Ֆիտոֆտորոզի ցիկլը և զարգացման կապը եղանակային պայմանների հետ

Հայպետհիդրոմետ և Գյուղատնտեսության նախարարություն ք. Երևան, մարտ 2012թ.

Ժան–Լուի Ռոլո Rolot@cra.wallonie.be www.cra.wallonie.be

Ֆիտոֆտորոզի (Phytophthora infestans) ցիկլը

ԳԱՐՈՒՆ ԱՄԱՌ

ՁՄԵՌ

Անսեռ ցիկլ. Սպորներ և սպորանգիումներ

Սեռական ցիկլ. օոսպորներ (A1 + A2)

Առաջնային հարուցիչ

Մի քանի ցիկլ

Ախտահարված պալարի ձմեռելը կամ հողում պարունակվող օոսպորները

Ֆիտոֆտորոզի (Phytophthora infestans) ցիկլը՝ ամփոփ

Ինչպե՞ս է ֆիտոֆտորոզը գոյատևում ձմռան ընթացքում

-Հիմնականում՝ վարակված պալարներում. բերքահավաքի ժամանակ հողի վրա թողված պալարներում, եթե

ձմեռը չափազանց խստաշունչ չէ բերքի տեսակավորման ընթացքում դեն նետված պալարներում սերմացու պալարներում

Հողին մնացած պալարները կարող են ինքնացան տալ հաջորդ սեզոնին և քանի որ դրանք պաշտպանված չեն ֆիտոֆտորոզից, ապա կարող են վարակվել և տարածել հիվանդությունը։ Տեսակավորման ընթացքում անպիտան համարված պալարները կարող են

վարակված լինել։ Սովորաբար դրանք կույտերով դրվում են ագարակի մոտակայքում և վաղ գարնանը կարող են սկսել զարգանալ։ Եթե դրանք ախտահարված են, ապա կարող են արտադրել առաջնային հարուցիչ, որը քամու և անձրևի միջոցով կարող է տարածվել մոտակա հողատարածքները (կարտոֆիլի ցանքատարածքները), մինչև 30 կմ հեռավորությամբ։ Ֆիտոֆտորան կարող է առկա լինել սերմացու պալարներում (հազվադեպ է

պատահում) և սպորներ արտադրել սահմանային հյուսվածքներում։ Հիմնականում դա երևում է ախտահարված բույսի վրա ֆիտոֆտորոզի բծերի տեսքով։

Ֆիտոֆտորոզի (Phytophthora infestans) ցիկլը՝ ամփոփ

Ինչպե՞ս է ֆիտոֆտորոզը գոյատևում ձմռան ընթացքում

-Հողում, օոսպորներների տեսքով. այս կարգի գոյատևումը այնքան էլ հաճախ չի պատահում, սակայն նման

դեպքեր Եվրոպայում արձանագրվել են տեղի է ունենում A1 և A2 զուգավորվող տեսակների սեռական խաչասերման

արդյունքում Եվրոպայում պատմականորեն առկա է եղել միայն A1 տեսակը, որի

բազմացումը տեղի է ունենում կլոնավորմամբ (գենետիկ բազմազանությունը բացակայում էր կամ փոքր էր)

յոթանասունականների կեսերին Կենտրոնական Ամերիկայից Եվրոպա թափանցեց A2 տեսակը

A1–ի հետ սեռական խաչասերման հետևանքով գենետիկ բազմազանությունը աճեց, ինչի արդյունքում միկրոօրգանիզմները ավելի ագրեսիվ դարձան (???)

A1

A1

A1

A2 օոսպորներ սպորանգիումներ

Ֆիտոֆտորոզի ցիկլի հիմնական փուլերը

ՍՊՈՐԱԳՈՅԱՑՈՒՄ

ՏԱՐԱԾՈՒՄ

ԱԽՏԱՀԱՐՈՒՄ

ԻՆԿՈՒԲԱՑԻԱ

Քամի և անձրև

Ջրի առկայություն տերևների վրա Ջերմաստիճան

Ջերմաստիճան

Հարաբերական խոնավություն Ջերմաստիճան

Ցիկլը ավարտվում է 4 –ից 10 օրում (Ախտահարումից՝

մինչև սպորագոյացում)

Փուլերը և եղանակային պայմանները

ՓՈՒԼ Օպտիմալ RH Օպտիմալ ջերմաստիճան

ԱԽՏԱՀԱՐՈՒՄ Ջրի առկայություն տերևների վրա RH > 90%

Ուղղակի բազմացում (սպորանգիումնե–րով)՝ 18 – 24 C ։ Անուղղակի բազմացում (զոոսպորներնե–րով)՝ 12 – 20 C Նվազագույնը 7 C

ԻՆԿՈՒԲԱՑԻԱ 16 – 20 C

ՍՊՈՐԱԳՈՅԱՑՈՒՄ Բարձր խոնավություն, > 90%

18 – 22 C

Ախտահարում = f (t , RH)

T

RH> 90%

18

16

14

12

10

8

Թեթև ախտահ.

Միջին ախտահ.

Ուժեղ

ախտահ.

Ծանր ախտահար.

26 24 22 20 18 16 14 12 10

Տևողությունը՝ ժամերով

Ախտահարում ՉԿԱ

Ինկուբացիայի արագություն= f (t )

Ախտահարման օրվանից սկսած՝ գումարում ենք ինկուբացման օրական արժեքները Եթե գումարը հասնում է 7–ի, ապա կարող է սկսվել բեղմնավորման փուլը

Օրական միջին ջերմաստիճան Ինկուբացման արժեք

< 8 C 0.00

8,1 – 12 C 0.75

12,1 – 16,5 C 1.00

16,6 – 20 C 2.00

20,1 – 30 C 1.00

> 30,1 C 0.00

Բեղմնավորման ինտենսիվություն= f (RH, t )

Բեղմնավորման (բազմացման) ինտենսիվությունը կարելի է չափել որպես դիտարկված RH–ի և t –ի ֆունկցիա։

Ինտենսիվությունը առավելագույնն է, երբ RH >90%, իսկ t կազմում է 18 –ից 22 C

Մեր մոդելում ընդգրկված չէ