Upload
piper
View
55
Download
0
Embed Size (px)
DESCRIPTION
Regulering van k artels. Prof. Dr. Jo Seldeslachts Universiteit van Amsterdam & KU Leuven Lerarendag economie 2013. Tandpasta en zeep jarenlang te duur De Standaard , 3 Oktober 2012. - PowerPoint PPT Presentation
Citation preview
Regulering van kartels
Prof. Dr. Jo SeldeslachtsUniversiteit van Amsterdam & KU Leuven
Lerarendag economie 2013
2 Jo Seldeslachts
Supermarkten hebben in de periode tussen 2002 en 2007 hun prijzen voor verzorgingsproducten op elkaar afgestemd.
Daardoor betaalden consumenten jarenlang te veel voor onderhouds- en verzorgingsproducten. Tot die conclusie kwam de Raad voor de Mededinging, die maandag een jarenlang onderzoek afrondde.
De concurrentiewaakhond viel in april 2007 binnen op de hoofdkantoren van zeven grootwarenhuizen, waaronder Carrefour, Colruyt en Delhaize. Daarbij verzamelde hij voornamelijk bezwarend e-mailverkeer. Dat het onderzoek zo lang aangesleept heeft, is volgens auditeur-generaal Bert Stulens te wijten aan de complexiteit van het dossier.
Hoe kon het dat supermarkten en leveranciers jarenlang prijzen afspreken zonder dat de waakhond dit opmerkt? Bert Stulens, de auditeur generaal, wijst erop dat die markt weinig transparant is voor de buitenwereld. ‘Er zijn erg veel promoties waardoor het lijkt dat er veel beweging in de prijs is’, zegt hij. ‘Maar na elke promotie keert men terug naar het hoge prijsniveau.’
Tandpasta en zeep jarenlang te duurDe Standaard, 3 Oktober 2012
Lerarendag Economie 2013
3 Jo Seldeslachts
Het gaat om een lange lijst van producten, waaronder douchegel, tandpasta, scheerschuim, toiletpapier, maandverbanden, luiers, waspoeder en schoonmaakproducten. De betrokken producten zijn goed voor een jaarlijkse omzet van 900 miljoen euro.
Als de supermarkten en de leveranciers veroordeeld worden, hangt hen een fikse boete boven het hoofd. In theorie kan die boete oplopen tot tien procent van hun wereldwijde jaaromzet uit 2007. Alleen al voor Carrefour, Colruyt en Delhaize kan de gezamenlijke boete oplopen tot tien miljard euro.
Tandpasta en zeep jarenlang te duurDe Standaard, 3 Oktober 2013
Lerarendag Economie 2013
4 Jo Seldeslachts
http://kanaalz.knack.be/nieuws/z-nieuws-items/grootste-zaak-ooit-van-prijsafspraken/video-4000187265343.htm
Tandpasta en zeep jarenlang te duurPrijsafspraak mechanisme
Lerarendag Economie 2013
5 Jo Seldeslachts
Wat is collusie of kartelvorming?
Bedrijven maximaliseren hun eigen winsten onder ‘normale concurrentie’, zonder daarbij rekening te houden met de gevolgen van hun acties op de winst van andere bedrijven.
Collusie is dan de situatie waar sommige of alle bedrijven in een markt hun prijzen en hoeveelheden coördineren. Deze coördinatie wordt gedaan met de bedoeling van het verhogen van prijzen en dus van het verdienen van een hogere winst. De consument verliest dus bij collusie.
Lerarendag Economie 2013
6 Jo Seldeslachts
Motivatie voor collusie: imiteren van monopolie
De monopolist doet beter:
Productie surplus monopolie > productie surplus duopolie
½ monopolie winsten > 1 duopolie winst
Lerarendag Economie 2013
7 Jo Seldeslachts
Motivatie voor collusie: imiteren van monopolie
Reden: Negatieve externaliteiten tussen bedrijven indien competitie
“Als ieder afzonderlijk uitsluitend in zijn/haar eigen belangen handelt, dan produceert dit niet noodzakelijk het maximale voordeel”
Prisoner’s Dilemma Not guilty = samenwerken Guilty = niet samenwerken
Lerarendag Economie 2013
8 Jo Seldeslachts
Hoe werkt collusie?Kartel van kunstveilinghuizen
Veilinghuizen verkopen kunst en antiek als agent van de eigenaar, in ruil voor een percentage van de verkoopsprijs.
Bedrijven: Christie’s, Sotheby’s. Kartel duur: April 1993 tot Februari 2000.
Lerarendag Economie 2013
9 Jo Seldeslachts
Hoe werkt collusie?Kartel van kunstveilinghuizen
"Prijs" is de commissie of percentage van finale biedprijs.
