xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

SEMINARSKI RAD

REVIZIJA FINANSIJSKIH IZVJEŠTAJA

TEMA: Revizija obaveza

STUDENT: MENTOR:xxxxxxxxxxxxxxxxxx xxxxxxxxxxxxxxxxx

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

SADRŽAJ

Uvod ............................................................................................................. 2

1. Potencijalne obaveze ..................................................................................... 32. Revizijske procedure za otkrivanje potencijalnih obaveza ........................... 4

3. Problemi u komunikacijama sa revizorom kod revizije obaveza ................. 54. Naknadni događaji - događaji nakon datuma bilansa stanja ......................... 55. Dvostruko datiranje ....................................................................................... 6

6. Konačno prikupljanje dokaza ....................................................................... 67. Vrednovanje rezultata ................................................................................... 78. Revizija ugovorenih i potencijalnih obaveza ................................................ 7

9. Izjava rukovodstva o pravima i obavezama ................................................. 8

Zaključak ................................................................................................... 10

Literatura ................................................................................................... 11

Uvod

Obaveze su sve buduće obaveze prema trećim licima u nepoznatom iznosu koje su nastale po osnovu proteklih događaja. Mnoge aktivnosti na otkrivanju potencijalnih obaveza integrisane su u prethodne faze revizije. Naknadni događaji su poslovni događaji koji nastaju između dana bilansa stanja (31.12.), i do kada su finansijski izvještaji odobreni na izdavanje. Naknadni događaji su regulisani MRS 10 - događaji nakon datuma bilansa stanja, a revizorske procedure procedure MRS - naknadni događaji. Konačno prikupljanje dokaza se ostvaruje kroz pet koraka: 1) vrednovanje pretpostavke o stalnosti pravnog lica; 2) ocjena adekvatnosti objelodanjivanja u finansijskim izvještajima; 3) izvođenje pregleda radnih papira i finalnih analitičkih podataka; 4) pregled ostalih informacija koje se nalaze u godišnjem izvještaju; 5) Obezbjeđivanje pisma prezentacije.

*Obaveze su sve sadašnje obaveze preduzeća, koje se javljaju kao posljedica prošlih događaja, čije izmirenje se očekuje kao rezultat odliva resursa koji uključuju ekonomske koristi.

1. Potencijalne obaveze

Obaveze su buduće obaveze prema trećim licima u nepoznatom iznosu koje su nastale po osnovu prošlih događaja. Uslovi neophodni da bi obaveza postojala su: 1) mogućnost plaćanja trećim licima u budućnosti ili obezvrjeđivanje neke imovine preduzeća koji su rezultat prošlih događaja; 2) nesigurnost u pogledu iznosa obaveze plaćanja u budućnosti i obezvrjeđivanja; 3) ishod obaveze biće odlučena na osnovu nekog budućeg događaja.

Vjerovatnoća budućeg plaćanja može varirati od potpune izvjesno, do male vjerovatnoće. Ova vjerovatnoća direktno utiče na tretman obaveze.

*Tabela 1. Uticaj vjeerovatnoće budućeg događaja na njegov tretman u finansijskom izvještaju

R. br. Vjerovatnoća nastanka budućeg događajaTretman u finansijskim

izvještajima

I MalaNikakvo objelodanjivanje nije potrebno.

II RazumnaPotrebno je objelodanjivanje uz finansijske izvještaje.

III Vrlo velika

a) Ako se iznos može razumno procijeniti, potrebno ga je prikazati u bilansu;b) Ako se iznos ne može razumno procijeniti, potrebno je objelodanjivanje u napomenama uz finansijski izvještaj

* Revizija potencijalnih obaveza - dr Jovan J.

2. Revizijske procedure za otkrivanje potencijalnih obaveza

Mnoge aktivnosti na otkrivanju potencijalnih obaveza integrisane su u prethodne faze revizije, npr. garancija za opravku u garantnom roku, već su razmatrane, jer su sastavni dio nekih ugovora, i dr. Dodatne aktivnosti koje se provode u završnoj fazi revizije obaveza su: 1) Ispitivanje menadžmenta - u toku ispitivanja, revizor mora konkretno navoditi različite situacije koje dovode do postojanja obaveza, (npr. Da li preduzeće prodaje proizvode pod garancijom? Da li je preduzeće izdalo druge garancije za izvršenje obaveza? Da li je data hipoteka ili zalog na imovinu?); 2) Pregled zapisnika sa sastanka Upravnog odbora i Skupštine akcionara; 3) Analiza troškova advokatskih usluga - visoki troškovi advokatskih usluga ukazuju na moguće pravne probleme sa kojima se klijent suočava. 4) Ispitivanje advokata klijenta u pismenoj formi o mogućim ishodima sudskih sporova, (najvažnije procedura) - uobičajeni postupak ispitivanja advokata klijenta sprovodi se tako što menadžment šalje pismo advokatu (na papiru sa svojim memorandumom). Ovo pismo treba da sadrži sledeće elemente: a) Spisak sudskih sporova u koje je uključen dati advokat. Ovaj spisak obično

