەگ��ەر چونکە هەبێت شۆڤێنى ڕەوتێکى عەرەبدا گە بەشێکى زۆریان لەناو سیستەمى عەرەبیەکاندا واڵت���ە حکومڕانى ڕەوتى دەیان بەاڵم خۆ بااڵدەستن، هەیە تر وک��راوەى دنیابینى ترى کەبەشێوەیەک لە شێوەکان دژى ئەو جینۆساید و بردن لەناو شێوازەى ڕژێمى لەالیەن کە کوردن، کردنەى بەعسەوە ئەنجامدراوە، بۆیە بەشێک بە چوارچێوەى لە ئێمە ئەرکى لە جیهانى کردنى تاوانى ئەنفال ئەوەیە ونەتەوەى ع��ەرەب گەالنى کەچۆن ڕژێمە ئ��ەوە تێبگەیەنین ع��ەرەب ئەنفال ئێمەیان کە عەرەبیەکانن هاودەنگ ئ��ەوان دەبێت و ک��ردووە لەگەڵ بن کۆدەنگ و پاڵپشت و هەر نەبوونەوەى دووب��ارە بۆ ئێمە ئەگەر و مەترسیەکى تر لە ئایندەدا و ئەنفال پ��ەالم��ارى ش��ێ��وەى ل��ە

جینۆساید کردنى گەلەکەماندا.

*ک�����وردى ئ��ێ��زی��دى وەک����و ه��ەم��وو پێکهاتەکانى ترى عێراق ڕووبەڕووى ستەم و زوڵمى ڕژێمى پێشووى عێراق بۆتەوە ئایا لە دەستوورى نوێداو لە چەند تا عێراقدا نوێى سیستەمى خ��واس��ت و داواک��اری��ەک��ان��ى ک��وردى

ئێزیدى لەبەرچاو گیراون؟وەکو ئێزیدیش ک��وردى بێگومان توێژە و چین پێکهاتەو ه��ەم��وو ڕووبەڕووى عێراق ترى جیاجیاکانى بەعسی ڕژێ��م��ى ستەمى و زوڵ��م کوردى ب��ەاڵم بوونەتەوە، ڕووخ��او چەوسێنراونەتەوە دووج��ار ئێزیدى کورد کە نەتەوەى چەوساندنەوەى تایبەتى چەوساندنەوەى بونیانەو یەک حکومەتە ئێزیدیە ئاینى کە چاوێکى بە عێراق یەکەکانى دوا لە

ئێزیدیان کوردى سەیرى ناحەزانەوە زۆرداریان و زوڵم زۆرترین و کردوە بەرامبەر کردوون، بەاڵم خۆشبەختانە بەعس ڕژێمى ڕووخ��ان��ى دواى لە لە توانیان بەشێک ئێزیدیش کوردى بهێننەوە بەدەست خۆیان مافەکانى ئێمە ناڵێین تەواوى مافەکانمان وەکو کورد وەکو پەیڕەوانى ئاینى ئێزیدى دەتوانم بەاڵم هێناوەتەوە، بەدەست خۆمان مافەکانى زۆرب���ەى بڵێم بۆ بەڵگەش هێناوەتەوە بەدەست نوێنەرایەتى و بەشداربوونمان ئەوە ئەنجومەنى و پەڕلەمان لە کردنمانە پارێزگاکاندا لەو ڕێگەیەوە توانیومانە داک��ۆک��ى ل��ە م��اف��ە ن��ەت��ەوەی��ی و

ئاینیەکانى خۆمان بکەین و لە هەمان ترى پێکهاتەکانى خزمەتى کاتدا

عێراق و کوردستانیش بکەین .* تا چەند ئێوە سووربوونى خۆتان دووپات ئێزیدى کوردبوونى لەسەر کردۆتەوە و دژى ئەو هەواڵنە بوون کە بۆ وونکردنى ناسنامەى نەتەوەیی

ئێزیدیەکان دراوە؟پابەندین و سوورین %100 لە ئێمە لەوەشدا خۆمان کوردبوونى لەسەر بوونى ک��ورد لەسەر هەیە جیاواز زۆرى بەشێکى و ئ��ێ��زی��دی��ەک��ان کە دەکەنەوە دووپاتى ئێزیدیەکان دەست ئامادەنین و ک��وردن ئ��ەوان ببن، خۆیان بوونى کورد ب��ەردارى

ئێزیدیەکان لە تریش بەشێکى بەاڵم لە ڕێ��ز ئێمەش هەیە ت��ری��ان ڕاى دەگرین، بۆچوونەکان ڕاو هەموو بەاڵم بەشێوەیەکى گشتى ئێزیدیەکان ک��وردى ڕەس��ەن و ه��اواڵت��ى خاکى مافى دەستبەردارى وە کوردستانن نەتەوەی و کوردبوونى خۆیان نەبوون

و نابن.*داخ����وازى ک���وردى ئ��ێ��زی��دى چییە ب��ۆ ئ���ەوەى ل��ە دەس��ت��وورى هەرێمى

کوردستاندا بچەسپێنرێت؟حکومەتى کە ئ��ەوەش��دا لەگەڵ -سەرکردایەتى و کوردستان هەرێمى ک����ورد ل��ەب��ەرام��ب��ەر ک��ەم��ای��ەت��ی��ە گشتى بە کوردستان ئاینیەکانى

کەم ئێزیدى ئاینى پ��ەی��ڕەوان��ى و ت��ەرخ��ەم��ی��ان ن���ەک���ردووە، ب��ەاڵم پشتیوانى و پشتگیرى هیوادارین سەرکردایەتى و هەرێم حکومەتى ناو ئاینیەکانى کەمایەتیە بۆ کورد هەرێمى کوردستان زیاتر بێت و ئەو پێکهاتەیی و ئاینى هاوسەنگیە و بپارێزن کوردستان هەرێمى ناو یاسا لە هەندێک و لێبکەن بەرگرى و ماددەکانى ناو دەستوورى هەرێمى کوردستانیش تایبەت بکرێن بە ماف ئاینى پەیڕەوانى داخوازیەکانى و کاکەییەکان و مەسیحى و ئێزیدى و تورکمان ت��رى پێکهاتەکانى و لەناو هەرێمى کوردستان عەرەب کە و ناوچە جێناکۆکەکاندا دەژین، واتە تەواوى سەیرى چاو بەیەک دەبێت بکرێت ک��وردس��ت��ان پێکهاتەکانى هەرێمى دەس��ت��وورى لەناو دەبێت ڕەنگ هاوسەنگیە ئەو کوردستاندا بداتەوە و داخوازى تەواوى پێکهاتەو

ئاینە جیاجیاکان لەخۆ بگرێت.*چی بکرێت بۆ ئەوەى هەموو کوردى ئێزیدى لەیەک ڕیزى نەتەوەیی و ئەوەى بۆ کۆبکرێنەوە نیشتمانیدا پ��ارێ��زگ��ارى ل��ە ی��ەک ب��وون و یەک

هەڵوێستیان بکرێت؟وەکو سیاسەتمەدارێک وەک��و من پارێزگاى ئەنجومەنى ئەندامێکى ئێزیدیەکانم ب��را ل��ە داوا نەینەوا ئەکەم کە یەک ڕیزى خۆیان بپارێزن بۆ خۆیان هاودەنگى و پاڵپشتى و و ک��وردس��ت��ان هەرێمى حکومەتى بکەنەوە دووپ��ات کوردستان گەلى کوردستان هەرێمى لە تەنها چونکە گەلى چوارچێوەى لە ژیانمان بە و مافەکانمان دەتوانین کوردستاندا و ئاینى مافە لە ڕێ��ز و بپارێزین هیوادارین بگیرێت، نەتەوەییەکانمان مادەیەکى ک��ە ی��ش 140 م���اددەى دەستووریە جێبەجێ بکرێت و لەبەر

کە ناوچانەى ئەو زۆرب��ەى ئ��ەوەى تیادا دەژى و ئێستا ئێزیدى کوردى م��اددەى ئەگەر ب��ەاڵم ک��راون، چۆڵ 140 جێبەجێ بکرێت کوردى ئێزیدى دەتوانن بگەڕێنەوە ناوچەکانى خۆیان خۆیان لەناوچەکانى هەموویان و کاتى لە دەتوانن بەوەش کۆببنەوە دیموکراسیەکاندا پرۆسە و دەنگدان ناوەندەکانى دەنگى خۆیان بگەیەننە دەس������ەاڵت ب���ۆ ج��ێ��ب��ەج��ێ��ک��ردن��ى بەدەست بێگومان داواکاریەکانمان لە مافەکانمان زی��ات��رى هێنانى بە بەستراوەتەوە عێراقدا ئایندەى پرۆسەى لە بەشداربوونمان ڕادەى دەنگدان و نوێنەرایەتى کوردنمان لە ئەنجومەنەى پارێزگاکان و پەڕلەمانى

عێراق و پەڕلەمانى کوردستاندا.* ڕاوبۆچوونى برا ئێزیدیەکان لەسەر هەرێمى لە ئاینى ژیانى بەیەکەوە

کوردستان چۆن هەڵدەسەنگێنن ؟- جێگەى داخە کە لە عێراق و هەرێمى کوردستاندا باس لە هاواڵتى بوونمان دەکەین دەبێت بوترێت ئەوە مەسیحیە بەاڵم ئێزیدیە، یان موسوڵمانە یان ئێمە هەموومان یەک واڵتمان هەیە بە جیاوازى ئاین و ڕاوبۆچوونەکانمانەوە، بەداخەوە حاڵەتێکى سەپێنراو بەاڵم دەبینرێت ئێزیدى ک��وردى بەسەر هەندێک بەهۆى کە ئەوەیە ئەویش پارتى ئاینى و توندڕەوەوە لە هەندێک ناتەندروست مامەڵەیەکى ناوچەدا موسوڵمانەکانەوە ب��را ل��ەالی��ەن بەرامبەر ئێزیدیەکان دەکرێت ئەوەش و ئێمەیەو نیگەرانى و ترس مایەى ئەگەر دەخوڵقێنێت ئایندە بۆ ترس خۆى ک��ورد سیاسی سەرکردایەتى یەک هەڵوێست و یەکگرتوو نەبوایە لە ئەوا ئەو کێشانەى کەتوندڕەوکان ک��ردووە دروستیان ناوچە هەندێک لە ژی��ان پێکەوە لەسەر کاریگەرى

کوردستاندا دروست دەکرد.

تەها سلێمان، چاالکەوانى بوارى ئەنفال:

عەرەب تاوانبار ناکەین بە ئەنفال کردنمان بەڵکو حکومەتى عێراق ئەنفال و کیمیابارانی کردین

کەمال کارس، ئەندامى ئەنجومەنى پارێزگاى نەینەوا :

ماددەى 140 جێبەجێ بکرێت کوردى ئێزیدى دەتوانن بگەڕێنەوە ناوچەکانى خۆیان

دیمانە: ~

دیمانە: عومەر عەبدوڵال

چ��االک��ەوان��ى سلێمان، ت��ەه��ا ب���وارى ئ��ەن��ف��ال ل��ە دی��دارێ��ک��ى ئاماژە دا ~ تایبەتى داوا لە یەکێکە « دەک��ات بەوە کارى و ک��ەس سەرەکیەکانى ئەنفال ئەوەیە کە ئەو ئەفسەر و چەکدارانەى سەرۆکە و دار پلە ک��ە ب��ەش��داری��ان ک����ردووە ل��ەو بااڵى دادگ��اى لەالیەن ت��اوان��ەدا تاوانبار عێراقەوە تاوەنەکانى لە ه��ەب��ووە دەستیان و ک��راون ئەنجامدانى تاوانى ئەنفالدا بدرێنە دەست دادگاى تاوانەکان و سزاى

خۆیان وەربگرن«.دەکات ئەوە بۆ هێما ناوبراو »بە جیهانى کردنى تاوانى ئەنفال عەرەب گەالنى چۆن کە ئەوەیە تێبگەیەنین عەرەب نەتەوەى و کە عەرەبیەکانن ڕژێ��م��ە ئ��ەوە

ئێمەیان ئەنفال کردووە«.

ک���ەم���ال ک�����ارس، ئ��ەن��دام��ى و نەینەوا پارێزگاى ئەنجومەنى دیدارێکى لە ئێزیدى کەسایەتى تایبەتى ~ ئاماژە بەوە دووجار ئێزیدى »کوردى دەکات چەوسێنراونەتەوە چەوساندنەوەى بونیانەو ک��ورد ک��ە ن��ەت��ەوەی��ى کە تایبەتى چ��ەوس��ان��دن��ەوەى لە یەک حکومەتە ئێزیدیە ئاینى چاوێکى بە عێراق یەکەکانى دوا ن��اح��ەزان��ەوە س��ەی��رى ک���وردى

ئێزیدیان کردوە«.دەکات ئەوە بۆ هێما ناوبراو ڕەس��ەن ک���وردى »ئێزیدیەکان کوردستانن، خاکى هاوواڵتى و نەتەوەی مافى دەس��ت��ب��ەردارى و نەبوون خۆیان کوردبوونى و

نابن«.

سێشەممە 2012/04/17 ● ساڵی 31 ● ژماره 698 7 www.jamawarnews.comخوێندن والوان

گشتى بەڕێوەبەرى هەمزە، جەالل س��ەرپ��ەرش��ت��ی��ک��ردن��ى پ���ەروەردەی���ى ڕایگەیاند پ����ەروەردە ل���ەوەزارەت���ى و ب��ەک��راوەی��ى پرۆسەکە ئ��ەوەى بۆ دەزگاکانى لەڕێگەى بێت شەفافیەت ڕاگەیاندنەوە ئەم بابەتە بە مامۆستایان تاقیکردنەوەکانیش ڕادەگەیەنین، هەر لە دوور شەفافانەو بەشێوەیەکى ناوبراو بەڕێوەدەچن، دەستێوەردانێک

ڕێگەى لە دەتوانن مامۆستایان وتی: سایتى وەزارەت��ی پ��ەروەردەوە فۆڕمى و بهێنن وەدەس���ت پێشکەشکردن مەرجى مامۆستایانەى ئەو سەرجەم دەتوانن دێ��ت��ەدى تێدا پێویستیان سەرپەرشتیارى پلەى بۆ داواک���ارى ب���ەرزب���ک���ەن���ەوەو دواک���ات���ی���ش بۆ گەڕاندنەوەى فۆرمەکان لە 2012/5/10

دەبێت. بەڕێوەبەرى مەرجەکانیش دەرب��ارەى پەروەردەیى گشتى سەرپەرشتیکردنى بۆ داواک���ار مامۆستاى دەب��ێ وت��ی: پ��ەروەردەی��ى سەرپەرشتیارى پلەى خ��اوەن��ى ڕاب��ردووی��ەک��ى پ��اک بێت و بەالى کەمەوە خزمەتى فیعلى لەکارى و هەبێت ساڵى 15 مامۆستایەتى بەکالۆریۆسى هەبێت، جگە بڕوانامەى دەبێ ساوایان، باخچەى پسپۆڕى لە نەبێت. زیاتر ساڵ پەنجا لە تەمەنى بۆ داواک��ارى کە مامۆستایانەش ئەو پڕدەکەنەوە کارگێڕى سەرپەرشتیارى

بەالى کەمەوە 5 ساڵ خزمەتى دەبێ قوتابخانەیان کردنى بەڕێوەبەرایەتى

هەبێت.سەرپەرشتیکردنى گشتى بەڕێوەبەرى پ��ەروەردەی��ى ئ��ام��اژەى ب��ۆ ئ��ەوەش فۆرمى مامۆستایانەى ئ��ەو ک���رد، سەرپەرشتیارى پلەى بۆ داواک���ارى پڕدەکەنەوە، دەبێ بەسەرکەوتوویى لە زمانى و کۆمپیوتەر تاقیکردنەوەکانى ڕۆشنبیریى بابەتەکانى و ئینگلیزى دەت��وان��ن ئینجا دەرب��چ��ن، گشتى بابەتە لەتاقیکردنەوەى ب��ەش��دارى

پسپۆڕیەکانیان بکەن.هۆی دەبێتە ئەمە باسە شایانی هەلی ڕەخ��س��ان��دن��ی و ش��ەف��اف��ی��ەت ئەو خوازیارانی سەرجەم بۆ یەکسان ئەوەی بۆ ڕێگایەکیشە بوارە.هەروەها لەڕێگای تاقیکردنەوە و کێبەرکێوە ئەو پالنە پڕ بکرێنەوە ئەمەش یارمەتیدەر ئاستی ب��ەرزک��ردن��ەوەی ب��ۆ ئەبێت

زانستییان.

