S. C D

EXERQTiUM ACADEMICUM

APBORISMORUMCHEMICORUM

CENTURIAM Comple&ens,Qvod,

ludulgente ,AmpL Facultate philofophita m^llegituJtadtmia Jbotnfi tSub PRiSSIDIO

PIRI Maxmtf)Rturendi & CeltbtrrimiDn. JOHANNIS BROWALUI,S. Th, Dodl. .& Scient. Nar. Prof. Reg, & Qrd.

Pubtico txamini -ntadefte fubjicitJOHANNES BUSCHERUS

Ad d< ±g. Juoii Anni 1742.In Auditorio rnaximo horis ante meridiem folitis*

A6o£,.£xcu4 joh. Kiatmpe , Reg. Ac, Typogr.

S:ae R-.ae . M:tiisMAGNfIf FIDEI VIRO,

Rtin.RtNDISSIMO TAIKI 4s DOMfNO *

IMONiEFAHLFNJOS. S. Theologiai DOCTORI !onge ceieberrimo,Dios«r

cefeos Aboenfis EPiSCOPO & Regiar ibiden. Acade*m\x PROCANCELLAR'O Eminentiffimo , Vener.C-Oafiftorii Eccief.afti:i PR.S£SIDI gravifiimo, Scho*

larumqve per totarn dicecefm EPHOR.Oadcuratiffimo,

UMQENATI MAXIMQ. ,"'

i^Pmmm hoc acddemkum , fumma animi fab-kJ fflisjione, Jhes forlunasqM fuas fimui dtvots

iommtndans, dicat £ff confscrat^REVERENDISSIMLPATRIS>

Ifumßvitit elitniJohaanes Bufcherai»

firo Summe Revertndv attjVt jmplifftmo

S. 7s, DOCJORi & p&QpEfsfr&i pri-m. *rßCmyjErosi-

-10, Ecclefiarumqve Svecana? Aboenl.s _t_ adj.Num*-meniis PAS.TOP.I .

M^CENAT' MAGNO.

Viro \JvUxinic Reverendo & Jwplrffmo

Dn. petro FFLENfOS. Th.DOCT, & PROFESSQRI, PASIO.II in «ftA&ttt&fl&f/Reefo & Merimasko, Regiacqve Societatis Angiicae

SODJLI,M&CENATI MAGNO,

Viro {jMaxim* Rfntrtndo atpte Jmplijftmo

IMOH. wallenioS.Th.DOCJOri &. PROPESSORI stcninda atqve Ecclek

Fennicae Aboenfis PJSTORI,M&CENATI MAGNO..

OB inftgnitk in fe meritrt, in grtti Aniwi tefferam fuh*miffxtpe %>enerA.ti»ms decumtntum * pitt ntsnte* quAlem*-'

cunque h:,w difertatiuncufAm offtri,Summe Maxioieqve Reverendorum Maecenatum

Humillimus cukorBufcherus^

fhrimum Ket>erende {f frsclariffmtDomme Mag. HENRICE ALANE,

Paftor in SB.fjmo & £dfaia meritiffime, confangvl-nee jucundiiiime & Kvergeta muitis nominibus

solende.

.piurimnm Reverende £5* eiariffimtDn. SAMUEL SALOVI ,

Paftor in vigilantiflime, Fauterqvovis of-ficio perpstim venerande.

PertfUAm R.et>eren<ie Atqtte DoßiffmeDn. MARTINE BUSCHERE,

Stcellane in fideliffime , Pater indulgentifiime.

TFJjtiamini y£vtrgtta'tf Fautores optimi, ,vt ieffris nomi*Ljf nibus infcribam bas ftuiiorum meorum primitias , cum<smni debeam paßo vcneratiowem , qva vor profeqvor, tefta-tam facere; cujus etiam documtnta in emni t>ita mea exta-hunt tlariffma, £t 1u qy>oqve fattr cariffme, ftnst metantih gratitudinis figm infgnia %va vereqve Vaternabt-neficia Agnofcere (fJeprtdicare l Publittu bicfilialis cuittu &fittatitin Te mtajndex srit tfed alte menti injixus amorit tf

Phcdiettti* affeßtu ultra tineres ardebit»

Plur: Rev. & Clariff. Nom. Veflatqve,cariffimi Patris

Qbftrtantifftmw culterif tfo*ditntiffi fiiiu*

J. B.

AD LECTOREM

APhorifmi, qui lihi exhihentur9 Chemici ultrselementa^f prima Jiamina amp/isjimx ar-tli mhU continent. ScientU tarnen N&*

türalts ftudiofis haud di^licituros fperamui*jMldtam emm partcm ce/ebenimis in arte ma*giflris dibentur j tttpote Boerhaa^io impri*hiis*, Beccfv.ro, Stahtio,, Ncumanno , Hoflfinanno, H n k.lio , Hixrnio , Stabeho, Boy-leo , Groflio , Pottio, Hombergio, Geofico*yeo , Gu.h.lmmo , Borruhio 3cct quos hie laa*dasfe fufficiat femel , ttt txdium citatioms eviie*WMt Quantum vero noftrx vel indnflrU velexpenentia mbuendum ftt , Tittim erit judicar^j.Operx autern nos pretium fecifie exiftimabimm , fthas quakscmtque primas Cbemijt (meas utiliifiminobi/ifiimique ffudit amcrem alicui peperijle in<Uuexetimui] cum nee cmnino ctiffidamm ampito-

nm

2

rem fckntiam his fundammtis [itperftrm poffe^ ii-eet eadem properante mantt £ff otio necejsario de*Jiituti pofuerimmt Peritos proinde , vt potitanoftra emendent , Juppieant ac pe.-fisiant orammfqttam innoxio conamini fuccenjeant,, Vaie,