priprema menadžment, mada jemoguće i da menadžer zahtjeva od advokata da ga sam sastavi. Ako menadžment sastavlja spisak, od advokata se očekuje da ga u slučaju potrebe dopuni; b) Zahtjev da advokat dostavi informacije menadžmenta o ovim pravnim pitanjima koja su od značaja za objelodanjivanja u finansijskim izvještajima; c) Zahtjev da advokat dostavi informacije o trenutnom statusu o mogućem ishodu svakog sudskog spora; d) Informisanje advokata da odgovor treba da pošalje revizorima.

3. Problemi u komunikacijama sa revizorom kod revizije

1) Neizvjesnost u pogledu ishoda sudskih sporova; 2) Pretpostavka da je menadžment nevin dok se ne dokaže drugačije, (tj. strah da se ne prejudicira ishod spora); 3) Pitanje povjerivosti informacija menadmenta i revizora, (npr. revizor zna da preduzeće ne poštuje Ugovor o reviziji. Ukoliko bi se ova informacija uključila u napomene uz finansijske izvještaje, to bi stvarno moglo dovesti do sudskog spora i gubitka po menadžment preduzeća. Zbog toga revizori ponekad odbijaju da o ovim pitanjima obavijeste javnost.

4. Naknadni događaji - događaji nakon datuma bilansa stanja

Naknadni događaji su poslovni događaji koji nastaju između dana bilansa stanja, (31. decembar), i dana kada su finansijski izvještaji odobreni za izdavanje. Razlikovanje naknadnih događaja od redovnih aktivnosti u sljedećoj godini: - naknadni događaji su regulisani MRS 10 - događaji nakon datuma bilansa stanja, a revizijske procedure MRS - naknadni događaji. - naknadni događaji se svrstavaju u dve grupe:1) događaji koji pružaju dodatne dokaze o okolnostima koje su postojale na datum bilansa (čiji se efekat pokazuje u bilansima);2) događaji koji ukazuju na okolnosti koje nisu postojale na datum bilansa (čiji efekat se prikazuje u napomenama u finansijske izvještaje).

Primjeri direktnih naknadnih događaja:* ispravka vrijednosti potraživanja od kupaca;* povraćaj robe;* prodaja robe po vrijednosti znatno nižoj od knjigovodstvene, itd.

Primjeri za indirektne naknadne događaje:* gubici zbog požara, poplave, itd;* izdavanje novih akcija ili obaveznica;

* poslovne kombinacije.

5. Dvostruko datiranje

Ako revizor u periodu nakon završetka rada na terenu (datum revizorskih izvještaja) i datuma kad se izdaje revizorski izvještaj, sazna za postojanje neke naknadne obaveze, odnosno nekog naknadnog događaja (putem medija ili od menadžmenta) moguća su dva pristupa: 1) proširiti sve postupke za otkrivanje naknadnih događaja do novog datuma; 2) izdati revizorski izvještaj sa dva datuma (datum završetka rada na terenu i datum koji se odnosi samo na konkretan naknadni događaj).

6. Konačno prikupljanje dokaza

Konačno prikupljanje dokaza ostvaruje se kroz pet koraka:1) vrednovanje pretpostavke o stalnosti pravnog lica (going concern) - načelo stalnog lica je pretpostavka da će nastaviti da posluje u narednom periodu od najmanje godinu dana; 2) ocjena adekvatnosti objelodanjivanja u finansijskim izvještajima - sastoji se od provjere da li su salda pravilno agregirana i prenijeta iz zaključnog lista u finansijske izvještaje i provjere da li finansijski izvještaji sadrže sve neophodne napomene uz finansijske izvještaje; 3) izvođenje pregleda radnih papira i finalnih analitičkih podataka - sprovode se

