562

TÜRKÝYAT MECMUASI

– —TÜRKÝYE

Topraklarýnýn bir kesimi Avrupa’da,bir kesimi Asya’da bulunanOrtadoðu ve Akdeniz ülkesi.

I. FÝZÝKÎ ve BEÞERÎ COÐRAFYAII. TARÝHIII. KÜLTÜR ve MEDENÝYET

1. Dil ve Edebiyat2. Sanat3. Eðitim ve Öðretim

˜ ™

Üç taraftan denizlerle çevrili olan (Kara-deniz, Ege denizi ve Akdeniz), kuzeybatý-da Bulgaristan ve Yunanistan; doðuda Gür-cistan, Ermenistan, Nahcývan Özerk Böl-gesi (Azerbaycan), Ýran; güneydoðuda Irakve Suriye ile komþu olan ülkenin resmî adýTürkiye Cumhuriyeti, yüzölçümü 769.604,göller ve barajlar dahil 780.576 km², nü-fusu 73.722.988 (31 Aralýk 2010), baþþeh-ri Ankara (4.115.187), nüfusu 500.000’iaþan diðer þehirleri Ýstanbul (12.473.650),Ýzmir (2.774.103), Bursa (1.667.311), Ada-na (1.484.740), Gaziantep (1.324.520), Kon-ya (1.036.027), Antalya (928.229), Diyar-bakýr (843.460), Mersin (843.429), Kayseri(826.523) ve Eskiþehir’dir (629.609).

I. FÝZÝKÎ ve BEÞERÎ COÐRAFYA

Hem Asyalý hem Avrupalý hem Ortado-ðulu hem Akdenizli olan yegâne ülkedir.Türkiye’ye coðrafî, tarihî ve kültürel özel-liklerini kazandýran da bu konumundankaynaklanan ve baþka hiçbir ülkeye ben-zemeyen ayrýcalýklý durumudur. Türkiye’-nin bir baþka özelliði, ülkenin kara kütle-leri ortasýnda yer almasýna raðmen aynýzamanda denizlerle çevrilmiþ olmasýdýr.Akdeniz, Eski Dünya karalarý içine derin bi-çimde sokulmakta ve kollarý ile (Karade-niz, Marmara, Ege ve Boðazlar) Türkiye’yiüç taraftan kuþatmaktadýr. Bu durum Tür-kiye’nin dýþ dünya ile kolayca iliþki kurma-sýný saðlar. Coðrafî mevkiinden kaynakla-nan diðer bir özellik de ülkenin bazý önem-li yollar üzerinde bulunmasýdýr. Avrupa veAkdeniz dünyasý ile Hint ve Çin gibi Uzak-doðu ülkelerini birbirine baðlayan yollarýntarih boyunca Türkiye’den geçmesi, Ak-deniz dünyasýný Karadeniz kýyýlarýna baðla-yan Boðazlar’ýn varlýðýyla ilgili deniz yolu-nun birinci yolla burada kesiþmesi de baþ-ka ülkelerde rastlanmayan bir durumdur.Kara sýnýrlarýnýn uzunluðu 2875 km. olanTürkiye’nin doðu-batý doðrultusundakiuzunluðu 1600 km., kuzey-güney doðrul-tusundaki geniþliði 650 km. kadardýr. Ül-kenin en doðu ucu, Küçük Aðrý daðýnýn 34km. doðusunda yer alan Türkiye-Ýran-Azer-

baycan (Nahcývan) sýnýrlarýnýn kavþak nokta-sý, en batý ucu Gökçeada’nýn (Ýmroz adasý)batýsýndaki Avlaka Burnu, en kuzey nokta-sý Sinop ilindeki Ýnceburun, en güney nok-tasý Hatay ili Yayladaðý ilçesinin Topraktu-tan köyünün güneyidir.