کاتێک باس لە تەکنەلۆژیاى نوێ دەکرێ، بیرمان بەالى کارە باشەکان و پیشکەوتنى دونیا دەچێت،بەاڵم لە ڕاستیدا دەبینرێ شیاوى کە دەکرێتەوە، باڵو بابەت زۆر تۆڕى ڕێگاى لە نییە، ک��ردن��ەوە باڵو کۆمەاڵیەتییەوە ئەو ڤیدۆ و وێنە و نوسین باڵو دەبێتەوە کە کاریگەرى خراپى هەیە لەسەر ڕەفتار و دەرونى ئەو کەسانەى کە ئەو مندااڵنەى کە یان تەماشاى دەکەن

تەماشاى دەکەن.لە دوونیادا و لە کوردستاندا بە تایبەتى تەکنەلۆژیاى لە بەشێکە کە ئینتەرنێت لەو و دەهێنرێت ک��ار بە پێشکەتوو نێوەندەشدا کە زۆر لە هاوالتیان پەیجى تایبەتى خۆیان هەیە لە تۆڕى کۆمەاڵیەتى باڵو بابەت زۆر وادەک���ات ئەمەش کە وە خۆیان خواستى بێ بە دەکرێتەوە تۆڕى لە بەرچاو دێتە بەدوایدا شتانێک

لە زیانى دواج���ار ئەمە کۆمەاڵیەتى بەکارهێنەرانى دەرون��ى بارى و ڕەفتار تۆڕى کۆمەاڵیەتى دەدات بە تایبەتى ئەو گرتە ترسناکانەى کە باڵو دەکرێنەوە یان دەکرێتەوە باڵو جنسییانەى گرتە ئەو لە دیاردە بەمە سنورێک بۆ خۆپاراست

خراپەکانى ناو فەیسبووک نییە. هەموو تێکەڵى کۆمەاڵیەتى ت��ۆڕى لە هەندێک کە دەبیت دونیا کەلتورەکانى دەکرێتەوە باڵو ڤیدۆ و بابەت و وینە لەگەڵ کەلتور و داب و نەرێتى کوردەوارى لە ڕەنگە ناگونجێت، کۆمەڵگاکەمان و لە بێت. ئاساى زۆر تر کۆمەڵگایەکى هۆشیارى پێویستە کۆمەڵگاکەماندا بکرێتەوە باڵو تەکنەلۆژیا بەکارهێنانى بەکار دروست بە شێوەیەکى ئەوەى بۆ بهێنرێت، بۆ ئەمەش دەکرێت لە ڕێگاى مامۆستایانى ئاینى و پەروەردە و خێزانەوە باڵو تەکنەلۆژیا بەکارهێنانى هۆشیارى هێنەرانى بەکار ئ��ەوەى بۆ بکرێتەوە کۆمەڵگاکەمان سودى لێوەرگرن. ئەوەى

باس خوێندنگاکاندا لە کە گرنگە زۆر نوێبکرێت تەکنەلۆژیاى بەکارهێنانى لە ئاگادار بکرێتەوە کە و خوێندکارانى لێ پێبکەن، ک��ارى بەسود شێوەیەکى بە چونکە زۆر بەى خوێندکاران لە ئێستادا

تایبەتى بە دەهێنن کار بە ئینتەرنێت ئەوانەى کە خوێندکارى ناوەندین هۆشیار هێنانى بەکار چۆنێتى لە بکرێنەوە

فەیسبوک و ئینتەرنێت.لە ئێستادا زۆر لە خوێندکاران کاتەکانى

ئەنتەرنێت بەکارهێنانى ب��ە خ��ۆی��ان سلبى کاریگەرى ئەمە کە دەبەنەسەر دەبێت لەسەر خوێندکار، هەر بۆیە گرنگە پەروەردە ڕۆڵبگێڕێت لە هۆشیارکردنەوەى

خوێندکاران لە بەکارهێنانى ئینتەرنێت.

ئا: ~

شاخەوان غەریب

وەزارەتى پەروەردە 390 پلەى سەرپەرشتیارى ڕاگەیاند

بەکارهێنانی تۆڕى کۆمەاڵیەتى پێویستى بە هۆشیارى پەروەردەییە

وەزارەتى پەروەردە 390 پلەى و پ��ەروەردەی��ى سەرپەرشتیارى سەرجەم بۆ ڕاگەیاند پسپۆرى پ�����ەروەردەک�����ان�����ى ه��ەرێ��م��ى

کوردستان.

ماڵئاواى خوێندکاران لە زانکۆ

سااڵنە ژمارەیەکى زۆر لە خوێندکاران خوێندکارانى و زانکۆ لە ماڵئاواى هاوڕێیان دەکەن و ڕووى لە ناوچەکانى خۆیان دەکەنەوە، بە یەکجارى کۆتاى

بە خوێندن دەهێنن.هەموو بیرەوەرییەکانیان لە تەمەنێکى بە زانکۆ لە خوێندکار دیاریکراوى زۆر تاماوەیەکى کە جێدەمێنێت زانکۆ خوێندکارى لەسەر کاریگەرى زۆربەى جێدەهێڵێت بە پەیمانگا و خ��وێ��ن��دک��اران ن��ی��گ��ەران دەب���ن بە دورکەوتنەوە لە یەکترى بەو پێیەى کە بۆ ماوەى )4( ساڵى خوێندن پێکەوە بوون و وەک هاوڕێ مامەڵەیان لەگەڵ یەکتریدا کردووە، چ لە ناو زانکۆ و ئەستەمە بۆیە بەشەناخۆییەکاندا، بە خوێندکاران کە نییە ئاسان و یەکجارى ماڵئاواى لەیەک بکەن هەر ئەمەش وا دەکات فرمێسکى غەمبارى لە چاوى خوێندکاران بهێنێت، بەاڵم و زانکۆ قۆناغى بە هێنان کۆتایى بەسەرکەوتوویی زانکۆ لە دەرچوون کارێکى گرنگە چ بۆ خوێندکار و چ خوێندکار ئەوە لەبەر کۆمەڵگا بۆ دەبێتە و ترەوە قۆناغێکى دەچێتە دەبێتە و زانکۆ بڕوانامەى هەڵگرى پسپۆڕ لە بوارێکى دیاریکراو و دێتەوە لە دەک��ات خزمەت و کۆمەڵگا ناو

بوارێکى دیاریکراودا.یەک لە زانکۆ خوێندکارانى کاتێک ناوچەى بەرەو هەریەکە و دادەبڕێن دەرچونیان لەباش دەڕوات��ەوە خۆى و تەواو کردنى خوێندن بۆ ماوەیەک خوێندکار الى دەرون��ى کاریگەرى لە بەاڵم دابڕانە، ئەو بەجێدەهێڵێت دواى ئەو دابڕانە و بە هۆى تێکڵبون لە زانکۆ کە بە کۆمەڵگا دەرچوانى کار جێگایەک یان دامودەزگایەک پەیدا تر هاوڕێى کۆمەڵێک دەکات دەبێت ئ���ەوان ئاشناى و دەک���ات ئەو پ��ڕک��ەرەوەى دەبێتە ئەمەش هاوڕێیانەى کە لە دواى تەواو کردنى

زانکۆ لەیەک دابڕان.

سەنگەر عەبدوڵاڵ

و ه��ەرەگ��رن��گ ل��ەف��اک��ت��ەرە یەکێک بزوێنەرەکانى و سەرەکی بونیادە کۆمەڵگاکان و شارستانیەت گەشەى لەهێزو گەلێک لەپاڵ گەنجە. هێزى

فاکتەرەکانى ترى گەشەدا.ب��ێ��گ��وم��ان ه��ێ��زى گ��ەن��ج ئ��ەوه��ێ��زە ئەکتیڤ وهیوا بەخشەیە کە هەمیشە ئامادەیى ودۆخەجیاوازەکاندا، لەبار گۆڕانى بۆ هەیە لەخۆیدا گ��ەورەى وئابوورى نەخشە سیاسى سەرجەمى ن��ەخ��وازراوەک��ان. کۆمەاڵیەتییە و ژی��ان پێشکەوتنى ه��ێ��زى گ��ەن��ج وش��ارس��ت��ان��ی��ی��ەت��ە. خ��ەرم��ان��ى دنیا وپێشکەوتنەکانى شارستانییەت بەپلەى یەکەم بەرئەنجامى ئەو هەوڵ بووەو ڕاب��ەرى کەگەنج وکۆششەیە

سەرکردایەتى کردووە .جومگەى سەرەکى سەرجەم شۆڕش و ڕاپەڕینە جیاجیاکانى کۆمەڵگاکان کە ئامانجیان واقیع گۆڕین و خۆنوێکردنەوە

بووە بێ شک هێزى گەنج بووە.بپرسین، ئ��ەک��رێ��ت ل��ێ��رەدا ب���ەاڵم ئایامەبەست لەکام گەنج و کام هێزە؟

ئێمە مەبەستمان لەگەنجێکى هۆشیارو بە ب��ارگ��اوى وهێزێکى خ��وێ��ن��دەوار نەخوێندەوارو گەنجێکى ڕۆشنبیرییە. ناتەندروست هێزێکى مەعریفەو بێ کاریگەرییەک هیچ بێگومان ئیفلیج و و واقیع پێشبردنى بەرەو ئاڕاستەى ئەوەى وەک ناکات. کۆمەڵگا ژیارى ئێمەدا ئەم هەرێمەى لەواقیع ودنیاى لەم گەنج هێزى پێدەکرێت. هەستى وواڵتەدا هێزێکى نائەکتیڤ و نا کارایە دنیاى وگ��ەش��ەى جموجوڵ بەسەر وکۆمەاڵیەتییەوە. وسیاسى ئابوورى بەبەرپرسیاریەتى ن��ەک��ردن هەست وژینگەو ژی��ان دۆخ��ى وخراپبوونى

هەرێمە ئەم دنیاى بوونى سیخناخ ل��ەگ��ەن��دەڵ��ى وچ��ەق��ب��ەس��ت��ووی��ى هۆکارەکەى بەدڵنیاییەوە فەسادیدا، واتاو بەتەواوى گەنج نەخوێندەوارى بەرچاوى بەشدارنەبوونى دواجاریش قورس سەنگێکى وەک هێزەکەیەتى وپ��ڕم��ەع��ری��ف��ەو چ���االک ل��ەه��ەوڵ��ى بەرەوپێشچوون وبەنوێبردنى ژیانى ئەم

کۆمەڵگایەدا.سەرەکى خاڵى ک��ەوەک خوێندنەوە ڕۆشنبیرى پێکهاتەى وب��ن��اغ��ەو کلیلێکە و دادەن��رێ��ت وه��ۆش��ی��ارى هاوکات مەعریفە، کلیلەکانى ل��ە ئەوهێزەشە ڕاستەقینەى بونیادنەرى و گەنج توێژى مەبەستمانە، کەئێمە الو لەهەر کۆمەڵگایەکى دنیادا ئەبێت

خاوەنى بێت .وەلێ مخابن ئەمڕۆ لەم هەرێمى ئێمەدا، نەخوێندنەوە و پشت کردنە خوێندنەوە بۆتە کلتوور ودیاردەیەکى باو لەناوچین وواڵتەدائەو لەم گەنجاندا. وتوێژى نەخوێندەوار کەلەڕاستیدا چینەى

و خوێندکاران چینى وناهۆشیارە، خوێندکارانن. ئەوتوێژەن کەخوێندنگاو ڕاستە شوناسى تەنیوەو زانکۆکانیان

قینەى خۆیان وونکردووە.و بێئاگایى کەلەسوڕى توێژەن ئەو کەنییانە خەمێک تاکە متبووندان، خ��ەم��ى ئ��اگ��ادارن��ەب��وون��ە ل��ەوف��ەزا ناتەندروستەى کەسەرجەم الیەنەکانى دنیاى ڕۆشنبیرى و سیاسى و ئابوورى و ئەبێت تێپەڕ پیادا وواڵت��ەى ئەم ناهەموارەش گ��وزەران��ە و ئ���ەودۆخ گەلەى ئ��ەم رتاکێکى هە کەژیانى

شێواندووە .الى ئ��ەم��ڕۆ ڕۆشنبیرى تاکەماناى مۆدێل لە بریتییە ئێمە خوێندکارانى

گۆڕین و دیکۆرجوانى .بەپێى سەرچاوەیەک کەلە ئامارەکانەوە دەرخراوە، هەرتاکێکى ئەوروپى سااڵنە دەخوێنێتەوە، کتێب 30ت��ا35 تێکڕا تاکێکى ئیسرائیلیش سااڵنە تێکڕا 45 کتێب دەخوێنێتەوە، ئەمە لەکاتێکدایە ل���ەوواڵت���ە ع��ەرەب��ی��ی��ەک��ان��داب��ەه��ەر

80 ک���ەس پ��ێ��ک��ەوە س��ااڵن��ە ی��ەک کەبێگومان بەردەکەوێت. کتێبیان زۆربەدڵنیاییەوە ڕەوشى نەخوێندنەوە لەم وواڵتەى ئێمەدا زۆر لەودۆخە باشتر خراپتریش جار بەدەیان ئەگەر نیە،

نەبێت .و خوێندکاران توێژى وەل��ەم��ەش��دا بەردەکەوێت. شێریان پشکى الوان ئێستادابخەرە لە کتێب بەنرخترین نافرۆشرێت. لێ دانەى ب��ازاڕەوە2000 کۆمەڵگاى ژیانى ئەمەدۆخى هەربۆیە ژیانى دۆخ���ى ش ئ���ەوە ئێمەیەو

کۆمەڵگاى ئەوروپى.ه���ەرچ���ەن���دە دۆخ����ى خ��وێ��ن��دن و خوێندەوارى ئەم گەلەى ئێمە، تابێت بەرەو خراپتربوون و هەرەس دەڕوات، سیستەمى دەبینین وەک کەچى لەخۆیدا هەرێمەش ئ��ەم خوێندنى و پشکنین و گ��ەڕان هاندەرى هیچ خوێندنەوە نییە. قوتابخانەو زانکۆکان و مەعریفى ناوەندێکى کەدەبێت ئەمان کەچى بن، گرنگ ئەکادیمى

دەک��ەن��ەوە. قوڵتر زیاترو کێشەکە سیستەمى تاکە تائێستاش چونکە سیستەمى خ��وێ��ن��دن، س���ەرەک���ى بەمەنهەج کردنى خوێندنە. واتە پەیڕەو کە خوێندنەى سیستەمە ئەو کردنى و لەبەرکردن و بەدەرخکردن پشت لەڕاستیدا دەبەستێت. الساییکردنەوە قوتابخانە خوێندنى سەرەکى گرفتى چونکە ئەمەیە، ئێمە زانکۆکانى و ئازادییەکى ڕەها لەمابەینى خوێندنەوەو ن��ەخ��وێ��ن��دن��ەوەدا ب��ە خ��وێ��ن��دک��ار لەقۆناغەکانى ه��ەر و دەبەخشێت دەرونى کاریگەرییەکى سەرەتایشەوە خراپ، لەسەر خوێندکار جێ دەهێڵێت و واى لێدەکات کە ئیتر لەوقۆناغەوەو بۆهەمیشە ڕقى لەکتێب و خوێندنەوە بێتەوە. دواجار مەترسییەکى گەورەش ل��ەس��ەر ب��ەرئ��ەن��ج��ام��ى خ��وێ��ن��دن و خوێندەوارى و ئاستى گەشەى زانستى بەجێ کۆمەڵگایەدا لەم مەعریفى و کۆتایشدا شەهادەیەکى لە دەهێڵێت، ڕەمزى و گەورە بێ بوونى هیچ جۆرە پسپۆڕییەک .ئەمە جگە لەخراپى ئەو کورد مرۆڤى کە خێزانییەش ژینگە کەژینگەیەکى دەگ��وزەرێ��ت. تیایدا بەو سیخناخ قاقڕو و ناتەندروست بنەماى کەلەسەر سەقەتەیە کلتورە روەردەکردنێکى پە و نەخوێندەوارى نازانستییانەو ناهۆشیارانە عە قڵیەتى

تاکى کوردى بەرهەمدە هێنێت.و هۆشیارى خوێندنەوەو پڕۆسەى لەگەڵ هاوشان کەدەبێت مەعریفە هەرلەقۆناغەکانى پەروەردەکردندا، مرۆڤى منداڵییەوە تافى و سەرەتاى ئێمە الى ب��ەاڵم بکرێت، ئاشنا پێ ج��ۆرە ل��ەو ژینگەیەکى ه��ەر ن��ەک ب��ۆپ��ەروەردەک��ردن دەس��ت ن��ادات، بەڵکو چەندى پێیان بکرێت پڕۆسەى پ����ەروەردە ک���ردن، ل��ەوەه��ا دۆخ و یە نى سەیر دادەب���ڕن. ژینگەیەک

ئەگەر بڵێم ڕەنگە بە دە خێزانى کورد کتێبێک لە ماڵیاندا نەبێت .

