Upload
dangduong
View
213
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Historia i społeczeństwo | Historia wokół nas | Klasa 6 Szkoła podstawowa 4–6
AUTOR: Marianna Gwardys-Bartmańska
Rozkład materiału wraz z planem wynikowym dla klasy 6
Temat lekcji Środki
dydaktyczne
Zagadnienia, materiał
nauczania
Odniesienia do podstawy pro-
gramowej
Wymagania na ocenę
dopuszczającą Uczeń:
Wymagania na ocenę
dostateczną Uczeń:
Wymagania na ocenę dobrą
Uczeń:
Wymagania na ocenę
bardzo dobrą Uczeń:
Wymagania na ocenę celującą Uczeń:
Liczba godzin
CZĘŚĆ I. EPOKA ODRODZENIA
1. Powrót do kul-tury starożytności
1. Czym było odro-dzenie.
2. Piękno włoskich miast.
3. Człowiekiem je-stem… .
4. Michał Anioł. 5. Leonardo da
Vinci. 6. Skromny drukarz
z Moguncji. 7. „Walczyć z wiatra-
kami…”
• podręcznik • zeszyt ćwi-
czeń • mapa histo-
ryczna • karty pracy
• epoka nowożytna • renesans/odrodzenie
jako zainteresowanie sztuką i kulturą staro-żytną
• humanista – wzór człowieka renesansu
• rozwój miast w epoce odrodzenia na przy-kładzie miast wło-skich
• mecenas jako opie-kun artystów
• Mikołaj Kopernik jako przykład człowieka renesansu
• Leonardo da Vinci i Michał Anioł oraz ich dzieła
• wynalazek druku
Temat dodatkowy. 16. Mikołaj Ko-
pernik i jego odkrycie.
Uczeń: 1) opowiada o ży-ciu Mikołaja Koper-nika, używając po-jęć: uczony, astro-nom, odkrycie nau-kowe.
• na podstawie ilu-stracji omawia wy-gląd budowli rene-sansowej
• wskazuje na osi czasu XV i XVI w.
• wskazuje na mapie Europy Włochy i przy pomocy nau-czyciela wskazuje miasta włoskie: Rzym, Florencję, Wenecję, Bolonię, Mediolan
• wymienia co naj-mniej jednego twórcę okresu odro-dzenia
• wymienia Mikołaja Kopernika, jako przykład człowieka renesansu
• odpowiada na pyta-nie, dlaczego wyna-lazek druku był tak ważny dla ludzkości
• wyjaśnia pojęcia: nowożytność, hu-manista, odrodze-nie, mecenas
• wymienia wybit-nych przedstawi-cieli epoki odro-dzenia – Leo-narda da Vinci, Michała Anioła, Jana Gutenberga
• na podstawie ilu-stracji wskazuje nawiązania do starożytności w sztuce odrodze-nia
• uzasadnia twier-dzenie, że Wło-chy były kolebką renesansu
• krótko omawia znaczenie roz-woju gospodar-czego miast włoskich dla roz-woju kultury i sztuki w okre-sie odrodzenia
• wymienia naj-ważniejsze dzieła Michała Anioła i Leo-narda da Vinci
• wie, jaka była pierwsza druko-wana książka
• na podstawie ilustracji porów-nuje architekturę średniowiecza i odrodzenia
• omawia, w jaki sposób doszło do wynalezienia druku i jakie to miało znacze-nie
• wyjaśnia zwroty „walczyć z wia-trakami” „nic, co ludzkie, nie jest mi obce” i podaje ich ge-nezę
• przedstawia sa-modzielnie ze-brane informa-cje na temat twórców rene-sansu
1
Historia i społeczeństwo | Historia wokół nas | Klasa 6 Szkoła podstawowa 4–6
AUTOR: Marianna Gwardys-Bartmańska
Temat lekcji Środki
dydaktyczne
Zagadnienia, materiał
nauczania
Odniesienia do podstawy pro-
gramowej
Wymagania na ocenę
dopuszczającą Uczeń:
Wymagania na ocenę
dostateczną Uczeń:
Wymagania na ocenę dobrą
Uczeń:
Wymagania na ocenę
bardzo dobrą Uczeń:
Wymagania na ocenę celującą Uczeń:
Liczba godzin
2. Wielcy żeglarze i odkrywcy
1. Afryka, Azja, Eu-ropa i … ogromny ocean.
2. Karawela, kom-pas, astrolabium … i wszystko, co po-magało żeglarzom.
3. Odważni, ciekawi przygód – Henryk Żeglarz i Bartolo-meu Diaz.
4. Wielka wyprawa Krzysztofa Ko-lumba.
5. Którędy do Indii – wyprawa Vasco da Gamy.
6. „Victorią” dookoła świata.
• podręcznik • zeszyt ćwi-
czeń • mapa histo-
ryczna • karty pracy
• wyobrażenie o świe-cie ludzi średniowie-cza
• wynalazki ułatwiające żeglugę – karawela, kompas, astrolabium
• poszukiwanie drogi morskiej do Indii – Henryk Żeglarz i Bar-tolomeu Diaz
• wyprawa Krzysztofa Kolumba i odkrycie nowego lądu
• wyprawa Vasco da Gamy
• Ferdynand Magellan – pierwsza podróż dookoła świata
• Stary i Nowy Świat
15. Odkrycie No-wego Świta.
Uczeń: 1) umieszcza Krzysztofa Ko-lumba i jego pierw-szą odkrywczą wy-prawę w czasie i w przestrzeni; 2) opisuje odkrycie Krzysztofa Ko-lumba, używając pojęć: karawela, Nowy Świat, India-nie, broń palna;
3) wymienia na-stępstwa wypraw odkrywczych dla Europy i dla Ame-ryki.
• wskazuje na mapie Amerykę Północną i Południową oraz Indie
• wie, kim był Krzysz-tof Kolumb i czego dokonał
• prawidłowo określa wiek, w którym Krzysztof Kolumb odkrył Amerykę
• wymienia nazwi-ska słynnych po-dróżników i żegla-rzy: Krzysztofa Kolumba, Henryka Żeglarza, Bartolo-meu Diaza, Vasco da Gamy i Ferdy-nanda Magellana
• wyjaśnia, jakiego lądu szukał Krzysztof Kolumb wyruszając w swoją podróż
• wymienia wyna-lazki, które uła-twiły żeglugę i przyczyniły się do wielkich odkryć geograficznych: astrolabium, kara-wela, kompas, bu-sola
• wymienia konty-nenty, które okre-ślano mianem Stary Świat i Nowy Świat
• wie, kto stał na czele pierwszej wyprawy dookoła świata
• wskazuje na mapie trasy wypraw wielkich podróżników: Krzysztofa Ko-lumba, Bartolo-meu Diaza, Va-sco da Gamy i Ferdynanda Magellana
• wymienia to-wary, jakie spro-wadzano do Eu-ropy z Indii
• wyjaśnia poję-cia: karawela, astrolabium, bu-sola, kompas
• porównuje wy-obrażenie o świecie ludzi w średniowieczu i w epoce nowo-żytnej
• omawia znacze-nie wyprawy Ferdynanda Ma-gellana
• wymienia przy-czyny odkryć geograficznych
• samodzielnie przygotowuje wypowiedź na temat odkryć geograficznych w XV i XVI w. oraz w czasach późniejszych
1
Historia i społeczeństwo | Historia wokół nas | Klasa 6 Szkoła podstawowa 4–6
AUTOR: Marianna Gwardys-Bartmańska
Temat lekcji Środki
dydaktyczne
Zagadnienia, materiał
nauczania
Odniesienia do podstawy pro-
gramowej
Wymagania na ocenę
dopuszczającą Uczeń:
Wymagania na ocenę
dostateczną Uczeń:
Wymagania na ocenę dobrą
Uczeń:
Wymagania na ocenę
bardzo dobrą Uczeń:
Wymagania na ocenę celującą Uczeń:
Liczba godzin
3. Skutki wielkich odkryć geogra-ficznych
1. Wyprawy konkwi-stadorów.
2. Kolonizacja no-wych terenów.
3. Nieznany świat – Inkowie i Azteko-wie.
4. Co Europejczycy zyskali dzięki wy-prawom morskim.
• podręcznik • zeszyt ćwi-
czeń • mapa histo-
ryczna • karty pracy
• konkwistadorzy i ich wyprawy
• kolonizacja Nowego Świata
• Indianie i ich kultura – Aztekowie, Inkowie
• wpływ odkryć geogra-ficznych na życie mieszkańców Europy i obydwu Ameryk
15. Odkrycie No-wego Świata.
Uczeń: 3) wymienia na-stępstwa wypraw odkrywczych dla Europy i dla Ame-ryki.
• wskazuje na mapie Amerykę Środkową i Amerykę Połu-dniową
• rozumie pojęcie ko-lonizacja
• wyjaśnia, dlaczego Krzysztof Kolumb nazwał mieszkań-ców Ameryki India-nami
• wie, kim byli Azte-kowie i Inkowie
• wyjaśnia pojęcia: konkwistador, ko-lonizacja
• wie, kim byli Fer-dynand Cortez i Montezuma
• wymienia co naj-mniej dwa skutki odkryć geograficz-nych
• wymienia towary sprowadzane z Ameryki do Eu-ropy
• wymienia osią-gnięcia Azteków i Inków
• omawia prze-bieg wypraw konkwistadorów
• omawia skutki odkryć geogra-ficznych dla państw europej-skich i ludów za-mieszkujących Amerykę preko-lumbijską
• wskazuje na mapie te-reny, które były zamieszkane przez Azteków i Inków
• charakteryzuje skutki odkryć geograficznych z uwzględnie-niem zmian de-mograficznych, ekonomicznych i kulturowych
• zastanawia się, czy odkrycia geograficzne miały bezpo-średni wpływ na historię Pol-ski
1
4. Dwór Jagiello-nów na Wawelu
1. Na dworze Zyg-muntów.
2. Renesansowy Wawel.
3. W kręgu poetów i uczonych.
4. W trosce o pań-stwo.
5. Następca Zyg-munta I.
• podręcznik • zeszyt ćwi-
czeń • karty pracy
• panowanie Zygmunta Starego i Zygmunta II Augusta jako czasy złotego wieku Rze-czypospolitej
• architektura i sztuka renesansowa w Pol-sce – arrasy i arkady
• rozwój kultury polskiej – Jan Kochanowski, Mikołaj Rej
• sukcesy polityczne Zygmunta I Starego – przyłączenie Mazow-sza, hołd pruski, unia lubelska
18. Dwór Jagiello-nów.
Uczeń opisuje ży-cie dworskie na Wawelu w okre-sie panowania Zyg-muntów, używając pojęć: dwór, kom-nata, arras. 20. Rzeczpospo-
lita Obojga Na-rodów.
Uczeń: 1) wyjaśnia, na czym polegała unia lubelska
• wymienia dwóch ostatnich królów z dynastii Jagiello-nów: Zygmunta I Starego i Zyg-munta II Augusta
• wie, kim była kró-lowa Bona
• prawidłowo umiesz-cza na osi czasu wiek XVI
• podaje datę zawar-cia unii lubelskiej – 1569 r.
• wyjaśnia pojęcia: arrasy, arkady, krużganki
• wie, dlaczego wiek XVI nazy-wamy „złotym wiekiem kultury polskiej”
• zna daty hołdu pruskiego (1525 r.) i unii lu-belskiej (1569 r.)
• wie, kim byli Jan Kochanowski i Mi-kołaj Kopernik
• wymienia cechy charaktery-styczne archi-tektury renesan-sowej
• krótko charakte-ryzuje ceremo-niał dworski na dworze Ja-giellonów
• omawia reformy gospodarcze przeprowadzone za panowania ostatnich Jagiel-lonów
• wskazuje
• charakteryzuje postać królowej Bony
• wymienia przy-kłady architek-tury renesanso-wej w Polsce
• wskazuje na mapie Ko-ronę Królestwa Polskiego, Litwę i Rzeczpospolitą Obojga Naro-dów w XVI w.
• porównuje naj-większe dzieła renesansu we Włoszech i w Polsce
1
Historia i społeczeństwo | Historia wokół nas | Klasa 6 Szkoła podstawowa 4–6
AUTOR: Marianna Gwardys-Bartmańska
Temat lekcji Środki
dydaktyczne
Zagadnienia, materiał
nauczania
Odniesienia do podstawy pro-
gramowej
Wymagania na ocenę
dopuszczającą Uczeń:
Wymagania na ocenę
dostateczną Uczeń:
Wymagania na ocenę dobrą
Uczeń:
Wymagania na ocenę
bardzo dobrą Uczeń:
Wymagania na ocenę celującą Uczeń:
Liczba godzin
i wskazuje na ma-pie Rzeczpospolitą Obojga Narodów.
na mapie Rzeczpospolitą Obojga Naro-dów w XVI w.
POWTÓRZENIE MATERIAŁU I SPRAWDZIAN WIADOMOŚCI – O EPOCE ODRO-DZENIA.
• podręcznik • zeszyt ćwi-
czeń • mapa histo-
ryczna
1. Powrót do kultury starożytności.
2. Wielcy żeglarze i od-krywcy.
3. Skutki wielkich od-kryć geograficznych.
4. Dwór Jagiellonów na Wawelu.
jw. • na podstawie ilu-stracji omawia wy-gląd budowli rene-sansowej
• wskazuje na osi czasu XV i XVI w.
• wskazuje na mapie Europy Włochy i przy pomocy nau-czyciela wskazuje miasta włoskie – Rzym, Florencję, Wenecję, Bolonię, Mediolan
• wymienia co naj-mniej jednego twórcę okresu odro-dzenia
• wymienia Mikołaja Kopernika, jako przykład człowieka renesansu
• odpowiada na pyta-nie, dlaczego wyna-lazek druku był tak ważny dla ludzkości
• wskazuje na mapie Amerykę Północną i Południową oraz
• wyjaśnia pojęcia: nowożytność, hu-manista, odrodze-nie, mecenas
• wymienia wybit-nych przedstawi-cieli epoki odro-dzenia – Leo-narda da Vinci, Michała Anioła, Jana Gutenberga
• na podstawie ilu-stracji wskazuje nawiązania do starożytności w sztuce odrodze-nia
• wymienia nazwi-ska słynnych po-dróżników i żegla-rzy: Krzysztofa Kolumba, Henryka Żeglarza, Bartolo-meu Diaza, Vasco da Gamy i Ferdy-nanda Magellana
• wyjaśnia, jakiego lądu szukał Krzysztof Kolumb
• uzasadnia twier-dzenie, że Wło-chy były kolebką renesansu
• krótko omawia znaczenie roz-woju gospodar-czego miast włoskich dla roz-woju kultury i sztuki w okre-sie odrodzenia
• wymienia naj-ważniejsze dzieła Michała Anioła i Leo-narda da Vinci
• wie, jaka była pierwsza druko-wana książka
• wskazuje na ma-pie trasy wypraw wielkich podróż-ników: Krzysz-tofa Kolumba, Bartolomeu Diaza, Vasco da Gamy i Ferdy-
• na podstawie ilustracji porów-nuje architekturę średniowiecza i odrodzenia
• omawia, w jaki sposób doszło do wynalezienia druku i jakie to miało znacze-nie
• wyjaśnia zwroty „walczyć z wia-trakami” „nic, co ludzkie, nie jest mi obce” i podaje ich ge-nezę
• porównuje wy-obrażenie o świecie ludzi w średniowieczu i w epoce nowo-żytnej
• omawia znacze-nie wyprawy Ferdynanda Ma-gellana
• przedstawia sa-modzielnie ze-brane informa-cje na temat twórców rene-sansu
• samodzielnie przygotowuje wypowiedź na temat odkryć geograficznych w XV i XVI w. oraz w czasach późniejszych
• zastanawia się, czy odkrycia geograficzne miały bezpo-średni wpływ na historię Pol-ski
• porównuje naj-większe dzieła renesansu we Włoszech i w Polsce
2
Historia i społeczeństwo | Historia wokół nas | Klasa 6 Szkoła podstawowa 4–6
AUTOR: Marianna Gwardys-Bartmańska
Temat lekcji Środki
dydaktyczne
Zagadnienia, materiał
nauczania
Odniesienia do podstawy pro-
gramowej
Wymagania na ocenę
dopuszczającą Uczeń:
Wymagania na ocenę
dostateczną Uczeń:
Wymagania na ocenę dobrą
Uczeń:
Wymagania na ocenę
bardzo dobrą Uczeń:
Wymagania na ocenę celującą Uczeń:
Liczba godzin
Indie • wie, kim był Krzysz-
tof Kolumb i czego dokonał
• prawidłowo określa wiek, w którym Krzysztof Kolumb odkrył Amerykę
• wskazuje na ma-
pie Amerykę Środ-kową i Amerykę Po-łudniową
• rozumie pojęcie ko-lonizacja
• wyjaśnia, dlaczego Krzysztof Kolumb nazwał mieszkań-ców Ameryki India-nami
• wie, kim byli Azte-kowie i Inkowie
• wymienia dwóch ostatnich królów z dynastii Jagiello-nów: Zygmunta I Starego i Zyg-munta II Augusta
• wie, kim była kró-lowa Bona
• prawidłowo umiesz-cza na osi czasu wiek XVI
• podaje datę zawar-cia unii lubelskiej (1569 r.)
wyruszając w swoją podróż
• wymienia wyna-lazki, które uła-twiły żeglugę i przyczyniły się do wielkich odkryć geograficznych: astrolabium, kara-wela, kompas, bu-sola
• wymienia konty-nenty, które okre-ślano mianem Stary Świat i Nowy Świat
• wie, kto stał na czele pierwszej wyprawy dookoła świata
• wyjaśnia pojęcia: konkwistador, ko-lonizacja
• wie, kim byli Fer-dynand Cortez i Montezuma
• wymienia co naj-mniej dwa skutki odkryć geograficz-nych
• wymienia towary sprowadzane z Ameryki do Eu-ropy
• wyjaśnia pojęcia:
nanda Magel-lana
• wymienia to-wary, jakie spro-wadzano do Eu-ropy z Indii
• wyjaśnia poję-cia: karawela, astrolabium, bu-sola, kompas
• wymienia osią-gnięcia Azteków i Inków
• omawia prze-bieg wypraw konkwistadorów
• omawia skutki odkryć geogra-ficznych dla państw europej-skich i ludów za-mieszkujących Amerykę preko-lumbijską
• wymienia cechy charaktery-styczne
architektury re-nesansowej
• krótko charakte-ryzuje ceremo-niał dworski na dworze Ja-giellonów
• omawia reformy
• wymienia przy-czyny odkryć geograficznych
• wskazuje na mapie te-reny, które były zamieszkane przez Azteków i Inków
• charakteryzuje skutki odkryć geograficznych z uwzględnie-niem zmian de-mograficznych, ekonomicznych i kulturowych
• charakteryzuje postać królowej Bony
• wymienia przy-kłady architek-tury renesanso-wej w Polsce
• wskazuje na mapie Ko-ronę Królestwa Polskiego, Litwę i Rzeczpospolitą Obojga Naro-dów w XVI w.
Historia i społeczeństwo | Historia wokół nas | Klasa 6 Szkoła podstawowa 4–6
AUTOR: Marianna Gwardys-Bartmańska
Temat lekcji Środki
dydaktyczne
Zagadnienia, materiał
nauczania
Odniesienia do podstawy pro-
gramowej
Wymagania na ocenę
dopuszczającą Uczeń:
Wymagania na ocenę
dostateczną Uczeń:
Wymagania na ocenę dobrą
Uczeń:
Wymagania na ocenę
bardzo dobrą Uczeń:
Wymagania na ocenę celującą Uczeń:
Liczba godzin
arrasy, arkady, krużganki
• wie, dlaczego wiek XVI nazy-wamy „złotym wiekiem kultury polskiej”
• zna daty hołdu pruskiego (1525 r.) i unii lu-belskiej (1569 r.)
• wie, kim byli Jan Kochanowski i Mi-kołaj Kopernik
gospodarcze przeprowadzone za panowania ostatnich Jagiel-lonów
• wskazuje na mapie Rzeczpospolitą Obojga Naro-dów w XVI w.
CZĘŚĆ II. RZECZPOSPOLITA OBOJGA NARODÓW
5. W Rzeczypospo-litej Obojga Na-rodów
1. Ostatni z rodu. 2. Zgoda, wolność
i prawo. 3. Szlachta wybiera
króla.
