Rys historyczny produkcji karpia

Operacja współfinansowana przez Unię Europejską ze środków finansowychEuropejskiego Funduszu Rybackiego zapewniającą inwestycje

w zrównoważone rybołówstwo.

Andrzej LirskiInstytut Rybactwa Śródlądowego w Olsztynie

Seminarium „Znaczenie produktów lokalnych dla rozwoju regionu na przykładzie

Karpia Zatorskiego” Zator 20-21 październik 2011 rok

Stanowisko karpia w systematyce zoologicznejTyp: strunowcePodtyp: kręgowceGromada: rybyPodgromada: kostnoszkieletoweRząd: karpiokształtnePodrząd: karpiowceRodzina: karpiowate

Operacja współfinansowana przez Unię Europejską ze środków finansowychEuropejskiego Funduszu Rybackiego zapewniającą inwestycje

w zrównoważone rybołówstwo.

Rodzina: karpiowateRodzaj: karpGatunek: karp Cyprinus carpioPodgatunek: karp europejskiOdmiany: żyjący w wodach naturalnych i hodowlany

Operacja współfinansowana przez Unię Europejską ze środków finansowychEuropejskiego Funduszu Rybackiego zapewniającą inwestycje

w zrównoważone rybołówstwo.

Stawy są to sztuczne zbiorniki wody przeznaczone do chowu, hodowli i przetrzymywania ryb,wyposażone w urządzenia hydrotechniczne pozwalające na całkowite, bądź częściowe opuszczenie wody

Operacja współfinansowana przez Unię Europejską ze środków finansowychEuropejskiego Funduszu Rybackiego zapewniającą inwestycje

w zrównoważone rybołówstwo.

6 279 157 163 2 954 762

16 089

Produkcja karpia konsumpcyjnego

na świecie w 2009 roku (ton)

81 870 16 089 16 089

Source: FAO fishstat 2010

Operacja współfinansowana przez Unię Europejską ze środków finansowychEuropejskiego Funduszu Rybackiego zapewniającą inwestycje

w zrównoważone rybołówstwo.

Początki chowu karpia w stawach

VII wiek

V wiek p.n.e.I wiek

Operacja współfinansowana przez Unię Europejską ze środków finansowychEuropejskiego Funduszu Rybackiego zapewniającą inwestycje

w zrównoważone rybołówstwo.

PIERWSZE HISTORYCZNE WZMIANKI O KARPIU w stawach pochodząz Bawarii ( X w.) oraz z Czech i Moraw ( z 1034, 1088 r. klasztorKladrupski), oraz ziem Polski (XII w.)

� Pierwszy pisany

Etapy rozwoju chowu karpi w PolsceOkres od XII do połowy XVII wieku-rozkwit polskiej gospodarki stawowej

� Pierwszy pisany dokument o karpiu na

ziemiach polskich (1466)-od kronikarza bitwy grunwaldzkiej Jana DŁUGOSZA .

Operacja współfinansowana przez Unię Europejską ze środków finansowychEuropejskiego Funduszu Rybackiego zapewniającą inwestycje

w zrównoważone rybołówstwo.

(za J. Guziurem)

Z rozwojem chrześcijaństwa - potrzeba przestrzegania licznych postów (ponad 180 dni w roku). Obowiązek ten sprzyjał powstawaniu

s t a w ó w klasztornych,a z czasem także włościańskich i szlacheckich

Najstarszym zakonem z gospodarką wiejską i chowem ryb - byli oo.CYSTERSI*( w Jędrzejowie i Mogile k/Krakowa - od 1140 r ), a także oo. DOMINIKANIE

oraz oo. TEMPLARIUSZE głównie na Morawach i D. Śląskuw rejonie Opola, Niemodlina i Milicza.

Mnisi łowią karpie w stawie klasztornym

Operacja współfinansowana przez Unię Europejską ze środków finansowychEuropejskiego Funduszu Rybackiego zapewniającą inwestycje

w zrównoważone rybołówstwo.