تا حاڵ و واقیعى ئەم کۆمەڵگایە بەم هەرگیز هەبێت، بەردەوامى شێوەیە

ناتوانین بەرەوپێش هەنگاو بنێین.و خ��وێ��ن��دن سیستەمى واق��ی��ع��ى خێزانى و کۆمەاڵیەتى پ���ەروەردەى ڕادیکااڵنە بەگۆڕینى پێویستى ئێمە

هەیە.خوێندن سیستەمى وەب��ەت��ای��ب��ەت ک��ەدەب��ێ��ت ه��ەرل��ەق��ۆن��اغ��ەک��ان��ى پەرەپێدانى کارلەسەر سەرەتاییەوە خوێندکاران و قوتابیان تواناکانى ن��ەوەی��ەک��ى تالەئەنجامدا ب��ک��ات. بەرهەمبهێنێت. ک��ام��ڵ ه��ۆش��ی��ارو ترى کۆمەڵگاکانى ئاخرپێشکەوتنى بەرئەنجامى هەرشتێک دنیاپێش و ڕێک خوێندەوارییەکى و خوێندن

پێک و تەندروستە .سااڵنە بیانى وواڵت��ان��ى زانکۆکانى زانستى و فیکرى توێژینەوەى دەیان ئێمە الى ب��ەاڵم بەرهەمدەهێنن، لێکۆڵینەوەیەکى و ووتار بەدەگمەن خ����ودى م��ام��ۆس��ت��ای��ان��ى زان��ک��ۆش چ دەبینیت، لەڕۆژنامەوگۆڤارەکاندا

جاى قوتابیان و خوێندکاران.دواجار سیستەمى خوێندن و پەروەردەو بەها ئیتر پێویستە ئێمە، فێرکردنى و بۆخوێندن ڕاستەقینە شوناسى و خوێندەوارى بگێڕێتەوە بەتەواوى واتا، وەتوێژى گەنجان و الوانیش بێدارببنەوەو لەسوڕى مت بوون و بێئاگاى بێنەدەر، واز لەوکلتورە بێمانایەى مۆدێل گۆرین

و الساییکردنەوە بێنن.دروس��ت کامڵ م��رۆڤ��ى خوێندنەوە دەک����ات، ت��ەن��ی��ا ب��ەخ��وێ��ن��دن��ەوە و نوێ هەنگاوى دەتوانین بەئاگایبوون ڕووى وەتیمارى هەڵبگرین، گەورە و ناشرینى ڕق و کینەو دنیاى گەندەڵى

بکەین.

سروشت نەوزاد

گ����ەن����ج و م��ەع����ری���ف����ە

www.jamawarnews.com 8 سێشەممە 2012/04/17 ● ساڵی 31 ● ژماره 698

)جیمز ڕۆژن��ام��ەن��ووس و ن��وس��ەر سایتى ل��ە وت��ارێ��ک��ى وات���س���ۆن( )Genocide( ج��ی��ن��ۆس��ای��د باڵوکردەوە کە تیایدا وەک چاودێرێکى کارەساتى لە باسى نێودەوڵەتى دەق��ى ئ��ەم��ەش ک����ردووە. ئەنفال لە ئاگاداربوون بۆ کە وتارەکەیەتى کورد کە گرنگە نوسەرێک دیدگاى نییە و وەک چاودێرێکى نێودەوڵەتى پرسە و دۆسییە بۆ هەڵسەنگاندن

گرنگەکان دەکات. کارەساتبارترین گەورەترین و ئەنفال خەڵکى بە دژ بوو س��ەدام چاالکى ساڵى لە ئ��ەو کە ک��ورد سوننەى کرد و پیادەى )1989 تا 1986( )1988( ساڵى لە پەالمارانە ئەم

گەیشتە لوتکەى خۆى.چاوساغى ئەم کردەوانە لە ئەستۆى بوو ئەلمەجید(دا حەسەن )عەلى کیمیایى بۆمبارانکردنى دواى کە ناسرا. کیمیایى عەلى بە هەڵەبجە هەوڵى ئەنفالدا لە بەعس ڕژێمى نەژادیى پاکتاوکردنى پیالنى تا دا پیادە کامڵ بەشێوەیەکى کوردەکان جۆرە هیچ لە سڵى بەمپێیە بکات. بۆمبابارانى زەمینى، هێرشێکى شوێنى وێ��ران��ک��ردن��ى ئ��اس��م��ان��ى، دوورخستنەوەى نیشتەجێبوون، ئامرازە کورەئاگرەکان، بەکۆمەڵ ، بە دژ کیمیاییەکان جەنگییە کردەوانە ئەم نەکردەوە. کوردەکان کۆمەڵە وێ��ران��ب��وون��ى ب��ووەم��ای��ەى

کلتوریى بە زیانى زۆر و گوندێکى س����ەدان س��اڵ��ەى ک���ورد گ��ەی��ان��د و )5.3( نزیکەى ئەوەش س��ەرەڕاى میلیۆن کوردى ئاوارە کرد.

ئامارى سەربەخۆکان، س��ەرچ��اوە ک���وژراوەک���ان���ى ئ��ەن��ف��ال ب��ە س��ەد خودى بەاڵم دادەنێن، کەس هەزار کوردەکان لەم بڕوایەدان کە )182( بێسەروشوێن کوژراون و کەس هەزار کراون. پاشان دادگا جۆراوجۆرەکان بە دژ جینۆسایدێک بە ئەنفالیان باکوری سوننەى ئەهلى کوردەکان و عێراق ناوزەند کرد، لە ساڵى )1987(وەک ئەلمەجید( دا )عەلى حەسەن باکورى ناوچەى گشتى بەرپرسى حیزبى بەعس داندرا کە کوردستانى بەرلەوەش دەگ��رت��ەوە. عێراقیشى دڵڕەقییەکانییەوە بەهۆى ئەلمەجید دانانى سەدام بوو، بەناوبانگ زۆر کۆتایهێنان دواڕێگاچارەى بە ئەوى دەزان��ى. ک��وردەک��ان مەسەلەى بە )8( ئەنفال چاالکییەکانى زنجیرە لە قۆناغیان )7( کە ب��وو قۆناغ یەکێتى ژێردەسەاڵتى ناوچەکانى پراکتیزە کوردستان نیشتیمانى ک���را. ل��ەم چ��االک��ی��ی��ان��ەدا ک��وردە ئۆردوگاکان بۆ دەستگیرکراوەکان تەمەن و ب��ەپ��ێ ى دەگ��وێ��زران��ەوەو ڕەگ���ەز ج��ی��ادەک��ران��ەوە. پ��اش��ان بیابانەکان بۆ کوڕانیان پ��ی��اوان و بەشێوەیەى دەیانکوشتن و دەب��ردو دەک���ران. ژێ��رخ��ۆڵ بەکۆمەڵێش

لەمڕوەوەیە ئەم کوشتارەیان لەگەڵ ئەوروپاى لە نازییەکان تاوانەکانى خۆرهەاڵت بەراورد دەکرد. دواترین و لەماوەى ئەنفال قۆناغى توندترین )25ى ئاب تا 6 ى کانونى یەکەمى بەخێرایى کە دا ڕووى 1988(دا دواى ئاگربەستى نێوان ئێران و عێراق مرۆڤ مافى درا. چاودێرانى ئەنجام کوژراوى هەزار ناوى )17( هەنوکە کە کردووە تۆمار چاالکیانەیان ئەم تیادا پیاوانى الوان و ن��اوى تەنها لەم ئەمە س���ەرەراى دەبینرێت. ئەنفالى جینۆسایدى ک��ردەوان��ەدا سەدامدا، کۆمەڵێک ناوى هاواڵتیانى کوردە کلدانى و مەسیحى، ئاشورى، ئەمە دەبینرێت. تیادا یەزیدییەکانى لەکاتێکدایە زۆرینەى خەڵکى بادینان ئامانجەکانى سەرەکى بەشێکى کە ناویان لیستەدا لەم بوون، ئەنفال ڕاچڵەکێنەریتر خاڵێکى نەهاتووە. ک��وژراوەک��ان زۆرب���ەى ک��ە ئەمەیە بەهۆى بەڵکو گوللەوە بەهۆى نەک برسێتى، ئەشکەنجەو بایەخ نەدان بە ڕووحیانەوە جەستەیى و تەندروستى لە داوە. لەدەست خۆیان گیانى دیکۆمێنتێک )1987(دا حوزەیرانى بە ئیمزاى ئەلمەجید باڵوکرایەوە کە هەرکەسێک ئەگەر وتبووى تیایدا ل��ە )ن��اوچ��ە ق��ەدەغ��ەک��راوەک��ان(دەگیرێت و بکرێت، دەستگیر دا دەکرێت و لەگەڵدا لێکۆڵینەوەى لەسەریان زانیارییەکیش ئ��ەگ��ەر

هێزەکانى ئ��ەوا ب��ک��ەوێ، دەس��ت کە پ��ێ��دەدرێ ڕێ��گ��ەی��ان ئاسایش ساڵ )70 تا 15( تەمەن نێرینەى باسکردنى لە چ��اودێ��ران ب��ک��وژن. ئەنفالدا جینۆسایدى چاالکییەکانى دەڵ���ێ���ن پ��اک��ت��اوک��ردن��ى ن��اوچ��ە کوردنشینەکان سەرەکیترین ئامانجى کەرکوک نێواندا لەم بوو. ئەنفال سەدام بۆ بەرفراوانى گرنگییەکى شارێکى کەرکوک چونکە هەبوو، دەی��ت��وان��ى ک��ە ن��ەوت��ە لێوانلێوى

بەعسییەکان بۆ پێویست داهاتى سەدام نیگەرانییەکانى بکات. دابین تێکۆشانەکانیترى کە بوو لەمەدا سیاسەتەکانى بە دژ عێراق خەڵکى پاکتاوى نەژادى سەدام، ببێتەمایەى هاوپەیمانێتى ن��زی��ک��ب��وون��ەوەى ش���ی���ع���ەک���ان و ه��اوپ��ەی��م��ان��ێ��ت��ى دیموکراسیانەى کوردەکانى عێراق. دروستکردنى ب��ە ب��ەع��س ڕژێ��م��ى بەخشینیان بەڵێنى ڕازاوەو کۆشکى بە عەرەبەکان، هەوڵى تەعریبکردنى

کەرکوکى دەدا. بەمشێوەیە، کۆمەڵە ناوچەکانى ل��ە ه���ەژار عەرەبێکى کەرکوک ب��ەرەو عێراقەوە باشورى ئەم بارودۆخى هەنوکە کە نێردران

شارەیان ئاڵۆز کردووە. دواى بەدەستهاتووەکانى ئ��ام��ارە پرۆسەى لە کە ڕایدەگەیەنن ئەنفال گوند، هەزار )4( چاالکیانەدا ئەم )270( خ��وێ��ن��دن��گ��ا، )1745(مزگەوت و )2450( نەخۆشخانە،

)27( کڵێسا کاول کران.

ڕۆژنامەنوسى بەناوبانگ و ئەفسەرى )ڕالف ئەمریکا سوپاى پێشووى داڕێ���ژەران���ى ل��ە داوا پ��ی��ت��ەرز(، کە دەک���ات ئەمریکا سیاسەتى بە ناوەڕاست خۆرهەاڵتى نەخشەى کە بگۆڕدرێ کەمینەکان قازانجى لەم ک��وردە، نەتەوەى دیارترینیان وتار بەشێوەى کە داخوازییەشدا نوسیویەتی وێنەیەکى کوردستانیشى

باڵوکردۆتەوە.لە کە وتارێکدا لە پیتەرز ڕال��ف بەناوبانگى ڕۆژن��ام��ەى چ��ەن��دی��ن نەخشەیەکى باڵوکرایەوە، ئەمریکى نوێ ى بۆ گۆڕینى واڵتانى ڕۆژهەاڵتى ن���اوەڕاس���ت خ��س��ت��ۆت��ەڕوو، ل��ەو کوردستانى دروستبوونى واڵتانەشدا گەورەى تێدایە کە بەپێ ى نەخشەکە دیاربەکرى ش��ارى لە کوردستان ئێران تەورێزى شاری تا تورکیاوە درێژ دەبێتەوە و شارە کوردییەکانى

عێراق و سوریاش لەخۆدەگرێت.ل��ەب��ەش��ێ��ک��ى ئ�����ەو وت�������ارەدا فاکتەرى ه��ات��ووە:«گ��ەورەت��ری��ن ن����ادادپ����ەروەرى ل��ە ڕۆژه���ەاڵت���ى ن����اوەڕاس����ت، ن��ەب��وون��ى واڵت���ى کوردەکانى کوردستانە. سەربەخۆى بۆ ئ��ێ��ران و س��وری��اش خ��ەب��ات سەربەخۆى دەوڵەتێکى پێکهێنانى کە ئێستاش دەک��ەن، کوردستان

واڵتە زلهێزەکانى جیهان هەوڵێک بۆ سەربەخۆى دەوڵەتى دروستکردنى مرۆڤ مافى ئەوا نادەن کوردستان

پێشێل دەکەن«.س����ەب����ارەت ب���ە چ��ان��س��ەک��ان��ى دروس��ت��ب��وون��ى ئ��ەو دەوڵ��ەت��ەش، نوسیویەتى: »ئەمریکا دواى ناوبراو هێرش کردنە سەر عێراق، چانسێکى دەوڵەتى دروستکردنى بۆ باشى لەدەست کوردستان سەربەخۆى

دا«.

نەخشەیەی ئەو بەپێ ى هەروەها هەر بۆ عێراق ک��ردۆت��ەوە، ب��اڵوى کوردستان، شیعەستان واڵتى سێ ک���ردووە، داب���ەش سوننەستان و کوردستانی ئێرانیش دەکەوێتە سەر لە و گەورە کوردستانى نەخشەى دەوروبەرى پارێزگاکانى بەرامبەردا بە دەدرێت ئەفغانستانیش هیراتى کوردستانێکى شێوەیە بەم ئێران، دروست فارسى ئێرانێکى و کوردى

دەبێت.