Türkiye yüzey þekilleri bakýmýndan yük-sek bir ülke, ayrýca yüzey þekilleri çeþitlibir memlekettir. Türkiye’nin ortalama yük-seltisi 1131 metredir. Bu rakam Avrupakýtasýnýn ortalama yükseltisinin (330 m.)yaklaþýk 3,5 katý, Asya kýtasýnýn ortalamayükseltisinden (1050 m.) çoktur. Türkiye’-de deniz seviyesiyle 250 m. yüksekliklerarasýndaki alanlar ülkenin ancak % 10’ukadar bir yer kaplamakta, buna karþýlýk1000 metreden daha yüksek alanlar ülketopraklarýnýn yarýsýndan fazlasýný (% 55,5)meydana getirmektedir. Türkiye toprak-larýnýn % 3’ü Trakya’da, % 97’si Asya’dabulunmaktadýr. 23.721 km² geniþliðinde-ki Trakya günümüzde Tekirdað, Kýrklarelive Edirne illeriyle Ýstanbul ilinin yirmi dört(Baðcýlar, Bakýrköy, Bahçelievler, Bayram-paþa, Avcýlar, Arnavutköy, Baþakþehir, Be-þiktaþ, Beylikdüzü, Beyoðlu, Büyükçükme-ce, Çatalca, Eyüp, Esenler, Esenyurt, Fa-tih, Gaziosmanpaþa, Güngören, Kâðýtha-ne, Küçükçekmece, Sarýyer, Silivri, Þiþli veZeytinburnu), Çanakkale ilinin iki (Eceabatve Gelibolu) ilçesini sýnýrlarý içine alýr. Trak-ya’nýn adý eski dönemlerde burada yaþa-yan Traklar’dan gelir. Milâttan önce ikincibinyýlda yöreye hâkim olan bu kavim ba-ðýmsýzlýðýný yitirdikten sonra da yerleþtik-leri alan onlarýn adýyla anýlmýþtýr. Millî sý-nýrlar dýþýnda kalan ve Türkiye Trakyasý’-nýn batýya doðru devamý olan kesime Ba-tý Trakya denir. Lozan Antlaþmasý’na göreçizilen ve Meriç ýrmaðýnýn talveg hattýnýizleyen Türkiye-Yunanistan sýnýrýnýn batý-sýnda kalan Batý Trakya’ya karþýlýk Türki-ye sýnýrlarý içinde kalan bölüm için Doðu

liðe uðramamýþtýr. Kapak þekli bazý kü-çük farklýlýklarla son sayýya kadar devametmiþtir. Türkiyat Mecmuasý’nýn 1950’-lere kadar neþredilen ciltlerinde daha çoktarih, sanat tarihi, coðrafya, dil ve eskiTürk edebiyatýyla ilgili konularda araþtýr-ma ve incelemelerin yayýmlandýðý, özellik-le yeni Türk edebiyatý alanýndaki makalele-rin IX. ciltten sonra yer aldýðý dikkati çek-mektedir. 1997’de çýkan son sayý kitâbi-yat bölümündeki birkaç yazý dýþýnda tama-men edebiyat ve dil aðýrlýklýdýr.