(za J. Guziurem)

KIERUNEK EKSPANSJI KARPIA :

Liczne klasztory rozpowszechniały dalej chów karpia domowego (kulturowego) -

i w ten sposób z rejonu płn. Włoch, Bawarii i płd. Czech – via Morawy – dotarł

Bramą Morawską na Śląsk Cieszyński i Opolski, Małopolskę - i dalej do Polski

centralnej i wschodniej.

� pierwsze dzieło-podręcznik morawskiego biskupa Jana Dubrawiego

/Dubraviusa/ z Ołomuńca /1547/,

Operacja współfinansowana przez Unię Europejską ze środków finansowychEuropejskiego Funduszu Rybackiego zapewniającą inwestycje

w zrównoważone rybołówstwo.

za J. Guziurem

GOSPODARSTWA powstałe w XV-XVII w dorzeczu Odry i Wisły:

� Gołysz, Ochaby i Landek - koło Cieszyna� Zator n/Wisłą i Czernichów - koło Krakowa� Grojec i Osiek - koło Oświęcimia, � Przygodzice i Milicz - w dolinie Baryczy,� Łyszkowice - pod Łowiczem, � Knyszyn - koło Białegostoku,

Stawy Giganty� W Polsce i środkowej Europie - powstają stawy-giganty : GRABOWNICA

koło Milicza – 700 ha (dziś podzielony),� Czeski staw „R O Ż E M B E R K ” - 711 ha (przy powodziach w 1997 i

2004 r → do 2 000 ha )2004 r → do 2 000 ha )

STAW – GIGANT ROŻEMBERK (711 ha) (wybud. 1596 – 1600, płd. CZECHY)

Operacja współfinansowana przez Unię Europejską ze środków finansowychEuropejskiego Funduszu Rybackiego zapewniającą inwestycje

w zrównoważone rybołówstwo.

za J. Guziurem

� staw ZYGMUNTA AUGUSTA (480 ha) k/ Knyszyna, wybudowany przez królową BONĘ (1560 r), znany także jako „Czechowizna”.

�staw R Y D W A N - 115 ha

� staw O K R Ę T k/Łowicza – 156 ha,

�staw R Y D W A N - 115 ha

Operacja współfinansowana przez Unię Europejską ze środków finansowychEuropejskiego Funduszu Rybackiego zapewniającą inwestycje

w zrównoważone rybołówstwo.

Staw zbudowany na Węgrzech w 1430 rokuStaw zbudowany na Węgrzech w 1430 roku

Staw „Stary” był zbudowany w Tata

przez króla Zygmunta w 1430 roku i do dnia

dzisiejszego funkcjonuje jako staw

produkcyjny

Operacja współfinansowana przez Unię Europejską ze środków finansowychEuropejskiego Funduszu Rybackiego zapewniającą inwestycje

w zrównoważone rybołówstwo.

za L. Varadim

Rozprzestrzenienie karpia przed Rozprzestrzenienie karpia przed 16001600 rokiemrokiem

Source: Hoffmann 1994

Operacja współfinansowana przez Unię Europejską ze środków finansowychEuropejskiego Funduszu Rybackiego zapewniającą inwestycje

w zrównoważone rybołówstwo.

za Varadim

� O Ś R O D K I :. Oświęcimsko-zatorski, dobra abp. gnieźnieńskiego i dolinie Baryczy, Skoczowsko-pszczyński, Opolsko-niemodliński i in.

Rybak okolic Milicza z kasarkiem,koszem i więcierzem (XVII w.)

Operacja współfinansowana przez Unię Europejską ze środków finansowychEuropejskiego Funduszu Rybackiego zapewniającą inwestycje

w zrównoważone rybołówstwo.

za J. Guziurem

� pierwszy polski podręcznik stawowy →Olbrychta Strumieńskiego (1573) -„O sprawie, sypaniu, wymierzaniu i rybieniu stawów”.