تاوانى ئەنفال کارەساتە گەورەکەى کورد

دروست نەبوونى دەوڵەتى کوردستان،پێشێلکردنى مافى مرۆڤە

کورد لە میدیاکانەوە

ئەمریکا لە جینۆساید دام����ەزراوەى کارەساتى خۆیدا، ڕەسمى سایتى لە نۆیەمین بە عێراقدا لە کورد ئەنفالى ناوزەد بیستەم سەدەى جینۆسایدی لیستى ئاستى جیهانیش لەسەر کرد، جینۆسایدە گەورەکانى باڵوکردەوە کە

کارەساتى ئەنفالیشى تێدایە.بەسەرپەرشتی کە دام��ەزراوەی��ە ئەم )Helen Fein خاتوو )هێلین فینجینۆساید، مەسەلەى لێکۆڵیارى ى ل��ێ��ک��ۆڵ��ی��ن��ەوەی��ەک��ى ئ��ام��اری��ی��ان��ەى بەناوبانگەکانی جینۆسایدە لەسەر لە ک��ردووە، ئامادە بیستەم س��ەدەى

هاتووە:«کارەساتى لێکۆڵینەوەکەیدا کە )1988(ەوە ساڵى لە ئەنفال لەالیەن حیزبى بەعسەوە لە عێراق دژ بە نەتەوەى کورد ئەنجام دراوە، بەپێ ى ئێستا دیکۆمێنتانەى و ئامار ئ��ەو )100.000( نزیکەى لەبەردەستدان، ه��ەزار ک��وردى تیادا ک��وژراوە، لەسەر نۆیەمین )9( ب��ە جیهان ئاستى هەژمار بیستەم سەدەى جینۆسایدى

دەکرێت«.ه����������ەروەه����������ا ل�������ەب�������ارەى جینۆسایدەکانیتریشەوە، لێکۆڵینەوەکە دەریدەخات:»جینۆسایدى ئۆکرانییەکان

و ئۆپۆزسیۆنى ناوخۆى ڕووسیا لە ساڵى )13.000.000( کە )1939-1945(دا پلەى لە کوژراوە تیادا کەسى ملیۆن یەکەمى ڕیزبەندییەکەدایە. جینۆسایدى )1945-1939( سااڵنى لە جولەکە کوژرانى و هێتلەر ئەدۆڵف لەالیەن دووەمى پلەى لە کەس ملیۆن )6(

ڕیزبەندییەکەدایە. جینۆسایدى ئەرمەن لە سااڵنى )1915-تورکیاى دەوڵەتى لەالیەن کە )1923نزیکەى دراوە، ئەنجام عوسمانییەوە تیادا ئەرمەنی ملیۆن )1.500.000(

کوژراوە، لە پلەى سێیەمدایە«.

ڕۆژنامەى )میللیەت( ى چاپى تورکیا کە بە ڕۆژنامەیەکى ڕاستڕەوى ئەوواڵتە دادەنرێت لە ڕاپۆرتە هەواڵێکى خۆیدا سەبارەت بە ئەگەرەکانى دروستبوونى دەوڵ��ەت��ى ک���وردى، ب��اڵوى ک���ردەوە: بۆ هەماهەنگن دەوروب��ەر دەوڵەتانى هاوبەش سیاسەتێکى گرتنەبەرى پێکهێنانى بۆ ئەمریکا پالنى بە دژ

کورستانێکى سەربەخۆ.بە ئاگادار سەرچاوەیەکى هەروەها ڕاگەیاندووە: )میللەت(ى ڕۆژنامەى ئەمریکا هەوڵ دەدات تاران و ئەنقەرە بکاتە دوژمنى یەکتر، تاوەکو بێ ئاگایان دەوڵەتێکى پێکهێنانى ل��ە ب��ک��ات لەڕاستیدا کە کوردەکان بۆ سەربەخۆ سەر دەک��ات��ە گ��ەورە هەرەشەیەکى ی��ەک��پ��ارچ��ەی��ى و س�����ەروەرى ئ��ەم

دەوڵەتانە، بەتایبەت ئەمریکا ماوەی چەند بایەخێکى ساڵێکە تایبەت بە کوردەکان و ئازەرییەکان دەدات و تەنانەت هاریکاریى سیاسى و ماددیشیان دەک�����ات، ئ��ەم��ەش بەرژەوەندییەکانمان دەخ���ات���ە ب����ەردەم م��ەت��رس��ی��ی��ەوە و ل���ەم ڕوان��گ��ەی��ەوە ک��ۆب��وون��ەوەی��ەک��ى ه����اوب����ەش����م����ان

لەبەرنامەدایە، بڕیاریشە لە ئایندەیەکى قۆڵییە سێ کۆبوونەوە ئەو نزیکدا سوریا ه��ەرچ��ەن��دە ب��درێ��ت، ئەنجام

بەشدارى نەبووە ڕەزامەند بەڕەسمى کۆبوونەوەکە بکات چونکە لە دۆخێکى

سیاسى و سەربازى خراپدایە.

ئەو ل��ەژێ��ر ئ���ازاد لوبنانی سایتی و باڵوکردۆتەوە بابەتێکی ناونیشانەدا تێیدا هاتووە )ژمارەى کورد لەسوریا پارێزگای لە تەنها یە 15% نزیکەى خاوەن کوردی ملیۆن یەک حەسەکە ه��ەزار 600 نزیکەى ڕەگ��ەزن��ام��ەو کوردی بێ ڕەگەزنامە هەیە )ئەمانەی بەعس حزبی سەرکاری هاتنە لەگەڵ ڕەگ��ەزن��ام��ەی��ان ل��ێ��وەرگ��ی��رای��ەوە ( لەکاتێکدا ژمارەى دانیشتوانی پارێزگاکە ئ��ەوە ئ��ەم��ەش ک��ەس��ە ملیۆن دوو دەسەلمێنێت کە کورد لەو پارێزگایەدا زۆرینەیە، هەروەها ژمارەى کوردەکانی هەزار 300 نزیکەى ڕەق��ە پارێزگای کوردەکانی ژم��ارەى ه��ەروەک کەسە، هەزار دووسەد و ملیۆن یەک حەلەب کوردە، لە ئەدلب دووسەد هەزارکورد کورد ه��ەزار س��ەد الزیقیە لە هەیە

هەیە، ئەمە جگە لە پارێزگاکانی تری و حەما و حەمس و دیمەشق وەک تەرتوس و دێرە زوور ئەمەش ئەوە 15% نزیکەی کورد کە دەسەلمێنێت باس کەس هەندێک وەک 5% نەک

دەکەن، کوردەکان لە تێکۆشان دژی ئیستعمار ڕۆڵی گرنگیان بینیوە، بەاڵم پەرستی ڕەگ��ەز سیاسەتی بەهۆی بێ مافەکانیان لە ئێستا وە بەعس

بەشکراون.

ئەنفال دەخرێتە لیستى جینۆسایدە جیهان بەناوبانگەکانى

ژمارەی کورد لەسوریا لە 15% یەکۆبوونەوەیەک دژ بەدەوڵەتى کوردى

سێشەممە 2012/04/17 ● ساڵی 31 ● ژماره 698 9 www.jamawarnews.comکۆمەاڵیەتی

ڕاه��ێ��ن��ەران��ى ب����وارى دەرون����ى لە پەرەپێدانى بۆ عەرەبى ئەکادیمیاى م���رۆی���ى، چ��ەن��د ک��اری��گ��ەری��ی��ەک��ى ڕەن��گ��ەک��ان ل��ەس��ەر دەرون���ى م��رۆڤ شیدەکەنەوە و پێیان وایە ڕەنگەکان توڕەى و هێمنى لەسەر کاریگەریان هەر بۆ دەڵێن هەیە، مرۆڤەکانیش وەرزێک چەند ڕەنگێک جوانى خۆیان تر ڕەنگەکانى لە جیاوازن و هەیە ڕەنگى بەهاردا وەرزى لە نموونە بۆ ڕاکێشە، زیاتر سەرنج و سەوز سور ه��ۆک��ارى ئ���ەوەش دەگ��ەڕێ��ت��ەوە بۆ ئەوەى ڕەنگەکان بەهۆى ڕوونى کەش و هەواوە ئاشکراتر دەردەکەون و چاو لە وەرزەش ئەو دواى تێردەکەن، وەرزى هاویندا ڕەنگى شین و سپى و لە وەرزى لەبەردەکرێت، زەرد زۆرتر زستانیشدا ڕەنگەکانى سوور و ڕەش جوانن، هۆکارەکەشى بۆ تێرى و تۆخى کاریگەرى دەگەڕێتەوە، ڕەنگانە ئەو

لە بریتییە لەسەر پۆشاک ڕەنگەکان بۆ مرۆڤە، ئەو ناخى ڕەنگدانەوەى نموونە کاتێک کەسێک بێزار و بێتاقەت

و غەمباردەبێت زیاتر پۆشاکى ڕەنگى ئەگەر کەسێکیش دەپۆشێت، ڕەش دەباتە پەنا دڵخۆشیدابێت لەوپەڕى

چونکە سپى جلى پۆشینى ب��ەر ناخى ئارام دەکاتەوە وەکو پۆشاکى بووک کە ڕەنگى سپیە، ڕەنگى سور

هەبوونى ماناى پرتەقاڵى و زەرد و خ��ۆش��ی��ی��ەک دەب���ەخ���ش���ن، ب���ەاڵم خۆشییەکە تەنها هى خۆت نیە و بۆ

هەمووانە، بۆ نموونە کاتێک دەچیت بۆ ئاهەنگێک ئەو ڕەنگانە دەپۆشیت نیە، خۆت هى ئاهەنگەکە چونکە ب���ەاڵم ت���ۆش دڵ���ت پ��ێ��ى خ��ۆش��ە، ڕاهێنەرە ئەو توێژینەوەکەى بەپێى باشترین دەرک��ەوت��ووە دەروونیانە مێشک ئ��ارام��ک��ردن��ەوەى بۆ ڕەن��گ ب��وون��ەوەى ئاسایى و بێدەنگى و شین، ڕەنگى لە بریتییە دۆخەکان چونکە ئەو ڕەنگە دەتوانێت چاو ئارام دەمارانەى ئەو زاخ��اوى و بکاتەوە بە پەیوەندییان کە ب��دات مێشک ڕەنگەکان زۆرج��ار هەیە، بینینەوە کراونەتە هێما بۆ چەند شتێک وەک: سەوز هێماى نوێبوونەوە و هاتنەوەى زەردی��ش ڕەن��گ��ى ب��ەه��ارە، وەرزى هێماى هاتنى وەرزى پایز و وەرینى سپیش ڕەنگى سروشتە گەاڵکانى ڕەشیش ڕەنگى و ئاشتییە هێماى نائومێدییە. و شەڕەنگێزى هێماى ناسینى ب��ە گرنگى دەب��ێ��ت بۆیە بەکارهێنانیان شێوازى و ڕەنگەکان

بدەین.

و :هەوراز زایر

کاریگەرى ڕەنگەکان لەسەر کەسایەتی مرۆڤ

بە گوێرەى چەند ڕۆژنامەیەکى ڕۆژان��ەى وەرگ��رت��ن��ى پزیشکى لەوانەیە ئازارشکێن لە بڕێکى کەم ڕێگربێت لە توشبون بە شێرپەنجەو ب��اڵوب��وون��ەوەى. دەش��ک��رێ وەک چ���ارەس���ەر ب��ەک��ارب��ه��ێ��ن��رێ��ت بۆ

نەخۆشیەکە.دکتۆر پێتەر ڕۆسوێل و هاوڕێکانى ل��ە زان��ک��ۆى ) ئ��ۆک��س��ف��ۆرد( و نەخۆشخانەى )رادکلیف(، هەروەها چ��ارەس��ەرى بەشى ش��ارەزای��ان��ى پێشتر )الن��س��ێ��ت( ل��ە گ��رێ��ک��ان دابوو کە خواردنى بەوە ئاماژەیان ماوەیەکى بۆ ئازارشکێن دەرمانى زۆر )بۆماوەى 10 ساڵ یان زیاتر( و کۆڵۆن شێرپەنجەى مەترسى دەکاتەوە. کەم ترى کانى جۆرە ب����ەاڵم ه��ەن��دێ��ک ل��ە پ��س��پ��ۆڕان لە دەرب����ڕى خ��ۆی��ان نیگەرانى دەرمانە ئەو یەکانى الوەکی زیانە خوێن هۆى ببێتە لەوانەیە چونکە

بەربوونى گەدە.جەخت تازەکانیش لێکۆڵینەوە ل���ەوە دەک���ەن���ەوە ک��ە دەرم��ان��ى دژى بەهێزە چەکێکى ئازارشکێن شێرپەنجە. ئەوە نیشاندەدەن کە دەرمانە ئەو ڕۆژان��ەى وەرگرتنى

توشبون مەترسى 3ساڵ بۆماوەى بە کەمدەکاتەوە شێرپەنجە بە نزیکەى 25 %. وە مەترسى مردنیش بەو نەخۆشیە 15% کەمدەکاتەوە. ئەو بۆ %37 بە دەبێت ڕێژەکەش 5 لە زیاتر بۆماوەى کە کەسانەى

ساڵ بەکارى دەهێنن. 51 لە زانیاریانەش ئ��ەو هەموو کە کۆکراونەتەوە تاقیکردنەوە بەو دراوە دەرم��ان��ەک��ە ت��ی��ای��دا دڵ جەڵتەى مەترسى کەسانەى ئازارشکێن هەبووە. دەماغیان و خ��ەس��ت��ى خ��وێ��ن ک��ەم��دەک��ات��ەوە بوونى دروس��ت ئەگەرى ئەمەش

مەیینى خوێن کەمدەکاتەوە.ئ���ەوەى دووەم ل��ێ��ک��ۆڵ��ی��ن��ەوەى ئازارشکێن ک��ە ئ��اش��ک��راک��ردووە لە ڕێگریکردن بۆ یارمەتیدەرە بۆ شێرپەنجە تەشەنەسەندنى تر. کە هەڕەشەیەکى ئەندامەکانى جدى یە لەسەرمانەوەى نەخۆشەکە تەشەنەى دەرمانە ئەم ژیاندا. لە ش��ێ��رپ��ەن��ج��ە ک���ەم دەک���ات���ەوەو گۆشەگیرى دەکات بەڕێژەى %48.

مەترسى دەرم��ان��ەک��ە ه��ەروەه��ا کەمکرد کەسانەش ئ��ەو ل��ەس��ەر وەت�������ەوە ک��ەپ��ێ��ش��ت��ر ت��وش��ى بەڕێژەى بوون ڕەق شێرپەنجەى کە نەخۆشانەش ئەو بۆ .%31توشبوە ئەندامەکانیان لە یەکێک

تر ئەندامەکانى بۆ تەشەنەسەندن بەڕێژەى 55% کەمى کردووە.

زانایەک دەڵێت : توانای ئەو دەرمانە لە هێواش کردنەوەى پەرەسەندنى بەو پەیوەندی لەوانەیە شێرپەنجە لەسەر کە هەبێت کاریگەریەوە ڕۆڵى هەیەتى. خوێن پەڕەکانى پەڕەکانى خوێن لە تەشەنەسەندنى 40 پێش دا مێشک لە شێرپەنجە

ساڵ باسیلێکراوە.ڕۆس���وێ���ڵ دەڵ����ێ. ک��اری��گ��ەرى ئازارشکێن بۆ ڕێگرى لەباڵوبونەوەى شێرپەنجە ناوازەیە و لەوانەیە وەکو چارەسەریش بەکاربێت.پێشتر هیچ دەرمانێک نەدۆزراوەتەوە بۆ ڕێگرى بەشێوەیەکى نەخۆشیە لەو کردن تازە دەرگاییەکى ئەمە دیاریکراو.

دەکاتەوە بەڕووى چارەسەردا.زۆر کەس حەبى 75 ملگم ئازارشکێن لە خۆپاراستن بۆ بەکاردەهێنن دەماغ. شارەزایان و جەڵدەى دڵ دووربکەونەوە دەکەن ئامۆژگاریان مەگەر بەکارهێنانە ج��ۆرە ل��ەو تایبەتى مەترسیەکى کەسەکە خوێنى بۆریەکانى و دڵ نەخۆشى هەبێت، چونکە دەرمانەکە لەوانەیە هەبێت. درێژخایەنى کاریگەرى مەیینى لە ڕێگرە کە دەرمانەکە بەربونى خوێن ئ��ەگ��ەرى خوێن گەدەو لە داخلی( ناوەکى)نزیف

ڕیخۆڵەو مێشک دا زیاددەکات.ژنانى بۆ ئازارشکێن بەکارهێنانى م��ەت��رس��ى فشارى ک��ە دوگ��ی��ان یەکە مەترسى ه��ەی��ە خوێنیان

زیاتردەکات .ڕۆسوێل دەڵێ »کاتى ئەوە هاتووە بخرێتە شێرپەنجە لە ڕێگریکردن زیانەکانى س��ودو هاوکێشەى ناو دەرمانى ئازارشکێنەوە« کە تاوەکو ئێستا بۆ ڕێگرتن بووە لە جەڵدەى

دڵ و دەماغ.