APHQRISMI CHEMICI.h

COilegium Chemicu.T. trihus commode psr-ribus abfolvitur; Pro/egomenis , Hheoria 8c

Procesfibm*Pars I. Pro/egomena,

2_ Ad pr*Segomena peninent Chemia» Ono-matologia, Hifloria , Bibliotheca , Ufm, Stt*peHex officinaria & Charackres*

5. Nomen Chcmi/t , fi 2 grxeo %im vel x^m<

dcrivandum , artcm fujoriam flgnificabitj qvodcum primis Ch?micorum inflitucis haud maloconvenit» Arabicx tarnen ede originis doccntalii, nee repugnat Hiftcria, Secrctorum cnimnatur» primam a dxmonibus traditionern & li-bramy cvi traditio infcripta erat di&um_jpriaiitus, indcqve ipfara artern x**"*9 appdlatameffe docet Tofimm Panopo/ita 5 vox autern xnu*Arabibus occuitarc fignificat, doccntc Bochar*

to $

3t6'9 Chemia ergo fecrctdm dritm vel fckntiamdenotabit.

4. Solet etiam Hermetica ah auclorc-*,Pjroteehmca ab inftrumcnto primario, Hyjjopi*ca per metaphoram , Spagyrica ab operattoni-bus Sc Akhemia ob cxcellentiam dici. Secua-dum Beccherum autern Ars Hermetiea nomenj

eft ge.nerale, Spagjrka fubjeda in ufum artisfeparatj Qhemia feparata purgat & perfkit; Jfi-chemia , opus abfolvit, 6c lapidem Philofophucum pr.Tparar.

$. Chcmiam antiquiflimis fernperibus voca#runt omncm non vulgarem Natara fckntiatn^j-yad n.iyfteriofas nugas^ nomen deinde infelicitcrdetortum cft. Noftris temporibus pars amplis-finia Naturalis fcientise ita dicitur , quac inftru-ment.is propriis intime fepar.at & combinat cor-pora naturalia, efFedus inde rcfultantes obfer*yat , eoqve ipfo naturarn fingularium detegrc,in ufus huraanx focietatis.

6 HcXC igitur, fi .quxdam - Naturx fcientn,ab ipfa natura per experieatiam difccnda eftjjmo , ni__ii Phyfic.e fyftematkac magis obftat ,cpam cxpcrimeitta rhemica.

7+ Ad fatuhatemautem experimeatandi ehe»A 2 nii-

4siueam reqvintur t cognnto corport* 6C vinumcjusdem in gcnere , quam fuppeaitant Phyfico-rum mathematicorum dcmonftrata. 2 Notitiaprincipiorum chetr.icorum , vt confilio agamusj( Part. ii.Ji ?. Elementorum vulgarium & men-ftruorum ( qvihis tanqvam inftrumentis prima-riis utendum) Dires 8c actioncs vt habcamusexploratas j cvi ncgotio itidem in parte coils-gii fecunda operarn dL.bimus. 4. Ik fupe/kxchcmica, ( aph ss} utpote artis inftrumentum

fecundarium , nobis famifiaris & optime nota fir,"r, Ut manus exercitatae open admoveantur y 6£tnanipulationes necefianx, prxrmonftrante ftxuto artifice addifcanturj de qvibus in parte Ter-tia agendum, 6. Ut debita adfit, ante opusgircumffeclio , Attentio ad circumftantidH 8ceffe&u* in ipfo opere , adnotandiqm tandeisijdiligentia-, qux unius cujus<jve induftriaj 8c foi#fertiie rcliqvenda funt,

$t Cum amplifTimum fit Chemiar ftudiu_n__9

hominis *tas 8c facu/tates modicae parum profi-cicm. NecefTc igitur eft, vt qvid ante nosab aiiis prxftitum fit, difpiciamus & in no-(Hros ufus convertamus. Incrcmenta autern 8ctata artis enarrat Hiftoria p ra Bibliotbew ver»

artft-

5srtificum celebrbm /abores 7 experimenra, in*vcnta, cogitata nobis colicda cxhibcnrur.

9. Hiftona Chemkst eft vel antiqua vel recen-tior 5 itla myftica eft & fabulofa ab inmo j dcin-de manca qvam maxime, nee uhique certa _a Borrtchio tarnen erudite- a Roerhaavio bre#viter 8c nervofe pertra&ata. tlam autern juftoopere nemo adhuc , qvod fciam , tc ntavit.

IO« Ex male intclkcto Sj* $}« ioco Ge»,VII. 2- invaluerat olmi fahula dxmonas revelas-fe foeminis , cum q.vihus confveverpnt, in prc-fium amoris, arcanas attc* 9 antiqu.ffimamChe-miam, (aph, 5, ) Veram autern artis antiquita^tem monftrat Hiftoria Tubakaini Gen. IV, 2%.Miramur viri ftupendam induftriam, 8c fimuldifcimus i.-hunc verum fuifle antiqvorum Vbl-canum , qiii, docente Diod. Sicuio , non i*gncm invenit, fed ad metalla adplicare docu*it j 2. Metallurgicam Chemiae partern omniusiprimo excultam fuifle,

11, Noachum Patriarchar n, 2jmotcchnia velfakena wnopoefeos audtorem ex Gen. IX. 21, Bae-chum profanx anriqvitatis fuifle verofimihtetconcludi potcft, Rclinqvit ctiam Hiftoria cjus«emporis facra plurcs de arris noftr* incremen*sis fufpicioncs* i%- Mi

617. Migravic deinde Vislcania "ars in

ptum , Chemiam eapropter ac"" Hermoehenuondi&am ; ibiqvc fixas fedes pofuiffe videtur.Mon-ftrant idem Hijhrkorum teftimonia , JEgjptio*rum reiigio , templa, facerdotes , hierogtyphica^jidocumenta 8c cekbris etiam in facris htcxisfa*pkntia.