Türkiyat Mecmuasý yýlda en az iki de-fa çýkacaðý belirtilmiþ olmasýna raðmenbu karar gerçekleþtirilememiþtir. M. Fu-ad Köprülü (altý cilt, 1925-1939), M. CavitBaysun (beþ cilt, 1951-1958) ve AhmetCaferoðlu’nun (üç cilt, 1969-1972) müdür-lükleri döneminde nisbeten düzenli çýk-mýþ, bugüne kadar ancak yirmi cilt yayým-lanabilmiþtir: I. cilt 1925, II. cilt 1928, III.cilt 1935, IV. cilt 1934, V. cilt 1936, VI. cilt1939, VII. ve VIII. ciltler birlikte 1942, IX.cilt 1951, X. cilt 1953, XI. cilt 1954, XII. cilt1955, XIII. cilt 1958, XIV. cilt 1965, XV. cilt1969, XVI. cilt 1971, XVII. cilt 1972, XVIII.cilt 1976, XIX. cilt 1980, XX. cilt 1997. Mec-muanýn bazý ciltleri özel sayý niteliðindehazýrlanmýþtýr. IV. cilt 18 Aðustos 1934’teDolmabahçe Sarayý’nda toplanan II. Dil Ku-rultayý’na, X. cilt M. Fuad Köprülü’nün 60.doðum yýl dönümünün kutlanmasýna, XV.cilt Haziran 1968’de vefat eden M. FuadKöprülü’nün hâtýrasýna, XVII. cilt Malaz-girt Meydan Savaþý’nýn 900. yýl dönümü-ne, XVIII. cilt Türkiyat Mecmuasý’nýn ku-ruluþunun 50. yýl dönümüne ithaf edilmiþ,XX. cilt, Türkiyat Enstitüsü’nün kuruluþu-nun 70. yýlý münasebetiyle baþta M. FuadKöprülü olmak üzere vefat eden Türkiyatmensuplarýnýn hâtýrasýna sunulmuþtur.Türkiyat Mecmuasý, Türkiye’de ve dün-yada Türkoloji alanýndaki önemli faaliyet-leri duyuran ve bu alanda araþtýrma ya-panlar için baþta gelen bir kaynak olmaözelliðini uzun süre korumuþtur.

BÝBLÝYOGRAFYA :

Sevim Ýlgürel, “Türkiyat Enstitüsü”, TK, sy.158 (1975), s. 103-105; a.mlf., “Türkiyat Mec-muasý Bibliyografyasý”, TED, sy. 7-8 (1977), s.233-262; Mustafa Özkan, “Kuruluþunun 70. Yý-lýnda Türkiyat Enstitüsü”, TM, XX (1997), s. 1-11; Osman Fikri Sertkaya, “Ýstanbul ÜniversitesiTürkiyat Araþtýrmalarý Enstitüsü”, Istanbuler Al-manach, sy. 2, Ýstanbul 1998, s. 38-39; Fatih Týð-lý, “Ýstanbul Üniversitesi Türkiyat AraþtýrmalarýEnstitüsü Türkiyat Mecmuasý”, Türkiye Araþtýr-malarý Literatür Dergisi, IV/8, Ýstanbul 2006, s.593-606; Sadettin Buluç, “Türkiyat Enstitüsü”,TA, XXXII, 312.

ÿÝsmail Güleç

Resmî adý : Türkiye Cumhuriyeti

Baþþehri : Ankara

Yüzölçümü : 780.576 km²

Nüfusu : 73.722.988 (31 Aralýk 2010)

Resmî dili : Türkçe

Para birimi : Türk Lirasý = TL

1 TL = 100 Kuruþ

563

TÜRKÝYE

Türk

iye

yüze

y þe

kille

rin

in a

na

çizg

ileri

564

TÜRKÝYE

Türk

iye’

nin

idar

î har

itas

ý

565

TÜRKÝYE

Türk

iye’

de

nü

fusu

50.

000’

in ü

stü

nd

e o

lan

yer

leþi

m y

erle

rin

in d

aðýlý

mý (

31.1

2.20

10)

ÇE

RK

EZ

KÖ

Y(7

3.91

8)ÝS

TAN

BU

L(1

2.87

4.71

3)

ÇA

NA

KK

AL

E(1

06.1

16)

BU

RSA

(1.6

67.3

21)

AN

KA

RA

(4.1

29.5

46)

ÝZM

ÝR(2

.774

.103

)

AD

AN

A(1

.584

.063

)

GA

ZÝA

NT

EP

(1.3

24.5

20)

KO

NYA

(1.0

36.0

27)

KA

YS

ER

Ý(9

31.8

99)

AN

TALY

A(9

28.2

29)

DÝY

AR

BA

KIR

(843

.460

)

ME

RS

ÝN(8

43.4

29)