Winst tabel (eerste getal in een cel is Christie’s winst)
Lerarendag Economie 2013
10 Jo Seldeslachts
Hoe werkt collusie?Kartel van kunstveilinghuizen
Uitkomst (‘evenwicht’) indien competitie: Beide huizen vragen 4% commissie
Lerarendag Economie 2013
11 Jo Seldeslachts
Hoe werkt collusie?Kartel van kunstveilinghuizen
Basis voor collusie:• Beide huizen zijn beter af met een commissie van 6 % of 8%.• Maar hoe raken en blijven ze daar? • Christie’s and Sotheby’s anticiperen dat ze herhaaldelijk interacties gaan
hebben over de tijd.
Lerarendag Economie 2013
12 Jo Seldeslachts
Hoe werkt collusie?Kartel van kunstveilinghuizen
Eern strategie om collusie (8% commissie) te bewaren:
• Eerste periode, elk veilinghuis vraagt 8%.• Elke volgende periode;
Elk vraagt 8% als beide dit tot nu toe altijd hebben gedaan Anders vraagt elk 4%
Check of dit een ‘stabiel’ kartel is:• Veronderstel dat elk veilinghuis de volgende periode maar 90% van de huidige
periode waard vindt
• Collusie rate van 8% geeft dan een totale waarde van
230 + 230 x 0.9 + 230 x 0.81 + 230 x .73 + … = 2300
• ‘Valsspelen’ geeft een totale waarde van
320 + 100 x 0.9 + 100 x 0.81 + 100 x 0.73 +… = 1220
• Het kartel is stabiel omdat in kartel blijven = 2300 > 1220 = valsspelen
Lerarendag Economie 2013
13 Jo Seldeslachts
Hoe werkt collusie?Kartel van kunstveilinghuizen
Beloning-straf schema ondersteunt collusie.
• Vals spelen geeft in deze periode een relatieve winst van 90 (= 320 - 230) en een toekomstig verlies van 130 = (230 - 100) in alle volgende periodes.
• Als Christie’s “nice" is en 8% vraagt dan reageert Sotheby's op dezelfde wijze en vraagt 8% in de volgende periode.
• Als Christie’s "nasty" is en minder dan 8% vraagt, dan reageert Sotheby’s door de commissie te verlagen tot 4% in de daaropvolgende periodes (waarop Christie’s dan ook het beste 4% zet als rate).
Lerarendag Economie 2013
14 Jo Seldeslachts
Problemen die een kartel moet oplossen om te functioneren
Coördineren van akkoord• Onderhandelen• Communicatie
Controleren van akkoord• Monitoring van naleving akkoord• Straffen indien niet naleving• Controleren output bedrijven die niet in kartel zitten
Mag niet ontdekt worden door competitie waakhond of klanten
Voorbeeld: internationaal staal kartel (1926)
Lerarendag Economie 2013
Lerarendag Economie 201315 Jo Seldeslachts
Lerarendag Economie 201316 Jo Seldeslachts
17 Jo Seldeslachts
Wat vinden overheden van collusie?Legale behandeling
“Cartels are cancers on the open market economy ....” [Mario Monti, former European Commissioner for Competition, Sept 2000]
“.... negotiation between competitors may facilitate the supreme evil of antitrust: collusion…” [Supreme Court Justice Antonin Scalia, Verizon Communications, Inc. v. Law Offices of Curtis V. Trinko LLP, 2004]
Collusie is altijd illegaal (‘per se illegal’) in de V.S., E.U. en in de meeste andere jurisdicties
• Illegaal op grond van het gedrag, onafhankelijk van intentie of effect; de
inherente natuur van de praktijk is slecht en brengt schade toe.• Er is geen verdediging mogelijk (enkele industrieën zijn vrijgesteld).
Lerarendag Economie 2013
18 Jo Seldeslachts
Types van collusie in de praktijk
Expliciete/openlijke collusie: coördinatie door directe communicatie
• Wanneer bedrijven direct communiceren over prijs, marktverdeling, en andere informatie die de coordinatie tussen bedrijven vergamekkelijkt.
• Legale status: altijd illegaal.