• podręcznik • zeszyt ćwi-
czeń • karty pracy
• postanowienia unii lu-belskiej
• Rzeczpospolita jako państwo Polski i Litwy
• kim był w Rzeczypo-spolitej obywatel
• szlachta i magnaci • wybór króla – wolna
elekcja • Henryk Walezy –
pierwszy król elek-cyjny
20. Rzeczpospo-lita Obojga Narodów.
Uczeń: 1) wyjaśnia, na czym polegała unia lubelska i wskazuje na ma-pie Rzeczpospolitą Obojga Narodów; 2) opisuje, w jaki sposób wybierano króla, używając po-jęć: elekcja, pole elekcyjne, korona-cja.
• wymienia państwa, które wchodziły w skład Rzeczypo-spolitej Obojga Na-rodów
• wie, kto w Rzeczy-pospolitej miał prawo wyboru króla
• rozumie pojęcie wolna elekcja
• wyjaśnia pojęcie bezkrólewie
• wie, kto był pierw-szym królem elek-cyjnym w Polsce
• wymienia najważ-niejsze zasady ustroju Rzeczypo-spolitej Obojga Narodów: wol-ność, zgoda i prawo
• podaje datę pierwszej wolnej elekcji – 1573 r.
• wyjaśnia, kto miał prawo wybierać króla
• wyjaśnia, co oznacza, że król rządzi dziedzicznie lub w wyniku elekcji
• charakteryzuje pierwszego króla elekcyj-nego i wyjaśnia, dlaczego pota-jemnie opuścił Polskę
• opisuje przebieg sejmu elekcyj-nego
• wyjaśnia, jaką rolę podczas bezkrólewia peł-nił prymas
• wyjaśnia, co oznaczały zasady: wolno-ści, zgody i prawa w ustroju Rze-czypospolitej Obojga Naro-dów
• wymienia za-sady ustroju Rzeczypospoli-tej zapisane
• samodzielnie, korzystając z in-ternetu oraz źró-deł pozapod-ręcznikowych, przygotowuje wypowiedź na temat królów elekcyjnych 1
Historia i społeczeństwo | Historia wokół nas | Klasa 6 Szkoła podstawowa 4–6
AUTOR: Marianna Gwardys-Bartmańska
Temat lekcji Środki
dydaktyczne
Zagadnienia, materiał
nauczania
Odniesienia do podstawy pro-
gramowej
Wymagania na ocenę
dopuszczającą Uczeń:
Wymagania na ocenę
dostateczną Uczeń:
Wymagania na ocenę dobrą
Uczeń:
Wymagania na ocenę
bardzo dobrą Uczeń:
Wymagania na ocenę celującą Uczeń:
Liczba godzin
w artykułach henrykowskich
6. Kto razem z kró-lem rządził pań-stwem
1. Król i szlachta wspólnie rządzili państwem.
2. Sejm walny. 3. Sejmiki ziemskie. 4. Skład sejmu.
• podręcznik • zeszyt ćwi-
czeń • karty pracy
• przywileje szlachec-kie
• sejm walny jako naj-ważniejszy organ władzy w państwie
• sejmiki ziemskie – sa-morząd szlachecki
• posłowie i senatoro-wie
• trzy stany sejmujące – król, senat i izba poselska
19. Polski szlach-cic.
Uczeń: 1) charakteryzuje obowiązki szlach-cica wobec pań-stwa, używając po-jęć: sejm, sejmik, pospolite ruszenie.
• wymienia trzy stany sejmujące: króla, senat i izbę posel-ską
• wie, jak wybierani byli posłowie na sejm walny
• wyjaśnia, z pomocą nauczyciela, na czym polegała demokracja szla-checka
• wyjaśnia pojęcia: przywileje szla-checkie, pospolite ruszenie, senat, izba poselska, sejmiki ziemskie, nietykalność oso-bista
• wie, czym się róż-niła magnateria od szlachty śred-niej i szlachty ubogiej
• wyjaśnia, w jakim celu były zwoły-wane sejmiki ziemskie
• samodzielnie for-mułuje wypo-wiedź na temat praw i obowiąz-ków szlachty
• omawia zróżni-cowanie spo-łeczne szlachty na przykładzie magnaterii, szlachty średniej i szlachty ubo-giej
• wymienia decy-zje, jakie podej-mowano w cza-sie trwania sejmu walnego
• podaje datę 1493 r. i wyja-śnia, dlaczego rok 1493 uznaje się za początek parlamentary-zmu polskiego
• wyjaśnia, kto przewodniczył obradom se-natu, a kto izby poselskiej
• wyjaśnia, kto mógł zostać se-natorem, a kto posłem na sejm
• szczegółowo wymienia uprawnienia sejmu
• wyjaśnia, jakie były kompeten-cje sejmików ziemskich
• omawia znacze-nie uchwalenia konstytucji (tzn. prawa) Nihil novi
• porównuje de-mokrację szla-checką ze współczesną demokracją w Polsce
1
7. Gospodarstwo szlachcica
1. Folwark szla-checki.
• podręcznik • zeszyt ćwi-
czeń • karty pracy
• folwark szlachecki i pańszczyzna
• transport płodów rol-nych do Gdańska
• kim byli flisacy
19. Polski szlach-cic.
Uczeń: 2) opisuje działal-ność gospodarczą
• wyjaśnia pojęcie fol-wark szlachecki
• wskazuje na mapie Gdańsk
• na podstawie ilu-stracji omawia wy-gląd folwarku szlacheckiego
• wyjaśnia, na czym
• wyjaśnia, dla-czego Rzeczpo-spolita w XVI w. była nazywana
• szczegółowo uzasadnia twier-dzenie, że XVI w. był
• porównuje sytu-ację szlachty i chłopów
• przedstawia mocne i słabe
1
Historia i społeczeństwo | Historia wokół nas | Klasa 6 Szkoła podstawowa 4–6
AUTOR: Marianna Gwardys-Bartmańska
Temat lekcji Środki
dydaktyczne
Zagadnienia, materiał
nauczania
Odniesienia do podstawy pro-
gramowej
Wymagania na ocenę
dopuszczającą Uczeń:
Wymagania na ocenę
dostateczną Uczeń:
Wymagania na ocenę dobrą
Uczeń:
Wymagania na ocenę
bardzo dobrą Uczeń:
Wymagania na ocenę celującą Uczeń:
Liczba godzin
2. Spław zboża Wi-słą do Gdańska.
3. Handel gdański.
• Gdańsk najbogat-szym miastem Rze-czypospolitej
polskiej szlachty, używając pojęć: fol-wark, pańszczyzna, kmiecie, spichlerz, spław rzeczny – Wisłą do Gdańska.
• wymienia co naj-mniej dwa towary, które spławiano Wi-słą do Gdańska
polegała pańsz-czyzna
• wymienia towary przywożone do Polski i towary eksportowane na zachód Europy
• wie, kim byli fli-sacy i czym się zajmowali
spichlerzem Eu-ropy
• wyjaśnia, w jaki sposób szlachta powiększała swoje majątki
• wymienia powin-ności chłopów względem szlachty
• wskazuje na mapie szlaki spławu zboża w Rzeczy-po-spolitej
• omawia znacze-nie Wisły dla wymiany towa-rowej
„złotym wie-kiem” Rzeczy-pospolitej
• wyjaśnia, dla-czego w XVI w. bogaciły się pol-skie miasta
• wymienia główne porty zbożowe i spi-chlerze na szlaku wiśla-nym
• na podstawie tekstu źródło-wego opisuje handel w Gdań-sku – wymienia towary, jakimi handlowano i państwa, z któ-rych przybywały okręty
strony gospo-darki w Rzeczy-pospolitej Ob-ojga Narodów w XVI w.
Historia i społeczeństwo | Historia wokół nas | Klasa 6 Szkoła podstawowa 4–6
AUTOR: Marianna Gwardys-Bartmańska
Temat lekcji Środki
dydaktyczne
Zagadnienia, materiał
nauczania
Odniesienia do podstawy pro-
gramowej
Wymagania na ocenę
dopuszczającą Uczeń:
Wymagania na ocenę
dostateczną Uczeń:
Wymagania na ocenę dobrą
Uczeń:
Wymagania na ocenę
bardzo dobrą Uczeń:
Wymagania na ocenę celującą Uczeń:
Liczba godzin
POWTÓRZENIE MATERIAŁU I SPRAWDZIAN WIADOMOŚCI – O RZECZYPOSPO-LITEJ SZLACHEC-KIEJ.
• podręcznik • zeszyt ćwi-
czeń • mapa histo-
ryczna
5. W Rzeczypospolitej Obojga Narodów.
6. Kto razem z królem rządził państwem.
7. Gospodarstwo szlachcica.
jw. • wyjaśnia pojęcie fol-wark szlachecki
• wskazuje na mapie Gdańsk
• wymienia co naj-mniej dwa towary, które spławiano Wi-słą do Gdańska
• wymienia państwa, które wchodziły w skład Rzeczypo-spolitej Obojga Na-rodów
• wie, kto w Rzeczy-pospolitej miał prawo wyboru króla
• rozumie pojęcie wolna elekcja
• wyjaśnia pojęcie bezkrólewie
• wymienia trzy stany sejmujące: króla, senat i izbę posel-ską
• wie, jak wybierani byli posłowie na sejm walny
• wyjaśnia, z pomocą nauczyciela, na czym polegała demokracja szla-checka
• wie, kto był pierw-szym królem elek-cyjnym w Polsce
• wymienia najważ-niejsze zasady ustroju Rzeczypo-spolitej Obojga Narodów: wol-ność, zgoda i prawo
• podaje datę pierwszej wolnej elekcji – 1573 r.
• wyjaśnia, kto miał prawo wybierać króla
• wyjaśnia pojęcia: przywileje szla-checkie, pospolite ruszenie, senat, izba poselska, sejmiki ziemskie, nietykalność oso-bista
• wie, czym się różniła magnate-ria od szlachty średniej i szlachty ubo-giej
• wyjaśnia, w jakim celu zwoływane były sejmiki ziem-skie
• wyjaśnia, co oznacza, że król rządzi dziedzicznie lub w wyniku elekcji
• charakteryzuje pierwszego króla elekcyj-nego i wyjaśnia, dlaczego pota-jemnie opuścił Polskę
• opisuje przebieg sejmu elekcyj-nego,
• samodzielnie formułuje wypo-wiedź na temat praw i obowiąz-ków szlachty
• omawia zróżni-cowanie spo-łeczne szlachty na przykładzie magnaterii, szlachty średniej i szlachty ubo-giej
• wymienia decy-zje, jakie podej-mowano w cza-sie trwania sejmu walnego
• podaje datę
• wyjaśnia, jaką rolę podczas bezkrólewia peł-nił prymas
• wyjaśnia, co oznaczały za-sady wolności, zgody i prawa w ustroju Rze-czypospolitej Obojga Narodów
• wymienia za-sady ustroju Rzeczypospoli-tej zapisane w artykułach henrykowskich
• wyjaśnia, kto przewodniczył obradom se-natu, a kto izby poselskiej
• wyjaśnia, kto mógł zostać se-natorem, a kto posłem na sejm
• szczegółowo wymienia uprawnienia sejmu
• wyjaśnia, jakie były kompeten-cje sejmików ziemskich
• samodzielnie, korzystając z in-ternetu i źródeł pozapodręczni-kowych, przygo-towuje wypo-wiedź na temat królów elekcyj-nych
• porównuje de-mokrację szla-checką ze współczesną demokracją w Polsce
• porównuje sytu-ację szlachty i chłopów, przedstawia mocne i słabe strony gospo-darki w Rzeczy-pospolitej Ob-ojga Narodów w XVI w.
2
Historia i społeczeństwo | Historia wokół nas | Klasa 6 Szkoła podstawowa 4–6
AUTOR: Marianna Gwardys-Bartmańska
Temat lekcji Środki
dydaktyczne
Zagadnienia, materiał
nauczania
Odniesienia do podstawy pro-
gramowej
Wymagania na ocenę
dopuszczającą Uczeń:
Wymagania na ocenę
dostateczną Uczeń:
Wymagania na ocenę dobrą
Uczeń:
Wymagania na ocenę
bardzo dobrą Uczeń:
Wymagania na ocenę celującą Uczeń:
Liczba godzin
• na podstawie ilu-stracji omawia wy-gląd folwarku szlacheckiego
• wyjaśnia, na czym polegała pańsz-czyzna
• wymienia towary przywożone do Polski i towary eksportowane na zachód Europy
• wie, kim byli fli-sacy i czym się zajmowali
1493 r. i wyja-śnia, dlaczego uznaje rok 1493 za początek par-lamentaryzmu polskiego
• wyjaśnia, dla-czego Rzeczpo-spolita w XVI w. była nazywana spichlerzem Eu-ropy
• wyjaśnia, w jaki sposób szlachta powiększała swoje majątki
• wymienia powin-ności chłopów względem szlachty
• wskazuje na mapie szlaki spławu zboża w Rzeczypospoli-tej
• omawia znacze-nie Wisły dla wymiany towa-rowej
• omawia znacze-nie uchwalenia konstytucji (tzn. prawa) Nihil novi
• szczegółowo uzasadnia twier-dzenie, że XVI w. był „złotym wie-kiem” Rzeczy-pospolitej
• wyjaśnia, dla-czego w XVI w. bogaciły się pol-skie miasta
• wymienia główne porty zbożowe i spi-chlerze na szlaku wiśla-nym
• na podstawie tekstu źródło-wego opisuje handel w Gdań-sku – wymienia towary, jakimi handlowano, i państwa, z któ-rych przybywały okręty
Historia i społeczeństwo | Historia wokół nas | Klasa 6 Szkoła podstawowa 4–6
AUTOR: Marianna Gwardys-Bartmańska
Temat lekcji Środki
dydaktyczne
Zagadnienia, materiał
nauczania
Odniesienia do podstawy pro-
gramowej
Wymagania na ocenę
dopuszczającą Uczeń:
Wymagania na ocenę
dostateczną Uczeń:
Wymagania na ocenę dobrą
Uczeń:
Wymagania na ocenę
bardzo dobrą Uczeń:
Wymagania na ocenę celującą Uczeń:
Liczba godzin
CZĘŚĆ III. RZECZPOSPOLITA W XVII WIEKU
8. Wojny ze Szwe-dami
1. Wojny Zygmunta III Wazy.
2. Jan Karol Chod-kiewicz – zwy-cięzca spod Kir-cholmu.
3. Wojska szwedzkie wkraczają do Rze-czypospolitej.
4. Obrona kraju.
• podręcznik • zeszyt ćwi-
czeń • mapa histo-
ryczna • karty pracy
• panowanie dynastii Wazów i wojny ze Szwecją
• bitwa pod Kirchol-mem – zwycięstwo pod wodzą Jana Ka-rola Chodkiewicza
• potop szwedzki 1655 r. – obrona Ja-snej Góry
• wojna podjazdowa Stefana Czarniec-kiego i zwycięstwo pod Warką
• skutki najazdu szwedzkiego
21. Rzeczpospo-lita w XVII w.
Uczeń: 1) sytuuje w czasie i omawia wydarze-nia potopu szwedz-kiego, z uwzględ-nieniem obrony Często-chowy i postaci Stefana Czarniec-kiego.
• wskazuje na mapie Szwecję, Wielkie Księstwo Litewskie, Koronę Królestwa Polskiego
• wymienia co naj-mniej dwóch królów
polskich z dynastii Wazów
• wie, kto dowodził wojskami polskimi pod Kircholmem
• podaje datę potopu szwedzkiego
• wyjaśnia pojęcie hetman
• wymienia przy-czyny i skutki wo-jen polsko-szwedzkich w XVII w.
• wskazuje na ma-pie Inflanty i wyja-śnia, dlaczego były ważnym ob-szarem dla Rze-czypospolitej i dla Szwecji
• na podstawie ilu-stracji omawia wy-gląd i uzbrojenie husarii
• wymienia teryto-ria, o które toczyły się wojny ze Szwecją
• wie, kim byli: Ste-fan Czarniecki, Jan Karol Chod-kiewicz, Augustyn Kordecki
• charakteryzuje sylwetkę het-mana Jana Ka-rola Chodkiewi-cza
• na podstawie mapy omawia przebieg walk w czasie potopu szwedzkiego
• wyjaśnia pojęcie wojna podjaz-dowa
• wie, w jaki spo-sób Zygmunt III Waza był spo-krewniony z Ja-giellonami
• wyjaśnia szcze-gółowo, dla-czego najazd Szwedów na Polskę został nazwany poto-pem
• omawia po-stawę królów Zygmunta III i Jana Kazimierza w czasie wojen ze Szwecją
• na podstawie ilustracji w pod-ręczniku i wia-domości z lekcji porównuje uzbrojenie i spo-sób walki armii szwedzkiej i ar-mii polskiej
• samodzielnie, na podstawie in-formacji dostęp-nych w interne-cie oraz innych źródeł wiedzy pozapodręczni-kowych, przygo-towuje wypo-wiedź o polskich dziełach sztuki znajdujących się od czasów po-topu na terenie Szwecji
1
9. Walki z Koza-kami
1. Kozacy z Zapo-roża.
2. Życie na Siczy. 3. Czym był rejestr
kozacki.
• podręcznik • zeszyt ćwi-
czeń • mapa histo-
ryczna • karty pracy
• kim byli Kozacy • Dzikie Pola i Zapo-
roże • Stara Sicz i atamani
kozaccy • rejestr kozacki i wojny
z Tatarami i Turkami
Temat dodatkowy II. Analiza i inter-
pretacja histo-ryczna. III. Tworzenie nar-
racji historycznej.
• wie, kim byli Kozacy • na podstawie ilu-
stracji omawia wy-gląd i uzbrojenie Kozaków
• podaje datę i przy-
• odczytuje z mapy miejsca bitew po-wstania Chmiel-nickiego
• na podstawie ilu-stracji omawia wy-gląd kozackiego
• wymienia przy-czyny i skutki powstania Chmielnickiego
• wskazuje na mapie najdal-
• omawia genezę rejestru kozac-kiego i podaje przykłady wojen, w których królo-wie polscy ko-rzystali z wojska
• samodzielnie formułuje wypo-wiedź na temat: „W jaki sposób powstanie Chmielnickiego
1
Historia i społeczeństwo | Historia wokół nas | Klasa 6 Szkoła podstawowa 4–6
AUTOR: Marianna Gwardys-Bartmańska
Temat lekcji Środki
dydaktyczne
Zagadnienia, materiał
nauczania
Odniesienia do podstawy pro-
gramowej
Wymagania na ocenę
dopuszczającą Uczeń:
Wymagania na ocenę
dostateczną Uczeń:
Wymagania na ocenę dobrą
Uczeń:
Wymagania na ocenę
bardzo dobrą Uczeń:
Wymagania na ocenę celującą Uczeń:
Liczba godzin
4. Zwycięstwa i klę-ski – wojny z Koza-kami.
• bunty kozackie • powstanie Bohdana
Chmielnickiego – wojna na Ukrainie
wódcę najwięk-szego kozackiego powstania prze-ciwko Rzeczypo-spolitej
• wskazuje na mapie tereny zamieszkane przez Kozaków
taboru i jego uży-cie w czasie wojny
• charakteryzuje postać Bohdana Chmielnickiego
• wyjaśnia pojęcia: Tatarzy, Sicz, ata-man, rejestr ko-zacki
• wymienia przy-czyny wybuchu powstania Chmielnickiego
szy zasięg po-wstania Chmiel-nickiego i wy-mienia najważ-niejsze bitwy
• omawia życie codzienne Ko-zaków i wyja-śnia, dlaczego korzystne było dla nich znale-zienie się w re-jestrze kozackim
• porównuje spo-sób prowadze-nia wojny przez wojska kozackie i przez regu-larne oddziały Rzeczypospoli-tej
kozackiego • omawia politykę
Rzeczypospoli-tej wobec Koza-ków po stłumie-niu powstań ko-zackich
zostało przed-stawione w po-wieści Ogniem i mieczem Hen-ryka Sienkiewi-cza?”
10. Wyprawa wie-deńska Jana III Sobieskiego
1. W obronie przed tureckim najaz-dem.
2. Polska husaria w obronie Europy.
3. Pokój i skutki wo-jen.
• podręcznik • zeszyt ćwi-
czeń • mapa histo-
ryczna • karty pracy
• wojny z Turcją, obrona Chocimia
• Jan III Sobieski kró-lem Polski
• bitwa pod Wiedniem • skutki wojen polsko-
tureckich
21. Rzeczpospo-lita w XVII w.
Uczeń: 2) sytuuje w czasie i opisuje wyprawę wiedeńską Jana III Sobieskiego, uży-wając pojęć: oblę-żenie, odsiecz, suł-tan, husaria.