ES

KÝÞ

EH

ÝR(6

29.6

30)

DE

NÝZ

LÝ

(498

.643

)

ÞA

NL

IUR

FA(4

98.1

11)

SA

MS

UN

(495

.145

)ÝZ

MÝT

(480

.442

)

AD

AP

AZ

AR

I(4

14.5

37)

KA

HR

AM

AN

MA

RA

Þ(4

12.2

52)

MA

LA

TYA

(401

.705

)

VA

N(3

67.4

19)

ER

ZU

RU

M(3

67.2

50)

EL

AZ

IÐ(3

31.4

79)

BA

TM

AN

(325

.020

)

SÝV

AS

(318

.488

)

AM

AS

YA

(99.

905)

ER

EÐ

LÝ

(100

.075

)

LÜ

LE

BU

RG

AZ

(100

.412

)

CÝZ

RE

(100

.478

)

AK

HÝS

AR

(102

.167

)

ER

ZÝN

CA

N(1

02.1

73)

CE

YH

AN

(105

.879

)

KIR

ÞE

HÝR

(108

.628

)

KA

RA

BÜ

K(1

08.7

10)

ZO

NG

UL

DA

K(1

09.0

81)

NÝÐ

DE

(109

.724

)

NA

ZÝL

LÝ

(110

.116

)

SÝV

ER

EK

(111

.628

)

BA

ND

IRM

A(1

16.3

19)

TO

RB

AL

I(1

16.3

26)

TU

RG

UT

LU

(117

.632

)

ME

NE

ME

N(1

19.2

30)

BO

LU

(119

.898

)

SÝL

ÝVR

Ý(1

26.2

18)

SÝÝR

T(1

27.1

74)

KÖ

RF

EZ

(128

.570

)

DÜ

ZC

E(1

29.1

18)

GÖ

LC

ÜK

(131

.450

)

KIZ

ILT

EP

E(1

35.1

45)

KA

RA

MA

N(1

35.1

85)

TO

KA

T(1

36.5

95)

ED

ÝRN

E(1

38.7

93)

OR

DU

(141

.341

)

TE

KÝR

DA

Ð(1

41.4

39)

DA

RIC

A(1

46.8

96)

AF

YO

NK

AR

AH

ÝSA

R(1

73.1

00)

ÝNE

GÖ

L(1

67.4

19)

AK

SA

RA

Y(1

76.5

04)

UÞ

AK

(180

.414

)

BÜ

YÜ

KÇ

EK

ME

CE

(182

.017

)

AY

DIN

(188

.337

)

KIR

IKK

AL

E(1

93.0

93)

OS

MA

NÝY

E(1

98.8

36)

ÝSK

EN

DE

RU

N(2

01.1

83)

AD

IYA

MA

N(2

02.7

35)

AN

TAK

YA(2

13.5

81)

ÇO

RL

U(2

15.2

93)

ÇO

RU

M(2

18.1

30)

ISP

AR

TA(2

22.5

56)

TR

AB

ZO

N(2

34.0

63)

KÜ

TAH

YA(2

35.6

85)

TAR

SU

S(2

38.2

76)

BA

LIK

ES

ÝR(2

65.7

47)

GE

BZ

E(2

90.8

60)

MA

NÝS

A(3

16.9

73)

RÝZ

E(9

9.38

0)

AÐ

RI

(99.

336)

AL

AN

YA

(98.

627)

PO

LA

TL

I(9

8.60

5)

YA

LO

VA

(98.

347)

SA

LÝH

LÝ

(97.

323)

GÝR

ES

UN

(96.

948)

NÝZ

ÝP(9

6.22

9)

ER

EÐ

LÝ

(95.

658)

GÖ

LB

AÞ

I(9

3.85

2)

GE

ML

ÝK(9

2.76

5)

KA

ST

AM

ON

U(9

1.01

2)

VÝR

AN

ÞE

HÝR

(90.