15. Diverfis poftea locis antiqvitus excuka do-nis innumeris commoda genens humani premo-vit. Enimvero, qvantum profecerint antiqviteftantur infinita , qvibus adhuc utimur, &plurima praeterea deperdita eorundem inventajqvx fciiicet hodie vcl ignorantur 8c qvaeruntur,vei pro fecretifFimis, 8c maximx in arte per-fcdtionis fignis habentür, c, g, vitrum flexiie ,indwatio cttpn , exco&io attri ex /tttripigmentOf,ars pingendt vitra, &c_

T4. Qvo autern tempore fubtilior illa Chemi*a feu Aichemia ceperic non conftat; Herme*ttm auctorem ferunt profani fcri-pcores; qvcm alii Cbamttm , alii Jofephum , z*Sii alium fuiffe putant; ia /Egypto autern ha*bitafle communis eft Hiftoricorum traditio.

Is. Ccrtc Mofis hiftoria Exod. XXII. 20.jkaud vulgarem in Jpagyrick notitiam argukj li>

ccc

7cet artern Adeptorum calluiiTe Ducefti ftraeiisnon dcmonftr.t; combufrioncm enim vituli au-rci plurihus modis prfici potuiffe norunr Che-mici; ope hep?tis iuiphuris perfcclam verofimil-limum readit Stah/tm. Rehqva, quse cx Hi-ftona Saera huc trahi foient, non ita planamnr.

16* Qyidqvid fir, nomen AtchemU YecentiuiCft. & originem deber, ipfam veroartern y hcct nuEim fit Suidas, fcripto traditam^a Jafone !■%. ante Chriftum natum circiterfeeulkcx Colchide ablatam efle, turtc tcmporis exti#tifle dubitat Bwrhaavim. Diocietianm tarnen ySee. J, imperans, libros ALgyptiorum akhemi#fticos igni defhnafle fertur, in poertam rebellio*nis; See, 4. hujus artis meminit Firm4cm-)s<2C»£, eandem planius loqvitur Ga^jtm ; See. 6*inteliexit Shaita ; See. 7. Primus defcripfit Symctttm , uc cx monumenus colligic faepc laudatusBcerhaavim*

1/. Scriptores a/chemtci funt vel Patres vel Re-centiorts J Hi , vel in Patres commemati funt,vel proprias experientias & theoriam fcripto con-fignarunt. Ex i/lis Guci inclarucrunt See. 7. &proximc fe<|ventibus, vt plurimum flylo utcntes,

pro

8pro ratione feculi, barbaro & Thcologico. Arahes iisdem fere fempo.r.bus floruerunt fua.plurimam partern a Gr&cis minvati $ fed eadem__»hieroglyphico 8c tumido lcribendi genere pros»fcrente., Ex Eu\"op4.is plurimi his recentiores **

rr.uiti ftylnm fimul cum dogmatibm eundem k.t*vant.

Ig, Cum Arabes metatta imp-ura homines 4.

Gros , praeparata eadcm punficantia Adedicamen-ia ; tmpuritaUm metailor.um itpram feu morbum,mrum virum fanum vocarent ; Hae iocmionesprimo fimpiicionbus, deindc etiam dodtioribusimpo.fueruht, vt eodem inftrumento crederentmetaila in aurum converti 8c fankatern scgrisp^rfrcliffimam rcftitui poffe; tmdicinam unvvef-

falem ergo vocarunt,19. Invenitur hacc opinio apud fcrptores fec.

12. 14 Eadem propter methodi GjJenicae mfuf-ficientiam, pra&p3ratorum vero chemicorum_»vkn , fucceflu f.rpe illuftrem, in vuigus dein-dc percrebuit, maximamqve audonratem eftc^onfecuta ; Induftria vero Paracetfi See. XVL& HeXmontii See. XVII. al<qv;mtifper rcgnavit.

20. Reftauratorcs deinde Medicinae Qtemiam«aedicam qvoqve modicc -habkars ccegerunr.

9Et prarterea Chemitt fludiofi, com \lUm confu;-fa procefiuum farragine conftare, multa falf.u>8c manca contincrc, Theoriam vel ridiculatnycl non fatis intdiigibilem tradere oblervarent,,

.eandcm vei contemferunt nafutuli, vel dofts

.& -induftr.i rcpurgarc, explicare 8c in juftxicicnti* fcrmam redigere conati funt.

21. Curn artern fecretam non nifi dono DEItcvelari inculcaverint Aichemiftae& naturac inti«tt.am fecum vehcre cognkionem., enthufiaflu

,ca ingenia , phrafes eorum arripientes, artisprofefli funt notitiam , fimulque intuitivarn fibicollatam Naturae cognkionetn jaclarunt, nc^>fcilicec fifri quidquam deeffc videretur, mak>confilio Chemiam Theologiac immifeentes..