• podaje datę odsie-czy wiedeńskiej – 1683 r. i określa, który to jest wiek i która jego połowa
• wie, kim byli Jan III Sobieski i Kara Mu-stafa
• wyjaśnia, dlaczego Jana III Sobie-skiego nazywano Lwem Lechistanu
• wyjaśnia pojęcia: odsiecz, sułtan, oblężenie, husaria
• wskazuje na ma-pie Chocim i Ka-mieniec Podolski
• na podstawie planu bitwy pod Wiedniem wymie-nia wojska, które brały udział w bi-twie
• krótko wyjaśnia
• wymienia hetma-nów: Stanisława Żółkiewskiego i Jana Karola Chodkiewicza jako słynnych dowódców wal-czących z Tur-kami
• wymienia posta-nowienia pokoju w Karłowicach i podaje jego
• wyjaśnia, jakie znaczenie miał w czasie odsie-czy wiedeńskiej atak polskiej hu-sarii
• omawia wpływ, jaki na sytuację w Rzeczypospo-litej miały wojny prowadzone przez wojska polsko-litewskie
• wyjaśnia, dla-czego o Janie III Sobieskim mó-wimy, że obronił przed Turkami Europę i chrze-ścijaństwo 1
Historia i społeczeństwo | Historia wokół nas | Klasa 6 Szkoła podstawowa 4–6
AUTOR: Marianna Gwardys-Bartmańska
Temat lekcji Środki
dydaktyczne
Zagadnienia, materiał
nauczania
Odniesienia do podstawy pro-
gramowej
Wymagania na ocenę
dopuszczającą Uczeń:
Wymagania na ocenę
dostateczną Uczeń:
Wymagania na ocenę dobrą
Uczeń:
Wymagania na ocenę
bardzo dobrą Uczeń:
Wymagania na ocenę celującą Uczeń:
Liczba godzin
• wie, gdzie znajdo-wała się siedziba Jana III Sobie-skiego
skutki bitwy pod Wiedniem
datę (1699 r.) • opowiada, w ja-
kich okoliczno-ściach Jan III So-bieski został wy-brany na króla Polski
• wymienia przy-czyny i skutki odsieczy wie-deńskiej
• na podstawie ilu-stracji omawia wygląd pałacu w Wilanowie
w XVII w.
POWTÓRZENIE MTERIAŁU I SPRAWDZIAN WIADOMOŚCI –
O WOJNACH RZECZYPOSPOLI-TEJ W XVII WIEKU.
• podręcznik • zeszyt ćwi-
czeń • mapa histo-
ryczna
8. Wojny ze Szwe-dami.
9. Walki z Kozakami. 10. Wyprawa wiedeń-
ska króla Jana III Sobieskiego.
jw. • wskazuje na mapie Szwecję, Wielkie Księstwo Litewskie, Koronę Królestwa Polskiego
• wymienia co naj-mniej dwóch królów polskich z dynastii Wazów
• wie, kto dowodził wojskami polskimi pod Kircholmem
• podaje datę potopu szwedzkiego
• wyjaśnia pojęcie hetman
• wie, kim byli Kozacy • na podstawie ilu-
• wymienia przy-czyny i skutki wo-jen polsko-szwedzkich w XVII w.
• wskazuje na ma-pie Inflanty i wyja-śnia, dlaczego były ważnym ob-szarem dla Rze-czypospolitej i dla Szwecji
• na podstawie ilu-stracji omawia wygląd i uzbroje-nie husarii
• wymienia teryto-ria, o które toczyły się wojny
• charakteryzuje sylwetkę het-mana Jana Ka-rola Chodkiewi-cza
• na podstawie mapy omawia przebieg walk w czasie potopu szwedzkiego
• wyjaśnia pojęcie wojna podjaz-dowa
• wie, w jaki spo-sób Zygmunt III Waza był spo-krewniony z Ja-giellonami
• wyjaśnia szcze-gółowo, dla-czego najazd Szwedów na Polskę został nazwany poto-pem
• omawia po-stawę królów Zygmunta III i Jana Kazimie-rza w czasie wo-jen ze Szwecją
• na podstawie ilustracji w pod-ręczniku i wia-domości z lekcji porównuje
• samodzielnie, na podstawie informacji do-stępnych w in-ternecie i in-nych, pozapod-ręcznikowych źródłach wie-dzy, przygoto-wuje wypowiedź o polskich dzie-łach sztuki znaj-dujących się od czasów po-topu na terenie Szwecji
• samodzielnie formułuje wypo-wiedź na temat:
2
Historia i społeczeństwo | Historia wokół nas | Klasa 6 Szkoła podstawowa 4–6
AUTOR: Marianna Gwardys-Bartmańska
Temat lekcji Środki
dydaktyczne
Zagadnienia, materiał
nauczania
Odniesienia do podstawy pro-
gramowej
Wymagania na ocenę
dopuszczającą Uczeń:
Wymagania na ocenę
dostateczną Uczeń:
Wymagania na ocenę dobrą
Uczeń:
Wymagania na ocenę
bardzo dobrą Uczeń:
Wymagania na ocenę celującą Uczeń:
Liczba godzin
stracji omawia wy-gląd i uzbrojenie Kozaków
• podaje datę i przy-wódcę najwięk-szego kozackiego powstania prze-ciwko Rzeczypo-spolitej
• wskazuje na mapie tereny zamieszkane przez Kozaków
• podaje datę odsie-czy wiedeńskiej – 1683 r. i określa, który to jest wiek i która jego połowa
• wie, kim byli Jan III Sobieski i Kara Mu-stafa
• wyjaśnia, dlaczego Jana III Sobie-skiego nazywano Lwem Lechistanu
• wie, gdzie znajdo-wała się siedziba Jana III Sobie-skiego
ze Szwecją • wie, kim byli Ste-
fan Czarniecki, Jan Karol Chod-kiewicz, Augustyn Kordecki
• odczytuje z mapy miejsca bitew po-wstania Chmiel-nickiego
• na podstawie ilu-stracji omawia wy-gląd kozackiego taboru i jego uży-cie w czasie wojny
• charakteryzuje postać Bohdana Chmielnickiego
• wyjaśnia pojęcia: Tatarzy, Sicz, ata-man, rejestr ko-zacki
• wymienia przy-czyny wybuchu powstania Chmielnickiego
• wyjaśnia pojęcia: odsiecz, sułtan, oblężenie, husaria
• wskazuje na ma-pie Chocim i Ka-mieniec Podolski
• na podstawie planu bitwy pod
• wymienia przy-czyny i skutki powstania Chmielnickiego
• wskazuje na mapie najdal-szy zasięg po-wstania Chmiel-nickiego i wy-mienia najważ-niejsze bitwy
• omawia życie codzienne Ko-zaków i wyja-śnia, dlaczego korzystne dla nich było znale-zienie się w re-jestrze kozackim
• porównuje spo-sób prowadze-nia wojny przez wojska kozackie i przez regu-larne oddziały Rzeczypospoli-tej
• wymienia het-manów Stani-sława Żółkiew-skiego i Jana Karola Chodkie-wicza jako słyn-nych dowódców walczących
uzbrojenie i spo-sób walki armii szwedzkiej i ar-mii polskiej
• omawia genezę rejestru kozac-kiego i podaje przykłady wojen, w których królo-wie polscy ko-rzystali z wojska kozackiego
• omawia politykę Rzeczypospoli-tej wobec Koza-ków po stłumie-niu powstań ko-zackich
• wyjaśnia, jakie znaczenie miał w czasie odsie-czy wiedeńskiej atak polskiej hu-sarii
• omawia wpływ, jaki na sytuację w Rzeczypospo-litej miały wojny prowadzone przez wojska polsko-litewskie w XVII w.
W jaki sposób powstanie Chmielnickiego zostało przed-stawione w po-wieści „Ogniem i mieczem” Hen-ryka Sienkiewi-cza?
• wyjaśnia, dla-czego o Janie III Sobieskim mó-wimy, że obronił przed Turkami Europę i chrze-ścijaństwo
Historia i społeczeństwo | Historia wokół nas | Klasa 6 Szkoła podstawowa 4–6
AUTOR: Marianna Gwardys-Bartmańska
Temat lekcji Środki
dydaktyczne
Zagadnienia, materiał
nauczania
Odniesienia do podstawy pro-
gramowej
Wymagania na ocenę
dopuszczającą Uczeń:
Wymagania na ocenę
dostateczną Uczeń:
Wymagania na ocenę dobrą
Uczeń:
Wymagania na ocenę
bardzo dobrą Uczeń:
Wymagania na ocenę celującą Uczeń:
Liczba godzin
Wiedniem wymie-nia wojska, jakie brały udział w bi-twie
• krótko wyjaśnia skutki bitwy pod Wiedniem
z Turkami • wymienia posta-
nowienia pokoju w Karłowicach i podaje jego datę (1699 r.)
• opowiada, w ja-kich okoliczno-ściach Jan III Sobieski został wybrany na króla Polski
• wymienia przy-czyny i skutki odsieczy wie-deńskiej
• na podstawie ilustracji omawia wygląd pałacu w Wilanowie
CZĘŚĆ IV. UPADEK RZECZYPOSPOLITEJ I WALKA O NIEPODLEGŁOŚĆ
11. Rzeczpospolita w czasach Stani-sława Augusta Poniatowskiego
1. Ostatni władca Rzeczypospolitej.
2. Przeciwko kró-lowi.
3. Sejm Wielki. Rok 1791 – Konstytu-cja 3 maja.
• podręcznik • zeszyt ćwi-
czeń • karty pracy
• powołanie Komisji Edukacji Narodowej
• reformy gospodarcze króla Stanisława Au-gusta Poniatowskiego
• Sejm Wielki i uchwa-lenie Konstytucji 3 maja
22. Upadek I Rze-czypospolitej.
Uczeń: 1) podaje przykłady naprawy państwa polskiego za pano-wania Stanisława Augusta Poniatow-skiego, z uwzględ-nieniem Konstytucji 3 maja.
• wymienia Stani-sława Augusta Po-niatowskiego jako ostatniego króla Polski
• podaje datę uchwa-lenia Konstytucji 3 maja (1791 r.)
• podaje co najmniej dwa przykłady re-form wprowadzo-
• wyjaśnia, czym były Komisja Edu-kacji Narodowej i Szkoła Rycerska
• posługuje się po-jęciami: manufak-tura, liberum veto, dziedziczenie tronu
• na podstawie ilu-stracji omawia wy-
• wymienia posta-nowienia Kon-stytucji 3 maja
w zakresie zmiany ustroju Rzeczypospoli-tej
• wyjaśnia, dla-czego Rosja była przeciwna wprowadzeniu
• porównuje ustrój Rzeczypospoli-tej Obojga Naro-dów przed uchwaleniem Konstytucji 3 maja i po jej
wprowadzeniu • omawia,
na czym pole-gała złota wol-ność szlachty w
• wyjaśnia, dla-czego dzień 3 maja jest w Polsce świę-tem państwo-wym
1
Historia i społeczeństwo | Historia wokół nas | Klasa 6 Szkoła podstawowa 4–6
AUTOR: Marianna Gwardys-Bartmańska
Temat lekcji Środki
dydaktyczne
Zagadnienia, materiał
nauczania
Odniesienia do podstawy pro-
gramowej
Wymagania na ocenę
dopuszczającą Uczeń:
Wymagania na ocenę
dostateczną Uczeń:
Wymagania na ocenę dobrą
Uczeń:
Wymagania na ocenę
bardzo dobrą Uczeń:
Wymagania na ocenę celującą Uczeń:
Liczba godzin
nych w Rzeczy-po-spolitej przez Stani-sława Augusta Po-niatowskiego
gląd pola elekcyj-nego w czasie wy-boru króla Stani-sława Augusta Poniatowskiego na króla Polski
• wie, kim była ca-ryca Katarzyna II i dlaczego była zainteresowana utrzymaniem chaosu w Rzeczy-pospolitej
reform w Rze-czypospolitej
• wyjaśnia, dla-czego część szlachty była przeciwna wpro-wadzeniu Kon-stytucji 3 maja
Rzeczypospoli-tej
• wymienia zmiany, jakie wprowadzała Konstytucja 3 maja w sytuacji
prawnej miesz-czan i chłopów
12. Upadek Rzeczy-pospolitej
1. W obronie „złotej wolności”.
2. Konfederacje i ro-kosze.
3. Droga do kata-strofy.
4. Obrona ojczyzny i upadek państwa.
• podręcznik • zeszyt ćwi-
czeń • mapa histo-
ryczna • karty pracy
• demokracja szla-checka a ustrój abso-lutystyczny Rosji, Au-strii i Prus
• konfederacja barska i I rozbiór Polski – 1772 r.
• wojna w obronie Kon-stytucji 3 maja i II roz-
biór Polski – 1793 r. • powstanie kościusz-
kowskie i III rozbiór Polski – 1795 r.
22. Upadek I Rze-czypospolitej.
Uczeń: 2) omawia i sytuuje w czasie wydarze-nia powstania ko-ściuszkowskiego, używając pojęć: na-czelnik powstania, przysięga Ko-ściuszki, kosynie-rzy;
3) wyjaśnia, w ja-kich okoliczno-ściach doszło do upadku państwa polskiego, podaje datę III rozbioru.
• podaje daty trzech rozbiorów Polski – 1772, 1793, 1795
• wymienia państwa biorące udział w rozbiorach Polski
• podaje datę wybu-chu powstania ko-ściuszkowskiego
• posługuje się po-jęciami: konfede-racja, rokosz, roz-biory, kosynierzy
• wymienia przy-czyny upadku po-wstania kościusz-kowskiego
• wskazuje na ma-pie: Rozbiory Rzeczypospolitej tereny zajęte przez państwa za-borcze w wyniku I, II i III rozbioru
• na podstawie ilu-stracji omawia uzbrojenie kosy-nierów i żołnierzy rosyjskich
• wyjaśnia, w ja-kich okoliczno-ściach został ustanowiony or-der Virtuti Mili-tari i kto jako
pierwszy został nim odznaczony
• opowiada o przebiegu wojny w obronie Konstytucji 3 maja
• omawia i sytuuje w czasie wyda-rzenia powsta-nia kościusz-kowskiego, uży-wając pojęć: na-
• porównuje ustrój Rzeczypospoli-tej oraz ustrój Rosji, Austrii i Prus
• wymienia przy-czyny wybuchu, przebieg i skutki powstania ko-ściuszkow-skiego
• omawia okolicz-ności wybuchu konfederacji barskiej
• na podstawie obrazu Jana Matejki Rejtan
opowiada o oko-licznościach
• omawia pano-wanie Stani-sława Augusta Poniatowskiego, wskazując mocne i słabe strony Rzeczy-pospolitej, przedstawia dłu-gofalowe skutki reform gospo-darczych, kultu-ralnych i poli-tycznych
1
Historia i społeczeństwo | Historia wokół nas | Klasa 6 Szkoła podstawowa 4–6
AUTOR: Marianna Gwardys-Bartmańska
Temat lekcji Środki
dydaktyczne
Zagadnienia, materiał
nauczania
Odniesienia do podstawy pro-
gramowej
Wymagania na ocenę
dopuszczającą Uczeń:
Wymagania na ocenę
dostateczną Uczeń:
Wymagania na ocenę dobrą
Uczeń:
Wymagania na ocenę
bardzo dobrą Uczeń:
Wymagania na ocenę celującą Uczeń:
Liczba godzin
• wie, kim byli Ta-deusz Rejtan, książę Józef Po-niatowski, Tade-usz Kościuszko, Jan Kiliński
czelnik, powsta-nie, kosynierzy
• wymienia przy-czyny upadku powstania kościuszkow-skiego
I rozbioru Polski
13. U boku Napole-ona
1. Utrata państwa i nadziei.
2. Nadzieja w Napo-leonie.
3. Z ziemi włoskiej do Polski… – Le-
giony Polskie we Włoszech.
4. Mazurek Dąbrow-skiego.
5. Księstwo War-szawskie – „małe państwo wielkich nadziei”.
6. Dalsze losy Księ-stwa.
• podręcznik • zeszyt ćwi-
czeń • mapa histo-
ryczna • karty pracy
• utworzenie Legionów Polskich we Wło-szech
• powstanie Mazurka Dąbrowskiego
• Księstwo Warszaw-skie – namiastka pań-stwa polskiego
• klęska Napoleona i utworzenie Króle-stwa Polskiego
Temat dodatkowy. • wymienia postać generała Jana Hen-ryka Dąbrowskiego, jako twórcy Legio-nów Polskich we Włoszech
• opowiada o okolicz-nościach powstania Mazurka Dąbrow-skiego
• wie, kim byli Napo-leon Bonaparte, Jó-zef Wybicki, książę Józef Poniatowski
• omawia działania podjęte przez za-borców wobec ludności polskiej po trzecim rozbio-rze
• wskazuje na ma-pie państwo, w którym utwo-rzone zostały Le-giony Polskie
• podaje datę utwo-rzenia Legionów (1797 r.)
• wymienia przy-czyny utworzenia przez Napoleona Księstwa War-szawskiego
• wskazuje na ma-pie tereny, z któ-rych zostało utworzone Księ-stwo Warszaw-skie
• wyjaśnia, czym był Kodeks Na-poleona
• opowiada, w ja-kich okoliczno-ściach zostało zlikwidowane Księstwo War-szawskie
• omawia okolicz-ności powstania Legionów Pol-skich we Wło-szech i utworze-nia Księstwa Warszawskiego
• wyjaśnia, dla-czego armia na-poleońska po-niosła klęskę w Rosji w 1812 r.
• omawia ustrój Księstwa War-szawskiego
• wyjaśnia, dla-czego Księstwo Warszawskie przestało istnieć
• ocenia stosunek Polaków do Na-poleona i Napo-leona do Pola-ków
1
14. Powstań, Pol-
sko, skrusz kaj-dany – powstanie listopadowe
1. Królestwo Polskie.
• podręcznik • zeszyt ćwi-
czeń • mapa histo-
ryczna
• życie codzienne w Królestwie Polskim
• wybuch powstania li-stopadowego
• powstanie i wojna
23. Formy walki o niepodległość.
Uczeń: 1) umiejscawia w czasie powstanie
• podaje datę wybu-chu powstania listo-padowego – 29 li-stopada 1830 r.
• wie, kim byli: Piotr
• wymienia przy-czyny i skutki po-wstania listopado-wego
• wyjaśnia pojęcia:
• wskazuje na mapie miej-sca najważniej-szych bitew po-
• omawia prze-bieg powstania listopadowego
• ocenia, czy Po-lacy mieli
• porównuje po-wstanie listopa-dowe i powsta-nie kościusz-
1
Historia i społeczeństwo | Historia wokół nas | Klasa 6 Szkoła podstawowa 4–6
AUTOR: Marianna Gwardys-Bartmańska
Temat lekcji Środki
dydaktyczne
Zagadnienia, materiał
nauczania
Odniesienia do podstawy pro-
gramowej
Wymagania na ocenę
dopuszczającą Uczeń:
Wymagania na ocenę
dostateczną Uczeń:
Wymagania na ocenę dobrą
Uczeń:
Wymagania na ocenę
bardzo dobrą Uczeń:
Wymagania na ocenę celującą Uczeń:
Liczba godzin
2. „Na Belweder!” – 29 listopada 1830 roku.
3. Bitwy powstania listopadowego.
4. Upadek powsta-nia.
• karty pracy polsko-rosyjska • klęska powstania li-
stopadowego • Wielka Emigracja
listopadowe; 2) wymienia cele walki powstańców oraz przykłady re-presji zastosowa-nych wobec społe-czeństwa po prze-granym powstaniu listopadowym.
Wysocki, Józef So-wiński
• wymienia co naj-mniej dwa przy-kłady prześladowa-nia Polaków po upadku powsta-nia listopadowego
Arsenał, Belwe-der, Syberia, Cy-tadela
• wie, kim był wielki książę Konstanty
wstania listopa-dowego
• wymienia przy-czyny upadku powstania listo-padowego
• charakteryzuje postawę obroń-ców Warszawy – Juliusza Or-dona i Józefa Sowińskiego
szansę na poko-nanie Rosjan w czasie po-wstania
• wymienia do-wódcę wojsk ro-syjskich, który zdobył War-szawę i dopro-wadził do upadku po-wstania
kowskie, wska-zuje podobień-stwa i różnice
15. Zawiedzione nadzieje – po-wstanie stycz-niowe
1. Branka i wybuch powstania.
2. Działania przy-wódców i walki po-wstańcze.
3. Dlaczego powsta-nie upadło?
• podręcznik • zeszyt ćwi-
czeń • mapa histo-
ryczna • karty pracy
• nastroje niepodległo-ściowe w Królestwie Polskim i represje ro-syjskie
• branka i wybuch po-wstania styczniowego
• walki powstańcze – oddziały partyzanckie
• Romuald Traugutt – ostatni przywódca po-wstania
• przyczyny upadku po-wstania
23. Formy walki o niepodległość.
Uczeń: 1) umiejscawia w czasie powstanie styczniowe; 2) wymienia cele walki powstańców oraz przykłady re-presji zastosowa-nych wobec społe-czeństwa po po-wstaniu stycznio-wym.