784)

MA

NA

VG

AT

(89.

307)

EL

BÝS

TA

N(8

8.89

5)

ÇA

YIR

OV

A(8

8.52

3)

BÝN

GÖ

L(8

7.91

8)

BA

FR

A(8

6.56

9)K

AR

TE

PE

(85.

847)

NE

VÞ

EH

ÝR(8

5.63

4)

NU

SA

YB

ÝN(8

5.49

8)

KÝL

ÝS(8

2.10

9)

KA

DÝR

LÝ

(80.

948)

MA

RD

ÝN(7

9.94

7)

BU

RD

UR

(78.

389)

IÐD

IR(7

7.91

2)

FE

TH

ÝYE

(77.

237)

ER

CÝÞ

(77.

065)

KO

ZA

N(7

6.86

4)

ÇU

BU

K(7

6.71

6)

SÝL

OP

Ý(7

6.32

3)

ÜN

YE

(75.

711)

SO

MA

(75.

345)

YO

ZG

AT

(75.

012)

MU

Þ(7

4.90

2)

ÖD

EM

ÝÞ(7

4.05

4)

KA

RS

(73.

826)

KIR

IKH

AN

(71.

580)

KE

MA

LP

AÞ

A(7

1.40

9)

DÖ

RT

YO

L(7

0.85

6)

ÇA

NK

IRI

(69.

631)

DO

ÐU

BE

YA

ZIT

(69.

447)

SÖ

KE

(68.

020)

KU

ÞA

DA

SI

(64.

359)

FA

TS

A(6

6.96

0)

TA

VÞ

AN

LI

(64.

691)

ER

GA

NÝ

(64.

608)

TU

RH

AL

(64.

139)

KÂ

HT

A(6

3.21

6)

BÝL

EC

ÝK(6

2.32

0)

KIR

KL

AR

EL

Ý(6

2.15

2)

YÜ

KS

EK

OV

A(6

1.71

2)

AK

ÞE

HÝR

(61.

638)

RE

YH

AN

LI

(61.

234)

ÇA

RÞ

AM

BA

(61.

124)

PA

TN

OS

(60.

616)

MU

ÐL

A(6

0.06

6)

ER

BA

A(5

9.90

1)

TA

TV

AN

(59.

584)

BE

RG

AM

A(5

9.36

6)

HA

KK

ÂR

Ý(5

7.84

4)

BO

ZÜ

YÜ

K(5

7.49

1)

BÝS

MÝL

(56.

887)

OR

HA

NG

AZ

Ý(5

5.68

8)

MU

DA

NY

A(5

2.32

5)

MÝD

YA

T(5

5.61

5)

SU

RU

Ç(5

5.60

0)

ME

ND

ER

ES

(55.

501)

KA

PA

KL

I(5

5.43

1)

M. K

EM

AL

PA

ÞA

(55.

408)

GÜ

RS

U(5

5.13

1)

KE

ÞA

N(5

4.31

4)

ÞIR

NA

K(5

4.26

3)

AL

AÞ

EH

ÝR(5

4.08

2)

AL

ÝAÐ

A(5

3.62

4)

SÝL

ÝFK

E(5

3.15

1)

KA

RA

CA

BE

Y(5

3.08

0)

ME

RZ

ÝFO

N(5

2.94

7)

SE

RÝK

(52.

647)

MÝL

AS

(52.

522)

BA

RT

IN(5

2.47

0)

ED

RE

MÝT

(52.

132)

TÝR

E(5

1.44

0)

SO

RG

UN

(50.