22 Ex recentioribus, qui fdjicct poft Pa-racetfum florucrunt, Scriptoribus chcmicis cc-hberrimi ad quatuor daflcs reduci pofluntj Patraceififi^ antiq-T-: fe.cuti, iiios cxphcant, pro-pria addunt, Theorram moiiumur. Sxperimen-tatores in commodum artis, vcl .dc novo, velnova '-tentant cxpcrimema 8c defcribunt. Refor-tnatores certa feiigentes, eadem in ordin< m.j

.fcdigunt) icicntiam veram condunr, Artifces' " B |>ra£h*

10pracfcicam Chenaix adpficationtm experiundo pro-movcnt.

2J. Impedimenta Chemix interna funt a)Mjefiorum numerus mfinitus. h ) Ngotii dif-ficultas ; c) Sumtm, qvi rcqviruntur maximi;d ) JHethodus perverfa tradandi tepius adhibita 5c) Librorum deiectus, (14.) f) Artifcum ruditas,g ) Sapientum vci fuperftitiofa vcl m vidiofa taci-tumitas, h ) trivialium autern Chemkorum jatliantia 8c avaritia.

24. Sunt autern piurimi Chemicorum, prae-fertim antiqvorum, iibri intetteclu difficiies I. ob-Stilum obfcurum & ; z< ob circum-iiantiamm in defcriptiombus procefluum reticen-tiarnj- ?. ob ratwcinationum 8c theorU Singula*rem >habttum ; 4, ob mutdationem & interpoiatio*nern fcriptorum fophifticam; %, ob interpretumqvorundam vankatem 8c proterviam.

25. Inter externa impedimenta prxcipua nume-ranturt I Seciiorum barharies. 2 Oi&# idiotarumSacerdotum 8c Medicorum. %tlmpoftorttm mali-na.4. Principum incuria. %. Patronorum ava*BHia.

%6< IncremmU vcro fua debet Chemia K ma-fcimas

11sin*se propofitarjftft-} 2.Felicibus fubindc inventis^qvihus auSorkatem 8c amorern eft confeqvuraj £.Principum <& divitum crga eultores munificen--tiae 3c 4. imprimis Laboratoriis creclis 8c fu-

27. Laboratoria funt vel privata vel puUica^irrumqve VCI \. Docimaflica, vei 2. Pharmaceu*tica y vel 5, tAicbemiftica, vA 4, Qhemica ftriwtcfic dkla.

2$ Laboratoria pubtica chemica apud Exterosflorcnt vci florucrunt , Neobmgt ,Jidoguntia, , Cotonix, FtorenlU &c. hodie maxi»me vigent; Parifienfe, Londintnfe, Berclinenfc &c«

29, In Patria Laboratorium Hotmienfe priva-tis imp^nfis Dominor, Durjet^, Hixrne, Frtderici& Lohrman erectum, Regium cvafic 6c beneinftrudum , dircctore Hi&rnio. DwinJe fjtoruml:gc a primo inftituto rcceffir.

50. Pro u(u Chemi-t vario ejusdccn etiam va-riac conftkui folent partes , qvas 5. Numerarelicebsr, Chemiam Scilicet 1. Phficam %. £\icdi-cam, clcchnicamj. Oeconomicam 5. A/fetaliurgicam.

ST. Qhemia Phyfica Naturdis fcientiac promo*tionem refpicitj dum mixtioncs corporum dc#

Bf 2. tegit

12tegit ampliffima & pulcherrima fcientiaruffi.

%Z, Chemia medica ka Chmwiatrica per o>nines Medicinae partts extenditur; Etenim ejusl. in Phyfologicis ad intellig.cndam< confticutio-nem corporisj 2- in Dixteticis ad dctegendamalimcntorum indolem; |. In Pathologicis ad e%-plicandas cauflas & naturarn morborum; 4. inSemejoticis ad re&am fignorum inttliigentiam 5infignem experti funt utihtatcm Medici claris-fims, majoremqve jure expeetant, % Pharmatcevtica vero Medieinac pars, qvae medicamento-fum praeparationcm , ufus, dofin 8c ejftecius do*cet, arri noftrae in folidum debetur.

££. Chemta lechnica ad varias artes 8c cpifi-cia chemicam- induftriam adplicar. Huc prarterI, lavmaturgicam , veram Naturalcm Magiant,pertinent Chemi_e 2. in artern Bellicam , %. Fi*guiinam vulgarem & Porcellanicam , 4. Vitri*ariam , Gemmariam 8c Emaufttcam, £♦ Pigmen*-tariam 8c Tin&oriam , atqve 6* fingula fercartificia & ©pificia infignia merita.

Chemia Oesonomica iatiifime etiam patet,gvatenus, fcilicet, inventa 8c expcrimenta Ghe-mica 1, z, Hortkttltmam , j. Co-

qvina*

13qmnariam ,4. OtnopCefin^.Tfytopoefm* 6EuKom-am artenv aliaqve mnumera in oeconomicis ne«*cesfana pulcherrime iuvat 8c perficir.

%%* Chemia Aleta/lurgica circa Metalla & Mi-neraha verfatur, ac propter cxcellentiam, jubenteufu, a Technica (s?> leparatur* Eft. autern ftMeta/iurgia fuforia feu vuigans, qv# proccffusqvoscunqye fuforios expiicat. 2- Metadurgia doci-tnaftica, qvx metallorum 8c minerahum e m't-neris extradienern & fepararionem adcuratam,corundemqve purifkationem ac pr_cparationetndocet. J, Meta/lurgia &üb/imk feu A/chemiflica^qvae metalla ignobiliora exaltat 8c transrautat 5hujus inftmmentum Lapidem philofophorum, do-mm azoth, Pofkfiores doniAdeptos vocant.