• wymienia datę roczną wybuchu po-wstania stycznio-wego, określa wiek i jego połowę
• wie, kim był Romu-ald Traugutt
• charakteryzuje spo-sób walki prowa-dzony przez od-działy partyzanckie
• wyjaśnia pojęcia: branka, koszary, katorga
• wyjaśnia, dla-czego pobór do wojska rosyj-skiego przyspie-szył decyzję o wy-buchu powstania
• na podstawie ilu-stracji charaktery-zuje wygląd i uzbrojenie po-wstańców-kosy-nierów
• na podstawie ilu-stracji omawia wy-
• wskazuje zwią-zek pomiędzy manifestacjami patriotycznymi a wybuchem po-wstania stycz-niowego
• wymienia zakres działań utworzo-nego przez po-wstańców Rządu Narodo-wego
• wyjaśnia, na czym polegał terror władz car-skich wobec lud-ności polskiej
• wymienia co najmniej dwóch przywód-ców powstania styczniowego
• omawia przy-czyny, przebieg i skutki powsta-nia stycznio-wego
• wymienia repre-sje stosowane przez Rosjan wobec uczestni-ków powstania styczniowego
• samodzielnie, na podstawie in-formacji z inter-netu i źródeł po-zapodręczniko-wych formułuje wypowiedź na temat przywód-ców powstania styczniowego
1
Historia i społeczeństwo | Historia wokół nas | Klasa 6 Szkoła podstawowa 4–6
AUTOR: Marianna Gwardys-Bartmańska
Temat lekcji Środki
dydaktyczne
Zagadnienia, materiał
nauczania
Odniesienia do podstawy pro-
gramowej
Wymagania na ocenę
dopuszczającą Uczeń:
Wymagania na ocenę
dostateczną Uczeń:
Wymagania na ocenę dobrą
Uczeń:
Wymagania na ocenę
bardzo dobrą Uczeń:
Wymagania na ocenę celującą Uczeń:
Liczba godzin
gląd Cytadeli war-szawskiej
• podaje co naj-mniej jedną przy-czynę upadku po-wstania stycznio-wego
• oblicza czas, jaki upłynął od upadku powstania listopa-dowego do wybu-chu powstania styczniowego
w 1863 r. • wyjaśnia funk-
cję, jaką pełniła w czasie zabo-rów Cytadela warszawska
• na podstawie mapy wymienia tereny, na któ-rych toczyły się walki powstań-cze
POWTÓRZENIE MATERIAŁU I SPRAWDZIAN WIADOMOŚCI – O UPADKU RZE-CZYPOSPOLITEJ I POWSTANIACH NARODOWYCH.
• podręcznik • zeszyt ćwi-
czeń • mapa histo-
ryczna
11. Rzeczpospolita w czasach Stani-sława Augusta Po-niatowskiego.
12. Upadek Rzeczypo-spolitej.
13. U boku Napole-ona.
14. Powstań, Polsko, skrusz kajdany –
powstanie listopa-dowe.
15. Zawiedzione na-dzieje – powstanie styczniowe.
jw. • wymienia Stani-sława Augusta Po-niatowskiego jako ostatniego króla Polski
• podaje datę uchwa-lenia Konstytucji 3 maja (1791 r.)
• podaje co najmniej dwa przykłady re-form wprowadzo-nych w Rzeczypo-spolitej przez Stani-sława Augusta Po-niatowskiego
• podaje daty trzech rozbiorów Polski – 1772, 1793, 1795
• wymienia państwa biorące udział w rozbiorach Polski
• wyjaśnia, czym były Komisja Edu-kacji Narodowej i Szkoła Rycerska
• posługuje się po-jęciami: manufak-tura, liberum veto, dziedziczenie tronu
• na podstawie ilu-stracji omawia wy-gląd pola elekcyj-nego w czasie wy-borów króla Stani-sława Augusta Po-niatowskiego na króla Polski
• wie, kim była ca-ryca Katarzyna II i dlaczego była za-interesowana
• wymienia posta-nowienia Kon-stytucji 3 maja
w zakresie zmiany ustroju Rzeczypospoli-tej
• wyjaśnia, dla-czego Rosja była przeciwna wprowadzeniu reform w Rze-czypospolitej
• wyjaśnia, dla-czego część szlachty była przeciwna wpro-wadzeniu Kon-stytucji 3 maja
• wyjaśnia, w ja-
• porównuje ustrój Rzeczypospoli-tej Obojga Naro-dów przed uchwaleniem Konstytucji 3 maja i po jej
wprowadzeniu • omawia,
na czym pole-gała „złota wol-ność” szlachty w Rzeczypospoli-tej
• wymienia zmiany, jakie wprowadzała Konstytucja 3 maja w sytuacji
prawnej miesz-czan i chłopów
• wyjaśnia, dla-czego dzień 3 maja jest w Polsce świę-tem państwo-wym
• omawia pano-wanie Stani-sława Augusta Poniatowskiego, wskazując mocne i słabe strony Rzeczy-pospolitej, przedstawia dłu-gofalowe skutki reform gospo-darczych, kultu-ralnych i poli-tycznych
• ocenia stosunek
2
Historia i społeczeństwo | Historia wokół nas | Klasa 6 Szkoła podstawowa 4–6
AUTOR: Marianna Gwardys-Bartmańska
Temat lekcji Środki
dydaktyczne
Zagadnienia, materiał
nauczania
Odniesienia do podstawy pro-
gramowej
Wymagania na ocenę
dopuszczającą Uczeń:
Wymagania na ocenę
dostateczną Uczeń:
Wymagania na ocenę dobrą
Uczeń:
Wymagania na ocenę
bardzo dobrą Uczeń:
Wymagania na ocenę celującą Uczeń:
Liczba godzin
• podaje datę wybu-chu powstania ko-ściuszkowskiego
• wymienia postać generała Jana Hen-ryka Dąbrowskiego, jako twórcy Legio-nów Polskich we Włoszech
• opowiada o okolicz-nościach powstania Mazurka Dąbrow-skiego
• wie, kim byli: Napo-leon Bonaparte, Jó-zef Wybicki, książę Józef Poniatowski
• podaje datę wybu-chu powstania listo-padowego – 29 li-stopada 1830 r.
• wie, kim byli: Piotr Wysocki, Józef So-wiński
• wymienia co naj-mniej dwa przy-kłady prześladowa-nia Polaków po upadku powsta-nia listopadowego
• wymienia datę roczną wybuchu po-wstania stycznio-wego, określa wiek i jego połowę
utrzymaniem chaosu w Rzeczy-pospolitej
• posługuje się po-jęciami: konfede-racja, rokosz, roz-biory, kosynierzy
• wymienia przy-czyny upadku państwa pol-skiego
• wskazuje na ma-pie: Rozbiory Rzeczypospolitej
tereny zajęte przez państwa za-borcze w wyniku I, II i III rozbioru
• na podstawie ilu-stracji omawia uzbrojenie po-wstańców-kosy-nierów i żołnierzy rosyjskich
• wie, kim byli: Ta-deusz Rejtan, książę Józef Po-niatowski, Tade-usz Kościuszko, Jan Kiliński
• omawia działania podjęte przez za-borców wobec ludności polskiej
kich okoliczno-ściach został ustanowiony or-der Virtuti Mili-tari i kto jako
pierwszy został nim od-
znaczony • opowiada
o przebiegu wojny w obronie Konstytucji 3 maja
• omawia i sytuuje w czasie wyda-rzenia powsta-nia kościusz-kowskiego, uży-wając pojęć: na-czelnik, powsta-nie, kosynierzy
• wymienia przy-czyny upadku powstania ko-ściuszkow-skiego
• wskazuje na mapie te-reny, z których zostało utwo-rzone Księstwo Warszawskie
• wyjaśnia, czym był Kodeks Na-poleona
• porównuje ustrój Rzeczypospoli-tej i ustrój Rosji, Austrii i Prus
• wymienia przy-czyny wybuchu, przebieg i skutki powstania ko-ściuszkow-skiego
• omawia okolicz-ności wybuchu konfederacji barskiej
• na podstawie obrazu Jana Matejki Rejtan
opowiada o oko-licznościach I rozbioru Polski
• omawia okolicz-ności powstania Legionów Pol-skich we Wło-szech i utworze-nia Księstwa Warszawskiego
• wyjaśnia, dla-czego armia na-poleońska po-niosła klęskę w Rosji w 1812 r.
• omawia ustrój
Polaków do Na-poleona i Napo-leona do Pola-ków
• porównuje po-wstanie listopa-dowe i powsta-nie kościusz-kowskie, wska-zuje podobień-stwa i różnice
• samodzielnie, na podstawie in-formacji z inter-netu oraz źródeł pozapodręczni-kowych formu-łuje wypowiedź na temat przy-wódców powsta-nia stycznio-wego
Historia i społeczeństwo | Historia wokół nas | Klasa 6 Szkoła podstawowa 4–6
AUTOR: Marianna Gwardys-Bartmańska
Temat lekcji Środki
dydaktyczne
Zagadnienia, materiał
nauczania
Odniesienia do podstawy pro-
gramowej
Wymagania na ocenę
dopuszczającą Uczeń:
Wymagania na ocenę
dostateczną Uczeń:
Wymagania na ocenę dobrą
Uczeń:
Wymagania na ocenę
bardzo dobrą Uczeń:
Wymagania na ocenę celującą Uczeń:
Liczba godzin
• wie, kim był Romu-ald Traugutt
• charakteryzuje spo-sób walki prowa-dzony przez od-działy partyzanckie
po trzecim rozbio-rze
• wskazuje na ma-pie państwo, w którym utwo-rzone zostały Le-giony Polskie
• podaje datę utwo-rzenia Legionów Polskich we Wło-szech (1797r.)
• wymienia przy-czyny utworzenia przez Napoleona Księstwa War-szawskiego
• wymienia przy-czyny i skutki po-wstania listopado-wego
• wyjaśnia pojęcia: Arsenał, Belwe-der, Syberia, Cy-tadela
• wie, kim był wielki książę Konstanty
• wyjaśnia pojęcia: branka, koszary, katorga
• wyjaśnia, dla-czego pobór do wojska rosyj-skiego przyspie-szył decyzję o wy-buchu powstania
• opowiada, w ja-kich okoliczno-ściach zostało zlikwidowane Księstwo War-szawskie
• wskazuje na mapie miej-sca najważniej-szych bitew po-wstania listopa-dowego
• wymienia przy-czyny upadku powstania listo-padowego
• charakteryzuje postawę obroń-ców Warszawy – Juliusza Or-dona i Józefa Sowińskiego
• wskazuje zwią-zek pomiędzy manifestacjami patriotycznymi a wybuchem po-wstania stycz-niowego
• wymienia zakres działań utworzo-nego przez po-wstańców Rządu Narodo-wego
Księstwa War-szawskiego
• wyjaśnia, dla-czego Księstwo Warszawskie przestało istnieć
• omawia prze-bieg powstania listopadowego
• ocenia, czy Po-lacy mieli szansę na poko-nanie Rosjan w czasie po-wstania
• wymienia do-wódcę wojsk ro-syjskich, który zdobył War-szawę i dopro-wadził do upadku po-wstania
• wymienia co najmniej dwóch przywód-ców powstania styczniowego
• omawia przy-czyny, przebieg i skutki powsta-nia stycznio-wego
• wymienia repre-sje stosowane
Historia i społeczeństwo | Historia wokół nas | Klasa 6 Szkoła podstawowa 4–6
AUTOR: Marianna Gwardys-Bartmańska
Temat lekcji Środki
dydaktyczne
Zagadnienia, materiał
nauczania
Odniesienia do podstawy pro-
gramowej
Wymagania na ocenę
dopuszczającą Uczeń:
Wymagania na ocenę
dostateczną Uczeń:
Wymagania na ocenę dobrą
Uczeń:
Wymagania na ocenę
bardzo dobrą Uczeń:
Wymagania na ocenę celującą Uczeń:
Liczba godzin
• na podstawie ilu-stracji charaktery-zuje wygląd i uzbrojenie kosy-nierów
• na podstawie ilu-stracji omawia wy-gląd Cytadeli war-szawskiej
• podaje co naj-mniej jedną przy-czynę upadku po-wstania stycznio-wego
• oblicza czas, jaki upłynął od upadku powstania listopa-dowego do wybu-chu powstania styczniowego
• wyjaśnia, na czym polegał terror władz car-skich wobec lud-ności polskiej w 1863 r.
• wyjaśnia funk-cję, jaką pełniła w czasie zabo-rów Cytadela warszawska
• na podstawie mapy wymienia tereny, na któ-rych toczyły się walki powstań-cze
przez Rosjan wobec uczestni-ków powstania styczniowego
16. Walka Polaków o język i kulturę w XIX wieku
1. Rusyfikacja i ger-manizacja.
2. Uczyć się wbrew rusyfikacji.
3. Germanizacja w zaborze pru-skim.
4. Jak pracować dla Polski, czyli pozy-tywizm i praca or-ganiczna.
• podręcznik • zeszyt ćwi-
czeń • karty pracy
• germanizacja i rusyfi-kacja
• Polacy bronią swojej kultury – organizowa-nie tajnego naucza-nia, obrona polskiego języka w szkołach
• rozwój kultury polskiej w XIX w. – Stanisław Moniuszko, Henryk Sienkiewicz, Stani-sław Wyspiański
• pozytywizm – praca organiczna i praca
23. Formy walki o niepodległość.
Uczeń: 3) omawia, na wy-branym przykła-dzie, walkę o język polski w nauczaniu; 4) zbiera z różnych źródeł informacje o zasługach dla rozwoju kultury pol-skiej: Jana Matejki, Stanisława Mo-niuszki, Henryka
• wyjaśnia pojęcia: rusyfikacja i germa-nizacja
• wymienia co naj-mniej dwa przy-kłady oporu Pola-ków wobec zabor-ców
• wymienia co naj-mniej dwa nazwiska wybitnych twórców kultury polskiej na przełomie XIX i XX w.
• wyjaśnia pojęcia praca organiczna i praca u podstaw
• wymienia przy-kłady ogranicza-nia przez zabor-ców Polakom do-stępu do języka polskiego
• przedstawia naj-ważniejsze zało-żenia pozytywi-stów
• wymienia nazwi-ska, dzieła i charakteryzuje twórczość: Jana Matejki, Hen-ryka Sienkiewi-cza, Stanisława Wyspiańskiego i Stanisława Mo-niuszki
• opowiada o strajku dzieci we Wrześni
• charakteryzuje
• wyjaśnia, jaki wpływ miała twórczość w ję-zyku polskim na podtrzymanie ducha polskości w czasie zabo-rów
• podaje przy-kłady dzieł twór-ców pozytywi-stycznych, które miały za zada-
• samodzielnie przygotowuje krótką wypo-wiedź o życiu i twórczości jed-nego z twórców polskiej kultury drugiej połowy XIX w.
1
Historia i społeczeństwo | Historia wokół nas | Klasa 6 Szkoła podstawowa 4–6
AUTOR: Marianna Gwardys-Bartmańska
Temat lekcji Środki
dydaktyczne
Zagadnienia, materiał
nauczania
Odniesienia do podstawy pro-
gramowej
Wymagania na ocenę
dopuszczającą Uczeń:
Wymagania na ocenę
dostateczną Uczeń:
Wymagania na ocenę dobrą
Uczeń:
Wymagania na ocenę
bardzo dobrą Uczeń:
Wymagania na ocenę celującą Uczeń:
Liczba godzin
u podstaw Sienkiewicza i Sta-nisława Wyspiań-skiego.
postawę Mi-chała Drzymały wobec polityki władz niemiec-kich
• wie, kim był i czym zajmował się Hipolit Ce-gielski
• wyjaśnia pojęcie Kulturkampf
nie podtrzymy-wanie Polaków na duchu i przy-pominanie o ważnych wy-darzeniach w hi-storii
17. Polacy na emigracji
1. Co to jest emigra-cja? Dlaczego Po-lacy w XIX wieku emigrowali?
2. Wielka Emigracja i jej znaczenie.
• podręcznik • zeszyt ćwi-
czeń • mapa histo-
ryczna • karty pracy
• emigracja Polaków w XIX w.
• znaczenie Wielkiej Emigracji
• wybitni Polacy żyjący na emigracji: Adam Mickiewicz, Juliusz Słowacki, Fryderyk Chopin, Maria Skło-dowska-Curie, He-lena Modrzejewska
24. Życie na emigracji.
Uczeń: 1) wskazuje na ma-pie państwa, które przyjęły najwięcej emigrantów z ziem polskich; 2) rozróżnia emi-grację polityczną i zarobkową; 3) zbiera z różnych źródeł informacje o zasługach dla kultury polskiej: Fryderyka Chopina, Adama Mickiewi-cza, Heleny Mo-drzejewskiej oraz dla nauki polskiej – Marii Skłodowskiej--Curie.
• wyjaśnia pojęcia: emigracja zarob-kowa i emigracja polityczna
• wymienia co naj-mniej dwóch przed-stawicieli Wielkiej Emigracji
• wskazuje na mapie co najmniej jedno europejskie pań-stwo, do którego emigrowali Polacy
• wyjaśnia pojęcie romantyzm
• podaje przyczyny, jakie zmuszały Polaków do emi-gracji politycznej i zarobkowej
• wymienia pań-stwa, do których emigrowali Polacy
• wymienia wybit-nych twórców kul-tury polskiej, któ-rzy tworzyli na emigracji
• podaje przy-kłady dzieł pol-skiej literatury romantycznej
• wie, kim była i czego doko-nała Maria Skłodowska-Curie
• wskazuje źródła inspiracji dla muzyki Fryde-ryka Chopina
• omawia znacze-nie twórczości Adama Mickie-wicza i Juliusza Słowackiego dla Polaków żyją-cych pod zabo-rami
• wie, jak dużo Polaków wyemi-growało z ziem polskich w XIX w.
• samodzielnie, w źródłach poza-podręczniko-wych, odnajduje informacje na temat współ-czesnej emigra-cji i formułuje wypowiedź na ten temat
1
Historia i społeczeństwo | Historia wokół nas | Klasa 6 Szkoła podstawowa 4–6
AUTOR: Marianna Gwardys-Bartmańska
Temat lekcji Środki
dydaktyczne
Zagadnienia, materiał
nauczania
Odniesienia do podstawy pro-
gramowej
Wymagania na ocenę
dopuszczającą Uczeń:
Wymagania na ocenę
dostateczną Uczeń:
Wymagania na ocenę dobrą
Uczeń:
Wymagania na ocenę
bardzo dobrą Uczeń:
Wymagania na ocenę celującą Uczeń:
Liczba godzin
18. W XIX-wiecznej Łodzi – mieście fabrykantów i ro-botników
1. Jak powstawało miasto przemy-słowe.
2. Nowi ludzie, nowy wygląd miast.
3. Jak mała wioska stała się miastem.
4. Ciężka praca i trudne życie.
5. Rozwój miast w okresie zabo-rów.
• podręcznik • zeszyt ćwi-
czeń • karty pracy
• rozwój przemysłu na ziemiach polskich w XIX w.
• wzrost znaczenia miast – urbanizacja
• nowe klasy społeczne – robotnicy, inteligen-cja, fabrykanci
• rozwój XIX -wiecznej Łodzi
25. Miasto prze-mysłowe.
Uczeń: 1) opowiada o roz-woju uprzemysło-wienia w XIX w., używając pojęć: maszyna parowa, kolej żelazna, sta-tek parowy, silnik elektryczny, tele-graf, fabryka; 2) wskazuje na ma-pie najbardziej uprzemysłowione miasta na ziemiach polskich; 3) rozróżnia rze-mieślnicze i fa-bryczne (maszy-nowe) formy pro-dukcji; 4) opisuje warunki pracy w XIX-wiecz-nej fabryce.
• opisuje warunki pracy w XIX-wiecz-nej fabryce
• na podstawie ilu-stracji omawia wy-gląd dzielnicy robot-niczej
• wyjaśnia pojęcia: fabryka, fabrykant
• posługuje się po-jęciami: maszyna parowa, telegraf, kolej żelazna, urbanizacja i uprzemysłowienie
• charakteryzuje nowe klasy spo-łeczne: robotni-ków, fabrykantów i inteligencję
• wyjaśnia, jakie znaczenie dla przewozu ludzi i towarów miały w XIX w. statki parowe
• wyjaśnia, dla-czego Łódź zo-stała w XIX w. nazwana ziemią obiecaną
• wymienia gałę-zie przemysłu, które rozwinęły się w XIX w. na ziemiach pol-skich
• charakteryzuje sytuację robotni-ków w XIX w.