595)

566

TÜRKÝYE

ne havzasýnýn doðal bitki örtüsü step (boz-kýr) görünüþlüdür. Fakat bu step doðal ol-mayýp yüzyýllardan beri ormanlarýn tahri-bi sonucunda oluþan “antropojen step”tir.Trakya’da iyi korunmuþ bir orman olarakÝstanbul’un kuzeyindeki Belgrad orma-nýndan söz edilebilir. Adýný XVI. yüzyýldaBelgrad’dan gelen bir grup insan tarafýn-dan kurulan Belgrad köyünden alan bu or-manda baþlýca elemanlar meþe ve kesta-nelerdir. Küçük dereler vasýtasýyla sularýnýKaradeniz’e, Ýstanbul Boðazý’na ve Mar-mara denizine ulaþtýran alanlar Trakya’-da çok sýnýrlýdýr. Buna karþýlýk Trakya su-larýnýn büyük kýsmý Ergene ýrmaðý vasýta-sýyla toplanarak Meriç’e ve bu yolla Egedenizine ulaþýr. Önemli sayýlabilecek göllerÝstanbul yakýnýndaki lagünlerdir (deniz ku-laðý gölleri). Bunlar Marmara kýyýsýnda Kü-çükçekmece ve Büyükçekmece gölleriyleKaradeniz kýyýsýna yakýn olan Terkos gölü-dür (yeni adýyla Durusu gölü). Bu sonun-cusu 1885 yýlýndan beri Ýstanbul’un Avru-pa yakasýnýn büyük kýsmýnýn suyunu te-min eder. Bunlarýn dýþýnda bir göl grubuda Meriç deltasýnda bulunan küçük deltagölleridir.

2010 yýlý nüfus sayýmýnýn sonuçlarýnagöre Türkiye nüfusunun % 87’si Anadolu(64.064.709), % 13’ü Trakya (9.658.279)topraklarý üzerinde yaþar. Buna göre Tür-kiye’de kilometrekareye düþen nüfus yo-ðunluðu doksan dört, Anadolu’da 84,5,Trakya’da 407’dir. Trakya’da nüfus yoðun-luðunun bu derece yüksek olmasýnda Ýs-tanbul gibi 12 milyon nüfusluk bir þehrinnüfusunun büyük bir kýsmýnýn Trakya ke-siminde yaþamasý, ayrýca Trakya’da beþþehrin daha nüfusunun 100.000’i aþma-sý (Çorlu 215.293, Tekirdað 141.439, Edir-ne 138.793, Silivri 126.218, Lüleburgaz100.412) etken olmaktadýr. Trakya’da nü-fusun en kalabalýk olduðu kesim ÝstanbulBoðazý ile Marmara denizi kýyýlarý, orta de-recede nüfus yoðunluðuna sahip yerlerErgene havzasý, tenha yerler ise Istýrancadaðlarýnýn Karadeniz’e bakan yamaçlarý-dýr. Bu sonuncu alan ayný zamanda Tür-kiye kýyýlarýnýn en az nüfuslu kesimidir.Trakya’nýn ekonomik coðrafyasýnda tarý-mýn aðýrlýklý payý vardýr. Tarým türleri ara-sýnda buðday öncelikli sýrayý alýr. Buðday-la nöbetleþe ekilen þeker pancarý, ay çiçe-ði, sulak alanlarda (Meriç kýyýlarýnda) pirinç,elveriþli bazý alanlarda pamuk ekimi çeþit-lilik kazandýrýr. Trakya’da Cumhuriyet dö-nemindeki sanayi faaliyetlerinin öncülüðü-nü Alpullu’da þeker fabrikasý ile Tekirdað’-daki içki fabrikalarý yapmýþ, bunu bitkiselyað fabrikalarý izlemiþ, yakýn yýllara gelin-

diðinde Çerkezköy ve Çorlu çevresindekiçok çeþitli sanayi kuruluþlarý Trakya’nýn sa-nayileþmesinde büyük rol oynamýþtýr. Ýs-tanbul þehri ve çevresiyle Haliç kýyýlarý Cum-huriyet’ten önceki dönemde de ülkenin enönemli sanayi alaný olarak dikkati çekmiþ-tir. Trakya’nýn Türkiye ulaþým coðrafyasýn-daki rolü Türkiye’yi Avrupa’ya baðlayan yol-larýn baþlangýç ve geçiþ yeri olmasý se-bebiyle daima önemini korumakta ve buönem gitgide artmaktadýr (Türkiye top-raklarýnýn büyük kesimini oluþturan Ana-dolu’nun fizikî ve beþerî coðrafyasý için bk.ANADOLU [Coðrafya]).