دەدات پیشانى لێکۆڵینەوەیە ئەم س��ودەک��ان��ى ئ���ەم دەرم���ان���ە بۆ لە شێرپەنجە کەمترنین ڕێگریکردن لە سودەکانى بۆ ڕێگرتن لە جەڵدەى دڵ و دەماغ کە ئەمەش هاوکێشەکە

بەشێوەیەکى ڕیشەیى دەگۆڕێت. ب����وارى ش����ارەزای����ەک����ى وە لەبیرى ئێستا دەڵێ تەندروستیش ڕێنمایى باشترین چۆن ئەوەداین ئەسپرین چونکە بکەین پێشکەش مەترسییشى سودەکانى هاوشانى

هەیە.پێشنیاردەکات ڕۆس��وی��ل دکتۆر نیشتیمانى تەندروستى پەیمانگاى چۆنێتى ب��ۆ دەرب��ک��ات ڕێنمایى ئ��ەس��پ��ری��ن لە ب��ەک��اره��ێ��ن��ان��ى دەڵێ شێرپەنجەدا. چ��ارەس��ەرى باشە ی��ارم��ەت��ی��دەرێ��ک��ى ئ���ەوە ڕێنمایە بەو پشت کەسێک کاتێک بە کە دەبەستێ سەربەخۆیانە هەستى ئەمە سەلمێنراون. بەڵگە متمانە بەخۆبونیان الدروستدەکات.

و :هێما کاوە

بەکارهێنانى دەرمانى )ئەسپرین( مەترسى توشبون بە شێرپەنجە کەمدەکاتەوە

کەسێتى کۆمەڵێک سیفاتە کەلەتاکدا سیفاتانە ک��ەئ��ەم دەردەک���ەوێ���ت، لەکەسێکەوە بۆکەسێکى تر جیاوازە. ئەمەش وادەکات هیچ تاکێک لەتاکێکى تاک لەکەسێتى مەبەست ترنەچێت تاک ودەرەکیەکانى ڕواڵەتى پێکهاتە دەگرێتەوە وەک هەڵسو کەوت و ڕەفتارو ئەنجامى ڕۆژان��ەدا کەلەژیانى چاالکى تر. لەکەسانى وجیادەکاتەوە دەدات وەک تاک ناوەکیەکانى وەپێکهاتە بیرکردنەوەو هەڵچون غەریزە والیەنى کۆمەڵێک کەواتەکەسێتى دەرون��ى. ودەرون��ى وعەقڵى ڕەوشتى سیفاتى تاک ئارەزووەکانى وغەریزەو مەزاجى

دەگرێتەوە.ناوبەشێکە لە پێکهێنەرەکانى ڕواڵەتى تاڕادەیەک کەسێتى ودەرەکیەکانى لەکۆمەڵگەداتاکەکانى پێدەناسرێتەوە، ناخۆش ی��ان خۆشبێت ن��او کەواتە مرۆڤ کەسێتى لەسەر کاریگەرى شێوەى بەهەمان ناویش دەب��ێ��ت، و )خ��ی��زان وەک ت��رى الیەنەکانى هاوڕێ و قوتابخانەوە میدیاو کەلتورو ک��اردەک��ات��ە س��ەر الیەنى ...ه��ت��د( دەرونى تاک لەکاتى پەیوەندى لەگەڵ

دەوروب����ەردا. ژینگەى کۆمەڵکەوە ژینگەیە ی��ەک��ەم خ��ێ��زان بەپێیەى

تاک پێگەیاندنى پەروەردەو پرۆسەى بەرپرسى خێزان لەئەستۆدەگرێت،

یەکەم دەبێت لەناونانى تاک، چونکە ئەو ناوە ڕۆڵى گرنگى لەسەر ژیان و

هەیە، مرۆڤ خۆسازدانى چۆنیەتى لەبەرئەوە دەبێت دایک و باوک ناوێکى ب��دۆزن��ەوە منداڵەکەیان ب��ۆ خ��ۆش ناخۆش، ن��اوى لە دورب��ک��ەون��ەوە و دەکەوێتە بەرپرسیارییەتى چونکە کاتێک ئەوەشە ئەستۆیان، هەرلەبەر هۆشیارى و دەبێت گ��ەورە منداڵ بەدەوروبەرى خۆى زیاد دەکات ناوە ناخۆشەکەى خۆى دەگۆرێت، پێموایە ناوێک کە خۆى هیچ ڕۆڵێکى نەبووە ئەوتۆى گرنگیەکى لەدۆزینەوەیدا پەنادەباتە لەبەرامبەردا بۆیە نییە هەندێ یان ناوەکەى، گۆڕینى بەر هەیە لەناوونازناوێکیان زیاتر کەس کەبێگومان دیسان ئەمەش کاریگەرى لەسەرکەسێتى تاک وکۆمەڵک کێشەى دەرونى و کۆمەاڵیەتى دروست دەکات پێکردن گاڵتە م��ای��ەى ودەب��ێ��ت��ە هەروەها تر، بۆکەسانى وپێکەنین دەبەخشێت خراپ ماناى ناو هەندێ و خەماوى خەمبارو ناوى بۆنموونە تەنیا و نامۆ و خەمگین و خامۆش

...هتد .پێغەمبەر)د.خ( الى هاتە کەسێک ووت��ى ن��اوم )ح��زن( وات��ە خەماوى دڵشادە،حزن ناوت فەرمووى ئەویش ووتى ناتوانم ناوەکەم بگۆڕم، چونکە

دوات��ر لێناوم ن��اوەى ئ��ەو باپیرەم دڵتەنگ ژیانى بەدرێژاى کەسە ئەم ناوەکەى چونکە ب��وو، خەماوى و دووزاناش هەروەها بوو. خەفەتاوى ب��ەن��اوى )ک��ری��س��ت��ۆڤ��ەر ب��اڵ��گ��ى و سایکسى زانکۆى لە ئیڤان( لویس ئەنجامدا توێژینەوەیەکیان بەریتانى ناخۆش ن��اوى ک��اری��گ��ەرى ل��ەس��ەر پێکەنیناوى و خەماوى و نامۆ و و سایکۆلۆژى بارى و ژیان لەسەر بۆیان لەئەنجامدا تاک، کۆمەاڵیەتى دەرکەوت کە ئەو مندااڵنەى کە ناوى ناوەو ئەو بەهۆى هەیە، ناخۆشیان کۆمەاڵیەتى و دەرونى گرفتى توشى تووشى دواتریشدا لە دوورنیە بوون الى بکات سایکۆسیان نەخۆشى لەقوتابخانە و خ��ێ��زان و ه���اوڕێ بۆیە بکات. دروس��ت بۆ کێشەیان ناوى باوک و دایک لەسەر پێویستە خۆش و شیاو بۆمنداڵەانیان بدۆزنەوە سەرەتاییەکانى لەمافە یەکێک وەک م��ن��داڵ، دەب��ێ��ت ن��اوێ��ک گ��وزارش��ت تەندروستە پەروەردەییە لەوشێوازە منداڵەکەى ک��ەدەی��ان��ەوێ��ت ب��ک��ات لەئەنجامدانى بکەن لەسەرپەروەردە ڕەف���ت���ارو ه��ەڵ��س��وک��ەوت��ى ب���اش و

تەندروست.

ڕەنجدەر بەکر

دەبێت دایک و باوک ناوێکى خۆش بۆ منداڵەکەیان بدۆزنەوە

www.jamawarnews.com 10 سێشەممە 2012/04/17 ● ساڵی 31 ● ژماره 698

نانسى نبیل عەجرم لە دایکبووى 16ى لە گەڕەکى ئەشرفیەی ئادارى 1983 و لوبنانە واڵتی لە بەیروت ش��اری یەک براو یەک خوشکى هەیە و ئێستا لەگەڵ لوبنان واڵتى لە نیوشیال لە ناسراوە ناوبراو دەژی. بنەماڵەکەى بە »نانوس« و گۆرانبێژی بەناوبانگى پۆپى لوبنانى و سەفیرى نیەت پاکى ناوەڕاست، ڕۆژه��ەاڵت��ی لە یونێسفە نانسی جگە لە گۆرانیبێژی، سەماکار و مۆدێلى جل و بەرگ و ئەکتەریشە. ناو هاتوەتە ساڵییەوە 8 لە ناوبراو لە یەکێک گۆرانیبێژییەوە. دنیاى نانسى سەرکەوتنى ه��ۆک��ارەک��ان��ى المارا« کەسایەتی هاوکارى »جیجى بەناوبانگی بواری هونەری بووە لەگەڵ

نانسی عەجرەمدا. نانسى لە ساڵى 1995 لە تەمەنى 12 تەلەفزیۆنیدا بەرنامەیەکى لە ساڵیدا یان المستقبل« »ن��ج��وم ن��اوى ب��ە »ئەستێرەکانى ئایندە« بەشداریکردووە و دواى وتنى یەکێک لە گۆرانییەکانی، ع��ەرەب ناوبانگى ب��ە گۆرانیبێژى زێ��ڕى م��ەدال��ی��اى ک��ل��س��وم« »ام پێبەخشرا. نانسی بە پشتیوانى باوکى تەمەنى 15 لە و دا لە ساڵى 1998 ساڵیدا توانى یەکەمین ئەلبومى خۆى بکاتەوە. باڵو لک« »محتاج ناوى بە

تەمەنى کە ئەوەى س��ەرەڕاى نانوس کەمتر لە 18 ساڵ بووە مۆسیقاى لە الى موزیک ژەنانى بەناوبانگى لوبنانى سەندیکاى لە هەروەها و بووە فێر بە ب��ووە پڕۆفیشناڵ هونەرمەندانى

ئەندام.لە عیونک«ى »شل ئەلبومى توانی ساڵى 2001و ئەلبومى »یا سالم«ى لە نس« و »اە ئەلبومى و 2003 ساڵى لە ساڵى 2004 باڵو بکاتەوە. بە وتەى سمبولى نانسى زان��ای��ان، زۆرب���ەى لە هەروەها و عەرەبییە مۆسیقاى و News Week هەفتەنامەى بەرنامەى »ئۆپرا وینفری« بە یەکێک کەسایەتییەکانى کاریگەرتری لە هەڵبژێردراوە. ناوەڕاست ڕۆژهەاڵتى -2003 ساڵى لە دیسانەوە نانسى 2004 لە الیەن گۆڤارى عەرەبى »زهرە الخلیج« بە باشترین گۆرانیبێژى ساڵ هەڵبژێردرا . ئەلبومى »یا تب تب«ی لە ساڵى 2006 باڵو کردەوە. دوابە دواى ئەوە لە ساڵى 2007 یەکەمین ئەلبومى »شخبت ن��اوى بە مندااڵن بۆ خۆی هەروەها ک���ردەوە، ب��اڵو شخابیت« فى »بتفکر ئەلبومى 2008 ساڵى لە ایە؟«ی باڵو کردەوە. لە ساڵى 2008 World خەاڵتى عەجرەم نانسى Music Awardى، پێشکەشکرا و نازناوى گەنجترین گۆرانیبێژى عەرەب ساڵى لە و بەدەستهێنا. WMA

ناوى بە خۆى ئەلبومى دواین 2010»7« باڵو کردەوە.

جێگەی باسە نانسى یەکەمین و تەنها سپۆنسەر و بێژەرى ئافرەتى کۆمپانیاى ناوڕاستدا. ڕۆژهەاڵتى لە »کۆکاکۆال«یە لە یەکێک نانسى دڵنیاییەوە ب��ە عەرەبەکانە گۆرانیبێژە خۆشەویسترین کە زیاتر ئەم خۆشەویستییەشى بە هۆى لە دواى نەشتەرگەرى ڕوومەتى جوانى هەڵسووکەوتى هەروەها و جوانکارییە دڵگیریەتی. دەن��گ��ى و م��ن��دااڵن��ەى گۆرانییەکانى نانسى بە زاراوەى میسری زۆرەو عەرەبى واڵتانى لە الیەنگرى گۆرانییەکانى و نانسى بەناوبانگى سنوورى واڵتانى عەرەبیشى تێپەڕاندووە و هۆگرانی دەنگی لە هەموو دنیا هەیە. فەرمى و تایبەت پ���ەڕەى ه��ەروەه��ا فەیسبووکى نانسى زیاتر لە دوو میلیۆن جار الیک کراوە و گەورەترین الپەڕەیە عەرەبەکاندا. گۆرانیبێژە نێوان لە حاجات«ى »فى ڤیدیۆکلیپى هەروەها خاوەنی زیاتر لە 20 میلیۆن بینەرە لە یوتیوب و یەکێکە لە سەرنجڕاکێشترین ڤیدیۆ کلیپەکانی ناوبراو لە ناو گورانبیژە

عەرەبەکاندا. لە الیەکی ترەوە، ڕۆژنامەیەکى کوەیتى لەگەڵ نانسى کە ک��ردوت��ەوە ب��اڵوى »ف��ادى ن��اوى بە ددان��ەک��ەى دکتۆرى الهاشم« هاوسەرگیرى کردووە و جەژنى دوورگ��ەى لە هاوسەرگیریەکەشیان

بنەماڵەى ئامادەبوونى بە قوبرس هەردووال و دوور لە چاوى ڕاگەیاندنەکان بەڕێوەچووە و لە ئێستادا نانسی خاوەنی دوو منداڵەو بە وتەی خۆیشی حەزی لە

منداڵی زۆرە.

توێژینەوەیەکی لەمیانی توێژەرانی زانکۆی نۆرسی ئەمریکیدا کارۆلینای

ئەو دەرک���ەوت���ووە لەکاتی کەسانەی ب����ە خ���ێ���رای���ی ه���ەس���ت���ان���ە هەست سەرپێدا گێژبونێکی بە دەک����ەن زۆر زیاتر ڕووبەڕووی نی سیێکا تر مە

جەڵدەی لێدانی

چونکە دەب��ن��ەوە، دڵ لەم حاڵەتەدا دڵ وزەی تەواوی بۆ پاڵپێوەنانی بۆیە نییە. هەر خوێن هۆکارێکە بۆ مەترسی دڵ، ج���ەڵ���ت���ەی ئاماژەیە جێگەی لە ئێستادا نزیکەی کەس )750(هەزار لە بریتانیا بەدەست دڵ��ەوە گرفتەکانی

دەناڵێنن.

باوکێک موهەنەد وێنەیەکى لەسەر سەر سااڵنییەکەى ش��ان��زە کچە دەبڕێت. بەهۆى هەبوونى وێنەیەکى هونەرمەندى تورک کیڤانج تاتلیتوج هاندى لەناو موهەنەد بە ناسراو مۆبایلەکەى باوکێک کچەکەى خۆى جەزائیرییەى پیاوێکی دەکوژێت. سەیرى کاتێک مەجید ب��ەن��اوى تەمەن16ساڵییەکەى کچە مۆبایلى چەند وێنەى کە دەبینێت دەکات و دان���اوە ل��ەن��او هونەرمەندێکى و موهەنەد وێنەى لەناویشیاندا ت��ووڕە کچە ئ��ەو باوکى بەمەش ه��ێ��رش دەک��ات��ە سەر و دەب��ێ��ت مەجید کوژێت. دەى و کچەکەى لیدیا ناوى کە کچەکەى بەرلەوەى منداڵەکانى و هاوسەر بکوژێت، و باوکى ماڵى بۆ دەنێرێت ترى کچەکەى دەکاتەسەر هێرش دواتر

و دەى کوژێت.

دایکى دەبێتە ئوسترالى ئافرەتێکى عێراق ئەندامى ک��ەم منداڵى دوو ئەستێرە، دوو دەیانکاتە دوات��ر و منداڵى دوو ئەحمەد” و “ئەمانوئێل بوون ئەندام کەم عێراقى بچوکى منداڵى شوێنانەى ل��ەو لەیەکێک دەکرێت بەخێو لێ کەسوکارى بێ ل��ە ش���ارى ب��ەغ��داد، ک��ە ل��ەالی��ەن ناوی بە ئوستورالییەوە ئافرەتێکى ڕێکخراوى لە کە کیلی« »م��وری کاردەکات پێشەوەن« لە »منداڵ دوو بە دەب��ن ئوسترالیاو دەبرێنە ئەمانوئێل واڵتە. لەو ناسراو گەنجى و ئەحمەد دوو منداڵى کەم ئەندام بوون لەئەنجامى شەڕى ئەم دواییەى عێراق، کەسوکاریان لەبەر نەبونى و ڕەوشى عێراقى ئەو کات لەو شوێنە

ئوستورالییە ئافرەتە ئەو داینابوون. ه����ەردوو م��ن��داڵ��ەک��ە ل��ەگ��ەڵ خۆى دەبات بۆ ئوسترالیا و چارەسەریان ئەکات تا چاک ئەبنەوە و بەخێویان ئەکات وەکو دایکێک. )مورى کیلى( کەم کە مندااڵنەى لەو س��ەدان بە هەموو لە و پەککەوتون و ئەندامن ڕەنگ و ئاینێک بەخێو ئەکات، بەاڵم ئەمانوئێل و ئەحمەد بەڕەسمى لەسەر ناوى خۆى تۆماردەکات و دەبێت بە ئێستا کە منداڵە دوو ئەو دایکیان. دوو گەنجن، لە ئوسترالیا ناسراون و لە وەرزشى مەلەکردن نمرەى باشیان کە یەکێکیان و هێناوە بەدەست گۆرانیبێژە ئێستا گەیشتوتە قۆناغى بەناوبانگترین لە یەکێک لە دووەم

پێشبرکێى گۆرانى لە ئوسترالیا.