• na podstawie mapy wymienia najbardziej uprzemysło-wione miasta w XIX w. na zie-miach polskich
• omawia przekrój społeczny i na-rodowościowy XIX-wiecznej Łodzi
• wymienia przy-czyny protestów robotniczych
• porównuje wy-gląd miast w XVIII i XIX w.
• porównuje spo-sób produkcji w manufakturze i w fabryce, wskazuje podo-bieństwa i róż-nice
1
POWTÓRZENIE MATERIAŁU I SPRAWDZIAN WIADOMOŚCI – O POLSCE I POLA-KACH W OKRESIE ZABORÓW.
• podręcznik • zeszyt ćwi-
czeń • mapa histo-
ryczna
16. Walka Polaków o język i kulturę w XIX wieku.
17. Polacy na emigra-cji.
18. W XIX-wiecznej Łodzi – mieście fa-brykantów i robotni-ków.
jw. • wyjaśnia pojęcia: rusyfikacja i germa-nizacja
• wymienia co naj-mniej dwa przy-kłady oporu Pola-ków wobec zabor-ców
• wyjaśnia pojęcia praca organiczna i praca u podstaw
• wymienia przy-kłady ogranicza-nia Polakom przez zaborców dostępu do języka polskiego
• wymienia nazwi-ska, dzieła i charakteryzuje twórczość Jana Matejki, Hen-ryka Sienkiewi-cza, Stanisława Wyspiańskiego
• wyjaśnia, jaki wpływ miała twórczość w ję-zyku polskim na podtrzymanie ducha polskości w czasie zabo-rów
• samodzielnie przygotowuje krótką wypo-wiedź o życiu i twórczości jed-nego z twórców polskiej kultury drugiej połowy XIX w.
2
Historia i społeczeństwo | Historia wokół nas | Klasa 6 Szkoła podstawowa 4–6
AUTOR: Marianna Gwardys-Bartmańska
Temat lekcji Środki
dydaktyczne
Zagadnienia, materiał
nauczania
Odniesienia do podstawy pro-
gramowej
Wymagania na ocenę
dopuszczającą Uczeń:
Wymagania na ocenę
dostateczną Uczeń:
Wymagania na ocenę dobrą
Uczeń:
Wymagania na ocenę
bardzo dobrą Uczeń:
Wymagania na ocenę celującą Uczeń:
Liczba godzin
• wymienia co naj-mniej dwa nazwiska wybitnych twórców kultury polskiej na przełomie XIX i XX w.
• wyjaśnia pojęcia: emigracja zarob-kowa i emigracja polityczna
• wymienia co naj-mniej dwóch przed-stawicieli Wielkiej Emigracji
• wskazuje na mapie co najmniej jedno europejskie pań-stwo, do którego emigrowali Polacy
• opisuje warunki pracy w XIX-wiecz-nej fabryce
• na podstawie ilu-stracji omawia wy-gląd dzielnicy robot-niczej
• wyjaśnia pojęcia: fabryka, fabrykant
• przedstawia naj-ważniejsze zało-żenia pozytywi-stów
• wyjaśnia pojęcie romantyzm
• podaje przyczyny, jakie zmuszały Polaków do emi-gracji politycznej i zarobkowej
• wymienia pań-stwa, do których emigrowali Polacy
• wymienia wybit-nych twórców kul-tury polskiej, któ-rzy tworzyli na emigracji
• posługuje się po-jęciami: maszyna parowa, telegraf, kolej żelazna, urbanizacja i uprzemysłowienie
• charakteryzuje nowe klasy spo-łeczne: robotni-ków, fabrykantów i inteligencję
• wyjaśnia, jakie znaczenie dla przewozu ludzi i towarów miały w XIX w. statki
i Stanisława Mo-niuszki
• opowiada o strajku dzieci we Wrześni
• charakteryzuje postawę Michała Drzymały wobec polityki władz niemieckich
• wie, kim był i czym zajmował się Hipolit Ce-gielski
• wyjaśnia pojęcie Kulturkampf
• podaje przy-kłady dzieł pol-skiej literatury romantycznej
• wie, kim była i czego doko-nała Maria Skło-dowska-Curie
• wskazuje źródła inspiracji dla muzyki Fryde-ryka Chopina
• wyjaśnia, dla-czego Łódź zo-stała w XIX w. nazwana ziemią obiecaną
• wymienia gałę-zie przemysłu,
• podaje przy-kłady dzieł twór-ców pozytywi-stycznych, które miały za zada-nie podtrzymy-wanie Polaków na duchu i przy-pominanie im o ważnych wy-darzeniach w hi-storii
• omawia znacze-nie twórczości Adama Mickie-wicza i Juliusza Słowackiego dla Polaków żyją-cych pod zabo-rami
• wie, jak dużo Polaków wyemi-growało z ziem polskich w XIX w.
• omawia przekrój społeczny i na-rodowościowy XIX-wiecznej Łodzi
• wymienia przy-czyny protestów robotniczych
• porównuje wy-gląd miast
• samodzielnie, w źródłach poza-podręczniko-wych, odnajduje informacje na temat współ-czesnej emigra-cji i formułuje wypowiedź na ten temat
• porównuje spo-sób produkcji w manufakturze i w fabryce, wskazuje podo-bieństwa i róż-nice
Historia i społeczeństwo | Historia wokół nas | Klasa 6 Szkoła podstawowa 4–6
AUTOR: Marianna Gwardys-Bartmańska
Temat lekcji Środki
dydaktyczne
Zagadnienia, materiał
nauczania
Odniesienia do podstawy pro-
gramowej
Wymagania na ocenę
dopuszczającą Uczeń:
Wymagania na ocenę
dostateczną Uczeń:
Wymagania na ocenę dobrą
Uczeń:
Wymagania na ocenę
bardzo dobrą Uczeń:
Wymagania na ocenę celującą Uczeń:
Liczba godzin
parowe które rozwinęły się w XIX w. na ziemiach pol-skich
• charakteryzuje sytuację robotni-ków w XIX w.
• na podstawie mapy wymienia najbardziej uprzemysło-wione miasta w XIX w. na zie-miach polskich
w XVIII i XIX w.
CZĘŚĆ V. WIELKA WOJNA I ŚWIAT PO WOJNIE
Historia i społeczeństwo | Historia wokół nas | Klasa 6 Szkoła podstawowa 4–6
AUTOR: Marianna Gwardys-Bartmańska
Temat lekcji Środki
dydaktyczne
Zagadnienia, materiał
nauczania
Odniesienia do podstawy pro-
gramowej
Wymagania na ocenę
dopuszczającą Uczeń:
Wymagania na ocenę
dostateczną Uczeń:
Wymagania na ocenę dobrą
Uczeń:
Wymagania na ocenę
bardzo dobrą Uczeń:
Wymagania na ocenę celującą Uczeń:
Liczba godzin
19. Zniszczenia i cierpienie – pierwsza wojna światowa
1. Rywalizacja mię-dzy mocarstwami.
2. Działania wojenne – walki na frontach.
3. Najkrwawsza bi-twa I wojny świato-wej.
4. Polacy po różnych stronach wielkiej wojny.
5. Finał wielkiej wojny.
• podręcznik • zeszyt ćwi-
czeń • mapa histo-
ryczna • karty pracy
• przyczyny wybuchu I wojny światowej
• trójprzymierze i trój-porozumienie
• nowe rodzaje broni i wojna pozycyjna
• udział Polaków w I wojnie światowej – Roman Dmowski, Józef Haller, Józef Piłsudski
• rewolucja bolszewi-ków w Rosji
Temat dodatkowy. • podaje daty rozpo-częcia i zakończe-nia I wojny świato-wej – 1914, 1918
• wymienia co naj-mniej dwa nowe ro-dzaje broni zastoso-wane podczas I wojny światowej
• wskazuje na mapie państwa trójprzy-mierza i trójporozu-mienia
• wymienia polskie formacje zbrojne biorące udział w I wojnie świato-wej
• wymienia wyda-rzenie, które zo-stało uznane za początek I wojny światowej
• wymienia przy-czyny wybuchu I wojny światowej
• wyjaśnia pojęcia: trójprzymierze, trójporozumienie, wojna pozycyjna
• omawia rolę Jó-zefa Piłsudskiego i Józefa Hallera w utworzeniu pol-skich oddziałów biorących udział w I wojnie świato-wej
• wymienia pań-stwa, które zwy-ciężyły w I wojnie światowej
• podaje przy-czyny i skutki I wojny świato-wej
• wymienia naj-większe bitwy I wojny świato-wej i wskazuje je na mapie
• omawia nowe rodzaje broni używane w cza-sie działań wo-jennych
• charakteryzuje okoliczności po-wstania Legio-nów Polskich i Błękitnej Armii
• porównuje dzia-łania zbrojne na froncie wschodnim i froncie zachod-nim w czasie I wojny świato-wej
• wyjaśnia, jakie znaczenie dla losów wojny miała rewolucja bolszewicka w Rosji
• podaje skutki wprowadzenia nowych rodza-jów broni – ga-zów bojowych, czołgów, samo-lotów – na prze-bieg działań zbrojnych
• ocenia wysiłek zbrojny Polaków podczas I wojny światowej
1
20. Konferencja w Paryżu – Pol-ska znów niepod-legła
1. Kto przegrał, a kto wygrał wielką wojnę.
2. O niepodległą Polskę.
• podręcznik • zeszyt ćwi-
czeń • mapa histo-
ryczna • karty pracy
• zakończenie wojny i konferencja w Pa-ryżu
• Europa po I wojnie światowej
• działania dyploma-tyczne na rzecz nie-podległej Polski
• odzyskanie przez
26. Odrodzenie państwa pol-skiego.
Uczeń: 2) wymienia czyn-niki decydujące o odzyskaniu nie-podległości przez Polskę;
• wyjaśnia, dlaczego 11 listopada obcho-dzimy Święto Nie-podległości
• wie, kim byli: Ignacy Jan Paderewski, Józef Piłsudski i Roman Dmowski
• wskazuje na mapie państwa, które po-wstały w Europie po I wojnie świato-wej
• wie, gdzie odbyła się konferencja pokojowa
• omawia sytuację państw uczest-niczących w za-borach Polski pod koniec I wojny świato-wej
• wymienia skutki
• wymienia pań-stwa, które po-wstały po I woj-nie światowej
• wskazuje na mapie sąsia-dów Polski
• wymienia polity-
• samodzielnie formułuje wypo-wiedź ustną na temat: Kto wygrał, a kto przegrał I wojnę światową?
1
Historia i społeczeństwo | Historia wokół nas | Klasa 6 Szkoła podstawowa 4–6
AUTOR: Marianna Gwardys-Bartmańska
Temat lekcji Środki
dydaktyczne
Zagadnienia, materiał
nauczania
Odniesienia do podstawy pro-
gramowej
Wymagania na ocenę
dopuszczającą Uczeń:
Wymagania na ocenę
dostateczną Uczeń:
Wymagania na ocenę dobrą
Uczeń:
Wymagania na ocenę
bardzo dobrą Uczeń:
Wymagania na ocenę celującą Uczeń:
Liczba godzin
3. Jak odrodziła się Polska.
Polskę niepodległości 3) zbiera informacje o zasługach dla państwa polskiego Józefa Piłsud-skiego i Romana Dmowskiego.
• podaje datę podpi-sania traktatu wer-salskiego
po I wojnie świa-towej, wymienia jej najważniejsze postanowienia
• omawia znaczenie działalności Igna-cego Jana Pade-rewskiego i Ro-mana Dmow-skiego na zacho-dzie Europy i w Stanach Zjed-noczonych dla sprawy odzyska-nia przez Polskę niepodległości
I wojny świato-wej dla Niemiec
• wie, jakie po-glądy na temat odzyskania przez Polskę niepodległości miał prezydent Stanów Zjedno-czonych Tho-mas Woodrow Wilson
ków, którzy pod-czas konferencji w Paryżu mieli decydujący wpływ na przy-szłość Europy
21. Odrodzona II Rzeczpospolita
1. Spory i walki o granice.
2. Nowe państwo polskie.
3. Przewrót majowy 1926 roku.
4. Społeczeństwo wielonarodowe.
5. Kultura i nauka polska.
6. Odbudowa gospo-darki.
• podręcznik • zeszyt ćwi-
czeń • mapa histo-
ryczna • karty pracy
• ustalanie granic Pol-ski po I wojnie świato-wej
• powstanie wielkopol-skie, wojna polsko-bolszewicka 1920 r. i powstania śląskie
• konstytucje II Rzeczy-pospolitej
• przewrót majowy • Polska państwem
wielonarodowościo-wym
• gospodarka w dwu-dziestoleciu między-wojennym
• rozwój polskiej kultury i nauki
26. Odrodzenie państwa pol-skiego.
Uczeń: 1) wskazuje na ma-pie granice II Rze-czypospolitej oraz wymienia jej sąsia-dów; 2) wymienia czyn-niki decydujące o odzyskaniu nie-podległości przez Polskę; 3) zbiera informacje o zasługach dla państwa polskiego Józefa
• wskazuje na mapie granice II Rzeczy-pospolitej i wymie-nia jej sąsiadów
• wie, kiedy rozegrała się Bitwa Warszaw-ska i kto ją wygrał
• wymienia mniejszo-ści narodowe za-mieszkujące II Rzeczpospolitą
• zna daty uchwale-nia konstytucji marcowej i kwiet-niowej
• wymienia pań-stwa, z którymi Rzeczpospolita toczyła walki o granice
• wskazuje na ma-pie Gdynię i krótko charakte-ryzuje znaczenie portu w Gdyni
• wie, kim byli: Ste-fan Żeromski, Władysław
Reymont, Stefan
• wyjaśnia, co zmieniło się w państwie pol-skim po prze-wrocie majowym
• wyjaśnia, jaki wpływ miał roz-wój szkolnictwa na likwidację analfabetyzmu w społeczeń-stwie polskim
• omawia znacze-nie zwycięstwa Polaków w Bi-twie Warszaw-skiej dla losów
wojny polsko-
• wyjaśnia, na czym pole-gała różnorod-ność narodowa społeczeństwa Rzeczypospoli-tej
• omawia rozwój kultury i nauki polskiej w II Rzeczypospoli-tej
• uzasadnia twier-dzenie, że prze-wrót majowy od-był się niezgod-nie z zasadami demokracji
• porównuje ustrój Polski przed i po przewrocie majowym
1
Historia i społeczeństwo | Historia wokół nas | Klasa 6 Szkoła podstawowa 4–6
AUTOR: Marianna Gwardys-Bartmańska
Temat lekcji Środki
dydaktyczne
Zagadnienia, materiał
nauczania
Odniesienia do podstawy pro-
gramowej
Wymagania na ocenę
dopuszczającą Uczeń:
Wymagania na ocenę
dostateczną Uczeń:
Wymagania na ocenę dobrą
Uczeń:
Wymagania na ocenę
bardzo dobrą Uczeń:
Wymagania na ocenę celującą Uczeń:
Liczba godzin
Piłsudskiego i Ro-mana Dmowskiego.
Banach, Grażyna Barszczewska, Jerzy Rudlicki
• wyjaśnia pojęcia: sanacja, mniej-szości narodowe, COP
bolszewickiej • wyjaśnia, kim
byli Gabriel Na-rutowicz i Wła-dysław Grabski
• charakteryzuje etapy rozwoju gospodarki pol-skiej w II Rze-czypospolitej – reformę Grab-skiego, budowę portu w Gdyni, budowę Central-nego Okręgu Przemysłowego
POWTÓRZENIE MATERIAŁU I SPRAWDZIAN WIADOMOŚCI –
O I WOJNIE ŚWIA-TOWEJ I ODRO-DZONEJ II RZECZY-POSPOLITEJ.
• podręcznik • zeszyt ćwi-
czeń • mapa histo-
ryczna
19. Zniszczenia i cier-pienie – pierwsza wojna światowa.
20. Konferencja w Pa-ryżu – Polska znów niepodległa.
21. Odrodzona II Rzeczpospolita.
jw. • podaje daty rozpo-częcia i zakończe-nia I wojny świato-wej – 1914, 1918
• wymienia co naj-mniej dwa nowe ro-dzaje broni zastoso-wane podczas I wojny światowej
• wskazuje na mapie państwa trójprzy-mierza i trójporozu-mienia
• wymienia polskie formacje zbrojne biorące udział w I wojnie światowej
• wyjaśnia, dlaczego 11 listopada obcho-dzimy Święto Nie-podległości
• wie, kim byli: Ignacy Jan Paderewski,
• wymienia wyda-rzenie, które zo-stało uznane za początek I wojny światowej
• wymienia przy-czyny wybuchu I wojny światowej
• wyjaśnia pojęcia: trójprzymierze, trójporozumienie, wojna pozycyjna
• omawia rolę Jó-zefa Piłsudskiego i Józefa Hallera w utworzeniu pol-skich oddziałów biorących udział w I wojnie świato-wej
• wymienia pań-stwa, które zwy-ciężyły w I wojnie
• podaje przy-czyny i skutki I wojny świato-wej
• wymienia naj-większe bitwy I wojny świato-wej i wskazuje je na mapie
• omawia nowe rodzaje broni używane w cza-sie działań wo-jennych
• charakteryzuje okoliczności po-wstania Legio-nów Polskich i Błękitnej Armii
• omawia sytuację państw uczest-niczących w za-borach Polski
• porównuje dzia-łania zbrojne na froncie wschodnim i froncie zachod-nim w czasie I wojny świato-wej
• wyjaśnia, jakie znaczenie dla losów wojny miała rewolucja bolszewicka w Rosji
• podaje skutki wprowadzenia nowych rodza-jów broni – ga-zów bojowych, czołgów, samo-lotów – na prze-bieg działań zbrojnych
• ocenia wysiłek zbrojny Polaków w czasie I wojny światowej
• samodzielnie formułuje wypo-wiedź ustną na temat: Kto wygrał, a kto przegrał I wojnę światową?