Stilzwijgende collusie: coördinatie door indirecte communicatie
• Wanneer een minder competitief resultaat wordt bereikt door een onderlinge verstandhouding tussen bedrijven, prijsleiderschap, of marktsignalering met behulp van instrumenten zoals prijs• Legale status: meestal legaal
Lerarendag Economie 2013
19 Jo Seldeslachts
Het lysine kartelEen voorbeeld van expliciete collusie
• Een internationaal kartel voor dierenvoeding in de jaren 90
• Kartel is er in geslaagd om gedurende 9 maanden de prijs 70% te verhogen
• Informatie verkregen via undercover rol voor de FBI van manager in een van de participerende bedrijven
• http://www.youtube.com/watch?v=wDH0Rv8R0SQ
Lerarendag Economie 2013
20 Jo Seldeslachts
FCC spectrum veilingenEen voorbeeld van expliciete collusie
Achtergrond• Biedingen waren publiek • Elke licensie had een nummer. Lubbock, Texas was 264 and Amarillo, Texas was 013• Biedingen waren in dollars en hadden minstens 6 cijfers
Bieders hebben de laatste cijfers gebruikt om te coordineren • Voor de Lubbock licensie: bieder Mercury PCS wilde dat bieder High Plains stopte met
bieden op Lubbock• Om dit duidelijk te maken ging Mercury hoog bieden op Amarillo, waar High Plains op dat
moment hoogste bieder was. Om intenties te signaliseren, bood Mercury een bedrag dat eindigde op 264. Bv., een bod kan $1,600,264 geweest zijn
• Om de boodschap helemaal duidelijk te maken, bracht Mercury de volgende keer op de Lubbock licensie een bod uit dat eindigde op 013
• De boodschap kwam aan. High Plains stopte met bieden op Lubbock, en Mercury stopte daarna met bieden op Amarillo
Lerarendag Economie 2013
21 Jo Seldeslachts
MededingingsbeleidFazes & Bewijsverzameling
Fazes1. Ontdekking2. Vervolging3. Boetes
Verzamelen en ontwikkeling van bewijzen • Rapporteren door consumenten of rivalen• Klokkeluiders & clementieregeling• Onaangekondigde inspecties (‘Dawn raids’)• Economische analyse
Lerarendag Economie 2013
22 Jo Seldeslachts
Klokkeluiders & clementieregelingDe InBev case
In 2007 heeft de EC de drie toonaangevende Nederlandse brouwerijen Heineken, Grolsch en Bavaria beboet voor een totaal van 274 miljoen Euro voor de exploitatie van dit kartel tussen ten minste 1996 en 1999
Essentiële informatie over dit kartel kwam van InBev, dat het 4e lid van het kartel was• De informatie van InBev leidde tot onaangekondigde inspecties• De EC vond handgeschreven notities genomen op de vergaderingen, en
bewijs van data
Dankzij de clementieregeling heeft InBev geen boete betaald
Vier bierbrouwers vormden een kartel op de biermarkt in Nederland
Lerarendag Economie 2013
23 Jo Seldeslachts
Clementie: destabilizeren van kartelsVergelijking van clementieregelingen
Plea – onderhandelen van lagere boete/straf in ruil voor informatie
Lerarendag Economie 2013
24 Jo Seldeslachts
MededingingsbeleidBoetes
Onderneming• Geldboete aan overheid• In verhouding van schade aangedaan aan consumenten
Individu• Persoonlijke geldboete aan overheid• Ontslag• Gevangenisstraf
Lerarendag Economie 2013
25 Jo Seldeslachts
Afschrikking
Idealiter moet de boete zo gezet worden dat de verwachte kosten van collusie (veel) hoger zijn dan de verwachte winsten
Als afschrikking goed werkt, dan gaan bedrijven nooit een kartel vormen en moeten de boetes nooit worden toegepast
Practische moeilijkheden• Wat is de kans dat een kartel wordt opgespoord
en veroordeeld?• Wat zouden winsten geweest zijn zonder kartel?• Potentieel bankroet van bedrijven zet limiet ip
maximale boetes• Hoe wordt gevangenis gevalueerd door
individu?
Lerarendag Economie 2013
26 Jo Seldeslachts
Clementie en boetes in de V.S.Kunstveilinghuizen
Lerarendag Economie 2013
http://www.economist.com/node/3061321
27 Jo Seldeslachts
Kartel van Belgische supermarkten
Wat te verwachten?
Wat zou ideale uitkomst zijn volgens jullie?
Lerarendag Economie 2013
28 Jo Seldeslachts
Video: Het bouwkartel in Nederland
Lerarendag Economie 2013
https://www.facebook.com/video/video.php?v=178360845084
https://www.facebook.com/video/video.php?v=178524175084
https://www.facebook.com/video/video.php?v=178546025084
https://www.facebook.com/video/video.php?v=178575730084
29 Jo Seldeslachts
Referenties
• Harrington J., 2011, “Lectures on Collusive Practices”, Cresse Summer School, Greece
• Seldeslachts J. , 2012, “Deterrence in Competition Policy”, Lecture CISS Summerschool, Turkey
Lerarendag Economie 2013