لەنوێترین قەرەداغی دڵنیا گۆرانیبێژ بەرهەمیدا گۆرانی بۆ گەنجە کۆنەکانى ناوى تۆمارکردووەو سلێمانى شارى کە قەرەداغی دڵنیا )یارم(. لێناوە دابڕاوەو لەسلێمانی زۆرە ماوەیەکی کلیپی لەو شارە نەکردووە، ئەمجارە سلێمانی کۆنەکانی گەڕەکە لەنێو

باس ک��ردووەو کلیپ گۆرانیەى ئەم شارى کۆنەکانى گەنجە ک��وڕە لە سلێمانى دەکات. ئێستا ئەم گۆرانییە لەالیەن مۆنتاژکردندایەو لەقۆناغى بۆ دەرهێنانى ک��ارى ئ��اوات ک��اروان کراوە. ئەو بەرهەمە ئاوازو هۆنراوەی

دڵنیا خۆیەتی.

نانسی عەجرەم یەکێک لە کاریگەرترین کەسایەتییەکانى ڕۆژهەاڵتى ناوەڕاست

گێژبوون هۆکاری ئاگادارکردنەوەی جەڵدەى دڵە

لەسەر وێنەیەکى موهەنەد باوکێک کچەکەی دەکوژێت

ئافرەتێکى ئوسترالى دەبێتە دایکى دوو منداڵى کەم ئەندامى عێراقی

دڵنیا لەنوێترین بەرهەمیدا »یارم« گۆرانی بۆ گەنجە کۆنەکانى شارى سلێمانى تۆمارکرد

هەمەڕەنگ

ل��ە ب����وارى دارای���ی���دا س�������ەرک�������ەوت�������ن لەم بەدەستدێنیت، پێشهاتى م���اوەی���ەدا گ���رن���گ ل����ە ژی��ان��ى گفتوگۆی ڕووئ�����ەدات و س��ۆزداری��ت��دا ئە و ل��ەگ��ەڵ ئەکەیت ه��اوس��ەرگ��ی��رى

کەسەی خۆشت ئەوێت.

لەوانەیە وری��اب��ە زۆر هەڵچوونى کاردانەوەو توند لە کارەکانتدا بێت و گرنگى گفتوگۆیەکى هەفتەیە، ئەم تێدایە ڕاستگۆیت، زۆر هاوڕێیەکتدا لەگەڵ بەاڵم ئەو لەوانەیە تۆزیک بەرپرسیارێتی هەڵنەگرێت، وریابە، ئاڕاستەیەکى قووڵ

وەرئەگریت لە کردەوەکانی.

ل���ەوان���ەی���ە ت��ووش��ى ببیت کێشە هەندێک بکە ئ���ام���ادە خ���ۆت توندو هەڵچوونى بۆ پەیوەست پێشهاتى بابەتە ئەم هاوڕێکانت و لە هەندێک بە پ��ەی��وەن��دى و س���ەر ئ��ەخ��ات��ە تیشک هاوبەشییەکانت، ئەبێت ئاگادار بیت لە

/4مامەڵەکردنت. 20

-3/21

وڕ ���ا

����ک�

ک��ێ��ش��ەی��ەک��ى ئ��اڵ��ۆز چ��ارەس��ەرئ��ەک��ەی��ت و دەسپێشخەرییەک هیچ م����ەک����ەو ب�������ەدواى گرنگەوە بابەتێکى ئەبیت، ئاگاداربە لە گۆڕانکارى لە ژیانى سۆزدارى و خێزانى و پیشەییدا ، لەوانەیە

لە ئەرکێکدا تووشى شکست ببیت.

10/20-9/21

وو راز

��ه ت�

5/20

-4/21

���ا �����

����گ��

هەندێک ڕووب����ەڕووى ک��ێ��ش��ەى ڕاب������ردوو هەندێک ئ��ەب��ی��ت��ەوەو ناوەندى نوێ ئەناسیت ب����ە ک���ارەک���ان���ت���دا کاریگەرییەکانى بە هەست ئەچێتەوە، لە بیت بەئاگا پێویستە ئەکەیت، دارای��ى و ب��وارى لە هەڵە کەللەڕەقى و

/11سۆزداریدا مەکە. 20

-10/21

ک ش

وپدو

سەرنجى کەسانێکى دەس��������ەاڵت��������دار قازانج ڕائەکێشیت و ئ����ەک����ەی����ت، ی���ان چ��اوەڕوان پارەیەکى ماوەیە ئەم دەست، دێتە نەکراوت یان سەفەر بەڵێنن و پڕ ڕۆژى دوو

پرۆژەیى سەفەرێکیان تێدایە.

6/20

-5/21

�ە ن���

وواد

تێدایە خۆشى هەواڵى س���ەب���ارەت ب��ەن��او و ماوەیەکى بانگت ن��او پەیوەندییە بۆ باشە س���ۆزداری���ی���ەک���ان���ت و ورەت داراییت و مامەڵەى سەرگەرمى تووشى نەخۆشی بەهۆى بەرزئەبێتەوە ئەندامێکى بارەى لە ئەبیت دڵەڕاوکێ

12خێزانەکەتەوە. /20-11

/21

ن ه وا

ک���7/20

-6/21

ڵ ژا

��رق��

تاقی ن���وێ شتێکى کەسێکى ئەکەیتەوە، سەرنجڕاکێش ئەبینیت و سەرکەوتوو کارێکى ئ��ەن��ج��ام ئ���ەدەی���ت و هەفتەیە ئەم بەرزئەبێت، زۆر ورەت گرنگەو سەرکەوتنى تیا تۆمار ئەکەیت و ژیانى ل��ە تێدایە ن��وێ��ى قۆناغێکى

/1سۆزداریدا. 20

-12/21

ک س

گی

ئاماژەى هەفتەیە ئەم ت��ی��ای��ە ب���ۆ ژی��ان��ى لە ئاگات س���ۆزدارى، گوێ بێت و ڕەف��ت��ارت مەگرە، کەسانێک لە ماوەیەکى نییەو پێیان متمانەت کە ب��ەردەم، دێتە پێشووت لە باشتر لەوانەیە هەلى دارایى باشى تێدا بێت.

8/20

-7/21

�ر �ێ��

ش��

گ��واس��ت��ن��ەوەی��ەک��ى شوێنێکى لە تێدایەو نیشتەجێ ن��وێ ت��ر بە ه��ەس��ت ئەبیت و خ��ەڵ��ک��ى ئ��ەک��ەی��ت، بەئاگابە لە هەندێک دوژمنى شاراوەو بەرامبەر لەگەڵ پەیوەندییەکانت زی��اد هەڵچوونەکانت بکەو ب��اش

/2ئەکات. 20

-1/21

ڵ ت��

��ه س

م���اوەی���ەک���ى ت���ر لە کۆتوبەند ه��ەن��دێ��ک ڕزگ�������ارت ئ��ەب��ێ��ت، ل��ەوان��ەی��ە دی��دارێ��ک��ى بێت و ت��ێ��دا گ��رن��گ��ى هەوڵبدە دەستپێشخەرى نەکەیت، بەاڵم هەڵچوونى تووندى تێدا ئەبێت خۆت لە

ڕووبەڕووبوونەوە بە دوور بگرە.

9/20

-8/21

ک ی��

ه رف��

ب���ە ه��ەڵ��چ��وون��ەوە مەدەو بڕیارێک هیچ هێمنى بە پرۆژەکانت ئامادەبە تەواوبکەو لە ترو پەیوەندى بۆ پرۆژەیەکدا هاوکارى کەسانێکى نزیک ئەکەیت، هەروەها سەرکەوتن بەدەست

ئەهینیت.

3/20

-2/21

گ ه ن��

ه��ن��ه

لەپێناو دروست کردنى پەرستگایەک دەبێ پەرستگایەکى تر بڕووخێنین

*****ڕاستى، دەرمانێکى تاڵە بەاڵم

ئەنجامێکى شیرینى هەیە*****

تەنیا شتێک کە لەسەر زەوى هیچ مانایەکى نییە، دادپەروەرى و

یەکسانییە نیچە

ن ژیا

یکان

ده ه ن

ه پل

کانوارە

ێنەشو

ئاسەوارەکانی ناو شاری سنە

و ک��ۆن یەکجار شارێکی کە سنە ش��اری دێرینی کوردستانە بۆیە بە دەیان شوێنەواری باپیرە ڕەنگینی دەست کە تیایە دێرینەی لە دەسەلمێنن ک��ورد گەلی گ��ەورەک��ان��ی شارە لە یەکێکە سنە ش��اری دێرزمانەوە، ئەم و کوردستان خۆرهەاڵتی گەورەکانی شارە »1272« مەتر لە ڕووی دەریاوە بەرز و سنوورەکەی بەم شێوەیەیە: »لە باکوورەوە، و کرماشان باشوورەوە، لە سەقز و بیجاڕ لە و هەمەدان خۆرهەاڵتیەوە، لە کەنگاور خۆرئاوایەوە، مەریوان و هەڵەبجەی شەهید«، خ����وارووی ک��ەوت��وت��ە عاشقانیش چ��ی��ای لە سیاش یوسف چیای و ڕۆژئ���اوای���ەوە باکووری ڕۆژهەاڵتیدایە و ڕووبارە سازگارەکەی سیروان لە ژوورووی سنەوە سەرچاوە دەگرێ و بە ڕۆژهەاڵتیدا دەڕوات و تەواوی دەڤەر سنە پاراو دەکات. ئاو و هەوای ناوچەکە لە هاویندا زۆری بەفرێکی ساردەو زستاندا لە فێنکەو لێ دەبارێت. ژمارەی دووسەدوو پەنجا هەزار 775 ساڵی سنە دێرینەکەی شارە کەسن. بووە یەکێک و کراوە درووس��ت زایین پێش لە پایتەختەکانی ئیمپراتۆریەتی میدیا و ئەو کاتە پێ ی وتراوە ئیرنام. شاری سنە چەندین و مەغۆل وەک داگیرکەرانی الیەن لە جار تەتەر و فارس و عوسمانیەوە پەالمار دراوە نوێ لە سەر و ک��راوە خاپوور و وێ��ران و هەرەسهێنانی پاش و ک��راوەت��ەوە ئ��اوەدان کەوتۆتە سنە ش��اری ئ��ەردەاڵن میرنشینی ژێر دەستی شاهنشای ئێرانەوە. شاری سنە ناوبانگە بە گرنگ نەتەوەیی سامانی بە ئابووری ب��اری مەڕمەڕ. و گۆگرد لەوانە: مافوور کارگەی چەندین و پێشکەوتووە خواردەمەنی کردنی درووس��ت کارگەی و یە. لێ کیمیاوی«یش »پەینی کاریگەری و بە خاکەکەی کشتووکاڵیشەوە ب��ارەی لە هەمەجۆرە بۆیە سازگارە، ئاوەکەی پیتەو نایاب میوەی و درەختی ڕووەکی سرووشتی دێتە لێ جۆی و گەنم وەک دانەوێڵەی و دانیشتوانی بە گەورە سوودێکی و بەرهەم بازرگانیشدا بواری لە دەگەیەنێ. ناوچەکە و جوگرافی شوێنێکی ل��ە سنە هەرێمی ستراتیجیدایە و ڕێگەی هاتوو چۆی لە سەرە، کاروباری بە دانیشتوەکانی مێژەوە لە بۆیە دەبەنە گ��وزەران سەرکەوتووەوە بازرگانی و شۆڕشگێڕی و هەستیاری ڕووی لە سەر. هەستی نەتەوەیی و نیشانی خاوێنیشدا ئەوە بە خۆیەوەیەو ناوی خۆی بەرز سنەی سەر ئازادی فێری یەکانەوە میدی سەردەمی لە شارەکە دانیشتوانی و بوون سەربەخۆیی و نیشتمانیەکان ڕاپەڕینە گشتی ب��ەش��داری وەک ک���ردووە، سەربەخۆخوازیەکانیان و ناسراو شکاک« خانی »سمایل شۆڕشەکەی کوردستان کۆماری دامەزراندنی و بە سمکۆ مێژووی ڕاپەڕینی چەندین و مەهاباد لە ئەم ئاسەوارەکانی بە سەبارەت دیکەش. میدی ئ��ەوە کوردستان مێژووییەی ش��ارە یەکان بە دەیان قەاڵی سەخت و هەڵەمووت بە ک���ردووە دروس��ت بورجیان و قوللە و مەبەستی خۆپاراستن لە هێرشی داگیرکەران ساڵی ماوە. ئاسەواریان ئێستاش تاکوو و شاری خان« ئەحمەد »خان زایینیش 1406ئەردەاڵن میرنشینی پایتەختی کردە سنەی لە کرد. درووس��ت تیا گ��ەورەی قەاڵیەکی و شاری سنە دا جگە لە گەڕەکە نوێ یەکانی، ناوی لێیە مێژوویی کۆنی زۆر گەڕەکی دوو لە سەرتەپۆڵەوە. و باشگا ب��ان گەڕەکی قەشەنگەکانی شاری و گەروە زۆر ئاسەوارە ئ���ەردەاڵن میرەکانی دەس��ت��ی کەبە سنە »داراالحسان«ە، مزگەوتی کراوە، درووست کە ساڵی 1807 ز. لە الیەن »ئەمانوڵاڵ خانی مزگەوتەکەی و کراوە درووست ئ��ەردەاڵن«، لە ناوەڕاستی شاری سنەدا درووست کردووە و ش��ارەزا کارامەو هونەرمەندی و وەستا و هێناوە بۆ دەوروبەرەوە واڵتانی لە پسپۆڕی لە و کردووە تەواویان ساڵ 5 ماوەی بە و سەر دیوارەکانی ئەم مزگەوتە نەخشی ڕازاوە الیەن لە ج��وان ج��وان ه��ۆن��راوەی و هەیە کوردستانیەوە« خوڕەمی فتحوڵاڵی »میزرا ناوی بزانین پێویستە ئێستاش نووسراون. سنە وشەی هاتووە؟ چییەوە لە شارە ئەم ئاڤێستای گاتەکانی لە »م��ادە«و وشەیەکی بە یە »سنێتی« ن��اوی سنە زەردەش��ت��دا قەاڵی واتای بە یش دژ سنە ئاسن. واتای ئەردەاڵنیەکاندا سەردەمی لە و دێت. ئاسن دروست سنەدا شاری لە گەورەی قەاڵیەکی کراوە و بە هۆی ئەو قەاڵیەوە بە شارەکەشی وتراوە سنە دژ. وشەی سنێتی ناو ئاڤێستا بە سەر زارو زمانانەوە سواوە و بووە بە وشەی سنە. و سنەش بە واتای قەاڵی فێنک و لە ڕاستیشدا ئاو هەوای شارەکە سازگاروفێنکە. لە کاریش تەعریب و تەعریب نەریتی بە سەرچاوە عەرەبیەکاندا دەستی تاوانی داگیر کەر گەیشتۆتە ناوی ئەم شارەی کوردستانیش گەرچی لە ژێر دەستی دەسەاڵتی عەرەبانیشدا لە »سنندج« ئەڵێن پێی ئەوان بەاڵم نیە، ئێرانیش تەنها بە شاری سنە دەڵێن ئوستانی کوردستان خ��ۆره��ەاڵت��ی وەک ک��وردس��ت��ان هەمووی کوردستان نەبێت. بەاڵم لە سەرجەم سەرچاوە باوەڕ پێکراوە ئەکادییمەکاندا سنە هەر سنەیە. *مێژونووس

لەیالن*

و: رێوان محەمەد

سێشەممە 2012/04/17 ● ساڵی 31 ● ژماره 698 11 www.jamawarnews.com

بۆکاجونیۆرز توشی دۆڕانێکى چاوەڕوان نەکراو بوو

ئاریان ڕۆبن ڕایگەیاند کە پێویستە پێشکەش خۆیان ئاستى باشترین بەسەر س��ەرب��ک��ەون تاکو بکەن یانەى ڕیال مەدرید لە قۆناغى پێش کۆتایى چامپیۆنزلیگ. هەردوو یانە ئالیانز یاریگاى لەسەر ئەمشەو ڕۆب��ن و دەگ���ەن ب��ەی��ەک ئارێنا بەهێز زۆرى یارییەکى پێشبینى دەکات و پێى وایە لۆس بالنکۆس لە بەرزن زۆر کواڵێتیەکى خاوەن بۆ لێدوانێکیدا لە پێشەوە، هێڵى “ئێمە ووتى: Marca ڕۆژنامەى دەکەین، پێشکەش شتێک هەموو جیاواز بایرنێکى دەدەم بەڵێن ببینن، هیچ گومانمان لەوە نیە کە خۆمان ئاستى باشترین پێویستە پێشکەش بکەین تاکو سەربکەوین لە نهێنى م��ەدری��د، ڕی��ال بەسەر لە بەاڵم نیە، ڕیاڵدا بەرزى ئاست

خاوەن ئەوەیە گرنگتر هەموویى باشترین ڕاهێنەرن کە دەزانێت چۆن مامەڵە لەگەڵ ئەم جۆرە یارییانەدا

بکات”. جێگەى ئاماژە پێدانە کەوا ڕۆبن بۆ ماوەى دوو ساڵ یارى بۆ

مەدرید کرد لە 2007 ت��ا 2009.