• porównuje ustrój Polski przed i po przewrocie majowym
2
Historia i społeczeństwo | Historia wokół nas | Klasa 6 Szkoła podstawowa 4–6
AUTOR: Marianna Gwardys-Bartmańska
Temat lekcji Środki
dydaktyczne
Zagadnienia, materiał
nauczania
Odniesienia do podstawy pro-
gramowej
Wymagania na ocenę
dopuszczającą Uczeń:
Wymagania na ocenę
dostateczną Uczeń:
Wymagania na ocenę dobrą
Uczeń:
Wymagania na ocenę
bardzo dobrą Uczeń:
Wymagania na ocenę celującą Uczeń:
Liczba godzin
Józef Piłsudski i Roman Dmowski
• podaje datę podpi-sania traktatu wer-salskiego
• wskazuje na mapie granice II Rzeczy-pospolitej i wymie-nia jej sąsiadów
• wie, kiedy rozegrała się Bitwa Warszaw-ska i kto ją wygrał
• wymienia mniejszo-ści narodowe za-mieszkujące II Rzeczpospolitą
światowej • wskazuje na mapie
państwa, które po-wstały w Europie po I wojnie świato-wej
• wie, gdzie odbyła się konferencja pokojowa po I wojnie świa-towej, wymienia jej najważniejsze postanowienia
• omawia znacze-nie działalności Ignacego Jana Paderewskiego i Romana Dmow-skiego na zacho-dzie Europy i w Stanach Zjedno-czonych dla sprawy odzyska-nia przez Polskę niepodległości
• zna daty uchwa-lenia konstytucji marcowej i kwiet-niowej
• wymienia pań-stwa, z którymi Rzeczpospolita toczyła walki o granice
pod koniec I wojny świato-wej
• wymienia skutki I wojny świato-wej dla Niemiec
• wie, jakie po-glądy na temat odzyskania przez Polskę niepodległości miał prezydent Stanów Zjedno-czonych Tho-mas Woodrow Wilson
• wyjaśnia, co zmieniło się w państwie polskim po prze-wrocie majowym
• wyjaśnia, jaki wpływ miał roz-wój szkolnictwa na likwidację analfabetyzmu w społeczeń-stwie polskim
• omawia znacze-nie zwycięstwa Polaków w Bi-twie Warszaw-skiej dla losów wojny polsko-bolszewickiej
• wymienia pań-stwa, które po-wstały po I woj-nie światowej
• wskazuje na mapie sąsia-dów Polski
• wymienia polity-ków, którzy pod-czas konferencji w Paryżu
mieli decydujący wpływ na przy-szłość Europy
• wyjaśnia, na czym pole-gała różnorod-ność narodowa społeczeństwa Rzeczypospoli-tej
• omawia rozwój kultury i nauki polskiej w II Rzeczypospoli-tej
• uzasadnia twier-dzenie, że prze-wrót majowy od-był się niezgod-nie z zasadami demokracji
• charakteryzuje etapy rozwoju
Historia i społeczeństwo | Historia wokół nas | Klasa 6 Szkoła podstawowa 4–6
AUTOR: Marianna Gwardys-Bartmańska
Temat lekcji Środki
dydaktyczne
Zagadnienia, materiał
nauczania
Odniesienia do podstawy pro-
gramowej
Wymagania na ocenę
dopuszczającą Uczeń:
Wymagania na ocenę
dostateczną Uczeń:
Wymagania na ocenę dobrą
Uczeń:
Wymagania na ocenę
bardzo dobrą Uczeń:
Wymagania na ocenę celującą Uczeń:
Liczba godzin
• wskazuje na ma-pie Gdynię i krótko charakte-ryzuje znaczenie portu w Gdyni
• wie, kim byli: Ste-fan Żeromski, Władysław Rey-mont, Stefan Ba-nach, Grażyna Barszczewska, Jerzy Rudlicki
• wyjaśnia pojęcia: sanacja, mniej-szości narodowe, COP
• wyjaśnia, kim byli: Gabriel Na-rutowicz i Wła-dysław Grabski
gospodarki pol-skiej w II Rze-czypospolitej – reformę Grab-skiego, budowę portu w Gdyni, budowę Central-nego Okręgu Przemysłowego
CZĘŚĆ VI. NAJWIĘKSZA WOJNA W DZIEJACH ŚWIATA
Historia i społeczeństwo | Historia wokół nas | Klasa 6 Szkoła podstawowa 4–6
AUTOR: Marianna Gwardys-Bartmańska
Temat lekcji Środki
dydaktyczne
Zagadnienia, materiał
nauczania
Odniesienia do podstawy pro-
gramowej
Wymagania na ocenę
dopuszczającą Uczeń:
Wymagania na ocenę
dostateczną Uczeń:
Wymagania na ocenę dobrą
Uczeń:
Wymagania na ocenę
bardzo dobrą Uczeń:
Wymagania na ocenę celującą Uczeń:
Liczba godzin
22. Początek wiel-kiego konfliktu i wojna obronna Polski
1. Mussolini i Hitler. 2. Dyktatorzy dążą
do wojny. 3. Żądania Hitlera. 4. Bohaterska
obrona granicy. 5. Uderzenie armii
radzieckiej.
• podręcznik • zeszyt ćwi-
czeń • mapa histo-
ryczna • karty pracy
• państwa totalitarne – Włochy i Niemcy
• zajęcie przez Niemcy Austrii i Czechosło-wacji
• stosunki polsko-nie-mieckie tuż przed wy-buchem wojny
• początek II wojny światowej i kampania wrześniowa
• wkroczenie armii bol-szewickiej na ziemie polskie, początek okupacji
27. Polska w okresie II wojny świato-wej.
Uczeń: 1) wskazuje na ma-pie państwa, które dokonały agresji na Polskę; 2) podaje charakte-rystyczne cechy polityki Stalina i Hi-tlera wobec wła-snych społe-czeństw.
• wskazuje na mapie państwa, które do-konały agresji na Polskę
• wie, kim byli: Benito Mussolini, Adolf Hi-tler i Józef Stalin
• podaje datę wybu-chu II wojny świato-wej i datę agresji ZSRR na Polskę
• podaje przyczyny narodzin faszy-zmu we Włoszech i nazizmu w Niem-czech
• wymienia żądania Hitlera wobec Pol-ski
• wskazuje na ma-pie tereny zajęte w 1939 r. przez Niemcy i przez Związek Ra-dziecki
• wie kim byli: Józef Beck, Władysław Raginis, Tadeusz Kutrzeba, Franci-szek Kleeberg
• wyjaśnia pojęcia: faszyzm, totalita-ryzm, ewakuacja
• charakteryzuje politykę, jaką prowadzili dyk-tatorzy wobec własnych społe-czeństw
• wymienia pań-stwa, z którymi Polska zawarła sojusz wojskowy
• wymienia naj-ważniejsze bi-twy kampanii wrześniowej
• ocenia postawę żołnierzy pol-skich podczas kampanii wrze-śniowej
• omawia status polityczny Wol-nego Miasta Gdańska w dwudziestoleciu międzywojen-nym
• samodzielnie formułuje wypo-wiedź na temat wojny obronnej Polski we wrze-śniu 1939 r.
• wymienia pań-stwa zajęte przez Niemcy przed atakiem na Polskę
• wyjaśnia, na czym pole-gała przewaga wojsk niemiec-kich nad woj-skami polskimi podczas kampa-nii wrześniowej
• porównuje ustrój państw totalitar-nych z ustrojem II Rzeczypospo-litej
1
Historia i społeczeństwo | Historia wokół nas | Klasa 6 Szkoła podstawowa 4–6
AUTOR: Marianna Gwardys-Bartmańska
Temat lekcji Środki
dydaktyczne
Zagadnienia, materiał
nauczania
Odniesienia do podstawy pro-
gramowej
Wymagania na ocenę
dopuszczającą Uczeń:
Wymagania na ocenę
dostateczną Uczeń:
Wymagania na ocenę dobrą
Uczeń:
Wymagania na ocenę
bardzo dobrą Uczeń:
Wymagania na ocenę celującą Uczeń:
Liczba godzin
23. Polacy pod okupacją nie-miecką i ra-dziecką
1. W okupowanej Polsce.
2. Auschwitz – hańba Niemiec.
3. Los dzieci Zamoj-szczyzny.
4. Polacy pod oku-pacją radziecką.
5. Katyń.
• podręcznik • zeszyt ćwi-
czeń • karty pracy
• życie codzienne w okupowanej Polsce
• obozy zagłady, getta i Holokaust
• ziemie polskie pod okupacją sowiecką
• Katyń – symbol zbrodni stalinowskich dokonanych na Pola-kach
27. Polska w okresie II wojny świato-wej.
Uczeń: 2) podaje charakte-rystyczne cechy polityki Stalina i Hi-tlera wobec państw podbitych; 3) charakteryzuje życie ludności na okupowanych terytoriach Polski, z uwzględnieniem losów ludności ży-dowskiej; 4) omawia formy oporu społeczeń-stwa wobec oku-pantów.
• podaje nazwy pań-stw, które okupo-wały Polskę pod-czas II wojny świa-towej
• wymienia Katyń jako symbol zbrodni władz radzieckich na narodzie polskim
• wyjaśnia nazwę Ho-lokaust, jako okre-
ślenie zagłady Ży-dów w czasie II wojny światowej
• opowiada, jaki los spotkał dzieci z Zamojszczyzny
• wyjaśnia pojęcia: nazizm, getto, obóz zagłady, lu-dobójstwo
• wyjaśnia, jaki los spotkał ludność polską na zie-miach okupowa-nych przez ZSRR
• opowiada, jak wy-glądało życie Po-laków pod okupa-cją niemiecką
• na podstawie ilustracji omawia życie codzienne Żydów w getcie warszawskim
• wymienia obozy zagłady wybu-dowane przez nazistów na zie-miach polskich
• uzasadnia twier-dzenie, że ob-ozy koncentra-cyjne były hańbą dla Nie-miec
• porównuje życie codzienne Pola-ków pod okupa-cją radziecką i niemiecką
• wyjaśnia, na czym pole-gało kłamstwo katyńskie
• na podstawie in-formacji z inter-netu przygoto-wuje informacje, w jaki sposób jest pielęgno-wana i chro-niona pamięć o Holokauście
1
24. Warszawskie
dzieci, pójdziemy w bój – powsta-nie warszawskie 1944 roku
1. Polskie Państwo Podziemne.
2. W warszawskim getcie.
3. Wybuch powsta-nia w Warszawie.
4. Wojna i okupacja
• podręcznik • zeszyt ćwi-
czeń • karty pracy
• Polskie Państwo Pod-ziemne
• konspiracja na zie-miach polskich
• powstanie w war-szawskim getcie
• powstanie warszaw-skie
27. Polska w okresie II wojny świato-wej.
Uczeń: 2) podaje charakte-rystyczne cechy po-lityki Stalina i Hitlera wobec państw pod-bitych; 3) charakteryzuje życie ludności
• podaje daty wybu-chu powstania w getcie warszaw-skim i powstania warszawskiego
• wie, czym była Ar-mia Krajowa
• na podstawie ilu-stracji w podręcz-niku krótko omawia przebieg powstania warszawskiego
• opowiada, w jaki sposób Polacy prowadzili walkę z okupantem
• wyjaśnia, w jaki sposób działało Polskie Państwo Podziemne
• opowiada, jakie kary groziły Pola-kom za pomoc Żydom
• omawia prze-bieg powstania w getcie war-szawskim oraz powstania war-szawskiego
• na podstawie ilustracji opisuje wygląd Pomnika Małego Po-wstańca
• wyjaśnia, dla-czego doszło do wybuchu po-wstania war-szawskiego
• interpretuje słowa pieśni Warszawskie dzieci
• wyjaśnia, jaki los spotkał lud-ność żydowską
• ocenia znacze-nie powstania warszawskiego dla historii Pol-ski i Polaków
1
Historia i społeczeństwo | Historia wokół nas | Klasa 6 Szkoła podstawowa 4–6
AUTOR: Marianna Gwardys-Bartmańska
Temat lekcji Środki
dydaktyczne
Zagadnienia, materiał
nauczania
Odniesienia do podstawy pro-
gramowej
Wymagania na ocenę
dopuszczającą Uczeń:
Wymagania na ocenę
dostateczną Uczeń:
Wymagania na ocenę dobrą
Uczeń:
Wymagania na ocenę
bardzo dobrą Uczeń:
Wymagania na ocenę celującą Uczeń:
Liczba godzin
w mojej miejsco-wości i regionie.
na okupowanych terytoriach Polski, z uwzględnieniem losów ludności ży-dowskiej; 4) omawia formy oporu społeczeń-stwa wobec oku-pantów; 5) opisuje postawę ludności cywilnej i żołnierzy powstań-czej Warszawy.
• wie, czym były Szare Szeregi
• porównuje spo-sób walki i uzbrojenie po-wstańców i żoł-nierzy hitlerow-skich
• własnymi sło-wami opowiada, na czym polega działalność kon-spiracyjna
po likwidacji getta warszaw-skiego
• podaje przy-czyny, przebieg i skutki powsta-nia warszaw-skiego
25. Polacy na fron-tach II wojny światowej
1. Epopeja polskich lotników.
2. Marynarze z ORP „Orzeł”.
3. Od Narwiku, przez Tobruk do Monte Cassino.
• podręcznik • zeszyt ćwi-
czeń • mapa histo-
ryczna • karty pracy
• polscy lotnicy w bi-twie o Anglię
• marynarze z ORP „Orzeł”
• udział polskich żołnie-rzy w bitwach II wojny światowej
– od Narwiku do Monte Cassino
• udział Polaków w wojnie na frontach zachodnim i wschod-nim
• zakończenie wojny i zdobycie Berlina
Temat dodatkowy. • podaje co najmniej dwa przykłady walki żołnierzy polskich na frontach II wojny światowej
• wie, kim byli: gene-rał Władysław Si-korski i generał Władysław Anders
• wie, czym wsławił się Dywizjon 303
• opisuje szlak bo-jowy Armii Pol-skiej na Bliskim Wschodzie i II Korpusu Pol-skiego pod do-wództwem gene-rała Andersa
• wymienia polskie oddziały biorące udział u boku ar-mii radzieckiej w szturmie na Berlin w 1945 r.
• na podstawie mapy w pod-ręczniku oma-wia główne szlaki bojowe wojsk polskich i wymienia główne miejsca bitew
• wymienia pol-skie jednostki wojskowe utwo-rzone na terenie ZSRR
• opowiada o lo-sach okrętu podwodnego ORP „Orzeł”
• zna słowa pieśni Czerwone maki na Monte Cas-sino i wie, jakie
wydarzenia upa-miętnia ten utwór
• samodzielnie ocenia udział wojsk polskich w bitwach na frontach II wojny światowej
1
Historia i społeczeństwo | Historia wokół nas | Klasa 6 Szkoła podstawowa 4–6
AUTOR: Marianna Gwardys-Bartmańska
Temat lekcji Środki
dydaktyczne
Zagadnienia, materiał
nauczania
Odniesienia do podstawy pro-
gramowej
Wymagania na ocenę
dopuszczającą Uczeń:
Wymagania na ocenę
dostateczną Uczeń:
Wymagania na ocenę dobrą
Uczeń:
Wymagania na ocenę
bardzo dobrą Uczeń:
Wymagania na ocenę celującą Uczeń:
Liczba godzin
POWTÓRZENIE MATERIAŁU I SPRAWDZIAN WIADOMOŚCI – O WYDARZENIACH II WOJNY ŚWIATO-WEJ.
• podręcznik • zeszyt ćwi-
czeń • mapa histo-
ryczna
22. Początek wielkie- go konfliktu i wojna obronna Polski.
23. Polacy pod okupa-cją niemiecką i ra-dziecką.
24. Warszawskie dzieci, pójdziemy w bój – powstanie
warszawskie 1944 roku.
25. Polacy na frontach II wojny światowej.
jw. • wskazuje na mapie państwa, które do-konały agresji na Polskę
• wie, kim byli: Benito Mussolini, Adolf Hi-tler i Józef Stalin
• podaje datę rozpo-częcia II wojny światowej i datę agresji ZSRR na Polskę
• podaje nazwy pań-stw, które okupo-wały Polskę w cza-sie II wojny świato-wej
• wymienia Katyń jako symbol zbrodni władz radzieckich na narodzie polskim
• wyjaśnia nazwę Ho-lokaust, jako okre-
ślenie zagłady Ży-dów w czasie II wojny światowej
• podaje daty wybu-chu powstania w getcie warszaw-skim i powstania warszawskiego
• wie, czym była Ar-mia Krajowa
• na podstawie ilu-
• podaje przyczyny narodzin faszy-zmu we Włoszech i nazizmu w Niem-czech
• wymienia żądania Hitlera wobec Pol-ski
• wskazuje na ma-pie tereny zajęte w 1939 r. przez Niemcy i przez Związek Ra-dziecki
• wie, kim byli: Jó-zef Beck, Włady-sław Raginis, Ta-deusz Kutrzeba, Franciszek Klee-berg
• wyjaśnia pojęcia: faszyzm, totalita-ryzm, ewakuacja
• opowiada, jaki los spotkał dzieci z Zamojszczyzny
• wyjaśnia pojęcia: nazizm, getto, obóz zagłady, lu-dobójstwo
• wyjaśnia, jaki los spotkał ludność polską na zie-miach okupowa-nych przez ZSRR
• charakteryzuje politykę, jaką prowadzili dyk-tatorzy wobec własnych społe-czeństw
• wymienia pań-stwa, z którymi Polska zawarła sojusz wojskowy
• wymienia naj-ważniejsze bi-twy kampanii wrześniowej
• ocenia postawę żołnierzy pol-skich podczas kampanii wrze-śniowej
• omawia status polityczny Wol-nego Miasta Gdańska w dwudziestoleciu międzywojen-nym
• na podstawie ilustracji omawia życie codzienne Żydów w getcie warszawskim
• wymienia obozy zagłady wybu-dowane przez
• samodzielnie formułuje wypo-wiedź na temat wojny obronnej Polski we wrze-śniu 1939 r.
• wymienia pań-stwa zajęte przez Niemcy przed atakiem na Polskę
• wyjaśnia, na czym pole-gała przewaga wojsk niemiec-kich nad woj-skami polskimi podczas kampa-nii wrześniowej
• uzasadnia twier-dzenie, że ob-ozy koncentra-cyjne były hańbą dla Nie-miec
• porównuje życie codzienne Pola-ków pod okupa-cją radziecką i niemiecką
• wyjaśnia, na czym pole-gało kłamstwo katyńskie
• porównuje ustrój państw totalitar-nych z ustrojem II Rzeczypospo-litej
• na podstawie in-formacji z inter-netu przygoto-wuje informacje, w jaki sposób jest chroniona pamięć o Holo-kauście
• ocenia znacze-nie powstania warszawskiego dla historii Pol-ski i Polaków
• samodzielnie ocenia udział wojsk polskich w bitwach na frontach II wojny światowej
2
Historia i społeczeństwo | Historia wokół nas | Klasa 6 Szkoła podstawowa 4–6
AUTOR: Marianna Gwardys-Bartmańska
Temat lekcji Środki
dydaktyczne
Zagadnienia, materiał
nauczania
Odniesienia do podstawy pro-
gramowej
Wymagania na ocenę
dopuszczającą Uczeń:
Wymagania na ocenę
dostateczną Uczeń:
Wymagania na ocenę dobrą
Uczeń:
Wymagania na ocenę
bardzo dobrą Uczeń:
Wymagania na ocenę celującą Uczeń:
Liczba godzin
stracji w podręcz-niku krótko omawia przebieg powstania warszawskiego
• podaje co najmniej dwa przykłady walki żołnierzy polskich na frontach II wojny światowej
• wie, kim byli: gene-rał Władysław Si-korski i generał Władysław Anders
• opowiada, jak wy-glądało życie Po-laków pod okupa-cją niemiecką
• opowiada, w jaki sposób Polacy prowadzili walkę z okupantem
• wyjaśnia, w jaki sposób działało Polskie Państwo Podziemne
• opowiada, jakie kary groziły Pola-kom za pomoc Żydom
• wie, czym były Szare Szeregi
• wie, czym wsławił się Dywizjon 303
• opisuje szlak bo-jowy Armii Polskiej na Bliskim Wscho-dzie i II Korpusu Polskiego pod dowództwem ge-nerała Andersa
• wymienia polskie oddziały biorące udział u boku armii radzieckiej w sztur-mie na Berlin w 1945 r.
nazistów na zie-miach polskich
• omawia prze-bieg powstania w getcie war-szawskim oraz powstania war-szawskiego
• na podstawie ilustracji opisuje wygląd Po-mnika Małego Powstańca
• porównuje spo-sób walki i uzbrojenie po-wstańców i żoł-nierzy hitlerow-skich
• własnymi sło-wami opowiada, na czym polega działalność kon-spiracyjna
• na podstawie mapy w pod-ręczniku oma-wia główne szlaki bojowe wojsk polskich i wymienia główne miejsca bitew
• wymienia pol-skie jednostki
• wyjaśnia, dla-czego doszło do wybuchu po-wstania war-szawskiego
• interpretuje słowa pieśni Warszawskie dzieci
• wyjaśnia, jaki los spotkał lud-ność żydowską po likwidacji getta warszaw-skiego
• podaje przy-czyny, przebieg i skutki powsta-nia warszaw-skiego
• zna słowa pieśni Czerwone maki na Monte Cas-sino i wie, jakie wydarzenia upa-miętnia ten utwór
Historia i społeczeństwo | Historia wokół nas | Klasa 6 Szkoła podstawowa 4–6
AUTOR: Marianna Gwardys-Bartmańska
Temat lekcji Środki
dydaktyczne
Zagadnienia, materiał
nauczania
Odniesienia do podstawy pro-
gramowej
Wymagania na ocenę
dopuszczającą Uczeń:
Wymagania na ocenę
dostateczną Uczeń:
Wymagania na ocenę dobrą
Uczeń:
Wymagania na ocenę
bardzo dobrą Uczeń:
Wymagania na ocenę celującą Uczeń:
Liczba godzin
wojskowe utwo-rzone na terenie ZSRR
• opowiada o lo-sach okrętu podwodnego ORP „Orzeł”
VII. POLSKA I ŚWIAT PO II WOJNIE ŚWIATOWEJ
26. Świat podzielony
1. Spotkanie wielkiej trójki.
2. Żelazna kurtyna dzieli Europę.
3. Świat w czasach zimnej wojny.