u cilju provjere adekvatnosti prikupljenih dokaza; 4) pregled ostalih informacija koje se nalaze u godišnjem izvještaju - pod ostalim informacijama podrazumijevaju se informacije koje nisu sastavni dio finansijskih izvještaja, ali se objelodanjuju zajedno sa njim u okviru godišnjih

izvještaja o poslovanju preduzeća; *Prema MSR 720, treba da pregleda ostale informacije kako bi indentifikovao meterijalno značajne nedosljednosti sa finansijskim izvještajima koji su bili predmet revizije. 5) Obezbjeđivanje pisma prezentacije - pismo prezentacije je izjava koju menadžment uručuje revizoru i koja sadrži pitanja za koja revizor teško može

prikupiti zadovoljavajući revizijski dokaz bez saradnje menadžmenta. *Npr. izjava menadžmenta da je amortizacija dobro obračunata, ne može se smatrati dokazom na kome će se zasnivati mišljenje, već je jedino potrebno izvršiti odgovarajuća testiranja.

7. Vrednovanje rezultata

Nakon izvršenih svih revizijskih procedura koje se odnose na obaveze, revizor treba da integriše sve rezultate testiranja u jedno mišljenje. Procedura vrednovanja rezultata sastoji se iz dva koraka:1) razmatranje uticaja otkrivenih nepravilnosti i ograničenja obima na konačno mišljenje (formulisanje misljenje) i2) nezavisna kontrola kvaliteta sprovođenja revizije.

8. Revizija ugovorenih i potencijalnih obaveza

U fazi finalizacije procesa revizije, revizori vrše upoređenje ugovorenih i potencijalnih obaveza koje su identifiokavali u tekućoj sa onima iz prethodnih godina, da bi se uvjerili da su one ispravno i korektno objelodanjene u finansijskim izvjetajima. *Ugovorene obaveze - (Commitments) su za klijenta obaveze preuzete na bazi ugovora, a u vezi sa izvršenjem neke buduće transakcije pod jasno preziziranim uslovima. Korisnici finansijskih izvještaja su itekako zainteresovani za ugovorene obaveze klijenata iz jednostavnog razloga što one imaju uticaj na budući bilans novčanih tokova i što obavezuju klijenta da ih izvrši pod precizno ugovorenim uslovima, bez obzira na buduće opšte uslove privređivanja. Opšteprihvaćeni računovodstveni principi nalažu objjelodanjivanje ugovorenih obaveza koje su materijalno značajne. Klijent je u obavezi da objelodani materijalno značajne ugovorene obaveze koje se odnose na nabavku ili prodaju zaliha po utvrđenim cijenama, ugovorene obaveze za dugoročni lizing, obaveze po osnovu penzija, aranžmane za podjelu profita i anticipirane troškove po dugoročnim ugovorima o izgradnji. Tokom cijelog procesa revizije revizori su dužni da motre na eventualne ugovorene obaveze. Npr. prilikom revizije lizinga revizor je dužan da pažljivo prouči sve uslove oko ugovorenih lizing aranžmana. U toku revizije ciklusa nabavke i plaćanja, revizor je dužan da identifikuje materijalno značajne

ugovorene obaveze i da utvrdi da li su one ispravno objelodanjene. Pored toga, zato što klijent ima iz godine u godinu manje-više iste ugovorene obaveze, revizor na kraju godine treba da usporedi ugovorene obaveze u tekućoj godini sa onima koje su objelodanjene u finansijskim izvještajima iz prethodnih godina.* Finansijska revizija i kontrola - Dušan S. Milojević, Beograd 2007.

Neizvjesni gubici ili dobici - nepredviđene okolnosti ili neizvjesnosti (Contingency) su postojeći uslovi, oklonosti ili čitav niz okolnosti u okviru kojih postoji određena nazavisnost da klijent ostvari budući dobitak (Gain contigency) ili gubitak (Loss contigency). Većina firmi evidentira potencijalni dobitak tek onda kada se on efektuira odnosno realizuje. Iako postoji potreba da se potencijalna dobit pravilno objelodani, valja imati u vidu da se u finansijskim izvještajima nipošto ne smije procijeniti vjerovatnoća potencijalne dobiti.