یانەى ڕاهێنەرى فینگەرى ئارسن ک��ەوا ک���ردەوە ڕوون���ى ئارسیناڵ ئێستاى ئاستەى ئ��ەو پێشبینى ڕۆبن ڤان پێرسى نەدەکرد. یاریزانى وەرزە لەم هۆڵەندى نێونەتەوەیى 28 گۆڵى لەسەر ئاستى پریمیێرلیگ تۆمار کردووە و گۆڵکارى یەکەمى ئەم وەرزەیە تا ئێستا و بە گۆڵەکانى ئ��ەوەى ب��ۆ گ��ەن��ەرزی��دا یارمەتى دانى فینگەر سێیەم. پلەى بگاتە پێرسى لە زۆرى داواى کە بەوەنا هەرگیز و یاریگاى لەسەر ک��رد نیگەرانى نەکردووە، لە لێدوانێکیدا “بەڵێ ووتى: فەرمى ماڵپەڕى بۆ من پێشبینیەکانى لە زۆر باشتر بوو، ئەو خاوەن کواڵێتیەکى ئ��ەو

شتم پێشبینى ب��ەردەوام و بەرزە لێ کردووە بەاڵم نەک بەم جۆرە، بەڕاستى یاریزانێکى تەکتیکسازە”.

مانچێستەر یانەى ڕاهێنەرى مانسینى ڕۆب��ێ��رت��ۆ سیتى تیڤێز کارلۆس کەوا ڕایگەیاند لە ژوورى نیە هیچ کێشەیەکى خۆ گۆڕین و ڕوونیشى کردەوە کەوا ڕەنگە لە سیتى بمێنێتەوە یاریزانى داهاتوو. وەرزى بۆ

بۆ ئەرجەنتینى نێونەتەوەیى ئینگلتەراى مانگ سێ ماوەى ناکۆکى دواى ل��ە جێهێشت دواى لە وە مانسینى لەگەڵ ئەوا دواییە بەم گ��ەڕان��ەوەى ڕاب��ردوو ی��ارى دوو لە تیڤێز لە کردووە، تۆمار گۆڵى چوار

لەگەڵ مانسینى لێدوانێکیى ڕۆژنامەى The Sun ووتى : بەشێکە ئێستا ڕوویدا “ئەوەى لە ڕابردوو، لەحاڵى حارز هیچ کێشەیەکى لەگەڵ هیچ الیەنێک بە خ��ۆى مەشقەکانى و نیە

تەواوى ئەنجام دەدات”.

دی��ارا الس�انا ل��ەوەدەچ��ێ��ت داهاتووى لە ڕیال مەدرید نەبێت، ڕۆژنامەى هەواڵێکى بەگوێرەى “ئ��اس” ى مەدریدى ڕۆژى 7ى ئەم مانگە دیارا بەسوود وەرگرتن لیستى لە دوورخستنەوەى لە یاری لە ڕیال یانەى یاریزانانى ه��اتۆتە ڤ��االنسیا بەرامبەر بەرپرسانى لەگەڵ و تورک��یا تورک��ى فەنەربەخچەى یانەى کۆبۆتەوە. لەم گەشتەیدا دی��ارا براى ى یەلدەریم على لەگەڵ سەرۆک��ى ى یەلدەریم عزیز لەهەمان و کۆبۆتەوە یانەکە یانەى یاریەکى سەیرى ک��ات فەنەربەخچەى کردووە لە میانى داواى الس��انا تورک��ی، خولى ک��ردووە ی���ۆرۆى ملیۆن 6.5ب��ەاڵم س�ااڵنە م��وچ��ەى وەک بەرپرسەکەى یانەى فەنەربەخچە وەاڵمى داواکاریەکەى نەداوەتەوە و ئەم موچەیەى پێ زۆر بووە، الس��انا کۆبونەوەکەش دواى م��ەدرید ب��ەرەو ڕاس��ت��ەوەخ��ۆ

گەڕاوەتەوە.

بەڕێوەبەرى ى پێرێرا کاسیانۆ

کارەکانى فابیۆ دا سێلڤا ئاشکراى کرد کەوا ڕەنگە بریکارەکەى بە ماوەى بۆ و خواستن شێوەى یانەى بە پەیوەندى ساڵ یەک بنفیکاوە بکات. ڕاهێنەرى یانەى ئالێکس سێر یونایتد مانچستەر ڕابردوو هەفتەى لە فێرگسۆن ئەگەر ک��ەوا ک���ردەوە ڕوون���ى هەیە فابیۆ بە شێوەى خواستن

ترەوە یانەیەکى بە پەیوەندى لێدوانێکیدا لە پێرێرا بکات، “ئەگەر : ووت��ى Jogo ب��ۆ ه��ەی��ە ف��اب��ی��ۆ پ��ەی��وەن��دى بە ئالێکس بکات، بنفیکاوە یانەى قسەى دواییە ب��ەم فێرگسۆن لە وە ک���ردووە فابیۆ ل��ەگ��ەڵ بڕیارى دوو تا سێ هەفتەى تر

کۆتایى دەدرێت”.

یاریزانى یانەى چێڵسى فڕانک المپارد سەرکەوتنیان کەوا کردەوە دووپاتى بەسەر یانەى توتنهام لە قۆناغى پێش پاڵنەرێک ئینگلتەرا جامى کۆتایى لە خۆیان تۆڵەى ئ��ەوەى بۆ دەبێت یانەى بەرشەلۆنە بکەنەوە لە قۆناغى

پێش کۆتایى چامپیۆنزلیگ.الم��پ��ارد ڕوون���ى ک���ردەوە ک��ەوا هیچ ترسێکیان لە کاتاالنس نیە سەربارى چەند لە ئەوروپا لە بەرشە زلهێزى ساڵى ڕابردوو، لە لێدوانێکیدا لە پرێس کۆنفڕانسى پێش یارییەکە ووتى : “لە چانسەکان یارییەک، گشت سەرەتای بەرشەلۆنە ب��ردن��ەوە، بۆ یەکسانن پاڵێوراوە بۆ بردنەوە چونکە خاوەنى یاریزانى زۆر ئاست بەرزە، بەاڵم ئەگەر ئێمە ئەو ئاستە پێشکەش بکەین کە کرد پێشکەشکمان سپێرز بەرامبەر پێش لە گەورەمان دەرفەتێکى ئەوا دەبێت بۆ سەرکەوتن، ئەو بردنەوەیە بۆیە هەر ئێمە بۆ دەبێت پاڵنەرێک بدەین خۆمان هەوڵەکانى پێویستە نەدەین، پشوو شێوەیەک هیچ بە و هەیە دۆڕانى ئەگەرى یانەیەک گشت بەاڵم باشترینن، ئ��ەوان هەرچەندە

نابێت ترسى خۆمان دیار بکەین”.

چ��اب��ى ئ��ال��ۆن��س��ۆ س����وورە ل��ەس��ەر 10ى ژمارە نازناوى هێنانى بەدەست ڕیاڵ یانەى لەگەڵ چامپیۆنزلیگ مەدرید ئەمەش بەر لە یارى بەرامبەر قۆناغى لە میونشن بایرن یانەى پێش کۆتایى چامپیۆنزلیگ کە بڕیارە ئەمشەو لەسەر یاریگاى ئالیانز ئارێنا لۆس ن��ازن��اوى دوا بدرێت. ئەنجام بالنکۆس دەگەڕێتەوە بۆ هاوینى ساڵى 2002 بەاڵم ئالۆنسۆ هیوادارە دووبارە ئەم نازناوە بگەڕێنێتەوە بۆ سانتیاگۆ

بۆ ئالۆنسۆ لێدوانێکى لە بێرنابیۆ، “ب��ەردەوام : ووت��ى Bwin.comبووە گرنگ نازناوێکى چامپیۆنزلیگ ژم��ارە ن��ازن��اوى هێنانى بەدەست و هەر دەبێت، گ��ەورە زۆر شتێکى 10ئەم لەسەر زۆرمان سەرنجێکى بۆیە الیەنە داناوە، زۆر حەز دەکەم دووبارە بەژدارى لە یارى فایناڵى چامپیۆنزلیگدا بکەم وە بەسەر بردنى هەر وەرزێک لە ڕیاڵ مەدرید شتێکى تازەیە و ڕکابەرى ڕکابەرى وەرزە لەم لەسەرە، زیاترى

لەوانە دەکەین الیەن چەندین لەسەر اللیگا و ئەوروپا”.

ڕۆبن : پێویستە بەرزترین ئاستى خۆمان پێشکەش بکەین

ئارسن فینگەر: ڤان پێرسی یاریزانێکى تەکنیکسازە

مانسینى : تێڤێز ئێستا کێشەى لەگەڵ کەس نییە

پێدەچێت السانا دیارا ڕوو لە فەنەربەخچەى تورکى بکات

ڕەنگە دا سێلڤا ڕوو لە بنفیکا بکات

المپارد :هیچ ترسێکمان لە بەرشەلۆنە نییە

چابی ئالۆنسۆ سوورە لە بەدەست هێنانى چامپیۆنزلیگى ژمارە 10 بۆ مەدرید

وةرزش

توش��ى بۆک���اجۆنیۆرز ی��ان��ەى دۆڕان��ێ��ک��ى چ������اوەڕوان ن��ەک��راو تیگ�رى ی��ان��ەى ب��ەرام��ب��ەر ب���وو بەئەنج��امی) 1-2 ( لەمیانى گ�ەڕى گ��ەڕانەوەى ق�ۆناغى دەیەم�ى )ک���الوزۆرا(. ئەرجەنتینى خول��ى سەرەت��ا دیێگ�ۆ مۆرالێس گۆلێک��ى لە ک��رد تۆمار تیگرى یانەى بۆ یانەى دوات��ر ، )26 خولەک��ی) یەک��سان گۆڵى بۆک���اجونیۆرز

بوونى لە خولەک��ی) 79 ( لەڕێگاى ، تۆم��ارکرد ئینسوراڵدى خ��وان بوونى بۆتەواو بۆچوونەکان هەموو بوون، بەیەکسان دەچوو یاریەکە بەاڵم یاریزانى یانەى بۆک���اجونیۆرز لەخولەک��ى سکیافى ڕۆالن����دۆ ک��وش��ن��دەى گ��ۆل��ێ��ک��ى )88(و کرد تۆمار لەخۆیان بەه���ەل�ە خاوەن تیپى یاریەکەلەبەرژەوەندى ئەم بەکۆتاهات. تیگرى یاریگ��ا

بۆ زۆرى سوودى ب��ۆک��ا دۆڕانەى یانەى نیوز ئۆلد بۆیز هەبوو و دواى 0-3 بانفیلد) لەیانەى بردنەوەیان ( لەهەمان گەڕ ، کۆى خاڵەکانیان هاتنە و خ��اڵ ) 20( گ��ەی��ان��دە بەجیاوازى تەنه��ا ڕیزبەند دووەمى دواى یەکەم ب�ۆک��اى لەگەڵ گۆڵ س�اراندەى ئەرسناڵ یانەى دۆڕانى یۆنیۆن بەیانەى بەرامبەر دووەم

س��انتا بەگ�ۆلێک��ى بێبەرامبەر.

4/14 ڕۆژى ئەنفال

بەدناوى پڕۆسەیەکى ئەنفال ح��زب��ی ب��ەع��س ب���وو ک���ە بە ن��اج��وام��ێ��ران��ەت��ری��ن ش��ێ��واز و ڕەف��ت��ار ه��ەوڵ��ى ل��ەن��اوب��ردن��ى دا، ک��وردس��ت��ان��ى خ��ەڵ��ک��ى ئ��ەن��ف��ال ک��ۆم��ەڵ��ک��وژى ک��ورد زەمانە م��ێ��ژووى غ���ەدرى ب��وو بێ میللەتێکى دژى ل��ە ب��وو ئابوورى هاوکێشە ئاخر پشت، کڕینى گ��رێ��ب��ەس��ت��ەک��ان��ى و چ��ەک و ب��وون��ى ب��ەرژەوەن��دى کە وایکرد سەردەست واڵتانى شێوازە هەموو بە میللەتێک ببرێت لەناو جۆراوجۆرەکانیەوە نەیەت لێوە دەنگى کەسیش و کۆمەڵگەى ب��وون��ى دەن��گ ب��ێ نێودەوڵەتى و چاو نوقاندنیان لە واتاى بە کارەساتە ئەو ئاستى هەڵوێستى بێ و ب��وون ڕازى ب���وو، ن��ەک ئ��اگ��ادار ن��ەب��وون ئەمەریکى سیاسیەکى ئەوەتا هێڵ و گالبرێس پیتەر وەک پیرانى ئەنجومەنى ئەندامى کە لیژنەى ل��ە ب���وون ئ��ەم��ەری��ک��ا ئەوە باسى ئاشکرا بە دەرەوە دەکەن کە ئەوان کاربەدەستانى بردنى لەناو لە سپیان کۆشکى ئەوەى کردۆتەوە، ئاگادار کورد کە ئ��ەوەی��ە سەرنجە جێگاى ب��ۆچ��ى ه��ێ��ش��ت��ا ک��ۆم��ەڵ��گ��ەى ئەنفال ئامادەنییە نێودەوڵەتى بناسێنێت؟ جینۆساید وەک وەک ک��ورد نین ئامادە بۆچى میللەتێکى جینۆساید کراو قبوڵ

بکەن ؟هەرێمى حکومەتى پێویستە بکات ج��دى ک��ارى کوردستان ب��ۆ ئ���ەوەى ئ��ەن��ف��ال ل��ە ڕی��زى و ج��ول��ەک��ەک��ان هۆلۆکۆستى کۆمەڵکوژى ڕوەندا و شوێنەکانى پێویستە ج��ێ��ب��گ��رێ��ت، ت���رى دەکەن داوا ئەرمەنیەکان وەک دەیەیەى لە کۆمەڵکوژییەکەیان ن��ۆزدەدا س��ەدەى کۆتاییەکانى عوسمانیەکان دەستى لەسەر بە جینۆساید بناسرێت بەهەمان ناساندنى داواى کوردیش شێوە بکات، جینۆساید وەک ئەنفال ئێستاى حکومەتى ه���ەروەک یاساییەوە ڕووى لە کە عێراق پێشووە حکومەتى میراتگرى مەعنەوى و م��اددى قەرەبووى کراوەکان ئەنفال کارى و کەس یەک هەمووشمان و بکاتەوە بین هەڵوێست ی��ەک و دەن��گ لە ئەوانەى دەستیان بۆ ئەوەى ئەنفالدا هەبوو بناسرێن و ببرێنە کاریگەرى چونکە دادگا بەردەم ئەنفال کۆمەاڵیەتى و ئابوورى هەر تریش ساڵى چەندین تا کار پێویستە دەبێت، بەردەوام لەسەر ئەوە بکرێت کە حکومەتى ل��ەن��اوخ��ۆدا ع��ێ��راق ئێستاى بوارى ڕێکەوتنامەکانى پابەندى نەهێشتنى چەکى کۆکوژ و دانانى لوغم و تەقەمەنى و ڕێکەوتنەکانى بوارى ئاشتى بکرێت وە گرەنتى جینۆساید نەکردنەوەى دووبارە لەو واڵتەدا بدرێت، کەس و کارى شایستەى ک��راوەک��ان ئەنفال هەموو جۆرە خزمەتێکن پێویستە بۆ پێبدرێت تایبەتیان گرنگى لەنوێ دروست کردنەوەیان سەر گرفتەکانیان چ���ارەس���ەرى و ب��ک��رێ��ت. 24س���اڵ چ��اوەڕوان��ی هێنانەوەی بۆیە نییە ئاسان ئەرکێکی ئەنفالکراوەکان روفاتی حکومەتی کاربەدەستانی تری

هەرێمی کوردستانە.