4. Europa Środkowa pod rządami komu-nistów.
• podręcznik • zeszyt ćwi-
czeń • mapa histo-
ryczna • karty pracy
• Europa po II wojnie światowej – decyzje wielkiej trójki
• podział Europy na strefy wpływów – żelazna kurtyna
• zimna wojna i wyścig zbrojeń
• państwa europejskie pod rządami komuni-stów
Temat dodatkowy. • wskazuje na mapie świata dwa mocar-stwa rywalizujące podczas zimnej wojny
• podaje datę zakoń-czenia II wojny światowej
• wie, kim byli: Win-ston Churchill, Jó-zef Stalin, Franklin Delano Roosevelt
• wyjaśnia, na czym polegał wyścig zbrojeń po II wojnie światowej
• wyjaśnia pojęcia: zimna wojna, wielka trójka, że-lazna kurtyna, bomba atomowa, supermocarstwa, kryzys kubański, strefy okupacyjne
• wskazuje na ma-pie państwa, które po II wojnie świa-towej znalazły się w strefie wpływów ZSRR
• opisuje podział Niemiec, jakiego dokonano po II wojnie światowej
• wymienia państwa Europy Środko-wej, w których do-szło do wystąpień wolnościowych
• wymienia kon-flikty zbrojne, które toczyły się z udziałem su-permocarstw po II wojnie światowej i wskazuje je na mapie
• wie, kim byli Ni-kita Chruszczow i John Fitzgerald Kennedy
• na podstawie tekstu źródło-wego opisuje skutki wybuchu bomby atomo-wej
• opisuje przebieg kryzysu kubań-skiego
• wyjaśnia, dla-czego w pań-stwach Europy Środkowej do-chodziło do wy-stąpień wolno-ściowych
• na podstawie ilustracji i infor-macji w pod-ręczniku opisuje przebieg wyda-rzeń w 1956 r. w Budapeszcie i w 1968 r. w Pradze
1
Historia i społeczeństwo | Historia wokół nas | Klasa 6 Szkoła podstawowa 4–6
AUTOR: Marianna Gwardys-Bartmańska
Temat lekcji Środki
dydaktyczne
Zagadnienia, materiał
nauczania
Odniesienia do podstawy pro-
gramowej
Wymagania na ocenę
dopuszczającą Uczeń:
Wymagania na ocenę
dostateczną Uczeń:
Wymagania na ocenę dobrą
Uczeń:
Wymagania na ocenę
bardzo dobrą Uczeń:
Wymagania na ocenę celującą Uczeń:
Liczba godzin
27. Polska i Polacy po 1945 roku
1. Nowe granice, nowa Polska.
2. Odbudowa kraju ze zniszczeń wo-jennych.
3. Przemiany spo-łeczne i gospodar-cze w PRL.
4. Kultura PRL.
• podręcznik • zeszyt ćwi-
czeń • mapa histo-
ryczna • karty pracy
• granice Polski po II wojnie światowej
• Polska Rzeczpospo-lita Ludowa 1945–1989
• odbudowa gospodar-cza kraju
• życie codzienne w Polsce socjalistycz-nej
• socrealizm i kultura w PRL
28. Polska Rzecz-pospolita Lu-dowa.
Uczeń: 1) wskazuje na ma-pie granice Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i wymienia jej sąsiadów; 2) opowiada o Pol-skiej Rzeczypospo-litej Ludowej, uży-wając pojęć: odbudowa zniszczeń wojen-nych, awans spo-łeczny, likwidacja analfabetyzmu, pla-nowanie centralne, zależność od ZSRR, dyktatura partii komunistycz-nej, cenzura.
• wskazuje na mapie granice PRL i wy-mienia jej sąsiadów
• podaje datę 1945–1989 jako okres PRL
• podaje kilka infor-macji na temat od-budowy kraju ze zniszczeń wojen-nych
• podaje przykłady zakładów przemy-słowych wybudo-wanych po II woj-nie światowej (Nowa Huta, Że-rań, Ursus)
• wyjaśnia skrót PZPR
• wyjaśnia pojęcia: socrealizm, cen-zura, planowanie centralne, kult jed-nostki
• wymienia i wska-zuje na mapie zie-mie na zachodzie Polski, które zo-stały przyłączone do Polski po II wojnie światowej
• podaje najważ-niejsze cechy ustroju socjali-stycznego
• na podstawie ilustracji w pod-ręczniku oma-wia najważniej-sze cechy sztuki socrealistycznej
• wyjaśnia, na czym pole-gały przemiany gospodarcze i społeczne w Polsce po II wojnie świato-wej
• omawia zmiany, jakie zaszły w edukacji i opiece zdro-wotnej w cza-sach PRL
• ocenia niektóre wydarzenia z hi-storii PRL (wy-bory do Sejmu Ustawodaw-czego, powsta-nie PZPR) i po-trafi uzasadnić swoją ocenę
• omawia znacze-nie klasy robotni-czej w społe-czeństwie i kultu-rze socjalistycz-nej
• wymienia Józefa Stalina jako przykład kultu jednostki
• na podstawie in-formacji z pod-ręcznika i mapy omawia zmiany terytorialne Pol-ski po II wojnie światowej
1
Historia i społeczeństwo | Historia wokół nas | Klasa 6 Szkoła podstawowa 4–6
AUTOR: Marianna Gwardys-Bartmańska
Temat lekcji Środki
dydaktyczne
Zagadnienia, materiał
nauczania
Odniesienia do podstawy pro-
gramowej
Wymagania na ocenę
dopuszczającą Uczeń:
Wymagania na ocenę
dostateczną Uczeń:
Wymagania na ocenę dobrą
Uczeń:
Wymagania na ocenę
bardzo dobrą Uczeń:
Wymagania na ocenę celującą Uczeń:
Liczba godzin
28. Trudna droga do wolności
1. Protesty społe-czeństwa.
2. Jan Paweł II – po-wiew nadziei.
3. Stan wojenny. 4. Obrady okrągłego
stołu.
• podręcznik • zeszyt ćwi-
czeń • karty pracy
• protesty społeczeń-stwa w latach: 1956, 1968, 1970 i 1976
• wybór Karola Wojtyły na papieża
• wprowadzenie stanu wojennego
• narodziny „Solidarno-ści”
• obrady okrągłego stołu
• pierwsze częściowo wolne wybory w roku 1989
28. Polska Rzecz-pospolita Lu-dowa.
Uczeń: 2) opowiada o Pol-skiej Rzeczypo-spolitej Ludowej, używając pojęcia: opozycja demokra-tyczna. 29. „Solidarność”
i powstanie III Rzeczypospo-litej.
Uczeń: 1) wskazuje na mapie III Rzeczpospolitą i jej sąsiadów; 2) opisuje powsta-nie i działania „So-lidarności”, używa-jąc określeń: strajk, walka bez przemocy, stan wojenny, okrągły stół;
3) wyjaśnia, jakie najważniejsze zmiany zaszły w Polsce w 1989 r.
• podaje datę pierw-szych częściowo wolnych wyborów do sejmu i senatu
• wie, z jakimi wyda-rzeniami są zwią-zane postacie – Lech Wałęsa, Woj-ciech Jaruzelski, Tadeusz Mazo-wiecki, Jan Paweł II
• podaje rok wprowa-dzenia stanu wojen-nego
• własnymi słowami wyjaśnia, czym był NSZZ „Solidarność”
• wymienia miejsca i daty protestów społeczeństwa przeciwko władzy w PRL
• wyjaśnia nazwy: stan wojenny, ZOMO, interno-wanie, okrągły stół, strajk
• wyjaśnia, czym zajmował się w czasach PRL aparat bezpie-czeństwa
• podaje datę wy-boru Karola Woj-tyły na papieża
• wymienia najważ-niejsze wydarze-nia stanu wojen-nego
• potrafi rozwinąć skrót NSZZ
• rozpoznaje znak graficzny „Solidar-ności”
• wyjaśnia, jakich metod używały władze do tłu-mienia prote-stów w czasach PRL
• omawia przy-czyny i skutki protestów robot-ników i studen-tów
• omawia zmiany, jakie zaszły w społeczeństwie polskim po pierwszej wi-zycie Jana Pawła II w oj-czyźnie
• wymienia naj-ważniejsze po-stanowienia ob-rad okrągłego stołu
• omawia przy-czyny, przebieg i skutki obrad okrągłego stołu
• wyjaśnia, dla-czego socjalizm rozczarował społeczeństwo polskie
• uzasadnia, dla-czego rok 1989 uznajemy za ko-niec PRL
• uzasadnia, dla-czego prze-miany w Polsce po 1989 r. nazy-wamy bez-krwawą rewolu-cją
1
Historia i społeczeństwo | Historia wokół nas | Klasa 6 Szkoła podstawowa 4–6
AUTOR: Marianna Gwardys-Bartmańska
Temat lekcji Środki
dydaktyczne
Zagadnienia, materiał
nauczania
Odniesienia do podstawy pro-
gramowej
Wymagania na ocenę
dopuszczającą Uczeń:
Wymagania na ocenę
dostateczną Uczeń:
Wymagania na ocenę dobrą
Uczeń:
Wymagania na ocenę
bardzo dobrą Uczeń:
Wymagania na ocenę celującą Uczeń:
Liczba godzin
POWTÓRZENIE MATERIAŁU I SPRAWDZIAN WIADOMOŚCI – O POLSCE I ŚWIE-CIE PO II WOJNIE ŚWIATOWEJ.
• podręcznik • zeszyt ćwi-
czeń • mapa histo-
ryczna • karty pracy
26. Świat podzielony. 27. Polska i Polacy
po 1945 roku. 28. Trudna droga
do wolności.
jw. • wskazuje na mapie świata dwa mocar-stwa rywalizujące podczas zimnej wojny
• podaje datę zakoń-czenia II wojny światowej
• wie, kim byli: Win-ston Churchill, Jó-zef Stalin, Franklin Delano Roosevelt
• wyjaśnia, na czym polegał wyścig zbrojeń po II wojnie światowej
• wskazuje na mapie granice PRL i wy-mienia jej sąsiadów
• podaje datę 1945–1989 jako okres PRL
• podaje kilka informa-cji na temat odbu-dowy kraju ze znisz-czeń wojennych
• podaje datę pierw-szych częściowo wolnych wyborów do sejmu i senatu
• wie, z jakimi wyda-rzeniami są zwią-zane postacie: Lech Wałęsa, Wojciech Jaruzelski, Tadeusz
• wyjaśnia pojęcia: zimna wojna, wielka trójka, że-lazna kurtyna, bomba atomowa, supermocarstwa, kryzys kubański, strefy okupacyjne
• wskazuje na ma-pie państwa, które po II wojnie znala-zły się w strefie wpływów ZSRR
• opisuje podział Niemiec, jakiego dokonano po II wojnie światowej
• wymienia państwa Europy Środko-wej, w których do-szło do wystąpień wolnościowych
• podaje przykłady zakładów przemy-słowych wybudo-wanych po II woj-nie światowej (Nowa Huta, Że-rań, Ursus)
• wyjaśnia skrót PZPR
• wyjaśnia pojęcia: socrealizm, cen-zura, planowanie
• wymienia kon-flikty zbrojne, jakie toczyły się z udziałem su-permocarstw po II wojnie światowej i wskazuje je na mapie
• wie, kim byli: Ni-kita Chruszczow i John Fitzgerald Kennedy
• na podstawie ilustracji w pod-ręczniku oma-wia najważniej-sze cechy sztuki socrealistycznej
• wyjaśnia, na czym pole-gały przemiany gospodarcze i społeczne w Polsce po II wojnie światowej
• omawia zmiany, jakie zaszły w edukacji i opiece zdro-wotnej w cza-sach PRL
• wyjaśnia, jakich metod używały
• na podstawie tekstu źródło-wego opisuje skutki wybuchu bomby atomo-wej
• opisuje przebieg kryzysu kubań-skiego
• wyjaśnia, dla-czego w pań-stwach Europy Środkowej do-chodziło do wy-stąpień wolno-ściowych
• ocenia niektóre wydarzenia z hi-storii PRL (wy-bory do Sejmu Ustawodaw-czego, powsta-nie PZPR) i po-trafi uzasadnić swoją ocenę
• omawia znacze-nie klasy robot-niczej w społe-czeństwie i kul-turze socjali-stycznej
• wymienia Józefa Stalina jako przykład kultu jednostki,
• na podstawie ilustracji i infor-macji w pod-ręczniku opisuje przebieg wyda-rzeń w 1956 r. w Budapeszcie i w 1968 r. w Pradze
• na podstawie in-formacji z pod-ręcznika i mapy omawia zmiany terytorialne Pol-ski po II wojnie światowej
• uzasadnia, dla-czego prze-miany w Polsce po 1989 r. nazy-wamy bez-krwawą rewolu-cją
2
Historia i społeczeństwo | Historia wokół nas | Klasa 6 Szkoła podstawowa 4–6
AUTOR: Marianna Gwardys-Bartmańska
Temat lekcji Środki
dydaktyczne
Zagadnienia, materiał
nauczania
Odniesienia do podstawy pro-
gramowej
Wymagania na ocenę
dopuszczającą Uczeń:
Wymagania na ocenę
dostateczną Uczeń:
Wymagania na ocenę dobrą
Uczeń:
Wymagania na ocenę
bardzo dobrą Uczeń:
Wymagania na ocenę celującą Uczeń:
Liczba godzin
Mazowiecki, Jan Paweł II
• podaje rok wprowa-dzenia stanu wojen-nego
• własnymi słowami wyjaśnia, czym był NSZZ „Solidarność”
centralne, kult jed-nostki
• wymienia i wska-zuje na mapie zie-mie na zachodzie Polski, które zo-stały przyłączone do Polski
• podaje najważ-niejsze cechy ustroju socjali-stycznego
• wymienia miejsca i daty protestów społeczeństwa przeciwko władzy w PRL
• wyjaśnia nazwy: stan wojenny, ZOMO, interno-wanie, okrągły stół, strajk
• wyjaśnia, czym zajmował się w czasach PRL aparat bezpie-czeństwa
• podaje datę wy-boru Karola Woj-tyły na papieża
• wymienia najważ-niejsze wydarze-nia stanu wojen-nego
• potrafi rozwinąć
władze do tłu-mienia prote-stów w czasach PRL
• omawia przy-czyny i skutki protestów robot-ników i studen-tów
• omawia zmiany, jakie zaszły w społeczeństwie polskim po pierwszej wi-zycie Jana Pawła II w oj-czyźnie
• wymienia naj-ważniejsze po-stanowienia ob-rad okrągłego stołu
• omawia przy-czyny, przebieg i skutki obrad okrągłego stołu
• wyjaśnia, dla-czego socjalizm rozczarował spo-łeczeństwo pol-skie
• uzasadnia, dla-czego rok 1989 uznajemy za ko-niec PRL
Historia i społeczeństwo | Historia wokół nas | Klasa 6 Szkoła podstawowa 4–6
AUTOR: Marianna Gwardys-Bartmańska
Temat lekcji Środki
dydaktyczne
Zagadnienia, materiał
nauczania
Odniesienia do podstawy pro-
gramowej
Wymagania na ocenę
dopuszczającą Uczeń:
Wymagania na ocenę
dostateczną Uczeń:
Wymagania na ocenę dobrą
Uczeń:
Wymagania na ocenę
bardzo dobrą Uczeń:
Wymagania na ocenę celującą Uczeń:
Liczba godzin
skrót NSZZ • rozpoznaje znak
graficzny „Solidar-ności”
Historia i społeczeństwo | Historia wokół nas | Klasa 6 Szkoła podstawowa 4–6
AUTOR: Marianna Gwardys-Bartmańska
Temat lekcji Środki
dydaktyczne
Zagadnienia, materiał
nauczania
Odniesienia do podstawy pro-
gramowej
Wymagania na ocenę
dopuszczającą Uczeń:
Wymagania na ocenę
dostateczną Uczeń:
Wymagania na ocenę dobrą
Uczeń:
Wymagania na ocenę
bardzo dobrą Uczeń:
Wymagania na ocenę celującą Uczeń:
Liczba godzin
29. III Rzeczpospo-lita – życie w państwie demokratycznym
1. Zasady demokra-cji.
2. Instytucje demo-kratyczne w Pol-sce.
3. Moja konstytucja. 4. Jakie mam prawa
i obowiązki jako obywatel.
• podręcznik • zeszyt ćwi-
czeń • karty pracy
• demokracja kiedyś i dziś
• instytucje demokra-tyczne w państwie polskim: Prezydent RP, Zgromadzenie Narodowe, Rada Mi-nistrów, sądy i trybu-nały, władze samo-rządowe
• Konstytucja Rzeczy-pospolitej Polskiej
• prawa i obowiązki obywatela
4. Państwo.
Uczeń: 1) wyjaśnia, w czym wyraża się demokratyczny charakter państwa polskiego; 2) wymienia organy władzy w Rzeczy-pospolitej Polskiej: parlament, prezy-dent, rząd, sądy i omawia najważ-niejszą funkcję każ-dego z tych orga-nów w systemie po-litycznym; 3) podaje przykłady praw i obowiązków obywateli Rzeczy-pospolitej Polskiej; 4) omawia wybrane prawa dziecka i po-daje, gdzie można się zwrócić, gdy są one łamane.
• własnymi słowami wyjaśnia pojęcie demokracja
• wymienia konstytu-cję jako zbiór naj-ważniejszych praw i zasad w państwie
• wie, czym się zaj-muje Rzecznik Praw Dziecka
• wyjaśnia, co oznacza, że wszyscy jeste-śmy równi wobec prawa
• wymienia prawa i obowiązki oby-wateli
• zna instytucje nadzorujące prze-strzeganie prawa w Rzeczypospoli-tej
• wie, kto uchwala prawo w Rzeczy-pospolitej
• wymienia skład Zgromadzenia Narodowego – Sejm Rzeczypo-spolitej Polskiej i Senat Rzeczy-pospolitej Pol-skiej
• wie, kto w Pol-sce sprawuje władzę sądowni-czą
• wyjaśnia, jaką funkcję w pań-stwie pełnią sa-morządy
• potrafi powie-dzieć, jaką funk-cję w państwie polskim pełni prezydent
• wyjaśnia, co znajduje się w preambule Konstytucji RP
• formułuje wypo-wiedź na temat ustroju państwa polskiego, uży-wając pojęć: wolne wybory, wolność słowa, wolne media, konstytucja
• na podstawie fragmentu tek-stu źródłowego odpowiada na pytania: Do kogo należy władza zwierzchnia w Rzeczypospoli-tej Polskiej? Czego strzeże Rzeczpospolita? Co jest najważ-niejszym pra-wem Rzeczypo-spolitej?
• krótko charakte-ryzuje instytucje nadzorujące przestrzeganie prawa w Rze-czypospolitej Polskiej
• ocenia ustrój pa-nujący w Pol-sce, porównując go z ustrojem PRL
1
Historia i społeczeństwo | Historia wokół nas | Klasa 6 Szkoła podstawowa 4–6
AUTOR: Marianna Gwardys-Bartmańska
Temat lekcji Środki
dydaktyczne
Zagadnienia, materiał
nauczania
Odniesienia do podstawy pro-
gramowej
Wymagania na ocenę
dopuszczającą Uczeń:
Wymagania na ocenę
dostateczną Uczeń:
Wymagania na ocenę dobrą
Uczeń:
Wymagania na ocenę
bardzo dobrą Uczeń:
Wymagania na ocenę celującą Uczeń:
Liczba godzin
30. Współczesne społeczeństwo
1. Wielkie zmiany w gospodarce i w społeczeństwie.
2. Znaczenie pracy. 3. Organizacja pracy
i jej efekty. 4. Społeczeństwo
jak rzeka. 5. Działanie dla
wspólnego dobra.
• podręcznik • zeszyt ćwi-
czeń • karty pracy
• zmiany w gospodarce i w społeczeństwie po roku 1989
• prywatyzacja przed-siębiorstw
• praca jako dobro, problem bezrobocia
• dlaczego ważna jest organizacja pracy
• grupy społeczne • organizacje i stowa-
rzyszenia, działalność prospołeczna
5. Społeczeń-stwo.
Uczeń: 1) wyjaśnia zna-czenie pracy w życiu człowieka i dostrzega jej społeczny po-dział; 2) opisuje różne grupy społeczne, wskazuje ich role w społeczeństwie; 3) podaje przykłady ważnych proble-mów współczesnej Polski, korzystając z różnych źródeł in-formacji (od osób dorosłych, z prasy, radia, telewizji, in-ternetu).
• wymienia niektóre zmiany w społe-czeństwie, jakie za-szły po roku 1989
• własnymi słowami wyjaśnia pojęcie bezrobocie
• podaje dwa przy-kłady grup społecz-nych
• wyjaśnia poję-cie grupa spo-łeczna
• wie, czym cha-rakteryzuje się postawa pro-społeczna
• podaje przykłady organizacji pracy i jej efekty
• tłumaczy, czym jest prywatyzacja przedsiębiorstw państwowych
• podaje przy-kłady stowa-rzyszeń, fun-dacji i instytucji pozarządo-wych, działają-cych dla wspólnego do-bra
• formułuje wypo-wiedź, w której uzasadnia, że pracę swoją i innych należy szanować
• wymienia zmiany w go-spodarce, jakie zaszły po roku 1989
• własnymi sło-wami przedsta-wia społeczne skutki bezrobo-cia
• podaje przy-kłady rożnych społeczeństw, w których ludzie nie są równi i mają różne prawa
1
31. Ojczyzna bliska i odległa
1. Polska domem wielu narodów.
2. Polacy w swojej ojczyźnie.
3. Polacy w świecie. 4. Polonia – z bliska
i z daleka.