BÝBLÝYOGRAFYA :

Arif Müfit Mansel, Trakya’nýn Kültür ve Tari-hi, Ýstanbul 1938, s. 19, 22; Mehmet Oluç, TrakyaZiraat Ekonomisi, Ýstanbul 1946, s. 65-143; Gök-bilgin, Edirne ve Paþa Livâsý, s. 10; Hamit Ýnan-dýk, Türkiye Bitki Coðrafyasýna Giriþ, Ýstanbul1965, s. 28-32; Yusuf Dönmez, Trakya’nýn BitkiCoðrafyasý, Ýstanbul 1968, s. 11, 12; Besim Dar-kot, Türkiye Ýktisadî Coðrafyasý, Ýstanbul 1972,s. 4, 5, 6, 7, 14, 22, 28, 49, 53-54, 130, 212;a.mlf. – Metin Tuncel, Marmara Bölgesi Coðrafya-sý, Ýstanbul 1981, s. 12, 52, 96, 97, 105; MetinTuncel, Göllerimiz, Ýstanbul 1975, s. 3, 21; a.mlf.,“Türkiye’nin Farklýlýðý ve Çeþitliliði”, Globe, sy.1, Ýstanbul 1993, s. 162; a.mlf., “Türkiye”, Geli-þim: Büyük Coðrafya Ansiklopedisi, Ýstanbul, ts.(Geliþim Yayýnlarý), III, 721-726; Türkiye Ýstatis-tik Yýllýðý 2002, Ankara 2003, s. 4, 5, 7; Ali Tanoð-lu, “Türkiye’nin Ýrtifa Kuþaklarý”, Türk CoðrafyaDergisi, sy. 9-10, Ýstanbul 1947, s. 43-44; a.mlf.,“Türkiye’nin Coðrafî Mevkii ve Bu Mevki ile Ýl-gili Bazý Meseleler”, ÝÜ Coðrafya Enstitüsü Der-gisi, VII/13, Ýstanbul 1963, s. 50-63; Ahmet Ar-del, “Trakya’nýn Jeomorfolojisi”, Türk CoðrafyaDergisi, sy. 17 (1957), s. 152-158; Sýrrý Erinç,“Türkiye: Ýnsan ve Ortam”, ÝÜ Coðrafya Ensti-tüsü Dergisi, sy. X/18-19 (1973), s. 1-33; AjunKurter, “Istranca (Yýldýz) Daðlarýnýn Temel Yapý-sal ve Jeomorfolojik Özellikleri”, GDAAD, VI-VII(1978), s. 2.

ÿMetin Tuncel

II. TARÝH

XI. yüzyýlda Anadolu’yu yurt edinen Türk-ler burada kurduklarý devletleri daha çokkurucularýnýn veya bölgenin adýyla anmýþ-lardýr. Türkiye adý Batý kaynaklarýnda II.Haçlý Seferi’nden sonra görülmeye baþlan-mýþtýr. Arapça “berrü’t-Türkiyye” ifadesi deXIV. yüzyýl baþlarýnda kullanýlmýþtýr. XIX.yüzyýlýn ikinci yarýsýndan itibaren OsmanlýDevleti’nde milliyetçiliðin ve ayýrýmcýlýðýnortaya çýkmasý Türk aydýnlarýný da etkile-di, Türk milliyetçiliði imparatorluðun da-ðýlma sürecinin hýzlandýðý II. Meþrutiyetdöneminde ortaya çýktý. I. Dünya Savaþý’-nýn ardýndan ülkenin parçalanmasý Türkmilliyetçiliðini yeniden canlandýrdý ve “Türk-ler için Türkiye” sonucuna gelindi. Savu-nulmasý gereken vatan topraklarý Erzu-