عیرفان نامیق

وەزیرانی سەرۆک پاتارای بابۆرام نیپاڵ بە گسکێک و کاڵوێکی نیپاڵی و کەمامەیەکی دەمیەوە لە چوارچێوەی لەناو پاککردنەوەدا هەڵمەتێکی پایتەختدا کاتماندۆی شەقامەکانی هاوسەرەکەی بەیاوەری کە بینرا ماویەکان ڕاب��ەری یامی هیشیال و ناوخۆ گەشەپێدانی وەزی���ری و بەردەم گۆڕەپانی گسکی ڕایاماجی پەرلەمانی واڵتەکەیان دەدا، ئەمەش ئەوەی بۆ بوو بەهێز پاڵنەرێکی هەموو هاواڵتیەک لەخەمی پاراستنی لە بێت شارەکەیدا پاکوخاوێنی

واڵتی نیپاڵ.م������اوەی ب��ی��س��ت س���اڵ���ە ت��ەن��ه��ا گوندی ل��ە نێرینە مێردمندااڵنی دەژی��ن، کینیا ب��اک��وری ئۆمۆجای کچانی و ژن��ان س��ەرج��ەم چونکە لەتاو دەستدرێژی سێکسی گوندەکە ناچارکراون مامەڵەکردن خ��راپ و هەڵبێن و ماڵەکانیان جێبهێڵن. ئەم

ژن و کچانە وەکوو بەرپەرچدانەوەیان تایبەت گوندێکی پیاوساالری بۆ بەخۆیان بە ڕابەرایەتی ژنێکی چاالک بەناوی)ڕیبیکا لۆلۆسۆلی( لەناوچەی سامبۆرۆ دروستکردووە و پارێزگاری ئیش سەرقاڵی و دەکەن لەخۆیان

وکارەکانیانن.

ئۆمۆجا، تەنها گوندی پیاوانەسەرۆک وەزیرانی نیپاڵ گسکی شەقامەکان دەدات

نیچە: هاتنم بێهودە و مانەوەم سەراب

خاوەنی ئیمتیاز

عەبدوڵـاڵ حاجی مەحموددیزاین

سەعید ئەحمەد

سەرنووسەر

پشدەر بابەکرجێگری سەرنووسەر

عومەر غواڵمی

RebaziAzadi@Gmail.com www.JamawarNews.com 0748 010 8289

ناونیشان: هەرێمی کوردستان سلێمانی - گردی ریعایه - گەڕەکی 115 - کۆاڵنی 7 - دەرگای 6یەکەم ژمارەی ئەم ڕۆژنامەیە لە )1981/5/25( بە ناوی )رێگای ئازادی(یەوە دەرچووە

»نرخ: 500 دینار«

کاوە حسێن، شاعیر: جوانترینى شیعرەکانم ئەوانەن کە هێشتا نەمنوسیون

بێدەنگى ل��ەگ��ەڵ ئ��ێ��وارەی��ەک بە ڕۆژدا ئ��اواب��ون��ى خ��ۆرەت��او کۆمەڵێک پرسیارەوە بوینە میوانى کاوەحسێن ماڵەشیعریەکەى هێمنییەوە کۆمەڵێک بە ئەویش

پرسیارەکانى وەاڵمداینەوە:

* کاوە حسێن کێیە؟م��ن ن���اوم ک���اوە ح��س��ێ��ن��ەو لە شارى 1982ی ساڵی دایکبووى ک���ەرک���وک���م، ل��ە چ��ەم��چ��ەم��اڵ هەولێر لە ئێستاش و گەورەبووم مامۆستایانم پەیمانگاى دەژی��م. قوتابى ئیستاش و کردووە تەواو شیعریم کۆرى ڕاگەیاندنم، بەشى کوردستان شارەکانى لەزۆربەى ه��ەب��ووە، ل��ەزۆرب��ەى ڕۆژن��ام��ەو ئینتەرنێت سایتەکانى گۆڤارو شیعرەکانم وباڵوکراوەکوردیکاندا بەردەوامم ئێستاش و باڵوبۆتەوە

لە نوسینی شیعر.* ک���ەى ب���وو ک��ە ه��ەن��گ��اوت نا

بەرەو نوسینى شیعر؟بە کرد دەستم 1995 ساڵى لە یەکەم ب��ەاڵم شیعر، نووسینی باڵو 1999 س��اڵ��ى ل��ە شیعرم خوێنەرانم پێشکەشی و کردەوە

کرد.* بەکێ دەڵێن شاعیر؟

کە شاعیر دەڵ��ێ��ن کەسێک ب��ە نووسینەوەى لەگەڵ بێ ڕاستگۆ گەڵ ل��ە درۆ و خ��ۆى هەستى

شاعیریش نەکات، خۆیدا هەستی نەبێت ئەبێتە شاعیرە.

* ئایا تا ئێستا شیعرت بۆ دایک و نیشتمان هەیە؟

شیعری ل��ە جگە بەڵێ ب��ەڵ��ێ ،

کومەڵێک تاکێک، بۆ عاشقانە نیشتمان و دای���ک ب��ۆ شیعرم ن��وس��ی��وە، وەک����وو ئ����ەوەی » لە وه����ەژار، برسى مرۆڤێکى بۆکڕینى دەوڵ��ەم��ەن، وواڵتێکى

ئەکا خۆى شەرەفى نانێ ، لەتە بە پەن«.

* چۆن دەڕوانیتە شیعر؟روانگەی لە شیعر بڵێم دەتوانم منەوە، دونیایەکە دەتوانم هەستى

خۆمى تیا خاڵى بکەمەوە.شێتە، و ئاشق شاعیر دەڵێن *

تاچەند ئەمە ڕاستە؟ و گرنگ زۆر سیفەتێکى ئاخر دوان��ەدا ئەو نێوان لە هاوبەش ئەویش هەیە شێت و ئاشق واتا

ڕاستگۆییە.هەیە کاریگەرى شاعیر ک��ام *

لەسەر کاوە؟کاتێک هەموو کە شاعیرەی ئەو و هەبووە کاریگەری من سەر لە هەیە دەتوانم بڵێم ژانەڕاڵى پایزە

)حەمە عومەر عوسمان(.* جوانترین شیعرت کامایە؟

شیعرەکانم هەموو من الی لە ئەوانەن جوانترینى بەاڵم جوانە،

کە هێشتا نەمنوسیون.دەڵێن هاوڕێیان کە کاتێک *چۆن هەستت بڵێ شیعڕێک ک��اوە

دەبێت؟دڵى دەک��ەم هەست کاتەدا لەو کەسم پێ ناشکێ بەاڵم مەرجیش لە هەمووان دڵى توانیبێتم نیە

خۆم ڕازى بکەم.* زیاتر شیعڕەکانت ڕووانینە لە

ئەشق بۆ؟شیعرەکانم کە ئ��ەوەی هۆکاری دەگ��رن س��ەرچ��اوە وە ئەشق لە چونکە من ویستوومە بەسەرهاتى

خۆم عاشقانەى ڕاستەقینەى بنوسمەوە.

* گەر ژیان بگەڕایەتەوە دواوە، چ کارێک ناکەیت؟

دواوەوە، بگەڕایەتە ژیان ئەگەر دووب��ارە باشن پێم ئەوکارانەى کارە ئ��ەدا هەوڵم و ئەمکردەوە ژیانمدا لە و نەکەم خراپەکانیش

بیانسڕمەوە.* الى کاک کاوە شیعر واتە چی؟ دووبارە واتای شیعر من الی لە

عاشق بوونەوە دەدات.

ئا: ~

چاوەڕێ بووم لەم نیسانە

بە درۆیەک دڵخۆشمکەی

هەر دەنگت نەبوو بێدەنگ بووی

ئەگەر بێ بە ختى من نەبێ

تۆ کەى ئەوەندە ڕاستگۆ بووی

فرێدریش ویلهڵم نیچە فەیلەسۆفى بەناوبانگ، خەڵکى ئەڵمانیا )لە دایکبوون 1844-کۆچى دوایى 1900(؛ خاوەن بیر و ڕاى رەخنەگر لە دین و فەرهەنگ. نوسراوەکانى نیچە شێوازى تایبەتى خۆیان هەیە و وەک نووسراوەکانى ئاهەنگى ن��ی��ە. خ��ۆى س��ەردەم��ى ت��رى نووسراوەکان لە گوێى خوێنەر وەک شیعر و خێرایى بە قسەکانى لە هێندێ وای��ە. بەاڵم ک��ەالم دا. لە بڕێکیتر و وتە ڕووت��ى وشە نووسراوەکانى، سەرانسەر گشتى بە بە وشە خاوەن ماناى خۆیانن و زۆربڵێیى

نەکردووە.لە ساڵى 1844ى زایینى لە پرۆس لە دایک دونیا بە ڕۆژى بوونى ی��ەک لەبەر ب��وو.

هاتننى لەگەڵ ڕۆژى بە دنیا هاتنى فرێدریش ویلهڵمى چوارەم پاشاى ئەو کاتەى پرۆس، باوکى بە شانازیەوە فرێدریش ویلهڵمى ناو نا. خۆى سەبارەت بەو ڕووداوە لە کتێبێکیدا دەڵى: ئەو یەکسان بوونە، بە قازانجم بوو لەبەر ئەوەى تەواوى دەورانى مناڵیم ڕۆژى بووە. گشتى جەژنى ڕۆژى دایکبونم لە بوو. خاچ پەر ستان ئایینى پیاوى باوکى ئەویش دواى بوو یەکەم مناڵى فرێدریش دوو مناڵى دیکەیان بوو. کاتێ 5ساڵى بوو باوکى دەمرێ و لە خێزانێکدا پێک هاتوو لە پوورى دوو و داپیر و خوشکى و دایکى گەورە دەبێت. ئەو فەزا ژنانە و کاریگەرى ئ��ەو ژن��ان��ە ڕەن��گ��دان��ەوەى ل��ەس��ەر ئایین

لە نیچەدا ڕاى و بیر لە هەبوو گرینگى کاتێ تەنیاییدا لە ژیان. داهاتووى ڕۆژانى خوێندنەوەى بە ئەکرد تەرخان تایبەتى ئنجیل و لێکۆڵینەوەی. جاربەجار کۆپلیەکى وا بە هەست بۆ دۆستانى ئەخوێندەوە کە چوار لە خوار. ئەهاتە چاو لە فرمێسکى ساڵیدا دەستى بە خوێندن و نووسین کرد و لە 12 ساڵیدا شیعرى دائەنا. لە 1865دا ناسینى و خواناسى کۆلیجى لە خوێندن ئایینەکان لە بەر نەمانى بڕواى بە ئایینى کتێبێکیدا لە دەکات. بەڕەاڵ خاچ پەرستى یەک تەنها ڕاستیدا ل��ە نووسیویەتى: ئەویش هەبووە ڕاستەقینێ خاچ پەرەستى

بەسەر خاچەکەوە کووژرا.

و الی��پ��زی��ک ش���ارى ب��ۆ دەڕوات دوات����ر وشەناسین بە س��ەب��ارەت لێکۆڵینەکانى دەس���ت پ���ێ دەک���ات. ه��ەر ل��ەو ک��ات��ەوە دەناسێت یۆنانى فەلسەفەى و فەرهەنگ کتێبێکى سۆتفە بە دەب��ێ. گیرۆدەى و و دەیخوێنێتەوە و دەسێنێت شۆپنهاور چوارچێوەى ئەبنە شۆپنهاور بڕواکانى م��اوەى ب��ۆ و 1869 ساڵى ل��ە زەی��ن��ی. بازێل زانکۆى لە مامۆستا ئەبێتە 10ساڵ لە بوارى وشەناسیى کالسیک دا و هەروەها مەکتەبێک. لە یۆنانى زمانى مامۆستاى هەر لەو سااڵنەدا لەگەل واگنێر مۆسیقازانى ئەڵمانى ئەبێتە دۆستى نزیک. ئەوندەى کەى تراژێدیا لەدایک بوونى کتێبى لە بەشێک باسى دونیاى مۆسیقاى واگنێرى تێدایە. بە بۆنەى نەخۆشین و ژانە سەر دوابەدواى یەک مامۆستایەتى زانکۆ بەڕەاڵ کرد. لە ڕەفیقانى دوور کەوتەوە و تەنیایى هەڵبژارد. هاوواڵتى تا و ک��ردەوە بەتاڵ خۆى پرۆسى بوونى

واڵتانى لە مایەوە. بێ واڵت ژیانى کۆتایى و شار ئەم فەڕنسا و ئیتاڵى ، ئەڵمانیا ڕۆژانەشدا لەو هەر و دەک��رد ش��ارى ئەو هێنا. وە دى بەرهەمەکانى گەورەترین بوو زۆر مەینەتى کێشانى دواى 1900دا لە بەدەست نەخۆشیەوە، جەڵتەى مێشک دڵى لە لێدان خست. بیر و ڕاکان سەبارەت بە سەبارەت قسەکانى لەبەر جیاوازن. نیچە بە ژن هێندێ کەس بە دژە ژنى ئەناسن. بەاڵم ڕوون نیە مەبەستى ڕاستەقینەى چى بووە لە دوور کەوتنەوەى لە ژن. ئەگەرچى بەاڵم ڕەسەن، خاچ پەرستى بۆ بوو ڕێزى بە تەواوى هێزی، دژە ئایینەکان بە تایبەت خاچ پەرستى سەردەمى خۆى قسەى ئەکرد. »سپێدە، لە بریتین نیچە بەرهەمەکان ئەوپەڕى باش و خراپ، ڕەگەزناسى ئەخالق، ئاوابوونى سەنەمەکان، ئاواى وت زەردەشت، لە دایک بەشەر، ئێستا خاچ پەرستی، دژە

بوونى تراژیدی«.

کردۆتەوە باڵوى عەکاز ڕۆژنامەى ک��ە پ��ی��اوێ��ک��ى ی��ەم��ەن��ى ب��ەن��اوى ش��ەرب��ەت وەک ع��وم��ەر م��ح��ەم��ەد

لە دەخ��وات��ەوە. ئۆتۆمبێل ڕۆن��ى لێدوانێکیشدا محەمەد دەڵێت: حەزم لەخواردنەوەى هەموو جۆرە ڕۆنێکى

ئۆتۆمبێل هەیە، جگە لەوەش ئاوى ڕادێ�تەرو هایدرۆلیک و ئاوى پاترى محەمەد دەخۆمەوە. ئۆتۆمبێلیش ڕۆنى کاتێک دەکات باس ئەوەش بە هەست دەخ��وات��ەوە ئۆتۆمبێل ڕۆژان��ە وتیشی: دەک���ات ئ��ارام��ى ڕۆنى دەدەم��ە سعودى ڕیاڵى 900ئۆتۆمبێل بەمەبەستى خواردنەوەی.

پیاوێکى یەمەنى ڕۆنى ئۆتۆمبێل دەخواتەوە