• podręcznik • zeszyt ćwi-
czeń • mapa świata • karty pracy
• mniejszości naro-dowe i mniejszości etniczne
• Polska jako ojczyzna wszystkich Polaków
• patriotyzm lokalny • Polacy w innych kra-
jach – Polonia
1. Ojczyzna.
Uczeń: 1) wymienia i tłu-maczy znaczenie miejsc ważnych dla pamięci narodowej; 3) wymienia mniej-szości narodowe i etniczne żyjące w Polsce i na wy-branych przykła-dach opisuje ich
• wymienia co naj-mniej dwie mniej-szości narodowe i dwie mniejszości etniczne mieszka-jące na terenie Pol-ski
• wymienia miejsca ważne w historii Polski
• wyjaśnia pojęcie Polonia
• wskazuje na ma-pie miejsca za-mieszkane przez mniejszości naro-dowe i etniczne
• wymienia pań-stwa, w których znajdują się naj-większe skupiska Polonii
• wie, jaki procent mieszkańców Polski stanowią mniejszości na-rodowe
• omawia przy-czyny polityczne i ekonomiczne, które zmuszały Polaków do emi-gracji
• opowiada, jakie prawa przysłu-gują mniejszo-ściom narodo-wym w Polsce
• potrafi przedsta-wić informacje na temat miejsc pamięci narodo-wej
• porównuje mniejszości na-rodowe miesz-kające współ-cześnie w Pol-sce z sytuacją mniejszości na-rodowych w II Rzeczypospoli-tej
1
Historia i społeczeństwo | Historia wokół nas | Klasa 6 Szkoła podstawowa 4–6
AUTOR: Marianna Gwardys-Bartmańska
Temat lekcji Środki
dydaktyczne
Zagadnienia, materiał
nauczania
Odniesienia do podstawy pro-
gramowej
Wymagania na ocenę
dopuszczającą Uczeń:
Wymagania na ocenę
dostateczną Uczeń:
Wymagania na ocenę dobrą
Uczeń:
Wymagania na ocenę
bardzo dobrą Uczeń:
Wymagania na ocenę celującą Uczeń:
Liczba godzin
kulturę i tradycje oraz wymienia miejsca najwięk-szych skupisk Pola-ków na świecie.
32. Polska w Unii Europejskiej
1. Co to jest Unia Europejska.
2. Jesteśmy w Unii Europejskiej.
3. Zmieniona, nowo-cześniejsza Pol-ska.
• podręcznik • zeszyt ćwi-
czeń • mapa Unii
Europejskiej • karty pracy
• powstanie Unii Euro-pejskiej
• Polacy w Unii Euro-pejskiej
• życie codzienne we współczesnej Polsce
6. Wspólnota europejska.
Uczeń opowiada o uczestnictwie Pol-ski we wspólnocie europejskiej, używa-jąc pojęć: Unia Eu-ropejska, europejska solidar-ność, stosunki mię-dzynarodowe oraz
rozpoznaje sym-bole unijne: flagę, hymn Unii Europej-skiej (Oda do Ra-dości).
• rozpoznaje symbole unijne – flagę i hymn Unii Euro-pejskiej
• podaje rok wstąpie-nia Polski do Unii Europejskiej
• wie, jaka jest wspólna waluta części państw euro-pejskich
• wymienia państwa założycielskie Unii Europejskiej
• wie, czym jest strefa Schengen
• wyjaśnia pojęcia Parlament Euro-pejski i Komisja Europejska
• posługuje się po-jęciami: Unia Eu-ropejska, euro-pejska solidar-ność, stosunki międzynarodowe
• opowiada o uczestnictwie Polski w Unii Europejskiej i o zmianach, ja-kie zaszły w na-szym kraju od 2004 r.
• wymienia korzy-ści i obowiązki, jakie mają pań-stwa wchodzące w skład Unii
• wyjaśnia, na czym polega zachowanie su-werenności przez państwa członkowskie Unii Europej-skiej
• na podstawie mapy wymienia państwa nale-żące do Unii Eu-ropejskiej
• podaje przy-czyny utworze-nia Unii Europej-skiej
• przygotowuje prezentację na temat jed-nego z państw kandydujących do wstąpienia do Unii Europej-skiej
1
Historia i społeczeństwo | Historia wokół nas | Klasa 6 Szkoła podstawowa 4–6
AUTOR: Marianna Gwardys-Bartmańska
Temat lekcji Środki
dydaktyczne
Zagadnienia, materiał
nauczania
Odniesienia do podstawy pro-
gramowej
Wymagania na ocenę
dopuszczającą Uczeń:
Wymagania na ocenę
dostateczną Uczeń:
Wymagania na ocenę dobrą
Uczeń:
Wymagania na ocenę
bardzo dobrą Uczeń:
Wymagania na ocenę celującą Uczeń:
Liczba godzin
33. Współczesne państwa i organi-zacje międzyna-rodowe – ONZ i NATO
1. Ustroje polityczne we współczesnym świecie.
2. Organizacja Naro-dów Zjednoczo-nych.
3. Nasi sojusznicy i nasze bezpie-czeństwo w NATO.
• podręcznik • zeszyt ćwi-
czeń • karty pracy
• ustrój demokratyczny a monarchia
• działalność ONZ • NATO – geneza po-
wstania i kraje człon-kowskie
Temat dodatkowy. • wskazuje różnice pomiędzy ustrojem demokratycznym a monarchią
• wymienia co naj-mniej jedno pań-stwo europejskie, które jest monar-chią
• wymienia co naj-mniej jedno pań-stwo europejskie o ustroju demokra-tycznym
• potrafi rozwinąć skrót ONZ
• wie, czym jest NATO
• wyjaśnia, jakie są cele działania ONZ
• wie, czym zajmuje się UNICEF
• wyjaśnia pojęcia: filantrop, filantro-pia
• wyjaśnia, jakie są główne cele działalności NATO
• charakteryzuje działalność ONZ
• wyjaśnia, dla-czego członko-stwo w NATO jest korzystne dla Polski
• rozpoznaje flagi ONZ i NATO
• wyjaśnia, na czym polega działalność filan-tropijna
• wie, jakie cechy charaktery-styczne ma dyktatura, po-daje przykłady państw rządzo-nych przez dyk-tatorów
• na podstawie in-ternetu, prasy, informacji tele-wizyjnych przy-gotowuje wypo-wiedź na temat misji, w których uczestniczą woj-ska ONZ na świecie
1
34. Jaki jest współ-czesny świat
1. Co to jest globali-zacja?
2. Rewolucja tech-nologiczna.
3. Rozwój kultury masowej.
4. Wpływ człowieka na przyrodę.
5. Następstwa glo-balizacji.
6. Problemy świata na początku XXI wieku.
• podręcznik • zeszyt ćwi-
czeń • karta pracy
• pozytywne i nega-tywne skutki globali-zacji
• znaczenie technologii w naszym współcze-snym życiu, rewolucja technologiczna
• kultura masowa • wpływ człowieka
na przyrodę • zagrożenia współcze-
snego świata: bieda, głód, brak dostępu do wody, opieki me-dycznej i edukacji,
8. Problemy ludzkości.
Uczeń: 1) wyjaśnia, co oznacza powie-dzenie „świat stał się mniejszy” i wskazuje przy-czyny tego zjawi-ska; 2) opisuje i ocenia na przykładach wpływ techniki na środowisko na-turalne i życie czło-wieka;
• własnymi słowami wyjaśnia pojęcie globalizacja
• wymienia co naj-mniej kilku twórców kultury masowej
• wie, na czym po-lega efekt cieplar-niany
• rozumie, dlaczego musimy chronić ota-czającą nas przy-rodę
• wymienia przy-kłady wpływu techniki na życie człowieka
• wyjaśnia wła-snymi słowami określenie „świat stał się mniejszy”
• wymienia przykła-dowe problemy świata XXI w.
• opowiada o przy-czynach i skut-kach globalizacji
• wyjaśnia, kogo nazywamy anty-globalistami
• podaje przy-kłady zmian, ja-kie zaszły w ży-ciu codziennym ludzi w czasie ostatnich 100 lat
• podaje przy-kłady produktów i marek o global-nym zasięgu
• wyjaśnia, na czym polega
• aktywnie bierze udział w dysku-sji na temat współczesnego świata i potrafi uzasadnić swoje zdanie
• podaje przy-kłady zmian w przyrodzie, ja-kie spowodował swoją działalno-ścią człowiek
• wyjaśnia, czym zajmują się or-
• przygotowuje prezentację na temat ochrony przy-rody i działań, jakie może pod-jąć każdy czło-wiek, aby chro-nić środowisko
1
Historia i społeczeństwo | Historia wokół nas | Klasa 6 Szkoła podstawowa 4–6
AUTOR: Marianna Gwardys-Bartmańska
Temat lekcji Środki
dydaktyczne
Zagadnienia, materiał
nauczania
Odniesienia do podstawy pro-
gramowej
Wymagania na ocenę
dopuszczającą Uczeń:
Wymagania na ocenę
dostateczną Uczeń:
Wymagania na ocenę dobrą
Uczeń:
Wymagania na ocenę
bardzo dobrą Uczeń:
Wymagania na ocenę celującą Uczeń:
Liczba godzin
konflikty zbrojne i roz-warstwienie spo-łeczne
3) wymienia pożytki i niebezpieczeń-stwa korzystania z mediów elektro-nicznych; 4) opowiada o prze-jawach nędzy na świecie oraz for-mułuje własną opi-nię o działaniach pomocowych podej-mowanych przez państwa lub organi-zacje pozarządowe; 5) wyjaśnia na przykładach przyczyny i następ-stwa konfliktów zbrojnych na świe-cie. IV. Zainteresowa-
nie problema-tyką społeczną.
Uczeń ma nawyk dociekania w kon-tekście społecznym – za-daje pytania: Dla-czego jest tak, jak jest? i Czy mogłoby być inaczej? oraz próbuje odpowie-dzieć na te pytania.
rewolucja tech-nologiczna
• własnymi sło-wami wyjaśnia, czym jest kul-tura masowa, podaje przy-kłady twórców kultury masowej
ganizacje ekolo-giczne, w tym Greenpeace
Historia i społeczeństwo | Historia wokół nas | Klasa 6 Szkoła podstawowa 4–6
AUTOR: Marianna Gwardys-Bartmańska
Temat lekcji Środki
dydaktyczne
Zagadnienia, materiał
nauczania
Odniesienia do podstawy pro-
gramowej
Wymagania na ocenę
dopuszczającą Uczeń:
Wymagania na ocenę
dostateczną Uczeń:
Wymagania na ocenę dobrą
Uczeń:
Wymagania na ocenę
bardzo dobrą Uczeń:
Wymagania na ocenę celującą Uczeń:
Liczba godzin
POWTÓRZENIE MATERIAŁU I SPRAWDZIAN WIADOMOŚCI – O WSPÓŁCZESNEJ POLSCE I WSPÓŁ-CZESNYM ŚWIE-CIE.
• podręcznik • zeszyt ćwi-
czeń • mapa histo-
ryczna
29. III Rzeczpospolita – życie w państwie demokratycznym.
30. Współczesne spo-łeczeństwo.
31. Ojczyzna bliska i odległa.
32. Polska w Unii Eu-ropejskiej.
33. Współczesne pań-stwa i organizacje międzynarodowe – ONZ i NATO.
34. Jaki jest współcze-sny świat.
jw. • własnymi słowami wyjaśnia pojęcie demokracja
• wymienia konstytu-cję jako zbiór naj-ważniejszych praw i zasad w państwie
• wie, czym się zaj-muje Rzecznik Praw Dziecka
• wymienia niektóre zmiany w społe-czeństwie, jakie zaszły po roku 1989
• własnymi słowami wyjaśnia pojęcie bezrobocie
• podaje dwa przy-kłady grup społecz-nych
• wymienia co naj-mniej dwie mniej-szości narodowe i dwie mniejszości etniczne mieszka-jące na terenie Pol-ski
• wymienia miejsca ważne w historii Polski
• wyjaśnia pojęcie Polonia
• rozpoznaje sym-bole unijne – flagę
• wyjaśnia, co oznacza, że wszyscy jeste-śmy równi wobec prawa
• wymienia prawa i obowiązki obywa-teli
• zna instytucje nadzorujące prze-strzeganie prawa w Rzeczypospoli-tej
• wie, kto uchwala prawo w Rzeczy-pospolitej
• wyjaśnia pojęcie grupa społeczna
• wie, czym charak-teryzuje się po-stawa prospo-łeczna
• podaje przykłady organizacji pracy i jej efekty
• tłumaczy, czym jest prywatyzacja przedsiębiorstw
• wskazuje na ma-pie miejsca za-mieszkane przez mniejszości naro-dowe i etniczne
• wymienia pań-stwa, w których
• wymienia skład Zgromadzenia Narodowego – Sejm Rzeczypo-spolitej Polskiej i Senat Rzeczy-pospolitej Pol-skiej
• wie, kto w Pol-sce sprawuje władzę sądowni-czą
• wyjaśnia, jaką funkcję w pań-stwie pełnią sa-morządy
• potrafi powie-dzieć, jaką funk-cję w państwie polskim pełni prezydent
• wyjaśnia, co znajduje się w preambule Konstytucji RP
• formułuje wypo-wiedź na temat ustroju państwa polskiego, uży-wając pojęć: wolne wybory, wolność słowa, wolne media, konstytucja
• na podstawie fragmentu tek-stu źródłowego odpowiada na pytania: Do kogo należy władza zwierzchnia w Rzeczypospoli-tej Polskiej? Czego strzeże Rzeczpospolita? Co jest najważ-niejszym pra-wem Rzeczy-pospolitej?
• krótko charakte-ryzuje instytucje nadzorujące przestrzeganie prawa w Rze-czypospolitej Polskiej
• wymienia zmiany w go-spodarce, jakie zaszły po roku 1989
• własnymi sło-wami przedsta-wia społeczne skutki bezrobo-cia
• opowiada, jakie
• ocenia ustrój pa-nujący w Pol-sce, porównując go z ustrojem PRL
• podaje przy-kłady rożnych społeczeństw, w których ludzie nie są sobie równi i mają różne prawa
• porównuje mniejszości na-rodowe miesz-kające współ-cześnie w Pol-sce z sytuacją mniejszości na-rodowych w II Rzeczypospoli-tej
• przygotowuje prezentację na temat jed-nego z państw kandydujących do wstąpienia do Unii Europej-skiej
• na podstawie in-ternetu, prasy, informacji telewi-zyjnych przygo-
2
Historia i społeczeństwo | Historia wokół nas | Klasa 6 Szkoła podstawowa 4–6
AUTOR: Marianna Gwardys-Bartmańska
Temat lekcji Środki
dydaktyczne
Zagadnienia, materiał
nauczania
Odniesienia do podstawy pro-
gramowej
Wymagania na ocenę
dopuszczającą Uczeń:
Wymagania na ocenę
dostateczną Uczeń:
Wymagania na ocenę dobrą
Uczeń:
Wymagania na ocenę
bardzo dobrą Uczeń:
Wymagania na ocenę celującą Uczeń:
Liczba godzin
i hymn Unii Euro-pejskiej
• podaje rok wstą-pienia Polski do Unii Europej-skiej
• wie, jaka jest wspólna waluta części państw eu-ropejskich
• wskazuje różnice pomiędzy ustrojem demokratycznym a monarchią
• wymienia co naj-mniej jedno pań-stwo europejskie, które jest monar-chią
• wymienia co naj-mniej jedno pań-stwo europejskie o ustroju demokra-tycznym
• potrafi rozwinąć skrót ONZ
• wie, czym jest NATO
• własnymi słowami wyjaśnia pojęcie globalizacja
• wymienia co naj-mniej kilu twórców kultury masowej
znajdują się naj-większe skupiska Polonii
• wymienia państwa założycielskie Unii Europejskiej
• wie, czym jest strefa Schengen
• wyjaśnia pojęcia: Parlament Euro-pejski i Komisja Europejska
• wyjaśnia, jakie są cele działania ONZ
• wie, czym zajmuje się UNICEF
• wyjaśnia pojęcia filantrop, filantro-pia
• wyjaśnia, jakie są główne cele działalności NATO
• wymienia przy-kłady wpływu techniki na życie człowieka
• wyjaśnia wła-snymi słowami określenie „świat stał się mniejszy”
• wymienia przykła-dowe problemy świata XXI w.
• podaje przy-kłady stowarzy-szeń, fundacji i instytucji poza-rządowych, działających dla wspólnego dobra
• formułuje wypowiedź, w której uzasad-nia, że pracę swoją i innych należy szano-wać
• wie, jaki procent mieszkańców Polski stanowią mniejszości na-rodowe
• omawia przy-czyny polityczne i ekonomiczne, które zmuszały Polaków do emi-gracji
• posługuje się po-jęciami: Unia Eu-ropejska, euro-pejska solidar-ność, stosunki międzynarodowe
• opowiada o uczestnictwie Polski w Unii
prawa przysłu-gują mniejszo-ściom narodo-wym w Polsce
• potrafi przedsta-wić informacje na temat miejsc pamięci narodo-wej
• na podstawie mapy wymienia państwa nale-żące do Unii Eu-ropejskiej
• podaje przy-czyny utworze-nia Unii Europej-skiej
• wyjaśnia, na czym polega działalność filan-tropijna
• wie, jakie cechy charaktery-styczne ma dyktatura, po-daje przykłady państw rządzo-nych przez dyktatorów
• aktywnie bierze udział w dysku-sji na temat współczesnego świata i potrafi
towuje wypo-wiedź na temat misji, w których uczestniczą woj-ska ONZ na świecie
• przygotowuje prezentację na temat ochrony przy-rody i działań, jakie może pod-jąć każdy czło-wiek, aby chro-nić środowisko
Historia i społeczeństwo | Historia wokół nas | Klasa 6 Szkoła podstawowa 4–6
AUTOR: Marianna Gwardys-Bartmańska
Temat lekcji Środki
dydaktyczne
Zagadnienia, materiał
nauczania
Odniesienia do podstawy pro-
gramowej
Wymagania na ocenę
dopuszczającą Uczeń:
Wymagania na ocenę
dostateczną Uczeń:
Wymagania na ocenę dobrą
Uczeń:
Wymagania na ocenę
bardzo dobrą Uczeń:
Wymagania na ocenę celującą Uczeń:
Liczba godzin
• wie, na czym po-lega efekt cieplar-niany
• rozumie, dlaczego musimy chronić otaczającą nas przyrodę
• opowiada o przy-czynach i skut-kach globalizacji
Europejskiej i o zmianach, ja-kie zaszły w na-szym kraju od 2004 r.
• wymienia korzy-ści i obowiązki, jakie mają pań-stwa wchodzące w skład Unii
• wyjaśnia, na czym polega zachowanie su-werenności przez państwa członkowskie Unii Europej-skiej
• charakteryzuje działalność ONZ
• wyjaśnia, dla-czego członko-stwo w NATO jest korzystne dla Polski
• rozpoznaje flagi ONZ i NATO
• wyjaśnia, kogo nazywamy anty-globalistami
• podaje przy-kłady zmian, ja-kie zaszły w ży-ciu codziennym ludzi w czasie
uzasadnić swoje zdanie
• podaje przy-kłady zmian w przyrodzie, ja-kie spowodował swoją działalno-ścią człowiek
• wyjaśnia, czym zajmują się or-ganizacje ekolo-giczne, w tym Greenpeace
Historia i społeczeństwo | Historia wokół nas | Klasa 6 Szkoła podstawowa 4–6
AUTOR: Marianna Gwardys-Bartmańska
Temat lekcji Środki
dydaktyczne
Zagadnienia, materiał
nauczania
Odniesienia do podstawy pro-
gramowej
Wymagania na ocenę
dopuszczającą Uczeń:
Wymagania na ocenę
dostateczną Uczeń:
Wymagania na ocenę dobrą
Uczeń:
Wymagania na ocenę
bardzo dobrą Uczeń:
Wymagania na ocenę celującą Uczeń:
Liczba godzin
ostatnich 100 lat • podaje przy-
kłady produktów i marek o global-nym zasięgu
• wyjaśnia, na czym polega rewolucja tech-nologiczna
• własnymi sło-wami wyjaśnia, czym jest kul-tura masowa, podaje przy-kłady twórców kultury masowej