9. Izjava rukovodstva o pravima i obavezama

U toku procesa revizije menadžment daje niz usmenih i pismenih izjava revizoru, kako po pitanjima u odnosu na fiansijske izvještaje tako i u obliku odgovorna na pojedina druga pitanja. Standardi revizije nalažu revizoru da tako pribavljene izjave rukovodstva potkrijepi pismanom izjavom rukovodstva klijenta. Izjavu rukovodstva klijenta u obliku nacrta priprema revizor i ona se unosi na memorandum klijenta i potpisuje od strane odgovornih osoba klijenta - najčešće od strane finansijskog direktora ili glavnog finansijskog kontrolora. Datum na izjavi treba da bude zadnji datum kada je obavljen rad na terenu odnosno u poslovnim objektima klijenta. Potpis izjave rukovodstva ima dvostruku svrhu: 1) da menadžementu jasno stavi do znanja koliki je obim njegove odgovornosti

za izjave i tvrdnje iznijete u finansijskim izvještajima, i 2) da dokumentuje i potkrijepi odgovore koje je menadžment dao na razna pitanja u toku procesa revizije. Ako je izjava rukovodstva kontradiktorna sa drugim dokazima revizije, revizor treba da ispita sve okolnosti i, onda kada i ako ocijeni da je to neophodno, ponovno detaljno razmotri i pouzdanost svih ostalih izjava rukovodstva. Ako rukovodstvo odbije da potpiše izjavu koju revizor smatra neophodnom, to predstavlja ograničavanje obima revizije i, u tom slučaju,

revizor treba da izrazi mišljenje s rezervom (uslovljeno mišljenje) ili da se uzdrži od davanja mišljenja. U takvim sllučajevima, revizor će ocijeniti da li se može osloniti i na druge izjave rukovodstva pribavljene u toku revizije, i razmotriti i sve druge posljedice koje takvo odbijanje može imati na izvještaj revizora.

*U izjavi rukovodstva treba uključiti sljedeća bitna pitanja, mada mogu uključiti i druga (nepomenuta), pitanja po ocjeni samog revizora: - prihvatanje odgovornosti menadžmenta za finansijske izvjetaje, - stavljanje na raspolaganje revizorima računovodstvene evidencije i važnih zapisnika, - garancija da ne postoje nezakonite radnje i greške koje su od materijalnog značaja za finansijske izvještaje, - objelodanjivanje transakcija sa povezanim preduzećima, - poštovanje zakona i drugih propisa, - informacije koje se odnose na naknadne događaje i - planovi ili namjere koje mogu uticati na vrijednost ili klasifikaciju imovine.

Eventualno odbijanje menadžmenta da potpiše izjavu o pravima i obavezama se može shvatiti kao odsustvo spremnosti da se prihvati odgovornost menadžmenta za finansijske izvještaje i njihove sastavne dijelove, ili kao prikrivanje dokaza revizije. I jedan i drugi razlog je sasvim dovoljan da revizor ne izrazi neuslovljeno odnosno čisto mišljenje o finansijskim izvještajima.

*Finansijska revizija i kontrola - Dušan S. Milojević, Beograd 200

Zaključak

Obaveze su buduće obaveze prema trećim licima u nepoznatom iznosu koje su nastale po osnovu prošlih događaja. Da bi obaveza postojala potrebni su sledeći uslovi:1) mogućnost plaćanja trećim licima u budućnosti; 2) nesigurnost u pogledu iznosa obaveze plaćanja u budućnosti i obezvrjeđivanja; 3) ishod obaveze biće odlučena na osnovu nekog budućeg događaja. Vjerovatnoća budućeg događaja može varirati od potpune izvjesno, do male vjerovatnoće. Dodatne aktivnosti koje se provode u završnoj fazi revizije obaveza su: 1) Ispitivanje menadžmenta; 2) Pregled zapisnika sa sastanka Upravnog odbora i Skupštine akcionara; 3) Analiza troškova advokatskih usluga; 4) Ispitivanje advokata klijenta u pismenoj formi o mogućim ishodima sudskih sporova. Problemi u komunikaciji sa revizorom kod revizije obaveza su su: 1) Neizvjesnost u pogledu ishoda sudskih sporova; 2) Pretpostavka da je menažment nevin, dok se ne dokaže suprotno; 3) Pitanje povjerljivosti informacija menadžmenta i revizora.

Literatura

- Finansijska revizija i kontrola, Dušan S. Milojević, Beograd, 2007 godine - Revizija finansijskih izvještaja - Skripta, Prof. Stevan Beslać - Pravilnik o budžetskom rukovodstvu, Prof. dr Željko Grbavčić - Program obuke internih revizora, Prof. dr Dragan Mikrević - Kompletiranje revizije (Revizija potencijalnih obaveza), Dr Jovan J. - Revizija finansijskih izvještaja, Skripta, asistent Milovan Bojić