56. Podibilifatem Iranfmutationis monftrant %>"Rationes analogicae & Ibeona alchemica $ Z- Pro-iunda Scriptorum m naturahbus notitiaj %* 6xoperimenta 3 4, Fidcs hiftorica de projcclionibusla£bs indubia.

%y4 Reqvifita ftudiofi Alchemi^ funt 1. cogni^tio Minerologiac & mixtioaum mineralium exa-&iftimas 2. Librorum Alchcmicorum inte/Jigentid-}JN mdores optimoi fciigcrc^ Uxtum genuinum di*

gnor

14gnofcere, eoncordahtwn fcriptorum obfervare,Sc 'Jheortam operis formare poffit. £. Ut fuhje*if/um operatio.us 8c menftruum fciat, qvorumprius Amum dicitur, pofterius Mercurim,

58. SupeUex chcmica comprehcndit v.oDommnjL*u Laboratorium , 2. «z,rf/<i, £. tnftrumtnta cta*cinalia, 4. Mntcrialia* $. Produßa.

59. Ai bonum Laboratorium rcqvirirur, ur (kI. LjpiJeu.n & fornicatum, 2 atnum faus am«plum , giudens £# .fufficienti lumine, 4, dudkbus vel ioraminibus ad bafin parietis inltructurtj 3c. Caminoqve per medium tctfum convenicnti,cura 6 debito ordine pofitis 8c rite paratis für*liorum locis. Prartcrea 7. adcruhr, pro inftru-mentis ofticmaJibus commoda repofitoria. $. Ca-tnera pro v^fis reqvintur, 8c 9:0 alia pro o«peratiombus -extra fumum 8c fuliginem; iq#

Pro materiatibm grosforibus 8c fubtilioribus ca«ancrac vel rcpofitorn. 11. Cclla, 8c 12. fuprc-ma pars domus ad exficcanda vegetabilia Bcc. Pa«rata.

40. fy» chemicum dicitur, qvod fubjeclummutandum, mutans 8c mutatum in cavitate£va coatiacsc aptum c»U Qxcad materiam i. Ih

tttl4

15gtiid m paucis adrubeturj t. intrea übiqve cpn-n.a eft, übi calorem fcrre potcft nectflarium. 5.

calore majori, fedubinon fundi*tür metalium» dein bperationibus übi non itt-qvinat fubje&a , vel vh iisdcm corroditurj 4.JFi&ifo übi maximo igne opusj permanens, fednon folida fatis; $, Cinerea in particularibusproccffibus ufum prxftat.41. Figura vaforum pro ufibus variat, in geonere aut a) \oia fixa fervarc volumus, turn 1:0frofufionibmtft. figura coniea truncata, rotundarvel anguhta, vt crucibula. 1. pro 'vitrificaUomfcgmentum circuli, vt eatini intrificatorii. %pro calcwatione eadem figura, fed patula magis,vt patina calcinatorU-* Regula eft: qvo magis pa-tttla £ff panda funt vafa eo factl.m 'vo/attle abugitnr. Aut b) utrumqve , tarn fixttm qvam *vola-ti/e fervare cupimusj turn utimur vafis defliiiato*riis } qvorum duac partcs ♦ Continens & re*iiptcns.

"■ -_*■».

__ . A 1 r| "_

" _t ■_■______

42. Qirca vafa deftittateria contimntialL,cg\z*ia cit generalis J fvo fixior materia feparanda „<to humilkra , qvo autern volatitior eo altisraxecpimntw vafa > habkotamen fimul refpccln

. '"7 " " '"'." .''....■ 9d

16ad gradus volatifttatis, imer fe difcrepancfubjedi p3rtcs feparandar.

45, Hmc pro fixU Chemici utuntur i Rctor*tis , qvarum iigura fphxtica, cutn coilo honzon.tali ve! retorto. 2 vafis cylindrick cum horizon-cali coiioj % cantharis cylindncis ciun orificiopatulo ejusdcm figune.

44. Pro volatilibus autern funt f. Qtcurbita\2. Conus ftannem cum ferpentc , £. Mairacia"feu phiala chemica fpharica cum cylndricocolio.

4%. Uafa deftittatoria recipientia (41) figura gais»dcnt fhharica , ffharoidica vcl cucmbitacea-, &übi opus tubis adgiutinatis augentur.

46, Qvando partcs fubjeeti valde volatiks funt& parum gradu diffcruat I. Alembico feu capi-tettis utimurj 2. Alembicm cum comincnteqvan»do cohxret Peiicanum V3s dicunt, pro cohcwfcationibus neceffarium , 3, cujus loro ctjamL*Vhialam ffh<zricam duplicem adhibcre folcnt.

47. Lutum cft «ndtcria, qva obftruimus va»/omm comniifiuras. 1. Simplex farinaccum efrumcnt© vel feminibus lini. 2. veficarium ad a*cida, j. Lutum fapientkad fpirit(

us minerales, 4.fitrmtka hpttatiot 43, &$*

174s. Inftrumenta ojficwMta dicumur, qvibus

vel adp/icantur caufia mutantes ad fubjc&a mu-t.anda., vei manipulationes commode exercentur;funtqve I. tMajora vt Furni t 2. varia*

49, purnm eft machina, cujus ope igniscontineri , coerceri 8c ad vafa adpiicari pot>efr. Strußura cjusmodi erit, uc minimis im-pmfts 8c iaboribm calor maximm 8c aquabilisobnn.eri queat.