Trakya ismi kullanýlabilirse de günümüz-de yalnýz Trakya denilmektedir. Trakya içinbazý yayýnlarda Paþaeli adý kullanýlmýþsa datutulmamýþtýr. Çevresinin uzunluðu 1258kilometreyi bulan Trakya’nýn büyük kesi-mi denizlerle kuþatýlmýþtýr (Karadeniz kýyý-sý 177 km., Ýstanbul Boðazý kýyýsý 55 km.,Marmara denizi kýyýsý 264 km., ÇanakkaleBoðazý kýyýsý 78 km., Ege denizi kýyýsý 212km.) ve deniz kýyýlarý bütün çevrenin %63’ünü oluþturur. Kara sýnýrlarý (472 km.)ayný zamanda Türkiye’nin Yunanistan (203km.) ve Bulgaristan’la (269 km.) olan sýnýr-larýdýr.

Trakya’nýn ortalama yükseltisi (180 m.)Türkiye’nin ortalama yükseltisinin (1131m.) çok altýndadýr. Yükseltisi 250 metre-nin altýnda bulunan yerler Trakya yüzölçü-münün % 83’ünü oluþturur. Bu oran Trak-ya’da ova ve platolarýn çok yer tuttuðu-nu, daðlýk alanlarýn ise az yer kapladýðýnýgösterir. Bununla birlikte dað görünümün-de alanlar da vardýr. Bunlardan biri, Trak-ya’nýn Karadeniz kýyýsýna paralel olarak ku-zeybatý-güneydoðu doðrultusunda uzananIstýranca daðlýk kütlesidir. Yeni haritalar-da Yýldýz daðlarý diye kaydedilen bu daðla-rýn en yüksek noktasý Mahya doruðudur(1031 m.). Trakya’nýn güneyinde dað adýverilebilecek iki engebe daha dikkati çe-ker. Bunlar Marmara kýyýlarýný izleyen Ga-nos daðý (Uçakbaþý zirvesi: 924 m.) ve Egekýyýlarý (Saros körfezi) yakýnýnda Koruda-ðý’dýr (Kuþtüneyi zirvesi: 676 m.). Bu dað-lar arasýna büyük bir çanak biçiminde Er-gene havzasý girmiþtir. Bir geçiþ kuþaðýn-da yer alan Trakya’nýn ikliminde Akdeniziklimiyle Balkan yarýmadasýnda görülen ik-limin (Edirne’de 25 Ocak 1942’de kaydedi-len -22°, 2’lik ölçüm, ayný tarihte Lülebur-gaz’da -24°, 2’lik ölçüm) ortak etkisi his-sedilir. Ýç kesimlerdeki bu iklim tipine kar-þýlýk Karadeniz kýyýlarýnda yaðýþlarý bol, kýþ-larý epeyce sert, yazlarý serin bir iklim hâ-kimdir.

Trakya’da Anadolu’da olduðu gibi kýyý ke-simleri ormanlarýn baþlýca toplanma ala-nýdýr. Istýrancalar’ýn kuzey yamaçlarýnda(Karadeniz’e bakan yamacý) kayýn (doðukayýný), Ergene havzasýna bakan güney ya-maçlarýnda meþe hâkimdir. Bu yamaçtameþelerin arasýna “doðu gürgeni” adý ve-rilen gürgen tipi de karýþmýþtýr. Ganos veKoru daðlarýnýn Ergene havzasýna bakanyamaçlarýnda da meþe türleri egemendir.Trakya’da az bulunan iðne yapraklý aðaç-larýn en fazla yer aldýðý alan güneydeki Ko-rudaðý’nýn üzeridir. Burada daha çok kýzýl-çam görülür; aralarýna seyrek olarak kara-çam da karýþýr. Trakya’nýn ortasýndaki Erge-