Operacja współfinansowana przez Unię Europejską ze środków finansowychEuropejskiego Funduszu Rybackiego zapewniającą inwestycje

w zrównoważone rybołówstwo.

za J. Guziurem)

Opis Ślązaków u Strumieńskiego:

„w wodzie się wszystko płuczą jako czaple, z kabatów się nigdy nie zwłóczą, w skórniach wszystko chodzą, bo wszystko o stawiech a o wodzie myślą”

Operacja współfinansowana przez Unię Europejską ze środków finansowychEuropejskiego Funduszu Rybackiego zapewniającą inwestycje

w zrównoważone rybołówstwo.

Siedemnastowieczna mapa stawów Siedemnastowieczna mapa stawów karpiowych Kojakovice, Południowe Czechykarpiowych Kojakovice, Południowe Czechy

Operacja współfinansowana przez Unię Europejską ze środków finansowychEuropejskiego Funduszu Rybackiego zapewniającą inwestycje

w zrównoważone rybołówstwo.

za L. Varadim

Tomasz Dubisz,

którego trzy narody uważały

za swojego syna: węgierski, austriacki

i polski,opracował nowoczesną

i polski,opracował nowoczesną

metodę hodowli narybku karpia

(syn słowackiego rybaka) -polska encyklopedia

rybacka

Operacja współfinansowana przez Unię Europejską ze środków finansowychEuropejskiego Funduszu Rybackiego zapewniającą inwestycje

w zrównoważone rybołówstwo.

Operacja współfinansowana przez Unię Europejską ze środków finansowychEuropejskiego Funduszu Rybackiego zapewniającą inwestycje

w zrównoważone rybołówstwo.

Operacja współfinansowana przez Unię Europejską ze środków finansowychEuropejskiego Funduszu Rybackiego zapewniającą inwestycje

w zrównoważone rybołówstwo.

Operacja współfinansowana przez Unię Europejską ze środków finansowychEuropejskiego Funduszu Rybackiego zapewniającą inwestycje

w zrównoważone rybołówstwo.

odłów stawu Maurycy (obecnie Leliwa)

Operacja współfinansowana przez Unię Europejską ze środków finansowychEuropejskiego Funduszu Rybackiego zapewniającą inwestycje

w zrównoważone rybołówstwo.

odłów stawu „Maurycy” (obecnie Leliwa)

Operacja współfinansowana przez Unię Europejską ze środków finansowychEuropejskiego Funduszu Rybackiego zapewniającą inwestycje

w zrównoważone rybołówstwo.

Operacja współfinansowana przez Unię Europejską ze środków finansowychEuropejskiego Funduszu Rybackiego zapewniającą inwestycje

w zrównoważone rybołówstwo.

Operacja współfinansowana przez Unię Europejską ze środków finansowychEuropejskiego Funduszu Rybackiego zapewniającą inwestycje

w zrównoważone rybołówstwo.

za J. Śliwińskim

25 000

50 000

70 000

Produkcja karpia towarowego w początku XXI

wieku (ton)

3 000 000

Source: FAO fishstat 2010

Operacja współfinansowana przez Unię Europejską ze środków finansowychEuropejskiego Funduszu Rybackiego zapewniającą inwestycje

w zrównoważone rybołówstwo.

10 000

12 000

14 000

16 000

18 000

20 000

tony

Produkcja karpia konsumpcyjnego wkrajach członkowskich UE w 2009 roku

0

2 000

4 000

6 000

8 000

10 000

tony

Operacja współfinansowana przez Unię Europejską ze środków finansowychEuropejskiego Funduszu Rybackiego zapewniającą inwestycje

w zrównoważone rybołówstwo.

Dziękuję za uwagę!

Operacja współfinansowana przez Unię Europejską ze środków finansowychEuropejskiego Funduszu Rybackiego zapewniającą inwestycje

w zrównoważone rybołówstwo.