$0 Furni maxime nccefTarii funt. 1, anemi<><mi 2* Fuforim cum folle; 5, Reverheratorim) 4»JJjocimafticm) $♦ Deftittatorim cum cupelta are-nari.i; 6. Batneum Marias feu ro-ris. j.TJigeftorim.

<l.dAihanor alchemico .nomine vocanc unum-quemque Furnum, quo aeqvabilkas caloris (i--ne multo bbore obtinetur; alio nomine PtgerHenricm dicitur.

52. Furnym compendiofum conftruere docukBeccherm , übi in machina porratili fimul oc-currunt I. Subiimatorim 8c \Deftittatorim- 2. Qai-chatorim 8c .Cupeiiatorimtf. Deftiliatorius ex bal-bco ficco; 4- Digeftorius cum Baineo Maria^ -y,

Fuforimj 6. Defttttatorim per dcfccnfum.%%, Jnftrumenta offtcinaiia minora plurima func

C e# g.

18c, g.mattei) incudes , forcipes , mortaria, cochte<aria , j£//r4 , fartagines , //'/?_ js; fcabra , pfV^.s.ferrea,, fcop& fihs onchaleeis, helices t cribra Bcc.qu^ commodius in ipfa ofticina monftrantur 8cdignofcuntur.

$4. Materialia (%% ) funt fitbje&a 8c ment

ftrua ) de quibus m parte II;da ex profefTo;Produ&a aurern pars tertia defcnber..

55. Repofitorium ad lahoratoriurn porratile_>pro matenalibus X claifium reqvirit Becchermtquorum in l. Mmera 2. Metatta %. aJMineraii-a 4. Salia 5". Decompofta 6. 7. Deftit-iata g. Olea 0. Limi 10. Qompofttiones ferventur.

C,6. Cbaraßcres chemici (2.) dicuntur figna,quibus in fcribendo ob commoditatcm utimur jHorum plurimi hieroglyphica gaudcnt priginejhinc fignata ex fignis lntelligenda efle Scripto*res inculcant.

$7 Sunt autern chara&eres vel ufitati feu vul-g3res, vel fecreti.

Pars ll* Ibeoria*%%* Qhemia eft fcientia naturar praclica, do-

cens mixta naturalia fenfibus patula vel patefa-dcnda > vafisqve qvae capi poflunt ? per elc-

mentj&

19mcnta Sc menftrua , refolvendo ac combinan*do , examinare , vt ingrcdientia, natura 8ceffcclus eorundem patefcant, & in ufum eon<verti pcfTmt.

$9, Scientiam voco, cum veritates univerfa-Ics cx parriculanbus coliigat, dcgmaca dcmon*ftrec , pharnomena explicet; pra&tcam vero feuartem-,cum a&iones exerceat tfficaces, feu, qva-rum dcfinki ex prxfcripto intelligcntix 8c fingu*lares cffedus.

60m

Subjechm Chemitf funt corpora naturaii-a I qvatenus Simp/icta vel mixta- compofita vel ag*gregata. 2. qvatenus Senfibus patent, vel pereff/dus patefieri 8c 5. qvatcnus vafis capi feuconnneri poflunt.

6l*Simplex dicitur , qvqd particuiis conftathomogeneis, vcl faltern qvas inter nu!l-.m ul-lo modo difcrcpantiam Chcmicus deprdiende--rc poteft.

6l*Mixtum autern Simplicia .confhtuunt duovel plura diffimilia feu hetcrogenea, dum inti-me uniuntur.

6?. Compofitum mixtorum diverforum 8c dilT..»milium unione oritur,

C 2 64.

20

64> Aggtegaium dicitur. qvando qvaCcunqvetiumero 8c cohaerenna mixta homogenea ve!h?terogenea coalefcunt 8c maflara conftituunt iftfrufta minora homogenea dividendam.

6%. Differunt igicur Subjedo Hiftoria Natura*lis vuigari conceptu , qvar faciern corporum cz-ternam, Mathefts, qv&* earundem qvantitatem",-Phjfica^ qvx, vt ufus ferr, proprietaccs corporatftgenerales, ftrucluram, organifmum 8c (Joemi-a , qva. mixtionem & ingredientia corporumfibi vendicat.

66. Skmenta igkur $ri&e ira di&a Chemia^Subjccxa non funt, fed principiar* (aph. $0°)Vulgana, qvatenus mixta & alterabilia Chemia;jlubfunt , qvatenus vero omnes chemic?e opera^tiones horum ope primario perficiuritur, tansqvam in/lrumenta (aph 102») confiderari debent.

67-R-eliqva Chcmiac Subje&a in tres clafTcsfetijregna diftinxit natura, Minera/e nimirum, vegetaabikjAnima/e-*, qvorum (e.cundum genera,fpecies 8c'variationes cognitio ac denominatio e NaturaliHiftoria petenda eft. Contenta primi regni Mine-ra/ia feu Eoffi/ia, Sccundi fagetabi/ia, tertii

dici iokar»68*

216s. Mineraita funt aggregata naturalia, in<

organica, quorum parres admodum apparenthomogeneae, cism folidas & iluidas ibi difcer-nere nequeamus, licet ambas concurriile do*eeat ratio & experientia,

69, Mineralium fbecics kmxiSaiia^ Sulphura ?Mercurtaka fiuxa , Metatta, lerroz Lapides-,Qoncreta , Petrefa&a j unde vel extncac vetproducit Chemia $■ Spiritm fatinos acidos vejalcalinos, fix-os yd volatilcs, Oiea , Mercu-vium, jiquam feu phkgma , Vttmm £ff clerram.-

-70. Vegetabiiia funt aggregaca naturalia or#ganica & viveritia ,- in variis vafis diverfoshumores gerentia , parte fua externa aliis cor-poribus adhacrentia? unde nutrimentum hau#riunt.

71. Partes -vegetabilium^ qUa. a Chcmicis fcor-fim exammari folent, funt praseipue fequentessRadix-, Caulis , Cortex-. Fo/ia , Hores , isw»'--»<* £??♦: Uudc prodeunt fpintus Re&or , & hu«rjus fedes Oleum princeps , Sal acidm efientia/ii s

Sal alcalintts fixms Sal acaf 'vo/ati*hs, Spiritm ardentes , Q/eum faponaceum ,«

pro fpiftitudine yarias fonitur denomina*ti©»

22

tiones. Succm plants proprius faponaceus, Oleumfixisfimum glutcn fubftantia. , empyrevmat, cler-ra bafts om.nium.

72. -^Animalia funt corpora naturalia aggre-g3ta organica automatica , motu affiduo 8cdtfinito humorum per vafa, viventia, fentientia8c fe moventia.

7?. Species aniraalium funt■: Quadrupeaia j

Amphibia , Aves , _P(/?m, Infe&a , f^ermes, Te-ftacea-. 7,oophyta- Partes funt \cl fi/idx vc\ flwtdre, numero plurimae j Unde colliguntur vcicxtricantur $ ffiritm cxhalans ph/ogiflicm , aquay

Jal proprim 3 _/<*/ anma/e f2pcnacei.m, otcumfubtile aquar mifcibile, o/eum levifTimum adipo-fum , oteum faponaceum volatile, o/eum fixumgluten, putrefcens fottidiffimum, fo/eum phos»«phoreum igneum , lerra,

74. Ohje&um Chemiar communiter, 8c reclequidem, ftatuitur fubiec^orum combinatio 8c fepa-ratio; fynthefis 8c analyfis j tertium er.im nondatur j fpccialia autern fortiuntur operationcsnomina, pro artificis primaria intcntione,

75, Solo veto mottt abfolvitur omnis nmtatioshemicaj eoqve, non totim fed partiujn) Hie,

" prouc

23prout vel exatatur , vel Juppnmttur , yd co«---fervatur, vel inttnditur , yd remittitur , vel proconditione mediorum modificatur , infinitos rerum varietates generat.

76. Fruftra igitur combinationi & fcparationiquidam addunt aiterationem 8c purificaiionctn-j ,cum non finc nifi fpecies combisationis <& fe-parationis.

P/. Separatione chemieapartes corporum ai»terari , vt non prodeant quales in naturalibuspracextkcrunt, monftrant (<a inftrumentorum^»vires j (£■ feparatorum novd. phaenomena; fec0.7.&/«_tf/0;

7%. Operationibus tarnen' definitis dcfinita__producla, femper eadem , efficiuntur; licet antalia in corpore pra_exftkerint adhue nefcia-mus.79 Genuinas autern corporis partes refolutioncchemica nobis datas effe concludimus.. quan-do i, vires inftrumentorum adhibkae corporumpartibus alterandis non fufficiunt; 2. operatio*nes fimpliciores cum violentioribus confentiunt;5. Separata genuinarn naturalium indolem refeorunt & 4# cadern in fubjc&is poft operationcm~»

defr-

24oefideramur; $. nih.l per inftrumema __ccc.__.f_einteiiigitur; 6.combinatto votum addit fuum, fiVenaturam alio modo , five eodem operatam hj»iffe videamus.

$0. Principia feu clementa chemica funt e^elementis phyficis mixta corpufcuia, qvae hietanqvam Simpluia (Aph, 6l.)confiderantur, qvoo;niam in illa, artis ope, corpora naturalia ultimarefolvi, 8c cx iisdem rurfum componi dcprehen-dimus.

Si. Differunt igitur principia cbemica a) ab ele-mentis t^Metaphyficis, qvae abfolute fiirpliciufunt; b) ab clementis phyfcis, qvx funt atomicorporei; c) a mixtis primis 8c minimis fiecundischemickjqsx func elementa corporum fingularium^d) a mtxtis fecundis, qvx funt vel produ&a ehe»xnica, vel aggregata naturalia.

$1. Iliuftrari potefl do&rina elementaris chemi-ca ex iis, qvae de ordinibm mafiarum tradunlPhyfici? cujus autern crdinis fint maffae principiaChemicorum, cum experimenta non doceant, de«terminare neqvimas.

8%. De genefi qvidem rcrum multa fubtiliterflpeculati funt Alchcoiiftar, indeqve principiorum_-_

xlo-

25ffofrrorum ir.dolem explicare conati furtt; qvas qvi-dem , qvatent* experientia nituntur , non temerere-jicienda duro, novitiis tarnen in arte nimisintriea-ta, veteranis & magiftris relinqvenda funt.

§4,Ad modum communis Chemicorum eft fonten-tia aqvam omnitim rerum effe principium j eandtmipiri.u impr*gnatam ejusqve a&ivitate fermentantemidicunt divi.am efle in 4. eiementa folo fixitatis gra-,du differentia & invicem commutabilia, tarnen fmefaku. ex his aqvam chaoticam continua circuSationeregenerari &c. Helm«ntt)u principium materiale a-stfvam, ibrmale fermtntum feu initiale (emen vocat.

.45. Non rnirop banc philofophis noftris piacuiffe©pmionem, cum iemper fluidis & folidis in^icemcommutandis occupentur; multum tarnen adhuc re-ftat, qvo minus de monftratum fit omnia ex nq>>4generari & in eandem refolvi corpora. Menftruumuniverfale adhuc non reveiatum eft; & ad falicemHelmmtii. praster aqvam, rnuita concurriffe intelligun-tur.

26 Plurima phajnomena ivadent corporum na-turaiium onginanam fluiditatem; (cd nee paueiunt, qvaj docent eiementa corporum efle foiic_ffi-ma & fluiditatis ftatum efle adventitium, cum abjgne in totum dependeat; ioliditatem autern cor-poribus naturalem effe»

87- liluftris Hmrnius tolaribus radiis- putat in ma-ris iuperficie gtnerari murUm; hanc conftare addo %fhlogifto & /trrvt; aqvani effe Mercurmm ;acidum cum

D terra

26terra fal conftituere";■ phiogifion Muria; effe princi»pium Sulpbttrk J, ex foia igitur muria celore Sub -$ciupratsrranso divifa , partibusqve ejusdem akeratisyarieqve conabimtis , per continuam qvafi circula-tionem oriri omnia naturalia fubtiliter demon#tar.

88. Qvo minu* autern adhuc vt vera admirra-tur haec hypothefis obftat i. qvod in radiis folari-bus graris. fapponatur acidum; *. qvod incompre-henfibilis prasterea fit ha_ c rrwjriae generatio ; %..qvod non adhuc fatis evidum fit acidum omne o»riginaliter idem efle.

%<§, Principia ebemica comm:aniter ftatuuntur tria_:Sai sulphur & Mtrcuriiu■;, qva? diverfis modis explica-ri felent; imprimis cum fiik , Sulphurt & ■j\4trcuri»>tbihfophorum- r gvs voca-ntur■, non funt confimdendajes qvippe pra^parata & compofita. iunt in artis u-fum , non eiementa;

$0. Indu&ione omnium fatk , fulphuris & mereumfpecierum ," qvae pro genuinis &■" veris agnofcuntur,ideas &orurn pnncipiorum gensrales facile forma-re poflumus ;. removendo , fcilieet, omnia-', qvae ea;abeffe poflunt lege, vt verum , S*i, Sulpbm""'&CMerai-ritu tarnen reftet.

91. Becebertu ad Regnum Mineraie pracipue refpe-Sum habens , tripiicem terr^m , prirnam vitrefcittilemfUc\&nda.m pringvem.tertmm mercnrtskm principium fta-tuit,- re autern ipfa idem cum reliqi.is fentit; illu«ftrem autern reddidit hanc principiorum explicatio*nern stnbtwr

27<£%. fn principiis Beccherianis duplet mihi diffi-

euitas occurrit: t. qvod terram non magis in prin«cipio fafiis, qvam in reliqvis inveniatn; *. qvodUersurius non fatis digne explicetur.

93. Omnia qv# ex qvibuslibet corporibus analyftprodeune ad 4. omnino genera refferri poffunt; autesrim funt faita , aut oita aur aquat aut terrae.

94- Raritai autern &.dtnfttas,fixit*s & Mtafititat,- CUIWaccdloria; fint, ad eas jam non aftendirnus

9f» Jtfttam Mereurium vocare folerit qvidam ; aiii;diverfa hxc efle principia aflerunt; cnm vero Mev-curi«s Metail.eus particulare fit metailorum ingre-diens , arte qvoqve in aqvam madefacientem rna-nus immutari poflit, denfitas autern difcrimenprincipiorum non conftimat, eundem , tanqvamaqvam pecuHarem tantifper confiderare iicebit.

96. Cum Regni vegetabiiis & ariimatis incolas'ftrudlur_e fint orgaoicie, Synrhetica ad demonftra*-darn veritatim principiorum in illis via malo eenta-ta eft fuccefTu | Regni vero mineralis aggregat»naturalia ars puichre imitari dielicit; ita plurim»ntiner/tli* arte componuntur Imo etiam metalla, vtnon tantum fecretiora, fed etiam vulgaria fatis ex-perimenta monftranf; qv« inter pulcherrimum e*t:jgrkolae , a Becchero repetitum, a sntblt* fummaeura examinatum, qvo ferrum ex oleo lini & li«fho conficitur.

97» Manent igitur nobis principia qvatuor che-sßiett i. $$l feu Spiritus §alinus» a, Su/pbur feu oleum ~t

28ptngtie, phlogifton j 3 Mercurim feu aqva & Mercuri-us metaiiicus; 4 Terra.

Aiterantur qvidem inftrumentis chemiciscorpotum partes, nee prodeunt femper qvales praeextiteram ; non tarnen inftrumentorum vi prmapiaproduc.untur ; qvae, fufficit, vt tranffumtione mon-ftrenru.r.

99 Stabeiius pnncipia chemica ponit 1, ofea variaartihcialia ; a.Spintus volatiles; j.Spiritusfermenta-tos , 4. liqvores acidos ; 5, Salia artificialia; S.Ter*ras; 7. Phlegmara.

joo.Qyidautern de his judicandumfit, patet,cumi. notio principii adhibita maia & inufitata fit; 2.principia cum produtSisconfundantur; *. a<3u che-mico ha?c ulterius dividi poffinf; 4, ipije denomi-«ationes olei, falis, fpiritus &c. ideas geaeralesinfinuent; $ re&ius elementa medicamentoram tempharmacevtica dicerentur, ad qvem ufum , tan-qvana finem propofitum, refpe&um habuiffe videtug?

Stabeli**.